مفهوم بسیج
2-2-2- اهمیت بسیج در کارآفرینی و اشتغال
2-2-3-کارکردهای بسیج:
2-2-3-1-ویژگی های مشترک افراد کارآفرین و بسیجی :
2-2-3-2- نقاط قوت بسیج در استراتژی توسعه کارآفرینی
2-2-3-3- نقاط ضعف بسیج در استراتژی توسعه کارآفرینی
2-2-4- استفاده از پتانسیل بسیج در جهت نهادینه کردن کارآفرینی در جامعه :
1-ظرفیتهای اجتماعی :
4-ظرفیتهای زمانی :
6-ظرفیتهای روانی :
2-2-5- رویکرد عام بسیج در مسئله اشتغال زایی و کارآفرینی
2-2-5-1- رویکرد نظری
2-2-5-2- رویکرد های کارآفرینی
2-2-6- سیاستها و راهکارهای توسعه کارآفرینی و اشتغا ل زایی
2-2-7- راهکارهای توسعه کارآفرینی و اشتغا ل زایی
2-2-8- در جستجوی راهکارهای توسعه اشتغال و کارآفرینی در بسیج
الف)اولویتهای بسیج سازندگی:
ب) اهداف بسیج سازندگی:
الف) سیل عظیم جوانان داوطلب
ب) اوقات فراغت
تحقیقات انجام شده
تحقیقات انجام شده در داخل کشور
2-3-2- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور
فهرست و منابع
– فهرست منابع فارسی
– فهرست منبع خارجی
بسیج و اشتغالزایی
مفهوم بسیج
بسیج از آغاز تشکیل اجتماعات بشری، به عنوان مجموعه ای متشکل از توده های مردمی مطمح نظر بوده است. این که مفهوم بسیج بالمعنی الاعم چیست و دیگر آن که مفهومی که از معنای ماهوی این کلمه ی متشکل به کار می رود، چیست، نیازمند بیان پاره ای تعاریف و جمع بندی کلی است. لازم به توضیح است که در روشی متفاوت، در ابتدای متن تعریفی اجمالی از مفهوم بسیج ارائه شد، تعریفی که مبنای مفهومی تعریف بسیج در معنای عام می باشد.
امام خمینی"ره" موضوع بسیج بالمعنی الاعم را در جریان تاریخ اسلام، به صدر اسلام برمی گرداند:
" قضیه ی بسیج، همان مساله ای است که در صدر اسلام بوده است این مساله جدید نیست، در اسلام سابقه داشته است"( امام خمینی، 1364).
همان طور که اشاره شد، مفهوم بسیج به ابتدای تاریخ اجتماعات توده ها بر می گردد، زمانی که در مقابل گروه هایی که قصد تعرض به تمامیت ارضی، خانواده و منطقه ی تحت حفاظت آن ها را داشتند، به مقاومت و بلکه مبارزه با گروه متخاصم برمی خواستند. این که این مبارزه و این تقابل چگونه خواهد بود، خواهیم گفت که امری چند لایه است، لذا مفهوم بسیج صرفاً در تشکل توده ها برای مقابله ی نظامی با گروه متخاصم یا به جوامع دین مدار محدود نمی شود، هر چند این تعریف در حالت بدوی و اولیه ی آن کارکردی فراگیر داشت. در مجموع بسیج نیروها در معنای انقلاب به کار می رود، انقلاب ساختاری، انقلاب علمی و انقلاب فرهنگی.اصل قضیه این است که بسیج ـ به معنای حقیقی کلمه ـ یک پدیده انقلابی است (آیت الله خامنه ای، 1369 ).
از آن جایی که شکل گروه های متخاصم به مرور زمان و با توسعه ی فناوری ها تغییر کرده، بدیهی است مفهوم بسیج توده ها هم متناسب با آن تغییرات، معانی خود را در کارکردهای خود یافته است، لذا این اشکال می تواند فرهنگی- اقتصادی- هنری- سیاسی و به خصوص علمی و… باشد. در هر تعریفی باید از دو جنبه ی لغوی و اصطلاحی به موضوع پرداخت، در ادامه به این دو مورد توجه می شود :
* از نظر لغوی:
" بسیج به لحاظ لغوی به معنای سامان و اسباب ساز و سازمان جنگ: عزم و اراده، آماده ی سفر شدن و آماده ی ساختن نیروهای نظامی یک کشور برای جنگ است" (دهخدا، 1372 ).
* اما از نظر اصطلاح:
"بسیج از طرفی به معنای حرکت خود جوش مردمی است؛ مردمی که خودشان را صاحب مملکت خویش میدانند؛ مردمی که اولاً از هر گونه انحراف در مشی کلی کشورشان آگاه میشوند، ثانیاً از آن رنج میبرند و ثالثاً در مقابل آن انحراف میایستند. این، معنای بسیج است". ( آیت الله خامنه ای، 1374)
بنابراین مفهوم بسیج در لغت به مفهوم سازمان دادن نیروها و گردهم آمدن، و از نظر اصطلاح مجموعه تلاش هایی که در مقابله با جریان های نفی گرا یا موجب آزار، صورت پذیرد. همان طور که اشاره شد، شکل مقابله و بسیج نیروها هم بسته به مقتضیات زمان و لوازمِ در اختیار، بر می گردد.
در اندیشه امام خمینی (ره) بسیج نهادی است اجتماعی با ابعاد متعدد. در این نگرش، بسیج صرفاً سازمانی نظامی نیست که فقط در زمان جنگ و برای دفاع در مقابل دشمن شکل گرفته باشد، بلکه نهادی است وسیع و پاسخگوی نیازهای اساسی و حیاتی جامع ه و با اجزای دیگر نظام، چنان هماهنگ ی و پیوند دارد ک ه انفصا ل آن جز با انحلا ل جامعه اسلامی متصور نیست. بسیج در صورتی می تواند نهادی جامع و شامل جهات متعدد و پایدار شناخته شود که نیازهای دائمی و باورها و ارزشهای فرهنگی پدید آورند ه آن به روشنی تعریف شوند( فصلنامه مطالعات بسیج، 1389 ، ص 82) . این نیازها ممکن است اقتصادی، سیاسی، فرهنگی یا نظامی باشند
به فرموده امام خمینی(ره): بسیج شجره طیبه و درخت تناور و پر ثمری است که شکوفه های آن بوی بهار وصل و طراوت یقین و حدیث عشق می دهد. بسیج مدرسه عشق و مکتب شاهدان و شهیدان گمنامی است که پیروانش بر گلدسته های رفیع آن، اذان شهادت و رشادت سر داده ان د. بسیج میقات پا برهنگان معراج اندیشه پاک اسلامی است که تربیت یافتگان آن، نام و نشانی در گمنامی و بی نشانی ( صحیفه نور، ج 21 ، ص 195 )." گرفته اند از دیدگاه حضرت امام (ره)، بسیجی کسی است که در عمل ، علاق ه خود را به پیشرفت و حفظ و گسترش اقتدار نظام اسلامی و شان و حیثیت ملت مسلمان نشان دهد ؛ یعنی بسیجی بودن ، معیار و ملاکی است که بر اساس آن، میزان تعهد اعضای آن به اصول و آرمانهای انقلابی سنجیده می شود. سنگ بنای بسیج بر حکم فقهی و جهادی استوار است؛ جهادی که مبتنی بر روحیه دفاعی باشد نه تهاجمی یا جهان گشایی. بسیج در نظر حضرت امام (ره) مولودی جدید است که کارشناسان جهانی نمی توانند آن را بشناسند . هر گاه قوه ایمان در ملتی زنده شود، همگان را به قیام الله فرا می خواند و می تواند سرتاسر یک کشور را بسیج کند، معیار حرکت بسیج هم همین اسلام و درک مفاهیم عالیه آن است. شاید در تحلیل روند ایجاد و توسعه بسیج، شاهد دو نسل اول و دوم در بسیج بوده ایم:
1. نسل اول بسیج که با فرمان حضرت امام برای دفاع از سرزمین و اسلام عزیز شکل گرفت؛
2. نسل دوم بسیج که پس از جنگ تحمیلی با تخصصی شدن بسیج به بخشهای مختلف و رده های گوناگون سنّی و حرفه ای، مانند دانشجویی، مهندسی، روحانیون، سازندگی و … تقسیم شده است . این نسل از بسیجیان علاوه بر صیانت از ارزشهای اسلام و دفاع از انقلاب اسلامی، در حوادث طبیعی و بلایا، همچون : زلزله، سیل و طرح های کلان اجتماعی، گر هگشای مشکلات و مایه دلگرمی مردم و مسئولان بوده اند.
حضرت امام خمینی(ره) در مورد جایگاه بسیجیان فرمودند:
شما آیی نه مجسم مظلومیتها و رشادتهای این ملت بزرگ، در صحن ه نبرد و " تاریخ مصو ر انقلابید . شما فرزندان مقدس و پرچمداران عز ت مسلمین و سپر حوادث این کشورید. شما یادگاران و همسنگران و فرماندهان و مس ئولان بیداردلانی بوده اید که امروز در قرارگاه محضر حق ماوا گزیده ان د. من به طور جد و اکید می گویم که انقلاب و جمهوری اسلامی و نهاد های کشور به وجود." یکایک شما نیازمند است چه صلح باشد و چه جنگ " (صحیفه نور، ج 21).ایشان در مورخ 2/967 در هفته بسیج درباره خطر غفلت از بسیجیان و روحیه بسیجی گری، طی پیامی به مس ئولان فرمودند" من دست یکایک شما پیشگامان رهایی را می بوسم و می دانم که اگر مسئولان نظام اسلامی از شما غافل شوند، به آتش دوزخ الهی خواهند سوخت" ( صحیفه امام، ج 21 ، ص 196 )
آری، مسئولان در برابر حفظ روحی ه ایثار و خدمت که از ویژگی های بسیجیان است، مسئول هستند. هرگونه تجمل گرایی و عدم کارایی در عرصه مسئولیت و بی توجهی به روحیه و عواطف مردم ، خطری است که می تواند به نهاد بسیج در عرصه های خطر، ضربه وارد کند. از ضرورتهای مهم سازمان بسیج جهت گسترش اثر بخشی خود در فعالیتهای کشور، تلاش مستمر برای مشارکت و جذب هر چه بیشتر جوانان و نوجوانان به سمت الگوهای سازنده مبتنی بر هویت ملی – مذهبی از دیدگاه مقام معظم رهبری است . با توجه به اهمیت مسئله اشتغال و آموزش مهارتهای کارورزی، توسعه فرهنگ کسب و کار و کارآفرینی و نیز حرکت به سمت مشخصه های جامعه کارآفرین ارزش مدار و نظر به پیشرفتهای سریع و هدفمند حوزه های مختلف صنعت و فنّاوری در جهان ، الزام شتاب گرفتن آهنگ حرکت کشور برای جهت توسعه دانش بنیان فنّاوری، آموزش و ترویج کارآفرینی برای افراد و مدیران تمامی سازمانهاو تشکّلهای کشور، امری مهم تلقّی می شود. در دهه سوم انقلاب، وجود منابع انسانی جوان و پرتوان کشور و به خصوص تمرکز نیروهای متخصص تحصیلات تکمیلی در حوزه های مختلف دانشگاهی شرایط ویژه ای را برای ارتقای وضعیت فنّاوری و توسعه کارآفرینی کشور مهیا کرده است . در دنیای کنونی، رویارویی با مسائل پیچیده فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی با روشهای ساده و سنّتی ممکن نیست و حل این گونه مسائل جز به مدد روشهای نوین ممکن نخواهد بود . این روشهای نوآورانه باید بهترین پاسخ ها را در کمترین زمان ممکن ارائه دهند؛ چرا که زمان حیاتی ترین و کمیاب ترین منبع در عصر دانش بنیان مبتنی بر سرعت است . از دست دادن زمان توسعه کشور در عصری که پیوسته در حال تغییرات بنیادی است، موجب می شود که فرصتها از کف برود و موقعیت کنونی و آینده کشور اسلامی ایران تضعیف یا تخریب شود . بسیج با داشتن ویژگی های ممتاز علمی، ارزشی، منابع انسانی، توزیع گسترده در مناطق مختلف جغرافیایی کشور، وجود سازمانهای تخصصی در شاخه های مختلف سنّی و تحصیلاتی و حرفه ای و در صورت تدوین و برنامه ریزی و ارائه راهبرد مشخص، در حوزه کارآفرینی فردی و سازمانی می تواند اثر ویژه ای روی توسعه کارآفرینی و فنّاوری کشور بگذارد و مانند نقش ممتاز آن در دوران جنگ تحمیلی، با بهره برداری از این موقعیت تاریخی کشور، عامل توسعه فنّاوری و کارآفرینی و تجمیع تعهد و تخصص در جهت توسعه کارآفرینی و اشتغال و در نهایتا تقویت پایه های نظام بر مبنای اندیشه های امام (ره) و اصول اساسی نظام مقدس جمهوری اسلامی باشد. در دوران فعلی که عصر کارآفرینی نام نهاده شده و به نوعی دهه سوم تشکیل بسیج به شمار می رود، شرایط اجتماعی برای کارکرد جدید بسیج آماده شد ه و همگی پذیرفته اند که بعد از دوران س ازندگی، سازندگان سنگر، خط، پل و اسکله، ثابت کردند می توانند روستاها و شهرهای ویران شده را بازسازی کنند یا دوباره بسازند . اکنون نوبت به وارد شدن به مرحله جدیدی از نقش پذیری و فعالیت این نهاد در عصر کارآفرینی است و از اینرو نسل سوم بسیج شکل گرفته و بسیجیان ت ربیت یافته این نسل، در سنگر توسعه کارآفرینی و فنّاوری به دفاع از ارزشهای انقلاب و توسعه اقتصادی کشور همت گمارند.(خامنه ای، 1380 ) در این نسل حضور بخشهای تخصص یتر شامل بسیج دانشجویی، بسیج اساتید، بسیج متخصصین و صاحبان اندیشه و هنر در عرصه فرهنگی و تولید علم ، یکی از ضروری ترین موضوعاتی است که امروز می تواند خلا مباحث نظری و نقصان را در فنّاوری ودانش تجربی برطرف کند . بیانات رهبر انقلاب درخصوص نهضت تولید نرم افزار علمی – دینی، مسئولیتی بزرگ بر دوش همه دست اندرکاران حوزه علم و دین بود. با این حال، این مسئولیت ب رای بسیجیان حوزه و دانشگاه از اهمیت بیشتری برخوردار است و بر بسیجیان فرهنگی است که در عرصه علم و هنر بر تلاش خود بیفزایند و در بسیج توان علمی کشور برای ایجاد جنبش نرم افزاری تلاش کنند. مقام معظم رهبری مسئله تولید علم و توسعه اقتصادی – اجتماعی کشور را در تمام زمینه ها مطرح فرمودند و بسیج و بسیجیان را به عنوان سردمداران این نهضت در پیشبرد این اهداف مسئول می دانند. ایشان با انتقاد از برخورد منفعل با نظریه های غربی در مورد مفاهیم و مبانی " : اقتصاد، جامعه شناسی، روان شناسی و علوم سیاسی خاطر نشان فرمودند اساسی علوم انسانی در اسلام وجود دارد و استادان متعهد دانشگاهها و علمای حوزه ها می توانند با نظریه پردازی و نوآوری علمی در این عرصه ها به حرکت عمومی در کشور در این راستا، فرهنگ و تفّکر بسیجی حداقل در سطح توسعه، کلان و خرد ." کمک کنند در عرصه اقتصاد قابل بررسی است. بسیج پس از انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) و در پرتو انوار نورانی اسلام، حرکت خویش را در راستای حفظ و حراست از انقلاب و کشورآغاز کرد . این نهاد در راستای ایجاد فضای مناسب برای فعالیت این قشر از بسیجیان متخصص ، باید با یک برنامه منظم و پویا ، افراد متعه د و کار امد کشور و نظام را شناسایی و ساماندهی کند . به منظور ایجاد جاذب ه لازم برای به هم پیوستن نیروهای متخصصی که بتوان با ایجاد بستری لازم از توان آنها در مسیر پیشرفت کشور و تمدن پویای اسلامی استفاده نمود . بسیج اهداف خود را در قالب تشکّل مهندسین بسیجی ، توسع ه فرهنگ و ارزشهای اسلامی و ترویج تفکّ ر بسیجی در عموم فعالیتهای مهندسی ، حفظ و بهر ه برداری از تجربیات مهندسی دفاع مقدس ، مشارکت در رشد و ارتقای توان و مهندسی طرحهای توسعه و عمران کشور ، مشارکت فعال در تشک لهای فنی و مهندسی کشور ، ارا ئه خدمات علمی و فرهنگی و مشاوره حرفه ای به اعضا ، بهره گیری از توان مهندس ان بسیجی در حوادث غیر مترقب بیان کرده است . این سازمان با ایجاد مدیریتهای منابع انسانی، آموزش و پژوهش، فرهنگی و پرورشی، خدمات مهندسی و صنفی ، تعریف هدفمندی را برای دستیابی به اهداف هفت گانه مذکور به وجود آورده است . همچنین با ایجاد گروههای تخصصی عمران، صنعت و معدن، انرژی، کشاورزی و منابع طبیعی، فنّاوری اطلاعات و ارتباطات ، زمینه های دستیابی مهندسین بسیجی را به اهداف علمی گروههای فنی – تخصصی ایجاد کرده است . شایسته است که هم ه عناصر متعهد در رشته های مختلف مهندسی به ویژه آنها که اندوخت ه گرانبهای سال دفاع مقدس را دارند گرد هم آیند و با تشکل و اتفاق و سازمان دادن سرمایه های علمی، فکری، تخصصی، تجربی، مادی و … در سازمان بسیج مهندسین حضور منسجم یافته و همسویی این ذخیره های گران سنگ را در مسیر رشد انقلاب اسلامی ممکن سازند( میگون پوری،محمدرضا، میگون پوری،الهه،1389،ص85).
2-2-2- اهمیت بسیج در کارآفرینی و اشتغال
در حال حاضر شکاف عظیم و روزافزون میان عرضه و تقاضای نیروی کار، علاوه بر پیچیده تر نمودن معضلات اقتصادی، باعث ایجاد تعارضات اجتماعی و سیاسی در کشور گردیده است و بحران هایی را پیش روی نظام جمهوری اسلامی قرار خواهد داد، که تهدیدی جدی علیه امنیت ملی و توسعه کشور است. بنابراین برای تعدیل مشکلات اقتصادی و رسیدن به اهداف اشتغال پایدار در سند چشم انداز ضروری است که همه ارکان نظام جمهوری اسلامی و آحاد جامعه اسلامی با مد نظر قرار دادن فرمایشات رهبری انقلاب، خود را در راه رسیدن به این امر متعهد دانسته و از هیچ تلاش و کوششی فروگذاری ننمایند. بسیج نیز به عنوان یک نهاد مردمی اسلامی که داعیه دار تبعیت محض از فرامین ولی فقیه جامعه اسلامی است، یکی از ارگانهایی است که هم با توجه به فلسفه وجودی آن و هم با توجه به گستردگی طیفهای مردمی در برگیرنده و هم گستردگی جغرافیایی سازمان خود، می تواند نقش بسیار مهم و حیاتی در این زمینه ایفا نماید. از این رو ورود بسیج به حوزه اقتصادی جهت تعدیل معضلات مربوط به اشتغال و بیکاری ضرورتی روزافزون دارد.
بسیجیان جان بر کف ایران، با وجود فقدان امکانات و تجهیزات کافی و تفوق قدرت های زورمدار برای جلوگیری از صدور انقلاب اسلامی، بی وقفه علیه نابرابری ها، تبعیض ها و بی عدالتی های حاکم بر جهان مبارزه نمودند و به وسیله انتشار فرهنگی مبانی اسلام، اعتراض خود را از وضع موجود به گوش جهانیان رسانده اند، تا جایی که در رده بندی های جهانی جمهوری اسلامی ایران را به عنوان یک کشور معترض قلمداد می کنند(سریع القلم،1387).
بی شک هر کشوری تجهیزات و نیروهای برتر خود را به عنوان عقبه استراتژیکی برای شرایط بحران در نظر می گیرد که بالاترین آن سلاح های کشتار جمعی است. در کشور جمهوری اسلامی ایران عقبه استراتژیک آن عبارت است از عناصر مومن و فداکار به نام بسیجی که حماسه ساز قرن بیستم است.
حضرت امام خمینی (ره) با پیروی از مکتب سید الشهدا (ع) و با همت ملت ایران به احیای سیره ی رسول الله (ص) و اصلاح امور امت و تحکیم پایه های حکومت اسلامی پرداخت و نهادهای پرثمری را یکی پس از دیگری در جامعه ی اسلامی ایران بنیاد نهاد. بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از جمله ی همین نهادهاست .
نهاد پربرکت بسیج در پنجم آذر ماه 1359 ه.ش به فرمان حضرت امام خمینی (ره) بنیان نهاده شد. به اقتضای گسترش و انسجام بیشتر سازمان، این ارتش بیست میلیونی در سال 1368 با نام نیروی مقاومت بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به عنوان یکی از نیروهای پنجگانه ی سپاه مورد تایید مقام عظمای ولایت و فرماندهی کل قوا حضرت آیت الله خامنه ای قرار گرفت.
در اصل 151 قانون اساسی نظام مقدس جمهوری اسلامی اشاره شده است:"به حکم آیه ی "واعدوا لهم مااستطعتم من قوه و من رباط الخیل ترهبون به عدو الله و عدوکم" (سوره انفال ، آیه 60) دولت موظف است برای همه ی افراد کشور برنامه و امکانات آموزش نظامی را بر طبق موازین اسلامی فراهم نماید به طوری که همه ی افراد توانایی دفاع مسلحانه از کشور و نظام جمهوری اسلامی را داشته باشند" بدین ترتیب در زمان حال و آینده، گسترش بسیج و ایجاد آمادگی در توده های مردم به منظور حضانت و صیانت از جمهوری اسلامی ایران مواجه با هیچگونه خلاء قانونی از سوی قانونگذاران و کارگزاران نظام نخواهد شد. علاوه بر آن، آموزه های الهی که اساس تشکیل نظام جمهوری اسلامی ایران بر آن مبتنی است؛ حفظ آمادگی در برابر دشمن را در هر زمان و مکان برای اهل ایمان (بسیجیان) توصیه نموده است. قرآن کریم می فرماید: "ای کسانی که ایمان آورده اید! آمادگی خود را در برابر دشمن حفظ کنید و در دسته های متعدد، یا به صورت دسته ی واحد، طبق شرایط هر زمان و هر مکان به سوی دشمن حرکت نمایید" (سوره نسا، آیه 71)
بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران در همین خصوص فرموده اند:"قضیه ی بسیج، همان مسئله ای است که در صدر اسلام بوده. وقتی جنگ می شد، طوایف مختلف می آمدند و به جنگ می رفتند. این مساله ی جدیدی نیست و در اسلام سابقه داشته است" (امام خمینی،1380)
بنابراین سازمانها،و مراکز فرهنگی- آموزشی همچون بسیج از دو طریق به گونه ای کارآمد در بازسازی و توسعه موفقیت آمیز اقتصادی در بسیاری از جوامع توسعه یافته مشارکت می کنند: اول،تربیت نیروی انسانی با کیفیت از نظر علمی و فنی و به تعدادلازم؛دوم،ایجاد محیط و شرایط تحقیق و توسعه که پیشرفت پایداری را در توسعه صنعتی امکان پذیر می سازد(سینگ ،1996). با توجه به اینکه ، هنوز مدل ثابت و مناسبی به سازمان کارآفرینی ارائه نشده و از الگوی خاصی دنباله روی ندارد این مدل می تواند ،طرح اولیه جهت اقدامات بعدی باشد لذا لزوم توجه به کارآفرینی در این تحقیق با مطرح کردن این بحث مورد بررسی قرار می گیرد.
بسیج به لحاظ ماموریت هایی که برای آن تعریف شده است در تمامی صحنه های سیاسی، نظامی، فرهنگی، اقتصادی و… انقلاب حضور فعال دارد و بسیاری از گره ها و مشکلات را به دست توانای خود می گشاید. برخی از این ماموریت ها در کلام امام خمینی (ره) و مقام معظم رهبری حضرت آیت الله خامنه ای به شرح زیر است:
1ـ دفاع از انقلاب و ارزش های الهی:"امروز ما موظف به دفاع از ارزش های الهی که در این نظام اسلامی مجسم است ، هستیم. دفاع از استقلال این کشور اسلامی، دفاع از تمامیت ارضی آن است"
2ـ دفاع از نظام اسلامی: "نظام جمهوری اسلامی ایران در مسائل مختلف به نیروهای بسیج متکی است" (سخنرانی امام امت در سالروز تشکیل بسیج 04/09/1360).
3ـ ایستادگی در برابر دشمن:"آماده بودن برای فداکاری در راه خدا و جلوگیری از کفر و هجوم بیگانگان ضروری است" (امام خمینی،1380)
4ـ سازندگی کشور: "همه نیروهای بسیجی ما باید در سازندگی روستاها، کشاورزی، راه ها، صنایع و در خدمت آبادانی کشور بکار گرفته شوند"
بنا به تعریف مقام معظم رهبری از بسیجی، هر مسلمان مومنی که اهل تلاش برای اسلام باشد یک بسیجی مخلص قلمداد می شود و برای دفاع از اسلام و مسلمین هیچ مانعی نمی تواند سد راهش شود. این ویژگی های قانون مند و مشروع نوعی بازدارندگی در دشمنان ایجاد می نماید.
به جرات می توان گفت در هیچ یک از جنگ های تاریخ بشری چنین نیرویی با چنین وسعت و توان آن هم منبعث از آرمان های دینی و عقیدتی برای دفاع از یک سرزمین، متشکل و منسجم نشده است. تنها و تنها در طول حیات انقلاب اسلامی بوده که این نیروی عظیم با رسالتی عظیم تر پا به عرصه ظهور نهاده و در تمامی جوانب از جمله بازدارندگی و مقابله با تهدیدات سخت افزاری (رزمی)، سازندگی، علمی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی وارد شده و به بهترین نحو رسالت خود را به انجام رسانده است.
یکی از بارزترین این کارکردها، کارکرد رزمی در عرصه بازدارندگی و مقابله با تهدیدات سخت افزاری است و بسیج توانست با بهره گیری از تجربیات ارزشمند دفاع مقدس نقش بازدارندگی و مقابله با تهدیدات خود را به بهترین نحو ایفا کند. امروز تحقق دفاع همه جانبه و تنها راه مقابله و مقاومت در برابر تهدیدات دشمن، تقویت، توسعه و گسترش بسیج کارآفرینی و اشتغال است تا ضمن رسیدن به شکوفایی اقتصادی ، جوانان از تیر رس اهداف خصمانه و شوم بیگانگان که مهمترین آن ناشی از بیکاری و عدم اشتغال جوانان بسیجی است دور بمانند. چرا که حضرت امام (ره)، معتقد بود: " اگر بر کشوری نوای دلنشین تفکر بسیجی طنین انداز شود چشم طمع دشمنان و جهانخواران از آن دور خواهد گردید."
امروزه در عرصه جهانی، افراد خلاق، نوآور و مبتکر به عنوان کارآفرینان منشاء تحولات بزرگی در زمینه صنعتی، تولید و خدماتی شده اند و از آنان نیز به عنوان قهرمانان ملی یاد می شود، چرخ های توسعه اقتصادی همواره با توسعه کارآفرینی به حرکت درمی آید. اگر روزی بسیجیان ما قهرمانان عرصه های جبهه و جنگ علیه کفر بودند هم اکنون می تواندد قهرمانان عرصه سازندگی ، اشتغال و کارآفرینی باشند.
بسیج با ثبت نام از افراد داوطلب و علاقمند، آنها را برای شرکت در فعالیتهای سازندگی سازماندهی کرده و توان آنان را در جهت سازندگی کشور هدایت می کند.
برخی از هدفهای بسیج در عرصه سازندگی عبارتست از:
1- آشنا ساختن نوجوانان و جوانان با زمینه های اشتغال.
2- غنی ساختن اوقات فراغت جوانان و نوجوانان.
3- کمک به افراد و اقشار نیازمند بخصوص ساکنین مناطق محروم و روستاها از طریق شرکت در فعالیتهای عمرانی مربوط به آنان.
از جمله عرصه های حضور بسیجیان در سازندگی کشور می توان به مشارکت آنان در فعالیتهای مربوطه به عمران ( نظیر خانه سازی، مدرسه سازی در روستاها، راهسازی، سد سازی، لوله کشی آب، برق کشی و …) فعالیتهای درختکاری، لایروبی، واکسیناسیون دام و طیور و جمع آوری آمار و اطلاعات مورد نیاز اشاره نمود.
دلایل توجه بسیج به کارآفرینی شامل موارد زیر می گردد:
بسیج در همه عرصه های تولید و گسترش علم و تکنولوژی همچون مدارس، دانشگاه ها، حوزه های علمیه، آزمایشگاها و بیمارستان ها و رسانه ها، نفوذ داشته و این نخستین مزیت و توان بالقوه بسیج در امر ایجاد توانمندی نیروی انسانی مبتنی بر رویکردهای داوطلبانه است. علاوه بر آن بسیج می تواند فعالیت های گسترده تر در جذب نیروهای متخصص، کارآفرین و توانمند در کنار تعهد آنها در این مجامع داشته باشد. بسیج باید بتواند با فراهم کردن محیطی آماده ضمن جذب اطمینان برای کارآفرینان و متخصصان حوزه های مختلف، امکانات و شرایطی را که آنها برای کارآفرینی و استفاده از فرصت های اشتغال نیاز دارند را مهیا نماید. باید گفت علاوه بر تلاش آحاد بسیجیان در این عرصه، تشکیلات بسیج نیز با تشکیل خوشه ها و پارک های کارآفرینی و نوآوری و ایجاد هسته های پژوهشی برای دانش آموزان و دانشجویان و طلاب و معلمین و اساتید و … و تشویق و حمایت از آنان، می تواند زمینه تلاش موثر بسیجیان در کارآفرینی و اشتغال را فراهم کند.
1- بهبود کیفیت زندگی فردی و اجتماعی مردم: اعتقاد بر آن است که انسان با دانش، مهارت و نگرش کارآفرینی زندگی بهتری خواهد داشت.
2- عدالت اجتماعی: در طول تاریخ، تبعیض باعث فقر بخشهایی از جوامع شده است. برای جبران این عقب ماندگی راهبرد توسعه کارآفرینی ابزار خوبی است. توسعه کارآفرینی به توزیع درآمدها در جوامع کمک می کند و نابرابریها را کاهش می دهد.
3- مسئولیت اجتماعی: اعضای جامعه برای ایفای درست مسئولیت های اجتماعی خود به قابلیت کارآفرینی نیاز دارند.
4- توسعه ظرفیت تولید جامعه: کارآفرینان بسیجی با ایجاد کسب و کارهای جدید با نوآوری در توسعه کسب و کارهای موجود و نوآوری به توسعه ظرفیت تولید جامعه کمک می کنند و رشد اقتصادی و رفاه اجتماعی را به ارمغان می آورند.
5- حل مشکلات جامعه: بسیجیان کارآفرین با نوآوری و تلاش موثر، مسایل و مشکلات اجتماعی را حل می کنند(طاهری،1391،ص66).
2-2-3-کارکردهای بسیج:
می توان از متن اندیشه حضرت امام خمینی (ره) کارکردهای زیر را برای تاسیس بسیج در نظام جمهوری اسلامی ایران ، برشماری کرد:
-معرفی و ترویج اسلام
-دفاع از اسلام و آمادگی فداکاری در راه آن
-زنده نگه داشتن شعائر دینی
-دفاع از هویت اسلامی ملت ایران
-دفاع از کشور و منافع ملی
-دفاع از شهرها و مرزها(همکاری)
-همکاری اطلاعاتی با دستگاههای مسئول
-دفاع از اصول نه شرقی- نه غربی
-دفاع از نوامیس مسلمین
-دفاع از حیثیت ملت ایران
-کمک به دولت اسلامی
-مشارکت در محرومیت زدایی و سازندگی
-مشارکت در امور عام المنفعه و ملی.
2-2-3-1-ویژگی های مشترک افراد کارآفرین و بسیجی :
با توجه به ویژگی هایی که محققان مختلف برای کارآفرینان برشمرده اند و طبق مشاهدات و گفته های فرمانده هان جنگ تحمیلی و افراد حاضر در جنگ تحمیلی ، بسیجیان و کارآفرینان در صفات زیر مشترک هستند :
1-ریسک پذیری : مگر نه این است که پیروزی در عملیات های بزرگ جنگ تحمیلی حاصل قدرت ریسک پذیری بسیجان انقلاب اسلامی بوده است.
2-نوآوری ،خلاقیت : بسیجان و کارآفرینان در مقابله با موقعیت ها از راه و روش های جدیدی استفاده می کنند.
3-اعتماد به نفس : هر دوی این گروه بر این باورند که می توانند انتظارات را برآورده سازند.
4-اهل عمل و کار بودن : بسیجان در جبهع های جنگ و کارآفرینان موفق با عمل گرا بودن خود این ادعا را به اثبات رسانیده اند .
5- آرمانگرایی : کارآفرینان برای رسیدن به جامعه خود کفا و اشتغال کامل و بسیجیان برای رسیدن به مدینه فاضله حضرت مهدی (عج) تلاش می کنند.
6-پیشقدم بودن
7- پشتکار زیاد
8-آینده گرایی
9-نیاز به توفیق
10-فرصت گرا بودن.
2-2-3-2- نقاط قوت بسیج در استراتژی توسعه کارآفرینی
-سرمایه اجتماعی درونگروهی بالا
-داوطلبانه بودن و خودانگیزشی
-رعایت اصول اخلاقی و دینی
-اجرای کار گروهی و مشارکت در تصمیمگیری
-وجود آرمان مشترک
-نوآوری و خلاقیت اعضا
-مسئولیتپذیری اجتماعی
-ماهیت غیردولتی
-بهرهبرداری کاراتر از بازار و کاهش هزینههای غیرمستقیم
-سلسه مراتب واقعی
-فقدان مقررات محدودکننده
-گستردگی در جامعه
-ایثار و از خودگذشتگی
2-2-3-3- نقاط ضعف بسیج در استراتژی توسعه کارآفرینی
-نگرش غیرمثبت به فعالیتهای اقتصادی
-آموزش ندادن فعالیتهای ریسکی
-نبود ساختار سازمانی مناسب برای فعالیتهای کارآفرینی سازمانی
-فقدان تخصص و دانش
-محدود شدن گستره بسیجیان
2-2-4- استفاده از پتانسیل بسیج در جهت نهادینه کردن کارآفرینی در جامعه :
1-ظرفیتهای اجتماعی :
بسیجیان عضو پایگاه های مقاومت در فضایی غیر رسمی ،با امکانات کم ،فارغ از تمایزات تحصیلی ،جغرافیایی ،دینی،قومی ، زبانی و سنی ، در کنار هم وبه شکل گروهی حاضر می شوند.این ویژگیهای اجتماعی در جامعه پایگاه مقاومت ،از آن ،یک اجتماع خاص ومنحصر به فرد می سازد. روابط غیر رسمی و خالصانه و بی پیرایه رایج در جامعه بسیجی پایگاه ،جو این زیر سیستم را از سایر زیر سیستمهای جامعه متمایز می کند.غیر رسمی بودن وجو محیطی سالم ،پویا و صمیمی پایگاه، به عنوان یکی از ویژگیهای سازمان های کار آفرین ،می تواند بسیار قابل توجه بوده واهمیت بهره گیری از سایر ظرفیتهای بالقوه ذکر شده را در چنین جوی دو چندان کند.
2-ظرفیت های انسانی :
بسیجیان حاضر در پایگاه های مقاومت نیروی انسانی بسیار خوبی برای انجام فعالیتهای مربوط به توسعه کار آفرینی هستند که می توان با ایجاد انگیزه در آنان از طریق راهکار های زیر ،برای پیشرفتشان استفاده کرد.
1-در نظر گرفتن کار پاره وقت برای فعالیت های مربوط به دفتر کار آفرینی ،اتاق فکر ،مرکز رشد موقت ، نمایشگاه دستاورد های بسیجیان ،کار گاه مهارت ها ،کتابخانه کا آفرینی و…
2-اهدای جوایزی به بسیجیان فعال در زمینه ی کار آفرینی
3-در نظر گرفتن تسهیلاتی در اعطای وام قرض الحسنه برای بسیجیان فعال کار آفرینی
4-معرفی تشویق بسیجیان فعال در زمینه ی کار آفرینی در مراسم ها.
3-ظرفیت های علمی :
بسیجیان عضو در پایگاه های مقاومت دررشته های مختلف دبیرستان و یا دانشگاه تحصیل می کنند وهر یک ،اطلاعات و مهارتهایی دارند که به دلیل عدم توجه کافی وپرورش آنها وعدم توانایی در به کار گیری آنها ،در بازار کار هم ،از تمام ظرفیت بالقوه خود بهره نمی گیرند.راهکار های زیر می تواند بر استفاده بهینه از این ظرفیت ها موثر بوده وضمن توسعه کار آفرینی در جامعه ،باعث جلوگیری از اتلاف وقت وانرژی های گرانبهایی شود که برای آموزش این فراگیران در محل تحصیل خود صرف شده است.
1-شناسایی مهارت های علمی وعملی بسیجیان
2-آگاهی بخشی به بسیجیان نسبت به ظرفیتهای علمی موجود در پایگاه های مقاومت.
3-آموزش به کار گیری مهارت ها
4-تشویق بسیجیانی که فعالیتهای عملیاتی انجام می دهند
5-استفاده از بسیجیان فعال در زمینه کار آفرینی در جهت آموزش دیگر بسیجیان
6-فراخوان مقاله در مورد ارتباط موضوعات مختلف در رشته های متنوع با کار آفرینی
7-آموزش نوشتن طرح کسب و کار
8-تشویق بسیجیان به انجام تحقیقات کار آفرینی
9-برگزاری مسابقات گروهی در زمینه ی خلاقیت ،ایده پروری و…
4-ظرفیتهای زمانی :
طبق قوانین پایگاه های مقاومت بسیج هر بسیجی در طول هفته در باید با پایگاه خود ارتباط برقرار کند .اگر فرض کنیم بسیجی در هر هفته 14 ساعت را در پایگاه مقاومت سپری می کند.معمولا بسیجیان از زمان حضور در پایگاه استفاده مفید وموثری نکرده وعمدتا برای گفتگوی دوستانه با یکدیگر و … از آن بهره می برند.لذا در صورتیکه از این ظرفیتهای زمانی جهت آموزش مهارتهای کار آفرینی اقدام شود،می توان از وقت بسیجیان به نحو مطلوب واثربخش استفاده نمود.برای بهره گیری اثربخش از ظرفیتهای زمانی بسیجیان در پایگاه های مقاومت، راهکارهای زیر پیشنهاد می شود:
1. برگزاری دوره های آموزشی مفاهیم کار آفرینی
2 . برگزاری جلسات سازمان یافته وهدفمند هم اندیشی وبحث وگفتگو پیرامون مباحث کار آفرینی
3. ایده پروری
4. فعالیت های تیمی
5. برگزاری مسابقات خلاقیت
6. ایجاد گروه کار آفرینان ،تعریف وظایف واختیارات گروه وثبت نام بسیجیان علاقمند
7. برگزاری مراسم تشویق بسیجیان فعال در زمینه کار آفرینی
8. دعوت از کار آفرینان موفق برای سخنرانی وپرسش وپاسخ در پایگاه
9. انجام تحقیقات کار آفرینی توسط بسیجیان
10. معرفی رشته ی دانشگاهی کار آفرینی برای بسیجیان
5-ظرفیت های مکانی :
هر پایگاه مقاومت معمولا دارای دو بخش فضا های عمومی وفضاهای اختصاصی است.فضا های عمومی شامل : نماز خانه ،کتابخانه،سالن ورزش،راهرو های مشترک وسالن مطالعه بوده وفضای اختصاصی شامل اتاق فرماندهی و … ها می شود.برای آموزش کار آفرینی وتوسعه ویژگیهای کار آفرینانه در بسیجیان می توان از این ظرفیتهای مکانی به شرح زیر استفاده کرد:
1- ایجاد اتاق فکر
2- ایجاد دفتر کار آفرینی
3- ایجاد نمایشگاه دستاورد های بسیجیان در زمینه ی کار آفرینی
4- یجاد کارگاه انتقال مهارت ها
5- ایجاد بازار بورس ایده
6- ایجاد کتابخانه کار آفرینی
7- استفاده از اماکن عمومی پایگاه ها ها برای انجام مراسم ها وسخنرانی ها.
6-ظرفیتهای روانی :
اکثر بسیجیان پایگاه های مقاومت بسیج در حال حاضر از قشر جوان جامعه هستند وجوانی دوران تربیت پذیری است وفرصتی است که در آن عقاید وفرهنگ ها ریشه دار شده وتثبیت می گردد.بنابراین توسعه خصوصیان کارآفرینانه در آنها می تواند عامل موثری در توسعه روحیه کار آفرینی واشتغال باشد .گسترش روحیه کار آفرینی در بسیجیان ،باعث نردیکتر شدن شغل آنها به علایقشان ودر نتیجه افزایش چشمگیر بهره وری می شود. از آنجا که تغییرمحیط باعث تغییر احساسات در افراد می شود،(بلانچارد،ترجمه امینی،1379).
راهکارهای زیر برای گسترش روحیه کارآفرینی در محیط پایگاه ها پیشنهاد می شود :
1-تقویت روحیه مسئولیت پذیری
2-کاهش روحیه خود تخریبی
3-افزایش امید به زندگی
4-تقویت ریسک پذیری
5-تقویت اعتماد به نفس
6-تقویت آینده نگری
7-تقویت روحیه فرصت گرایی
8-تقویت واقع بینی
9-تقویت انعطاف پذیری
10-تقویت هدف گرایی
11-تقویت روحیه همکاری وکار گروهی
12-تقویت روحیه خود اتکایی
13-تقویت اراده وپشتکار
14-تقویت روحیه آرمان گرایی
15-تقویت مثبت اندیشی
16-تقویت روحیه سر سختی در برابر شکست
7-منابع اطلاعاتی :
در سند چشم انداز بیست ساله کشور ،تمام افراد و بویژه نخبگان جامعه که از جمله آنها بسیجیان هستند باید به منابع دسترسی داشته باشد واز محدودیت های پژوهش ونیز پژوهش هایی که در پیرامونش انجام می گردد،مطلع گردد. هر پایگاه مقاومت می تواند دارای یک یا چند کتابخانه یا سایت کامپیوتری باشد که منابع اطلاعاتی مناسبی برای انجام تحقیقات وآموزش های کا آفرینی هستند .راهکار های زیر می تواند در تقویت این ظرفیت ها وبهره گیری بهینه از آنها موثر باشند:
1-تجهیز کمی وکیفی سایت های کامپیوتری پایگاه ها .
2-اتصال کامپیوترهای سایت کامپیوتری پایگاه ها به شبکه اینترنت
3-تجهیز کتابخانه های پایگاه ها به نشریات ،مقالات وکتابهای کار آفرینی
8-ظرفیتهای ترویجی وتبلیغی پایگاه های مقاومت :
پایگاه های مقاومت بسیج فضای بسیار مناسبی برای تبلیغات مستقیم وغیر مستقیم ،وترویج روحیه وفرهنگ کار آفرینی است .در این راستا راهکار های زیر می تواند در توسعه کار آفرینی بسیار موثر باشد:
1-پخش منظم ،مستمر وهدفمند بروشور های آموزش کا رآفرینی در پایگاه های مقاومت.
2-پخش مستمر داستان زندگی کار آفرینان موفق
3-نصب پوستر های مربوط به کار آفرینی در محیط پایگاه.
4-نصب شعار کار آفرینی در محیط پایگاه
5-برگزاری مسابقاتی برای ترویج فرهنگ وروحیه کار آفرینی مانند مسابقه بهترین شعار کارآفرینی ،مسابقه خلاقیت و…
6-معرفی یک روز به عنوان روز کار آفرینی در پایگاه ها
7-انتشار نشریه کار آفرینی شامل اخبار و…
2-2-5- رویکرد عام بسیج در مسئله اشتغال زایی و کارآفرینی
کارآفرینی و اشتغال زایی دو اصطلاح مجزّا و در عین حال کاملاً وابسته و در هم تنیده هستند که شاید در حالت کلی نتوان نسبتها و تقدم و تاخر اشتغال زایی و کارآفرینی را با هم سنجید یا آنها را از هم تفکیک کرد؛ لذا رویکردهای متفاوتی در این مورد وجود دارد. رویکرد اول این است که توسعه بسترها و ظرفیتهای اشتغال و اشتغال زایی می تواند فرصتهای کارآفرینی را به وجود آورد . در این رویکرد، اشتغال زایی معادل کارآفرینی و یکی از نتایج اصلی آن است . بر عکس رویکرد اول، دیدگاه دوم، چالشها و تنگناه ای شغلی را فرص ت زا و فرصت آفرین برای رشد و بلوغ کارآفرینی می داند. با رویکرد سوم می توان نسبت بینابین (ترکیب ی) برای این دو قائل بود که ارتباط تنگاتنگ و در هم تنیده ای با هم دارند؛ گاهی اشتغال فرصتهای کارآفرینی را رقم می زند و در موقعیتی، کارآفرینی زمینه یا عامل توسعه اشتغال م یشود. با رویکرد ترکیبی به حوزه عملکرد بسیج و اولویتهای بسیج سازندگی، تقریباً می پذیریم که سیاست و اولویت اشتغال زایی موقت و کمک به فراهم آوری زمینه های اشتغال در بسیج سازندگی و برای بسیجیان و جوانان در مقایسه با نوآوری، ابتکار و خلّاقیت و کارآفرینی پر دامنه تر و مورد تاکید بیشتری بوده است – اگر چه ممکن است این رویکرد قابل انتقاد باشد . همچنین اگر بر رویکرد کلان تر بسیج در مسئله اشتغال و کارآفرینی تمرکز کنیم، مشاهده می شود که سیاست حمایت و تشویق کارآفرینی در بسیج، بخشی نیست؛ بلکه بین بخشی است و رده های تخصصی تر شامل سازمان بسیج علمی، پژوهشی و فنّاوری، بنیاد تعاون و موسسه اعتباری مهر بسیجیان بیش از بسیج سازندگی در این حوزه فعال هستند . بنابر این، اشتغال زایی و کارآفرینی به عنوان یک ترکیب واحد در بسیج، بر ظرفیتها و پتانسیلهای کلان تر بسیج است وار است و در تحلیل آن نمی توان از ظرفیتهای سایر رده های بسیج غافل بود که می توان آن را در شکل ذیل مشاهده کرد
رشد و توسعه اقتصادی جوامع، مرهون کارآفرینی و فعالیتهای کارآفرینانه است . بر اساس گزارش دیده بان جهانی کارآفرینی، بین نرخ فعالیتهای کارآفری نانه و (GEM) .( تولید ناخالص داخلی در بسیاری از کشورها همبستگی وجود دارد (کردنائیجی، 1386 ، ص 4 )واقعیت آن است که به همان نسبتی که اشتغال نتیجه طبیعی توسعه اقتصادی و اجتماعی است، بیکاری نیز معلول توسعه نیافتگی یا نشانی از عقب ماندگی است . مسئله اشتغال و کار، امروزه ف قط یک مسئله ملی یا محلی نیست، بلکه بیکاری جوانان تقریباً یک پدیده جهانی و بین المللی است.(گزارش بین المللی وضعیت اشتغال و بیکاری جوانان، 1383 ، ص 64 )بر همین اساس، فلسفه ورود بسیج به این عرصه نیز کمک به توسعه اقتصادی و رفع عقب ماندگی های بلندمدت در این ح وزه است . از این نکته نیز نمی توان غافل شد که راهبرد بسیج سازندگی در پی تحقق توسعه اقتصادی فراگیر، یک میانبر و مددکار اقتصادی برای سایر نهادهای رسمی محسوب می شود و از آنجا که نمی تواند وظیفه توسعه اقتصادی را به طورکامل بر دوش بکشد، به تبع آن نمی تواند وظیفه توسعه کارآفرینی و اشتغال زایی را نیز در نقش و جایگاه نهادهای رسمی و متولّیان مباحث اقتصادی به دوش بکشد.
2-2-5-1- رویکرد نظری
رویکرد نظری بسیج برای ورود به موضوعات سازندگی اجتماعی و مولّفه های اشتغال زایی و کارآفرینی، قبل از هر چیز ریشه در منویات مقام معظم رهبر ی به مسئله سازندگی، ابعاد و سطوح آن دارد . مقام معظم رهبری نخستین بار در جمع فرماندهان ارشد سپاه و بسیج در تاریخ 17/2/79 در بیاناتی راهبر ورود و مشارکت سازمان و نیروهای بسیجی را در سازندگی کشور مطرح کردند . سپس در اولین ارزیابی نتایج این فعالیتها در اول فرودین سال 1380 فرمودند: "گزارشی که به من دادند شگفت آور بود . اسم آن را بسیج سازندگی گذاشتیم… بسیج و جهاد کشاورزی و آموزش و پرورش از همین جا توصیه می کنم برنامه ریزی کنند . می توانند کارهای موقت برای جوانان حتی در دوره تابستان به میزان زیادی پیدا کنند؛ زمینه اشتغال در کشور ما بسیار زیاد است"
ایشان در رویکرد پیش برنده به سازندگی اجتماعی، اعتقاد به پیوند فرهنگ و تفکّر راهبرد بسیج " بسیجی و رویه های سازندگی دارند و در رهنمودهای مکرر، آن را در قالب به مسئولان کشوری یادآوری فرمودند. " سازندگی مرور کلی تحولا ت اندیشه ای و اجتماعی بعد از انقلاب نشان می دهد رویکردهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی در ایران که در قالب نظام دینی – ولایی تحت عنوان جمهوری اسلامی تبلور یافته، از سه منبع کلی تغذیه شده است که عبارتند از:
1. جهان بینی دینی و اعتقاد به منشا الهی جهان و تسرّی اراده خدایی در تمام امور؛.
2. انسان شناسی اجتماعی اسلامی و اعتقاد به کرامت و شرافت نوع انسان به عنوان خلیفه الله و دارای عزت و منزلت
3. اداره امور جامعه در قالب حکومت و نظام دینی و با حضور و مشارکت مردم به عنوان متن جامعه و مسئولیت پذیر .
بر همین اساس، فراین د توسعه و سازندگی در نگاه کلان رهبری، امری الهی و در راستای برقراری عدالت و امکان پیشرفت در تمامی عرصه های زندگی اجتماعی است . لذا هماهنگی بین نهادها و سازمان امری حاکمیتی است و فراهم آوردن محیط امن ولم برای توسعه فعالیتهای اقتصادی اشتغال زا، نوآوری وکار آفرینی، از ضرورت بسیار بالایی برخوردار است. در این راستا ایشان در پیامی به سران سه قوه می فرمایند:
"امروز کشورما تشنه فعالیتهای اقتصادی سالم و ایجاد اشتغال برای جوانان و سرمایه گذاری مطمئن است و این همه به فضایی نیازمند است که در آن سرمایه گذار و صنعتگر و عنصر فعال در کشاورزی و مبتکر علمی و جوینده کار و همه قشرها از صحت و سلامت ارتباطات حکومتی و امنیت، صداقت متصدیان امور مالی و اقتصادی مطمئن بوده و احساس امنیت وآرامش کنند"(1380/2/30)
مرور یک دهه عملکرد فعالیت سازمان بسیج سازندگی در این عرصه نشان می دهد بسیج تشکّلی است که در کوتاه مدت می تواند محیط و فضایی اجتماعی برای پیوند نگرشهای مثبت در حوزه کارآفرینی و اشتغال زایی فراهم کرده و رفتارهای نسل جوان را در این عرصه مدیریت کند . بسیج سازندگی به عنوان یک سازمان کارآفرین و اشتغال زا توانسته است در محتوا و شیوه های کارآفرینی، رونق نسبی ایجاد کند . از جمله شواهد دال بر کارآفرینی سازمان بسیج سازندگی می توان به موارد ذیل اشاره کرد:
1. ایجاد زمین ه های اشتغال بسیجیان و توده جوانان، به خصوص در روستاها در عرصه کشاورزی و منابع طبیعی؛
2. جذب و هدایت نیروهای جوان در فرایند توسعه و محرومی ت زدایی در مناطق محروم با راه اندازی اردوهای طرح هجرت؛
3. کوتاه کردن روندها و فرایند اداری و حذف بروکراسی دست و پاگیر اداری بر اساس قوانین تسهیل کننده و هماهنگی بین نهادی؛
4. تغییر و نوآوری در شیوه های موجود خدمات رسانی و توزیع امکانات در مناطق محروم و دور افتاده؛
5. حمایت از خلّاقیت، طرحهای نو و ابتکاری جوانان و دانشجویان و متخصصان دربرنامه ریزی و اجرای فعالیتهای اجتماعی و خدماتی د ر مناطق نیازمند، در قالب اردوهای طرح هجرت؛
6. ارتقای سطح مهارت فنی و حرفه ای داوطلبان و جویندگان کار و جوانان در مناطق دور افتاده با برگزاری کارگاههای آموزشی و اردوهای کاری؛
7. ایجاد شبکه های رصد، فرصت شناسی و حمایت از توسعه راهکارهای کارآفرینی و اشتغال زایی؛
8. اولویت بندی و پاسخ به نیازهایی که کمتر سازمان یا گروهی انگیزه و اراده رفتن و عمل در آن میدان را دارد(همان منبع).
2-2-5-2- رویکرد های کارآفرینی
در ادبیات اولیه، کارآفرینی بیشتر در حوزه علم اقتصاد و تجارت و بازار مورد توجه صاحب نظران اقتصادی و اجتماعی قرار داشت؛ اما طولی نکشید که کارآفرینی به عنوان یک حوزه و مفهوم بین رشته ای مورد توجه قرار گرفت و از دهه 1980 رشد و توسعه حوزه کارآفرینی وارد مرحله جدیدی شد . در این مرحله، عوامل جامعه شناختی را برای تبیین کارآفرینی وارد ادبیات این حوزه کردند . مطالعات مک کللند در زمینه نیاز به موفقیت کارآفرینان، از جمله این مطالعات است.
همچنین در دهه 1990 ارزش اجتماعی همانند ارزش مالی یا بازار مطرح و بر اساس از سوی صاحب نظران ابداع و در ادامه این دهه، مقوله شبکه ها " کارآفرینی اجتما عی " ، آن برای دستیابی و دسترسی کارآفرینان به دانش و اطلاعات مطرح شد . اما در سال 2000 مفهوم فرصتهای کارآفرینی، به عنوان مفهومی کاملاً جدید و بدیع ارائه و در دهه پس از آن، کانون توجه اکثر مطالعات، جستجو، ا رزیابی و بهره برداری از فرصتهای کارآفرینان شد.( کردنائیجی، 1386 ، ص 23)
جدول 2-2-: رویکردهای عمده در مطالعات کارآفرینی
ردیف
رویکرد ها
ماهیت/محتوی
1
رویکرد اقتصادی
تاکید بر مفاهیمی چو ن : راه اندازی کسب و کار جدید، تولید، سود و ثروت
2
رویکرد فرهنگی و اجتماعی
تاکید بر فضا، محیط و شرایطی که موجب رشد کارآفرینی می شود
3
رویکرد روان شناختی
تاکید بر ویژگی های شخصیتی،استعدادها،توانایی و قدرت رهبری و خطرپذیری کارآفرینان
2-2-6- سیاستها و راهکارهای توسعه کارآفرینی و اشتغا ل زایی
1. برخی از انواع سیاستهای تجربه شده در توسعه کارآفرینی و اشتغا ل زایی
مهم ترین سیاستهایی که در حمایت ،GEM اگر بر اساس گزارش کشورهای مختلف در و توسعه کارآفرینی در دنیا اتخاذ می شوند (احمدپور داریانی، 1378 ، ص 125 ) با سیاستها و راهکارهایی که در بسیج اتخاذ شده است مقایسه شود، می توان به برخی نکات مشترک برای توسعه این راهکارها در بسیج سازندگی نیز دست یافت . مهم ترین این سیاسته عبارتند از:
جدول2-3-سیاستهای رایج حمایت از کارآفرینی در سایر کشورها و مقایسه با تجارب بسیج سازندگی
سیاستهای رایج در دنیا
برخی سیاستهای رایج در بسیج
ساختار پیش بینی شده در بسیج
توسعه فنّاوری، انتقال دانش((R&D
توجه به آموزش و جوانان
افزایش دسترسی به سرمایه
ترویج کارآفرینی اجتماعی
نگاه خاص به کارآفرینی اقلیتهای قومی
کارآفرینی بزرگسالان
کاهش موانع اداری برای فعالیتهای
کارآفرینانه
افزایش کاربری فنّاوری اطلاعات
افزایش دسترسی به متخصصان
ارتقای نظام امنیت اجتماعی برای
کارآفرینان
کاهش زمان دسترسی به سرمایه
ارتقای سطح تحصیلات کارآفرینان
توسعه خدمات به گروههای مختلف
کارآفرین
گسترش شبکه ها و انجمنهای حامی
کارآفرینی
توسعه پارکهای علمی و مراکز رشد
گنجاندن نگرش کارآفرینانه در نظام
آموزشی
ارتقای فرهنگ ملی در حمایت از
کارآفرینی به عنوان یک مسیر شغلی
توسعه ابعاد و مولّف ه های کارآفرینی در
همه سطوح آموزشی
اطلاع رسانی
اقدام برای توسعه کانونها و پارکهای
علمی و مراکز رشد
افزایش دسترسی به سرمایه
افزایش دسترسی به متخصصان
کاهش زمان دسترسی به سرمایه
گسترش شبکه ها و انجمنهای حامی
کارآفرینی و اشتغا لزایی
ترویج کارآفرینی اجتماعی
توسعه خدمات به گروههای مختلف
کارآفرین
توجه به کارآفرینی به عنوان یک مسیر
شغلی
توسعه فنّاوری، انتقال دانش( R&D)
سازمان بسیج سازندگی
سازمان بسیج علمی، پژوهشی و
فنّاوری
سازمان بسیج مهندسین
سازمان بسیج اساتید
بنیاد تعاون بسیج و موسسه های وابسته
سازمان بسیج جامعه پزشکی
سازمان بسیج دانشجویی
2-2-7- راهکارهای توسعه کارآفرینی و اشتغا ل زایی
نتایج مطالعات تطبیقی کردنائیجی در خصوص راهکارهای موفق توسعه کارآفرینی در،" زمینه های کارآفرینی " جهان، سه دسته راهکارهای اساسی را در سه بعد شامل به شرح جدول 4 شناسایی و معرفی " ساختارهای کارآفرینی " و " رفتارهای کارآفرینی " کرده است که می تواند مبنای مناسبی برای جستجوی راهکارهای توسعه در حوزه کارآفرینی باشد( کردنائیجی، 1386 ، ص 281)
جدول2-4- ابعاد، راهکارها و اقدامهای کارآفرینی(یافته های جهانی)
شاخه ها/ابعاد
تاکید مفهومی
اقدام
ماهیت
زمینه های کارآفرینی
راهکارهای زمینه ای، مربوط به توسعه بسترها و شرایط کارآفرینی در جامعه است که منشا راهکارهای رفتاری و ساختاری است.
– ایجاد محیط کارآفرینانه
– تقویت فرهنگ کارآفرینی
– اطلا عرسانی
– برنام ههای ترویج کارآفرینی
اجتماعی
رفتارهای کارآفرینی
راهکارهای رفتاری، مربوط به ایجاد و توسعه نگرش و رفتار کارآفرینی در جامعه م یشود که آموزش کارآفرینانه از جمله آنهاست.
– حمایت آموزشی
– حمایت مشاور های
– حمایت بازاریابی
– حمایتهای مدیریتی
رفتاری
ساختارهای کارآفرینی
راهکارهای ساختاری، مربوط به ایجاد ساختارها، اصلاح قوانین و مقررات مالی، بانکی، قانون کار وتجارت و نظایر آن میشود.همچنین توسعه زیرساختها
– حمایتهای قانونی و مالیاتی
– حمایتهای مالی
– حمایتهای سازمانی
– حمایتهای اداری
– حمایتهای زیربنایی
مدیریتی
بدون شک این یافته ها تلفیقی از دستاورده ا و تجارب و حتی آزمون و خطاهایی است که بسیار ی از جوامع آن را به شکلهای مختلف به کار برده اند؛ اگر چه به اعتقاد بر حسب تفاوتهای موجود در جوامع، تغییر یا تعدیل شوند . اما کلّیت این ،" مک گوایر " روشها به عنوان میراث بشری و شناخته شده، در حوزه کارآفرینی کاربرد همگانی و عمومی دارند و به عنوان راهکارهای موفق، ارزیابی و معرفی شده اند(همان منبع).
2-2-8- در جستجوی راهکارهای توسعه اشتغال و کارآفرینی در بسیج
اگر چه کمتر سازمانی را می توان یافت که بدون رعایت ملاحظات و ویژگی های خود، با اتّکا به شیوه های تجربه شده دیگران به هدفی اختصاصی دست یابد، اما عکس آن نیز صادق است که احتمالاً هیچ سازمانی را نمی توان یافت که بدون مطالعه و بررسی شیوه های موفق دیگران، راهبرد جامعی را در این حوزه ترسیم کند . لذا بسیج نیز به عنوان یک سازمان جامع نگر می تواند با واکاوی تجارب و اندوخته های دیگرانی که در این موضوع اشتراکاتی دارند، به رویکرد جامع تری دست یابد . به طور خاص، مطالعات تجربی و تطبیقی سازمان بسیج سازندگی در زمینه تجارب سایر کشورهای جهان در سازماندهی و به کارگیری جوانان در عرصه های سازندگی، این مسیر را بیش از پیش هموار کرده است است.(عبدالملکی، 1389)
بر همین اسا س، سازمان بسیج سازندگی نیز با توجه به فرصتها و منابعی که در اختیار دارد، می تواند از یک الگوی ترکیبی از راهکارهای مذکور برای تقویت و توسعه کارآفرینی در عرصه های مختلف بهره مند شود. البته نباید از این نکته غافل بود که این راهکارها، تکمیلی و حمایت مضاعف محسو ب می شوند، نه راهکارهای وظیفه ای و نهادی. بدون شک مهم ترین مز یت و فرصت بسیج سازندگی را قبل از هر چیز باید در اراده مصمم رهبری و مسئولان بسیج برای تحقق پیشرفت و عدالت در جامعه دانست که در اولویتها و اهداف بسیج سازندگی (گزارش یک دهه بسیج سازندگی در یک نگاه، 1389 ) راه آن هموار شده است.
الف)اولویتهای بسیج سازندگی:
1. غنی سازی اوقات فراغت، با استفاده از نیرو و نشاط جوانان در سازندگی کشور؛
2. خدمات رسانی و محرومی تزدایی در روستاها و نقاط محروم کشور؛
3. شناسایی زمینه های اشتغال موقت و به دنبال آن ایجاد اشتغال دائم.
ب) اهداف بسیج سازندگی:
1. غنی سازی اوقات فراغت جوانان در در عرصه های کار و تلاش؛
2. ترویج فرهنگ کار و تلاش با بهره گیری از روحیه و منش بسیجی در میدانهای کار و تلاش؛
3. ایجاد فضای مناسب برای یادگیری و انجام فعالیتهای گروهی؛
4. افزایش توان فنی و تجربی جوانان و بسیجیان؛
5. کمک به محرومیت زدایی و عمران و آبادانی روستاها با به کارگیری مردم در سازندگی کشور؛
6. کمک به رفع مشکلات بیکاری جوانان (اعم از دایم و موقت)؛
7. کمک به دولت در توسعه سازندگی معنوی و مادی کشور به ویژه در طرحهای ملی (واکسیناسیون، احیای جنگلها و…)؛
8. بهره برداری از توان متخصصان بسیجی در امور تخصصی و سازندگی کشور؛
9. کاهش هزین ههای پنهان دولت با استفاده از طرح بسیج سازندگی.
در واقع؛ بسیج کارآفرینان برای پاسخگویی به نیازهای جامعه و بسترسازی برای توسعه کارآفرینی و اشتغال زایی در بسیج، مانند پلی ارتباطی است بین خلا ها، دغدغه ها و چالشهای موجود در سطح جامعه و اراده های خلّاق و نوآور که در فرایندهای رسمی و دولتی امکان بروز و حمایت نیافته اند . به استناد همین اولویتها و اهداف، می توان راهکارهای موفق توسعه کارآفرینی و اشتغال زایی را برای بسیج برآورد کرد
جدول2-5-راهکارها و اقدامهای کارآفرینی و اشتغا ل زایی برای بسیج
ابعاد
اقدام
راهبرد
زمینه ها
ایجاد محیط کارآفرینانه؛
تقویت فرهنگ کارآفرینی؛
اطلاع رسانی؛
برنامه های ترویج کارآفرینی
تعامل با سایر رده های اقشار تخصصی بسیج (مهندسین، پزشکان،
هنرمندان)؛
توسعه و تقویت تشکّلهای همسو؛
توزیع شبکه ای؛
ایجاد پارکهای کارآفرینی؛
امکان حضور افتخاری و داوطلبانه کارآفرینان در بسیج؛
انتخاب و معرفی کارآفرین برتر بسیج به تفکیک اقشار؛
ترویج کارآفرینی اجتماعی؛
سهولت دسترسی به زیربناها؛
کاهش زمان دسترسی به سرمایه؛
انتشار مجله و بولتن تخصصی کارآفرینی و اشتغال زایی در بسیج؛
کتابچه فرصتها و زمینه های کارآفرینی در بسیج؛
برگزاری همایش، نمایشگاه و جشنواره های کارآفرینی و اشتغال زایی.
رفتارها
آموزش غیررسمی و
فنی حرفه ای
مخصوص کارآفرینان
بسیجی؛
آموزش مشاوره ای و
تخصصی.
برگزاری دوره های آموزش فنی و حرفه ای و مهارتی؛
برگزاری کارگاههای کارآفرینی؛
تعیین و اعطای جایزه کارآفرینی و اشتغال زایی در بین اقشار بسیج؛
تربیت مربی کارآفرینی در حوزه فعالیتهای بسیج؛
ارائه مشاوره تخصصی وفنی به داوطلبان؛
راه اندازی کلینیکهای مشاوره و نهادهای فراگیر ملی و محلی؛
ارتباط و تعامل با م ر اکز دولتی و تصمیم گیر مدیریتی در حوزه
کارآفرینی
ساختارها
حمایت مالی؛
حمایت اداری،
تشکیلاتی؛
حمایت قانونی.
ایجاد شرکتهای تعاونی حمایت از کارآفرینان؛
ایجاد مراکز حمایتی منطقه ای؛
پیگیری قانون جایگزین/ طرح کارآفرین به جای خدمت نظام وظیفه؛
ایجاد صندوق حمایت از کارآفرینان جوان و داوطلب کسب وکارهای
کوچک؛
ایجاد مراکز رشد؛
اعطای وام کم بهره و بدون ضمانت به داوطلبان کارآفرینی و
اشتغال زایی؛
فراهم آوردن تخفیف تعرف ه های خدمات به بخش کارآفرینی در
پروژه های مورد تاکید بسیج؛
بهینه سازی خدمات اداری در حوزه کارآفرینی؛
تشکیل گروههای کارآفرینی و مشاوره به سازمانهای رسمی در حوزه
سیاستگذاری، برنامه ریزی و اجرا؛
معرفی نماینده کارآفرینی بسیج در شورای عالی اشتغال و
کارآفرینی.
نتایج بررسی ها در سطح سازمان بسیج نشان می دهد که دو ظرفیت فوق العاده در عرصه های کارآفرینی و اشتغال زایی بسیج وجود دارد که عبارتند از:
الف) سیل عظیم جوانان داوطلب
بر اساس رویکرد ها و رهنمو دهای موجود، یکی از مهم ترین گروههای مخاطب فردی شامل خطرپذیری، نشاط و هیجان، توان یادگیری فنون و مهارتها، خلّاقیت و نوآوری، اوقات فراغت و علایق داوطلبانه هستند . لذا بسیج سازندگی در سالیان گذشته بسیاری از فعالیتهای خود را بر حضور داوطلبانه این گروه، چه به عنوان مخاطب و چه به عنوان عامل اجرایی استوار کرده است. بر اساس قوانین و مقررات بین المللی ن یز اقدام برای توسعه اشتغال زایی و کارآفرینی جوانان، به عنوان یک رهنمود جهانی مورد توجه است.
نمونه های مربوط به آمادگی جوانان برای کمک و مشارکت در اجتماع کم نیستند. بیش از یک چهارم از 14 ساله هایی که در مطالع ه مشارکت م دنی در28 کشور مورد بررسی قرار گرفته اند، با یک م وسسه خیر ی ه کار کرده اند و تقریباً دو درصد از آنها با گروهی فعال در زمین ه امور داوطلبانه برای کمک به اجتماع همکاری د اشته اند(عبدالملکی، 1387 ، ص 65)
آنچه از عملکرد بسیج سازندگی در این حوزه برداشت می شود و قابل نقد نیز می باشد، این است که بسیج سازندگی بیشتر یا شاید به طور کامل، به مسئ له ایجاد اشتغال موقت و کاریابی متمرکز شده است؛ 2 به طوری که در یک دوره 10 ساله19702664 نفر روز فعالیت فقط با عنوان اشتغال زایی صورت گرفته و کمتر به مسئله کارآفرینی با رویکرد سه گانه زمینه ای، رفتاری و ساختاری توجه شده است. رویکرد سه گانه زمینه ای، رفتاری و ساختاری توجه شده است. رویکرد سه گانه زمینه ای، رفتاری و ساختاری توجه شده است. بسیج سازندگی به عرصه کارآفرینی و حمایت مستقیم 1 و کارآفرینی در معنا و مفهوم اصیل آن می باشد؛ یعنی بسیج سازندگی می تواند ایده ها و طرحهای ابتکاری بسیجیان را که متناظر بر یک کسب و کار اجتماعی پررونق و اشتغال زاست، در عرص ههای سازندگی دریافت، تجزیه و تحلیل و حمایت کند.
ب) اوقات فراغت
جامعه باید فرصتی را برای افراد آماده کند تا کارهای خلّاقانه تولید کنند و اوقات فراغت، همین فرصت است . بررسی های به عمل آمده در سطح جهانی نشان می دهد که به صورت کلی بسیاری از نوجوانان و جوانان به صورت فعالانه در کسب درآمد خانواده برای برطرف کردن نیازهای اقتصادی و کم کردن فقر خانواده مشارکت می کنند . در یک محدوده زندگی خانوادگی، خانواده ها نوجوانان خود را برای منافعی که برای خانواده داشته باشد به کار می فرستند. با وجود اینکه نوجوانان همیشه در زندگی فعال نیستند، اما امکان یادگیری و رشد به عنوان یک شخص و دیدن چیزی که مایلند برای آینده در نظر بگیرند را دارند.
تحقیقات انجام شده
تحقیقات انجام شده در داخل کشور
1- در تحقیقی با عنوان ظرفیت شناسی و ظرفیت سازی بسیج در اشتغال و کارآفرینی، بیان شده است که استفاده صحیح منابع در جهت رشد و توسعه اقتصادی، به عنوان یک اصل مهم، باید مورد توجه تصمیم سازان و تصمیم گیران جامعه باشد. بر اساس الگوهای رشد اقتصادی، مولّفه های به کارگیری نیروی انسانی، تقویت سرمایه انسانی و تقویت سرمایه اجتماعی، از مهم ترین عوامل رشد و توسعه اقتصادی یک کشور محسوب می شوند. لذا دولتهای جوامع مختلف بر آن تاکید زیادی دارند، بخش زیادی از منابع خود را در جهت تقویت آنها به به عنوان یکی از "شجره طیبه صالحین" کار می گیرند. نتایج این تحقیق نشان می دهد که طرحهای بزرگ سازمان بسیج در جهت مقابله با هجوم نرم علاوه بر تاثیرات بسیار مثبت فرهنگی، عقیدتی و سیاسی در جامعه و تقویت بنیه دینی و علمی نسل جدید، از لحاظ اقتصادی نیز دارای اثری شگرف است و ظرفیتی را ایجاد می کند که با سرمایه گذاری و تمرکز بر آن می توان ابزارهای ایجاد اشتغال، رشد و توسعه اقتصادی در جامعه را فراهم کرد. این اثرات اغلب خود را در به کارگیری صحیح منابع انسانی، توسعه سرمایه انسانی و سرمایه اجتماعی نشان می دهد که در این تحقیق به بررسی نحوه این اثرگذاری پرداخته شده است(کاشیان و غضتفرنژاد،1389).
2- در مطالعه ای با عنوان الزامات و راهبردهای بسیج در توسعه کارآفرینی بر اساس ماتریس SWOT اشاره شده است که کارآفرینی از نیازهای اساسی اقتصاد کشور است. اقتصاد ایران، در حال گذار از یک اقتصاد دولتی به یک اقتصاد مردمی، نیازمند هماهنگی جامعه با تحولات اقتصادی است. از یک سو جامعه با تحولات اقتصادی دچار تحولات اجتماعی می شود و از دیگرسو، موفقیت تحولات اقتصادی، در گرو همگامی جامعه با تحولات و پذیرش الزامات دوران گذار و ساختار جدید می باشد. این رابطه دوسویه، نقش نهادهای میانی جامعه(که وظیفه ارتباط متقابل مردم و دولت را به عهده دارند) را بسیار پررنگ می کند. انتقال بخش مهمی از اختیارات دولت – در حوزه اقتصاد – به مردم نیازمند توسعه کارآفرینی است. بنابراین، یکی از وظایف مهم نهادهای واسط اجتماعی، آماده کردن مردم برای پذیرش نقش اقتصادی جدید خود و ورود به عرصه کارآفرینی است. در کشور ایران، بسیج یکی از مهم ترین و کارآمدترین نهادهای اجتماعی واسط است که در دورانهای مختلف انقلاب،کارایی خود را ثابت کرده است. سرمایه های انسانی، اجتماعی و معنوی بالای بسیج از این مجموعه، نهادی با توان، بادرایت و تیزهوش ساخته است. بر این اساس می بایست در دوره تحول اقتصادی پیش رو که بعضاً از آن به انقلاب اقتصادی نیز یاد می شود وارد میدان شود. ورود به این میدان را می توان با ترسیم نقشه راهبردی توسعه کارآفرینی در سازمان بسیج بیان نمود. این نقشه، با توجه به نقاط قوت و ضعف بسیج و فرصتها و تهدیدهای قوت" پیش روی این نهاد، تدوین می شود. بر اساس این یافته ها، راهبردهای چهارگانه ویژه بسیج برای توسعه، "ضعف- تهدید" و "ضعف- فرصت"، "قوت – تهدید"، "قوت فرصت کارآفرینی در مجموعه بسیج و در سطحی فراتر در جامعه تدوین و بیان می شود(سیدی و مروی، 1389).
3- در تحقیقی با موضوع پتانسیل بسیج و نقش تعاونی ها در ایجاد اشتغال وکارآفرینی، عنوان شد که بررسی اندیشه حضرت امام خمینی(ره)، پیرامون شکل گیری و تداوم حیات شجره طیبه بسیج، حاکی از اعتقاد به نقش موثّر و فعال این نهاد، در عرصه سازندگی، مشارکت و تلاش در جهت توسعه پایدارجامعه در کنار نقش دفاعی و امنیتی آن است؛ نقشی که حاکی از ضرورت پویایی و نوآوری مداوم این شجره طیبه است. در برهه کنونی که مهم ترین دغدغه دولتمردان و مسئولان نظام در عرصه توسعه و امنیت پایدار، بحث اشتغال و کارآفرینی است؛ نیروی مقاومت بسیج به دلیل ویژگی های خاص خود، در صورت برنامه ریزی علمی و مدون، می تواند در این زمینه ها نقشی اساسی داشته باشد؛ ویژگی هایی همچون: مردمی و فراگیر بودن، شمولیت و عمومیت در تمام سطوح از شهرهای بزرگ تا روستاهای کوچک و دورافتاده، برخورداری از اقشار اندیشه ورز و زیرساختهای مناسب… راه اندازی تعاونی های بسیجی محور، به منظور حفظ عرصه های محیط طبیعی (مراتع و جنگل)، باعث می شود بسیجیان با عضویت در این تعاونی ها ضمن حفاظت و صیانت از این عرصه ها، زمینه بهره برداری مطلوبتر وکمک به توسعه پایدار و همه جانبه را فراهم سازند(بهروزی، 1389).
4- در مقاله ای با هدف بررسی نقش پایگاههای مقاومت بسیج در توسعه کارآفرینی در بین بسیجیان، عنوان شده است که کارآفرینی از عوامل اصلی ایجاد ارزش اقتصادی و ابزاری کارامد برای کاهش تعداد بیکاران محسوب می شود. از طرفی، آموزش کارآفرینی مهمترین تلاشی است که بستر لازم را برای کارآفرینی دانش و مهارتهای ضروری به افراد علاقه مند به خصوص بسیجیانی که جویای مشاغل ارضا کننده هستند، فراهم می کند. پایگاههای مقاومت کارآفرین، مکانی است که مشاغل جدید در آن خلق می شوند. این مراکز از بسیجیان کارآفرین در زمینه های آموزشی، مالی و بازار یابی حمایت می کنند. بنابراین، برای تغییر کارکرد پایگاههای مقاومت وتبدیل آن به یک نهاد کارآفرین باید از سه زاویه، تغییرات اساسی صورت گیرد:خود پایگاه مقاومت به عنوان یک سازمان، کارآفرین شود که لازمه آن، تغییرات ساختاری در پایگاههای مقاومت و کاستن از رسمیت و پیچیدگی و ساختار متمرکزآن و افزیش ارتباطات دوطرفه، کنترل کلی و … است. اعضای پایگاههای مقاومت اعم از بسیجیان، پاسداران، کارکنان و سربازان، به نوعی کارآفرین شوند که لازمه آن، توسعه فرهنگ کارآفرینی در اعضای پایگاههای مقاومت و تغییر سیستم آموزشی فعلی است. تعامل بین محیط و پایگاههای مقاومت و دعوت به همکاری ازکارآفرینان صنعت در پایگاههای مقاومت و پاسخگویی پایگاههای مقاومت به نیازهای محیط و جامعه صورت پذیرد. راهکارهای پایگاههای مقاومت بسیج در نهادینه کردن کارآفرینی در بین بسیجیان عبارتند از: استفاده از ظرفیتهای اجتماعی، انسانی، مکانی، زمانی، منابع اطلاعاتی و روانی. همچنین، ظرفیتهای ترویجی و تبلیغی پایگاههای مقاومت می توان به رشد و توسعه کارآفرینی در جامعه کمک کند(پورطهماسبی و دیگران، 1389).
5- در تحقیقی با هدف تبیین جامعه شناختی راهکارهای توسعه کارآفرینی و اشتغالزایی در بسیج سازندگی با تاکید بر فرصتهای حضور و فعالیت داوطلبانه جوانان، اشاره شده است که کارآفرینی عبارت است از هر گونه تلاش برای ایجاد یا راه اندازی کسب وکاری جدید، فرایند خلق ارزش همراه با منابعی منحصر به فرد و به جهت بهره برداری از یک فرصت ساز و کارهای کارآفرینی و اشتغالزایی، با وجود پیچیدگی و در هم تنیدگی با مسائل اجتماع، فرهنگ، سیاست و اقتصاد، می تواند بر زمینه ها و فعالیتهای داوطلبانه جوانان، نهاد های جوان و تشکّلهای خودجوش استوار شود. هر جامعه ای می تواند با راه اندازی تشکّلهای جوان و بهره برداری از ظرفیتهای داوطلبانه آنان، وضعیت موجود اشتغالزایی و کارآفرینی خود را توسعه دهد. یکی از انواع این نهادها، سازمان بسیج سازندگی است که بر بال اندیشه، فرهنگ و تفکّر، ماهیت جنبشی و پیشینه عملکرد جهادی استوار است. ضمن کمک به ایجاد بسترها و زمینه های اشتغالزایی و کارآفرینی در سطح کلان، بر این باور است که راهکارهایی بومی و ملی را در این حوزه ارائه داده یا می دهد(عبدالملکی، 1389).
6- در مقاله ای با عنوان بسیج، تخصص، خلاقیت و نوآوری، اشتغال و کارآفرینی اشاره شده است که کارآفرینی به عنوان یک ارزش و یکی از مبانی توسعه جوامع " کارآفرینی" ، در عصر پیچیده امروز مطرح است و کارآفرینان، قهرمانان پیشرفت محسوب می شوند. بنابر این، جامعه و نهادهای آن باید با برنامه ریزی و سرمایه گذاری اصولی در زمینه تقویت و رشد کارآفرینی و تربیت کارآفرین، روند حرکت خود را با بهره گیری مناسب از خلاقیت، نوآوری و تخصص، به سمت توسعه، هدایت و تسهیل کنند. در این مقاله، ابتدا کارآفرینی، کارآفرین و نقش آن در توسعه جوامع تبیین می شود. در ادامه، ضمن بیان گامهای اساسی در فعالیتهای کارآفرینی و نقش آن در توسعه جوامع، به با کارآفرینی و نقش آنها در "تخصص" و " نوآوری " ،" خلاقیت " تفاوتهای اساسی نقش مهم و " کارآفرینی اشاره شده است. همچنین با توجه به موضوع اصلی مقاله، در زمینه مطالبی ،" بسیجی کارآفرین " و نیز ویژگ یهای " اساسی بسیج در تقویت و توسعه کارآفرینی ارائه و در خاتمه، ضمن مطرح کردن نتایج بحث، در خصوص ایجاد، تقویت و توسعه کارآفرینی و تربیت کارآفرین در جامعه، چند پیشنهاد بیان شده است(حسینی، 1389).
7- تحقیقی با عنوان بازاریابی چریکی، تعامل آموزه های تفکّر بسیجی و الگوهای موفق بخش خصوصی در توسعه کارآفرینی کشور انجام گرفت که در آن اشاره شد گستره معنایی فضای کسب و کارِ امروز کشور و شرایط پیرامونی آن، همسو با رخدادهای مهم اقتصادی، سیاسی و فرهنگی، ضرورت بهره مندی از فنون نوین دانش بازاریابی – به مثابه یک کارکرد اصیل در رقابت پذیری بنگاه – را در توسعه اشتغال و کارآفرینی دو چندان ساخته است. در این میان همگرایی و کاربست داشته های غنی فرهنگی این مرز و بوم- که تفکّر بسیجی یکی از مصادیق ارزنده و گران سنگ آن است- در کنار تجارب و دستمایه های موفق بخش خصوصی، انگاره موثّری در موفقیت برنامه های توسعه و چشم انداز نظام محسوب می شود. در این مطالعه با نگاهی چندسویه به موضوعات یاد شده، الگویی 16 مرحله ای در تعامل آموزه های فن بازاریابی چریکی و تفکّر بسیجی در راستای توسعه کارآفرینی ارائه شده است(رضوی وگلابی، 1389).
8- در مطالعه ای با عنوان نقش تعاونی های دانش بنیان بسیجی در توسعه کارآفرینی کشور اشاره شد کارآفرینی و انتقال پژوهشهای کاربردی از دانشگاه به صنعت و به تبع آن، انتقال نتایج به جامعه، همواره به عنوان موضوعی کلیدی مورد تحلیل و بررسی سیاستگذاران و تصمیم سازان صنعت و دانشگاه بوده است. ارتباط موثّر بین دانشگاهها و مراکز پژوهشى با صنعت و بخشهاى مربوط جامعه، توانمندسازى بخش غیر دولتى براى مشارکت در تولید علم و فنّاورى و دستیابى به فنّاوری هاى پیشرفته مورد نیازکشور (که در سیاستهای کلی برنامه پنجم توسعه بر آن تاکید شده است) بدون گسترش حمایتهاى هدفمند مادى و معنوى از نخبگان و نوآوران علمى و فنّاورى و دانشجویان توانمند کشور میسر نیست. در این مقاله، پس از بررسی عوامل موثّر در ایجاد و رشد شرکتهای تعاونی کوچک و متوسط دانش بنیان دانشگاهی، به ارائه یک الگوی تعاملی، برای ایجاد شرکتهای تعاونی دانش بنیان بسیجی خواهیم پرداخت. امید است نتایج آن برای سیاستگذاران و مدیران وزارت تعاون و مسئولان سازمان بسیج مهندسی کشور، مفید بوده و مورد استفاده قرار گیرد(میگون پوری، 1389).
9- در مطالعه ای با عنوان ارائه الگوی راهبردی و برنامه ریزی عملیاتی توسعه کارآفرینی و اشتغال در سازمان بسیج کشور اشاره شد امروزه مسئله اشتغال و آموزش مهارتهای کارورزی، توسعه فرهنگ کسب وکار و کارآفرینی و نیز حرکت به سمت شاخصه های جامعهکارآفرین، از موضوعات مهم مورد نظر اندیشمندان و سیاستگذاران توسعهکارآفرینی در کشور است. با توجه به پیشرفتهای سریع و هدفمند حوزه های مختلف صنعت و فنّاوری در جهان، شتاب گرفتن آهنگ حرکت کشور در جهت توسعه دانش بنیان فنّاوری، آموزش و ترویج کارآفرینی برای افراد و مدیران تمام سازمانها و تشکّلها، امری مهم تلقّی می شود. در دنیای کنونی، رویارویی با مسائل پیچیده فرهنگی، سیاسی، اجتماعی و اقتصادی با روشهای ساده و سنّتی ممکن نیست. حل اینگونه مسائل، جز به مدد روشهای تازه ممکن نخواهد بود. روشهای نوآورانه، می بایست بهترین پاسخها را در کمترین زمان ممکن ارائه دهند؛ چرا که زمان، حیاتی ترین و کمیاب ترین منبع، در عصر "دانش بنیان مبتنی بر سرعت" است. از دست دادن زمان، در عصری که پیوسته در حال تغییرات بنیادی است، موجب می شود که فرصتها ازکف برود و موقعیت کشورها تضعیف یا تخریب شود. سازمان بسیج کشور با داشتن ویژگی های ممتاز علمی، ارزشی، منابع انسانی، توزیع گسترده در مناطق مختلف جغرافیایی کشور، وجود سازمانهای مختلف در شاخه های مختلف سنی و تحصیلاتی و حرفه ای، می تواند اثر ویژه ای روی توسعه کارآفرینی و فنّاوری کشور بگذارد و مانند نقش ممتاز آن در دوران جنگ تحمیلی، با بهره برداری از این موقعیت تاریخی، عامل توسعه فنّاوری و کارآفرینی و تجمیع تعهد و تخصص در جهت توسعه کارآفرینی و اشتغال باشد(میگون پوری و میگون پوری، 1389).
10- در مقاله ای با عنوان ظرفیت شناسی و ظرفیت سازی بسیج در اشتغال و کارآفرینی به بررسی ظرفیتهای بسیج، برای ایجاد فضای پرنشاط کارآفرینی و اشتغال دانایی محور(که از نیاز های اساسی کشور می باشد) پرداخته شده است. اهم مباحث مطرح شده در مقاله عبارتند از: معرفی و ضرورت وجود مراکز تحقیقاتی و نقش آنها در اشتغال و کارآفرینی دانش محور، بررسی علل عدم بازدهی این مراکز به دلیل آسیبهای موجود، معرفی و ضرورت وجود مراکز رشد و نقش کلیدی آنها در اشتغال و کارآفرینی دانش محور، بررسی علل عدم کارکرد مورد انتظار این مراکز به دلیل آسیبهای موجود و نبود ارتباط موثّر آنها با مراکز تحقیقاتی و ظرفیتهای بسیج برای برطرف کردن این موانع. به طور کلی در این مقاله پیشنهاد می شود که: بسیج با بهره گیری از ظرفیتهای خود، از طریق مدیریت صحیح هسته های علمی در دانشگاهها، تشکیل بسیج دانش آموختگان و کانون مشاوره متخصصان، تقویت مراکز تحقیقاتی، راه اندازی مراکز رشد و ایجاد تعامل و ارتباط بهینه میان آنان، می تواند نقش موثّری در اشتغال، کارآفرینی و در نتیجه توسعه اقتصادی دانش بنیان ایفا کند(تنها و تقوی، 1389).
2-3-2- تحقیقات انجام شده در خارج از کشور
1- در مطالعه ای با عنوان پیش بینی اشتغال در بخش شغل های دفتری اشاره گردید که توسعه در تکنولوژی و فشار زندگی بازرگانی، کار دفتری را به عنوان جزء لاینفک از مدیریت بازرگانی تبدیل نموده است. از طرف دیگر آموزش شغلی و آموزش در خدمات در محل کار با آموزشی که از طرف دبیرستان فنی و حرفه ای دفتری در مقاطع دبیرستان و سطح دانشگاه انجام شد، باعث گردید کارکنان مجرب در این زمینه آموزش دیده و آماده به کار شوند. همچنین گسترش کلاس های شغلی دفتری(در مواردی چون تایپ، کامیوتر، طرز بیان، حسابداری پیش) شمار کارکنان آموزش دیده را افزایش می دهد. اگرچه افزایش در شمار دبیرستانهای فنی و حرفه ای به افزایش میزان شغل های دفتری صلاحیتدار منجر می شود، نتایج تحقیق حاضر نشان می دهند که شمار شغل های دفتری بدون تحصیلات شغلی بسیار کمتری از موارد آموزش دیده است. به عبارت دیگر این مورد مشاهده شد که کارمندان دفتری آموزش دیده و با تحصیلات ممکن است بیکار شوند. در این مطالعه آمار جمعیت عمومی برای تعیین شکاف شغلی در شغل های دفتری مورد بررسی قرار گرفتند و در نهایت نتیجه گیری شد که شکاف اشتغال تا سال 2025 باید کاهش یابد(Halıcı et al, 2011).
2- در تحقیقی که جولی فاکس در سال 2005 با هدف تاثیر در کارآفرینی سازمانی در عملکرد سازمان ها نتایج این تحقیق نشان می دهد فعالیت های کارآفرینانه نقش موثری در افزایش کارایی سازما نهای گوناگون در ابعاد و اندازه های مختلف دارد. در این پژوهش گرایشهای کارآفرینانه و مدیریت کارآفرینانه با در نظر شاخص های مالی و غیر مالی بررسی شده است و نشان داده شده که کارآفرینی سازمانی در عملکرد سازما نها در شناسایی فرص تهای جدید نقش موثر دارد(Fax ,2005).
13- تحقیقی توسط جیمز هایتون در سال 2005 با هدف ترویج کارآفرینی شرکت های بزرگ از طریق شیوه های مدیریت منابع انسانی صورت گرفت که نتایج این تحقیق منجر به شناسایی عوامل گوناگونی همچون ارزیابی عملکرد براساس میزان ریسک پذیری، حمایت سازمانی، آموزش های لازم در زمینه کارگروهی، طراحی شغل همراه با استقلال و اختیار کافی کارکنان، اعتماد به سرمایه اجتماعی و رفتار
شهروندی در سازمان و تبادل اطلاعات و منابع در داخل و خارج سازمان گشته است که منجر به کارآفرینی سازمانی می گردد(Haiton , 2005).
3- تحقیقی که توسط سلاویکا سینگر و همکاران در سال 2008 با موضوع "کارآفرینی سازمانی : آیا رفتار کارآفرینانه در یک شرکت بزرگ ممکن است؟ " انجام شد نتایج این تحقیق نشان می دهد در دنیای پر تلاطم کسب و کار امروزی که سازما نها ازمنظر تکنولوژی، اقتصاد، شرایط نظارتی، قانونی و سیاسی با تغییرات فراوان مواجه هستند برای حفظ توان رقابتی خود و فعال ماندن در بازار می بایست بدنبال یافتن راه ها و منابع جدیدی باشند که برای آن ها مزیت رقابتی کسب نماید و با توسعه ظرفیت داخلی سازمان، تکنولوژی های به روز، سرویسهای جدید، یافتن بازار نو و هر نوع فعالیت نوآورانه در فرایندها و رویه های سازمانی این مسیرهموارتر می گردد و این توانایی های سازگاری، انعطاف پذیری، سرعت عمل و نوآوری مشخصه های فعالیت های کارآفرینانه هستندکه می بایست در سطح فردی، سازمانی ومحیطی به آن پرداخته شود تا فرهنگ سازمانی کارآفرینانه در سه بعد که شامل بیش فعالی سازمان، نوآورانه بودن و ریسک پذیری است ظهور یافته و سازمان قدرت تحرک داشته باشد. در این پژوهش عوامل رفتاری تاثیرگذار در توسعه کارآفرینی سازمانی ایجاد انگیزش در کارکنان و فرهنگ سازمانی کارآفرینانه بیان گردیده است(singer et al 2008).
4- در تحقیقی که ژانگ و همکاران در سال 2008 با موضوع :" آیا عملکرد بالا اقدامات منابع انسانی کمک به کارآفرینی شرکت ها می کند؟با نقش واسطه های رفتار شهروندی سازمانی" ، نتایج تحقیق نشان می دهد میان شیوه های مدیریت منابع انسانی شامل سیستم پرداخت دستمزد و پاداش دهی، تشویق به کار تیمی، نحوه تفویض اختیار، استخدام کارکنان و آموزش آنان و کارآفرینی سازمانی ارتباط مستقیمی وجود دارد(zhang et al 2008).
5- در تحقیقی که توسط فان و همکاران در سال 2009 با موضوع " کارآفرینی شرکت: پژوهش حال و آینده " ، در این تحقیق به نقش مدیران سطوح مختلف سازمان و ظرفیت های مدیریتی و سازمانی بر کارآفرینی سازمانی اشاره دارد. عدم حمایت مدیران در سطوح مختلف در سازمان و عدم تفویض اختیار آنان، تاثیر منفی بر روی تقویت کارآفرینی سازمانی دارد(Fan et al 2009).
6- تحقیقی توسط مقیمی در سال 2013 با هدف شناسایی عوامل موثر در کارآفرینی در دانشگاه تهران صورت گرفت. جامعه آماری مدیران دانشگاه تهران انتخاب گردید و ابزار پژوهش پرسشنامه استاندارد هومسبی و کراتکو بوده و داده ها با استفاده از نرم افزار لیزرل تجزیه تحلیل شد. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که حمایت مدیریت ، آزادی عمل ، اختیار ، استقلال ، پاداش و تقویت ، مرزهای سازمان اثر مثبتی بر کارآفرینی سازمانی در دانشگاه تهران دارد(Mogimi,2013).
7- در تحقیقی که توسط پی پروپولوس در سال 2012 انجام گردید. هدف این مقاله به بررسی و تجزیه و تحلیل تاثیر ، ساختار و فرهنگ در کارآفرینی دانش آموزان و نگرش برنامه های آموزش عالی در یونان بود. یافته های تحقیق نشان می دهد که اعضای هیات علمی فاقد ذهنیت نسبت به آموزش کارآفرینی می باشند ساختار و مقررات تجاری از دانش دانشگاه ، انتقال فن آوری و همکاری بین صنعت و دانشگاه وجود ندارد(Piperopoulos.P, 2012).
فهرست و منابع
– فهرست منابع فارسی
1- احمد پورداریانی،محمود، 1384،"کارآفرین، تعاریف،نظریات،الگو ها "، تهران ، نتشارات ، پردیس
2- امام خمینی(ره) ،1380، صحیفه ی نور، ج 19، ص 139
3- آقاجانی، حسنعلی، 1387،کارآفرینی: مفاهیم، نظریات و ضرورت وجود. ، نشریه ی بازار کار، شماره 252.
4- اسکندانی، حمید،1379،:ویژگیهای کار آفرین و کارآفرینان ایرانی ، ماهنامه صنعت و مطبوعات ، شماره30
5- بلانچارد، کنت ،جان پی کارلوس،آلن رندولف،1379،کتاب سه کلید توان افزایی ،ترجمه مهندس فضل اله امینی ،تهران ،انتشارات ا فرا.
6- تنها، مجتبی.، تقوی رضوی زاده، الهام.، 1389، ظرفیت شناسی و ظرفیت سازی بسیج در اشتغال و کارآفرینی. . مجموعه مقالات ''همایش بسیج، توسعه اشتغال و کارآفرینی، تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج
7- خامنه ای، سید علی ، 1380 ،؛ بسیج راز عشق و ایمان ، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامی
8- فصلنامه مطالعات بسیج،سال سیزدهم،شماره 49،زمستان1389،صفحه102
9- خاکی، غلامرضا، 1388، "روش تحقیق در مدیریت"، چاپ چهارم، تهران، انتشارات بازتاب
10- رضاییان، علی،1390،: مبانی سازمان و مدیریت ، تهران ، انتشارات سمت،چاپ یازدهم
11- رشیدی، علی،1382 ، ضرورت ایجاد فرصت های اشتغال برای نیروی کار، نشریه دنیا.
12- رضوی، مهران.،گلابی، امیرمحمد.،1389، بازاریابی چریکی، تعامل آموز ههای تفکّر بسیجی و الگوهای موفق بخش خصوصی در توسعه کارآفرینی کشور. مجموعه مقالات همایش بسیج، توسعه اشتغال و کارآفرینی تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج
13- ذبیحی ،محمد رضا و مقدسی،علیرضا،1385، کار آفرینی از تئوری تا عمل ، مشهد:انتشارات جهان فردا.
14- سریع القلم، محمود،1387، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران،مرکز تحقیقات استراتژیک.
15- سعیدی کیا،مهدی،1385، اصول ومبانی کارآفرینی،تهران،انتشارات کیا.
16- ساعی، علی، 1381، " تحلیل آماری در علوم اجتماعی با نرم افزار spss for windows"، چاپ سوم، تهران: انتشارات کیان مهر.
17- سکاران،اوما، 1390 ،روش تحقیق در مدیریت،تهران ،چاپ نهم ،انتشارات موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی
18- صحیفه نور، مجموعه سخنان گهربار حضرت امام (قدس)
19- صمدآقایی، جلیل،1385، سازمانهای کار آفرین. موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامه ریزی، چاپ دوم، تهران.
20- صفری، جلیل.، 1389، بررسی نقش بسیج در توسعه اشتغال و کارآفرینی با تاکید براستفاده از منابع و توانایی های بازنشستگان. مجموعه مقالات ''همایش بسیج، توسعه اشتغال و کارآفرینی ''تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج،
21- طاهری،عصمت السادات،1391،شناسایی ظرفیت های توسعه اشتغال بسیجیان دراستان مازندران،سازمان بسیج علمی،پژوهشی و فناوری
22- عبدالملکی، هادی، 1389 ، سیمای جهانی فعالیتهای سازندگی و اوقات فراغت جوانان؛ مطالعه تطبیقی نمونه بسیج س ازندگی ایران با تجارب سایرکشورها ، تهران، سازمان بسیج سازندگی.
23- عبدالملکی،هادی ، 1387، راهکارهای توسعه کارآفرینی و اشتغال زایی در بسیج سازندگی، مطالعات راهبردی بسیج، شماره 4،صص 95 -122
24- علیزاده، غلامرضا،1382، کارآفرینی ضرورت امروز برای توسعه و اشتغال کشور، نشریه ی پیام آبادگران
25- کارگشایی بسیج ناب در نظریه توسعه اسلامی- ایرانی ، صفحه 23
26- کردنائیجی، اسدالله، 1386 ، بررسی تطبیقی کارآفرینی در جهان، تهران، معاونت تحقیقات سازمان ملی جوانان
27- کرباسی ، علی ،1381، مروری بر ادبیات کار آفرینی، فصلنامه صنایع ،شماره 33
28- کیا،محمد،و دیگران،1385، کارآفرینی گام به گام، سازمان همیاری اشتغال فارق التحصیلان دانشگاه ها.
29- کرشی،مسعود،1389، قابلیت های بسیج و سرمایه اجتماعی، قدرت نرم و سرمایه اجتماعی ، تهران، دانشگاه امام صادق(ع).
30- مبارکی، محمدحسن،1389، جایگاه فرهنگ و تفکّر بسیجی در ارتقای فرهنگ کارآفرینی. مجموعه مقالات ''همایش بسیج، توسعه اشتغال و کارآفرینی ''تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج
31- مقام معظم رهبری ، برگرفته از متن سخنرانی در جمع کارآفرینان، 16/6/89
32- موسسه مطالعات و پژوهشهای بازرگانی،1377، پیش بینی وضعیت صادرات غیر نفتی کشور.
33- مهدی نژاد قوشچی،رحمان،1386، سردرگمی دانش آموختگان دانشگاهی در انتخاب زندگی شغلی، نشریه ی بازار کار،شماره 294.
34- میگون پوری، محمدرضا،1389، نقش تعاونی های دانش بنیان بسیجی در توسعه کارآفرینی کشور،. مجموعه مقالات ''همایش بسیج، توسعه اشتغال و کارآفرینی ''تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج
35- میگون پوری، محمدرضا.، میگون پوری، الهه،1389،. ارائه الگوی راهبردی و برنامه ریزی عملیاتی توسعه کارآفرینی و اشتغال در سازمان بسیج کشور. مجموعه مقالات همایش بسیج، توسعه اشتغال و کارآفرینی ''تهران: پژوهشکده مطالعات و تحقیقات بسیج
36- مردیث،جفری،1371، کارآفرینی، مترجم:محمدصادق بنی ئیان، موسسه کار و تامین اجتماعی، تهران: انتشارات دفتر بین المللی کار.
37- موسوی، بتول.، خاجی، علی.، گنج پرور، زهره.، کربلایی اسماعیلی، سیما.، سروش، محمد رضا.، امینی، رضا.، سید حسینی داورانی، سید حسین،1389، مشکلات اشتغال در آزادگان. مجله ی علمی- پژوهشی طب جانباز سال دوم، شماره هفتم
38- میر سپاسی، ناصر،. احمد پور داریانی، محمود،.علایی، سوسن،1387، طراحی مدل توسعه ی کارآفرینی در صنایع فرهنگی، فصلنامه ی بصیرت، شماره ی 40،1387.
39- مقیمی ، سید محمد،1383، کار آفرینی در نهادهای جامعه مدنی ،تهران: انتشارات دانشگاه تهران ، مرکز کار آفرینی دانشگاه تهران
40- مهدوی عادلی،1388،فرآیند توسعه در عصر فراصنعتی، مجموعه مقالات کنفرانسهای ماهانه موسسه تحقیقات پولی و بانکی بانک مرکزی.
41- نقش تعاونی های دانش بنیان بسیجی در توسعه کارآفرینی، 1389، فصلنامه مطالعات بسیج، سال سیزدهم، شماره 49
42- ناهید،مجتبی،گلابی،امیر،1391،توصیفی از استراتژی کارآفرینی سازمانی بر اساس مدل موریس،بررسی های بازرگانی،شماره53
43- هیستریچ، رابرت دی. پیترز، مایکل پی،1383، کارآفرینی، ترجمه سید علیرضا فیض بخش و حمیدرضا تقی یاری،انتشارات علمی دانشگاه صنعتی شریف
– فهرست منبع خارجی
1- Archibong , Chi , Anyansi ,2004, Technology, Infrastructure and Entrepreneurship: Role of the Government in Building a sustainable Economy, School of Business and Economics North Carolian A & T State University.
2-Ardichvili, A., Cardozo, R., & Ray, S,2003,. A theory of entrepreneurial opportunity identification and development. Journal of Business Venturing, 18(1), 105-124
3-Bart, C ,2006, "Product strategy and Formal Structure in Entrepreneurship". Strategic Managemen Journal, Vol 7, No. 4
4-Benson.H,2003, .Enterepreneurship ; Toward A Model of Contingency Based Business Planning Waterlo ,Ontario Canada,School of Business & Economics.
5-Covin, J.G. and Slevin, D.P. ,1991, A conceptual model of entrepreneurship as firm behavior, Entrepreneurship Theory and Practice, Vol. 16 No. 1, pp. 7-25
6-Etzkowitz, H,2004, "The Evolution Of The Entrepreneurial University", International Journal of Technology and Globalization,Vol. 1, No.1, pp. 64-77.
7-Fry, F. ,1993, 'A Planning Approach: Entrepreneurship', New Jersey: Prentice Hall, Inc. pp. 93.
8-Guerrero, marbile can,2006,:"a literature Reviw on Entrepreneurial universities A Institutional a pproach",universitat autonomade Barcelona ,Department Economia de la Empresa
9-Halıcı, A., B, Yılmaz., M, Kasımoğlu.,2011,, Employment Predictions in Secretarial Occupation, Procedia – Social and Behavioral Sciences, Volume 24, 2011, Pages 435-443.
10-Hayton, James,2005, promoting corporate entrepreneurship through human resource management practices: A Review of empirical research, Hum Resource Management Review, volume 15, Issue 1, pages 21-41.
11-I. au. J. and F. Jamison,1990, Education and productivity in Developing conntries: An Aggregate production Function Approach: Stanford working Papers.
12-I. evin, A and Raut ,1997, "Complemanteries between Exporls and Hmnan eopital in Economic Evidence. From Semi industrialized contries", Economic Development and cultural change
13-Moghimi M. ,2003, Designing and expression of organizational entrepreneurship for NGOs (M.A. dissertation). Tehran University.
14-Oliver, T. ,1991, 'Ideas Entrepreneurship and the politics of Health Care Reform',StanfordLaw & Policy Review, fall, Vol.127. p.169
15-Singer,S. ;Alpeza, M.;Balkic,M.;2008,Corporate Entrepreneurship: Is Entrepreneurial Behavior possible in a large Company?Faculty of Economics in Osijek J.J.Strossmayer .- 16-Sykes, H. B. and Z. Block. ,1989, University of Osijek 'Sources and Corporate Venturing Obstacles'. Journal of Business Venturing
17-Schumpeter, J. A. ,1989,. 'Economic Theory and Entrepreneurial History',.in Essays on Entrepreneurs, Innovations, Business, Cycles, and the .Evolution of Capitalism Ed .R.V. Cle, ence. 1949. reprint , transaction , New Brunswick.N.J.1989
18-Taghizadeh H., Tari, GH. & Musavi S.R. ,2007,. Evaluation of organizational entrepreneurship (case Study). Management Science. 3, 155- 180.
19-Johnsen, G. & McMahon, R,2005,. Owner-manager gender, financial performance and business growth amongst SMEs from Australia's business longitudinal survey. International Small Business Journal, 23(2), 115-142
20-Braunerhjelm Pontus ,2010,. Entrepreneurship, Innovation and Economic Growthpast
experience,current knowledge and policy implications, The Royal Institute
21-Vestergaard, Jakob,2007,. The Entrepreneurial University Revisited: Conflicts and the Importance of Role Separation, Social Epistemology, Vol. 21, No.1, pp.41-54