مبانی نظری مسولیت اجتماعی سازمان و ابعاد مسوولیت اجتماعی

مبانی نظری مسولیت اجتماعی سازمان و ابعاد مسوولیت اجتماعی

2-1- مقدمه 10
2-2 تعریف هدف 13
2-3 مدل کارت امتیازی متوازن BSC……………………………………………………………………………………………… 14
2-4- تعریف مسوولیت اجتماعی شرکتها 15
2-4-1-مفهوم مسوولیت اجتماعی 20
2-4–2 مبانی فلسفی دیدگاه های مسوولیت اجتماعی 23
2-4-2-1 دیدگاه کلاسیک 23
2-4-2-2 دیدگاه عمومی 25
2-4-2-3 دیدگاه اسلامی 25
2-4-3- ابعاد مسوولیت اجتماعی 26
2-4-3-1-بعد اقتصادی 26
2-4-3-2-بعد قانونی 26
2-4-3-3-بعد اخلاقی 26
2-4-3-4- بعد عمومی و ملی 27
2-4-4 – رهیافت های مسوولیت اجتماعی 27
2-4-5- مسوولیت پذیری اجتماعی در قالب فعالیتهای بشر دوستانه 03
2-4-6- دلایل مخالفان و موافقان مسوولیت اجتماعی 31
2-4-7 سازمان های بین المللی فعال در ترویج مسوولیت اجتماعی 33
2-4-8- رایج ترین مدل ها از مسوولیت اجتماعی شرکت در کشورهای در حال توسعه 37
2-4-8-1 مدل مسوولیت اجتماعی کارول 39
2-4-8- 2 مدل مسوولیت اجتماعی لانتوس 41
2-4-9 مزایای اجرای مسوولیت اجتماعی برای شرکتها…………………………………………………………………………………. 42
2-4-10 مزایای اجرای مسوولیت اجتماعی برای ارتقاء کیفیت زندگی نیازمندان 43
2-4-11 موانع و محدودیت ها ی موجود در اجرای مسوولیت اجتماعی 43
2-4-12 نقش دولت در اجرای مسوولیت اجتماعی شرکت ها 45
2-4-13 نقش بخش خصوصی در اجرای مسوولیت اجتماعی وکاهش فقر 50
2-4-13-1 مدل تجاری بازرگانی 51
2-4-13-2 مدل انتهای هرم 52
2-4-13-3 مدل تجاری اجتماعی 53
2-5 – تعریف سازمان بهزیستی 54
2-5-1چشم انداز سازمان بهزیستی 54
2-5-2-تاریخچه سازمان بهزیستی کشور 54
2-5-3-ارزش های حاکم بر سازمان بهزیستی 57
2-5-3-2 ارزش های خاص سازمانی : 57
2-5-4 اهداف راهبردی سازمان بهزیستی کشور 58
2-6-پیشینه پژوهش 59
2-6-1 مطالعات داخلی 59
2-6-2 مطالعات خارجی 62
2-7 خلاصه مطالب فصل 65

2-1- مقدمه:
امروزه سازمانها در زمینه های گوناگون تحت فشار شدید برای جلب اعتماد عمومی و حفظ رقابت در بازار جهانی قرار دارند.رسوایی های اخیر تجاری موجب خدشه دار شدن وجهه عمومی سازمانهای خصوصی و افزایش توقع پاسخگویی به عموم، شفافیت و درستکاری شده است. (واداک1 ،2002،133 )
به نظر می رسد سازمانهای خصوصی با رقابتی برای دستیابی به این اصول در کنار سودبخشی مالی و حفظ ابتکار روبرو هستند.در چند سال گذشته پاسخگویی به خواسته های سهامداران و نیز سعی در ارتقای ارزش های اجتماعی تناقض پیچیده ای است که سازمانهای تجاری متعهد درزمینه های مختلف با آن درگیرند. (جمالی،2007).
گسترش و توسعه روز افزون موسسات و سازمانهای مختلف صنعتی، بازرگانی و افزایش شدید رقابت میان آنان باعث گردیده که سازمانهای فوق برای ادامه بقاء خود تنها به سود و منافع سازمان خود بیاندیشندو برای نائل شدن به این هدف از هر عملی کوتاهی نکنند.
در حالی که هر تصمیم و حرکت به ظاهر کوچکی که در یکی از بخشها رخ دهد صرفنظر از تاثیرات مستقیم آن در بخش مورد نظر بتدریج موجب تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم پنهان و آشکار و ملموس و غیر ملموس در تمامی دیگر بخشهای جامعه شده و یک سلسله کنش و واکنشهای مداوم را در تمامی سطوح و لایه های جامعه بوجود می آورد و این تاثیرات حتی ممکن است سالها به طول بیانجامد ولی به طور قطع اثر خود را خواهد گذاشت.
از سویی افزایش نگرانی های عمومی برای محیط طبیعی، احترام به حقوق انسانی و نیز جنبه های اخلاقی تجارت و سایر موضوعات اجتماعی موجب افزایش رقابت در تجارت می شود(میسانی2،2009)، که با توجه به تمایل شرکت ها به افزایش شهرت، انگیزه تغیر در رویکرد تجاری در آن ها به وجود می آید.(اوتوبانجو واولفمی3 ،2008) به علاوه اگر شرکت ها بخواهند دسترسی نامحدودی به بازار داشته باشند و به طور جهانی مورد توجه قرار گیرند؛ باید مطابق با استانداردهای اجتماعی و محیطی بین المللی عمل کنند که فراتر از قوانین هر کشور است (اونگ 4،2008).
ایجاد مصالحه و ایجاد تعادل میان خواسته های سهامداران و جامعه موضوعی است که در چارچوب کاری مسوولیت اجتماعی شرکت تعریف می شودو به رابطه میان تجارت و جامعه کمک می کند (اسنایدر5،2003،176).هرچند تعریف دقیقی از مسوولیت اجتماعی شرکت وجود ندارد، عموما به طریقه ای از تجارت و نیز خلق ارزش های اجتماعی اطلاق می شودکه بر طبق و حتی فراتر از الزامات قانونی ، اخلاقی و خواسته های عمومی و اقدامات قانونی در پاسخگویی به ارزشهای گروههای ذینفع است. (لوسن هورس6،2004)
مسوولیت اجتماعی شرکت، نوعی انتظار اجتماعی ذینفعان از شرکت است که باید توسط شرکت انجام شود.( اوتوبانجو و الوفمی7،2008)
برخی معتقدند که شرکت ها از طریق اجرای برنامه های CSR می توانند به طور قابل توجهی به کاهش فقر در جوامع اثر گذارند(آرلی8، 2006) و از آنجایکه رفاه اجتماعی وکاهش فقر یکی از اهداف اصلی هر جامعه می باشد و فقر مستقیما منجر به مشکلات اجتماعی بسیاری می شود مسوولیت اجتماعی می تواند در این زمینه اثر بخش باشد( شاوکی،دجاکمن و شام 9،2008) . البته بسیاری از شرکتها، فعالیت های CSR را به عنوان فعالیت های خیریه و بشر دوستانه و نه فعالیتی همسو با رسالت و راهبرد شرکت دنبال می کنند.( همان منبع)
اما آنگونه که به مفهوم و انگیزه فعالیت های مسوولیت پذیری اجتماعی شرکت در کشورهای غربی توجه شده است در کشورهای در حال توسعه توجه نشده است.بر خلاف وجود تحقیقات مسوولیت پذیری اجتماعی شرکت در این کشورها به نظر می رسد انگیزه های مسوولیت پذیری اجتماعی شرکت در زمینه های تجاری در این کشورها چه در عرضه و چه در تقاضا اندک و متفاوت است،به طوری که بر اساس تحقیقات انجام شده انگیزه های اعتقادی و مذهبی نقش عمده ای را در توجه به کسب و کارها به رویکرد بشر دوستانه مسوولیت اجتماعی شرکت در این کشورها داشته است. کمبود آگاهی دراین زمینه ،محدودیت ظرفیتهای اجرایی و پیدایش سازمانهایی که توجه صرف آنها به روش سنتی بازرگانی و کسب سود است از دلایل این عدم توجه می باشد.بنابراین این سوال مطرح می شود که چه اقداماتی می توان برای ارتقای سطح مسوولیت های اجتماعی در جوامع در حال توسعه انجام داد؟ تقویت کدام بعد ازابعاد مسوولیت اجتماعی حائز اهمیت تر است ؟ مسوولیتهای اجتماعی چه تاثیری در افزایش کیفیت زندگی و رفاه افراد جامعه می تواند داشته باشد ؟ آیا مسوولیت اجتماعی می تواند برای دستیابی به اهداف دولت جهت تامین رفاه عمومی و اجتماعی مردم نقش داشته باشد؟ سازمان بهزیستی به عنوان تنها سازمان دولتی که براساس قوانین و مقررات موجود در کشور وظیفه داردتا با ارائه خدمات پیشگیری ، اجتماعی ، توانبخشی و آموزشی در راستای حفظ و ارتقای شاخص های سلامت و رفاه اجتماعی به منظور حمایت و توانمندسازی و ارتقای کیفیت زندگی گروه های هدف فعالیت و نظارت نماید می تواند از مسوولیت اجتماعی جهت دستیابی به اهداف خود بهره گیرد.؟
لذا امروزه کسب وکارها دریافته اند که می بایست توجه بیشتری نسبت به مسائل اجتماعی از خود نشان دهند.یکی از ملزومات مهم شرکتها برای بقا در عصر جهانی شدن و دست یافتن به سهم بالای بازار و مزیت رقابتی و به خصوص حرکت در جهت اقتصاد رقابتی توجه به مسوولیت اجتماعی در کسب و کارشان می باشد. از سوی دیگر مسوولیت اجتماعی شرکت ها برای حکومت ها جذاب است، زیرا قادر است تلاشها، برنامه ها و سیاست ها را جایگزین، تکمیل و یا قانونی کند و مکمل نقش سنتی دولت در تدوین سیاستگذاری اجتماعی و رفاه جامعه کارا باشد.
2-2 تعریف هدف
هر سازمانی نیازبه یک بیانیه روشن از هدفهای خود دارد تا بتواند آن را مبنای همه برنامه ریزی های خود قرار دهد و میزان کارایی تصمیمات اتخاذ شده را بر اساس آن اندازه گیری کند. انجام برنامه بدون رعایت اهداف سازمانی موجب پراکنده کاری می شود، بنابراین هدف به این شکل تعریف می شود: هدف عبارت از بیان نتایج مورد انتظار، شامل کار مشخص و قابل اندازه گیری در یک محدوده زمانی خاص و با هزینه ای معین می باشد. به عبارت دیگر اهداف عبارت است از نتایج مورد انتظار، شامل کار مشخص و قابل اندازه گیری در یک محدوده زمانی خاص و با هزینه ای معین می باشد. (الوانی ،1383)
در تعیین اهدف باید به عوامل زیر توجه داشت:
– نتیجه مورد انتظار و قابل اندازه گیری
– چگونگی انجام کار
– محدوده زمانی که کار باید در آن صورت گیرد.
– حداکثر هزینه بر حسب واحد پول یا کار یا هر دو عامل.(همان منبع).
2-3 مدل کارت امتیازی متوازن BSC
روبرت کاپلان10و دیوید نورتون11 در دهه 90 مجموعه ای از شاخص ها را پدید آوردند که آن را "کارت امتیازی متوازن" نامیدند.این مجموعه که شامل شاخص های فرآیند نتایج نهایی می باشد، به سرعت تصویر جامعی از سازمان در اختیار مدیران قرار می دهد تا چگونگی پیشرفت سازمان را در رسیدن به اهداف استراتژیک اندازه بگیرند.
فرایند این مدل اهداف و استراتژی های سازمانی را به یک مجموعه مفهومی از معیارهای سنجش عملکرد12 تبدیل می کند که چارچوبی برای اندازه گیری و سنجش مدیر یت استراتژیک فراهم می سازد.
کاپلان و نورتون برای جامعیت شاخص ها و درک تصویری روشن از سازمان، پیشنهاد می کنند که مدیران، اطلاعاتی در خصوص چهار منظر را در یک کارت یادداشت تعدیل شده جمع آوری نمایند و به تحلیل آنها بپردازند.
این چهار منظر عبارتند از:(شکل 2-1)
– منظر مشتری
– منظر فرآیندهای داخلی
– منظر رشد و یادگیری سازمانی
– منظر مالی
کارت امتیازی وسیله ای است تا پیوند بین سیستم اندازه گیری عملکرد و اهداف و استراتژی سازمانها را به نمایش گذارد و از طزیق بستر توانمند نمودن زیر ساختهای لازم را برای تحول فراهم سازد.

شکل (2-1) چارچوب کارت امتیازی متوازن( همان منبع)
2-4- تعریف مسوولیت اجتماعی شرکتها
یکی از مشکلات اساسی علوم اجتماعی این است که دانشمندان این علم در خصوص پدیده های اجتماعی تعریف واحدی از خود ارائه نمی نمایند. این امر، خود از یک طرف ناشی از پیچیدگی های عنصر مورد مطالعه آنها بوده و از طرف دیگر ناشی از برداشت های متفاوتی است که هر یک از دانشمندان از یک پدیده اجتماعی دارند.
موضوع مسوولیت اجتماعی نیز جدای از این قضیه نیست؛ زیرا در خصوص ارائه تعریفی واحد از مسوولیت اجتماعی بین دانشمندان، اتفاق نظر وجود ندارد، لذا هر یک از آنها بر حسب برداشت خود از آن تعریفی ارائه نموده اند.از جمله "گریفن" و "بارنی"13در کتاب خود مسوولیت اجتماعی را چنین تعریف می کنند: "مسوولیت اجتماعی، مجموعه وظایف و تعهداتی است که سازمان بایستی در جهت حفظ و مراقبت و کمک به جامعه ای که در آن فعالیت می کند، انجام دهد" .
از رویکرد آکادمیک تعریف روشنی از مسوولیت اجتماعی شرکت وجود ندارد و پارادایم مسوولیت اجتماعی شرکت در ادبیات آمریکا به سال 1920 باز می گردد.چیزی که هست، توجهات مدرن به مسوولیت اجتماعی شرکت، در زمانی است که هر دو ادبیات آکادمیک و مدیریتی شروع به تعیین وظایف اجتماعی شرکت ها کردند. (پیرینی14،2006)
قدیمی ترین توجهات مدرن به مسوولیت اجتماعی شرکت در سال 1953 ،زمانی که " بوون" 15یک تعریف اولیه از مسوولیت اجتماعی شرکت فراهم کرد، می باشد:"تعهدات کسب وکار و افراد تجاری برای پیگیری آن دسته از سیاست ها،تصمیم گیری ها و فعالیتهایی که از نظر اهداف و ارزشهای جامعه مطلوب هستند". (چویی و گری16،2008)
اصطلاح مسوولیت اجتماعی شرکت به وسیله سه لغتی که شاملش می شود تعریف شده است: شرکت، اجتماع، مسوولیت. بنابراین مسوولیت اجتماعی شرکت می تواند به عنوان فعالیت یک کسب و کار یا شرکتهای مسوولیت پذیری دیده شود که از جامعه در جایی که آنها فعالیت می کنند، مراقبت می نمایند.( زو و تاون17، 2008)
مسوولیت اجتماعی به طور کلی تعهد و توجه کسب و کار به کیفیت زندگی کارکنان، مشتریان، جامعه محلی و کل جامعه را در جهت توسعه اقتصادی پایدار مد نظر دارد. (هولم و واتس18، 2000)
مسوولیت اجتماعی یک کسب وکار رویکردی متعالی به کسب وکار است که تاثیر اجتماعی یک سازمان بر جامعه ،چه داخلی و چه خارجی را با هدف هم سویی منافع اقتصادی با محیط زیست و رشد و توسعه پایدار کسب وکار مدنظر قرار می دهد. ( امیدوار 1386).
مسوولیت اجتماعی شرکت اغلب به طبقات اقتصادی، اجتماعی و محیطی تقسیم می شود، مشابه تقسیم بندی که از مفهوم عمومی توسعه پایدارارائه شده است. مسوولیت اجتماعی شرکت با توجه به تعریف مرکز جهانی توسعه پایدار کسب وکار، به عنوان تعهد کسب وکار در توجه به توسعه اقتصادی پایدار، کارکردن با کارمندان، خانواده، جامعه محلی و به طور کلی جامعه در جهت بهبود کیفیت زندگی تعریف شده است. (کارنا19، 2004)
مسوولیت اجتماعی شرکت، عموما به طریقه ای از تجارت و نیز خلق ارزش های اجتماعی اطلاق می شودکه بر طبق و حتی فراتر از الزامات قانونی، اخلاقی و خواسته های عمومی و اقدامات قانونی در پاسخگویی به ارزشهای گروههای ذینفع است. (لوسن هورس20، 2004)
درک فنرچ21 "و"هینر ساورد22 " در کتاب "فرهنگ مدیریت "در خصوص مسوولیت اجتماعی می نویسند: مسوولیت اجتماعی وظیفه ای است بر عهده موسسات خصوصی به این معنا که تاثیر سویی بر زندگی اجتماعی که آن کار می کنند نگذارند. میزان این وظیفه روشن نشده است ولی عموماً مشتمل است بر وظایفی چون آلوده نکردن ، عدم تبعیض در استخدام، نپرداختن به فعالیتهای غیر اخلاقی و مطلع کردن مصرف کنندگان از کیفیت محصولات، همچنین وظیفه ای است مبتنی بر مشارکت مثبت در زندگی افراد جامعه.
"رابینسون23" در این ارتباط می گوید: مسوولیت اجتماعی یکی از وظایف و تعهدات سازمان در جهت منتفع ساختن جامعه است به نحوی که هدف اولیه سازمان یعنی حداکثر کردن سود را صورتی متعالی بخشد.
"کیت دیویس"24 معتقد است: مسوولیت اجتماعی نوعی احساس تعهد به وسیله مدیران سازمانهای تجاری بخش خصوصی که به گونه ای تصمیم گیری نمایند که در کنار کسب سود سطح رفاه جامعه نیز بهبود یابد.
لنتوس25 استاد دانشگاه استون هیل26در مقاله خود با عنوان مرزهای مسوولیت اجتماعی شرکت ها می نویسد: مسوولیت اجتماعی شرکتها مستلزم تعهداتی است که کاملاً از قراردادهای اجتماعی بین کسب و کار و جامعه نشات گرفته باشد و در آن شرکتها پاسخگوی نیازها و خواسته های دراز مدت جامعه باشند اثرات مثبت عملکرد خود را بر روی جامعه به حداکثر برسانند و متقابلاً اثرات منفی عملکرد خود بر روی جامعه را به حداقل برسانند.
مسوولیت اجتماعی تعهد تصمیم گیران برای اقداماتی است که به طور کلی علاوه بر تامین منافع خودشان موجبات بهبود رفاه جامعه را فراهم آورند در این تعریف عناصر چندی وجود دارد: اولاً مسوولیت اجتماعی یک تعهد است که موسسات باید در قبال آن پاسخگو باشند، ثانیاً موسسات و شرکتها مسئولند که از آلوده کردن محیط زیست، تبعیض در امور استخدامی، بی توجهی به تامین نیازهای کارکنان خود، تولید کردن محصولات زیان آور بپرهیزند و سرانجام سازمانها باید با اختصاص منابع مالی دربهبود رفاه اجتماعی مورد قبول اکثریت جامعه بکوشند. (ایران نژاد پاریزی،1371 (
در نهایت، مقصود از مسوولیت اجتماعی این است که، چون سازمانها تاثیر عمده ای بر سیستم اجتماعی دارند ،لاجرم چگونگی فعالیت آنها باید به گونه ای باشد که در اثر آن زیانی به جامعه نرسد، و در صورت رسیدن زیان، سازمانهای مربوطه ملزم به جبران آن باشند. به عبارت ساده تر، سازمانها باید به عنوان جزئی مرتبط با نظام بزرگتر که در آن قرار دارند،عمل کنند، چون که یک نظام فرعی از کل نظام اجتماعی را تشکیل می دهند.
در گزارش اخیر، کمیسیون سبز اروپا، مسوولیت اجتماعی شرکتی چنین تعریف شده : مسوولیت اجتماعی شرکتی در اصل مفهومی است که به موجب آن شرکت ها به طور داوطلبانه فعالیت های تجاری شان را از لحاظ زیست محیطی و اجتماعی هماهنگ می کنند و در تعامل با ذینفعان شان هستند .
کنفرانس توسعه و تجارت سازمان ملل 27مسوولیت اجتماعی شرکتی را چنین تعریف کرده است: مسوولیت اجتماعی شرکتی در پی این است که شرکت ها تا چه اندازه با اهداف و نیازهای جامعه در ارتباط هستند و چه قدر روی اهداف ونیازهای جامعه تاثیر می گذارند .
تمامی گروه های اجتماعی مایلند که کارکرد و نقش معینی را اعمال کنند که بتواند به مرور زمان باعث تحول جامعه شوند. توقعات مرتبط با تجارت و خصوصاً شرکت های فراملی معمولاً تغییرات سریعی به خود می بینند. این تغییرات سریع به واسطه نقش گسترده ای است که این شرکت ها در فرایند جهانی شدن دارند، بحث مرتبط با استانداردهای مسوولیت اجتماعی شرکت های فراملی و عملکردهایشان، قسمت مهمی از تلاش ها برای رسیدن به جامعه جهانی، عادلانه، مرفه و با ثبات است.
در جمع بندی از تعاریف مسوولیت اجتماعی شرکتها می توان گفت که چون سازمانها و شرکتها تاثیر عمده ای به سیستم اجتماعی دارند بنابراین فعالیت آنها باید به گونه ای باشد که اثرات مثبت حاصل از فعالیت خود را به حداکثر برساند و اثرات منفی حاصل از فعالیت خود را به حداقل برساند و بعنوان تاثیر گذارترین عضو جامعه نگران نیازها و خواسته های درازمدت جامعه باشند و در جهت رفع معضلات آن بکوشند. بدین ترتیب مسوولیت اجتماعی بر مبنایی داوطلبانه تدابیر و رفتارهای تجاری در حوزه های کارگری، مصرف کننده ها، حمایت های زیست محیطی و حقوق بشر، ضوابط رفتار، اخلاق و اطاعت پذیری، فعالیت اجتماعی، خیر خواهی شرکتی، را در بر می گیرد . در واقع، توسعه و اجرای این تدابیر و استراتژی ها در این حوزه ها ابعاد کلیدی آنچه که امروزه به آن مسوولیت اجتماعی شرکت ها می گوییم را تشکیل داده است .
مفهوم مسوولیت اجتماعی شرکت ها، این اجزاء را به هم وصل می کند و فعالیتها را حول یک چارچوب خاص که حمایت کننده تجارت، تقویت کننده گفتگو با ذینفعان اصلی، باشد سامان می دهد.
رابینسون28 نیز معتقد است مسوولیت اجتماعی یکی از وظایف وتعهدات سازمان در جهت منتفع ساختن جامعه است ؛ به نحوی که هدف اولیه سازمان یعنی حداکثر کردن سود را صورتی متعالی بخشد.
به نظر" کیت دیویس" 29مسوولیت اجتماعی یعنی نوعی احساس تعهد توسط مدیران سازمان های تجاری بخش خصوصی که به شیوه ای تصمیم گیری کنند که در کنار کسب سود برای موسسه، سطح رفاه کل جامعه نیز بهبود یابد.
"کترو و مک داگلاس"30 معتقدند مسوولیت اجتماعی از تعهدات مدیریت است که علاوه بر حفظ و گسترش منافع سازمان، در آن رفاه عمومی جامعه نیز لحاظ می شود
"استیفن رابینز"31 نیز می نویسد : اگر مفهوم مسوولیت اجتماعی را با مفاهیم تعهد اجتماعی و پاسخگویی اجتماعی مقایسه کنیم ، متوجه می شویم که مسوولیت اجتماعی در میانه سیر تکامل مشارکت اجتماعی قرار دارد.
در تعاریف دیگری از مسوولیت اجتماعی آمده است: سازمان های تجاری در جامعه ای فعالیت می کنند که با ایجاد فرصت های مختلف به آنها اجازه کسب سود می دهد . در مقابل ، سازمان های مذکور باید متعهد باشند که نیازها و خواسته های جامعه را برآورده کنند. این تعهد را مسئولیت اجتماعی می نامند.

2-4-1-مفهوم مسوولیت اجتماعی
مسوولیت اجتماعی شرکتها با روابط بین شرکتها و جامعه سر و کار دارد. به طور مشخص این مفهوم به بررسی تاثیرات فعالیتهای شرکت ها روی افراد و جامعه می پردازد. همانگونه که بیان شد این مفهوم در مباحث سیاسی و اجتماعی به طور فزاینده ای کاربرد دارد و به کار رفته است. به عبارت دیگر این مفهوم واژه آشنایی است اما با این وجود اجماع بر سر تعیین معنی مشخص آن و روشهایی که به وسیله آن این مفهوم قابلیت اجرا و اطلاق یابد کماکان همانند بسیاری دیگر از مفاهیم علوم اجتماعی مبهم و گمراه کننده باقی مانده است.
مروری بر ادبیات مرتبط با مسوولیت اجتماعی شرکت ها معانی کثیری از این مفهوم را نشان می دهد.این معانی از طیفی با معانی اقدامات نوع دوستانه و بشردوستانه و آگاهی و وجدان عمومی شرکت ها تا متعهد بودن به رعایت اخلاق و قانون وفعالیت نوع دوستانه ای که به بهبود رفاه اجتماعی و عمومی منجر شود را در بر می گیرد.
بسیاری دیگر آن را معادل یک نوع مشروعیت و متعلق بودن می دانند و عده محدودی نیز آن را معادل مجموعه ای از تعهدات سپرده شده به شرکت ها برای اجرای استاندارد رفتاری در تجارت می دانند.
این ابهام و سردرگمی توسط "واتاو" 32به خوبی توصیف شده است: مسوولیت اجتماعی شرکتها، معانی مختلفی دارد اما همیشه برای همه افراد یکسان نیست. بعضی از آن معنی تعهد یا مسوولیت قانونی را برداشت می کنند وبرای برخی دیگر این به معنی رفتاری مسوولانه اجتماعی بر حسب رعایت مسائل اخلاقی است. وهمچنین برای برخی دیگر معنی آن مسئول بودن است، خیلی ها آنرا معادل هدایای صدقه ای و کمک های خیریه می دانند بعضی آنرا به معنی آگاهی اجتماعی می پندارند بسیاری از آنانی که مشتاقانه این مفهوم را پذیرفته اند آنرا به معنی مشروعیت و مقبولیت می دانند تعداد کمی هم آنرا به مثابه نوعی وظیفه محول شده برای اعمال ضوابط رفتاری عا لیتر بر روی بنگاههای اقتصادی و بازرگانان و صنعتگران و نه شهروندان می پندارند.
کمیسیون اروپا مسوولیت اجتماعی شرکتها را مفهومی می داند که به موجب آن، شرکت ها مسائل زیست محیطی و اجتماعی را با فعالیتهای تجاری و تعاملات خود با ذینفعان، بر مبنایی داوطلبانه، توام می کنند. کمیسیون اروپا معتقد است علیرغم آنکه در این مفهوم، تعداد روزافزونی از شرکت ها مشمول فرهنگ مسوولیت اجتماعی شرکتها می گردندو طیف گسترده ای از رویکردها به مسوولیت اجتماعی شرکتها وجود دارد ، اماتوافق گسترده ای درباره خصوصیات اصلی آن وجود دارد: مسئولیت اجتماعی شرکتها حرکتی توسط شرکتهای تجاری، فراتر رفتن از حداقل الزامات قانونی است که به صورت داوطلبانه پذیرفته شده است، زیرا موسسات اقتصادی آن را جزو منافع بلند مدت خود تلقی می کنند. بدین ترتیب کمیسیون اروپایی عملکرد درونی (واقعیت اصلی) مسوولیت اجتماعی شرکتها را به رفتارهای تجاری مربوط می کند که آن را از امور بشر دوستانه و خیر خواهانه شرکتها جدا کرده و آن را در عملکردهای خود شرکت تعریف می کند. تاکید بر روی منافع اقتصادی از ملاحظات سیاسی و زیستی ناشی می شود که بطور خاص به قضیه مسوولیت اجتماعی شرکتها اشاره می کند.
بسیاری از صاحب نظران نیز کمکهای خیریه و کمکهای بشر دوستانه را نوعی از مسوولیت اجتماعی شرکتها نمی دانند و استدلال می کنند که کمکهای بشر دوستانه توسط شرکتها باعث می گردد در بحث رفاه اجتماعی، وجه تشابه بین مردم بعنوان افراد جامعه و سازمانهای کسب وکاری بعنوان نهادهای جامعه از بین می رود. برخی از منتقدین نیز شکایت می کنند که مفهوم عبارت مسوولیت اجتماعی دست مدیران اجرایی شرکت ها را باز گذاشته است تا تعهدات اجتماعی شرکت را، با توجه به نظر و خواست خود تعیین نمایند. چون از این دیدگاه به موضوع توجه شود، مسوولیت اجتماعی به صورت پوششی در می آید که سازمان یا فرد می تواند بدان وسیله ارز شهای شخصی خویش را به نمایش بگذارد. بدین ترتیب مدیران برای ارضاء نیازهای شخصی خود از جیب سهامداران سخاوتمند می گردند. دسته دیگری از منتقدان به رسوایی های مالی و اخلاقی شرکت های بزرگی چون انرون33 ، ورلد کام 34و .. اشاره می کنند و می گویند که علیرغم رشد جنبش مسوولیت پذیری شرکتی و ادعاهای شرکتها در این مورد این رسوایی ها ثابت می کند که شرکتها و مدیران آن فقط و فقط به فکر سود خودهستند و مسوولیت اجتماعی شرکتی فقط کلمه زیبایی است.
جدا از مفهوم مسوولیت اجتماعی بسیاری نیز در انگیزه شرکتها در برنامه ها و فعالیتهای مسوولیت پذیری شرکتها تردید دارند ، برخی می گویند انگیزه های شرکتها از فعالیتهای مسوولیت پذیری اجتماعی ممکن است سیاسی باشد و بدین طریق می خواهند به برخی از مقامات سیاسی و محلی نزدیک شده تا آنکه امتیازی را بدست آورند . شرکت ها می توانند از طریق فعالیتهای مسوولیت پذیری اجتماعی درتنظیم محیط سیاسی و پیش برد اهداف سیاسی خاص خود، استفاده کنند یا حتی فعالیت های مسوولیت پذیری اجتماعی را ابزاری در جهت حفظ منافع سیاسی خاص خود در چانه زنی سیاسی، معاملات سیاسی و قرارداد های اقتصادی به کار گیرند. بدین شکل بسیاری از شرکتها از هدایای خیریه و سایر تلا شهای مسوولیت اجتماعی شرکتی برای پل زدن به رهبران سیاسی استفاده می کنند.
2-4–2 مبانی فلسفی دیدگاه های مسوولیت اجتماعی
در رابطه با موضوع مسوولیت اجتماعی مدیران و سازمان ها، به طور کلی سه دیدگاه را می توان مطرح کرد که این دیدگاه ها همگی متاثر از ارزش ها، نگرش ها و طرز تفکر حاکم بر جوامع و مدیران آنها است.(جدول شماره 2-1) این سه دیدگاه عبارتند از:
1- دیدگاه کلاسیک؛
2 – دیدگاه عمومی؛
3- دیدگاه اسلامی الهی.
2-4-2-1 دیدگاه کلاسیک
مسئولیت اولیه هر بنگاه اقتصادی کسب سود است . این بدان معنی است که نه شما و نه کارکنانتان و نه هیچ کسی دیگر نباید به جامعه فکرکند. بگذارید که خودخواه به نظر برسید . فراموش نکنید که سود مثل اکسیژن است اگر به موقع به شما نرسد، شما می میرید و نمی توانید هیچ کار دیگری انجام دهید.
بر اساس این دیدگاه ، هدف اصلی مدیران و سازمان های کسب و کار در جامعه باید حداکثرسازی سود و منافع بلندمدت سازمان باشد . به عبارتی سازمان و مدیریت باید به دنبال کسب سود خود بوده، مستقیماً نسبت به هدف ها و مسائل اجتماعی فعالیتی نداشته باشند.
با این شرط، مسوولیت اجتماعی را تولید کالا و خدمات با حداقل هزینه برای جامعه تعریف می کنیم. از دانشمندانی که در این خصوص ابراز عقیده کرده و از آن تا حدود زیادی طرفداری کردند، می توان آدام اسمیت و میلتون فریدمن را نام برد.
آنها اعتقاد داشتند که مسوولیت اجتماعی سازمان ها و مدیران شان کسب سود بوده و مدیران فقط مسوولیت اخلاقی در جهت اتخاذ تصمیماتی را دارند که در آنها خدعه و نیرنگ نباشد ، به عبارتی بدون فریب و نیرنگ به سود برسند . به طور خلاصه، این دیدگاه بیشتر تحت تاثیر ارزش های مکاتب مادی گرایی و ماتریالیستی قرار داشته و هدف تمامی فعالیت های کسب و کار را حداکثر سازی سود دانسته و مسوولیت اجتماعی مدیران را در قبال جامعه کم رنگ و تا حدودی نادیده می انگارد.
جدول شماره 2-1: مبانی فلسفی دیدگاه های موجود در مسوولیت اجتماعی
دیدگاه اسلامی
دیدگاه عمومی
دیدگاه کلاسیک
اندیشه ها
رضای خداوند و نزدیکی به ذات احدیت
توجه به منافع جامعه
توجه به منافع شخصی
گرایش ها

علاوه بر منافع فردی منافع درازمدت جامعه در نظر گرفته می شود. رقابت سازنده بجای رقابت مخرب بازار، مردم مهم تر از پول، مسئول و پاسخ گو بودن در برابر امت.

آنچه برای جامعه خوب است، برای سازمان هم خوب است. سود لازم است، حساب پس دهی در برابر جامعه، مردم مهم تر از پول، توجه به نیروی کار در حد بالا

پول و سلامتی، مهم ترین چیزها به حداکثر رساندن منافع و سود، پاسخ گویی مدیران تنها در برابر مالکان؛ نیروی انسانی چون کالایی قابل خرید و فروش است .

ارزش های اقتصادی
)فرد در جامعه(
منافع فرد و جامعه به یک اندازه مورد توجه و احترام هستند.

)جمع گرایی(
توجه به حقوق اقلیت و توجه به مشکلات افراد.
)فردگرایی(
عدم توجه به اقلیت، عدم توجه به مشکلات زندگی پرسنل.

ارزش های اجتماعی
توجه به بعد انسانی، اخلاقی و تکامل معنوی.

توجه به بعد انسانی و اخلاقی
عدم توجه به روحیات و اخلاقیات معنوی و انسانی.

ارزش های معنوی
2-4-2-2 دیدگاه عمومی
این دیدگاه دارای دامنه ای گسترده تر از دیدگاه کلاسیک بوده و سازمان های کسب و کار را به عنوان شرکای جامعه و نهادهای عمومی تعریف کرده و معتقد است: حتی سازمان های غیرحکومتی هم ملزم به حل مسائل و مشکلات جامعه و نیز بهبود کیفیت زندگی عمومی افراد در کنار سایر سازمان های حکومتی هستند.
از این دیدگاه، سازمان ها و مدیران آنها متعهد می شوند به همان اندازه که هدف های شخصی خود را دنبال می کنند، هدف های بشردوستانه را نیز پیگیری کنند. براین اساس، سازمان ها به طور جدی تلاش می کنند مشکلات عمومی مانند کنترل محصول فقر، بیکاری، آلودگی و بی سوادی را ریشه کن کنند؛ چرا که جامعه اجازه فعالیت و استفاده از منابع کمیاب و نیز محیطی مناسب برای کسب سود را برای آنها بوجود آورده است.
بنابراین سازمان ها و مدیران و مالکان آنها باید خود را مدیون جامعه و خدمتگزار آن بدانند .(ایران نژاد پاریزی، 1371)
2-4-2-3 دیدگاه اسلامی
احکام دینی و الهی درخصوص مسوولیت اجتماعی، سازمان ها )حکومتی و غیرحکومتی) و مدیران آنها را در قبال جامعه از زاویه ای دیگر و با دیدگاهی گسترده تر و عمیق تر نگاه کرده و مورد بررسی قرار داده است. هر چند بر اساس موازین الهی و سیره پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع) توجه به امور جامعه و مردم در سرلوحه کارها قرار گرفته اند ، اما چنین فعالیت هایی را نه به عنوان هدف بلکه به عنوان وسیله ای برای رضای خداوند و تقرب انسان به ذات اقدس الهی دانسته است. به عبارت دیگر، این دیدگاه به ارزش هایی همچون آزادی و عدالت، برابری اجتماعی و منزلت انسان آن گونه که در شریعت مطرح شده، تاکید دارد.
در دیدگاه اسلامی، علاوه برآنچه در دیدگاه عمومی مورد توجه قرار گرفته است ، به عرصه زندگی و معنویت، توسعه و بالندگی و سلامتی معنوی جامعه نیز توجه شده است. توجه به این ارزش ها بر خلاف دیدگاه عمومی که به گونه ای زاییده شرایط امروز است، در دیدگاه اسلامی در بطن ایدئولوژی اسلامی قرار دارد.

2-4-3- ابعاد مسوولیت اجتماعی
مسوولیت اجتماعی دارای چهار بعد است که عبارتند از: بعد اقتصادی، بعد قانونی، بعد اخلاقی و بعد عمومی و ملی. ) بزرگی،1383 :6-1)
2-4-3-1-بعد اقتصادی:
مهم ترین بعد مسوولیت اجتماعی سازمان ها، بعد اقتصادی است که در آن فعالیت ها و اقدامات اقتصادی مدنظر قرارمی گیرد. به عبارت دیگر، مسوولیت اولیه هر بنگاه اقتصادی کسب سود است، لذا وقتی سازمان سود لازم را به دست آورد و حیات خود را تضمین کند، می تواند به مسئولیت های دیگر بپردازد .در حقیقت اهداف اولیه سازمانی در این بعد مورد توجه قرار می گیرد.
2-4-3-2-بعد قانونی :
دومین بعد مسوولیت اجتماعی، بعد قانونی (حقوقی) است و سازمان ها ملزم می شوند که در چارچوب قوانین و مقررات عمومی عمل کنند . جامعه این قوانین را تعیین می کند و کلیه شهروندان و سازمان ها، موظف هستند به این مقررات به عنوان یک ارزش اجتماعی احترام بگذارند .بعد قانونی مسئولیت اجتماعی را "التزام اجتماعی " نیز می گویند.
2-4-3-3-بعد اخلاقی :
سومین بعد مسوولیت اجتماعی سازمان ها، بعد اخلاقی است .از سازمان ها انتظار می رود که نظیر دیگر اعضای جامعه به ارزش ها، هنجارها، اعتقادات و باورهای مردم احترام گذاشته و شئونات اخلاقی را در فعالیت های خود مورد توجه قرار دهند .بعد اخلاقی مسوولیت اجتماعی را " پاسخگویی اجتماعی" نیز می گویند.
2-4-3-4- بعد عمومی و ملی :
چهارمین بعد مسوولیت اجتماعی ، بعد ملی است که شامل انتظارات، خواسته ها و سیاست های مدیران عالی در سطح کلان است . انتظار می رود مدیران و کارگزاران سازمان ها با نگرش همه جانبه و رعایت حفظ وحدت و مصالح عمومی کشور، تصمیمات و استراتژی های کلی را سرلوحه امور خود قرار داده و با دید بلندمدت تصمیم گیری کنند. بعد ملی مسوولیت اجتماعی را " مساعدت اجتماعی "می نامند.

2-4-4 – رهیافت های مسوولیت اجتماعی
اگر به کلیه گفتمان های موجود در حوزه مسوولیت اجتماعی شرکت ها نگاه شود، دو رهیافت مسلط به موضوع مسوولیت اجتماعی شرکت ها وجود دارد که به نظر می رسد نشانه افتراق این دو رهیافت ، سود می باشد. اولی که می توان آن را رهیافت شرکتی نامید، توسط اغلب شرکت های فراملی، سازمان بین المللی استاندارد، سازمان های تجاری ونهادهای مالی بین المللی مورد حمایت قرار گرفته است که در نهایت به سودآوری مرتبط است.
غالب تحقیقات درباره مسوولیت پذیری شرکت ها، توسط طرفداران این رهیافت به دلیل امکانات و مقدورات بیشتر صورت پذیرفته است . دامنه این تحقیقات از حمایت اندک از مسوولیت اجتماعی شرکتی شروع شده و تا حمایت زیاد از مسوولیت پذیری اجتماعی ادامه می یابد. اما انگیزه سود شرکت بدون استثنا اصل هدایتگر این قضیه است. رهیافت شرکتی، رویکرد تدریجی ضعیف به توسعه پاید ار دارد. حامی برجسته این رهیافت، شورای تجارت جهانی برای توسعه پایدارو بانک جهانی می باشد. سازمان ملل و مجمع جهانی اقتصاد نیز در این زمینه فعالیت گسترده ای می کنند. سازمان ملل ، معاهده جهانی35 را که براساس آن باید شرکت ها نه اصل را در فعالیت هایشان رعایت کنند، ارائه کرده است.
اصل اول : سازمان ها، بنگاه های اقتصادی و بازرگانان باید در حوزه فعالیت و نفوذ خود از حقوق بشر حمایت کنند و به آن احترام بگذارند.
اصل دوم : سازمان ها و بنگاه های اقتصادی تضمین کنند که نقشی در نقض حقوق بشر ندارند.
اصل سوم : سازمان ها و بنگا ه ها و به طور کلی بخش خصوصی باید از آزادی انجمن ها و سندیکاها و شناسایی موثر حقوق مذاکره و قدرت عمل دسته جمعی حمایت کرده و حق چانه زنی متقابل را به رسمیت بشناسند.
اصل چهارم : سازمان ها باید در حذف کامل هر نوع کار اجباری بکوشند.
اصل پنجم: سازمان ها باید به طور موثری کار کودکان را ملغی کنند.
اصل ششم: سازمان ها باید هرگونه تبعیض شغلی را منع کنند.
اصل هفتم : سازمان ها باید حامی رویکرد پیشگیرانه در مقابله با مشکلات محیط زیست باشند.
اصل هشتم : سازمان ها باید متعهد شوند که در حفاظت از محیط زیست مسئولیت بیشتری را بر عهده بگیرند و پیشقدم باشند.
اصل نهم : سازمان ها باید در تشویق، توسعه و گسترش فن آوری سازگار با محیط زیست بکوشند.
معاهده تجاری، ابزاری داوطلبانه برای ارتقا ی مسوولیت اجتماعی سازمان ها است. این معاهده از شرکت ها دعوت می کند تا به این اصول متعهد باشند و گزا رش سالیانه خود را پیرامون گام هایی که در این خصوص برداشته اند، به سازمان ملل ارائه کنند .
اهمیت معاهده جهانی صرفاً به شروط آن؛ یعنی یک چارچوب جهانی برای گسترش رشد پایدار و شهروندی خوب از طریق مدیریت خلاق ومتعهدانه شرکت ها، مربوط نیست، بلکه به تلاش برای تشخیص تفضیلی اصولی که باید فعالیت های شرکتی در مقیاس جهانی بر پایه آنها شکل گیرد نیز مربوط می شو د. (ویت هاس 36،2002)
سازمان جهانی استاندارد، درخصوص مسوولیت پذیری شرکت ها و بنگاه های اقتصادی نسبت به تدوین استانداردهایی در حوزه های مختلف مدیریت کیفیت، محیط زیست و مسوولیت های اجتماعی اقدام نموده است . مجموعه استانداردهای9000 Iso که پیرامون مدیریت کیفیت طراحی شده اند، استانداردهای 14000 Iso پیرامون محیط زیست و استاندارد 800 SA پیرامون پاسخگویی اجتماعی از این دسته می باشند .
استاندارد پاسخگویی اجتماعی، موضوعاتی نظیر کارکودکان،کاراجباری، تبعیض، شیوه های انضباطی، غرامت، حق آزادی انجمن ها، حق چانه زنی و مذاکره جمعی، امنیت و سلامتی کار و نظائر آن را شامل می شود.
دومین رهیافت را می توان رهیافت زیست محیطی و اجتماعی نامید که مورد حمایت روشنفکران، گروه های مشاوران مدیریت، سازمان های وسیالدموکراتیالیبرال دموکرات است. این رهیافت با موضوعات زیست محیطی و اجتماعی مرتبط است. هر دو رهیافت عمیقاً به هم مرتبط اند، اما این رهیافت عموماً منتقد سازمان هاست و از گنجایش،توانایی و تمایل به پذیرش برنامه های مسوولیت پذیری زیست – محیطی و اجتماعی سوال می کند.)مه37، 2004)
بخشی از ادبیات ملازم با این رهیافت از گزارش های سازمان ملل، گزارشات و مجلات سیاست گذاری اجتماعی و عدالت اجتماعی، تحقیقات علوم اجتماعی، گروه های مشاوران، سازمان های چپ و وب سایت های جنبش های اجتماعی ناشی می شود که منتقدانه تر درباره تخطی های شرکتی، قصورات و ریاکاری در نوع دوستی شرکتی و مسوولیت پذیری اجتماعی و شکاف بین گفتار و کردار شرکت هامی نویسند. هر دو رهیافت فرض می گیرند که مسوولیت اجتماعی و زیست محیطی یک پروژه مناسب و ارزشمند است و تمایل دارند یک زبان همسان و مشترک را برای مشخص کردن ایده های کاملاً متفاوت خود به کار برند .
رهیافت شرکتی، یک رویکرد تدریجی و ضعیف به توسعه پایدار دارد، حال آنکه در رویکرد دیگر، در امر توسعه پایدار به اهداف بسیار عمیق تری همچون تغییر بنیادی الگوهای غیر قابل دوام مصرف و تولید و ریشه کن کردن فقر توجه می شود. این زبان مبهم و نامعلوم سبب گیجی و سردرگمی می شود؛ چرا که هر دو رهیافت را مجاز می دارد که از اصطلاحات یکسانی استفاده کنند، در حالی که در ایده های واقعی خود در دلالت ها و اجرای آن اساساً متفاوتند. (امیدوار،1384)
2-4-5- مسوولیت پذیری اجتماعی در قالب فعالیتهای بشر دوستانه:
مسوولیت اجتماعی سازمان در قالب فعالیتهای بشر دوستانه و یا انجام امور خیریه از سالهای 1920 وجود داشته است هنگامی که تجار قدرتمند و بزرگی مانند کارنگی و فورد به منظور ارتقای سطح شرایط اجتماعی از بودجه خود به امور خیریه پرداختند. (شس38، 2006)
مفاهیم امروزی مربوط به مسوولیت پذیری اجتماعی سازمان عمدتا در دهه شصت درآمریکا با این اندیشه بوجود آمد که شرکتها ورای اجبارات قانونی خود مسوولیت های دیگری نیز دارند.مکاتب و اندیشه های مختلف در ارتباط با این مفهوم در دو قطب اصلی و نهایی مرزبندی می شوند:مفهوم بازار آزاد( تئوری کلاسیک ها- فریدمن 39 ،1970 ) و رویکرد کاملا اجتماعی (فری من 401984- وود199141 )
آندرلی و تاویس 42(1998)، مسوولیت پذیری اجتماعی سازمان را به عنوان خط مشی و تکنیکی ورای اجبارات قانونی آن و به منظور سود دهی برای کل جامعه ، تعریف کرده اند. بر طبق تعریف آنجلی دیس و ابراهیم 43(1993)، مسوولیت پذیری اجتماعی سازمان شامل فعالیت اجتماعی سازمان با هدف پاسخگویی به نیازهای جامعه است.لرنر و فریکسل 44(1988) ، مسوولیت پذیری اجتماعی سازمان را در قالب سازگاری فعالیت ها و درآمد سازمان با انتظارات و ارزش های جامعه تعریف می کنند. (همان منبع) در کل جامعه، اصل مسوولیت پذیری اجتماعی سازمان بعنوان یک اصل بنیادی مورد توجه قرار گرفته است .تجارتی که در امر ارتقای جامعه نقش داشته باشد به نسبت آنهایی که خود را از این امر مستثتی کرده اند موفق تر عمل نموده اند.در طی دهه های گذشته هم مفهوم مسوولیت پذیری اجتماعی سازمان و هم شیوه ی اجرایی آن در سایه رقابت در جامعه ای در حال تغییر توسعه یافته است.

2-4-6- دلایل مخالفان و موافقان مسوولیت اجتماعی
نگرش ها و نظریات مربوط به مسوولیت اجتماعی سازمان، سابقه چندانی ندارند. قبل از سال های حدود 1800 ، هنجارها و نگرش های اجتماعی، اثر بسیار کمی بر اعمال مدیریت داشته است. در دهه آخر قرن نوزدهم، در زمانی که شرکت های بزرگ و عظیم درحال شکل گیری بودند و صنایع بزرگ، روز به روز قدرتمندتر می شدند، جامعه به ضرورت مسوولیت اجتماعی سازمان ها بیشتر توجه کرد. در ابتدای قرن بیستم ، بسیاری از صاحب نظران، نیاز به مسوولیت اجتماعی سازمان ها را مورد تاکید قرار دادند و بالاخره در سال 1919 محققان رشته بازرگانی برای اولین بار هشدار دادند؛ اگر بنگا ه های اقتصادی درخصوص انجام مسوولیت اجتماعی خود تنبلی کنند، جامعه باید به هر نحو ممکن، اختیارات آنها را درباره فعالیت های اقتصادی شان سلب کند و کنترل آنها را بر عهده گیرد.
از اوایل دهه 1920 به بعد سایر محققان مدیریت در نوشته های خود به مسوولیت اجتماعی بنگاه های اقتصادی تاکید کرده اند. مزایای بالقوه ای که به خاطر مسوولیت اجتماعی نصیب سازمان و جامعه می شود، باعث شد تا ایده مسوولیت اجتماعی شرکت ها وسازمان ها گسترش یابد. یکی از دلایل این است که انجام مسوولیت اجتماعی باعث می شود تا سازمان در بلندمدت به منافع خود دست یابد .
از سوی دیگر، فعالیت های اجتماعی باعث دخالت کمتر دولت در مسائل می شود که این نیز در بلندمدت به نفع سازمان ها است.(خلیلی، عراقی و یقین لو ،1384 :18-1 )
اهم دلایل موافقت نسبت به مشارکت و مسوولیت های اجتماعی عبارتند از:
1- التزام اخلاقی؛
2- محیط اجتماعی بهتر؛
3- ممانعت از گسترش قوانین و مقررات دولتی؛
4- وابستگی های متقابل نظام مند؛
5-کمک در حل مشکلات اجتماعی؛
6- بهبود چهره عمومی؛
7- جلب منابع ارزشمند سازمان ها.

دلایل مخالفت با انجام مسوولیت های اجتماعی به قرار زیر است:
1- لزوم کسب حداکثر سود؛
2- تعدد اهداف سازمان؛
3-هزینه مشارکت اجتماعی؛
4- تضعیف تراز پرداخت های بین المللی؛
5- فقدان مهارت های اجتماعی؛
6- عدم حساب پس دهی؛
7- ناتوانی سازمان در انتخاب گزینه های اخلاقی.
بسیاری از سازمان ها به نحو فزاینده ای از ارزش مستقیم اقتصادی مسوولیت اجتماعی سازمان آگاهی یافته اند و با ادغام آن به عنوان سرمایه گذاری راهبردی، با راهبرد اصلی کسب و کار و فعالیت های مدیریتی خود، می توانند تاثیر مثبتی بر جامعه و محیط خود داشته باشند و شهرت و اعتبار خود را نیز تقویت کنند. با پیروی از این روش، نه تنها برای امروز خود سود تولید می کنند، بلکه موقعیت آینده خود را نیز تثبیت می نمایند.
نمونه های مزایای مستقیم ناشی از این ادغام برای سازمان به شرح زیر است . ( امامی،1385: 2-1)
1- افزایش ارزش تجاری نشان تجاری؛
2- دسترسی بیشتر به منابع مالی؛
3- نیروی کار سالم تر و ایمن تر؛
4- مدیریت ریسک و نظارت موثر تر بر امور سازمان؛
5-کارکنان مشتاق؛
6- وفاداری مشتری؛
7- ارتقای اعتماد و اطمینان ذی نفعان؛
8- تقویت وجهه عمومی.

ذی نفعان به نحو فزاینده ای انتظار دارند سازمان ها از نظر اجتماعی مسوول باشند و کاملاً آماده هستند تا از آن قدردانی کرده و در برابرش امتیازاتی بدهند. نظر عمومی بر این است که سازمان ها نسبت به مسوولیت های اجتماعی خود توجه کافی مبذول نمی دارند. واضح است برندگان، سازمان هایی خواهند بود که متوجه نیازهای درازمدت سازمان خود، فن آوری های در حال ظهور و اثرات آن بر جامعه و محیط زیست و نقشی که می توانند در هماهنگی خلاقانه این نیاز مندی ها ایفا کنند، هستند. به علاوه، با اشاعه اصطلاح " اهمیت دیدگاه دراز مدت " می توانند کمک های ارزشمندی نیز برای جامعه وسیع تجاری که مشتاق حرکت به سوی رشد و نوآوری پایدار هستند، فراهم آورند. در این میان، حتی برای کسانی که توجه به منافع و مصالح شخصی به نحو آگاهانه و روشن بینانه به صرفه خواهد بود.

2-4-7 سازمان های بین المللی فعال در ترویج مسوولیت اجتماعی
در طول دو دهه گذشته نیز شرکت هایی از کشورهای توسعه یافته با پیوستن به هم در ارتباط با ترویج مسوولیت اجتماعی ، سازمان هایی را تشکیل داده اند که عبارتند از:
1- میزگرد کاکس45؛
2- 2- شبکه همیاری اجتماعی46؛

3- تجارت برای مسوولیت اجتماعی47؛
4- تجارت کانادایی برای مسوولیت اجتماعی.48
اهداف تشکیل این سازمان ها تقویت عمیق مسوولیت اجتماعی شرکت ها، تدوین استانداردهایی برای مسوولیت اجتماعی شرکت ها و ارائه الگوهایی از برترین اعضای رعایت کننده مسوولیت اجتماعی شرکت ها است.
در سال 1986 رهبران تجاری شرکت های چند ملیتی از اروپا، ژاپن وشمال آمریکا در کاکس و سوئیس همدیگر را ملاقات و توافق کردندکه تابستان هر سال این جلسات برگزار شود تا استانداردهایی را برای مسوولیت اجتماعی شرکت ها که آن را اصولی برای تجارت می نامیدند، تدوین کنند .در سال 1987 صاحبان شرکت های کوچک در ایالا ت متحده برنامه " شبکه همیاری اجتماعی " را آغاز کردند تا استانداردهای خود را برای مسوولیت اجتماعی گسترش دهند.
500 شرکت برتر فورچون و کمپانی های کوچک تر، در سال 1992آمریکایی گروه تجارت برای مسوولیت اجتماعی49 را تشکیل دادند.
تجارت کانادایی برای مسوولیت اجتماعی50 را یکی از وابستگان BSRتشکیل داد .آنها نیز در تلاش برای تدوین استانداردهای خود برای مسوولیت اجتماعی هستند.
اصول مسوولیت اجتماعی شرکتی در میزگرد کاکس توسط کاریزماتیک ریوزابورا کاکو ، رئیس ارشد کانن تدوین شد .او معتقد است؛ شرکت ها نسبت به مسائل جهانی نظیر فقر، وخیم شدن اوضاع زیست محیطی و منازعات انسانی مسوولیت اخلاقی دارند .اصول میزگرد کاکس به قرار زیر است:

1- احترام به حقوق انسان و نظام های دموکراتیک و تلاش برای تقویت آنها در هر جایی که ممکن باشد؛
2- سعی در تشخیص وظایف مشروع حکومت برای جامعه تا حد ممکن و حمایت از سیاست های عمومی و اقداماتی که توسعه انسانی را از طریق روابط موزون بین تجارت و سایر بخش های جامعه تسریع می کنند؛
3- همکاری با سایر نیروهای اجتماعی که در تلاش برای ارتقاء استانداردهای بهداشت آموزش، ایمنی محیط کار و بهبود اوضاع اقتصادی هستند؛
4- سعی در ایجاد انگیزه برای توسعه پایدار و به عهده گرفتن نقش اول در حفظ و نگهداشتن محیط مادی و محافظت از منابع زمینی؛
5- حمایت از صلح، امنیت، تنوع و انسجام اجتماعی؛
6- احترام به اصالت فرهنگ های محلی؛
7- تلاش برای یک " شهروند شرکتی خوب " بودن از طریق اهدا ی خیرخواهانه، مشارکت های آموزشی و فرهنگی، مشارکت در اجتماع و امورمدنی.
شبکه همیاری های اجتماعی که از چندین سازمان زیست محیطی تشکیل شده، معتقد است؛ مسوولیت اجتماعی شرکتی، وظیفه ای اخلاقی و رسالتی خیرخواهانه است .در حالی که میزگرد کاکس به طور جهانی ازحقوق بشر، کیفیت زندگی و توسعه پایدار دفاع می کند، شبکه همیاری های اجتماعی فقط بر روی موضوعات محلی تاکید دارد .اصول شبکه همیاری های اجتماعی به قرار زیر است:

1- ایجاد مکانیسم های رسمی برای به حداکثر رساندن و تقویت ارتباط دو جانبه با اجتماعات محلی که شرکت ها در آنجا فعالیت می کنند. حتی المقدور سعی شود با اعضا ی محلی برای بهبود سلامتی، آموزش، ایمنی محیط کار، تنوع و توسعه اقتصادی همکاری شود؛ تجارت کانادایی برای مسوولیت اجتماعی عبارت است از تغییر در شیوه تجارت از طریق حمایت شرکت های کانادایی جهت بهبود و ارتقای عملکرد و مسوولیت های اجتماعی.

2- اجتماعات محلی را به عنوان یک ذی نفع در شرکت، باید در فرایند تصمیم گیری و در برنامه و فعالیت ها مشارکت داد و آنها را از تاثیر تولیدات، خدمات و اقدامات شرکت آگاه ساخت؛
3- استفاده از تدارکات و منابع موجود برای بهبود اقتصاد محلی و توسعه اجتماعی که تا حد امکان سعی شود به نفع جوامع محلی و به منظور ایجاد فرصت های شغلی و استخدام فعالیت ها و سرمایه گذاری ها درجوامع محلی صورت گیرد؛
4- کمک به جوامع محلی از طریق تدارک برنامه و راهکارهایی که به طور دقیق باعث بهبود و ازدیاد اختیارات کارکنان و فعالیت های خیرخواهانه می شود .کمک های دوستانه از نوع کالا و خدمات به سازمان های محلی ارائه شود؛
5- حداقل به یک موضوع بحرانی در محل توجه شود و تلاش برای رفع مشکلات از طریق تاثیرات سیاسی و اقتصادی؛
6- سعی شود با رضایتمندی به شیوه ای دوستانه یا با کمک های مالی به نمایندگان شرکت ها و موسسات و سازمان های محلی که مایلند در صدد خلاقیت و نوآوری برآیند، کمک شود؛
7- در انتخاب کارهای خیرخواهانه از نظر ات کارگران و مشتریان استفاده شود؛
8- به منظور آموزش و استخدام اعضای بیکار، اقلیت و حاشیه ای درجوامع محلی تلاش صورت گیرد؛
9- برقراری ارتباط بین شرکا با ارزیابی و گرو ه های محلی به منظور ارتقای علل پیشرفت اجتماعی.

کلارکسون51( 1995 ) در مروری مفصل بر مقالات نظری و 78 حوزه مطالعاتی درخصوص عملکرد اجتماعی شرکت ها، مسوولیت اجتماعی شرکت ها و حساسیت اجتماعی شرکت ها، نتیجه می گیرد :"هنوز نظریه ای جامع در مورد این موضوع مهم تدوین نشد ه است تا بتواند ما را در جمع آوری نظام مند سازماندهی و تحلیل داد ه های مربوطه یاری کند".کلارکسون استدلال می کند؛ بهتر است از مدل ها و روش شناسی های بی فایده در این خصوص با موضع مسئولیت اجتماعی شرکت ها دست کشیده و به نظریه ذی نفعان توجه شود .نظریه ذی نفعان از این استدلال استفاده می کند که علاوه بر افراد دارنده سهم مالکانه در شرکت، بسیاری از افرادو گرو ه های دیگر نیز در آن شرکت علا یقی دارند و رفتار شرکت و نحوه راهبری آن، بر علایق آنها اثر می گذارد، بنا براین باید حقوق و علا یق این طیف گسترده از ذی نفعان، در سیاست ها و رفتار شرکت دیده شود.
2-4-8-رایج ترین مدل ها از مسوولیت اجتماعی شرکت در کشورهای در حال توسعه:
توسعه و تعالی مسوولیت اجتماعی زمانی شکل گرفت که تفکر اقتصادی حاکم بر منفعت گرایی، رقابت و بهره وری تمرکز داشت. توسعه مسوولیت اجتماعی در قرن 21 نیز به همان نسبت ادامه داشت و آنرا تبدیل به مفهومی باورپذیر برای یک جامعه توسعه یافته نمود و مشارکت جامعه را در تجارات افزایش داد. گسترش مسوولیت اجتماعی همزمان بود با این درک که تجار نه تنها نمایندگان منافع شخصی خود بلکه نماینده منابع اجتماعی خود نیز هستند. تا دهه 60 تمرکز صرف بروی شخص تاجران و مسئولان بود، شاید به این دلیل که نقش مهم سازمان به عنوان مرکز حیاتی قدرت هنوز کاملا درک نشده بود. به گفته کارول در دهه 60 شاهد رشد عمده و مهم در تلاش برای رسمی کردن الزامات مسوولیت اجتماعی بودیم. در حالیکه در دهه 80 تلاش بر اصلاح کردن تعاریف و مفهوم های سابق و تقسیم آنها به بخش های مختلف مانند اخلاقیات تجاری، تئوری ذینفعان بود.(جمالی52،2007،3)
بنا براین دو مدل از مسوولیت اجتماعی که همزمان با دوره تکامل و تکثیر این مفهوم است و بیشتر در کشورهای در حال توسعه کاربرد دارد عبارتند از: مدل اول، نظریه چهار قسمتی کارول در سال 1991 که به شکل هرم ارائه شده است، پایه آن مسوولیتهای اقتصادی و نوک هرم مسوولیت های بشردوستانه است. و مدل دوم، تعریف لانتوس است که مسوولیت ها را به سه نوع اخلاقی ، بشردوستانه و استراتژیک تقسیم کرده است.
2-4-8-1 مدل مسوولیت اجتماعی کارول
پروفسور کارول 53 زمینه های مختلفی از مسوولیت اجتماعی را به منظور ارایه یک مدل با هم ترکیب کرد. کارول مسوولیت های اجتماعی هر بنگاه را در 4 بعد مطرح کردکه عبارتند از:مسوولیت اقتصادی، قانونی، اخلاقی و نوع دوستانه .
کارول مدل رده های مسوولیت پذیری اجتماعی (1973) را در سال 1991 وقتی که او هرم مسوولیت اجتماعی شرکت را پیشنهاد داد، بهبود بخشید.(شکل 2-2)
در زیر به شرح این ابعاد می پردازیم:
مسوولیت اقتصادی به عنوان پایه و اساس که شالوده همه ابعاد در هرم مسوولیت اجتماعی شرکت است توصیف می شود و به عقیده کارول مهمترین بعد است زیرا یک سازمان می بایست به منظور ارتقای خود در بازار و منفعت رسانی به جامعه، سودآوری و بهروه وری داشته باشد.

(شکل2-2) مدل کارول از مسوولیت اجتماعی

نقش مدیران در اینجا است که امین و متعهد مالکان و سهامداران در مورد سرمایه آنها باشند وبطور موثر و شایسته مباشر آنها درکنترل دارایی های شرکتها نیز باشند. بنابراین مسوولیت اقتصادی این است که از طریق تولید با کیفیت خوب و قیمت منصفافه برای مصرف کننده، سودآوری سرمایه ها را در پی داشته باشد.(لنتوس54، 2001)
مسوولیت قانونی در درجه کمتری از بعد قبلی قرار دارد نشان دهنده این اصل است که هرکسب و کار مستلزم پیروی از قوانین و مقرارات تعیین شده برای صلاح همگان است.55
مسوولیت های قانونی ، وظایف قانونی، پیروی از قانون و بازی کردن طبق قوانین بازی را شامل می شود.چون جامعه همیشه به کسب و کارها اعتماد ندارد که درست عمل کنند، از اینرو قوانینی برای کنترل کسب و کارها مورد تصویب قرار می گیرد. قوانین نیز نقض های خاصی را در مورد تضمین عملکرد مسئولانه دارند: آنها گستره محدودی دارند و نمی توانند همه رویدادهای احتمالی را در بر بگیرند، واکنشی هستند، بجای اینکه کنش گرایانه باشند، به ما گوشزد می کنند که چه کار باید کنیم، و بجای اینکه بصورت داوطلبانه و از روی اعتقاد اخلاقی درونی اجرا شوند، بصورت غیر داوطلبانه و بدلیل ترس از مجازات اجرا می شوند. قوانینی چون قانون کار و تامین اجتماعی، قانون ایمنی و سلامت کار، قانون ضد فساد اقتصادی یا حفظ محیط زیست و….در زمره این قوانین جا می گیرند. (لنتوس562001،9)
مسوولیت اخلاقی مبهم ترین بعدی است که کارول مطرح کرده است.این بعد به عنوان انتظارات جامعه از سازمان مبنی بر اینکه ارزشها و هنجارهای جامعه را مد نظر داشته باشد و به آنها احترام بگذارد توصیف می شود و فراتر از چارچوب قوانین مکتوب می باشد.
مسوولیت های اخلاقی پایبندی به اصول اخلاقی، انجام کارهای درست، عدالت، انصاف و احترام به حقوق مردم را در بر می گیرد.کسانی که مسوولیت های اخلاقی را می پذیرند مانع از آسیب رساندن خود و دیگران به جامعه می شوند. مسوولیت های اخلاقی، سیاستها، اصول، تصمیمات یا عملکردهایی هستند که اعضا جامعه از آنها انتظار دارند"فعالیت های مثبت" را افزایش دهند یا جلوی "فعالیت های منفی " را بگیرند، حتی اگر لزوما در قانون مشخص نشده باشند. سرمنشاء این مسوولیت ها، اعتقادات مذهبی، سنت های اخلاقی، اصول انسانی و تعهدات حقوق بشر است.( همان منبع)
مسوولیت نوع دوستانه تلاشی داوطلبانه از سوی سازمان به منظور رسیدگی به مسائل و معضلات جامعه است.
این مسوولیت یعنی صرف نظر کردن از پول و زمان در جهت خدمات داوطلبانه، همکاری های داوطلبانه، کمک های داوطلبانه که اکثر بحث و جدل ها در مورد مشروعیت و حد و مرز مسوولیت اجتماعی شرکتها روی همین موضوع تکیه دارد. مسوولیت های بشردوستانه یعنی اینکه شرکت ها بدون هیچ گونه توقع از آنچه که برای کمک به جامعه انجام می دهند تا مانند یک شهروند شرکتی خوب باقی بمانند و برای افزایش امکانات اجتماعی تلاش کنند.از شرکت ها درخواست می شود که برای برطرف کردن مشکلات رفاه عمومی کمک کنند.برخی از این مشکلات شامل این موارد می شوند: بلایای شهری، معضلات اجتماعی، معضلات مواد مخدر و مشروبات الکلی، فقر، جرم، بی سوادی، کمبود بودجه برای موسسات آموزشی، بودجه ناکافی برای هنر، بیکاری های طولانی مدت، و دیگر مشکلات اجتماعی موجود در جامعه. در طول نیم قرن گذشته کسب وکارها کمتر با توجه به عملکرد اقتصادی و اخلاقی و قانونی مورد قضاوت قرار گرفته اند و بیشتر با توجه به کمک های اجتماعی شان در مورد آنها قضاوت شده است.
در یک یا دو دهه گذشته ما به طور روز افزون با چنین اقداماتی مانند کمکهای خیریه ای، برنامه های خدمات اجتماعی، اقدامات داوطلبانه کارکنان، سیاست طرفداری از محیط زیستی، برنامه های اعطای وام و تلاش ها برای بهبود سطح زندگی، روبرو هستیم. شرکتها بطور روز افزون سعی می کنند تا کمکهای خود را در راستای نیازهای مبرم کارکنان و مصرف کنندگان قرار دهند.
یکی دیگر از نکاتی که توسط طرفداران مسوولیت های بشر دوستانه مطرح شده این است که نهاد های کسب و کار و حکومت دو تا از قدرتمندترین نهادهایی هستند که متعهد برطرف کردن مشکلات اجتماعی شده اند.آنها معتقدند که بشر دوستی شرکت ها جایگزین مناسبی برای رفاه عمومی است؛ یا اینکه آن حداقل برای مواجهه با کاستیهای رفاه عمومی و به زیستن افراد جامعه ضروری است که در واقع دلیل آن تا حدودی مربوط به مخالفت شرکت ها در برابر مالیتهای بیشتر می شود.کارول معتقد است دیدگاه مسوولیت های بشر دوستانه طرفداران بیشتری از رفاه عمومی دارد، چرا که آن بصورت داوطلبانه است، افراد بیشتری درآن سهیم هستند و احتمالا کمک های موثرتری هم اهداء می شود؛ در حالیکه کمک های حکومتی موثر نیستند و بدلیل وجود تشریفات اداری و لزوم طی مراحل قانونی سرعت اعطای آن کمک ها بسیار پایین است.
2-4-8- 2 مدل مسوولیت اجتماعی لانتوس
لنتوس57(2001)، مسوولیت اجتماعی شرکت را به مسوولیت اجتماعی شرکت اخلاقی، مسوولیت اجتماعی شرکت بشردوستانه و مسوولیت اجتماعی شرکت استراتژیک تقسیم کرد.
مسوولیت اجتماعی شرکت اخلاقی، درخواستی است برای شرکتها تا اخلاقا برای جلوگیری از صدمات و آسیب هایی که می تواند در نتیجه فعالیت های آنها باشد مسوول باشند. دراین نوع مسوولیت اجتماعی شرکت از همه شرکت ها انتظار می رود و بایستی آن را انجام دهند.
مسوولیت اجتماعی شرکت بشردوستانه، یک نگرانی و توجه اختیاری واقعی است. و مسوولیت اجتماعی شرکت استراتژیک زمانی است که یک شرکت متعهد می شود فعالیتهای خدمات اجتماعی معینی از شرکت ر ا که اهداف کسب و کار استراتژیک را به انجام می رساند به پیش ببرد.
بنابر این، بر طبق نظر لنتوس، مسوولیت اجتماعی شرکت بایستی بر دو مفهوم تمرکز کند.
1) جلوگیری از آسیب ها و صدماتی که می تواند در نتیجه فعالیتهای شرکت باشد.
2) انجام اهداف استراتژیک کسب و کار.(سایفول 58،2006،179)
2-4-9 مزایای اجرای مسوولیت اجتماعی برای شرکتها
یکی از دلایل کلیدی که تمرکز بر مسوولیت اجتماعی شرکت دارد این است که پیامدهای تجاری شرکت هاباید با سطوحی از مسوولیت پذیری مطابقت داشته باشد. واقعیت این است که تجارت، برای چند میلیارد نفر از مردم در جایی که زندگی می کنند، آبی که می نوشند، هوایی که تنفس می کنند و به طور کلی کیفیت زندگی شان نقش دارد.59
از سوی دیگر پذیرش مسوولیت اجتماعی، علاوه بر بهبود زندگی مردم، برای شرکتها نیز مزایایی به همراه دارد:
– افزایش شهرت و اعتبار و حفاظت از نام تجاری شرکت که موجب افزایش مشتریان شرکت و در نتیجه سود می شود.60
– کاهش ریسک در اثر تولید بهترو کسب اعتبار جهانی و محلی (همان منبع). از جمله ریسک هایی که می توان از آن اجتناب کرد، تحریم ها و اعتراض هایی است که ممکن است از سوی مشتریان یا سازمان های غیر دولتی مطرح شود.(وبر61،2008)
– کاهش هزینه های ساخت، بسته بندی و حمل ونقل.
– ایجاد و توسعه بازاریابی برای محصولات و خدمات جدید که سازگار با محیط زیست و خواست مردم باشد.(مارکلی62،2008).
– فراهم کردن مجوزی برای عملکرد شرکت.
– جذب و حفظ سرمایه گذاران و شرکای تجاری با کیفیت، که منجر به دستیابی به منابع مالی بیشتر و ایجاد فرصت های جدید می شود.
– برخورداری از حمایت دولت وکمک های مالی و سایر موارد انگیزشی که توسط دولت ارائه می شود.63
– جذب و حفظ کارکنان و ایجاد انگیزه در آنها برای کار در محیطی بهتر.
– افزایش متخصصین محلی و دسترسی به شبکه های محلی .64
– افزایش درآمد در نتیجه افزایش فروش و داشتن سهمی از بازار؛ که به طور مستقیم می تواند از توسعه بازار در اثر اجرای مسوولیت اجتماعی شرکتها و یا به طور غیر مستقیم از بهبود نام تجاری شرکت ناشی شود.
– افزایش کارایی عملیاتی که می تواند ناشی از تعویض مواد به دلیل اجرای یک راهبرد جدید، بهبود روابط با ذینفعان از قبیل قانونگذاران، صرفه جویی در زمان و یا بهبود دسترسی به سرمایه و غیره باشد.(وبر65،2008)
– ایجاد نوعی مزیت رقابتی که منجر به افزایش رقابت پذیری شرکت از طریق توجه به انتظارات سرمایه گذاران، کارکنان، مشتریان، شرکای تجاری و جامعه از جمله نیازمندان، افزایش قابلیت عرضه در بازار، بهبود شهرت و اعتبار، کاهش ریسک و افزایش نوآوری می شود.(گوگلر و شی66،2007)

2-4-10 مزایای اجرای مسوولیت اجتماعی برای ارتقاء کیفیت زندگی نیازمندان
اجرای مسوولیت اجرایی دارای مزایای زیر برای نیازمندان است.
– ایجاد شغل
– توسعه رفاه و سلامت (جسمی، روانی، اجتماعی و معنوی)
– از بین رفتن و یا کاهش بازارهای سیاه به دلیل بهبود دسترسی به کالا و خدمات
– گسترش آموزش، پرورش و مهارت ها
– افزایش کیفیت زندگی
– منع کار کودکان
– ایجاد برابری فرصتها
– کمک به خانه دار شدن
– برخورداری از مراقبت های بهداشتی
– ایجاد شرایط کاری بهتر67.
2-4-11 موانع و محدودیت ها ی موجود در اجرای مسئولیت اجتماعی

مدیریت و کارکنان شرکت ها معمولا قصد و نیت خیری برای کمک به جامعه دارند. اما نباید فراموش کرد که
فعالیت شرکت ها در برگیرنده یک حقیقت و آن حداکثر کردن ثروت سهامداران است .(شاوکی،دجاکمن و شوام68،2008).این موضوع سبب می شود که برخی از شرکت ها، حداکثر کردن سود را در اولویت قرار دهند و در نتیجه ایجاد منافع اجتماعی از اولویت کمتری برخوردار باشد(یانوس69،2008).
برخی دیگر از مشکلاتی که در اجرای مسوولیت اجتماعی شرکتها ممکن است وجود داشته باشد، به شرح ذیل می باشد:
– فقدان چارچوب های نظام مند برای تدوین قوانین مربوط برای شرکت ها.
– وجود هزینه برای ایجاد تغییرات در موسسه، پرسنل و رویه ها.
– فقدان نتایج کوتاه مدت قابل مشاهده .(کراون و مازورکیوس70،2005)
– افزایش ابتکارات بین المللی که در بهترین حالت هماهنگی ضعیفی با هم دارند .
– عدم وجود رویه هاو سیاست های معتبر برا ی نظارت و بررسی نحوه اجرای csr توسط شرکت.
– فقدان مشارکت دولت های کشورهای در حال توسعه و مردم آن ها در توسعه csr .
– سردرگمی در خصوص انگیزه هایی که باید برای تشویق شرکتها به منظور اجرای مسوولیت های اجتماعی ایجاد شود. 71
از سوی دیگر اگر شرکتها سودآوری مالی کوتاه مدت را مورد توجه قرار دهند، به شرکت در سرمایه گذاری های بلند مدت لازم برای ارتقای توسعه انسانی یا منفعت رساندن به نیازمندان نمی پردازند.به عنوان مثال، آموزش که به توانایی های کارکنان کمک می کند، ممکن است انجام نشود زیرا بازده فوری ندارد.(پرادهان72،2007)
یکی دیگر از مواردی که سودمندی csr در مبارزه با محرومیت و به عبارتی کاهش فقر و ارائه خدمت به محرومان و ناتوان را کاهش می دهد، تمایل اغلب شرکتها به سرمایه گذاری در پایتخت کشورها و یا مراکز شهرها است .از آنجا که اغلب افراد نیازمند در نواحی روستایی دور دست زندگی می کنند، به عنوان ذینفع مورد توجه قرار نمی گیرند و این موضوع حتی می تواند منجر به افزایش فقر و ایجاد شکاف طبقاتی شود. )جنکینز73،2005(
از سوی دیگر در بیشتر سرمایه گذاری هایی که صورت می گیرد، تمایل به جذب و استخدام افراد دارای مهارت زیاد و نه افراد فقیر و، ناتوان و بدون مهارت وجود دارد. (هاپکینز 74،2001)

2-4-12 نقش دولت در اجرای مسوولیت اجتماعی شرکت ها
شرکتها در خصوص اجرای مسوولیت اجتماعی، انتظاراتی از دولت ها دارند. برای مثال، وجود محیطی با ثبات که اطمینان به وجود بازارهای آزاد دهد، وجود چارچوب قانونی امن، طرح ها و سیاست های سرمایه گذاری روشن، انگیزه هایی برای سرمایه گذاری درونی و بیرونی، قوانین کاری انعطاف پذیر، انگیزه های مالیاتی برای اتخاذ رویه های csr توسط شرکتها و … در مقابل دولت ها نیز انتظاراتی از شرکت ها دارند، از جمله داشتن دیدگاه بلند مدت در سرمایه گذاری و سودآوری، پرداخت مالیات، تولید محصولاتی که با مسوولیت های اجتماعی مطابقت داشته باشد، شرایط کاری خوب برای کارکنان، برنامه هایی برای افزایش مهارت کارکنان، آگاه کردن سهامداران از رویه های حسابداری و افشاء اطلاعات مربوط برای عموم و….(هاپکینز75 ،2002)
دولت ها دریافتند که csr، به طور قابل توجه و مثبت منجر به افزایش رقابت پذیری، جذب سرمایه و افزایش ارزش و ایجاد ثروت برای شهروندان کشور می شود.76 از این رو معتقدند که شرکت ها می توانند بخشی از راه حل چالش های اجتماعی موجود باشند و به عنوان یک ابزار اجتماعی برای حذف تبعیض، افزایش کیفیت زندگی، ایجاد محصولات و محل کار ایمن و بهبود کیفیت محیط کار مورد توجه قرار گیرند.(دیویس، ویتمن و زالد77،2006) آن ها، csr را مربوط به همه شرکت ها اعم از کوچک و بزرگ، فعال در سطح ملی و یا در بازارهای جهانی و نیز در کشورهای در حال توسعه و یا توسعه یافته می دانند.
یکی از اهداف دولت ها، افزایش آگاهی در خصوص مزایایی است که مشارکت شرکت ها در زمینه csr برای تجارت و جامعه دارد و نقشی که در ایجاد مهارت و دستیابی به اهداف کاهش فقر و بهتر زیستن می تواند ایفا کند78. دولت ها از کلیه شرکت ها می خواهند که اثرات و مسوولیت های اجتماعی شان و نیز فرصت هایی که از طریق پذیرش csr، ایجاد می شودآگاه باشند و csr را درفعالیت های تجاری شان وارد کنند.79
یکی از مواردی که در خصوص نقش دولت مطرح می شود، این است که آیا دولت ها باید قوانینی وضع و فعالیت های csr را اجباری کنند.(آلبردا 80،2008)
برخی معتقدند که دولت ها، با برقراری قوانین و مقررات مناسب، می توانند نوعی تعادل بین منافع جامعه و شرکت ایجاد کنند ).شاوکی،دجاکمن وشاون 81،2008) برخی دیگر اعتقاد دارند که قرار دادن csr در حصاری از قوانین، سبب می شود که شرکت ها تنها الزامات قانونی درخواستی را اجرا کنند و هرگز فراتر از آن نروند.(هاپکینز82 ،2004). گروهی بر این عقیده اند که شرکت ها باید تنها به حداکثر کردن بازده برای ذینفعان توجه کنند و از این رو دولت نباید توجه شرکت را به مسائل دیگر منحرف کند. دیدگاه دیگری که در خصوص نقش دولت وجود دارد این است که مسئولیت اجتماعی شرکت ها باید فعالیتی داوطلبانه و نقش دولت حمایت از آن باشد.از سوی دیگر، از آن جا که دولت ها خودشان باید نشان دهنده بهترین عملکرد در جامعه باشند، اتخاذ مسوولیت اجتماعی و گزارشگری آن توسط نمایندگی ها و سازمان های دولتی می تواند نقش مهمی در پذیرش csr توسط بخش خصوصی داشته باشد).زاپالا83 ،2003)
به طورکلی وضع قوانین و مقررات در خصوص مسوولیت اجتماعی توسط دولت، دارای مزایا و معایبی به شرح ذیل است:
مزایا :
– از بهره کشی بیش از حد از کارکنان، دادن رشوه و فساد جلوگیری می کند.
– موجب می شود شرکت ها بدانند که چه انتظاری از آن ها وجود دارد.
– موجب به وجود آمدن استانداردهای بالا تر و در نتیجه بهبود رقابت بین شرکت ها می شود و سودآوری، رشد و ثبات را بهینه می کند.
معایب:
– موجب افزایش بوروکراسی، همراه با هزینه ها برای رعایت قوانین و مقررات می شود.(هاپکینز84 ،2004
– تا حدودی آزادی شرکت ها را محدود می کندو منجر به نگرانی شرکت هامی شود.(کورتون85،1996)
با وجود انتقادات و معایبی که وجود دارد، می توان گفت اتخاذ و اجرای رویه های csr می تواند از طریق دولت ها تسهیل شود. این کار می تواند از طریق اتخاذ یک رویه هدایت کننده سودمند و مساعد و در نظر گرفتن پاداش برای اتخاذ csr صورت گیرد. دولت ها همچنین ظرفیت زیادی برای ایجاد و افزایش آگاهی در خصوص csr دارند و می توانند با تشویق بخش خصوصی و مشارکت با آن ها بر اثرات مثبت اجتماعی csrبیافزایند و از این طریق به اهداف اجتماعی، محیطی و توسعه ای دست یابند.86
انگیزه های مالیاتی یکی از عملی ترین رویه های دولت برای تشویق بیشتر سازمان ها و شرکتها برای مشارکت در برنامه های توسعه مسوولیت اجتماعی و توسعه پایدار است.واقعیت این است که برخی از خدمات ارائه شده توسط شرکت ها و سازمان های غیر دولتی، خدماتی است که باید توسط دولت و از طریق درآمد مالیاتی صورت گیرد.از این رو دولت باید قدردانی خود را از طریق فراهم کردن انگیزه های مختلف از جمله اصلاحات مالیاتی نشان دهد. یکی از مواردی که در این زمینه توصیه می شود این است که به شرکت ها اجازه داده شود که هزینه های مرتبط با برنامه های توسعه اجتماعی و محیطی را از درآمد مشمول مالیات خود کسر کنند و تایید این موضوع که این هزینه ها واقعا برای پروژه های توسعه اجتماعی بکار گرفته شده یا نه، به عهده یک طرف سوم مستقل مثل حسابداران رسمی گذاشته شود.87به علاوه وضع قوانینی در خصوص شفافیت و پاسخگویی در گزارشگری و نیز اطمینان دهی، بسیار با اهمیت می باشد و به شرکت ها نشان می دهد دولت در رابطه با مسئله csr جدی است.
یکی از سودمندترین طبقه بندی هایی که در رابطه با سیاست های عمومی csr وجود دارد، توسط بنبنیست و همکاران88 ارائه شده است. آن ها این سیاست ها را به سه دسته تقسیم می کنند: اول، سیاست های عمومی برای ارتقا و به صورت رسمی درآوردن مسوولیت اجتماعی؛ دوم، رویه های عمومی برای ارتقای شفافیت، ودر نهایت سوم، رویه هایی برای تشویق پذیرش و اجرای فعالیت های csr است.(آلبرادا و همکاران89 ،2008)
خوش طینت نیک نیت(1374) نیز، نقش دولت در دستیابی به اهداف اجتماعی را به سه دسته تقسیم می کند:
1- تصویب و تدوین قوانین در جهت ممنوعیت فعالیت های اجتماعی نامناسب و نامطلوب، مانند منع اشتغال به کار کودکان.
2- تصویب قوانین و مقررات در جهت محدود کردن توسعه فعالیت هایی که فی نفسه برای اجتماع مفید، اما اجرای بدون محدودیت آن ها برای سلامت جامعه زیان آور است.
3- برخورد مناسب با یک سری فعالیت ها که دارای هزینه های اجتماعی و اثرات منفی در اجتماع است. مانند تعیین مالیات برای شرکت ها به منظور تامین هزینه خسارت های وارده به اجتماع.
طبقه بندی دیگری که دررابطه با نقش دولت در ارتقاء مسوولیت اجتماعی شرکتها وجود دارد، طبقه بندی است که توسط فاکس و همکاران 90 ارائه شده است. آن ها نقش دولت در این زمینه را به چهار دسته تقسیم می کنند:

1- اجبار کردن 91: در این نقش دولت ها در سطوح مختلف، حداقل استانداردها برای عملکرد تجاری را در چارچوب قانونی و در قالب قوانین، مقررات و جرائم و برای کنترل برخی جنبه های سرمایه گذاری و عملکرد در تجارت ارائه می کنند.
2- تسهیل کردن92 : در این نقش، بخش دولتی توانایی و انگیزه مشارکت ها در فعالت های csr را فراهم و در واقع یک نقش حمایت کننده، ثانویه و ترغیبی را ایفا و با تدوین چارچوب های روشن، شرکت ها را برای سرمایه گذاری در csr راهنمایی و رهنمود ها، علائم و کدهایی برای بکارگیری آن ها ارائه می کند. همچنین در کنار آن ها با تشویق سرمایه گذاری در تحقیق و توسعه و ایجاد انگیزه های مالیاتی و مسائلی از این قبیل، آن ها رابه مشارکت در مسوولیت اجتماعی برمی انگیزد.
3- مشارکت 93: در این نقش، منابع و مهارت های بخش های عمومی و خصوصی برای مقابله با مشکلات اجتماعی و محیطی ترکیب می شوند . در این نقش، نهاد های دولتی ممکن است به عنوان یک شریک، هدایت کننده و یا تسهیل کننده عمل کنند.
4- تایید کردن94 : نشان دهنده حمایت سیاسی و تائید بخش دولتی از برخی رویه های خاص csr است.(فاکس،وارد و هاوارد95،2002 )
شواهد نشان می دهد که دولت ها در کشور های در حال توسعه نیز رویه های csr را به عنوان بخشی از سیاست های عمومی در نظر می گیرند و یا در نظر دارند آن را به عنوان وسیله ای برای افزایش راهبردهای رقابت ملی، رقابت در خصوص سرمایه گذاری خارجی و جهانی شدن صادراتشان و نیز بهبود فقر در سیاست های عمومی خود وارد کنند.(وارد96،2004)
البته باید توجه داشت که سیاست گذاری دولت در خصوص اجرای csr، تنها یک ابزار است و نه علاجی برای حل کلیه مشکلات اجتماعی، حل مسائل عمده اجتماعی نیازمند مشارکت بخش خصوصی، عمومی و جامعه است.97
2-4-13 نقش بخش خصوصی در اجرای مسوولیت اجتماعی وکاهش فقر
در سال های اخیر، مسوولیت اجتماعی شرکت از مسائل حاشیه ای به مساله اصلی تبدیل شده است. تعداد زیادی از سازمان ها متوجه اهمیت csr شده اند که دو عامل عمده در این راستا را، می توان نگرانی هایی در خصوص اثرات زیان بار جهانی شدن بر برخی از کشورهای فقیر جهان از یک سو و افزایش آگاهی در خصوص ضرورت مشارکت بخش خصوصی در دستیابی به اهداف توسعه هزاره دانست.98
گسترش سرمایه داری و جهانی شدن منجر به افزایش شکاف ثروتی بین افراد دارا و ندار می شود. این موضوع به معنای مخالفت با سرمایه داری و جهانی شدن نیست، اما به نظر می رسد که بازار ها در شکل جاری قادر به حل مشکلات اجتماعی نمی باشند، درنتیجه منجر به تشدید فقر، بیماری، نابرابری فرصتها، آلودگی و فساد می شوند. از این رو شرکت ها می توانند وسیله ای برای خدمت رسانی به فقرا ، افراد ناتوان و در معرض آسیب باشند تا هم از سرمایه داری و جهانی شدن نفع ببرندو هم به حذف فقر کمک کنند. برای این منظور باید بر خدمات و کالاهایی تمرکز نمایندکه منافع اجتماعی ایجاد می کنند.(یونوس99،2008)
از سوی دیگر اهداف توسعه هزاره، بر ریشه کنی فقر وگرسنگی، دستیابی به آموزش اولیه در سطح جهان، ارتقای برابری جنسیتی و برابری فرصتها، کاهش مرگ و میر و بهبود سلامتی و ثبات محیطی تمرکز دارد. در این میان فقر یک هدف کلیدی 100است که باید تا سال 2015 جمعیت افرادی که با کمتر از یک دلار در روز زندگی می کنند نصف شود.(پرادهان 101،2007)

محققان تاکید دارند که بزرگترین خدمتی که بخش خصوصی در مبارزه با فقر می تواند ارائه کند، ایجاد شغل و تزریق سرمایه است.آن ها فراهم کننده بیش از 90 درصد مشاغل و فرصتهای شغلی برای مردم هستند؛ تا استعدادهایشان را بکار گیرند و شرایط شان را بهبود بخشند. بخش خصوصی کالاها و خدمات مورد نیاز برای یک زندگی با ثبات را فراهم می کند و استانداردهای زندگی را بهبود می بخشد، آن ها همچنین منبع اصلی درآمد های مالیاتی هستند که منجر به تامین مالی عمومی برای سلامتی، آموزش و سایر خدمات می شود. از این رو شرکت ها نقش مهمی در رشد و کاهش فقر دارند.(مک دونالد102،2009)
تاثیر گذاری شرکتها بر فقر را می توان هم به لحاظ عرضه و هم به لحاظ تقاضا دانست .به لحاظ عرضه، یک شرکت عرضه کننده میزان زیادی شغل و در نتیجه درآمداست و علاوه بر مشاغلی که به صورت مستقیم ایجاد می کند، سبب می شود، افرادی مانند تامین کنندگان به طور غیر مستقیم سود ببرند. به لحاظ تقاضا می توان گفت که تقاضای هریک از ذینفعان از شرکت هابا یکدیگر تفاوت دارد. منظور از تقاضا، قوانین و انتظاراتی است که نسبت به شرکت وجود دارد . یکی از این تقاضاها، کاهش فقر است. در این خصوص شرکت می تواند نقش هایی ایفا کند:
– اطمینان از این که تولیدات و فرآیند تولید، ایمن است.
– اطمینان از رویه قیمت گذاری که برای فقرا قابل پرداخت باشد.
– احترام به محیط زیست.
– داشتن یک رویه بشردوستانه که بر معیارهای ضد فقر متمرکز است.
– همکاری با مقامات مربوط و سازمان های بین المللی در خصوص موضوعاتی از قبیل: دموکراسی، صلح، نبود فساد، کاهش بوروکراسی و عدم تبعیض.(هاپکینز103،2001)
2-4-13-1 مدل تجاری بازرگانی
به طور کلی نقش بخش خصوصی در کاهش فقر را می توان در سه قالب خلاصه کرد:
1- مدل تجاری "بازرگانی"104 :استفاده از واژه "بازرگانی" در این مدل بر حداکثر کردن سود در تجارت تاکید دارد
و به نقش تجارت از طریق استدلال های اقتصاد سرمایه داری می پردازد.(مندال105،2008)
بخش خصوصی هدایت کننده جریان های اصلی سرمایه گذاری، کالا، خدمات و اطلاعات است که به میزان وسیعی بر ساختارهای حاکمیتی و اقتصادی اثرمی گذارند. با ارتقای فعالیت های اقتصادی در یک کشور در حال توسعه از طریق تصمیمات خرید وسرمایه گذاری، می توان به نقش تجارت در کاهش فقر پی برد.(موسسه بانک جهانی106،2008)
توسعه فعالیت های اقتصادی منجر به ایجاد درآمد و بالا رفتن سطح اشتغال می شود و کالاها و خدمات را در دسترس مردم قرار می دهد. با ایجاد مشاغل و ارتقای نوآوری و بهره وری، استانداردهای زندگی بهبود و فرصت ها افزایش می یابد.
از سویی، با افزایش رقابت بین شرکت ها، کالاها و خدمات ارزانتر می شود ونیازمندان نیز همانند ثروتمندان منافعی کسب خواهند کرد.(برینارد و لافلیر107،2006)
نکته دیگر این است که بخش خصوصی مهترین منبع درآمد مالیاتی است که منجر به حمایت و ارائه خدمات اجتماعی از قبیل خدمات بهداشتی و آموزشی می شود.
در این مدل، می توان گفت سازمان های کوچک بهبود دهنده زندگی افراد فقیر جامعه هستند که رشد و نوآوری را از پایین به بالا ایجاد می کنند، در حالی که شرکت های بزرگ ملی و چند ملیتی می توانند بازارها را به فرصت های بزرگ جهانی متصل کنند.(مندال108،2008)

2-4-13-2 مدل انتهای هرم
مدل "انتهای هرم"(BOP)109 :توزیع ثروت و ظرفیت تولید درآمد در جهان را می توان در قالب یک هرم اقتصادی ارائه کرد.
در بالای هرم افراد ثروتمند قرار دارند که دارای فرصت های متعدد برای تولید سطوح بالای درآمد می باشند؛ در میانه
مشتریانی با درآمد متوسط قرار گرفته اند. اما بیش از چهار میلیارد نفر در انتهای هرم قرار دارند که درآمدشان کمتر
از2 دلار در روز است.(پراهالاد110،2005)
پراهالاد و هارت 111(2002)، توضیح دادند که چگونه می توان یک زیربنای تجاری برای افرادی که در انتهای هرم قرار دارند، ایجاد کرد که منجر به کاهش فقر شود. آن ها چهار عامل زیر را مطرح کردند:
– ایجاد قدرت خرید از طریق فراهم کردن دسترسی به اعتبار و افزایش ظرفیت کسب درآمد برای فقرا.
– شکل دهی به آرزوها از طریق ایجاد نوآوری در محصولات برای جمعیت BOP و ارتقای آن از طریق آموزش مشتری
– بهبود دسترسی، از طریق ارتباطات وسیستم های توزیع بهتر.
– ارائه راه حل های محلی مناسب برای فرهنگ ها و بازارهای محلی و تولید ثروت برای جمعیت BOP.

2-4-13-3 مدل تجاری اجتماعی
واحد تجاری اجتماعی (SBE)112 : یونس113(2006) معتقد است که واحدهای تجاری را می توان به دو دسته تقسیم کرد:
– واحدهایی که به دنبال حداکثر کردن سود و دستیابی به مزایای شخصی هستند.
– واحدهایی که به دنبال حداکثر کردن مزایای اجتماعی هستند و برای خدمت به مردم و نه دستیابی به مزایای شخصی ایجاد می شوند. به این واحدها، واحدهای تجاری اجتماعی گفته می شود.
برخی واحدهای اجتماعی از پول برای دستیابی به اهدافشان استفاده می کنند و برخی از زمان، کار و یا مهارتشان برای منفعت رساندن به دیگران استفاده می کنند.(مندال114،2008)
در یک جمع بندی می توان گفت که هر سه مدل می تواند منجر به کاهش فقر شود و تنها راه های دستیابی به این هدف ممکن است در این سه مدل متفاوت باشد. مثلا در مدل اول، افزایش ثروت افراد و توسعه فعالیت های اقتصادی منجر به منفعت رساندن به نیازمندان می شود؛ در حالی که مدل BOP، هدف کسب سود از طریق ارائه خدمات به افراد نیازمند وکاهش فقر تحقق می پذیرد. در مدل SBE نیز هدف، ارائه خدمات اجتماعی است که این فرایند ممکن است با کسب سود همراه باشد یا نباشد.
2-5 – تعریف سازمان بهزیستی
سازمان بهزیستی کشور سازمانی است تخصصی و معتبر در ارائه خدمات پیشگیری، اجتماعی و توانبخشی به افراد در معرض آسیب، آسیب دیدگان اجتماعی و معلولین و در راستای توانمندسازی، ارتقای سلامت و کیفیت زندگی آحاد جامعه با توجه ویژه به کودکان، زنان و سالمندان نقشی موثر را در پیشرفت اجتماعی کشور ایفا می کند.
سازمان بهزیستی کشور با اتکا بر نیروی انسانی متخصص و با تجربه، به عنوان ارزشمندترین سرمایه خود و با بهره گیری از مشارکت عمومی، همواره در جهت تامین رضایت ذینفعان تلاش نموده و حضوری فعال در ارتقای سطح رفاه اجتماعی کشور دارد.(برنامه راهبردی و عملیاتی سازمان بهزیستی کشور،1390)
2-5-1چشم انداز سازمان بهزیستی
سازمان بهزیستی کشور سازمانی است خلاق، هوشمند، دانش محور و پاسخگو که با ایجاد فرصتهای برابر برای تمامی گروه های در دستیابی به خدمات مطلوب زمینه ارتقای توانمندی، بهبود سلامت و افزایش کیفیت زندگی جامعه را فراهم می آورد .(همان منبع)
2-5-2-تاریخچه سازمان بهزیستی کشور
سازمان بهزیستی کشور از نهادهای زایده انقلاب اسلامی است. تا پیش از تاسیس آن خدمات مشابهی توسط دستگاه های مختلف ارائه می شد. این سازمان ها عبارت بودند از:
* سازمان ملی رفاه خانواده ایران
* سازمان بهزیستی و آموزشی کودکان و نوجوانان
* سازمان ملی رفاه ناشنوایان ایران
* سازمان ملی بهزیستی ناشنوایان ایران
* سازمان ملی رفاه نابینایان
* سازمان زنان
* انجمن ملی حمایت کودکان
* انجمن حمایت معلولین
* انجمن توانبخشی
* واحد حمایت از خانواده های بی سرپرست (سازمان شاهنشاهی خدمات اجتماعی سابق)
* جمعیت حمایت از اطفال بی سرپرست
* بیمارستان های شماره یک و دو کمک
* سازمان خیریه کمک
پراکندگی خدمات و عدم هماهنگی میان سازمان های مذکور سبب شد تا ارائه خدمات اجتماعی به معلولان و نیازمندان جامعه از انسجام کافی برخوردار نباشد.
با پیروزی انقلاب اسلامی و تاکید بر حمایت از محرومان ، شهید دکتر محمد علی فیاض بخش ساماندهی این عرصه را عهده دار شد. وی پس از ماه ها مطالعه و برنامه ریزی دقیق دریافت که قانون حمایتی وقت، قابلیت رسیدگی و حمایت جامعه 4 میلیون نفری معلولان – در آن زمان – را ندارد و دولت نیز بدون برنامه مدون و سازماندهی منسجم قادر به انجام این ماموریت نمی باشد. با تلاش های وی لایحه قانونی تشکیل سازمان بهزیستی کشور در سال 1359 توسط شورای انقلاب اسلامی ایران به تصویب رسید. بر اساس این قانون سازمان بهزیستی کشور از ادغام سازمان های پیش گفته و نیز معاونت امور بهزیستی وزارت بهداری و بهزیستی تشکیل فعالیت و خود را با ریاست وزیر مشاور آغاز کرد. در آذرماه سال 59 نیز سازمان تربیتی شهرداری تهران بدان واگذار شد.
سازمان بهزیستی کشور به موجب لایحه قانونی مذکور و در جهت تحقق مفاد اصول بیست و یکم و بیست و نهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تشکیل و موظف شد تا با اتخاذ تدابیر لازم و ارائه خدمات و حمایت های غیربیمه ای با حفظ ارزش ها و کرامت والای انسانی، تکیه بر مشارکت مردم، همکاری نزدیک سازمان های مسئول در جهت گسترش خدمات توانبخشی، حمایتی، بازپروری و پیشگیری از معلولیت ها و آسیب های اجتماعی و کمک به تامین حداقل نیازهای اساسی گروه های کم درآمد، اقدام نماید.
در تیرماه سال 1383 بر اساس قانون ساختار وزارت رفاه و تامین اجتماعی، سازمان بهزیستی کشور به همراه سازمان تامین اجتماعی و سازمان بیمه خدمات درمانی از وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی منفک و به زیر مجموعه وزارت رفاه و تامین اجتماعی ملحق شده.
هم اکنون این سازمان با تکیه بر توان و دانش تخصصی کارشناسان و تاکید بر حفظ و صیانت از ارزش های انسانی، ارتقاء مستمر کیفیت خدمات و بکارگیری توان و ظرفیت بخش غیردولتی، از یک سو با بهره گیری از رویکرد و نگاه پیشگیری زود هنگام از بروز بسیاری از معلولیت ها و آسیب های اجتماعی جلوگیری می نماید و از سوی دیگر با تاکید بر مداخله و حمایت به هنگام و موثر به توانمندسازی و ایجاد زندگی مستقل برای معلولان، افراد در معرض آسیب و آسیب دیدگان جامعه هدف خود می پردازد:
هم اکنون این سازمان براساس قانون به صدور پروانه به منظور فعالیت مراکز ذیل می پردازد:
* مهدهای کودک
* مراکز نگهداری شبانه روزی کودکان بی سرپرست و خیابانی
* خانه سلامت دختران و زنان
* مجتمع ها و مراکز خدمات بهزیستی
* کلینیک و اورژانس های مددکاری اجتماعی
* مراکز خدمات مشاوره اجتماعی
* مراکز توانبخشی معلولین
* مراکز حرفه آموزی معلولین
* مراکز توانبخشی و نگهداری سالمندان
* مراکز توانبخشی و درمانی بیماران روانی مزمن
* مراکز توانبخشی و درمانی بیماران روانی مزمن
* مراکز خدمات مشاوره ژنتیک
* مراکز درمانی و بازتوانی معتادین
* انجمن ها و موسسات غیردولتی و خیریه که در راستای اهداف سازمان بهزیستی کشور فعالند. 115
2-5-3-ارزش های حاکم بر سازمان بهزیستی

با پاس داشت اصول انسانی ، اخلاقی و ارزش های دینی و اسلامی سازمان بهزیستی بر ارزش های زیر تاکید دارد :
2-5-3-1 ارزش های عام انسانی
– عدالت محوری
– قانونمندی
– مسئولیت پذیری
– مشتری مداری
– آسایش و امنیت خاطر جامعه هدف و پاسخگویی به خواست آنها
– رضایتمندی ، خدمت رسانی و تکریم ارباب رجوع
– حفظ کرامت انسانی
– ترویج و تقویت روحیه مشارکت در ذینفعان
– تعامل صمیمانه با مخاطبان و جامعه هدف
2-5-3-2 ارزش های خاص سازمانی
– دانش مداری
– دانایی محوری
– تاکید بر مشارکت جویی و خرد جمعی
– خلاقیت و نوآوری
– توسعه سرمایه انسانی
– شایسته سالاری
– شفاف سازی اهداف ، برنامه ها و عملکرد
– رازداری حرفه ای
– تعهد و نظم و انضباط سازمانی
2-5-4 اهداف راهبردی سازمان بهزیستی کشور
1- افزایش توانمندسازی در جامعه تحت پوشش
2- تقویت ورود فرزندان تحت سرپرستی به خانواده های جایگزین
3- توسعه خدمات سازمان به افراد در معرض آسیب و معلولیت ها
4- توسعه ارائه خدمات به معلولین جامعه
5- توسعه ارائه خدمات تخصصی به سالمندان جامعه
6- توسعه فعالیت های غربالگری، تشخیص و مداخله به هنگام
7- توسعه برنامه های تربیتی و آموزش های پیش از دبستان
8- توسعه خدمات مشاوره ای ژنتیکی و روانشناختی
9- تقویت حضور افراد تحت پوشش در آموزش های پیشگیری از آسیب ها و معلولیت ها
10- توسعه گروه های اجتماع محور و مردم نهاد فعال
11- گسترش مشارکت های مردمی
12- توسعه خدمات بیمه ای برای افراد تحت پوشش
13- توسعه مناسب سازی فضاها و اماکن عمومی مستعد برای معلولین
14- افزایش رضایت جامعه هدف
15- افزایش تعداد نیروهای متخصص سازمان
16- ارتقای حضور سازمان در سیاست گذاری حوزه رفاه با پیشنهاد لوایح مناسب
17- ارتقای خلاقیت و نوآوری در سازمان
18- ارتقای سطح تحقیق و توسعه در سازمان
19- تقویت حضور افراد تحت پوشش در برنامه های فرهنگی، علمی، ورزشی و هنری
20- گسترش پوشش جغرافیایی ارائه خدمات

2-6-پیشینه پژوهش
2-6-1 مطالعات داخلی
در حالی که در رابطه با تکلیف اجتماعی شرکتها مطالعات فراوانی انجام شده است ولی متاسفانه در رابطه با ایران به استناد مرکز مطالعات و تحقیقات ایران تا کنون مطالعات جدی و در سطح پایان نامه با موضوع مسوولیت اجتماعی خیلی کم و انگشت شمار صورت گرفته است. لذا در بررسی های صورت گرفته توسط پژوهشگر موردی مشابه که ارتباط مستقیم در رابطه با موضوع این پژوهش داشته باشد به دست نیامد و در ذیل نمونه هایی که تا حدودی نزدیک به موضوع این پژوهش می باشند آورده می شود.

خوش طینت نیک نیت(1374)، در تحقیقی نظری با عنوان حسابداری مسوولیت اجتماعی، نتیجه گرفت که حسابداری های اجتماعی می تواند پاسخی به مشکلات اجتماعی موجود باشد. در این حسابداری با در نظر گرفتن نتایج تصمیمات همانند اثرات اقتصادی آن ها، دامنه حسابداری سنتی گسترش می یابد و از این طریق می توان به منافع متعددی در زمینه سود، منابع انسانی، منافع عمومی و محیطی و منافعی ناشی از تولید یا انجام خدمات دست یافت .
موسوی نژاد(1376) در پژوهشی با عنوان " مطالعه و تعیین تعاریف مفاهیم، اهداف و استانداردهای خدمات سازمان بهزیستی کشور" نشان داده است که سازمان بهزیستی در سه حوزه توانبخشی ، اجتماعی و پیشگیری فعالیت می کند و ضمن ارایه تاریخچه، تعریف مفاهیم خاص و وضع موجود به تعیین استانداردها در خدمات این سازمان که شامل 13 فعالیت (مهدکودک، کودکان و نوجوانان، شبانه روزیها، خانواده های بی سرپرست، آموزشهای فنی و حرفه ای، زنان ویژه، اعتیاد، معلولین جسمی-حرکتی، معلولین ذهنی، نابینایان، ناشنوایان، سالمندان و پیشگیری) و همچنین استاندارهای فضا و ساختمان، وسایل و ابزار و نیروی انسانی براساس شرایط جغرافیایی، فرهنگی و مذهبی ایران پرداخته است.
امیدوار(1384)، در تحقیقی به بررسی سیاستگذاری حکومت در ترویج مسوولیت اجتماعی شرکت ها در ایران پرداخته است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در این زمینه، نمی توان متکی به یک نوع سیاستگذاری بود؛ بلکه باید مجموعه ای از سیاست های تشویقی، تنبیهی، توانمندسازی، نظارتی، متقاعدسازی و انگیزشی را به کار گرفت. او 101 پرسشنامه برای مدیران 101 شرکت برتر کشور ارسال کرد که 37 شرکت به این پرسشنامه پاسخ دادند. پاسخ ها نشان داد که 75% از مدیران پاسخ دهنده با تدوین قوانین و مقررات در خصوص CSR موفق هستند؛ 92% از مدیران نقش حکومت و سیاست های حکومت در ترویج CSR را بسیار مهم ارزیابی کردندو 56% مهمترین نهاد در ترویج CSR را حکومت دانستند.
امیدوار(1385)، در مقاله ای نظری با عنوان "تعاریف مسوولیت اجتماعی شرکت ها"، به تعریف CSR از دیدگاه صاحب نظران مختلف پرداخت. همچنین در مقاله ای دیگر، مفهوم شناسی مسوولیت اجتماعی شرکت ها را مورد بحث قرار داد. به عقیده او ایران سال ها از اجرای کامل CSR مدرن در شرکت ها به دور است؛ بعلاوه در کنار شکل سنتی CSR، مثل ایجاد صندوق های خیریه برای مستمندان یا ساخت مدرسه و مسجد، وجود CSR به عنوان یک رویه مدرن نیز ضروری است.
امینی (1386)، نیزدر مقاله ای نظری به بررسی مسوولیت های اجتماعی بنگاهها و مدیران پرداخت. او عقاید گوناگون متفکران غربی در خصوص مسوولیت اجتماعی مدیران و بنگاه ها را بیان کرد و با بررسی نگرش های مختلف به این نتیجه رسیدکه میزان روآوری مدیران و بنگاه های انگلوساکسونی به پذیرش CSR کمتر از کشورهای غیر انگلوساکسونی نظیر چین، ژاپن و آلمان است.
منصوری (1388) در پژوهشی با عنوان " بررسی ارتباط متقابل مسوولیت اجتماعی شرکت و عملکرد مالی" نشان داده است که ارتباط معنی داری میان مسوولیت اجتماعی شرکت و عملکرد مالی شرکتها وجود دارد و مسوولیت اجتماعی شرکت در این تحقیق به ترتیب اولویت با چهار بعد مسوولیت اقتصادی، قانونی، اخلاقی و نوع¬دوستانه مشخص شده و تاثیر عوامل موجود نیز بر عملکرد مالی شرکت که با دو متغیر نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و ارزش بازار به ارزش دفتری مشخص گردیده، مورد بررسی قرار گرفته است.
طبقیان (1389)، در پژوهشی با عنوان " مسوولیت اجتماعی شرکت و کاهش فقر" نشان داده است مسوولیت اجتماعی شرکت می توانند نقش تاثیرگذاری در کاهش فقر در جامعه داشته باشند و همچنین به بررسی شاخص های عملکرد اجتماعی و نقش انگیزه در بکارگیری آن ها پرداخته است .
احمدی (1390)، در پژوهشی با عنوان " سیر تکوینی پاسخگویی اجتماعی سازمانی و ارائه مدلی برای بسط مفهومی آن در سازمانهای دولتی" به بررسی و شناسایی شاخصها، مولفه ها و ابعاد مفهوم پاسخگویی اجتماعی متناسب با سازمانهای ایرانی پرداخته است که در این پژوهش نشان داده است این موضوع می تواند منجر به مدلی برای ارزیابی میزان پاسخگویی اجتماعی در سازمانهای دولتی ایرانی گردد.
2-6-2 مطالعات خارجی
مون 116(2004) در پژوهشی با عنوان " داوطلبی کارکنان ، سرمایه اجتماعی و شهروندی شرکت " به ضرورت توجه صاحبان صنایع و بنگاههای اقتصادی به مسوولیت اجتماعی و شهروندی شرکت پرداخته است .و نشان داده است که توجه به این مسئله باعث انتفاع شرکتها ، بنگاههای اقتصادی و جامعه می شود.
موسری117 (2004) در پژوهشی با عنوان " مسوولیت اجتماعی شرکتها :بررسی روندها ، تحولات و نگرش " به بررسی مسوولیت اجتماعی شرکتها و تاثیر ان برای شرکتها با نگرش سرمایه گذاری در این امر پرداخته است .همچنین در این پژوهش به صورت کامل تحولات و نگرشهای مختلف در زمینه مسئولیت اجتماعی شرکت مورد بررسی قرار گرفته است.
آرلی118(2006)، در تحقیقی نظری با عنوان پیشینه ها و نتایج نوآوری های مسوولیت اجتماعی شرکت در رابطه با کاهش فقر، به دنبال ایجاد چارچوبی بودکه از طریق آن بتوان به گونه ای منظم و موثر به کاهش فقر دست یافت. او چنین نتیجه گرفت که این پیشینه ها قبل از تصمیم گیری مدیرت، به میزان زیادی بر نتایج اثر دارد. از این رو لازم است، این موضوع شناسایی گردد که تصمیم درونی یا فشار بیرونی و یا ترکیب آن ها منجر به اتخاذ راهبرد csr برای کاهش فقر شده است.
برامر، ویلیامز و زینکن 119(2006)، در تحقیقی به بررسی نقش مذهب در گرایش به مسوولیت اجتماعی پرداختند تا بررسی کنند که آیا افراد مذهبی نسبت به افراد غیر مذهبی گرایش متفاوتی به مسوولیت اجتماعی دارند و آیا گرایشات بین افراد یا مذاهب مختلف متفاوت است. آن ها نتیجه گرفتند که مذهب می تواند نقش مهمی در شکل گیری درک افراد در خصوص csr داشته باشد. پژوهشگران با بررسی یک نمونه 17000 تایی در بین 20 کشور و نظرسنجی از آن ها در خصوص 35 جنبه مختلف نقش و رفتار شرکت ها، در یافتند که افراد مذهبی انتظارات بیشتری از شرکت ها در خصوص مسوولیت های اجتماعی دارند و تفاوت هایی در گرایش به مسوولیت اجتماعی در بین مذاهب مختلف وجود دارد. مثلا مسلمانان از csr برای انجام فعالیت های خیریه و کاهش فقر حمایت می کنند اما بودایی ها به دلیل اعتقادات خود، از جمله این که فقر نتیجه کردار بد انسان در این زندگی و یا در گذشته است، چندان از این فعالیت ها حمایت نمی کنند.
موسری 120(2006) در پژوهشی که به سفارش بنیاد خیریه کمک توسط دانشکده کسب و کار دانشگاه ناتینگهام با عنوان " سرمایه گذاری اجتماعی شرکتها " انجام شد ،به تجزیه و تحلیل طرح های اجرا شده در جامعه توسط شرکتها در حیطه مسوولیت اجتماعی شرکتها پرداخته است و در این پژوهش 30 شرکت برتر و فعال در این زمینه مورد تجزیه و تحلیل و بررسی قرار گرفته است.
مالتز، رینگولد وتامپسون 121(2007)، تحقیقی نظری با عنوان ارزیابی و حداکثر کردن نوآوری اجتماعی شرکت انجام دادند.آن ها اظهار داشتند که نقطه شروع برای انتخاب، طراحی، اجرا و درک اثر نوآوری های اجتماعی شرکت، ارزیابی صحیح دلیل سرمایه گذاری شرکت است. ضمن این که مدیریت باید از میزان منافعی آگاه باشد، که به تبع سرمایه گذاری برای شرکت و جامعه ایجاد می شود. علاوه بر این، باید با بررسی دقیق ماهیت، اهداف و اثرات نوآوری های اجتماعی، از انجام سرمایه گذاری هایی خودداری گردد که سودآوری یا منافع اندکی برای جامعه دارد.
وب و همکاران 122(2007)، به بررسی گزارشگری و افشای مسوولیت اجتماعی شرکت بین شرکت های آمریکایی پرداختند. آن ها اطلاعات 50 شرکت آمریکایی را در طول سال 2004 مورد بررسی قرار دادند و به این نتیجه رسیدند که گزارشگری مسوولیت اجتماعی در بین شرکت های نمونه، نامتعارف نیست. آن ها مشاهده کردند که رایج ترین افشاهای انجام شده مربوط به روابط اجتماعی، بهداشت و ایمنی و منابع انسانی است. به طور کلی، حجم، نوع اطلاعات و میزان تمرکز بر افشاهای csr، توسط شرکت های نمونه، مطابق با انتظاراتی بود که قوانین و بازارها از شرکت ها دارند. یکی دیگر از نتایج تحقیق این بود که در صورت قانونمند شدن گزارش و افشای csr، ثبات رویه و قابلیت مقایسه ایجاد می شود. همچنین قابلیت اتکای این افشاها می تواند از طریق حسابرسی توسط یک شخص ثالث، افزایش یابد.
دم123(2008)، به بررسی اثرات مسوولیت اجتماعی شرکت بر عملکرد مالی پرداخت. او با انجام تحقیقاتی به این نتیجه رسید که رابطه ای قوی بین مسوولیت اجتماعی شرکت و عملکرد مالی وجود دارد و مشارکت در csr منجر به حداکثر شدن ارزش شرکت می شود. به علاوه دم مشاهده کرد که بخش قابل توجهی از رفتار سرمایه گذار تحت تاثیر مشخصات غیر مالی شرکت است. پژوهشگر همچنین به بررسی اثر رفتار مسوولانه اجتماعی شرکت برسه شاخص مالی ارزش بازار به ارزش دفتری124، بازده دارائی125 و بازده بازار سهام126 پرداخت. او با بررسی 68 تحقیق مختلف که در این زمینه انجام شده بود، نتیجه گرفت که نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری و نیز بازده درائی، رابطه مثبی با مسوولیت اجتماعی شرکت دارد. اما رابطه بازده بازار سهام و مسوولیت اجتماعی شرکت تا حدودی مبهم است.
داتا و دورگاموهان127(2008)، به بررسی راهبرد اجتماعی شرکت در هند پرداختند.آن ها 26 شرکت را که در صنایع مختلف از جمله صنایع فلزی، شیمیایی، کود، کالاهای مصرفی پردوام، خدمات و فناوری اطلاعات فعال بودند، از طریق سایت های اینترنتی شان مورد بررسی قرار دادند.در این تحقیق موضوعات مورد بررسی به 5 طبقه توسعه روستایی، مسائل بهداشتی، آموزشی، محیطی و موضوعات اجتماعی تقسیم شد تا نوآوری های آن ها در زمینه csr مورد تحلیل قرار گیرد.حدود 66% شرکت های عضو جامعه در زمینه مسائل آموزشی، 63% در زمینه مسائل بهداشتی و اجتماعی، 55% در زمینه توسعه روستایی و 48% در زمینه مسائل محیطی فعال بودند. به علاوه آن ها این موضوع را مورد تاکید قرار دادند که برای موفقیت اجرای csr، باید آن ها را در فرآیند تصمیم گیری وارد و از مدیران تصمیم گیر حمایت کرد. نتایج بیانگر آن است که نوآوری های csr باید بخشی از راهبرد تجاری کلی شرکت را تشکیل دهد و شرکت ها به طور جدی آن را اجرا کنند. زیرا csr تبدیل به یک محرک رشد تجاری می شود که در موفقیت شرکت در سال های آتی بسیار موثر است.
وبر128(2008)، تحقیقی نظری انجام داد و در آن بررسی کرد که چگونه شرکت می تواند اثر تجاری فعالیت های csr را اندازه گیری کند. او نتیجه گرفت که در ارزیابی اثر csr ، باید 4 مرحله طی شود:
1- ارزیابی اثرات کیفی csr.
2- توسعه و اندازه گیری شاخص های عملکرد کلیدی 129که عبارتند از: ارزش نام تجاری، جلب وحفظ مشتری، شهرت، میزان جاذبه کارفرما و ایجاد انگیزه در کارکنان و حفظ آن ها.
3- ارزیابی ارزش افزوده csr به لحاظ مالی.
4- اولویت بندی مزایای csr به منظور تصمیم گیری و تعیین راهبرد شرکت.
لین، یانگ و لیو130(2009)، به بررسی اثر مسوولیت اجتماعی شرکت بر عملکرد مالی در تایوان پرداختند. آن ها بین سال های 2002 و 2004، 1000 شرکت تایوانی را که از لحاظ درآمد فروش برتر و دارای مخارج تخقیق و توسعه و نیز مخارجی در زمینه مسائل خیریه بودند، مورد بررسی قرار دادند. پژوهشگران برای سنجش عملکرد مالی شرکت از شاخص بازده دارایی استفاده کردن، و بر مبنای اظهارات نظری و شواهد تجربی به این نتیجه رسیدند که رابطه مثبتی بین مسوولیت اجتماعی و عملکرد مالی وجود دارد. البته آن ها دریافتند که مسوولیت اجتماعی در کوتاه مدت اثر مثبت قابل توجهی بر عملکرد مالی ندارد اما این اثر در بلند مدت قابل ملاحظه است.
شارما 131(2009) در پژوهشی با عنوان " مسوولیت اجتماعی شرکت : نقش کلیدی مدیریت منابع انسانی" به بررسی رابطه بین مسوولیت اجتماعی و مدیریت منابع انسانی می پردازد.درواقع برای کشف تعامل حرفه ای مدیریت منابع انسانی در انجام مسوولیت اجتماعی تلاش کرده است. و نقش رهبری را در مدیریت منابع انسانی در تشویق فعالیت های مسوولیت اجتماعی شرکت ها در تمام سطوح را نشان می دهد .و ترکیب این دو باعث تقویت رفتار مطلوب و ایجاد سهم عمده ای در موفقیت بلند مدت در سازمان ها خواهد شد.
لیندگرین132(2010)، در پژوهشی با عنوان" به حداکثر رساندن بازده کسب وکاربا مسوولیت اجتماعی شرکتها: نقش ارتباطات مسوولیت اجتماعی شرکتها" به بررسی این موضوع می پردازد که فعالیت و درگیر شدن در مسوولیت اجتماعی نمی تواند به تنهایی باعث نگرش مطلوب ذینفعان و حمایت بهتر آنها شود(به طور مثال:خرید، اشتغال، سرمایه گذاری در شرکت) بلکه در دراز مدت باعث ایجاد تصویر مطلوب و بزرگی از شرکت، تقویت روابط ذینفعان و افزایش رفتارهای حمایتی سهامداران می شود. درنتیجه به ارائه یک چارچوب مفهومی از ارتباطات مسوولیت اجتماعی شرکتها، تجزیه و تحلیل محتوی پیام و کانال های ارتباطی به شرکت و ذینفعان خاص به عنوان عوامل موثر پرداخته است.
لتوریوز133(2011)، در پژوهشی با عنوان" هم ترازی بین مسوولیت اجتماعی و استراتژی کسب وکار" به بررسی تاثیر مسوولیت اجتماعی و استراتژی کسب و کار و هم ترازی آنها در بین 245 بنگاه کوچک و متوسط در اسپانیا پرداخته است. این پژوهش نشان داده است که به طور قابل توجهی تراز پاسخگویی اجتماعی با استراتژی کسب وکار در ارتباط است و باعث ایجاد ارزش می شود.
2-7 خلاصه مطالب فصل
در این فصل از پژوهش با توجه به موضوع پژوهش که عبارتست از تحلیل تاثیر ابعاد مسوولیت اجتماعی بر پیشبرد اهداف سازمان بهزیستی کشور،با بررسی و مطالعه کتب، مقالات، پایان نامه ها و سایت های علمی و اطلاعاتی مرتبط با موضوع ابتدا به تشریح مسوولیت اجتماعی و تعاریف و مفاهیم آن و سیر تکوین و مبانی فلسفی آن، همچنین بررسی نقش دولتهاو بخش خصوصی در اجرا و ترویج مسوولیت اجتماعی درایران و سایر کشورها پرداخته شد. سپس تاریخچه و اهداف سازمان بهزیستی به عنوان سازمان منتخب در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت و در انتهای فصل به مطالعات مرتبط در این زمینه در داخل کشور عزیزمان ایران و سایر کشورها اشاره شده است.

منابع و ماخذ:
احمدی، کیومرث. الوانی، سید مهدی (1390). سیر تکوینی پاسخگویی اجتماعی سازمانی و ارائه مدلی برای بسط مفهومی آن در سازمانهای دولتی. فصلنامه مدیریت صنعتی دانشگاه علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج. سال ششم. شماره 18.
الوانی ، سید مهدی.(1373). مدیریت عمومی. تهران: نشر نی.
امیدوار، علیرضا(1384). مسوولیت اجتماعی شرکتها، تکمیل کننده و جایگزین کننده سیاستگذاری ها و وظایف دولت. دانشگاه تهران، دانشکده حقوق و علوم سیاسی. تهران.
امینی، فضل اله. (1385). مسوولیت های اجتماعی بنگاهها و مدیران. تهران: انتشارات بازتاب.
ایران ژاد پاریزی ، مهدی.(1371). مسوولیت اخلاقی واجتماعی مدیریت.دانش مدیریت.شماره 18.
بزرگی، فرزاد.(1383). اهداف فردی سازمانی و اجتماعی، تدبیر، شماره 144، اردیبهشت.
بصیری، فاطمه.(1386). تاثیر سودآوری در تامین مسوولیت اجتماعی سازمان: بررسی دیدگاه کارکنان و مشتریان شرکت فولاد مبارکه.
ساورخانی، باقر. (1382). روشهای تحقیق در علوم اجتماعی. پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اقتصادی. تهران: چاپ هشتم.
سرمد، زهره و بازرگان، عباس. (1383). روش تحقیق در علوم رفتاری. تهران: انتشارات آگاه.
جهانبین، اسماعیل. (1387). درآمدی به روش تحقیق در علوم سیاسی.
چرچمن ، چارلز وست .(1369). نظریه سیستمها. ترجمه: رشید اصلانی. تهران: مرکز آموزش مدیریت دولتی.
حبیبی، علی و دیگران.(1383). توسعه پایدار در جهان در حال تحول. نشر سازمان مدیریت و برنامه ریزی.
حقیقی، محمد .(1373). جایگاه کبفیت کالا در رشد و شکوفایی موسسات بازرگانی. دانش مدیریت. شماره 24. ص 40.
خاکی، غلامرضا .(1386). روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی، تهران، انتشارات بازتاب، چاپ سوم.
خاکی، غلامرضا. (1388). روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی. تهران: انتشارات بازتاب.
خلیلی عراقی، مریم، یقین لو، مهرانگیز.(1384). سایه روش هایی از مسوولیت پذیری شرکتها، سال پانزدهم، شماره 144.
خوش طینت نیک نیت، محسن. (1373و1374). حسابداری مسوولیت های اجتماعی .فصلنامه علمی پژوهشی بررسی های حسابداری. سال سوم. شماره 10و 11. ص 18-34 .
رحمان سرشت، حسین و دیگران.(1385). مسوولیت اجتماعی؛ اخلاقیات فراسازمانی. ماهنامه تدبیر. سال نوزدهم. شماره 204.
فرنچ، درک و هینر ساورد.(1371). فرهنگ مدیریت.ترجمه محمد صائبی. تهران:مرکز آموزش مدیریت دولتی.ص795 .
فروم ، اریک .(1360). جامعه سالم. ترجمه :اکبر تبریزی. تهران:کتابخانه بهجت. ص 315.
قاسمی، سید احمد رضا.( 1377). زمینه های مسوولیت اجتماعی مدیران. ماهنامه تدبیر. شماره 89. ص33.
مجتهد زاده، ویدا. طبقیان، فرناز.(1390). نقش مسوولیت اجتماعی شرکت ها در کاهش فقر: شاخص های عملکرد اجتماعی و نقش انگیزه در بکار گیری آنها
نیک خواه آزاد، علی و مجتهدزاده، ویدا. (1377و1378 ). بررسی حوزه های مسوولیت حسابرسان مستقل از دیدگاه استفاده کنندگان خدمات حسابرسی و حسابرسان مستقل.بررسی های حسابداری و حسابرسی. شماره 27و28 .
هومن، حیدر علی.(1386). شناخت روش علمی در علوم رفتاری.تهران :سمت.

Albareda, L.,Lozano,.J.M.,Tencati,A.and Perrini,.F.(2008)."The Changing Role of Governments in Corporate Social Responsibility:Drivers and Responses". Business Ethics: A European Review, Vol.17.No.4.
Arli, D. and Morrison, P. D. (2007). 'Antecedents and Consequences of Corporate Social Responsibility Initiatives in Poverty Alleviation', in , presented at Australian and New Zealand Marketing Academy Conference (ANZMAC) 2007, Doctoral Colloquium, Dunedin, New Zealand., 30 November – 2 December 2007.
Arli, D. Morrison, P. D. and Razzaque, M. A. (2007). 'Reinventing Poverty Alleviation Strategies through Corporate Social Responsibility.', in Reputation, Responsibility, Relevance: ANZMAC 2007 Conference, presented at Australian and New Zealand Marketing Academy Conference 2007, Dunedin, New Zealand., 3 – 5 December 2007.
Aupperle, K et al (1985). An Empirical Examination of the Relationship between Corporate Social Responsibility and Profitability. The Academy of Management Journal, Vol. 28, No. 2, pp.446-463.
B.Barny and Ricky W. Griffin,"The Management of organizations", (U.S.A:Houghton Mifflin Co,1992) P.724.
Brainard, L. and LaFleur, V.(2006). "The Private Sector in the Fight against Global Poverty". Washington D.C, The Brooking nstitiution.www.brookings.edu.
Brammer, S., William, G. and Zinkin, J. (2006). "Religion and Attitudes to Corporate Social Responsibility in a Laege Cross-Country Sample".www.ssrn.com.
Carroll, A.B. (2004). " Managing Ethically with Golobal Stakeholder: Present and Future Challenge". Academy of Management Executive, Vol.18, No.2.
Chandler, David.(2006)." Strategic Corporate Social Responsibility". sage
publications, California.

Choi, D.Y. and Gray . E. R. (2008). Socially Responsibility Entrepreneurs: What do they do to Create and Build their Companies? Business Horizons Journal. 50: 341-352.
Clarkson, D. C.(1995). A stakeholder Framework for analyzing and evaluating corporate social performance. Academy of Management journal, 20(1), 92-117.
Crown, R. and Mazurkiewicz, P. (2005). " Opportunities and Options for Governmment to Promote Corporate Social Risponsibility in Europe and Centeral Asia-Evidence from Bulgaria, Croatia and Romania". The World Bank.
Dam.(2006). "Corporate Social Risponsibility and Financial Performance".www.treasury.gov.au/documents/1268/PDF/04CSR.pdf.
Davis, G.F., Whitman, M.V.N., and Zald, M.N. (2006). "The Responsibility Paradox: Multinational Firms and Global Corporate Social Responsibility". Ross School of Business. Working Paper Series. Working Paper No .1031.
Fox, T. (2004). "Corporate Social Risponsibility and Development: In quest of an agenda". Development, Vol.47(3), PP:29-36.
Gugler, Ph. And Shi, J. (2007) ." Corporate Social Risponsibility for Developing Country Multinational Corporations: Lost War in Pertaining Global Competetivness?".Journal of Business Ethics. Vol 87 .Issuel .Pages 3-24
Hapkins, M. (2001)." Corporate Social Risponsibility, Poverty and Terror" .www.ethical.com/content.asp?contentID=12.
Hapkins, M. and Hopkins, I. (2002)." Labour Standards and Corporate Social Risponsibility: The Need for a Planetary Bargain".
Hapkins, M. (2004)." Corporate Social Risponsibility: An Issue Paper". Working Paper NO.27.
Holme, R and Watts, P. (2000). "Corporate Social Responsibility: Making Good Business Sense", Geneva: World Business Council for Sustainable Development, 1-32.
Iturrioz,C. Aragón,C. Narvaiza,L.(2011)." The Alignment Between Social Responsibility and Business Strategy: Implications for Social Responsibility Value Creation in Spanish SMEs": Ethics in Small and Medium Sized Enterprises The International Society of Business, Economics, and Ethics Book Series, 2011,Vol.2. No. 2. pp. 227-253.
Jenkins.(2005). "Globalization Corporate Social Risponsibility and Poverty" .International Affairs, 81:3(2005), PP:525- 540.
Karna, et al, (2004). Social Responsibility in Environmental Marketing. Planning European Journal of Marketing, Vol. 37 NO. 5/6.
Korton, D.C. (1996). "Limits to the Social Responsibility of Business". www.pcdf.org/1996/19 korten.htm.
Lantus, G.P. (2001) ."The Boundaries of Strategic Corporate Social Responsibility".
Lin, C.H., Yang, H.L. and Liou, D.Y. (2009). "The Impact of Corporate Social Risponsibility on Financial Performance: Evidence from Business in Taiwan". Technology in Society, Vol.31, pp:56-63.
Lindgreen, A and Swaen,V.(2010)." Maximizing Business Returns to Corporate Social Responsibility (CSR): The Role of CSR Communication". International Journal of Management Reviews. VOL 12.P 8-19.
Luetkenhorst, W. (2004). " Corporate Social Responsibility and the Development Agenda." Intereconomics 39(3): 157-68.
MacDonald, M. (2009). "An Antidote to Poverty".www.justmeans.com/Profit-An-Antidote-Poverty/2564.html.
Maltz, E.N., Ringold, D.J. and Thompson, F. (2007). "Assessing and Maximizing Corporate Social Initiatoves: A Strategic View of Corporate Social Responsibility".www.ssrn.com.
Mandal, K.S. (2008). "Privatizing Poverty Alleviation:Toward Business Solutions for poverty".www.iimcal.ac.in.
Markley, A.W. (2008) ." The Limits of Corporate Social Risponsibility".
Mah, Alice.(2004)." Global Corporate Social and Environmental
Responsibility: A hegemonic discursive strategy".

Mophatlane, Benjamin.(2007)." CSR Theories & Models Designing
Sustainable Strategies for CSR in ICTs". Deputy CEO. Business
Connexion, South Africa.
Misani, N.(2009)." The Convergence of Corporate Social Responsibility Practices" .www.ssrn.com
Nelson, Jane; Prescott, Dave.(2003)." Business and The Millennium
Development Goals", United Nations Development Programmer.

Otubanjo, B.O., Amaeshi, K.and Olufemi, M.O. (2008). "Theorising the Interconnectivity between Corporate Social Responsibility (CSR) and Corporate Identity" .
Ong, M. (2008). "Contextualizing Corporate Social Responsibility in Singapore". www.ssrn.com
Perrini, F (2006). SME s and CSR theory: Evidence and Implications from an Italian Perspective. Journal of Business Ethics. 67: 305- 316.
Prahalad,C.K, and Hart, S.L. (2002). "The Fortune at the Bottom of the Pyramid". Strategy+Business, Issue.26.
Prahalad, C.K. (2005)." The Fortune at the Bottom of the Pyramid".http://www.amazon.com.
Pradhan, J. (2007)." Corporate Social Risponsibility and Poverty".
Richad B.Robbinson Jr,John A .Pearce.(1989),"Management",(U.S.A:MC Graw Hill).
Sheth, Hell (2006)." Beyond The Game: Corporate Social Responsibility in the Sports Industry". A Thesis Submitted to the Faculty of the University of North Carolina at Chapel Hill. 1-128.
Snider, J., Ronald, P., and Martin, D. (2003). "Corporate Social Responsibility In the 21 st Century: A view from the World's most Successful Firms". Journal of Business Ethics 48(2): 175-187.
Shauki, E. and Djakman, C. D. (2008). "Corporate Social Responsibility and Poverty Alleviation: Social Performance Indicators in the Indonesian Companies", 9th Annual Conference – Asian Academic Accounting Association, University of Wollongong, Dubai, United Arab Emirates.
Saiful, Jan (2006). Defining Corporat Social Responsibility. Journal of Public Affairs 6: 176-184.
Waddock, S., Bodwell, C., and Graves, S. (2002). "Responsibility: The new business imperative." The Academy of Management Executive: 16(2).132-147.
Ward, H. (2004). "Public sector Roles in Strengthening Corporate Social Responsibility: Taking Stock".Word bank.
Weber, M. (2008) ." The Business Case for Corporate Social Risponsibility: A Company-Level Measurement Approach for CSR".European Management Journal, 26, PP:247-261.
WORLD BANK. (2005)." What dose Business Think about Corporate Social Responsibility?" Part 2.http://ec.europa.eu/employment social/soc-dial/CSR.-
White House, Lisa.(2002)." Corporate Social Responsibility, Corporate
Citizenship and The Global Compact". university of Hull, UK.

World Bank Institute.(2005)." Final summary Report on E-discussion on CS in Asia and the Pacific". April.

Yunus, M. (2008). "Creating a World without Poverty: Social business and the Future of Capitalism".Applied Research in Economic Development, Vol. 5,Issue 2.
Zappala, G. (2003). "Corporate Citizenship and the Role of Government: the Public Policy Case". Information Analysis and Advice for the Parliament, No.26.
Zhu, D and Tan, k.h. (2008). Issues and Challenges of CSR Practices in Textile Industry: An Empirical Study in Suzhou, China, Management and Enterprise Development Journal, 5(6):759-772.

.Waddock 1-
1-Misani.
2-Otubanjo,Amaeshi and Olufemi.
3- Ong.
.Snider et al -4
5- Luetkenhorst.
6- Otubanjo,Amaeshi and Olufemi.

1-Arli.
2-Shauki, Djakman and Shum.
1 – R-kaplan
2 – D- Norton
3- Performance Measures
jay B .Barny and Ricky w.Griffin 1-
Perrini-2
Boun-3
Choi and Gary-4
Zhu and Tan-5
6-Holme and Watts.

1- Karna.
2-Luetkenhorst
3- Derek Fernch
4-Hienar Savard

1-Rabinson.
2-Kiet Dayvis.
3- Lantos.
4-Stonehill .

1-(UNCTAD)
1 -Rabinson.
2- Kiet Dayvis.
3- Ketro and Mack Daglas.
4- Estifen Ruabinz.

1-Votaw
1- Enron.
2 -Worldcom.
1- Global Compact
.white house 1-

1-Mah
.Sheth-1
2-Ferid Man
3- Feriman
4- woud
5- Andreli and Tuvoeth
6- Anjeli Dis and Ebrahim
7- Lerner and Fericksel

1-Caux Round Table (www.cauxroundtable.org)
2- Social Venture Network (www.svn.org)

1- Business for Social Responsibility. (www.bsr.org)
2- Canadian Business for Social Responsibility. (www.cbsr.ca)
3-BSR -Business for Social Responsibility.
4- Canadian Business for Social Responsibility.

1- Kelareckson.
1- Jamali.
Archie Carroll.-2

1-Lantos
Aupperle.-1
2- Lantos.

1-Lantos .
. Saiful-2
3- www.engineersagainstpoverty.org/_db/_documents/conference-report-2004.pdf
1-World Bank Institute
2-Weber.
3- Markley.
4-www.risc.org.uk/readingroom/csr.html
5- World Bank Institute.
6-Weber.
1- Gugler and Shi.
2-www.risc.org.uk/readingroom/csr.htm
1-Shauki, Djakmam and Shum.
2- Yunus.
3-Crown and Mazurkiewics.
4-www.engineersagainstpoverty.org/_db/_documents/conference-report-2004.pdf
5-Pradhan.
6-Jenkins.
1- Hopkins.
2-Hopkins.
3-World Bank Institute.
4-Davis,Whitman and Zald.

1-www.csr.gov.uk
2-www.hbodio.nl/symposium/kabinetsvisie.pdf
3- Albareda et al.
4-Shauki,Djakman and Shum.
5 -Hopkins.
6-Zappala.
1-Hopkins.
2-Korton.
3-World Bank Institute.
4- www.csr-asia.com/index.php?id=3582
1-Benbenist et al.
2- Albareda et al.
3-Fox et al.
4- Mandating.
5- Faciliating.
1- Partnering.
2-Endorsing .
3-Fox,Ward and Howard.
4- Ward.
5 -www.hbodio.nl/symposium/kabinetsvisie.pdf

1-www.engineersagainstpoverty.org/_db/_documents/conference-report-2004.pdf
2-Yunus.
3-MDGs.
4-Pradhan.

1-Macdonald.
2-Hopkins.
3-Commercial business model.
4- Mandal.
World Bank Institute. -1
2-Brainard and LaFleur.
3-Mandal.
4- Bottom Of Pyramid Model(BOP).

1-Prahalad.
2-Prahalad and Hart.
3-Social Business Enterprise(SBE.
4-Yunus.
5-Mandal.
1-WWW.Behzisti.ir
1-Moun
2- Moserie
3- Arli
1-Beramer, Viliyamz and Zincken.
2- Moseri.
3-Maltez, Ringold and Tampson.
4-Veb et al.
1-Dem.
2-Market-to-Book Ratio.
3- Return On Assets.
4-Stock Market Returns.
5-Data and Dorgamohan.
1-Webber.
2-Key Performance Indicators(KPIs).
3-Lein, Yang and Lieo.
4-Sharma.

1 -Lindgreen.
2- Lturrioz.
—————

————————————————————

—————

————————————————————