مبانی نظری فن آوری اطلاعات و بانکداری اینترنتی

مبانی نظری فن آوری اطلاعات و بانکداری اینترنتی
12
2-1- مقدمه
12
2-2- تعریف فن آوری اطلاعات
13
2-2-1- تاریخچه فن آوری اطلاعات
15
2-2-2- مزایای فن آوری اطلاعات
16
2-3- انواع بانکداری اینترنتی
16
2-3-1- اطلاعات
16
2-3-2- ارتباطات
17
2-3-3- معامله
17
2-4- نگرش و عناصر آن
18
2-5- مزایای بانکداری الکترونیکی
19
2-6- مدل های پذیرش کاربر
20
2-6-1- تئوری عمل مستدل (TRA)
21
2-6-2- مدل اشاعه نوآوری
23
2-6-3- مدل انگیزشی
23
2-6-4- مدل استقرار سازمانی فن آوری اطلاعات
24
2-6-5- تئوری شناخت اجتماعی
25
2-6-6- مدل پذیرش فن آوری
29
2-6-7- مدل پذیرش فن آوری2 (TAM2)
31
2-6-8- مدل بهره مندی رایانه
32
2-6-9- نظریه رفتار برنامه ریزی شده
34
2-6-10- مدل روانی-اجتماعی تریاندیس
34
2-6-11- تئوری یکپارچگی مقبولیت و استفاده از تکنولوژی
37
2-7- پژوهشهای انجام شده
37
2-7-1- مطالعات خارج از کشور
41
2-7-2- مطالعات داخلی
43
2-8- معرفی پست بانک
43
2-8-1- ساختار پست بانک

2-1- مقدمه
بررسی مبانی نظری و توسعه تجربی ادبیات مدل های مربوط به پذیرش تکنولوژی برای درک وضعیت فعلی تحقیقات در این زمینه ضروری است. به گونه ای که این بررسی می تواند به تعیین سوال، فرضیه ها و در نهایت طراحی مدل مفهومی پژوهش بینجامد. بر این اساس در این فصل، به معرفی ریشه های مدل های پذیرش تکنولوژی پرداخته می شود. به دنبال آن، مدل نظری پژوهش ارائه و سپس برخی از مطالعات انجام گرفته در این زمینه مورد بررسی قرار خواهند گرفت. در نهایت، جمع بندی و نتیجه گیری نهایی جهت طراحی مدل مفهومی و فرضیه های پژوهش آورده می شود. به طور کلی، هدف از ارائه مباحث این فصل، پشتیبانی مدل مفهومی و فرضیه های پژوهش است.
2-2- تعریف فن آوری اطلاعات
برای فن آوری تعریف های مختلفی ارائه شده است که همه آن ها دارای ابعاد مشترک هستند. دفت ( 1378) فنآوری را به صورت زیر تعریف میکند:
ابزار، روش و عملیاتی که برای تبدیل اقلام مصرفی به محصول (داده به ستاده) مورد استفاده قرار می گیرد (دفت، 1378).
بطور کلی فن آوری دارای چهار بعد می باشد که عبارتند از: تجهیزات، اطلاعات، مهارت نیروی انسانی و مدیریت، از میان این چهار بعد، فن آوری اطلاعات در سال های اخیر نقش و اهمیت ویژه ای یافته است، زیرا اساس مزیت و رقابت را در عصر حاضر تشکیل می دهد. چهار عنصر اساسی در فن آوری را می توان به صورت زیر نشان داد:
1) فن آوری که در اشیاء متبلور است و به آن فن افزار گویند.
2) فن آوری که در افراد متبلور است و به آن انسان افزار گویند.
3) فن آوری که در مدارک متبلور است و به آن اطلاعات افزار گویند.
4) فن آوری که در سازمان متبلور است و به آن سازمان افزار گویند(مستبصری و نجایی، 1380).
واژه فن آوری اطلاعات اولین بار توسط "لویت و وایزلر1" در سال 1985 به منظور بیان نقش رایانه ها در پشتیبانی از تصمیم گیری ها و پردازش اطلاعات در سازمان به کار گرفته شد(صرافی زاده، 1383).
سیشل2 (1997) در مطالعهای که از انقلاب رایانه انجام داده است، نگرش محدودی از فن آوری اطلاعات دارد و بر تجهیزات رایانه ای تاکید دارد که در استقرار ادارات و بخش های مختلف کسب و کار، شامل رایانه های شخصی، ایستگاه های کاری، سرورها، ابر رایانه ها و تجهیزات مرتبط به کار گرفته می شود(صرافی زاده، 1383، 60). تکنولوژی یا فن آوری اطلاعات به ابزارها و روش هایی اطلاق می شود که به نحوی اطلاعات را در اشکال مختلف (صدا، تصویر، متن) جمع آوری، ذخیره و بازیابی، پردازش و توزیع می کند (علی احمدی و شراگیم، 1382، 8).
بلوم، میلن و آدلر3 (1994) فن آوری اطلاعات را به عنوان سخت افزار یا نرم افزاری که اطلاعات را به سرعت ذخیره، دستکاری و انتقال می دهد، تعریف کرده اند؛ که به طور مثال شامل لینک های کامپیوتری، پست الکترونیک، ویدئو کنفرانس و پایگاه داده های کامپیوتری (بسته های آماری، گزارش ها و اطلاعات ذخیره شده) می باشد(ادواردز4، 2005، 17). فنآوری اطلاعات هر وسیله یا سیستم به هم متصلی است که برای تولید، ذخیره سازی، محاسبه، تلخیص، پردازش، نمایش، تبادل، انتقال،دریافت، کنترل و مدیریت داده ها می باشد(مستبصری و نجاتی، 1380).
2-2-1- تاریخچه فن آوری اطلاعات
هرچند که عبارت فن آوری اطلاعات، اصطلاح جدیدی می باشد ولی برخی از متخصصان این علم، ظهور آن را هم زمان با آغاز حیات انسان و نخستین تلاش های او برای ایجاد ارتباط از طریق کلام شفاهی می دانند. با اختراع صنعت چاپ یکی از اشکال فن آوری اطلاعات پا به عرصه نهاد و در طی سال های گذشته الکتریسیته، تلگراف، تلفن، رادیو، و تلویزیون به کار گرفته شده اند. بطور کلی سرآغاز روند تکاملی فن آوری اطلاعات را می توان اولین پیغام تلگرافی در سال 1844دانست و این تحولات تا زمانیکه اولین کامپیوتر آنالوگ در سال 1930 تولید گردید، همچنان سرعت کمی داشت. اما پس از گذشت دو دهه یعنی در دهه 1950 فن آوری اطلاعات به معنای امروزی پا گرفته است. در اوایل دهه 1970 پروژه آرپانت معرفی شد و به دنبال آن در سال 1975 شرکت میکروسافت تاسیس شد؛ پروژه آرپانت در سال 1991 به اینترنت تغییر نام یافت. با گسترش کامپیوترهای شخصی در اواسط دهه 1980 فن آوری اطلاعات از رشد فوق العاده ای برخوردار گردید و این روند رو به رشد همچنان ادامه دارد(مستبصری و نجایی، 1380).
نخستین اندیشه در مورد استفاده از کامپیوتر این بود که کارگاه یا محل کار از راندمان بسیار بالایی برخوردار خواهد شد و هدف این بود که با واگذاری مقداری از کارها به کامپیوتر، هزینه دستمزد کاهش یابد. چنین سیستمی را سیستم پردازش عملیات5 نامیدند، که یک دستگاه خودکار عملیات روزانه و یکنواخت سازمان را انجام می داد که عملیات روزانه شامل فرستادن صورتحساب مشتریان، منظور کردن چک به حساب های بانکی، یا دادن سفارش برای کالا یا مواد اولیه می شود. در مرحله ی بعد، فن آوری به صورت یکی از منابع سازمان در می آید. مدیران با استفاده از سیستم اطلاعات مدیریت6 و سیستم پشتیبانی تصمیم7 (در جهت بهبود عملکرد دوایر و کل سازمان)، اقدامات زیادی به عمل می آورند و با افزایش پایگاه های اطلاعاتی، مدیران در صدد برآمدند که با استفاده از این داده ها برای گرفتن تصمیمات مهم از سیستم های کامپیوتری استفاده کنند. سیستم اطلاعات مدیریت یکی از روش ها یا ابزارهایی است که بدان وسیله داده ها را جمع آوری و تنظیم می کند، سپس آن ها را به مدیران می دهد تا در انجام وظایفشان از آن ها استفاده کنند. یک سیستم اطلاعات اجرایی8 در سطحی بالاتر قرار می گیرد، زیرا در این سیستم به اطلاعات ( و نه داده ها) توجه می شود. سیستم پشتیبانی تصمیم یک سیستم اطلاعاتی متقابل (تعاملی) است که مدیران را یاری می دهد تا اطلاعات را دستکاری کرده، آن ها را به هر شکل که مایلند در بیاورند، بصورت های متفاوت تنظیم کنند، و سرانجام بر اساس نظم جدیدی که به آن ها داده اند تصمیمات خاصی بگیرند.
طرح ریزی مجدد جریان کارها، شبکه ی کاری و سیستم مبادله داده های الکترونیکی، راه های دیگری هستند که سازمان ها در اجرای استراتژی خود از فن آوری اطلاعات استفاده می کنند. شبکه ی کاری که بدان وسیله با استفاده از کامپیوتر همکاران درون سازمان و نیز افراد با سازمان های دیگر ارتباط برقرار می کنند، شیوه ای است که هر سازمان می تواند به هنگام اجرای هر طرح، اطلاعاتی را مبادله کند. شبکه کاری به شکل های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد و شرکت ها و سازمان ها می توانند شبکه ی کاری محلی9 یا شبکه کاری گسترده10 بوجود آورند یا از طریق اینترنت بصورت مستقیم ارتباط برقرار کنند. شکل دیگری از شبکه کاری که مورد استفاده در سراسر دنیا قرار می گیرد اینترانت نام دارد که یک شبکه ی کاری داخلی خصوصی است (دفت، 1378).
2-2-2- مزایای فن آوری اطلاعات
فنآوری اطلاعات دارای مزایای است که از آن قبیل میتوان به موارد زیر اشاره نمود:
* از بین رفتن مرزهای جغرافیای و انتقال سریع اطلاعات
* ایجاد ارزش افزوده و افزایش بهره وری
* افزایش توانایی ارتباطی
* رشد و انعطاف پذیری تجارت و خدمات در امور مختلف زندگی (حاجی کتابی و نورمحمدی، 1380).
از طرف دیگر مزایای فن آوری اطلاعات را می توان برای مصرف کنندگان، سازمان ها و کارکنان بیان نمود:
مزایای فن آوری اطلاعات برای مصرف کنندگان شامل موارد زیر است: بهبود کیفیت محصولات، خدمات بهتر، تحویل سریع تر محصولات و درنتیجه افزایش رضایت مشتری.
مزایای فن آوری اطلاعات برای سازمان ها شامل موارد زیر است: افزایش بهره وری، کاهش هزینه های کاری، بازارهای جدید و کاهش هزینه های کلی انجام کار و مزیت رقابتی در بازارهای جدید.
مزایای فن آوری اطلاعات برای کارکنان شامل: برنامه زمان کاری انعطاف پذیر، ساعات کاری کمتر، کاهش ایاب و ذهاب و زمان بیشتر برای در کنار خانواده بودن، تفریح و استراحت میباشد(ویوک و کملش11، 1998).
مزایای استراتژیک فن آوری اطلاعات عبارتند از:
1) رهبری از طریق کاهش هزینه (کارایی عملیاتی از طریق طراحی مجدد گردش کار12، سیستم اطلاعات اجرایی، تبادل الکترونیکی داده ها13، شبکه های کاری اینترنت ).
2) متمایز ساختن شرکت (وابسته کردن مشتریان به خود، ارائه خدمات بهتر به مشتریان، تامین بازار خاص، و عرضه محصولات جدید)(دفت، 1378).
2-3- انواع بانکداری اینترنتی
در سال های اخیر، سه نوع بانکداری اینترنتی به شرح زیر در بازار مورد استفاده قرار گرفته است:
2-3-1- اطلاعات
اطلاعات، متداول ترین و اصلی ترین سطح از بانکداری اینترنتی است که در آن، بانک اقدام به بازاریابی محصولات و خدمات خود از طریق اینترنت می کند. این نوع خدمات بانکداری اینترنتی را می توان یا از خود بانک دریافت کرد و یا اینکه به صورت پیمان سپاری به دست آورد. به دلیل آسیب پذیر بودن وب سایت در مقابل تقلب و کلاهبرداری، کنترل های خاصی در این زمینه پیش بینی شده است تا از هرگونه سوء استفاده اطلاعاتی از وب سایت جلوگیری شود.
2-3-2- ارتباطات
این نوع بانکداری اینترنتی، امکان برقراری تماس بین سیستم های بانک و مشتریان را فراهم می کند. این نوع بانکداری اینترنتی ممکن است به پست الکترونیکی( ایمیل)، درخواست وام یا دسترسی به فایل های آماری حساب محدود شود. در این حالت، میزان ریسک نسبت به نوع قبلی (اطلاعاتی) بیشتر خواهد بود. لذا کنترل های خاصی برای جلوگیری، گزارش و هشدار در مورد هرگونه تلاش غیرقانونی و غیر مجاز برای دسترسی به شبکه داخلی بانک ها و سیستم های رایانه ای اندیشیده شده است. در این سیستم، مشتری برای آگاهی از وضعیت حساب خود و سایر امور مربوط به آن، تقاضای رسمی ارایه می کند و بانک به آن تقاضا پاسخ می دهد، به طور دقیق به همان صورت که برای ایمیل انجام می شود.

2-3-3- معامله
در این سیستم بانکداری اینترنتی، مشتریان بانک قادر به انجام معاملات با بانک هستند. این سیستم در مقایسه با دو سیستم قبلی، دارای بیشترین میزان ریسک بوده و نیازمند قوی ترین و متمرکزترین کنترل هاست. در این سیستم، مشتریان قادر به انجام فعالیت هایی مانند دسترسی به حساب، پرداخت چک، انتقال پول و غیره هستند.
2-4- نگرش و عناصر آن
بحث مربوط به نگرشها و چگونگی شکلگیری آنها، عناصر تشکیل دهندهی آنها و تغییر نگرشها از جمله مباحث مهم و جالب روانشناسی اجتماعی است. نگرش ها نقش مهمی در زندگی، اندیشه ها و رفتارهای فردی و اجتماعی ما دارند. افراد نسبت به موضوعات مختلف و دیگران دیدگاههای خاصی دارند که این دیدگاه ناشی از اطلاع آنها، احساس نسبت به آنها و تمایل به انجام عمل در مورد آنهاست، و همین دیدگاه در اغلب موارد تعیین کنندهی شیوهی برخورد با آن اشیاء یا موضوعات و یا افراد است.
بیشتر روان شناسان اجتماعی بر روی تعریف سه عنصری نگرش اتفاق نظر دارند. عنصر اول عنصر شناختی است و شامل اعتقادات و باورهای شخص دربارهی یک شیء یا اندیشه است. افراد نسبت به پدیده ها و آنچه که پیرامون آنها است، دارای آگاهیها و اطلاعات متفاوتی بوده و به شیوههای مختلفی به پردازش میپردازند و به ادراکات و شناختهای متفاوتی از آن دست می یابند. همین ادراکات و شناختهای مختلف است که عنصر شناختی نگرش آنها را تشکیل می دهد و لذا افراد در مقایسه با یکدیگر نگرشهای متفاوتی نسبت به جهان پیرامون خود دارند. مسلماً نگرش یک پزشک و متخصص بیماریهای سرطان و صعب العلاج نسبت به بیماری سرطان و حتی کلمه سرطان با یک فرد عادی غیر آشنا که هیچ اطلاعاتی از موضوعات جالبی که در رابطه با شکلگیری و رشد و گسترش سلول ها ندارد، متفاوت و یا شاید متضاد است. همچنین تفاوت زیادی بین نگرش یک دانشآموز کم اطلاع در مورد ریاضیات و کاربردها و جذابیتهای آن و نگرش یک دانشجوی رشتهی ریاضی وجود دارد. بنابراین اعتقادات و باورهای شخصی ما که بخش مهمی از آن از طریق دانش و معلوماتمان شکل میگیرند، عنصری از عناصر سه گانهی نگرش یعنی عنصر شناختی آن را تشکیل می دهند.
عنصر دوم نگرش، عنصر احساسی یا عاطفی آن است. انسانها بر اساس باورها و اعتقادات خود نسبت به پدیدههای مختلف در جهان پیرامون خود، دارای احساسها و عواطف گوناگونی هستند. دوستی و نفرت دو نمونه از عواطف و احساسات مثبت و منفی نگرش می باشند.
سومین عنصر نگرش، عنصر رفتاری آن است. تمایل به عمل و آمادگی برای پاسخگویی به شیوهای خاص، عنصر رفتاری نگرش محسوب می شود. فردی که نگرش مثبتی نسبت به یک شیء یا یک موضوع دارد، تمایل و آمادگی بیشتری دارد تا در همان زمینهی مورد علاقهی خود اقدامات و اعمالی را انجام دهد. به عنوان مثال دانشآموزی که دارای یک نگرش قوی و مثبت نسبت به درس ریاضی یا علوم است، تمایل و آمادگی زیادی برای وارد شدن به این حوزهها و انجام فعالیت هایی در این زمینه دارد.(رحمانی ، 1380)

2-5- مزایای بانکداری الکترونیکی
مزایای بانکداری الکترونیک را می توان از دو جنبه مشتریان و موسسات مالی مورد توجه قرار داد. از دید مشتریان می توان به صرفه جویی در هزینه ها، صرفه جویی در زمان و دسترسی به کانال های متعدد برای انجام عملیات بانکی نام برد. از دید موسسات مالی می توان به ویژگی های چون ایجاد و افزایش شهرت بانکها در ارائه نوآوری، حفظ مشتریان علیرغم تغییرات مکانی بانکها، ایجاد فرصت برای جست و جوی مشتریان جدید در بازارهای هدف، گسترش محدوده جغرافیای فعالیت و برقراری شرایط رقابت کامل را نام برد.
براساس تحقیقات موسسه Data Monitor مهم ترین مزایای بانکداری الکترونیک عبارتند از: تمرکز بر کانال های توزیع جدید، ارائه خدمات اصلاح شده به مشتریان و استفاده از راهبردهای تجارت الکترونیک. التبه مزایای بانکدای الکترونیک از دیدگاه های کوتاه مدت، میان مدت و بلندمدت نیز قابل بررسی است. رقابت یکسان، نگهدای و جذب مشتری از جمله مزایای بانکداری الکترونیک در کوتاه مدت (کمتر از یک سال) هستند. در میان مدت (کمتر از 18 ماه) مزایای بانکداری الکترونیک عبارتند از: یکپارچه سازی کانال های مختلف، مدیریت اطلاعات، گستردگی طیف مشتریان، هدایت مشتریان به سوی کانال های مناسب با ویژگی های مطلوب و کاهش هزینه ها.
کاهش هزینه پردازش معاملات، ارائه خدمات به مشتریان بازار هدف و ایجاد درآمد نیز از جمله مزایای بلندمدت بانکداری الکترونیکی هستند (کهزادی، 1382). دو دلیل اساسی برای توسعه و گسترش بحث های بانکداری الکترونیکی و اینترنتی وجود دارد، یکی صرفه جویی های زیاد که از طریق بانکداری اینترنتی می شود و تحقیقات زیادی انجام شده است که ثابت می کند که بانکداری اینترنتی ارزان ترین نوع بانکداری می باشد و دوم اینکه بانکها از این طریق تعداد شعب خود را کاهش دهند و نیز تعداد زیادی از نیروهای ستادی خود را از طریق ارائه خدمات مکانیزه کاهش می دهند، بنابراین صرفه جویی در زمان و هزینه و آزادی از قید مکان و زمان، از دلایل اصلی پذیرش بانکداری اینترنتی می باشد.
2-6- مدل های پذیرش کاربر
مطالعات زیادی نشان می دهد که تقریباً 50 درصد از سرمایه گذاری سازمان ها برای استقرار فن آوری اطلاعات می باشد، برای اینکه این فن آوری باعث بهبود بهره وری سازمان گردد، باید توسط کارکنان پذیرفته و مورد استفاده قرار گیرد. برای استقرار فن آوری اطلاعات، مدل های زیادی مورد استفاده قرار می گیرد که برخی از آنها دارای مبنای تئوریک می باشند و برخی دیگر از آنها به صورت مستقیم از بررسی ادبیات، مشاهدات و تجارب حاصل شده اند. در حقیقت پس از یک دهه تلاش برای شناسایی عوامل موثر بر استفاده از فن آوری اطلاعات، از سال های میانی دهه 80 پژوهشگران بر طراحی و آزمودن مدل هایی که می تواند استفاده از سیستمهای مبتنی بر فن آوری اطلاعات را پیش بینی کند، تمرکز کرده اند. مدل های با مبنای تئوریک، پذیرش فن آوری های جدید اطلاعاتی را یک تمایل رفتاری که به یک رفتار منجر می شود، می دانند. این مدل های با مبنای تئوریک بر نظریه های رفتاری بنا نهاده شده اند.
تحقیقات سیستم های اطلاعاتی به چرایی و چگونگی پذیرش فردی فن آوری های اطلاعاتی جدید پرداخته اند. در این حوزه گسترده تحقیقات، چندین جریان تحقیق وجود دارد، یک جریان از تحقیقات بر پذیرش فردی فن آوری به وسیله تمایل به استفاده یا استفاده تمرکز دارد، جریان دیگری از تحقیقات بر اجرای موفق در سطوح سازمانی و تناسب فن آوری-وظیفه14 تمرکز دارد(ونکاتش و همکاران15، 2003). شکل 2-1 پایه چهارچوب مفهومی مدل های که پذیرش فردی فن آوری اطلاعات را شرح می دهند، نشان می دهد.

در زیر به توضیح و تشریح برخی از مدل های پذیرش فردی پرداخته شده است.
2-6-1- تئوری عمل مستدل (TRA)
این تئوری اقتباسی از روانشناسی اجتماعی16 است و یکی از تئوری های پرقدرت و بنیادی در زمینه رفتار انسانی به شمار می رود. تئوری مورد نظر برای پیش بینی دامنه ی وسیعی از رفتارها مورد استفاده قرار گرفته است(شپارد و همکاران17، 1988). نظریه عمل مستدل توضیح می دهد که چگونه باورها و نگرش ها نسبت به کاربرد اشیاء، منتهی به رفتار می شود. بر مبنای این تئوری، نگرش یک فرد نسبت به انجام یک عمل خاص ترکیبی از باورهای وی درباره پیامدهای انجام آن عمل و ارزیابی فرد از این پیامدهاست. به عبارت دیگر اگر نگرش را A، باور را b و ارزیابی از پیامدها را e بنامیم داریم: A = ∑bi ei (دیویس و اولسون 1985). نگرش احساس مثبت یا منفی فرد در مورد انجام یک رفتار میباشد(فیش بین و آجزن، 1975؛ 216).
عامل مهم دیگر در این نظریه هنجار ذهنی (SN)است. هنجار ذهنی نیز ترکیبی از باورهای هنجاری (nb) افراد (یعنی برداشت آنها از انتظارات افراد یا گروه های مرجع خاص) و میزان انگیزش آنها برای همراهی با این انتظارات(mc) است(دیویس و اولسون، 1985)، یعنی: SN = (∑nbi mci)
تعریفی که فیش بین و آجزن (1975: 302) از هنجار ذهنی دارند بدین صورت است: درک شخص از چگونگی تفکر افرادی که برای او مهم هستند در مورد انجام دادن یا انجام ندادن عملی توسط خود او در یک موقعیت.
این عوامل یعنی نگرش و هنجار ذهنی بر قصد و تمایل انجام رفتار و سپس از این طریق بر انجام آن رفتار تاثیر می گذارند(دیویس و اولسون، 19895). شکل 2-2 نظریه عمل مستدل را نشان می دهد.

2-6-2- مدل اشاعه نوآوری18:
راجرز19 (1995)، تئوری اشاعه نوآوری را برای مطالعه نوآوری ها گوناگون به کار گرفته است. این مدل برای آزمون پذیرش و بکارگیری فن آوری های جدید، سال ها مورد استفاده قرار گرفته است. شکل 2-3 این مدل را نشان می دهد. پرسکات20 (1995)، حدود 70 مقاله که مدل اشاعه نوآوری را مورد استفاده قرار داده اند را فهرست کرده است(موحدی، 1384).
راجرز به دنبال تبیین عواملی است که باعث تغییر در میزان پذیرش نوآوری می شود. از نظر وی، عامل مهم و موثر در میزان پذیرش هر نوآوری، سازگاری آن با باورهای فرهنگی سیستم اجتماعی است. طبق مطالعات راجرز، پنج وی‍ژگی نوآوری در میزان پذیرش آن موثر است:
1. مزیت نسبی به کارگیری فن آوری جدید نسبت به فن آوری های پیشین.
2. سازگاری به کارگیری فن آوری جدید با تجربیات پیشین کاربر.
3. پیچیدگی فن آوری.
4. مشاهده پذیری.
5. آزمون پذیری (راجرز، 1995).

نظریه اشاعه نوآوری را باید در حوزه مدل هایی دانست که به مطالعه ادراکات و رفتار فردی اعضای یک سازمان یا جامعه می پردازد(ونکاتش و دیویس21، 2000).
این مدل در آزمون پذیرش فن آوری اطلاعات به کار رفته است. مطالعات انجام شده در این زمینه بیشتر به دنبال بررسی تاثیر ویژگی های پنجگانه نوآوری در پذیرش و استقرار فن آوری اطلاعات بوده اند. مور و بن باسات22 (1991) به منظور استفاده این مدل در پذیرش فردی فن آوری مدل مورد نظر را اصلاح نمودند، متغیرهای اصلی در مدل اصلاح شده به صورت زیر است:
1. مزیت نسبی23: درجه ای که یک نوآوری نسبت به نوآوری های پیشین بهتر و مفیدتر تصور میشود.
2. سهولت استفاده24: درجه ای از سهولت استفاده یک نوآوری.
3. تصور25: درجه ای که استفاده از یک نوآوری باعث افزایش تصور فرد در سیستم اجتماعی وی می شود.
4. مشاهده پذیری26: درجه ای که فرد می تواند استفاده کردن دیگران از سیستم را مشاهده کند.
5. سازگاری27: درجه ای که یک نوآوری با ارزش های موجود، نیازها و تجربه های پیشین افراد سازگار است.
6. استفاده داوطلبانه28: درجه ای که استفاده از نوآوری اختیاری و از روی میل و اراده فرد است.
2-6-3- مدل انگیزشی29
تعداد قابل ملاحظه ای از تحقیقات روان شناسی به وسیله تئوری انگیزش عمومی30 برای تشریح و تفسیر رفتار مورد حمایت قرار گرفته است. در حوزه سیستم های اطلاعاتی، دیویس و همکاران (1992) نظریه انگیزشی را برای درک پذیرش و استفاده تکنولوژی جدید بکار گرفته اند. هسته اصلی این نظریه را دو نوع انگیزش تشکیل می دهد، انگیزش بیرونی31 و انگیزش درونی32.
1. انگیزش بیرونی: درک اینکه کاربر عملی را در جهت دستیابی به پیامدهای سودمندی از قبیل بهبود عملکرد شغلی، بهبود حقوق و ارتقا انجام خواهد داد.
2. انگیزش درونی: درک اینکه کاربر عملی را برای پیامدهایی غیر از پیامدهای ظاهری انجام خواهد داد (دیویس و همکاران، 1992).
2-6-4- مدل استقرار سازمانی فن آوری اطلاعات
کوان و زمود33 (1987) مدلی از فرایند استقرار فن آوری اطلاعات که بر اساس مدل تغییر سه مرحله ای کرت لوین بنا نهاده شده است را ارائه دادند. کوپر و زمود34 (1990) بر اساس این مدل و مطالعات تورناتزکی و کلین35 (1982) مدلی برای استقرار فن آوری در سازمان ارائه دادند. بر اساس این مدل هنگامی که فن آوری و وظایف با هم سازگار باشند، یک نوآوری موفق در سازمان رخ می دهد. در مقابل رابطه ای منفی بین پیچیدگی فن آوری و استقرار موفق آن در سازمان وجود دارد. شکل 2-4مدل کوپر و زمود را نشان می دهد.

2-6-5- تئوری شناخت اجتماعی36
این تئوری یکی از تئوری های قدرتمند در حوزه رفتار انسانی می باشد. کامپو و هیگینز37 (1995) این تئوری را در زمینه بکارگیری کامپیوتر مورد استفاده قرار دادند. با وجود آنکه کامپو و هایگین این تئوری را برای استفاده از کامپیوتر استفاده کردند ولی ماهیت و اساس این تئوری به گونه ای است که می توان از آن برای پذیرش و استفاده از فن آوری اطلاعات استفاده نمود. کامپو و هایگین استفاده از کامپیوتر را به عنوان متغیر وابسته در نظر گرفتند که این می تواند به عنوان یک پیش بینی کننده پذیرش فردی منظور شود (ونکاتش و همکاران، 2003). شکل 2-5 مدل تئوری شناخت اجتماعی را نشان می دهد.
در این تئوری خودکارآمدی کامپیوتری تحت تاثیر سه مولفه تشویق و دلگرمی دیگران، استفاده دیگران و حمایت و پشتیبانی قرار دارد. خود کارآمدی هم بهطور مستقیم و هم بهطور غیر مستقیم از طریق تاثیرگذاری، تشویش و نگرانی و پیشبینی نتایج بر استفاده و کاربرد تاثیر دارد.

2-6-6- مدل پذیرش فن آوری
از زمان ارائه مدل پذیرش فن آوری، استفاده های مکرری از آن به عمل آمده که همگی آنها در زمینه فن آوری اطلاعات بوده است. یوسفزی و همکاران38 (2007)، 145 مقاله را که در تحقیقات خود از مدل پذیرش فن آوری استفاده نموده اند، فهرست کردند. مدل پذیرش فن آوری (TAM) نخستین بار در سال 1986 توسط دیویس طی انجام تز دکترای خود ارائه گردید. این مدل یکی از مدل هایی است که برای پذیرش فن آوری بطور گسترده مورد آزمون قرار گرفته که در صدد تشریح رابطه علّی بین سودمندی، سهولت کاربرد، نگرش، تمایل و رفتار استفاده از کامپیوتر است(دیویس و همکاران، 1989). دیویس با پیشنهاد این مدل در صدد کشف این موضوع می باشد، "که چرا کاربران فن آوری اطلاعات را می پذیرند یا آن را رد می کنند؟". موضوع قابل توجه این است که این مدل اختصاصاً برای فن آوری اطلاعات طراحی شده و منحصراً در همین راستا مورد استفاده قرار گرفته است(موحدی، 1384).
مدل پذیرش فن آوری بر نظریه عمل مستدل(TRA) بنا نهاده شده است. "نظریه ی عمل مستدل" کلی است و برای توضیح هرگونه رفتار انسانی تدوین شده است. نیاز به طراحی مدلی برای مطالعه ی عوامل تعیین کننده ی پذیرش و کاربرد رایانه به عنوان یک رفتار در دهه 1980 کاملاً احساس می شد و مدل پذیرش فن آوری پاسخ مناسبی به این نیاز بود. این مدل به صورت اختصاصی رفتار های افراد را در ارتباط با کاربرد رایانه و انواع فن آوری های رایانه ای توضیح می دهد، در عین اینکه زیر بنای نظری این مدل نیز توجیه شده است. این مدل هم برای پیش بینی و هم توضیح رفتار کاربران مفید است و مدلی در سطح عوامل فردی است(باقری و همکاران، 1388).
از نظر دیویس دو باور نقش اساسی را در پذیرش فن آوری اطلاعاتی ایفا می کنند:
1. سودمندی استنباط شده (PU) : درجه ای است که فرد اعتقاد دارد، استفاده از یک سیستم خاص، عملکرد شغلی وی را ارتقا خواهد داد.
2. سهولت کاربرد استنباط شده (PEOU): درجه ای است که فرد اعتقاد دارد، استفاده از یک سیستم خاص نیاز به تلاش اضافی نخواهد داشت(دیویس، 1989: 320).
سودمندی استنباط شده احتمال ذهنی شکل گرفته در کاربران درباره ی مفید بودن یک سیستم وابسته به فن آوری اطلاعات است؛ به این ترتیب که هر چه آن سیستم عملکرد کاری آن ها را در بستر سازمانی بهبود بخشد، مفیدتر است و در نتیجه بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. سهولت کاربرد استنباط شده، احتمال ذهنی شکل گرفته در کاربران درباره ی آسانی استفاده از یک سیستم وابسته به فن آوری اطلاعات است؛ به این ترتیب که هر چه یک سیستم نیاز به تلاش کمتری برای یادگیری و استفاده از آن داشته باشد، بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. در این حالت چنین به نظر می رسد که هر چه استفاده از سیستمی برای کاربران مفیدتر و آسان تر باشد، احتمالاً بیشتر مورد پذیرش آنها قرار می گیرد. چنانچه در مدل مشاهده می شود عوامل بیرونی می توانند بر برداشت های افراد از سودمندی و آسانی استفاده از فن آوری اطلاعات اثر بگذارند. این عوامل شامل هر نوع عاملی- عوامل سازمانی، عوامل اجتماعی، ویژگی های سیستم ها رایانه ای مانند نوع سخت افزار و نرم افزار، نحوه ی آموزش و کمک افراد دیگر در استفاده از سیستم- می توانند باشند (باقری و همکاران، 1388).
مدل پذیرش فن آوری متناسب با حوزه سیستم های اطلاعاتی است و برای پذیرش فن آوری اطلاعات و به کارگیری آن در کار طراحی شده است(ونکاتش و همکاران، 2003). در این مدل پذیرش فن آوری توسط کاربر به وسیله تمایل به استفاده فرد مشخص می گردد، که تمایل هم به نوبه خود تحت تاثیر نگرش است و این نگرش نیز از دو باور شکل گرفته است، سودمندی استنباط شده و سهولت کاربرد استنباط شده. سودمندی استنباط شده از سهولت کاربرد استنباط شده تاثیر می پذیرد.این دو باور تحت تاثیر متغیرهای بیرونی می باشند(یوسفزی و همکاران39، 2007). قدرت روابط باور-نگرش-تمایل-رفتار در پیش بینی رفتار واقعی به نحوه سنجش آنها در پروژه مورد نظر بستگی دارد(ونکاتش و همکاران، 2003). شکل 2-6 مدل TAM را نشان می دهد.

در مدل اولیه دیویس اثری از هنجار ذهنی وجود ندارد، از نظر وی هنجار ذهنی به طور غیر مستقیم، بر تاثیر نگرش بر قصد رفتاری، تاثیر می گذارد.
دیویس و همکاران (1989) پس از آزمون مدل خود گزارش دادند که داده ها بصورت جزئی از مدل حمایت می کند بنابراین آنها مدلی قوی تر که از سه مولفه سودمندی استنباط شده، سهولت کاربرد استنباط شده و تمایل تشکیل شده است را پیشنهاد نمودند(دیویس و همکاران، 1989: 997)، و دو تغییر در مدل خود ایجاد کردند:
– نگرش ها که در مطالعه خود با قصد و تمایل استفاده از سیستم ارتباط قوی نشان نداد، حذف شد. به عبارت دیگر چون نگرش تاثیر اندکی بر رابطه بین باورها و تمایل نشان داد، حذف گردید و ارتباط مستقیمی بین سودمندی استنباط شده و تمایل کشف شد.
– از میان دو متغیر تمایل به استفاده و استفاده واقعی به این نتیجه رسیدند که تنها یکی را اندازه گیری کنند، زیرا این دو همبستگی زیادی با هم دارند(دیویس و اولسون، 1985).
دیویس با انجام دو مطالعه در دو زمان متفاوت به این نتیجه رسید که بین سهولت کاربرد استنباط شده با سودمندی استنباط شده رابطه معنی داری وجود دارد و همچنین بین سهولت کاربرد استنباط شده و تمایل به استفاده از سیستم رابطه معنی داری نیافت. مدل ساده شده دیویس را می توان در شکل 2-7 مشاهده کرد.

برخی از محققین معتقدند که مدل پذیرش فن آوری، مشابه مدل انتشار نوآوری است. اگرچه مدل پذیرش فن آوری همان سازه های مدل انتشار نوآوری را بکار نبرده است اما دوسازه سودمندی استنباط شده و سهولت کاربرد استنباط شده به دو سازه مزیت نسبی و پیچیدگی مدل راجرز نزدیک است(مور و بن باسات، 1991).
پس از ارائه مدل پذیرش فنآوری، در حوزه فناوری اطلاعات مکرر مورد استفاده واقع شده است(موحدی، 1384). لدرر و همکاران40، 16 مقاله را که از این مدل برای فناوری های مختلف (ماشین خودپرداز، پست الکترونیکی، دسترسی به اینترنت، نرم افزار ورد و اکسل) استفاده کرده اند را لیست نمودند. طبق گزارش انستیتوی اطلاعات علمی (ISI) تا ژانویه 2000، تعداد 424 مقاله به دو مقاله معرف این مدل، ارجاع داده اند (ونکاتش و دیویس، 2000).
سه فاکتور زیر موجب فراگیر شدن مدل پذیرش فن آوری شده است(یوسفزی، 2007):
1. مدل مناسبی در زمینه فن آوری اطلاعات است و به گونه ای طراحی شده که یک توضیح و پیش بینی کافی از پذیرش کاربران متنوع در زمینه سیستم ها و فن آوری ها که در سازمان ها و فرهنگ های مختلفی بهکارگرفته شدهاست، فراهم می کند.
2. دارای پایه نظری و سابقه تحقیقی قوی و پرسشنامهی معتبر با مقیاسهای اندازهگیری روانشناختی است.
3. چون این مدل به صورت گسترده مورد استفاده قرار گرفته، به همین دلیل قدرت تبیین بالایی دارد و به عنوان یک مدل برجسته در زمینه پذیرش فنآوری توسط کاربران شناخته شده است.
هدف TAM فراهم کردن توصیفی از پارامترهای پذیرش رایانه است که عمومی بوده، قابلیت توصیف رفتار کاربران از یک دامنه وسیع از فن آوری های محاسباتی را داشته و کاربران آن از انواع مختلف می باشند. مدل علاوه بر جنبه پیش بینی رویکرد توصیفی هم دارد. بنابراین محققان و مدیران می توانند تشخیص دهند چرا یک سیستم خاص ممکن است مورد پذیرش واقع نشود، تا گام های اصلاح مناسب را دنبال کنند(محقر و شیرمحمدی، 1383).
2-6-7- مدل پذیرش فن آوری2 (TAM2)
ونکاتش و دیویس در سال 2000 با اضافه کردن سازه های جدید به مدل پذیرش فناوری، آن مدل را توسعه دادند. سازه های جدید عبارتند از فرایندهای تاثیر اجتماعی (هنجار ذهنی، داوطلبی و انعکاس بیرونی) و فرایندهای ابزار شناختی(ارتباط شغلی، کیفیت خروجی، قابلیت توضیح نتایج و سهولت کاربرد استنباط شده) می باشند (روز و استراب41، 1998). مدل توسعه داده شده که به "TAM2" شناخته می شود، با استفاده از داده های جمع آوری شده از چهار سیستم مختلف که در 2 نمونه، استفاده داوطلبانه و در 2 نمونه اجباری بود، مورد آزمون قرار گرفت. سازه های مدل در سه زمان مختلف؛ قبل از به کارگیری، یک ماه پس از به کارگیری و 3 ماه پس از به کارگیری سیستم، در هر سازمان اندازه گیری شد؛ در نتیجه مدل توسعه داده شده در تمام سازمان ها در هر سه زمان تائید شد(محقر و شیرمحمدی، 1383). مدل پذیرش فن آوری2 در شکل 2-8 ارائه شده است.
در مدل TAM2 فرآیندهای اجتماعی از سه عامل مهم تشکیل شده اند: هنجارهای ذهنی , اختیار و تصور. هنجارهای ذهنی از تئوری عمل مستدل فیبیشن و آجزن استنتاج شده است که منظور آنها، ادراک مجموعه ایده های مشترک و بایدها و نبایدهایی است که بر چگونگی و اولویت دهی رفتارهای کارمندان تاثیر عمده ای می گذارد (ونکاتش و دیویس، 2000). تحقیقات نشان می دهند که در مراحل ابتدایی استفاده از سیستم ها به طور اجباری، شاید میزان سودمندی دریافت شده بالا باشد, اما با گذشت زمان این سودمندی به شدت کاهش پیدا خواهد کرد، حال اگر سیستم ها به طور داوطلبانه و با میل کارمندان به کار گرفته شوند این کاهش سودمندی با گذشت زمان بسیار ناچیز و قابل اغماض خواهد بود. میل و اختیار به مختار بودن در استفاده یا عدم استفاده از سیستم های جدید تکنولوژی و تغییر در رویکرد رفتاری کارمندان اطلاق می شود.

تصور, به نگرش در مورد موقعیت و وضعیت ایجاد شده سازمان و کارمندان با انجام تغییرات اشاره دارد. تصور, ارتباط مثبت و معناداری با هنجارهای ذهنی و سودمندی دریافت شده دارد. عامل دیگر مدل, آزمایش و تجربه است. تجربه میزان دانش و ادراکی است که کاربر از کار با سیستم بدست می آورد. تجربه، اثرات هنجارهای ذهنی را در سیستم های داوطلبانه و اجباری کاهش می دهد.
فرآیندهای ابزار شناختی به چهار عامل اشاره دارند : مربوط بودن کار , کیفیت نتایج , قابل اثبات بودن نتایج و سهولت استفاده. عامل ارتباط شغلی با این مطلب که سیستم در انجام مسئولیت های کاربران به آنها کمک می کند و تاثیر مثبتی بر سودمندی کار آنها دارد سنجیده می شود. عامل کیفیت نتایج, احساس کاربران از بهبود کیفیت نتایج در استفاده از سیستم جهت انجام وظایف است. کیفیت نتایج، همبستگی مستقیمی بر سودمندی دریافت شده دارد. عامل سهولت کاربرد با عامل سهولت کاربرد استنباط شده در مدل پذیرش تکنولوژی منطبق است(فیشبین و آجزن 1975). این عامل هم تاثیر مثبتی را بر سودمندی دریافت شده در مدل TAM2 می گذارد.
2-6-8- مدل بهره مندی رایانه42
تامپسون و همکاران43 (1991) با پذیرش و اصلاح تئوری رفتار انسانی44 برای حوزه سیستم های اطلاعاتی این مدل را ارائه نمودند و آن برای پیش بینی به کارگیری کامپیوترهای شخصی مورد استفاد قرار گرفت و ماهیت این مدل آنرا برای پیش بینی پذیرش و استفاده از دامنه ای از فن آوری های اطلاعاتی قرار داده است. تامپسون و همکاران (1991) پیش بینی رفتار استفاده را نسبت به پیش بینی تمایل، بیشتر دنبال کردند، با این وجود در تحقیقات جاری تاثیر تعیین کننده ها بر تمایل مورد بررسی قرار گرفته است. تعیین کننده ها و متغیرهای اصلی این مدل در زیر توضیح داده شده است:
1. تناسب شغل45: حدی که فرد اعتقاد دارد استفاده از یک فن آوری عملکرد شغلی او را افزایش می دهد.
2. پیچیدگی: درجه ای که یک نوآوری و فن آوری نسبتا سخت و دشوار، برای استفاده درک شده است.
3. پیامدهای بلند مدت46: پیامدهایی که در بلند مدت سودمند است.
4. تمایل در جهت استفاده47: احساس شادی و خوشحالی و لذت یا احساس پریشانی و تنفر نسبت به یک عمل خاص.
5. فاکتورهای اجتماعی48: درونی سازی، فرهنگ گروه های مرجع و توافقات بین فردی که فرد با دیگران ایجاد کرده است، در یک موقعیت اجتماعی خاص.
6. شرایط تسهیل کننده49: فاکتورهای عینی در محیط که انجام عملی را ساده می کنند(تامپسون و همکاران، 1991: 129).
این مدل در شکل 2-9 ارائه شده است:

2-6-9- نظریه رفتار برنامه ریزی شده
در سال 1991 آجزن با اضافه کردن متغیر " کنترل رفتار درک شده50" که به معنای ادراک فرد از سختی یا آسانی رفتار است، به نظریه عمل مستدل (TRA)، نظریه رفتار برنامه ریزی شده(TPB) را ارائه کرد(فیش بین و آجزن،1975)، که این مدل به پیش بینی و تشریح رفتار افراد در برابر تکنولوژی های اطلاعاتی مختلف میپردازد(آجزن، 2002). آجزن (2001) چندین مطالعه که این تئوری را بطور موفقیت آمیزی برای پیش بینی تمایل و رفتار در زمینه های وسیع و متنوعی بکار برده بودند را ارائه کرد. در حوزه تحقیقات سیستم های اطلاعاتی، کنترل رفتار درک شده بعنوان درک فرد از محدودیت های درونی و بیرونی برای انجام یک رفتار، تعریف می شود(تیلور و تود، 1995: 149). تئوری رفتار برنامه ریزی شده بطور موفقیت آمیزی برای درک پذیرش و استفاده از فن آوری های مختلف زیادی به کارگرفته شده است(هریسون51 و همکاران، 1997). یک مدل مربوط و وابسته به این مدل، تئوری رفتار برنامه ریزی تجزیه شده52 است که در تشخیص تمایل، شبیه به تئوری رفتار برنامه ریزی شده عمل می کند و شبیه به مدل پذیرش فن آوری، این مدل، نگرش، هنجارذهنی و کنترل رفتار درک شده را در مفهوم باورها تجزیه کرده است(ونکاتش و همکاران، 2003).شکل 2-10 نظریه رفتار برنامه ریزی شده را ترسیم نموده است.

نگرش نسبت به یک رفتار بر باورهای رفتاری مبتنی است. باورهای رفتاری، باور در مورد پیامد درک شده رفتاری خاص و ارزیابی مطلوب و نامطلوب از آن پیامد است. هنجار درونی مبتنی بر باورهای هنجاری است. باورهای هنجاری، اعتقاد به فشار اجتماعی درکشده، از گروه مرجع 53برای انجام یا انجام ندادن یک رفتار خاص، است.
کنترل رفتار درک شده از ترکیب باورهای کنترلی 54(ادراک از دسترسی به مهارت ها، منابع و فرصت ها) و برداشت از میزان تاثیر آنها در سهولت کار(ارزیابی از اهمیت این منابع برای کسب این بروندادها) حاصل می گردد(تیلور و تاد، 1995). باورهای کنترلی، باورهایی در مورد وجود یا عدم وجود درک شده، فاکتورهایی که ممکن است انجام رفتار را ساده یا مانع از انجام آن رفتار شوند، میباشند.
2-6-10- مدل روانی-اجتماعی تریاندیس
بر مبنای نظر تریاندیس55، سه عامل احتمال انجام یک رفتار را تعیین می کند:
– عادت به انجام آن رفتار56
– شرایط تسهیل کننده57
– مقاصد و نیات
عادت رفتاری است که به صورت خودکار انجام می شود. شرایط تسهیل کننده شرایطی هستند که انجام امور را ساده می کنند، که در صورت فقدان آنها با وجود قصد و عادت رفتاری صورت نمی گیرد (چئونگ و همکاران، 2000). این مدل هم برای پذیرش فناوری بکاربرده شده است.
2-6-11- تئوری یکپارچگی مقبولیت و استفاده از تکنولوژی
این مدل توسط ونکاتش و همکارانش (2003) با ترکیب نه مدل ایجاد شده است.
این نه مدل عبارتند از: 1) مدل عمل استدلال شده (فیش بین و آجزن 1975) (TRA).2) مدل پذیرش فنآوری (دیویس 1989) (TAM). 3) مدل انگیزشی (دیویس و همکاران. 1992) (MM).4) مدل پذیرش فن آوری2 (ونکاتش و دیویس، 2000) (TAM2). 5) مدل رفتار برنامهریزی شده (آجزن، 1991) (TPB). 6) مدل ترکیبی پذیرش تکنولوژی و رفتار برنامهریزی شده (تیلور و تاد 1995) (C-TAM-TPB). 7) مدل بهرهمندی از رایانه ( تامپسون و همکاران . 1991) (MPCU). 8) مدل انتشار تغییر و نوآوری ( راجرز 1995) (IDT).9) مدل شناخت اجتماعی (کامپیو و هایگینز 1995) (SCT). شکل 2-11 این مدل را ترسیم نموده است.

این مدل چهار متغیر ساختاری را بکار می گیرد: انتظار عملکرد , انتظار تلاش , تاثیر اجتماعی و شرایط تسهیل کردن. انتظار عملکرد به میزانی که فرد باور دارد که سیستم در انجام وظایف و مسئولیت ها به او کمک خواهد کرد و باعث ارتقاء عملکردش می شود اشاره دارد (ونکاتش و همکاران . 2003). انتظار عملکرد ازسودمندی دریافت شده(مدل پذیرش تکنولوژی , بهبود و توسعه مدل پذیرش تکنولوژی, مدل ترکیبی پذیرش تکنولوژی و رفتار طراحی شده), انگیزش برونی(مدل انگیزشی), مربوط بودن کار(مدل بهره مندی از رایانه), مزیت نسبی(مدل انتشار تغییر و نوآوری) و انتظار بازده(مدل شناخت اجتماعی) اشتقاق شده است. این مدل نشان می دهد که انتظار عملکرد قابل توجه ترین تعیین کننده تمایل, برای استفاده داوطلبانه و اجباری از سیستم ها است.
انتظار تلاش, به عنوان میزان سهولت استفاده(مدل پذیرش تکنولوژی ,مدل بهبود و توسعه مدل پذیرش تکنولوژی) ,پیچیدگی(مدل بهره مندی از رایانه) بهره مندی از سیستم (مدل انتشار تغییر و نوآوری) تعریف شده است. میزان سهولت و پیچیدگی در کاربرد و استعمال سیستم ها به صورت داوطلبانه و یا اجباری با توجه به گذشت زمان تغییر خواهد کرد. در واقع این دو عامل ارتباط مستقیمی با هم دارند.
عوامل اجتماعی به تاثیر نگرش ها و تصورات افرادی که بر تمایلات و باورهای کارمندان تاثیر
میگذارند، اشاره دارد. عوامل اجتماعی شامل هنجار های ذهنی(مدل عمل استدلال شده, مدل بهبود و توسعه مدل پذیرش تکنولوژی, مدل رفتار طراحی شده, مدل ترکیبی پذیرش تکنولوژی و رفتار طراحی شده), عوامل اجتماعی (مدل بهره مندی از رایانه) و تصور(مدل انتشار تغییر و نوآوری) است. عوامل اجتماعی دراوایل استفاده از سیستم های اجباری تاثیر قابل توجهی دارد و در سیستم های داوطلبانه چندان تاثیر قابل توجهی ندارد.
میزان تسهیل گری به میزان باور فرد از حمایت شالوده فنی و سازمانی سازمان از کارکنان و کابران سیستم اشاره دارد (ونکاتش و همکاران . 2003). وضعیت آسان سازی شامل کنترل رفتاری دریافت شده (مدل رفتار طراحی شده, مدل ترکیبی پذیرش تکنولوژی و رفتار طراحی شده), شرایط پشتیبانی (مدل بهره مندی از رایانه) و سازگاری (مدل انتشار تغییر و نوآوری) می باشد. وضعیت آسان سازی ارتباط مثبت و قابل توجهی با کاربرد و استفاده واقعی دارد. باورهای کاربران درباره حمایت فنی و آموزشی برای سیستم در میزان پذیرش می تواند تاثیر بگذارد.
مدل تئوری یکپارچگی پذیرش و استفاده از تکنولوژی به عنوان مبنای اساسی در اندازه گیری های تاثیر مدیریت تغییر بر نرخ بازگشت سرمایه به کار می رود. در واقع شاخص های اندازه گیری مدل تئوری یکپارچگی، پذیرش و استفاده از تکنولوژی, میزان سرعت انطباق, سودمندی نهایی و بهره وری را اندازه گیری می کند. پروسکی ( 2006) سرعت انطباق را به عنوان مدت زمانی که طول می کشد تا کارمندان استفاده از سیستم ها , تکنولوژی یا ابزارها را شروع کنند، تعریف می کند. میزان سودمندی نهایی به این که چگونه کارمندان برای روش های جدید انجام وظایف, آموزش و تمرین می بینند، می پردازد. بهره وری برای چگونگی اثر بخشی رفتار کارمندان هنگامی که تغییرانجام می شود، بکار می رود. سرعت انطباق کمتر از حد انتظار، سودمندی نهایی کمتر و بهره وری پایین تر مقاومت فعالی را در برابر تغییرات در روندها و فرآیندها موجب می شود(بوگنر58، 2008 ). مقاومت کمتر, مقبولیت بالاتر به وسیله کاربران را بر اساس سرعت انطباق بالاتر و میزان سومندی نهایی موجب شود.و به عنوان نتیجه, نرخ بازگشت سرمایه تکنولوژی ارتباط بسیار قابل توجهی با میزان سرعت انطباق مورد انتظار, سودمندی نهایی و بهرهوری تغییر در تکنولوژی دارد (ونکاتش و همکاران، 2003).
در پژوهش حاضر با استفاده از مدل انگیزش و پذیرش(MAM) که بوسیله سیژل(شکل 2-12) ارائه شده است به بررسی ریشه های اساسی چگونگی پذیرش تکنولوژی و همچنین نگرش به بانکداری الکترونیکی می پردازد.

2-7- پژوهشهای انجام شده
2-7-1- مطالعات خارج از کشور
جفن و استراب59 (2000) در تحقیقی با عنوان "اهمیت نسبی سهولت کاربرد درک شده در پذیرش سیستم اطلاعاتی" به مطالعه پذیرش فروشگاه کتاب آنلاین در بین 217 نفر از دانشجویان ام بی ای در کشور آمریکا پرداخته اند. این پژوه از نوع آزمایشگاهی بوده است. در پژوهش مورد نظر تمایل به استفاده به عنوان متغیر وابسته است. نتایج نشان داد که سهولت کاربرد درک شده بر سودمندی درک شده، سومندی درک شده بر تمایل به استفاده از فروشگاه آنلاین تاثیر مثبت و معناداری دارد.
چیلدرز و همکاران60 (2001) در مطالعه خود که بر روی دانشجویان و مشتریان انجام دادند به بررسی پذیرش بانکداری الکترونیکی از طریق اینترنت پرداخته اند، این پژوهش بر روی 540 نفر در امریکا انجام شده است، با توجه به اینکه تمایل به استفاده به عنوان متغیر وابسته است نتایج نشان می دهد که سهولت کاربرد درک شده بر تمایل و سودمندی درک شده بر تمایل به استفاده تاثیر دارد.
هونگ و همکاران61 (2002) در مطالعه خود با عنوان "تعیین پذیرش کاربر از کتابخانه دیجیتالی: یک بررسی تجربی از تفاوت های فردی و مشخصات سیستم"، بر روی 585 دانشجو در هنگ کنگ در یک مطالعه میدانی در مورد چگونگی پذیرش کتابخانه دیجیتالی انجام دادند. نتایج این پژوهش نشان داد که سودمندی استنباط شده و سهولت کاربرد استنباط شده بر تمایل به استفاده از کتابخانه دیجیتالی تاثیر دارند و همچنین مشخص گردید که سهولت کاربرد استنباط شده بر سودمندی استنباط شده تاثیر دارد.
پن، سیوو و بروفی 62(2003) در پژوهشی به بررسی تاثیر پنج متغیر مستقل "برداشت ذهنی از مفید بودن"، "برداشت ذهنی از سهولت استفاده"، "هنجار ذهنی"، "نگرش نسبت به استفاده" و "خود باوری در زمینه استفاده از رایانه" بر متغییر وابسته ی استفاده از سیستم "وب سی تی" و وجود روابط علّی در بین این متغیرها پرداخته اند. نتایج این پژوهش نشان داد مدل پذیرش فناوری در محیط دانشگاهی که این پژوهش در آن انجام شده، قابلیت کاربرد ضعیفی را نشان داده و تنها بعضی از عوامل آن بر پذیرش سیستم مورد بررسی تاثیر داشته اند. بین متغیرهای برداشت ذهنی از مفید بودن، برداشت ذهنی از سهولت استفاده و نگرش نسبت به استفاده از سیستم مورد بررسی رابطه علّی پیدا نشده و نگرش دانشجویان نسبت به استفاده از این سیستم و هنجار ذهنی آنها، به عنوان عوامل تعیین کننده ی استفاده از سیستم مورد بررسی شناسایی شده اند.
ریمنشنایدر و همکاران63 (2003) به مطالعه چگونگی تصمیم گیری درباره پذیرش فناوری اطلاعات در موسسات کوچک و متوسط پرداختهاند. آنها در این مطالعه از ترکیب دو نظریه رفتاری برنامه ریزی شده(TPB) و مدل پذیرش فناوری(TAM )استفاده کرده اند. ریمنشنایدر و همکاران وی به این نتیجه رسیدهاند که ترکیب مدل TAM با نظریه رفتار برنامه ریزی شده(TPB) برای مطالعه تصمیمات مرتبط با پذیرش فناوری اطلاعات در سازمانها میتواند بسیار مفید باشد. به خصوص، این محققین بر نقش گروههای مرجع اجتماعی در اخذ تصمیم توسط مدیران تاکید کردهاند که در مدل TAM دیده نشده است. همچنین مشخص گردید رابطه معناداری میان سختی مورد انتظار با قصد به کارگیری فناوری اطلاعات وجود ندارد، در حالی که رابطه میان رضایت قابل پیشبینی و تائید اجتماعی با قصد رفتاری برقرار است.
اسپیسی، گولدینگ و مورای64 (2004) در پژوهشی ویژگی هایی از کارمندان کتابخانه های عمومی را که بر نگرش آنها نسبت به اینترنت تاثیر گذاشته، بررسی نموده اند. در این پژوهش، تاثیر جنس، سن، متغیرهای سازمانی، مهارتهای رایانه ای، تجربه هایی در زمینه فن آوری اطلاعات و ارتباطات و هنجار ذهنی بررسی شده است. یافته های این مطالعه حاکی از آن است که نوع پست و سمت کنونی کارمندان بر روی برداشت ذهنی آنها از مفید بودن اینترنت، و جنس و محل کار، بر روی برداشت ذهنی آنها نسبت به استفاده آسان از اینترنت تاثیر گذاشته است. در زمینه ی مهارت های رایانه ای و فناوری اطلاعات، اکثر کارمندان دارای مهارت های رایانه ای بوده اند و استفاده ی از اینترنت را آسان دانسته، اغلب با آن کار کرده اند.
فوسیلر و دورلابجی (2005) در مطالعه خود برای شناسایی فاکتورهای موثر بر استفاده دانشآموزان از اینترنت از مدلهای پذیرش فنآوری و تئوری رفتار برنامهریزی شده استفاده نمودند. دادهها به وسیله پرسشنامه از 269 دانشآموز جمعآوری گردیده است. نتایج نشان داد که دو مدل به خوبی رفتار استفاده از اینترنت را پیشبینی میکنند. البته در این مطالعه علاوه بر متغیرهای مربوط به دو مدل، متغیر تجربه نیز استفاده شد که تاثیر این متغیر بر تمایل به استفاده تایید نگردید ولی تاثیر سایر متغیرها تایید شد.
ندوبیسی65 (2006) برای شناسایی فاکتورهای موثر بر پذیرش یادگیری آنلاین از دو مدل رفتار برنامهریزی شده و پذیرش فنآوری استفاده نمود. هدف مطالعه مقایسه این دو مدل برای مشخص شدن اینکه کدامیک از این دو مدل پیشبینی کننده مناسبی برای رفتار استفاده از یادگیری آنلاین میباشد، بوده است. این مطالعه بر روی 300 دانشجو که از این سیستم استفاده میکردند، انجام شده است. نتایج نشان داد که هر دو مدل پیشبینی کننده مناسبی برای پیشبینی تمایل به استفاده از یادگیری آنلاین هستند.
چن و همکاران 66(2007) در مطالعه خود تحت عنوان "پیشبینی پذیرش خدمات الکترونیک: یک مدل یکپارچه از مدل پذیرش تکنولوژی و تئوری رفتار برنامهریزی شده" به بررسی عوامل موثر بر پذیرش خدمات الکترونیکی با استفاده از مدل تلفیقی پرداختند. هدف پژوهش آنها شناسایی فاکتورهای اساسی موثر بر تمایل به استفاده از خدمات الکترونیکی بوده است. پس از جمعآوری دادههای خود از طریق پرسشنامه و تجزیه و تحلیل دادهها، به این نتیجه رسیدند که سودمندی استنباط شده و سهولت کاربرد استنباط شده بطور مثبتی بر نگرش نسبت به استفاده از خدمات الکترونیکی موثر است، و همچنین نتایج پژوهش آنها نشان داد که نگرش نسبت به استفاده، هنجارذهنی و کنترل رفتار درک شده به طور مثبتی بر تمایل به استفاده موثر است.
سعدی67 و همکاران (2008) از مدل یکپارچه TAM و TPB برای پیش بینی استفاده از سیستم اطلاعاتی استفاده نمودند. این پژوهش بر روی 105 دانشجو که از سیستم اطلاعات مدیریت آنلاین در دانشگاه های کانادا استفاد می کردند، انجام گرفته و برای جمع آوری اطلاعات نمونه آماری، از پرسشنامه استفاده شده است. نتایج تحقیق رابطه ضعیف و معناداری بین تمایل و استفاده واقعی نشان داد و سایر روابط موجود در مدل تایید گردید.
لی68 (2009) در پژوهش خود تحت عنوان " فاکتور های موثر بر پذیرش بانکداری الکترونیک: یکپارچگی TAM و TPB با ریسک و مزایای درک شده" با کشف و یکپارچه نمودن مزایایی از بانکداری الکترونیک تحت عنوان مزایای درک شده و در نظر گرفتن پنج نوع ریسک – مالی، امنیت، عملکرد، اجتماعی و زمان- با توجه به تئوری ریسک درک شده؛ و با ترکیب نمودن این موارد با TAM و TPB، مدلی تئوریکی برای تشریح تمایل مصرف کنندگان به استفاده از بانکداری الکترونیک ارائه نمود. این مدل که بر روی 338 نفر انجام شد، قابلیت مدل تلفیقی را تایید کرد.
ابولماجد69 (2010)، در مطالعه خود از مدل تلفیقی و یکپارچه تئوری رفتار برنامهریزی شده و مدل پذیرش فنآوری برای پیشبینی پذیرش خرید الکترونیکی استفاده نمودند. هدف مطالعه تشخیص اعتبار مدل و بررسی فاکتورهای موثر بر پذیرش خرید اینترنتی بوده است. برای جمعآوری اطلاعات از پرسشنامه استفاده شده است و این پرسشنامهها توسط 316 نفر از استفاده کنندگان سیستم خرید الکترونیکی تکمیل شده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها از روش مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شده است. شاخصهای نشان داد که مدل تلفیقی به خوبی توسط دادهها برازش شده و به عبارت دیگر دادهها به خوبی مدل تلفیقی را مورد حمایت قرار دادند. همچنین نتایج نشان داد که تمایل به استفاده و رفتار واقعی تحت تاثیر سودمندی استنباط شده، هنجار ذهنی، کنترل رفتار درک شده و نگرش است .
2-7-2- مطالعات داخلی
باروتی اردستانی (1385) در پژوهش خود تحت عنوان "ارائه مدل مفهومی پذیرش فناوری اطلاعات برای کارکنان سیستم بانکی" به شناسایی عوامل موثر بر پذیرش فناوری اطلاعات توسط کارکنان بانک صادرات ایران پرداخته است. داده های این پژوهش به وسیله 257 پرسشنامه جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج حاصل از این پژوهش نشان دهنده عوامل موثر بر پذیرش فناوری اطلاعات در بانک صادرات ایران (در شهر تهران) می باشد. این عوامل عبارتند از: سودمندی ادراک شده استفاده از فناوری، سهولت ادراک شده استفاده از فناوری، تاثیرات اجتماعی (فشار رقابتی، هنجار ذهنی، وجهه)، رضایت مشتری، کیفیت خروجی، ویژگی های کارکنان (نگرش، تشویش، لذت ادراکی، خودباوری کامپیوتری)، تسهیل کننده های سازمانی (تشویش، پشتیبانی فنی از فناوری، آموزش) و تجربه. نتایج حاصل از این تحقیق بر خلاف مطالعات گذشته، نشان داد که عامل "لذت ادراکی" که در کشورهای در حال توسعه مورد مطالعه محققان دیگر، جزء عوامل موثر بر پذیرش تکنولوژی نبود؛ در کشور ایران جزء این عوامل شناسایی شد.
باقری و همکاران (1388) در تحقیق خود با عنوان "پذیرش بانکداری اینترنتی در ایران: بسط مدل پذیرش فن آوری"، عوامل تاثیرگذار بر پذیرش بانکداری اینترنتی را مورد مطالعه قرار داده است. از دیدگاه پذیرش فن آوری در سطح فردی، آن ها با دخالت دادن ویژگی های محیط بانکداری اینترنتی، "مدل پذیرش فن آوری" را بسط داده اند. در این تحقیق الگوهای موجود زمینه پذیرش فردی فن آوری بررسی و دو عامل "برداشت ذهنی از توانایی شخصی" و "اعتماد" به مدل پذیرش فن آوری اضافه شده است. این تحقیق از نوع پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات ، پرسشنامه است. نمونه آماری این مطالعه را 310 نفر از مشتریان بانک تشکیل داده اند. یافته های این پژوهش مدل توسعه یافته TAM را در پذیرش بانکداری اینترنتی کاملاً تائید می کند. تاثیرات معنادار سودمندی ادراک شده، سهولت استفاده درک شده، و اعتماد بر نگرش به استفاده از بانکداری اینترنتی تایید شده است. در این میان ادراک سودمندی، تاثیر قوی تری از دو عامل دیگر دارد.
صادقیان (1388) در پژوهشی تحت عنوان" تحلیل عوامل موثر بر پذیرش تجارت الکترونیک توسط مدیران شرکتهای کوچک و متوسط شهر اصفهان " به بررسی این موضوع پرداخته است. جامعه آماری این تحقیق مدیران شرکتهای کوچک و متوسط شهر اصفهان بوده که تعداد 140 نفر از آنها به عنوان نمونه آماری انتخاب شده است. روشجمع آوری اطلاعات این پژوهش مطالعات کتابخانهای بوده و دادههای آن از طریق پرسشنامه محقق ساخته بدست آمده است. برای تجزیه و تحلیل دادهها و آزمون فرضیهها از روش معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج پژوهش نشان از برازش خوب مدل نظری برای پیشبینی تجارت الکترونیکی دارد و روابط بین متغیرهای مدل همگی تایید شدهاند.
شیخ شعاعی و علومی (1384) در تحقیقی با عنوان "بررسی عوامل موثر بر پذیرش فناوری اطلاعات توسط کتابداران کتابخانه های دانشکده های فنی دانشگاه های دولتی شهر تهران"، چارچوب عوامل سازنده ی مدل پذیرش فناوری را مورد بررسی قرار داده است. عوامل این مدل در این پژوهش، شامل درک از مفید بودن، درک از سهولت استفاده، نگرش نسبت به استفاده و تصمیم به استفاده از فناوری اطلاعات به عنوان متغیرهای مستقلی هستند که بر متغیر وابسته ی استفاده از فناوری اطلاعات تاثیر می گذارند. روش این پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات آن پرسشنامه بوده است. در این پژوهش از روش سرشماری استفاده شده و جامعه ی آماری آن را 160 نفر کتابدار تشکیل داده اند. یافته های حاصل از پژوهش نشان داد علاوه بر اینکه همه روابط بین متغیرهای مستقل و وابسته در چهارچوب مدل تایید شد، مدل نیز از برازش خوبی برخوردار بود.
2-8- معرفی پست بانک
در سال1362 وزارت پست و تلگراف و تلفن وقت) وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات کنونی( طی پیشنهادی مراتب ایجاد پست مالی را به هیات وزیران با هدف ارائه خدمات بانکی از طریق شبکه وسیع وزارت مذکور ارائه نمود. با موافقت کلی هیات وزیران مقدمات تشکیل این کسب و کار در سال 1365 فراهم گردید و در سال 1366 پس از تصویب نهایی پست مالی در زیرمجموعه شرکت پست جمهوری اسلامی تشکیل و شروع بکار نمود .
با توسعه روزافزون کار و تولید نیازهای جدید در امر گسترش خدمات مالی و بانکی مجدداً طی پیشنهادی از سوی وزارت ارتباطات و فناوری طرح پیشنهادی تفکیک وظایف پست مالی از شرکت پست و تاسیس شرکت پست بانک ایران در سال 1374 تنظیم و به مجلس شورای اسلامی طی لایحه ای ارائه گردید. متعاقب بررسی های مختلف و جلسات کارشناسی و توجیه موضوع در سال 1375 اساسنامه شرکت پست بانک توسط مجلس شواری اسلامی تصویب و ابلاغ گردید.
در سال 1378 پست بانک ایران در مستندات قانون برنامه سوم توسعه اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بعنوان یکی از بانکهای عامل تحت نظارت بانک مرکزی ایران مطرح و متعاقب این برنامه استراتژیک هیات مدیره پست بانک طرح پیشنهادی اعمال اصلاحیه مجدد اساسنامه پست بانک ایران را به منظور قرار گرفتن تحت نظارت بانک مرکزی ایران ارائه و با انجام پیگیریها و توجیهات لازم پست بانک ایران در سال 1385پس از انجام اصلاحات لازم در اساسنامه بعنوان یازدهمین بانک دولتی ایران شناخته و رسماً فعالیت بانکی خود را با انجام رویه های بانکی آغاز نمود.
2-8-1- ساختار پست بانک
پست بانک ایران پس از اصلاح اساسنامه و تبدیل به یک بانک دولتی ملزم به رعایت قوانین، مقررات و آیین نامه های مالی، پولی، اداری و اجرای بانکهای دولتی تحت نظارت بانک مرکزی و وزارت امور اقتصادی و دارایی گردید. بدین منظور در بخش اداری همگام با سایر بخشهای مربوطه اقدام به تغییر و اصلاح ساختار سازمانی خود نمود. این بانک در حال حاضر بیش از 2000 نفر نیروی فعال در سراسر کشور دارد .

الف) فارسی
باروتی اردستانی، نرگس (1385). "ارائه مدل مفهومی پذیرش فناوری اطلاعات برای کارکنان سیستم بانکی". پایان نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه الزهراء (س).

باقری، محمد علی. حمیدی بهشتی، محمد تقی و علیدوستی، سیروس (1388). پذیرش بانکداری اینترنتی در ایران: بسط مدل پذیرش فن آوری. فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران. دوره ی 24. شماره ی 3. صص 34-5.
حاجی کتابی، علی و نورمحمدی، ماندانا (1380). نقش فن اوری اطلاعات بعنوان ابزار، محور یا بستر توسعه در گسترش زمینه های اشتغال فارغ التحصیلان دانشگاهی. مجموعه مقالات همایش نقش فناوری اطلاعات در اشتغال. تهران: اتشارات جهاد دانشگاهی.

دفت، ریچارد (1378). مبانی تئوری و طراحی سازمان. مترجمان: پارسائیان، علی و اعرابی، محمد. تهران: دفتر پژوهش های فرهنگی.
شیخ شعاعی، فاطمه و علومی، طاهره (1384). "بررسی عوامل موثر بر پذیرش فناوری اطلاعات توسط کتابداران کتابخانه های دانشکده های فنی دانشگاه های دولتی شهر تهران". کتابداری و اطلاع رسانی. جلد 10، شماره 3.

صادقیان، مهدی. (1388). "تحلیل عوامل موثر بر پذیرش تجارت الکترونیکی توسط مدیران شرکتهای کوچک و متوسط شهر اصفهان(مهر 87تا مهر 88)". پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی. دانشگاه اصفهان

صرافی زاده، اصغر. (1383). فن آوری اطلاعات در سازمان (مفاهیم و کاربردها). تهران: انتشارات میر. چاپ اول.

علی احمدی، علی رضا و شمس عراقی، شراگیم. (1382). فن آوری اطلاعات و کاربردهای آن. تهران: انتشارات تولید دانش. چاپ اول.

محقر، علی و شیرمحمدی مهدی (1383). توسعه مدل پذیرش فن آوری (TAM) در وزارت کشور. دانش مدیریت. شماره 67. صص 131-113.

مستبصری، محمد و نجایی، علیرضا (1380). فناوری اطلاعات استراتژی توسعه پایدار. مجموعه مقالات همایش نقش فناوری اطلاعات در اشتغال. تهران: انتشارات جهاد دانشگاهی.
موحدی، مسعود. (1384). "شناسایی و بررسی عوامل فرهنگی موثر بر استقرار تجارت الکترونیک در صنعت ایران (با تاکید بر صنایع کوچک و متوسط)"، مرکز مطالعات و پژوهش های لجستیکی.

رحمانی، جهانبخش (1380)، نگرش تحصیلی دانشآموزان و نقش والدین در شکلگیری و تغییرآن: سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان، شورای تحقیقات .
ب) انگلیسی
Aboelmaged, M. G. (2010). "Predicting e-procurement adoption in a developing country: An empirical integration of technology acceptance model and theory of planned behavioure". Industrial Management & Data Systems. Vol. 110, No. 3. pp. 392-414.

Ajzen I. (2002). "Perceived behavioral control, self-Efficacy, locus of control, and the theory of planned Behavior". Journal of Applied Social Psychology. Vol. 32, No. 4, pp.665-683.

Chen, C. D., Fan, Y. W., Fran, C. K., (2007). "Predicting electronic service adoption: an integration of the technology acceptance model and the theory of planned behavior". Transportation Research. Vol. 15, pp. 300-311

Childers, T., Carr, C., Peck, J. and Carson, S. (2001). "Hedonic and Utilitarian motivations for online retial shopping behavior". Journal of Retailing. Vol. 77, No. 4, pp. 511-535.

.

Compeau, D. R. and Higgins, C. A. (1995). "Computer Self-Efficacy: Development of a Measure and Initial Test", MIS Quarterly. Vol.19, No.2, pp. 189-211.

Davis, G., Olson, M. (1985). "Management information systems, conceptual foundation, structure and development", 2 nd, Mc Graw Hill.

Davis, f., Bagozzi, R. and Warshaw, P. (1992). "Extrinsic an intrinsic motivation to use computers in the workplace". Journal social psychology. Vol. 22, No. 14, pp. 1111-1132.

Fifhbein,M. &Ajzen,I. (1975)."Belief.attitude,intesion and behavior: an introduction to theory and research.reading". MA: Addison Wesley.

Fusilier, M., Durlabhji, S., (2005). "An exploration of student internet use in India, the hechnology acceptance model and the theory of planned behavior". Compus-Wide Information Systems. Vol. 22, No. 4, pp. 233-246.

Gefen, D. and Straub, D. (2000). "The relative importance of perceived ease-of-use in IS adoption: a Study of e-commerce adoption". Journal of MIS. Vol. 1, No. 8, pp. 1-28.

Hong, W., Thong, J. Y. L., Wong, W-M. and Tam, K. Y. (2002). "Determinants of user acceptance of digital libraries: an empirical examination of individual differences and system characteristics". Journal of MIS. Vol. 18, No. 3, pp. 97-124.

Kwon, T., Zmud, R. (1987). "Unifying the fragmented models of information systems implementation". Critical issues in information system research, pp. 252-257.

Moor, G. and Benbasat, I. (1991), "Development of an instrument to measure the perceptions of adopting an information technology innovation", Information Systems Research, Vol. 2, No. 3, pp. 192-221.

Ndubisi, N., (2006). "Factors of Online Learning Adoption: A Comparative Juxtaposition of the Theory of Planned Behavior and the Technology Acceptance Model". International Journal on E-Learning. Vol. 5, No. 4, pp. 571-591.

Pan, C. C., Sivo, S. & Brophy, J. (2003). Students' attitude in a web-enhanced hybrid course: a structural equation modeling inquiry. Journal of Educational Media and Library Sciences. Vol. 41, No. 2, pp.181-194.
Rogers, E.(1995). "Diffusion of Innovations", Free Press,New York.
Rose, G., Straub, D. (1998). Predicting General IT Use: Applying TAM to the Arabic world, Journal of global Information Management, Vol. 6, No. 33, pp. 39-46.

Saade, R. G., Tan, W. & Kira, D. (2008). "Is Usage Predictable Using Belief-Attitude-Intention Paradigm?". Issuse in Informing Science and Information Technology. Vol.5, pp. 591-599.

Sheppard, B. H., Hartwick, J., Warshaw, P. R. (1988). "The Theory of Reasoned Action: A Meta-Analysis of Past Research with recommend-dations for Modifications and Future Research". Journal of consumer Research. Vol. 15, No. 3, pp. 325-343.

Taylor, S. Todd, P. (1995). Assessing It usage: the role of prior experience, MIS Quarterly, Vol. 19, No. 4, pp. 561-570.

Thompson, R. L., Higgins, C. A., Howell, J. M. (1991). "Personal Computing: Toward a Conceptual Model of Utilization". MIS Quarterly. Vol. 15, No. 1, pp.
124-143.

Vivek, S., Kamlesh, T. (1998). "Workforce, Information Technology and Global Unemployment. Industrial Management & Data Systems. Vol. 98, No. 5, pp. 226-231.

Venkatesh, V. Morris, M.G., Davis, G.B., & Davis, F.D.(2003) " user acceptance of information technologhy: toward a unified view". MIS Quarterly. Vol. 27, No. 3, pp.425-478 .

Venkatesh, W., Davis, F. D. (2000). "Atheoretical extension of the technology Acceptance model: foure longitudinal field studies", Management Scince, Vol. 46, No. 2, pp. 186-294.

Yousafzai, S. Y., Foxall, G. R., Pallister, J. G. (2007). "Technology acceptance: a meta-analysis of the TAM: Part 1". Journal of Modelling Management. Vol. 2, No. 3, PP. 251-280.

1 – Leavitt and Whisler
2 – Sichel
3 – Bloom, Milne and Adler
4 – Edwards
5 – Transaction Processing System (TPS)
6 – Management Information System (MIS)
7 – Decision Support System (DSS)
8 – Executive Information System (EIS)
9 – Local Area Network (LAN)
10 – Wide Area Network (WAN)
11 – Vivek and Kamlesh
12 – Workflow Redesign
13 – Electronic data Interchange (EDI)
14 – task-technology fit
15 – Venkatesh et al
16 – Social psychology
17 – Sheppard et al.
18 – Diffusion of Innovation
19 – Rogers
20 – Prescott
21 – Venkatesh & Davis
22 – Moor & Benbasat
23 – Relative Advantage
24 – Ease of Use
25 – Image
26 – Visibility
27 – Compatibility
28 – Voluntariness of Use
29 – Motivational Model (MM)
30 – General Motivation Theory
31 – Extrinsic Motivation
32 – Intrinsic Motivation
33 – Kwon & Zmud
34 – Cooper & Zmud
35 – Tornatezky & Klein
36 – Social Cognitive Theory
37 – Compeau and Higgins
38 – Yousafzai et al
39 – Yousafzai et.al
40 – Lederer et al
41 – Rose and Straub
42 – Model of Personal Computer Utilization (MPCU)
43 – Thompson et al.
44 – Theory of Human Behavior
45 – Job-Fit
46 – Long-term Consequences
47 – Affect Towards Use
48 – Social Factors
49 – Facilitating Conditions
50 – Perceived behavioral control
51 – Harrison et al.
52 – Decomposed Theory of Planned Behavior (DTPB)
53 – Referent Group
54 – Control Beliefs
55 – Triandis
56 – Habits
57 – Facilitating
58 – Bogner
59 – Gefen and Straub
60 – Childers et al.
61 – Hong et al.
62 – Pan, Sivo & Brophy
63 – Riemondschneider et al
64 – Spacey, Goulding & Murray
65 – Ndubisi
66 – Chen et al.
67 – Saade
68 – Lee
69 – Aboelmaged et al.
—————

————————————————————

—————

————————————————————

3
فصل دوم: مبانی نظری و پیشینه تحقیق

17

I