مبانی نظری فرایند و پروسه سیستماتیک محصول زعفران

مبانی نظری در زمینه فرایند و پروسه سیستماتیک محصول زعفران

فهرست مطالب صفحه
و
فصل دوم 21
مقدمه 22
1-2 – بررسی پروسه سیستماتیک محصول زعفران 24
1- . بررسی نهاده های تولید 26 1-2
بررسی نهاده های تولید در سال اول 27
1-1- . عامل بنه یا پیاز زعفران 28 1-2
2-1- . عامل زمین 32 1-2
3-1- . عامل اقلیم 35 1-2
1- . آفتاب یا نور 36 3-1- 1-2
2- . بارندگی(برف و باران) 38 3-1- 1-2
3- . دما یا درجه حرارت 39 3-1- 1-2
4- . منابع آبی یا رطوبت 42 3-1- 1-2
5- . نم نسبی (میزان تبخیر و تعرق) 43 3-1- 1-2
6- . عرض جغرافیایی و ارتفاع 44 3-1- 1-2
4-1- . عامل انسانی و فنی 44 1-2
1- . مدیریت 44 4-1- 1-2
2- . نیروی کار 45 4-1- 1-2
1-2- . آموزش نیروی انسانی 4-1- 1-2
2-2- . تکنولوژی (سخت افزاری و نرم افزاری) 46 4-1- 1-2
5-1- . پول و سرمایه 47 1-2
2- . بررسی فرایند تولید 48 1-2
1-2- . شیوه زراعت زعفران و مراحل آن (کاشت) 50 1-2
فهرست مطالب صفحه
ز
1-1- . تراکم بوته ها 51 1-2- 1-2
2-1- . روش و طرز کاشت 52 1-2- 1-2
3-1- . زمان کاشت 54 1-2- 1-2
4-1- . عمق کاشت 56 1-2- 1-2
2- . سال دوم تا پایان سال پنجم 56 1-2- 1-2
1-2- . عامل بنه 57 1-2- 1-2
2-2- . عامل زمین 58 1-2- 1-2
3-2- . نیروی کار 60 1-2- 1-2
2-2- . مرحله داشت 60 1-2
1- . آبیاری 61 2-2- 1-2
2- . زمان 66 2-2- 1-2
3- . مکان 66 2-2- 1-2
4- . وجین و مبارزه با علفهای هرز 67 2-2- 1-2
5- . کود دهی و تغذیه زعفران 72 2-2- 1-2
3-2- . برداشت 76 1-2
1- . آفتاب و گرما 77 3-2- 1-2
2- . برداشت ،چیدن و پاک نمودن گل زعفران 78 3-2- 1-2
3- . محصولات جانبی زعفران 79 3-2- 1-2
4- . توریسم 81 3-2- 1-2
3- . مراحل فرآوری محصول زعفران 82 1-2
1-3- . خشک کردن 83 1-2
2-3- . نگهداری 87 1-2
فهرست مطالب صفحه
ح
3-3- . کیفیت 88 1-2
4-3- . خشکاندن 91 1-2
5-3- . فرآوری 92 1-2
1- . تکنولوژی در فرایند تولید 92 5-3- 1-2
2- . فرآوری بر اساس رنگ 93 5-3- 1-2
3- . فرآوری بر اساس طعم 94 5-3- 1-2
4- . فرآوری بر اساس عطر 95 5-3- 1-2
4- . بازاریابی و فروش 96 1-2
1-4- . بازاریابی و خدمات قبل از فروش 97 1-2
1- . بسته بندی 98 1-4- 1-2
2- . جنس بسته بندی 99 1-4- 1-2
3- . شکل بسته بندی 100 1-4- 1-2
4- . حمل و نقل در محصولات بسته بندی 101 1-4- 1-2
5- . شرایط نگهداری در محصولات بسته بندی 101 1-4- 1-2
2-4- . بازاریابی و فروش 102 1-2
1- . شیوه سنتی 104 2-4- 1-2
2- . محدودیت کشورها در روش سنتی 108 2-4- 1-2
فصل دوم – بخش دوم 110
1- . استراتژیهای اصلی رقابتی در سطح واحد تجاری 110 2-2
2- . استراتژیهای اصلی تجاری در سطح واحد رقابتی 111 2-2
3- . مدل تلفیقی استراتزیهای رقابتی – تجاری 112 2-2
1-3- . نوع شناسی تلفیقی استراتژیهای رقابتی – تجاری 113 2-2
فهرست مطالب صفحه
2-3- . فرصت جویان یا تجسس گرایان 114 2-2
1- . شرایط مناسب برای استراتژی فرصت جو 115 2-3- 2-2
3-3- . مدافعین 118 2-2
1- . شرایط مناسب برای استراتژی مدافع 119 3-3- 2-2
1-1- . مدافعان متمایز 120 3-3- 2-2
2-1- . مدافعان کم هزینه 120 3-3- 2-2
4-3- . تحلیگرایان یا واکنشگرایان 122 2-2
1- . شرایط مناسب برای استراتژی تحلیگر 123 1-4- 2-2
فصل دوم – بخش سوم 124
1- . کسب و کار الکترونیک چیست؟ 124 3-2
2- . بازاریابی اینترنتی 124 3-2
3- . استفاده از اینترنت در جهت گیری راهبردی 124 3-2
4- . آمیخته بازاریابی الکترونیکی 126 3-2
1-4- . محصول 127 3-2
2-4- . قیمت 127 3-2
3-4- . فعالیتهای تشویقی و ترغیبی (ارتباطات) 129 3-2
4-4- . توزیع یا مکان 131 3-2
5-4- . جامعه 132 3-2
6-4- . مارک گذاری 133 3-2
5- . آمیخته بازاریابی الکترونیکی 133 3-2
1-5- . سیاستهای محصول 135 3-2
2-5- . سیاستهای قیمت گذاری 136 3-2
ط
فهرست مطالب صفحه
ی
3-5- . سیاستهای توزیع 137 3-2
1- . سیاستهای پیشبرد 138 3-1- 1-2
6- . تحلیل وضعیت شرکت 139 3-2
1-6- . تهیه فهرست عوامل درونی یا بیرونی 139 3-2
2- . تحلیل وضعیت نهایی شرکت (داخلی و خارجی) 141 6-3-2
143 SWOT 7- . آنالیز 3-2
143 SWOT 1-7- . مراحل انجام آنالیز 3-2
143 SO 2-7- . استراتژی 3-2
144 WO 3-7- . استراتژی 3-2
144 ST 4-7- . استراتژی 3-2
144 WT 5-7- . استراتژی 3-2
144 SWOT 6-7- . نتیجه گیری ازآنالیز 3-2

مقدمه :
درهر تحقیق وپژوهشی برای روشن کردن موضوع پژوهش وبررسی وشناسایی جنبه های مختلف
وگوناگون مساله مورد تحقیق باید به بررسی ادبیات وپیشینه تحقیق مورد نظر جهت شناسایی و
پاسخگویی تئوریک آن پرداخته شود. دراین فصل مطالب ونوشته ها بصورت بخشهایی مجزا تحت
عناوین زیر آورده می شود.
بخش اول :
بررسی مبانی نظری در زمینه فرایند و پروسه سیستماتیک محصول زعفران و ارائه نقاط قوت ،
ضعف ،فرصت و تهدید مربوط به هریک از ویژگیهای مورد بررسی در زیر سیستمهای مدل می پردازد که
سعی در شناسایی و شناخت بهتر محصول زعفران با توجه به مدارک علمی استناد شده دارد .در این بخش
مرحله اول تحقیق مورد بررسی قرارمی گیرد.
بخش دوم :
در بخش دوم به بررسی منابع موجود پیرامون مدل تلفیقی استراتژیهای رقابتی و تجاری
می پردازیم .برای این کار مباحث مرتبط با مدل فوق را مورد مطالعه قرارداده قر ار می دهیم .برای
٢٢
پاسخگویی کامل به مرحله و گام دوم تحقیق نیاز است که به بررسی دقیق تر پیرامون بازاریابی الکترونیک
بپردازیم که در بخش سوم ارایه می گردد.
بخش سوم :
در این بخش به بررسی بازاریابی الکترونیک می پردازیم و سعی در بررسی فرایند کلی بکارگیری
تکنولوژیهای جدید برای برقراری ارتباطات زنجیره ای بین ارایه دهندگان محصولات از یک سوو مشتری
از سوی دیگر، به منظور اتخاذ تصمیم های بهتر، بهینه سازی کالا وخدمات، کاهش هزینه ها وگشودن
کانالهای جدید می پردازد و در دنباله بخش دوم به بررسی آمیخته بازاریابی الکترونیکی می پردازد.
٢٣
 
1-2 بررسی پروسه سیستماتیک محصول زعفران
گیاه زعفران درزندگی از استراتژی های متنوعی درمحیط زندگی خود استفاده می کند. فصل گل
دادن درپاییز ورویش برگهایش در زمستان وخزانش درفصل بهار است.قبل از اینکه رشد خود را شروع
کند به انسانی که به انتظار اوست گلهای زیبا با ارزش اقتصادی بالا،با توجه به علاقه انسان ارزانی می کند
و سپس مراحل زندگی خود را در آوردن برگ در سال جدید عمرش شروع می کند. این گیاه قانع و کم
توقع با تحمل درجات دمایی متفاوت به بقای خود به عنوان گرانبها ترین ادویه جهان ادامه می دهد
وعنوان طلای سرخ را به خود اختصاص داده است.
الگوبرداری از زندگی وطبیعت این گیاه کمک می کند تا با شناخت بهتری بتوانیم استراتژی
مطلوبتری را پیاده نماییم. شیوه و ساختار با الگو برداری از کلیه مراحل رشد محصول زعفران و کل
فرایند تولید تا رسیدن آن به دست مصرف کننده نوشته شده است تا با آشنایی با چرخه عمر گیاه زعفران
و محصولات آن بتوان درجهت حرکت به سمت فردایی بهتر حرکت نمود. ارتباطات کلی بین اجزای
سیستم محصول زعفران از نهاده های تولید تا مصرف نهایی توسط مصرف کننده را می توانیم بصورت
1 در صفحه 10 آمده است می پردازیم. – کلی زیر نمایش دهیم.شمای کلی مدل در نمایش 1
٢٤
با توجه به این نمایش فرایند کلی محصول زعفران از چند زیر سیستم تشکیل می گردد . بدیهی
است که برای شناخت بهتر مدل فوق بهتراست به بررسی زیر سیستمهای مدل بپردازیم تا بتوانیم
دیدنسبت به مدل بدست آوریم .برای سهولت در بررسی مدل، از سمت بالا و راست در جهت حرکت
عقربه های ساعت به بررسی بپردازیم .درمدل فلشها نشان دهنده جریانهای پولی و مالی ،محصول ،فن
آوری و اطلاعات است که در کل فرایند جریان دارند و می توان به یک تصویر کلی از محصول زعفران
از تهیه نهاده های تولید تا رسیدن آن بدست مصرف کننده نهایی رسید.ویژگیهای مدل فوق بشرح زیر
است.
1. کوچک ترین تغییر در یک قسمت از فرایند تاثیر کلی در کل مجموعه و محصولات نهایی می گذارد
مثلا با انتخاب یک پیاز مناسب زعفران می توان در سال اول به شرط مساعد بودن سایر عوامل تمامی
هزینه انجام شده را بدست آورد .به عبارتی هزینه نهایی آخرین محصول تولید شده سال اول با درآمد
و حتی می توان با انتخاب پیاز مناسب با توجه به ( MR=MC=P) . نهایی همان محصول برابر است
بعضی از تحقیقات در سال اول به سود دهی رسید.
2. تغییرات هریک از قسمتهای بالا اثرتعیین کننده ای بر بهره وری محصولات نهایی می گذارد ،برای
نمونه با توجه به انتخاب بازار هدفی که خواهان رنگ زیبای زعفران است اگر از بسته بندی نامناسب
استفاده کنیم بطور حتم در آن بازار محصول مطلوبی ارایه نخواهیم کرد.
3. تغییرات محیطی ووجود یک محیط رقابتی اثر زیادی بر محصولات نهایی ما دارد.
این ویژگیها یک نگرش سیستماتیک به ما می دهد که باید مبتنی بر تمامی شرایط محیطی و
درونی پایه ریزی گردد که در کل یک مجموعه فراگیر هستند.اما باید به خاطر داشت که بهترین روش،
کاربردی ترین و سریعترین روش است، لذا در این مدل با انطباق از ویژگیهای محصول زعفران سعی
٢٥
شده است که به روشی دست یابیم که با توجه به شرایط موجود و وضع مطلوب ما را سریعتر به
اهدافمان با دقت و سرعت برساند. اکنون به بررسی محصول زعفران توجه به پروسه و مدل کلی زعفران
می پردازیم.
-1-1-2 بررسی نهاده های تولید
برای درک بهترنهاده های تولید بهتر است که نهاده های تولید رادردوقسمت جداگانه در سال اول
تولید و از سال دوم تا پایان سال پنجم تولید بررسی کنیم .با باین نوع بررسی می توانیم به تصویری بهتر
از مدل فوق که یک مدل بازتجدید شونده است دست یابیم . این نکته را متذکر شویم که نهاده های تولید
در سال اول با توجه به ماهیت هزینه ای بیشتردرگروه هزینه های ثابت قرار می گیرند و در سال بعد با
ترکیب شدن با دیگر نهاده های تولید به فرایند تولید کمک می کنند .برای نمونه مثالی را ارایه می
کنیم.پیاز زعفران از لحاظ ماهیتی در سال اول تولید به عنوان یک هزینه ثابت محسوب می شود در
حالیکه در سال بعد پیاز زعفران با ترکیب دیگر نهاده های تولید دارای نقشی جداگانه از پیاز زعفران در
فرایند تولید ایفا می کند.برای درک بهتر زنجیره ارزش و تجزیه تحلیل هزینه – منفعت که زیر بنای اصلی
استراتژیهای رقابتی عمومی پورتر است به بررسی هریک از نهاده های تولید در سال اول می پردازیم .زیر
1 زیر می بینیم. -1 – سیستم نهاده های تولید را در نمایش 2
1 – زیر سیستم نهاده های تولید -1- نمایش 2
٢٦
بررسی نهاده های تولید در سال اول
اکنون به بررسی نهاده های تولید به عنوان یک علت لازم جهت تولید محصول زعفران می
پردازیم به گونه ای که با عدم وجود آن محصول زعفران بوجود نمی آیدو به تنهایی جهت بوجود آمدن
محصول زعفران کافی نیست.ماهیت هریک از دیگری مستقل بوده و تحت تاثیرعامل دیگری نمی باشد. با
توجه به اینکه ما به دنیال یافتن زنجیره ارزش و پیاده نمودن استراتژی های عمومی پورتر هستیم لذا به
بررسی نهاده های تولید با توجه به ماهیت هزینه و منفعت می پردازیم و با دیدگاه اقتصادی تا پایان نهاده
های تولید می پردازیم. با توجه به مدل کلی ارایه شده در صفحه 10 به بررسی نهاده های تولید ارایه شده
زیر می پرازیم.
١‐ عامل بنه یا پیاز زعفران ‐١‐١‐٢
٢‐ عامل زمین ‐١‐١‐٢
٣‐ عامل اقلیم ‐١‐١‐٢
1-3- . آفتاب یا نور 1-1-2
2-3- . بارندگی( باران وبرف) 1-1-2
3-3- . منابع آبی یا رطوبت 1-1-2
4-3- . نم نسبی (میزان تبخیر و تعرق) 1-1-2
5-3- . عرض جغرافیایی و ارتفاع 1-1-2
٤‐ عامل انسانی و فنی ‐١‐١‐٢
1-4- . مدیریت 1-1-2
2-4- . نیروی کار 1-1-2
٢٧
3-4- . فن آوری (سخت افزاری و نرم افزاری) 1-1-2
4-4- . پول و سرمایه 1-1-2
یاد آوری این نکته ضروری است که بهترین کار لزوما یک کار تمام اتوماتیک با بکاربردن آخرین
تکنولزی نوین با کم شدن دخالت انسان نمی باشد، و این امر باید به عنوان یک هدف بلند مدت در نظر
( گرفته شود.( صادقی ، 1382
١‐ عامل بنه یا پیاز زعفران ‐١‐١‐٢
است.پیازهای (corm) گیاه زعفران گیاهی علفی، بدون ساقه و پیازدار است.پیازآن از نوع کُرم
زعفران، کروی، سخت، گوشتدار، با ته تخت و نوک برآمده و به رنگ سفید می باشند .پوشش روی
پیازها از نوع الیاف طولی و به رنگ قهوه ای است. این الیاف طولی از قاعده پیاز روئیده و در بالای پیاز
به صورت قطعات باریکی درآمده که جوانه های راسی را حمایت می کنند.(باقری کنی، 1384 ).این
ساقه های زیرزمینی دراصطلاح باغبانی پداژه و در گیاه شناسی به بنه نیز معروف است.
صورت میگیرد، زیرا به علت تریپلوئید بودن گیاه (Corm) تکثیر زعفران به وسیله پیاز توپر
(باقری و وصال، 1382 )، بذری در آن تولید نمیشود. جنس زعفران دارای طیف وسیعی از نظر تعداد
2 ذکر شدهاست. ( مشایخی و لطیفی. n= کروموزوم می باشد ولی در تمامی منابع زعفران خوراکی 24
( 1375 – صادقی، و رمضانی 1379
که از (Spathe) مجموعه برگها و گلها در داخل یک پوشش نازک و سفید رنگ به نام چمچه
روی پداژه میروید، قرار دارد. چمچه اولین اندامی است که سطح خاک را شکافته و از خاک بیرون
می آید .تعداد برگهای هر پداژه که داخل یک چمچه قرار دارد بین 3 تا 20 عدد و طول برگها 19 تا 60
٢٨
2 سانتی متر و – سانتیمتر و عرض آنها بین 3 تا 6 میلیمتر است. پداژه در مرحله نهایی رشد دارای قطر 5
2 گرم می باشد.( امیری شکاری ودیگران ، 1385 )برای توضیح بیشتر به جدول زیر توجه نمایید – وزن 20
1- رابطه وزن پیاز با میزان گلدهی سال اول -1- جدول 2
وزن پیاز تعداد گل در متر مربع
0 2
4 4
13 5
16 6
29 8
32 10
44 12
55 14
0
10
20
30
40
50
60
2 4 5 6 8 10 12 14
همانطور که ملاحظه می نمایید بین وزن بنه و تعداد گل رابطه مسقیمی وجود دارد. (بهنیا ، 1371 )مشایخی
6گرم می باشد و مشخص / و همکاران گزارش نمودند که حداقل وزن برای گلدهی پیاز زعفران در سال اول 5
گردید که وزن پیاز تاثیر زیادی بر تعداد گلهای آن دارد.(باقری کنی ، 1384 ) هر پیاز بسته به زمان آبیاری قبل،
بعد و یا همزمان با گلدهی، 6 تا 9 برگ باریک نظیر برگ علفهای چمنی تولید میکند. در قسمت فوقانی
1 جوانه راسی دیده میشود که این جوانهها بعداً وظیفه ایجاد گل و برگ را به – کُرم بسته به درشتی آن 4
عهده دارند و از هر جوانه راسی معمولاً یک و بندرت 2 تا 3 گل به رنگ بنفش، ظاهر میشود.
پیاز زعفران پس از پایان دوره رشد و نمو پائیزه و زمستانه بر حسب آب و هوای منطقه رویش
معمولاً از اواخر فروردین تا اردیبهشت به مرور به خواب میرود. در دوره خواب یا استراحت تابستانی،
( بارندگی و آبیاری برای بنه زعفران مضر است.(رمضانی، 1379
٢٩
از موقعی که بوته زعفران کاملا زرد و خشک شد،پیاز زعفران را می توان از خاک در آورده ، به
انبار و یا زمین خشک دیگری منتقل نمود.(عاطفی و دیگران ، 1382 )اندازه پیاززعفران بر وزن کلاله ها
( تاثیر ندارد.(قرایی و بیگی، 1370
پیازهای ریز ، پوک و زخمی را قبل از ضدعفونی کردن برای خوراک دام جدا می سازند.ضمناباید
در نظر داشت که برای اینکه گاو و گوسفند پیازها را با رغبت بخورند پوسته های روی پیاز باید قبلا جدا
گردد .
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
– 1. هرچه اندازه پیاززعفران بزرگترباشد،گلدهی زعفران بیشتر می شود. (قرایی و بیگی، 1370
( ملافیایی، 1382
2. بین وزن پیاز و تعداد گلهای آن رابطه مسقیمی وجود دارد.حداقل وزن برای گلدهی پیاز
زعفران در سال اول 6 گرم می باشد(مصباح الهدی باقری کنی ، 1384 ) پیاز های تا وزن 14 گرم
( تا 3 کلیو گرم در سال اول محصول می دهند.(رضاامیربیگی و همکاران، 1382
( 3. بین وزن پیاززعفران وتعدادبرگهای زعفران رابطه مسقیم وجود دارد. (قرایی و بیگی، 1370
4. درزعفرا ن درصد سبز شدن، تعداد برگها ودرصد گلهای تولیدی تابع قطر پیازها ست (قرایی
و بیگی، 1370 ) معمولاً پیازهایی که اندازه آنهابین فندق و گردو است برای بذر انتخاب
( می شوند(باقری کنی ، 1384
( 5. قطر بنه بهتر است که 3 سانتی متر با وزن تقریبی 10 گرم باشد.(بهنیا ، 1371
٣٠
6. بهتر است ازبنه 2 تا 4 سال ،بدون زخم که جوانه های آن بدون آسیب است استفاده کنیم.
( ( صادقی ، 1375 – لطیفی و همکاران، 1375
نقاط ضعف
( 1. پیازهای تاوزن 2 گرم در سال اول توان گلدهی ندارند (سعیدی رادو همکاران، 1384
2. به نژادی گیاه زعفران از طریق جنسی غیر مکن است.و علت ناباوری آنرابایددرگامتهای آن
( جستجو کرد.( عباسی، 1382
3. درزعفران بدلیل پدیده عقیمی و تکثیر غیر جنسی میزان تنوع و تغییرات ژنیتکی بسیار کم و
( نادر است.( باقری و وصال، 1382
نقاط فرصت
1. استفاده از پیاز درشت باعث کاهش دوره بهره برداری به میزان 4 سال می شود.( ملافیایی
(1382،
( 2. استفاده ازبنه مناسب باعث بدست آوردن سریع بازار می شود.( عباسی ، 1382
3. هرچه بنه درشت تر باشد قدرت رقابت با علفهای هرز بیشتر می گردد، زعفران در سال اول
دارای برگهای کشیده و باریک است که در حال رقابت برای جذب اکثریت تشعشع با
( عفلهای هرزتا آخر فصل رشد است.( ملافیایی ، 1382
4. می توان از بنه های کوچک جهت تغذیه حیوانات استفاده نمودکه نسبت به سایرمنبع تغذیه
حیوانات از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه می باشد.
5. پیازهای درشتی که در دمای 10 درجه سانتی گراد قرار داشتند، حداکثر تعداد جوانه فعال و
پیازهای دختری را تولید کردند.
٣١
6. پیازهای درشت درسال اول بازده مزرعه را افزایش می دهند بلکه از طریق بچه زایی بیشتر و
تولید پیازهای درشتتر بازده مزرعه را در سا ل های دوم و سوم افزایش می دهند.(باقری
( کنی ، 1384
( 7. استفاده ازروشهای جدید جهت بهبود عملکرد بنه زعفران.( باقری و وصال، 1382
( 8. بیماری خاصی وجود ندارد.( ملافیایی ، 1382
نقاط تهدید
1. عدم توجه به بنه و خاک منطقه جهت رتبه بندی محصول.
2. صدور بی رویه پیاز زعفران به کشورهای مجاور مثل افغانستان که باعث افزایش رقبا می
شوند.
0 کیلوگرم درهرهکتاراست.( ملافیایی / 3. عملکردزعفران درایران درسال اول پایین و کمتر از 3
(1382،
٢‐ عامل زمین ‐١‐١‐٢
زعفران گیاهی است که بر خلاف محدود شدن آن به نقاط خاصی از جهان، در بسیاری
ازخاکهای زراعی موجود قابلیت تولید دارد .خاک مزرعه زعفران بهتر است دارای ساختمان متوسط، کم و
بیش نرم و با نفوذپذیری خوب باشد .گرچه این گیاه در خاکهای سیلیسدار،رسی،آهن دار و گچی نیز
( رشد مناسبی دارد(سرمدو همکاران ، 1378
از جنبه نظر مدیریت می توان گفت که خاک در فن آوری تولید زعفران شامل تناوب زراعی
انتخاب و تهیه زمین ،روشها و طرز کاشت ،انتخاب بنه ،تاریخ کشت بنه، آماده سازی بنه جهت
٣٢
کشت،تراکم بوته،آبیاری ،کوددهی ،وجین ومبارزه با علفهای هرز،زمان ونحوه برداشت نقش مهمی را ایفا
( می کند.(سرمدو همکاران ، 1378
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
( 1. زعفران گیاه قانع و کم توقعی است.( ملافیایی ، 1382
%16 .2 تا 80 %تغییرات عملکردزعفران تابعی از متغیرهای خاک است که شامل میزان ماده آلی
است.(،عباسی، 1375 – صادقی c/n ،فسفر قابل استفاده از مواد معدنی،پتاسیم تبادلی و نسبت
( -1375 کافی و دیگران، 1381 ،
– 3. زعفران در خاکهای سیلیسی ،آهن دار و گچی دارای رشد مناسبی است.( عباسی، 1375
( سرمد و همکاران ، 1378
( 4. زعفران جهت رشد عناصر غذایی فراوانی را مصرف نمی کند.(صادقی، 1368
5. خاک مناسب خاکی است که لحاظ دانه بندی دارای ساختمان متوسط نرم با نفوذ پذیری
( خوب باشد.( عاطفی ودیگران، 1382 و ملافیایی ، 1382
( 6. افزایش ازت نیتراتی خاک اثر مثبت برعملکرد خاک دارد.(عباسی، 1382
نقاط ضعف
1. فقر زمین از نظر ترکیبات غذایی مورد نیاز جهت کشت زعفران و تولید ات گیاه زعفران
2. کاهش کیفیت تولید به علت کشت در مناطق غیر مستعد بدون توجه به مواد مورد نیاز در
خاک جهت رشد گیاه زعفران.
( 3. زمینهای شور ، فقیر ،مرطوب واسیدی برای گیاه زعفران مناسب نمی باشد.( رحمتی، 1382
٣٣
4. سهم خرده مالکان اززمینهای مزروعی زعفران بسیار بالاست.
( 5. زعفران در زمینهایی که دارای قلوه سنگ است محصول مناسبی نمی دهد.( رحمتی، 1382
( 6. مقدار کربنات کلسیم عامل محدود کننده رشد مطلوب زعفران به شمار میاید.( صادقی، 1382
( 7. زمینهای مرطوب و باتلاقی مناسب رشد زعفران نمی باشند.( صادقی، 1368
( 8. افزایش ازت آمونیاکی خاک ،اثر منفی بر عملکرد گل زعفران دارد.( عباسی، 1382
9. عدم توجه به بنه و خاک منطقه جهت بهبود عملکرد محصول زعفران
فرصتهای موجود در زمینه انتخاب جهت کشت زعفران
( 1. با توجه به کمبودموادموردنیازدر یک خاک از کودمناسب استفاده می کنیم.( رحمتی، 1382
2. با توجه به نوع خاک از سیستم آبیاری متناسب با آن استفاده می کنیم.(سایت آفتاب)
3. مناسبترین خاک جهت رشد زعفران خاک رسی ماسه ای است که یک چهارم خاک ماسه و
بقیه خاک رس باشد (سرمد و همکاران ، 1378 )که علاوه بر تامین مواد غذایی ، بنه بتواند در
(www..irandeserts.com) . برابر شرایط محیطی مقاومت کند
4. خاک علاوه بر اینکه حاوى هوا براى تنفس ریشه هاومواد غذایى براى تغذیه گیاه است
( بعنوان منبع ذخیره رطوبت نیز در نظر گرفته مى شود.(جهانی. 1372
5. باتوجه به نوع خاک جهت مبارزه بابعضی ازعلفهای هرزازعلف کش شمیایی متناسب آن
( استفاده می کنیم.( ملافیایی ، 1382
6. بهترین میزان نفوذپذیری خاک بین 10 تا 30 میلی لیتر در ساعت جهت محصول زعفران
است(سایت آفتاب)
7. ایران به علت تنوع آب وهوایی وخاک مناسب دارای بهترین کیفیت در جهان است.
٣٤
8. زعفران بیشتر زمینهای شیرین حاصلخیز، شیرین و بابافت متوسط (لولی،لیمونی،شنی-رسی)وآهکی
( بین 7تا 8رابهترمی پذیرد.(عباسی 1375 – بهنیا، 1370 PH با
9. برای رشدو پرورش گیاه زعفران زمین باید حاصلخیز و خاک آن سبک باشد(سرمد و
( همکاران ، 1378
نقاط تهدید
1. خاک حاصلخیز سبب افزایش رشد رویشی زعفران و کاهش رشد زایشی زعفران می شود.
2. کمبودکربنات پتاسیم به علت کمک به تجزیه مواد آلی به عنوان یک عامل در کاهش عملکرد
زعفران مطرح است.
3. مزارع زعفران بعد از سال هشتم گل آوری پایینی به علت ایجاد یک نوع سم از گیاه دارندو
اگر بنه های زعفران را عوض کنیم باز هم میزان گلدهی افزایش نمی یابد.
٣‐ عامل اقلیم ‐١‐١‐٢
با توجه به شرایط اقلیمی کشور ما که رطوبت و نم نسبی(آب) از عوامل اصلی محدود کننده
توسعه کشاورزی است، زعفران گیاه کم توقعی از بازده اقتصادی بالایی برخوردار است. زیرا زمان
مصرف آب در زراعت زعفران موقعی از سال است که سایر محصولات به آب نیازی نداشته یا حداقل با
مشکل کم آبی مواجه نمیباشند. این گیاه در دوران خواب زمستانی هم نیاز به آبیاری ندارد و رویش گیاه
زعفران در فصل سرد پائیز و زمستان موجب میشود که این گیاه آفات و بیماریهای مهمی نداشته و به
( سمپاشیهای مکرر نیاز ندارد.(حبیبی و باقری کاظم آباد، 1376
٣٥
زعفران گیاهی نیمه گرمسیری است و در نقاطی که دارای زمستانهای ملایم و تابستانهای گرم و
خشک باشند به خوبی می روید .در عین حال مقاومت خوب گیاه زعفران در برابر سرما زیاد است و تا
حدود 25 – درجه سانتی گراد برودت را تحمل میکند، لکن چون دوران رشدش محدود به پاییز و
( زمستان و اوایل بهارمیشود، قاعدتاً در این ایام به هوای معتدلی نیاز دارد .(بهنیا، 1370
زعفران با توجه به ماهیت محیط رشد خود در طول فصل رشد با تنشهای محیطی مختلفی مواجه
می گردد . مهمترین تنشهای محیطی مطرح در گیاه زعفران تنشهای خشکی ،سرما ، گرما و شوری
می باشد .
مهمترین متغیرهای محیطی تاثیرگذار یا به عبارتی عمده ترین عوامل اقلیمی موثر بر فعالیت
زراعی زعفران شامل آفتاب یا نور،بارندگی(باران وبرف)،دما یا درجه حرارات ،رطوبت ،نم نسبی (میزان
تبخیر و تعرق) ،عرض جغرافیایی و ارتفاع هستند که به بررسی آنهامی پردازیم.
1-3-1-1-2 . آفتاب یا نور
عامل اقلیمی آفتاب از زمان کاشت تا زمانی که محصول زعفران بدست مصرف کننده می رسد به
عنوان یک عامل اصلی در کیفیت محصول نهایی ایفا می کند. این فاکتور از مهم ترین عوامل در گلدهی
زعفران محسوب می شودونقش مهمی در فرایندتولید تا مصرف نهایی ایفا می کند.
با توجه به وجود نور در مناطق تولید زعفران ، پژوهشگران در مورد اثرات شدت و کیفیت نور
دریافتی گیاه زعفران مطالعه نکرده اند .
ولی نظر به وجود روزهای ابری فراوان در طول فصل رشد ، حضور پوشش برف در بخشی از
فصل زمستان روی پوشش گیاهی زعفران ، سایه اندازی برگها روی یکدیگر و هم چنین سایه اندازی
٣٦
علفهای هرز روی برگهای زعفران ، شدت و کیفیت نور دریافتی توسط برگها نسبت به نور طبیعی
خورشید تغییر می کند .میزان رشد گیاه از حاصلضرب فتوسنتز کننده در میزان فتوسنتزبدست می آید. در
مورد زعفران ، شاخص سطح برگ مطالعه گردیده ، ولی گزارشی مبنی بر میزان فتوسنتز در واحد سطح
برگ موجود نمی باشد .
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. گیاهان زعفرانی که از تابش آفتاب بیشتر بهره می برند از کمیت و کیفیت بالاتری برخودار
هستند.
نقاط فرصت
1. با توجه به ویژگی آفتاب ، از کاهش هزینه ها با توجه به شرایط تحمیلی از این ناحیه تصمیم
اخذ می گردد.
2. آفتاب در فصل رشد با فرض مقدار ثبات یافته سایر عوامل بر عمل رشد و تکثیر زعفران
کمک می کند.
نقاط تهدید
1. انرژی آفتاب جایگزین ندارد.
٣٧
2. گرمای زیاد سبب خشک شدن سریع برگها و به خواب رفتن زودتر از موعود بنه زعفران
می گردد.
2-3-1-1-2 . بارندگی( باران وبرف)
مهم ترین عنصر اقلیمی موثر بر فعالیتهای کشاورزی بارندگی و وضعیت منابع آب مورد بهره
برداری است .با توجه به اینکه مناطق زعفران خیز جزء مناطق کم باران کشورشناخته می شوند، لذا
گزینش گونه های گیاهی جهت کشت و کار که نیاز آبی کمتری داشته باشند در اولویت قرار می گیرند .
(جهانی ، 1372 )میانگین بارندگی نقاط زعفران خیز بین حداقل 163 میلیمترو حداکثر 309 میلیمتر در
نوسان می باشد .با توجه به اینکه کشت دیم با بارندگی کمتر از 250 میلیمتر اصلاً از نظر کشاورزی
توجیه علمی ندارد. لذا زعفران که یک گیاه کم توقع می باشد برای اکثر نقاطی قابل کشت زعفران که
( میانگین بارش سالیانه آنها به زحمت به 200 میلیمتر میرسد بسیار سودمند خواهد بود. (صادقی، 1375
باید متذکر شد که رابطه معناداری بین کاهش میزان بارندگی سالانه و سطح زیرکشت زعفران به نسبت
سایرمحصولات زراعی در کشور در طی 25 سال اخیر شکل گرفته است،بدین معنی که یکی از عوامل گسترش
سطح زیرکشت زعفران در سال های اخیر، کاهش متوسط بارندگی سالانه در کشور می باشد.(صادقی 1375 و
( جهانی 1372
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. بارندگی به موقع در فصل رویش برگها به رشد و تکثیر پیاز با شرط ثابت ماندن سایر عوامل
کمک می کند.
٣٨
( 2 میلیمتردرروزمی باشد.( ملافیایی ، 1382 / 2. بالاترین نیازآبی در فروردین واردیبهشت با مقدار 5
( 3. نیازآبی 300 میلیمتر بارش درطول دوره رشداست.(بهنیا ، 1371
نقاط ضعف
( 1. باران زیاد به علت افزایش رطوبت خاک موجب خرابی زعفران می شود.( علیرضارحمتی، 1382
( 2. درمناطق بابارش نامنظم باران کیفیت وکمیت محصول کم می شود.(رحمتی، 1382
3. عدم نزولات جوی در طول فصل رشد (از نیمه مهرماه تا نیمه اردیبهشت ماه)در چند سال
( اخیر باعث عدم نیاز سرمایی گیاه شده وتولید گیاه کاهش یافته است.(رحمتی، 1382
نقاط فرصت
( 1. پیش بینی میزان نزولات جوی واقدامات احتیاطی جهت حفظ گیاه زعفران.(رحمتی، 1382
( 2. برای برف وباران ازجایگزین آبیاری می توان کمک گرفت.(رحمتی، 1382
3. در زمستان درصورت بارش برف فراوان می توان جهت محافظت ازیخ زدگی پیاز های تازه
ترازافزودن لایه برف بر روی آنها مطمئن شد.
نقاط تهدید
1. آمدن برف زیادموجب عدم رشد مناسب برگهای زعفران می گردد.
3-3-1-1-2 . دما یا درجه حرارات
درجه حرارت یکی از عناصر اصلی در جغرافیای گیاهان زراعی است .اکثر گیاهان منطقه معتدله
تا زمانی که درجه حرارت به بالاتر از 6 درجه سانتیگراد نرسد، رشد نخواهند کرد .بدون وجود شرایط
مساعد حرارتی، جوانه زدن بذر و رشد گیاهان به تعویق می افتد .درجه حرارت، تمامی فرایندهای
٣٩
فیزیکی و شیمیایی متابولیسم گیاهی را تنظیم می کند .هر چند زعفران در مناطق معتدل و خشک پرورش
می یابد، ولی درفصل رشد آن به صورتی است که اندامهای هوایی و قابل رویت آن در نیمه سرد سال،
سر ازخاک درآورده و رشد می نماید .بخش اعظمی از طول فصل رشد این گیاه، با یخبندانهای زمستانه
مواجه است .لذا می توان این گیاه را یک گیاه مقاوم به سرما به حساب آورد .معمولاًدر مناطق تولید
زعفران در جنوب خراسان متوسط حداکثر دما در زمان ظهور گل و رشد برگ در ماههای آبان، آذر و دی
از 20 درجه سانتیگراد تجاوز نمی نماید، در صورتی که متوسط حداقل دما در طول این مدت نزدیک به
( صفر می باشد.(ترابی، 1369 وصادقی ، 1375
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
( -22 (بهنیا، 1371 <x< 1. تحمل درجات دمایی بین 40
( 2. گیاه زعفران دارای رژیم حرارتی متفاوتی است.(رحمتی، 1382
3. وجودیک درجه حرارت حداقل جهت گلدهی زعفران بین 10 تا 15 درجه سانتی
( گراد.(رحمتی، 1382
( 4. درمناطق سردسیر گلدهی زعفران سریعتر شروع می شود.( ملافیایی، 1382
( 5. درجه حرارت تعیین کننده رشد بنه عفران است.(رحمتی، 1382
( 6. مناطق سرد سیر زودتر گل می دهند.( حسینی وهمکاران، 1382
7. پیازهای درشتی که در دمای 10 درجه سانتی گراد قرار می گیرند، حداکثر تعداد جوانه فعال
( و پیازهای دختری را تولید می کنند.(قرایی و بیگی، 1370
٤٠
8. دماهای 15 و 20 درجه سانتی گراد در مر احل اولیه رشد و دمای 10 درجه سانتی گراد
درمرحله پایانی رشد، می توانند وزن وتعداد پیازهای دختری را در گیاه زعفران افزایش
( دهند.(قرایی و بیگی، 1370
نقاط ضعف
( 1. سرمای شدیدوگرمای زیاد باعث کاهش عمکرد زعفران می شود.( ملافیایی ، 1382
2. گرمای زیاد در فصل بهار سبب خشک شدن سریع برگها شده و باعث به خواب رفتن
سریعتر بنه شده واز تولید بنه مطلوب میکاهد.
3. عدم قابلیت پیش بینی صحیح زمان سرد شدن هوا در ایران
4. با توجه به اختلال در وضعیت آب وهوا و آبیاری زمینهای کشاورزی، برگهازودتر بیرون
آمده یا کیفیت گل زعفران کم می شود.
نقاط فرصت
1. زعفران در مناطق کوهستانی در دامنه هایی که آفتاب گیر نیست و کمتر در معرض تابش
آفتاب است بهتررشد می کند.
2. مناطق سردسیردر صورت ثابت بودن سایر عوامل محصول،ارزش افزوده بهتری را می دهد.
نقاط تهدید
1. عدم توجه به زمان آبیاری با توجه به درجه گرما
2. عدم انجام تحقیقات پیرامون توقف رشد برگ با توجه به درجه گرما
3. در زمینه میزان مقاومت بنه زعفران در برابرعامل گرما و سرما ،پژوهش زیادی انجام نشده است.
٤١
4-3-1-1-2 . منابع آبی یا رطوبت
مناطق کشت زعفران ایران باقرارگرفتن در محدوده کمربند خشک و نیمه خشک جهان، یکی از
مناطق دارای منابع آبی محدود و همراه با نوسانات شدید و غیر قابل اعتماد است .با توجه به نوع اقلیم
حاکم بر ناحیه (حجم نزولات جوی کم، جریانات سطحی عمدتاً فصلی و با دبی اندک، سطح آبهای
زیرزمینی پایین و در حال افت، تبخیر وتعرق پتانسیل شدید ) محدودیتهای جدی در زمینه بهره برداری
( از منابع آب در آن ایجاد شده است.(صادقی، 1375
علاوه بر آن در خیلی از مناطق کشت زعفران ایران آب مصرفی این گیاه دارای کیفیت شوری
بوده که جهت کشت سایر گیاهان کاربرد چندانی ندارد و همین امر یک مزیت نسبی دیگر جهت گسترش
( سطح زیر کشت زعفران که تطابق بیشتری با این شرایط دارد، تلقی میشود.(صادقی، 1375
مساله دیگر تعداد دفعات آبیاری است، هر چند شیوه ها و تعداد دفعات آبیاری زعفران درمناطق
مختلف کشور تا حدودی تفاوت دارد، اما در مناطق کشت زعفران تعداد دفعات آبیاری حداکثرمنحصر به
6مرتبه در طول سال می باشد .این تعداد دفعات آبیاری در قیاس با سایر محصولات زراعی مثل پنبه و
چغندرقند اندک بوده و بیانگر نیاز آبی کم آن می باشد .مسلماً این امر نیزیک امتیاز دیگر برای انتخاب
( این محصول جهت کشت درایران بوده و می باشد. (ترابی، 1369
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط ضعف
1. نگه داشتن بنه زعفران در جای مرطوب در کوتاه مدت باعث خرابی آن می شود.
٤٢
1-3-1-1-2 . نم نسبی (میزان تبخیر و تعرق)
نم نسبی عبارت از نسبت بخار آب موجود در هوا به مقدار بخار آبی که همان دما می تواند داشته
( باشد.(رحمتی ، 1382
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. هر چه نم نسبی هوا در اواخر تابستان و اوایل پاییز بیشتر باشد شروع گلسازی و گلدهی پیاز
زعفران بیشتر می گردد.
2. افزایش نزولات جوی در فصل زمستان و پاییز با افزایش تعداد بنه پیاز زعفران بر اثر عمل
فتو سنتز می شود.
3. زعفران در مناطقی کشت می شود که در تابستان دارای نم نسبی کم و در اوایل پاییز کم کم
( زیاد می شود که محیط را برای رشد گیاه زعفران آماده می کند.(رحمتی، 1382
نقاط ضعف
1. گاهی اوقات با بالا رفتن نم نسبی و بدون اینکه زمین زعفران آبیاری شود گلهای زعفران
( بیرون می آید که بخاطر نداشتن رطوبت ضعیف می باشد .(رحمتی، 1382
2. کاهش نزولات جوی موجب پایین آمدن عملکرد زعفران می شود.
نقاط فرصت
1. با استفاده از محلول پاشی کود در فصل زمستان می توان به بالابردن عملکردزعفران
( درسالهای خشکسالی کمک نمود.( حسینی و همکاران، 1382
٤٣
2-3-1-1-2 . عرض جغرافیایی و ارتفاع
نقاط عمده زعفران خیز در عرض جغرافیایی 32 درجه تا 35 درجه شمالی واقع شده اند .ازنظر
ارتفاع نیز غالب شهرستانهای زعفران خیز در ارتفاع بین 1000 تا 1300 متر از سطح دریا واقع شده اند .
در حقیقت عامل ارتفاع یکی از مهم ترین شرایط در عملکرد مطلوب گیاه است.
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. کشت در ارتفاع کمتر و بیشتر از آن بر عملکرد کمی و کیفی تولید اثر مستقیم دارد.
2. برای کشت زعفران 32 تا 36 درجه عرض شمالی وتا ارتفاع 1000 متراز سطح دریامناسب می
( باشدوکیفیت مطلوب را ارایه می دهد. ( رحمتی، 1382 وبهنیا، 1371
نقاط ضعف
1. زعفران درمناطقی که در معرض بادهای سرد باشدرشد خوبی نداشته لذا محصول خوبی
( نمی دهد.( عاطفی و دیگران ، 1382
نقاط فرصت
( 2. گیاه زعفران بیشترین تطابق را با الگوی بارندگی مدینه ترانه ای دارد.(رحمتی، 1382
٤‐ عامل انسانی و فنی ‐١‐١‐٢
1-4-1-1-2 . مدیریت
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
٤٤
1. تاکید بر سود آوری فعالیت اقتصادی بصورت سنتی.
2. مدیریت وتهیه یک بانک بنه زعفران جهت بهبود و پشتیبانی از زعفران مرغوب.
3. ایجاد یک آرم ملی در جهت معرفی زعفران.
نقاط ضعف
1. جدا نبودن مالکیت از مدیریت.
2. مدیریت تولید سنتی در بخش دولتی و غیر دولتی.
3. عدم نظارت فنی وعلمی بر فرایند گزینش نهاده های تولید.
4. نداشتن دیدگاه کلی و بلندمدت نسبت به نهاده های تولید.
5. بالابودن هزینه تولید زعفران در ایران به لحاظ بکارگیری روشهای سنتی در مراحل کاشت
،داشت و برداشت.
( 6. عدم حمایت از تولید کننده زعفران با رها کرد ن یا پیاده نمودن برنامه نادرست.( ملافیایی ، 1382
2-4-1-1-2 . نیروی کار
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. پایین بودن هزینه دستمزد کارگران در ایران.
2. میزان نیروی انسانی در سال اول نسبت به سال های بعد درشیوه های نوین در هکتار یک
99 روز ). / سوم است ( 319
نقاط ضعف
٤٥
1. به علت مالکیت زمین معمولا کارایی به علت داشتن زمان از بین می رود.
2. بیشتر نیروی انسانی بکار گرفته شده در سال اول در کاشت پیاز مصرف می شود.
نقاط فرصت
1. جذب سرمایه گذار خارجی در جهت آموزش و پیشرفت دانش نیروی کار.
نقاط تهدید
1. افزایش غیر قابل پیش بینی هزینه های حقوق و دستمزد به علت تورم.
2. مهاجرت بی رویه مردم به کلان شهرها بخاطر خشکسالی و اقتصادی نبودن زندگی.
1-2-4-1-1-2 آموزش نیروی انسانی
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط فرصت
1. گنجاندن مطالب لازم برای نگهداری و جابجایی صحیح زعفران در کلاسها و نشریات
اموزشی.
2. آموزش استانداردهاو بهبود مداوم آن در آموزشهای همگانی.
3. ایجاد کلاسهای آموزشی در جهت افزایش توان فنی.
4. ایجاد یک رادیو ملی جهت،ترویج، آموزش والگوبرداری توسط مردم در مناطق
مختلف.(سایت افتاب)
5. پیگری رفع نابسامانی ها در تشکلهای تولیدی با جلسات آموزش مداوم.
6. مهمترین عوامل تغییر نگرش افراد عبارت از: مشاهده مزراع دیگران ،توصیه سایر کشاورزان
( و توصیه همسایگان است.( تاجیانی و کوپاهی ، 1386
1. نقاط تهدید
٤٦
2 می بنید -1 – 1. درصد نیاز به آموزش در جدول شماره 2
2- درصد نیاز به آموزش -1- جدول شماره 2
داشت
کاشت آبیاری وسله کشی استفاده ازکود کنترل علفهای هرز
برداشت
34,3 64,2 72,2 42,3 34,3
از جدول فوق نتایج زیر حاصل می گردد:
2. تجربه عملی کشاورزان بر تمامی مراحل تولید غیر از کاربرد استفاده از کود معنی دار
( است.( تبرائی ، 1382
٣. میزان نیاز به اموزش در مرحله داشت زیاد است.
٣. فن آوری (سخت افزاری و نرم افزاری) -٤-١- ١-٢
با استفاده از فن آوری های جدید می توان این امر را بصورت مکانیزه انجام داد . برای نمونه به فن
آوری ایجاد شده توسط آقایان محمد حسین سعیدی راد، اسداله اکرم و عباس مهدی نیا با عنوان ساخت و
ارزیابی کارنده پیاز زعفران توجه نمود. دستگاه مربوطه به همراه یک تراکتور 35 تا 40 اسب بخار قادر است
یک هکتار را در کمتر از 9 ساعت کشت نمایدکه در مقایسه با روش کشت دستی ( 35 روز کارگر و 40
ساعت کارکرد تراکتور 65 اسب بخار ) موجب صرفه جویی در وقت وهزینه ها می گردد.
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط تهدید
1. عدم وجود یک بانک ژن مختص گیاه زعفران.
5-1-1-2 . پول و سرمایه
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
٤٧
نقاط قوت
1. پایین بودن ارزش برابری ریالی ایران
2. مساعد بودن شرایط پرداخت تسهیلات بانکی
3. بیمه بودن تسهیلات و محصول در برابر حوادث طبیعی
نقاط ضعف
1. نداشتن سرمایه و عدم توان مالی تولید کنندگان
(kspu ) 2. کمبود پول در گردش
نقاط فرصت
1. در صورت رعایت کشت صحیح و مساعد بودن شرایط در سال اول تمامی هزینه انجام
شده قابل برگشت است .
2. اصلاح قوانین و مقرارت اداری و وضع و تصویب قوانین و مقرارت ضروری و
مناسب.
3. اصلاح قوانین و مقرارت بانکی.
4. ایجاد انگیزه مناسب و تدوین راهکاههای تشویقی در امر سرمایه گذاری.
نقاط تهدید
1. بالا رفتن تورم و ارزش مالی پولهای کم تولید کنندگان که منجر به نامساعدتر شدن
وضعیت اقتصادی آنها می شود.
2. کاهش ارزش پولی به علت تورم.
3. عدم دسترسی به بازارهای پولی، منابع مالی و سرمایه گذاری مناسب.
4. بالا بودن نرخ بهره بانکی در ایران نسبت به سطح جهان.
٤٨
2-1-2 بررسی فرایند تولید
تاکنون به بررسی عواملی پرداختیم که در تعامل با یگدیگر به عنوان عوامل اصلی تولید محسوب
می شوند. تعدادی ازاین عوامل رامی توانیم دستکاری کنیم .تعدادی از آنها را می توانیم کم یا زیاد کنیم ولی
گروهی از این عوامل در اختیار مانمی باشد.تمامی عوامل فوق در فرایند تولید و در مرحله کاشت با هم ترکیب
می شوند تا شرایط برای رشد محصول زعفران شکل بگیرد .لذا در مرحله کاشت بعضی از این عوامل که
مستقل بودند و تغییر دادن آنها بطور کامل امکان پذیر ما بود از دست ما خارج و به عنوان یک متغیر وابسته
2 می اندازیم -1- می شود .تعدیل آن توسط بعضی از متغیر ها تعدیل می شود.با توجه به نمایش 2
2 – زیر سیستم فرایند تولید -1- نمایش 2
3 – بررسی فرایند کاشت در زیر سیستم تولید -1 – نمایش 2
نهاده های تولید
متغیر تعدیل شونده مستقل بنه
متغیر تعدیل شونده مستقل خاک
متغیرهای مستقل انسانی وفنی
متغیرهای مستقل تعدیل شونده اقلیمی
متغیرهای مسقل غیر قابل تغییر اقلیمی
متغیرمستقل تعدیل کننده کود
مرحله کاشت زعفران
در اولین سال تولید
تراکم بوته ها
روش و طرز کاشت
زمان کاشت
٤٩
با توجه به جدول فوق مشاهده می کنید که مجموعه نهاده های تولید در سال اول در یک
مجموعه بزرگتر تلاش می کنند تا گیاه زعفران به حداکثر بازدهی برسد تا ستاده های مناسب و مقبول
نصیب انسان گردد..
1-2-1-2 شیوه زراعت زعفران و مراحل آن(کاشت)
بطوریکه گفته شد پیاز زعفران گیاهی است چندساله که گاهی اوقات تا 13 سال نیز در زمین
می ماند.( رجبی و داد خواه ، 1381 )به لحاظ اینکه پیاز زعفران پس از کاشت اولیه در روش سنتی مدت
7 تا 10 سال متوالی محصول می دهد مرحله کاشت بطور کلی در سال اول انجام می گیرد کاشت در
سالهای بعد با توجه به بررسی زمین تا پایان سال سوم برای ترمیم زمین استفاده می گردد. در طی
سالهای بعد بیشتر عملیات مربوط به مراحل داشت و برداشت در مزارع زعفران اجرا می شود.( رجبی و
داد خواه ، 1381 ) کاشت اولیه مستلزم فراهم آمدن شرایط و امکانات و عملیات زیر است:
-1 انتخاب و تهیه زمین
-2 انتخاب بذر (پیاز)
-3 طریقه کاشت زعفران که جهت کاشت باید به موارد زیر توجه کامل را مبذول داشت
1-1- . تراکم بوته ها 1–2-1-2
2-1- . روش و طرز کاشت 1–2-1-2
3-1- . زمان کاشت 1–2-1-2
4-1- . عمق کاشت 1–2-1-2
اکنون به بررسی نهاده های تولید در مرحله کاشت در سال اول می پردازیم.
1-1-1-2-1-2 . تراکم بوته ها
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
٥٠
نقاط قوت
1. تراکم بیشتر در بنه زعفران با کوتاهتر شدن دوره بهره برداری مزرعه زعفران با عملکرد بیشتر
( باعث افزایش بهره برداری گیاه زراعی از منابع موجودمثل کود و آب می گردد.(بهنیا ، 1371
10 ) با * 10 ) و( 30 * 2. تراکم 50 بوته (بنه ) در هر متر مربع به فاصله ردیف وبوته ( 20
پیازهای بالای 8 گرم توصیه می گردد.
3. برای کاشت زعفران در هر هکتار بین 4 تا 8 تن پیاز استفاده می گردد.
4. مقدار ماده آلی با افزایش عمق خاک کاهش و با کاهش ارتفاع در خاکهایی که زهکشی
( خوب دارند،افزایش می یابند.(لطیفی و همکاران ، 1375
نقاط ضعف
1. در روش سنتی کاشت بنه را از زمین کهنه برداشت و به صورت فله ای بعد از شیار
تراکتور می کارند.
2. هزینه کاشت به روش سنتی با توجه به استفاده از نیروی انسانی زیاد هزینه بر است.
نقاط فرصت
1. تراکم بوته ها در واحد سطح بستگی به نوع و روش کشت و دانش بومی زراعین
( واندازه بنه تغییر می کند.(محسن عاطفی و دیگران ، 1382
2. برای کاشت می توان از ابزارهای جدید کاشت به روش علمی استفاده کرد که پیاز
مناسب را در فواصل مورد نظر در زمان کمتر و با دقت بهتر می کارد.
3. می توان با استفاده ازکاشت بنه های درشت در جاهای خاص به تولیدبالاتری دست یافت.
2-1-1-2-1-2 . روش و طرز کاشت
٥١
شیوه زراعت زعفران به بیش از 2500 سال می رسد.برای کاشت بنه زعفران در فرصت مناسب
در پا ییز یا زمستان زمین را شخم عمیق می زنند.در صورتی که شرایط آماده نباشد می توان شخم را در
پایان بهار یا اوایل تیر ماه نیز انجام داد .
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. در مناطق سرد سیر بهتر است که برای مقابله با سرما عمق کاشت گیاه را پایین تر ببریم.
2. گیاه زعفران در سالهای اول دارای توان رقابتی مناسبی جهت مبارزه با علفهای هرز
( ندارد.( حسینی ایوری، 1382
10 سانتیمتر است – 3. عمق کاشت بسته به شرایط آب و هوایی بین 20
4. شیب بد زمین باعث زهکشی بد و کاهش عملکرد زعفران می گردد.
5. بین عمق کاشت و مصونیت از سرمای زمستان و گرمای تابستان رابطه مستقیم وجود دارد.
( 6. در موقع کاشت سر پیازها باید به سمت بالا قرار گیرد.( عاطفی و دیگران ، 1382
7. کشت تک کار بنه بصورت ردیفی با وزن بنه بالای 8 گرم توصیه می گردد.
نقاط ضعف
1. در کشت سنتی فاصله ردیف ها 30 تا 35 فاصله کپه ها 25 سانتی متر و مقدار بنه ها
در هر کپه بین 3 تا 15 عدد است.
2. کاشت بنه ها به فاصله کمتر از ده سانتی متر محیط مناسبی را جهت رشد کنه ایجاد می کند
( 3. هیچ روش معینی در کشت سنتی جهت کشت بنه وجود ندارد.( عاطفی و دیگران ، 1382
نقاط فرصت
٥٢
1. در کاشت اگر زمین کمی رطوبت داشته باشد کلوخه ها از بین می رود.
4. یک دیدگاه کلی و بلندمدت نسبت به پیاز زعفران به عنوان یک منبع سرمایه گذاری وجود ندارد.
( 5. تیمارپیازها با جیبرلین سبب افزایش ریشه زایی در گیاه زعفران می شود.(قرایی و بیگی، 1370
6. پیازچههای جدید اغلب در بالا و تعداد کمی هم در اطراف و قاعده پیاز قبلی به وجود میآید.
( ( مشایخی و لطیفی. 1375
( 7. می توان با زعفران از نخود بعنوان یک کشت دیمی استفاده کرد.( فرهودی و همکاران ، 1382
2. روش کشت مخلوط زعفران و زیره سیاه به نسبت دو ردیف زعفران یک ردیف زیره
( سیاه توصیه می شود.که مزایای زیر را به دنبال دارد.( بهشتی وفراوانی، 1382
به صرف بودن از لحاظ اقتصادی ومحافظت گیاهان پایه بلند از گیاهان پایه کوتاه. 􀀹
کاهش جمعیت حشرات ،قارچها وکنه ها نسبت به زمان تک کشتی وفرسایش کمتر 􀀹
( خاک به علت پوشیده بودن خاک در کل سال.( فرهودی و همکاران ، 1382
3. زعفران را می توان در زیر سایه بوته زرشک و درختان بادام که در فصل تابستان به
( آب کمی نیاز دارند کاشت.( عاطفی و دیگران ، 1382
4. در موقع کاشت بهتر است " پولک " یا طبق خشک کف پیاز به همراه مقداری از
پوسته های آزاد روی پیاز را جدا سازند.تا جذب آب سریعتر و جوانه زدن آن سریعتر
( انجام شود.( عاطفی و دیگران ، 1382
نقاط تهدید
٥٣
1. پیاز زعفران در هر سال نسبت به قبل حدود 2 سانتیمتر به سمت بالای خاک می آید و
پس از چند سال تقریبا نزدیک سطح خاک قرار می گیرد که در این حالت پیازها از
زمین خارج می شوند.
3-1-1-2-1-2 . زمان کاشت
3ذیل نگاه -1- بین زمان کاشت و تعداد گلهای آن در سال اول رابطه مستقیمی وجود دارد. به جدول شماره 2
کنید.
3- اثر زمان کاشت در گل آوری زعفران – 1- جدول شماره 2
ماه کاشت تعدادگل در متر مربع
اردیبهشت 48
خرداد 48,5
تیر 18,5
مرداد 17,75
شهریور 13
اثر زمان کاشتپیاز در گل اوری زعفران
48 48.5
18.5 17.75
13
0
10
20
30
40
50
60
شهریور مرداد تیر خرداد اردیبهشت
تعدادگلدرمترمربع
همانطور که در جدول می بیند بیشترین تعداد گل با فرض ثابت بودن سایر عوامل مربوط به
( اواخر اردیبهشت و خرداد ماه است.(بهنیا ، 1371
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. بهترین زمان اردیبهشت و خرداد ماه است که از عوامل بالا بودن تولید به میزان حدود
2,8 کلیو گرم در هکتار است.
٥٤
2. پیاز زعفران را می توان بصورت پخش شده در محل سرد و خشک جهت کشت در
(www..irandeserts.com). ماههای بعد نگهداری نمود
3. با توجه به تحقیقات فیزلوژی گیاه ،مراحل تکوین ،تمایز اندامها در بنه زعفران ،بهترین
زمان انتقال وکشت بنه در خردادماه توصیه می گردد.
4. بهتر است که پیاز ها را پس از بیرون آوردن از زمین کاشته شوند تا پیازها ضمن
استراحت در زمین جدید مستقر شوند.
نقاط ضعف
1. زمان کاشت زعفران در تابستان نا مناسب است، که سبب آسیب رسیدن به بنه پیاز
( وملافیایی، 1382 www..Irandeserts.com ). بابت شرایط اقلیمی گرم می شود
2. یک روش علمی جهت تخمین زمان کاشت در روش سنتی وجود ندارد.
3. نکاشتن پیاز زعفران و نگهداری آن برای سال بعد باعث عدم توسعه فیزیولوژیکی گلها
(www..Irandeserts.com). شده و بازدهی سال اول را کاهش می دهند
4. تاخیر در بیرون آوردن پیاز ها موجب ظهور ریشه ها شده و رشد بهینه پیازها را به
( مخاطره می اندازد.(عاطفی و دیگران ، 1382
نقاط فرصت
1. دراسپانیابا روش کاشت جدید پس از گذشت 4 سال در خردادماه زمانی که گیاهان رشد
مناسبی کرده و پیازهای جدید نیز تشکیل شده اند پیازها را از زمین خارج می کنند.
2. برای زمان کاشت بنه بهتراست در دوره خواب بنه نسبت به جابجایی بنه اقدام نمایید.
( (ملافیایی ، 1382
٥٥
نقاط تهدید
1. در خراسان غالبا از اوایل مرداد ماه تا اوایل مهرماه کشت می شود که باعث کم شدن
تولید در سال اول می گردد.زیرا معمولا گیاه زعفران آمادگی ریشه کردن و جوانه زدن
(www..Irandeserts.com). را دارد
2. پایین ترین تعداد گل در سال اول مربوط به مرداد و شهریور است که بین 13 تا 22
گل متغیر بوده است.
4-1-1-2-1-2 . عمق کاشت
-2-1-2-1-2 سال دوم تا پایان سال پنجم
ازآنجایی که ما به دنبال یافتن بیشترین بهره وری از نهاده های تولید هستیم ،لذا با توجه به
محدود بودن نهاده های تولید باید سعی در حداکثر نمودن کارایی این عوامل را انجام دهیم . بر این مبنا
ما می توانیم از دو طریق در سال دوم تا پنجم با اضافه نمودن خاک وبنه در مناطقی که کیفیت مطلوب
خود را از دست داده یا نیاز به اصلاح یا کشت دارند به بالا بردن تولید اقدام کنیم .بر این اساس دو متغیر
بنه و خاک که در شیوه سنتی بعنوان یک عامل تولیدی محسوب می گرددکه فقط یکبار کشت می گردد و
با کود بهبود می آیدنیز ترمیم و بهبود می یابد.
٤- مرحله کاشت زعفران در سال دوم تولید – ١- نمایش ٢
نهاده های تولید
متغیر تعدیل شونده بنه
متغیر تعدیل شونده خاک
متغیرهای مستقل انسانی وفنی
متغیرهای تعدیل شونده اقلیمی
متغیرهای غیر قابل تغییر اقلیمی
متغیرتعدیل کننده کود
متغیر تعدیل کننده مبارزه با آفت و
بیماری
مرحله کاشت زعفران
از سال دوم تولید
آبیاری
تراکم بوته ها
روش و طرز کاشت
زمان کاشت
وجین و مبارزه با علفهای هرز
کود دهی و تغذیه زعفران
٥٦
با توجه به مطالب فوق به بررسی نقاط قوت و ضعف نهاده های تولید در سال دوم تا پایان سال
پنچم می پردازیم فقط در مواردی که ویژگیهای مشترک دارند از آوردن مجدد آنها خوداری می کنیم .
1-2-1-2-1-2 . عامل بنه یا پیاز زعفران
مراحل رشد بنه زعفران بعد از کاشته شدن در زمین دارای پنج مرحله زیر است:
(15July تا May -1 دوره خواب یا استراحت: دوره خواب از اواخر اردیبهشت ماه تا اواخر تیر ماه (از 15
(15Aug تا July -2 دروه تکوین: دوره بنیان گذاری و تمایز برگها از اواخر تیر ماه تا اواخر مرداد (از 15
-3 دوره آفرینش جام گل و دستگاه تناسلی یا دوره توسعه:دوره بنیان گذاری و تمایز طرحهای اولیه اندامهای گل
(1Sep 15 تا Aug درون جوانه از اواخر مرداد تا اواخر شهریور (از
-4 دوره رشد سریع یا دوره رشد میانی:دوره رشد سریع برگها و اندامهای گل درون جوانه زعفران از اواخر
(Oct 1 تا 15 Sep شهریور ماه تا اواخر مهر (از
15 تا Oct -5 دوره شکوفایی و حیات یا دوره نهایی: دوره شکو فایی برگها و گلها از اواخر مهر تا اواخر آبان (از
(15Now
مراحل بالا بصورت یک سیکل بهم پیوسته است .نمایش 7 به درک بهتر مراحل فوق می باشد.لازم به
یاد آوری است که با توجه به شرایط اقلیمی زمان مراحل فوق متفاوت می باشد.(بهنیا ، 1371 وپروانه ابریشم چی
(1382،
٥٧
5 – تکتیر گل و مراحل رشد گیاه زعفران در یکسال -1- نمایش 2
(١۵July ١۵ تا May دوره خواب یا استراحت: دوره خواب از اواخر اردیبهشت ماه تا اواخر تیر ماه (از
(١۵Aug ١۵ تا July دروه تکوین: دوره بنیان گذاری و تمایز برگها از اواخر تیر ماه تا اواخر مرداد (از
دوره آفرینش جام گل و دستگاه تناسلی یا دوره توسعه:دوره بنیان گذاری و تمایز طرحهای اولیه اندامهای گل درون جوانه از
(١Sep ١۵ تا Aug اواخر مرداد تا اواخر شهریور (از
دوره رشد سریع یا دوره رشد میاانی:دوره رشد سریع برگها و اندامهای گل درون جوانه زعفران از اواخر شهریور ماه تا
(١۵Oct ١ تا Sep اواخر مهر (از
(١۵Now ١۵ تا Oct دوره شکوفایی و حیات یا دوره نهایی: دوره شکو فایی برگها و گلها از اواخر مهر تا اواخر آبان (از
سطح خاک
گیاه کامل
جوانه گل
مهر
شهریر
مرداد
تیر
خرداد
اردیبهشت
فروردین
اسفند
بهمن
دی
آذر
آبان
تکامل گل و مراحل مختلف رشد گیاه زعفران در یک دوره یکساله
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. جهت ترمیم زمین تا پایان سال چهارم می توان پیاز جدید را در زمین کاشت .به
می باشد. N- عبارتی تعداد سالهای کشت زعفران 2
2. استفاده از بنه بیش از 8 گرم در مزارع در سال اول 3,5 کیلو درسال دوم 11 کلیو و در
سال سوم 20 کیلو زعفران می دهد که دو برابر میانگین تولید مزارع سنتی
( است.(صادقی ، ، 1375 – لطیفی و همکاران ، 1375
2-2-1-2-1-2 . عامل زمین
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
٥٨
نقاط قوت
سال خاک را افزود N 1. با توجه به کمبود خاک می توان در یک محل تا
2. با توجه به اینکه پیاز زعفران هر سال به سمت بالا حرکت می کند لذا در صورت نیاز
،اقدام به ریختن خاک به مقدار لازم اقدام می نمایم.
3. در زمستانهای سرد و تابستان خیلی گرم می توان از خاک جهت محافظت از گیاه
زعفران اقدام نمود.
نقاط فرصت
1. برای جبران کمبود های موجود در خاک می توان از کودهای مناسب برای تقویت
استفاده کرد..
٥٩
3-2-1-2-1-2 . نیروی کار
4 – اشتغال ایجاد شده به وسیله محصول زعفران در یک هکتار زمین در سال – 1- جدول شماره 2
ردیف
مراحل
سال
نوع فعالیت
تعداد کارگر
(نفر روز)
جمع
(نفرروز)
1
کاشت
سال اول
آبیاری جهت کشت
پخش کود حیوانی و شیمیایی
کاشت پیاز
حمل و نقل
1
8
50
2
61
سال اول آبیاری
مبارزه با عفلهای هرز
3
7
10
2
داشت
سال دوم تا
پنجم
آبیاری
کولش زمین
مبارزه با علفهای هرز
3
12
20
35
سال اول برداشت گل
جداسازی کلاله
13
15
28
3
برداشت
سال دوم تا
پنجم
برداشت گل
جداسازی کلاله از گل و فرآوری
سایر امور(حمل و نقل وتدارکات)
55
125
5
185
2-2-1- مرحله داشت 2
این مرحله در فرایند تولید دارای شرایطی است که در آن متغیرها تعدیل کننده واقلیم بیشترین
نقش را بازی می کنند.وهدف در این مرحله بهبودو نگهداری نهاده های تولید است. دراین مرحله ما با
وارد نمودن متغیرهای تعدیل کننده که تعدادی از آنها نیز متغیر مستقل بوده وقابلیت جانشینی وبهبود
عملکرد دیگر متغیرها را دارد استفاده می کنیم. هدف کلی ما آن است که بتوانیم با ورود متغیرهای تعدیل
کننده،رشد رویشی و زایشی گیاه زعفران را بهبود بخشیم .لذا جهت بررسی بهتر ما این دوقسمت را
بعنوان دو ویژگی در مرحله داشت می آوریم و با توجه به ورود متغیر های تعدیل کننده مانند روش قبل
استفاده می کنیم و در نهایت رشد زایشی و رویشی در گیاه SWOT از روش درونی و بیرونی و آنالیز
٦٠
زعفران جمع می گرددکه ورودی مرحله کاشت است. و در واقع نتیجه کلی این مرحله به دست آمدن
بهترین حالت رویشی وزایشی پیاز زعفران می باشد.
6- مرحله داشت محصول زعفران -1- نمایش 2
عوامل مورد بررسی گیاه
زعفران
متغیر تعدیل شونده بنه
متغیر تعدیل شونده خاک
متغیرهای مستقل انسانی وفنی
متغیرهای تعدیل شونده اقلیمی
متغیرهای غیر قابل تغییر اقلیمی
متغیرتعدیل کننده کود
متغیر تعدیل کننده مبارزه با آفت و
بیماری
مرحله داشت زعفران
آبیاری
مکان
زمان
وجین و مبارزه با علفهای هرز
کود دهی و تغذیه زعفران
عوامل مورد بررس بشرح زیر می باشند:
١. آبیاری -٢- ٢-١-٢
٢. مکان -٢- ٢-١-٢
٣. زمان -٢- ٢-١-٢
٤. وجین و مبارزه با علفهای هرز -٢- ٢-١-٢
٥. کود دهی و تغذیه زعفران -٢- ٢-١-٢
1-2-2-1-2 . آبیاری
زعفران حداقل دارای 4 دوره آبیاری و حداکثر 6 دوره آبیاری با توجه به حداقل می باشد. هنگام
کاشت بنه زعفران از آنجایی که زمین باید دارای خاک نرم جهت کشت داشته باشد اگر زمین مقداری
کلوخه داشته باشد اگر قبل از شخم زمین را آبیاری کنیم و هنگامی که زمین دو نم بود شخم بزنیم کلوخه
آن از بین می رود.
٦١
4 هفته از آبیاری اول انجام نمی شود . چون آب بیشتر موجب جلو – آبیاری دوم زودتر از 5
انداختن رشد برگها شده ، برداشت گلها را مشکل می سازد . ضمنا عدم آبیاری زمین در این مدت
موجب می شود که سطح خاک همچنان نرم باقی بماند و گلها به آسانی بتوانند از خاک بیرون آیند
علاوه بر این ، آبیاری در این مدت که با رفت و آمد گل چین ها مواجه است موجب فشرده کردن هر
چه بیشتر خاک می گردد . وقتی برداشت گلها تمام شد ، دومین آبیاری انجام می شود. آبیاریهای بعدی به
24 روز یکبار ، باسستثناء مواقع یخبندان و بارندگی کافی ، انجام می شود . آبیاری در – فاصله هر 12
مواقع یخبندان موجب می گردد که پیازها آسیب ببینند . از اوایل فروردین تا موقعی که رنگ برگها به
12 روز مزرعه را باید آبیاری کرد . معمولا از اواسط ادیبهشت ماه – زردی بگراید درصورت امکان هر 6
آبیاری زعفران قطع می گردد..تغیرات نیاز آبی گیاه زعفران را در جدول شماره 5 را بررسی می کنیم
5- میزان تبخیر و تعریق(میلی لیتر در روز) – 1- حدول شماره 2
نیمه ماه سال
میزان تبخیر و تعریق
(میلی لیتر در روز)
مهر 0,75
ابان 0,8
اذر 1
دی 0,9
بهمن 2,1
اسفند 2,5
فروردین 2,4
بالاترین میزان تبخیر مربوط به اسفند و فروردین و کمترین آن مربوط به مهر و آبان است لذا در
سالهایی که هوا گرمتر است بهتر است که از آبیاری جهت کمک به گیاه زعفران در جهت رشد بهتر کمک
( کنیم.(بهنیا، 1371
٦٢
2 میلی متر در روزمی باشد.برای اینکه / بالاترین نیاز آبی در فروردین و اردیبهشت با مقدار 5
بهترین محصول را بدست آوریم لازم است که برنامه برای زمان آبیاری در نظر داشته باشیم که در
( نمایش زیر می بنید.(بهنیا، 1371
6-تاثیر دور ابیاری بر عملکرد زعفران – 1- جدول شماره 2
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. با توجه به عدم احتیاج به آب از بازده اقتصادی نسبتا خوبی برخوردار است.
2. یک محصول استراتژیک در مناطق کم آب به شمار می آید.
( 3. آبیاری در مرداد ماه بر میزان گلدهی محصول تاثیر مسقیم دارد.(بهنیا، 1371
% 4. آبیاری در مردادماه (یکمرتبه) در مزارع در سال اول 17 % و در مزارع چند ساله تا 40
عملکرد گل را بالا می برد.
5. اولین آبیارى از نظر رشد جوانه، گل و علف پیاز اهمیت زیادى دارد.
(www..irandeserts.com). 6. آخرین آبیاری زعفران دررشد بنه زعفران موثر است
( 7. بالا بودن بهره وری درزعفران نسبت به سایر محصولات تولیدشده.(بهنیا، 1371
بهای محصولات دیگر *مصرف آب محصولات دیگر/ بهای زعفران*مصرف آب.
8. آبیاری اول زعفران از اواخر مهرماه تا نیمه آبان ماه متناسب با شرایط اقلیمی و وضعیت
نطقه است.
٦٣
نزدیک خنثی داشته باشد. ph 9. آب باید
10 . مهم ترین وظیفه آبیارى کمک به تولید بیشتر محصول زعفران است.
11 . تا حدود 40 درصد کاهش توان تولید در زعفران مربوط به آب است.
12 . نیاز آبی سالانه زعفران حدود 3 هزار متر مکعب در هکتار می باشد.
13 . تعداد دفعات کم آبیاری نسبت به دیگر محصولات زراعی.
14 . نیاز آبی ازاوایل مهرماه تا اردیبهشت ماه است.
15 . بین درجه شدت گرما هوا و دیر تر شدن زمان آبیاری رابطه مستقیم وجود دارد.(
عاطفی و دیگران ، 1382 )بعبارتی هرچه هوای آخر شهریور و اول پاییز گرمتر
باشد.زعفران را دیرترآبیاری می کنیم
16 . آبیاری اول (بسار آب)که بعد از شیار و شخم است بسیار مهم است زیرا اگر زمین
درست آب بخورد تمامی گلهای یک قطعه با هم درمی آیند.
17 . در طول تابستان پیازهای زعفران دوره خواب خود را می گذرانند و نیاز به آبیاری
ندارند.
18 . با توجه به نوع خاک از سیستم آبیاری متناسب با آن باید استفاده کرد.(سازمان جهاد
( کشاورزی خراسان ، 1380
نقاط ضعف
1. آبیاری زعفران در تابستان موجب می گردد که شرایط رشد و نمو کنه زعفران غالب
گردد و سریعا جمعیت کنه بالا رود.
2. آبیاری بیش ازحد سبب پوسیدگی گیاه زعفران می شود.
3. آبهای شور روی عملکرد کیفیت آب اثر منفی دارد.
4. افزایش سالیانه هزینه تولید آب.
٦٤
5. آبیاری در تیرماه برای محصول زیان آور است.
6. کمبود آب در فصل زراعی.
7. کیفیت بد آب جهت زراعت زعفران.
8. شبکه توزیع مناسب آب.
9. گران شدن مبلغ آب در فصل برداشت.
نقاط فرصت
1. ایجاد مراکز آبیاری تحت فشار جهت بهبود و اصلاح سیستم های آبیاری با توجه به
خشکسالی چند ساله اخیر.
2. ایجاد بسترهای بهبود وکمک به آبرسانی مزارع توسط بانکهای عامل.
3. توسعه بیمه های مربوط به طرحهای آبیاری و سایر بیمه های مربوطه.
4. استفاده از روشهای نوین آبیاری در محصول زعفران.
5. آبیاری به موقع متناسب با منطقه و وضعیت بنه زعفران.
6. برای کنترل بهتر زمان گلدهی بهتر است در مناطقی که با کمبود کارگر مواجه هستیم
.زمین زراعی را به چند قسمت جهت آب دهی تقسیم کنیم. تا بین زمانهای اوج
( گلدهی فاصله بیفتد.( عاطفی و دیگران ، 1382
7. بهترین زمان آبیاری اول در خراسان 15 مهراست.
8. عملکرد زعفران با آبیاری در مرداد ماه بالا می رود.
9. جهت به گل نشستن به موقع زعفران باید دو هفته قبل از اینکه دما به زیر 15 درجه
( سانتی گراد برسد مزرعه زعفران را آبیاری کنیم.(رحمتی،علیرضا، 1382
نقاط تهدید
1. هم سطح نبودن زمین مزروعی جهت آبیاری.
٦٥
2-2-2-1-2 . زمان
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. از ابتدای زمان برداشت گل تا پایان فصل اردیبهشت است .
نقاط ضعف
1. نداشتن یک برنامه مناسب.
نقاط تهدید
1. عدم توجه به منطقه بعد از سال اول جهت برنامه ریزی سالیانه.
3-2-2-1-2 . مکان
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. مکان به عنوان یک منبع سرمایه است نه یک منبع پول گیر که شامل زمین و بنه است.
نقاط ضعف
1. یک روش علمی جهت مراحل داشت جهت نگهداری زمین وجود ندارد.
2. عدم توجه به کیفیت خاک وبنه در طول دوره داشت.
3. بهره وری پایین منابع تولید در مرحله داشت .جهت بدست آوردن نتایج رشد رویشی و زایشی
4. نداشتن یک روش زراعی جهت بهبود زمین.
5. افزایش هزینه های سالیانه اجاره زمین با توجه به نرخ بهره.
٦٦
نقاط فرصت
1. معین بودن میزان استفاده از کود بصورت سالیانه در زمان و مکان با توجه به زمین با
دقت مناسب.
2. وجود قوانین مناسب در عقود اسلامی در جهت تولید شامل مضاربه و مزارعه.
نقاط تهدید
4-2-2-1-2 . وجین و مبارزه با علفهای هرز ،آفات و…
وجین زمانی در مزرعه انجام میشود که علفهای هرز مشاهده شوند.لذا وجین و مبارزه با علفهای هرز
در کلیه فرایند تولید در تمام سال انجام می گردد تا آنجایی که قبل از اینکه سراغ وجین و مبارزه با آن بپردازیم
به پیشگیری و درمان بپردازیم.باید سعی شود در موقع وجین کردن به پیازها آسیبی وارد نشود. اولین وجین
زعفران بعد از برداشت گلها، دومین آن در صورت لزوم به فاصله حدود یک ماه و قبل از کولش آب یا آب
سوم (آب بعد از شخم زدن زمین یا سله شکنی) و وجین سوم به هنگام برداشت علوفه زعفران و آخرین
وجین در صورت نیاز، در فصل تابستان انجام میگیرد. مبارزه شیمیایی با توجه به خواب تابستانی زعفران در
این فصل عملی می باشد.ازعلفهای هرز عمده مزارع زعفران می توان به بومادران، تلخه، خارشتر، گندسیر،
.( یولاف وحشی، اویارسلام، گل قاصد، گل ماهور و منداب اشاره کرد (بهنیا، 1370
ترجیحاً مبارزه تلفیقی با توجه به ارگانیک بودن محصول زعفران بصورت زیر در طول دوره رشد
( پیشنهاد می شود.(بهنیا ، 1371
مبارزه با علفهای هرز پهن برگ قبل از ظهور گیاه و پس از رویش 􀂃
مبارزه با باریک برگها بعد از برداشت گل 􀂃
( مبارزه باعلفهای هرز تابستان همزمان با خواب(بهنیا، 1371 􀂃
٦٧
از مهم ترین آفات زعفران، جوندگان هستند که شامل خرگوشها، موشها و یک نوع جوجه
تیغی است. موشها باعث از بین رفتن پیازها میشوند و خرگوش و جوجه تیغی از برگهای زعفران برای
تغذیه استفاده میکنند. با کاشت نعناع در نزدیکی مزارع زعفران می توان با موشها مبارزه کرد. همچنین
.( می توان از سموم شیمیایی مانند کلرات و طعمه مسموم استفاده کرد (بهنیا، 1370
آفتهاى زعفران عبارتند از:
به سیب زمینى و سیر نیز حمله مى کند) که به بنه ) :Ditylenchus clipoaci الف -کر مهاى
زعفران حمله و پس از مدتى باعث باد کردن و فاسد شدن آن مى گردد .براى مبارزه با این آفت از
روشهاى زیر استفاده مى شود.
44 درجه به مدت 3 ساعت پیش از کاشت – 1. -نگهدارى پیازها درآب با درجه حراررت 34
2. ضدعفونى کردن پیازها به وسیله سولفورو دو کربن
3. آبیارى با آبهاى آمونیاک دار
ب -کنه بنه زعفران: این کنه با فعالیت بر روى پیاز و دم برگ باعث تضعیف گیاه مى شود .
گیاهان آلوده در اوایل بهار سریع تر خزان مى کنند، که براى مبارزه از روشهاى زیر استفاده مى شود:
1. کشت عمیق تر پیازها در مناطق آلوده ( 20 سانتی متر)
2. کاهش عمر بهره بردارى از مزارع
( 3. توسعه کشت زراعت زعفران در مزارع جدید بر اساس اصول علمی(رحیمی و همکاران ، 1383
( 4. عدم استفاده از روش ترکن جهت کشت بنه پیاز زعفران در مزارع جدید.( رحیمی و همکاران ، 1383
ج -مو شها:که خسارت زیادى به بنه هاى زعفران وارد مى کنند و در ا ثر زحمى کردن آنها،
باعث فساد می شوند .مو شها را با روش زیر از بین مى برند:
٦٨
1. استفاده از خمیر نان یا نان آغشته به پروتکسى دوباریم
2. کشت نعناع در نزدیک مزرعه زعفران، زیرا موش از بوى نعناع متنفر است
3. استفاده از دانه گاستریکس به همراه سایر مواد مانند فسفر دوزنگ که سوزشى در دهان موش
ایجاد نمی کند ولى بسیار سمى است.
4. استفاده از سیانور دوکلسیم که تولید اسید سیانیدریک می نماید.
5. استفاده از موش کشهاى کومارینى مانند فورماسن – کوماگلرو دیکومارول وقرص فستوکسین.
د -خرگو شها:که با زخمى کردن پیازها و خوردن برگها، صدمه زیادى به گیاه وارد مى کنند .
براى از بین بردن خرگوش ها از طعمه مسموم با ترکیب زیر استفاده مى شود.
ذرت : 100 کیلوگرم آنقوره : 125 گرم فسفر دوزنگ : 5 کیلوگرم خون : 8 لیتر
روغن مایع : 2 کیلوگرم کود حیوانی : 5 کیلوگرم خاک رس : 5 کیلوگرم
مهم ترین بیماریهای زعفران عبارت از:
Rhizoctonia Violaceae-Tul -بیماری زوال زعفران
Tacon -بیماری سیاهک زعفران
Fausset -بیماری ورم بنه
Rhizoctonia Violaceae-Tul -بیمارى زوال زعفران
این بیمارى در اثر پیدایش قارچ ریزوکتونیا ویولاسه در پیاز به وجود مى آید .این قارچ به سطح
پیازحمله کرده وبر روى آن لکه هاى ارزنى شکل سرخ رنگ ایجاد و به تدریج به داخل بنه نفوذ مى کند
.نفوذ این قارچ به داخل پیازموجب برآمدگى هائى درسطح آن و پوسیدن و خشک شدن بر گها می گردد .
٦٩
این قارچ محصولات دیگرى چون سیب زمینی، چغندرقند و یونجه را نیز مورد حمله قرارمی دهد .
کشاورزان با این بیمارى به روش زیر مبارزه می کنند:
1. نکاشتن بنه زعفران پس از گیاهان هم میزبان
2. جمع آورى و سوزاندن پیازهاى آلوده
3. ضدعفونى کردن زمین با سولفور دوکربن به مقدار 250 کیلوگرم در هکتار
4. نکاشتن بنه زعفران در زمین هاى آلوده براى مدت 6 تا 8 سال
Tacon -بیمارى سیاهک زعفران
است. این قارچ بر روى برگهاى زعفران نشو Fumago- -عامل این بیمارى قارچ به نام فوماگو
و نما می کند و کم کم به پیاز زعفران مى رسد .با این بیمارى به روش زیر مبارزه مى شود:
1. جمع آورى و سوزاندن بر گها و پیازهاى آلوده
2. بنه ها را پیش از کاشت با سموم جیو ه اى از قبیل سرزان، گرانوزان و ترى تیزان در مقابل
بیماریهاى قارچى ضدعفونى مى کنند. (سایت افتاب)
Fausset – بیمارى ورم بنه
این بیماری، تولید ورم هاى شاخى در سطح پیاز مى کند، در این وضعیت بنه ها معمولاً کوچک
تر ازحد طبیعى شده و در ضمن خود بوته نیز کوتا هتر از حد طبیعى مى شود.(سایت افتاب)
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط فرصت
1. ضدعفونی نمودن بنه (پیاز)زعفران جهت پاک نمودن از آلودگی و استفاده از پیاز های
( سالم برای کشت.(ملافیایی، 1382
٧٠
( 2. استفاده از کودهای دامی پوسیده و عاری ازعلفهای هرز.( رحیمی و همکاران، 1383
3. کنترل علفهای هرز در حاشیه مزارع، جاده ها و قسمتهای شخم نخورده زمین.
( (رحیمی و همکاران ، 1383
4. وجین دستی با وجود پر هزینه بودن و زمان بر بودن با دقیق بودن ،قطع کردن برای
ضعیف کردن ،ایجاد مانع و ملچ و شعله افکن واستفاده ازحرارت برای از بین بردن
( علفهای هرز است.( رحیمی و همکاران ، 1383
5. بیرون آوردن بنه های زعفران از خاک برای کاشت مجدد به صورت خشک (خشک
کن)انجام گیردو از آبیاری مزارع جهت سهولت کندن خودداری شود.( رحیمی و
( همکاران ، 1383
6. روشهای کنترل علفهای هرز با توجه به امکانات شامل جلوگیری کننده ،زراعی
،مکانیکی و شیمیایی است.
و باریک برگها ،بعد از برداشت گل و Sencor 7. قبل از ظهور گیاه و پس از رویش
قبل از سبز شدن همراه با سله کشی توصیه گردیده است.
8. در تابستان می توان با خواب محصول از علف کش های معمولی استفاده
( Randup ). کرد
9. ترویج روشهای صحیح مبارزه با کنه.
10 . زمانهای پیشنهادی جهت مبارزه با علفهای هرز با توجه به نوع علف هرز.
مبارزه تلفیقی با توجه به ارگانیک بودن محصول زعفران . 􀀹
مبارزه با علفهای هرز پهن برگ قبل از ظهور گیاه و پس از رویش. 􀀹
مبارزه با باریک برگها بعد از برداشت گل. 􀀹
٧١
مبارزه با علفهای هرز تابستان همزمان با خواب. 􀀹
نقاط ضعف
1. عمده علفهای هرز ،شاهی وحشی ،دم موشی،علف کش وخردل است که برای مبارره
با آنها از اصول علمی استفاده نمی شود .
2. علفهای هرز با جذب نور خورشید،رطوبت و مواد غذایی و ترشح سمی به رقابت با
گیاه زعفران دست می زند.
3. نداشتن دانش فنی درباره روشهای کنترل علفهای هرز در میان کشاورزان.(رحیمی و
( همکاران ، 1383
( 4. از خاک برداری مزراع زعفران برای کاشت مجدد خودداری گردد.( رحیمی وهمکاران ، 1383
5. عدم رعایت عمق مناسب جهت کشت کمتر از 10 سانتیمتر سبب می شود که جمعیت
کنه ها که بشدت تحت تاثیر عوامل اقلیمی هستند، زیاد شوند که در بلندمدت منجر
( به از بین رفتن بنه زعفران می شود.(رحیمی و همکاران ، 1383
6. استفاده نادرست از حشره کش ها و علف کش ها و مواد شیمیایی.
7. به علت رشد زعفران در نقاط معدودی از جهان توجه به ساخت یک کنترل کننده
شیمیایی علفهای هرز مورد توجه نیست
8. کاشت زعفران باعث افزایش علفهای هرز و آلودگی مزارع مجاورآن می شود.
5-2-2-1-2 . کود دهی و تغذیه زعفران
برای اینکه گیاهان بطور طبیعی رشد نموده و به زندگی خود ادامه دهند به مواد غذایی فراوان
و کافی احتیاج دارند که البته زعفران نیزازاین قاعده کلی مستثنی نیست. زعفران در طی دوره رشد به چند
٧٢
نوبت کود پاشی نیاز دارد ، یکی قبل از کاشت که باید کود حیوانی به میزان 15 تا 22 تن در هکتار به
زمین داده شود و از سال دوم به بعد کود ازته به میزان 50 کیلو گرم و کود فسفره به اندازه 50 کیلو گرم
در هکتار به زمین اضافه نمود.
نحوه مصرف کودهای شیمیایی بستگی به نوع و وضعیت کود جامد مایع وگاز دارد. کودهای ازته
نیتراتی را به علت اینکه در آب سریعا قابل حل می باشند و یادر باران و آب آبیاری به منطقه نفوذ ریشه
و حتی پائین تر از آن حرکت می کنند می توان در سطح خاک پخش نمود، لیکن کودهای ازته آمونیاکی
را به دلیل تجزیه و رها ساختن آمونیاک بهتر است پس از پخش با دستگاه شخم و یا وسایل مشابه آن با
خاک مخلوط ساخت.
در مورد کودهای فسفری و پتاسی چون این کودها کمتر در خاک حرکت می کنند و در فاصله
زمانی نسبتا کوتاهی جذب سطحی کلوئیدهای رس وهوموس می گردند ویا در به صورت ترکیبات غیر
قابل حل در آب در می آیند بویژه در مورد فسفر در زمین های آهکی از این رو این کودها را باید در زیر
منطقه نفوذ ریشه به زمین اضافه نمود .
مصرف کودهای شیمیایی به شرح زیر توصیه می گردد :
الف- در صورتی که قرار باشد از کودهای اوره ، سوپر فسفات تریببل و سولفات پتاسیم استفاده
شود ، در این صورت بهتر است کل کود فسفری و پتاسی سهمی زراعت زعفران را قبل از کشت پیاز
زعفران به زمین اضافه نموده ، با شخم عمیق به زیر خاک برده شود .
کود اوره را بهتر است به دو یا سه قسمت تقسیم نمود ، یک سوم تا یک دوم کود را قبل از آب
اول و یک دوم و دو سوم دیگر کود را پس از خاتمه یخبندانهای زمستانی به زراعت زعفران اضافه نمود .
٧٣
ب- در صورتی که قرار باشد از کود فسفات آمونیوم ، اوره و سولفات پتاسیم استفاده شود ، در
این صورت بهتر است کل کود پتاسی سهمی زراعت زعفران را در دوره کشت ، در موقع تهیه زمین به
زمین اضافه نموده ، با شخم عمیق به زیر خاک برد .
کودهای آلی
کودهای آلی که به کودهای طبیعی نیز نامیده می شوند ، کودهائی هستند که به وسیله موجودات
زنده تولید می شوند .
کودهای آلی را به شرح زیر می توان تقسیم بندی نمود:
کودهای حیوانی 􀀹
کود مستراحی 􀀹
کود سبز 􀀹
کود زباله 􀀹
کود تفاله 􀀹
کود کنجاله 􀀹
کود کمپوست 􀀹
مشخصات کلی کودهای آلی را می توان بشرح زیر خلاصه نمود:
1. ازفرسایش خاک بعلت نگه داشتن دانه های خاک می کاهند .
2. برخی از اسیدهای آمینه را تولید می کنند که این اسیدها در حل کردن و در اختیار گذاردن
عناصر غذائی که جذب سطحی ذرات رس شده اند ، از قبیل کلسیم ، فسفر و پتاسیم نقش اساسی ایفاء
می کنند .
3. به خاک رنگ تیره ای می دهد که این رنگ در جذب نور خورشید موثر است و درجه
حرارت لازم را برای جوانه زدن و رشد سریع بوته ها فراهم می کند .
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
٧٤
نقاط فرصت
1. زعفران گیاهی کم توقع و قانع است.
2. استفاده از 100 کیلوگرم اوره بعد از گل پاک یا 25 تن کود دامی یا محلول محلول
پاشی یکبار در زمستان در اسفند ماه با کود مایع مخلوط انجام گیرد.( حسینی و
( همکاران ، 1382
3. جهت مبارزه با علفهای هرز در آبان ماه باید نسبت به عملیات مکانیکی دست زد.
4. خواب تابستانه زعفران موجب می گردد که علفهای هرز از بین برود.
5. پیش بینی لازم جهت سم وکود با توجه به ویژگیهای محیطی.
6. گلهای زعفران برای رشد به فسفر و پتاس زیادی احتیاج دارند. در صورتیکه کودهای
حاوی این 2 عنصر به گیاه داده شوند نتیجه خوبی حاصل خواهد شد.
نقاط تهدید
1. کمبود نهادهای (کود و سم).
2. آفات اصلی مزارع زعفران موش است که جهت مبارزه با آن روش مناسبی وجود
ندارد.
3. تعدادی از آفات (بیماری باکتریایی،قارچی و ویروسی)بعد از برداشت پیاز زعفران
برای مدت طولانی فعال باقی می ماند.
4. نتایج استفاده از سم بطور دقیق مشخص نیست.
5. دسترسی به امکانات جهت سمپاشی و سموم دفع آفات وجود ندارد.
6. افزایش بیش از 100 کیلو گرم اوره در هکتار عملکرد زعفران را کاهش می دهد.
٧٥
7. مصرف کود حیوانی که پوسیده نیست باعث انتقال تخم علفهای هرز به میزان تقریبی
10 میلیون بذر می شود.
8. نیروی کافی جهت مبارزه مکانیکی با علف هرز وجود ندارد.
9. استفاده از فن آوری در زمین های کوچک برای مبارره با علفهای هرز از لحاظ
اقتصادی با صرفه نیست. که باعث پایین آمدن عملکرد زعفران می شود.
10 . استفاده از کودهای محلول باعث بالارفتن هزینه و وقت کشاورزان می شود و به این علت
( است که سه بار محلول به عنوان کود استفاده می شود.( حسینی و همکاران ، 1382
11 . استفاده از کودهای شیمیایی در سالهای اخیر مخصوصا کودهای فسفاته که باعث
مسمومیت گیاه زعفران می شود و در نتیجه ذخیره پیاز زعفران در فصل خواب
کاهش مبی یابد که خود بر تولید گل سال بعد اثر دارد.
3-2-1-2 برداشت
فصل برداشت زعفران گاهی اوقات از اواخر مهرو معمولا در آبان ماه شروع می شود. طول
دوره برداشت گل بین 10 تا 20 روز می باشد. برداشت گلها ی زعفران بهتر است که قبل از طلوع افتاب
( انجام گیرد تا کیفیت بهتری بدست آید .( عاطفی و دیگران ، 1382
عملیات برداشت گل در یک مزرعه حداکثر 20 روز به طول میانجامد. بعد از آبیاری اول به
فاصله 2 تا 3 هفته بسته به درجه حرارت هوا، گلهای زعفران ظاهر میشوند. در هوای نسبتاً گرم دیرتر و
در هوای نسبتاً سرد و در زیر سایه درختها گلها زودتر بیرون میآیند. موقع برداشت زعفران صبح زود،
قبل از طلوع آفتاب است. برداشت گل زعفران بطور سنتی و با دست انجام میگیرد. گلهای چیده شده
در یک روز باید در همان روز باز شوند. برای اینکار بوسیله ناخن، لوله گل را شکافته و میله سفید رنگی
٧٦
را به همراه 3 کلاله قرمز رنگ آن از درون لوله گل در میآورند ( مشایخی، 1375 ). عملیات برداشت گل
در یک مزرعه حداکثر 20 روز به طول میانجامد.
میزان کروسین با توجه به زمان برداشت در کلاله غنچه،گل نیمه باز و گل کاملا باز به ترتیب
زیادتر می شود(قبل از برداشت)و علت آن تکمیل شدن فرایند نوری است.که بر میانگین وزن ،میانگین
طول و میانگین قطر کلاله تاثیر دارد.اما میزان سافرانال ،قدرت رنگی(میزان تلخی)در گلهای برداشت شده
بصورت غنچه بیشتر است اگر چه به ظاهر گلهای باز بیشتر است اما در طی فرایند خشک شدن این
مقدار در کلاله غنچه بیشتر از گل نیمه باز واز گل کاملا باز است
78 کیلو / 170 گل) از هر 5 / برای بدست آوردن یک کیلو زعفران خشک (کلاله+خامه معادل 000
گل زعفران بدست می اید .اجزای عملکرد یک کیلو زعفران بشرح زیر است.
٧- اجزاء عملکرد زعفران – ١- نمایش ٢
%9/ هر کیلو گل زعفران گل با ضریب تغیرات 73
از هر 150 گل یک گرم زعفران
نسبت کلاله به خامه سه به یک
( یک کیلو گل سه مثقال بطور متوسط( 44
17 گرم) /37-12/ 2 مثقال ( 55 /7-3/ هر کیلوگرم گل حدود 2000 تا 2700 گل است و هر کیلوگرم بین 5
و بطور متوسط 3 مثقال زعفران میدهد.برداشت محصول زعفران شامل موارد زیر است:
1-3-2-1-2 . آفتاب و گرما
2. برداشت ،چیدن وپاک نمودن گل زعفران -3-2-1 -2
3-3-2-1-2 . محصولات جانبی زعفران
4-3-2-1-2 . توریسم
1-3-2-1-2 . آفتاب و گرما
٧٧
بیش از 95 درصد تولید کنندگان محلی بهترین زمان برداشت را قبل از طلوع آفتاب می
دانند.بعلاوه روش برداشت نیز متنوع بوده جدا کردن کلاله نیز در مناطق مختلف کشت زعفران متفاوت
است
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. برداشت زعفران قبل از طلوع آفتاب باعث می شودتاعطر وطعم زعفران تحت الشعاع
( آفتاب قرار نگیرد و محفوظ بماند.( روح ا… نوری ، 1386
2. بالاترین کیفیت گل از سپیده دم تا طلوع آفتاب است، برداشت گل در ساعات آخر
روز در پایین ترین کیفیت قرار دارد.
3. عمر گلهای برداشت شده در ساعت 4,5 نسبت به گلهای برداشت شده در ساعت 8
( صبح بیشتر است.( نوری ، 1386
0 سانتی گراد باعٍث کاهش عمل تنفس شده و می / 4. نگهداری گلها در درجه حرارت 5
( توان مدت بیشتری گلها رانگهداری نمود.( نوری ، 1386
نقاط ضعف
( 1. برداشتن گل درهوای داغ باعث لکه دار شدن آنهاخواهد شد.( نوری ، 1386
2. نگه داشتن زعفران در جای مرطوب و دور ازنور در کوتاه مدت وزن آنرا زیاد می کند.
( 3. گلهایی که مسقیم در معرض جریان هوا باشند سریعا خشک خواهند شد.( نوری ، 1386
2-3-2-1-2 . برداشت ،چیدن وپاک نمودن گل زعفران
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
٧٨
نقاط قوت
1. اولین زعفران برداشت شده در ساعت اول صبح را باید دیرتراز زعفران چیده شده اول
جهت پاک نمودن گلها به روش سنتی) LIFO صبح پاک نمود.(استفاده از روش
2. زعفران غنچه آلودگی کمتری دارد.
3. زعفران غنچه از لحاظ پاک نمودن زمان بیشتری را می برد.
0 درصد و شاید هم کمتر است.ضریب برداشت نشانگر / 4. ضریب برداشت در زعفران 5
بخشی از عملکرد بیولوژیکی است که به عملکرد اقتصادی تبدیل می شود و از این
( بابت گیاه زعفران گیاهی است منحصر به فرد.(صادقی، 1368
نقاط ضعف
1. افراد خیلی ماهر روزانه حداکثر بین 4 تا 6 کیلو گل می تواند برداشت کنند.(رجبی
( وداد خواه ، 1381
2. افراد خیلی ماهر در روز حداکثر 4 کیلو گل زعفران را می تواند پاک نماید.( رجبی و
( داد خواه ، 1381
( 3. سایر قسمتهای گل زعفران غیر از کلاله و خامه بیرون ریخته می شود.(رجبی و داد خواه ، 1381
نقاط فرصت
( 1. گلهای معطر هر بنه بین 1 تا 4 عدد می باشد.( صادقی، 1368
-3 .3-3-2-1-2 محصولات جانبی زعفران
می توان ارزش برگ خشک زعفران با توجه به ترکیبات و فاکتورهای تغذیه ای می توان یک
علف با کیفیت و قابلیت هضم متوسط در تغذیه نشخوارکنندگان دانست واگر به همراه یک مکممل
٧٩
استفاده گرددیک خوراک کامل محسوب می گردد..به ازای برداشت هر تن علوفه 10,2 کیلو گرم نیتروژن
3,2 کیلوگرم فسفر و 22,83 کیلوگرم پتاسیم از خاک خارج خواهد شد.(کیان مهر، 1373 )هیروس و ،
هایاشی و دیگران چنین گزارش کرده اند که پیاز زعفران دارای گلوکز ،اسید اسپارتیک ،اسید گلو تامیک
،سیستئین ، سرین ،گلیسین ،ته آونین ،لانین ،آرزنین ،هیستیدین ،لیزین ،پرولین ، فنیل آلانین ،لوسین
( ،یکی گلیکوزید اسید اولئانوکلئیک و دیگری استر وئید ساپونین می باشد.(عاطفی و دیگران ، 1382
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. خامه زعفران دارای کاربردهای فراوان در صنعت دارو سازی است.
1 تن برگ خشک برداشت می شود. / 2. از هر هکتار حدود برداشت 5
3. در اردیبهشت ماه برگهای زعفران خشک می گردد که به عنوان علوفه خشک برداشت
می گردد
4. از گلپوش (کاسبرگ +گلبرک)می توان در تولید مربا استفاده کرد که رنگ آن تبدیل به
قرمز می گردد. تولید مربا از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه است.
5. از بنه های ریز جهت تغذیه حیوانات با ارزش غذایی بالا استفاده می شود.( عاطفی و
( دیگران ، 1382
6. رنگ گلپوش بنفش با حالت خنثی است در محیط اسیدی اسیدی رنگ قرمز رنگ و
درمحیط بازی به رنگ سبز در می آید که به عنوان یک منبع خوراکی می تواند
استفاده شود
7. از گلبرگ زعفران ماده ای به نام آنتوسیاتین بدست آامده است که در تولید رنگهای
خوراکی از مصرف بسیار بالایی برخوردار است.
٨٠
نقاط ضعف
1. امکانات جهت جمع آوری گلپوشها بعد از پاک نمودن وجود ندارد
نقاط فرصت
2. متوسط تغذیه از علوفه خشک زعفران برای گوسفند درروزتا 570 گرم و برای بز 272
گرم است.
3. بر اساس یک تحقیق پیاز زعفران دارای 6 اسید امینه از گروه 8 تایی اسیدهای آمینه
بسیار ضروری برای بدن و نیز دارای 9 اسید آمینه از گروه 12 تایی اسیدهای دیگر
آمینه است .لذا پیاز زعفران به عنوان یک منبع مهم تغذیه می تواند ایجاد درآمدبالایی
( داشته باشد.(عاطفی و دیگران، 1382
4. گرده گل زعفران از نوع عالی شناخته شده است لذا بعد از استخراج خامه و کلاله می
( توان جهت استفاده زنبور در محل کندو قرار داد.( عاطفی و دیگران، 1382
نقاط تهدید
5. با داشتن کمبودهایی از نظر نوع و مقدار مواد مغذی مورد نیاز بهتراست علوفه خشک
( شده آن با سایر مواد خوراکی در جیره غذایی حیوانات استفاده شود.(صادقی، 1368
-4 .4-3-2-1-2 توریسم
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
٨١
1. مزرعه زعفران در فصل برداشت دارای چشم انداز بسیار زیبایی است این گیاه عجیب
است،فصل به گل نشستن آن پاییزوهنگام رشد وسرسبزی برگهایش زمستان و
خزانش در بهار است.
نقاط فرصت
1. ارایه پوسترهای تبلیغاتی جهت آشنایی مردم.
2. ثبت تمبر و کارتهای یادگاری با مناظری از زعفران.
نقاط تهدید
3. نداشتن یک آرم مناسب و یک نشان ملی برای اینکار
3-1-2 مراحل فرآوری محصول زعفران
اکنون به بررسی فرآوری محصول زعفران می پردازیم.همانگونه که در نمایش زیر سیستم می
بینید محصول برداشت شده زعفران پس از ورود به این زیر سیستم با توجه به ویژگیهایی که دارد بر
اساس فاکتورهای رنگ ،عطر و طعم یا دو مورد از سه موردتقسیم بندی و خشک می شود.
8 -زیر سیستم فرآوری -1- نمایش 2
اکنون به بررسی ویژگیهای این مرحله می پردازیم
٨٢
1-3- . خشک کردن 1-2
2-3- . نگهداری 1-2
3-3- . کیفیت 1-2
4-3- . خشکاندن 1-2
5-3- . فرآوری 1-2
1-5-3-1-2 . فن آوری در فرایند تولید
2-5-3-1-2 . فرآوری بر اساس رنگ
3-5-3-1-2 . فرآوری بر اساس طعم
4-5-3-1-2 . فرآوری بر اساس عطر
1-3-1-2 . خشک کردن
زعفران تازه را برای نگهداری طولانیتر باید خشک نمود. صرف نظر از جنبه های زراعی، مانند
ویژگی خاک، موقعیت جغرافیایی و عوامل جوی (دما و رطوبت ) وهمچنین روشهای کاشت، داشت و
برداشت که در کیفیت زعفران تاثیر دارد، روشهای خشک کردن، تعیین کننده کیفیت و ارزش نهایی
زعفران است. عطر خاص زعفران در هنگام خشک کردن در اثر هیدرولیز شدن ترکیبات پیکروکروسین و
آزاد کردن سافرانال تولید میگردد. در روش سنتی ایرانی، خشک کردن زعفران در سایه و یا اتاق گرم و
خشک برای حدود 8 تا 12 روز طول میکشد.در این روش امکان رشد و تکثیر میکروارگانیزمها و
افزایش آلودگی و همچنین کاهش قدرت رنگدهی در اثر فعالیت آنزیمها، بدلیل طولانی بودن زمان
( خشک کردن، وجود دارد. ( تاجی و کوهپایی ، 1384
در روش خشک کردن اسپانیایی، زعفران بر روی الکی با شبکه توری ابریشمی و تحت دمای
50 برای مدت 30 تا 60 دقیقه حرارت غیرمستقیم قرار داده میشود. در این – 60 C متوسطی حدود
روش رنگ بیشتری نسبت به روش سنتی ایرانی و یا خشک کردن در هوای آزاد، ظاهر میشود و احتمال
( آلودگیهای قارچی محدود میشود.( بیگی،. صادقی، رمضانی . 1379
٨٣
( 7- نتایج ارزیابی حاصل ازتحقیق به روشهای خشک کردن مختلف (تاجی و کوهپایی ، 1384 -1- جدول شماره 2
ردیف
ویژگی نمونه عامل رنگ
(کرروسین)
عامل عطر
(سافرانال)
عامل
تلخی(پیکروسین)
1 خشک کردن انجمادی اول سوم سوم
2 خشک کردن آون الکتریکی دوم چهارم دوم
3 روش اسپانیایی دوم دوم اول
4 روش سنتی ایران سوم اول چهارم
( 8- نتایج حاصل از ارزیابی حسی همزمان ویژگیهای حسی(رنگ،عطر وبافت) به روش لذت بخشی توسط 14 ارزیاب ( صادقی ، 1372 -1- جدول شماره 2
نمونه خشک کردن
انجمادی
خشک کردن
آون الکتریکی
روش
اسپانیایی
روش سنتی
ایران
میانگین امتیاز چهارم دوم اول سوم
9 – نتایج ارزیابی حاصل از تحقیق به روشهای خشک کردن مختلف -1- جدول شماره 2
ردیف
ویژگی نمونه عامل رنگ
(کروسین)
عامل عطر
(سافرانال)
عامل تلخی
(پیکروسین)
1 خشک کردن آون الکتریکی( 40 درجه سانتی گراد) اول اول اول
2 خشک کردن آون الکتریکی ( 60 درجه سانتی گراد) دوم دوم سوم
3 روش اسپانیایی سوم سوم دوم
4 روش سنتی ایران چهارم چهارم چهارم
10 – نتایج حاصل از ارزیابیهای حسی هر یک از ویژگیهای حسی(رنگ،عطر وبافت) به روش رتبه بندی توسط 30 ارزیاب -1- چدول شماره 2
ردیف
ویژگی نمونه عامل
رنگ( کروسین)
عامل
عطر( سافرانال)
عامل
تلخی( پیکروسین)
1 خشک کردن انجمادی چهارم اول سوم
2 خشک کردن آون الکتریکی اول چهارم اول
3 روش اسپانیایی دوم سوم چهارم
4 روش سنتی ایران سوم دوم دوم
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
٨٤
1. روش خشکاندن تاثیر مستقیمی بر قدرت رنگی(کروسین) دارد.(سازمان توسعه تجارت
( ایران، 1386
( 2. روش خشکاندن تاثیر مستقیمی بر عطر (سافرنال) دارد.( تاجی و کوهپایی ، 1384
3. روش خشکاندن تاثیر مستقیمی بر عامل تلخی و مزه (پیکروکروسین) دارد.( تاجی و
( کوهپایی ، 1384
4. روش خشک کردن تعیین کننده کیفیت و ارزش نهایی زعفران می باشد.
5. رابطه معکوسی بین افزایش دمای متعادل و کاهش تعداد باکتریها وجود دارد.( مهسایی
( زاده، 1374
6. خروج گلها طی دوره گلدهی از یک منحنی نرمال تبعیت می کند که می توان با فرض
( ثبات شرایط اعتماد کرد.(صادقی، 1368
7. نمونه آون الکتریکی و سنتی بافت صاف تر و مستقیم تری نسبت به نمونه اسپانیایی
دارند،که ظاهری مناسب دارد
8. دو روش آون الکتریکی و اسپانیایی به علت داشتن قدرت رنگی و اینکه آزاد سازی
سافرنال در آنها مطلوبتر است بر روش سنتی و انجمادی برتری دارد.
9. بهترین روش خشکاندن با آون الکتریکی با حرارت 40 درجه است. ( تاجی و
( کوهپایی ، 1384
10 . خشک کردن انجمادی وقتی است که قرار است یک محصول چند ماه در انبار
بماند،کارایی مناسبی دارد.
نقاط ضعف
٨٥
1. در روش خشکاندن اسپانیایی نمونه خشک شده پیچ خورده و انحنا دار است.که علت
آن هنگام تخلیه الکها و حرارت است که از لحاظ ظاهری بد است.
2. نمونه انجمادی حجتم تر و چروکیدگی کمتری دارد از لحاظ ظاهری بد است.
3. میزان آلودگی میکروبی بیشتر مربوط به تحت تاثیر محل خشکاندن است.
4. نداشتن یک استاندارد و بهبود آن در زمینه اصول اساسی خشک کردن.
5. در روش خشک کردن به روش سنتی به علت طولانی شدن روش خشک شدن (پهن
کردن در مقابل آفتاب روی پارچه یا پلاستیک خشک) در هوای آزاد باعث آلودگی
زعفران و کاهش کیفیت آن می شود( خالقی و داورپناه)
6. عدم پیش بینی ظهور همزمان گلهای زعفران در جهت تامین تعداد نیروی کارگر
( موجود.(صادقی ، 1368
% 7. استاندارد جهانی زعفران در زمینه رطوبت در حدود 13 %است در حالیکه در ایران 7
درصد است.
نقاط فرصت
1. برای شناخت شیوه خشک کردن از نوع رنگ می توان کمک گرفت .نوع رنگ در
انجمادی نارنجی متمایل به قرمز،اسپانیایی قرمز درخشان ،سنتی قرمز متمایل به
قهوه ای و در روش آون الکتریکی درخشندگی کمتر نسبت به اسپانیایی همراه با
( حالت ماتی است.( تاجی و کوهپایی ، 1384
٨٦
2. در صورت نداشتن آون الکتریکی با دمای بین 15 تا 70 درجه سانتی گراداز روش
خشک کردن آفتابی با درجه حرارت 35 تا 50 درجه استفاده می کنیم. ( تاجی و
( کوهپایی ، 1384
3. توسعه روشهای بهینه خشک کردن سورتینگ.
4. خشک نمودن زعفران در تونل های مایکروویو در جلوگیری از آلودگی زدایی، حفظ
کیفیت محصول کاملاً موثر و نتیجه بخش است.
5. نتیجه روشنی در زعفران با مطلوبیت حسی رنگ در زعفران همراه است. (تاجی و
( کوهپایی ، 1384
نقاط تهدید
1. هرچه میزان بو در زعفران بیشتر باشد نشان دهنده کهنگی و شرایط نامناسب نگهداری
( است و این خلاف آن چیزی است که در بین مردم رایج است. ( تاجی وکوهپایی ، 1384
2-3-1-2 . نگهداری
برای سنجش کیفیت زعفران از پارامترهای مختلفی استفاده می کنیم.. مهمترین پارامترهای تعیین
کننده کیفیت عبارت از:
1) خلوص
2) قدرت رنگ دهی
3) شدت طعم
4) شدت عطر
5) وضعیت ظاهری
( 6) میزان آلودگی میکروبی.( صدیقی واحمدپور کاخکی، 1384
٨٧
برای هریک از موارد بالا و کنترل آن یک استاندارد وجود دارد.
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. محصول زعفران ایران از لحاظ ویژگی های ذاتی بالاترین کیفیت را در دنیا دارد.
( ( صدیقی و احمد پور کاخکی ، 1384
( 2. زعفران دارای بیماری خاصی نمی باشد.( رحیمی و همکاران ، 1383
نقاط ضعف
– 1. خشکاندن در ایران بشتر سنتی است لذا کیفیت نیز پایین است.( آذر پژوه 1382
( حسینی نژاد، 1382
نقاط فرصت
1. استفاده از مایکرو باعث می شود تا از میزان بار آلودگی کاسته شده و کیفیت زعفران
( بهبود یابد.(.نوری ، 1386
2. خشک نمودن زعفران در تونل های مایکروویو در جلوگیری از آلودگی زدایی،حفظ
( کیفیت محصول کاملاً موثر و نتیجه بخش است.( نوری ، 1386
3-3-1 . کیفیت -2
پس از خشک کردن و سرد نمودن، زعفران را داخل ظروف مناسب قرار میدهند.حداکثر
پارامترها بشرح جدول زیر است.
٨٨
11 -درجه بندی زعفران – 1- جدول شماره 2
دسته زعفران کلاله زعفران
شرح
درجه یک درجه دو درجه یک درجه دو
1.5 0.5 0 حداکثر درصد وزن بقایای گل 30
حداکثر وزن خارجی با منشا
0.2 تا 0.5 0.2 1 گیاهی(نخ در مورد زعفران دسته) 0.5
1.5 0.5 40 حداکثر درصد وزنی مجموع فوق 30
زعفران ممکن است در ظروف شیشهای، پاکتهای پلی اتیلنی، قوطیهای پلی اتیلنی و یا پاکتهای
آلومینیومی لایه دار بسته بندی شود. زعفران باید پس از بسته بندی برای جلوگیری از فشرده شدن داخل
کارتن قرار گیرد و هنگام ترابری در جعبههای چوبی یا فلزی گذاشته شود. زعفران باید در مکان
بهداشتی، درجه حرارت و رطوبت مناسب و دور از نور نگهداری شود. درجه حرارت محل نگهداری
زعفران نباید از 20 درجه سانتیگراد بیشتر باشد.
با توجه به اینکه اسانس (مواد معطر) زعفران قابل تبخیر شدن است، در صورت نگهداری
نامناسب به مرور زمان اسانس آن تبخیر شده و از اثرات دارویی و طعم و مزهی آن کاسته میشود و
مرغوبیت آن از دست میرود. چون مواد معطر گیاه یعنی اسانس در حالت پودر شده، بسیار سریعتر از
نوع پودر نشدهی آن تبخیر میشود، بهتر است زعفران را تا موقع مصرف پودر نکنیم و یا در صورت
پودر کردن درظرف در بسته نگه داری کنیم.
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
٨٩
1. کاهش دما بعداز چیدن گل از مصرف هیدراتهای کربن جلوگیری می نماید و در نتیجه
کیفیت و عمر گل را افزایش می دهد.
2. میزان حرارت روی طعم اثر مثبت و برروی رنگ اثر منفی دارد
3. اثرات میکروبی ناشی از نگهداری در یخچال و هوای سرد بیشتر از نگهداری در هوای
گرم است زیرا اولا درجه رطوبت بالاتر است و ثانیا میزان سافرنال بالاتر به عنوان
( یک عامل کاهش دهنده و باز دارنده رشد میکروبی است .( نوری ، 1386
نقاط ضعف
1. گرمای بالا باعث از دست رفتن آب شده،سبب پژمردگی وکاهش کیفیت و کم شدن
طول عمر نگهداری گل می گردد.
2. هرچه ازعمر زعفران می گذرد از کیفیت، میزان رنگ و طعم آن کاسته می شود.
نقاط فرصت
95 % و _+. 1. بهترین شرایط نگهداری رعفران در صفر درجه سانتی گراد و رطوبت 5
مدت زمان 7 روز توصیه می گردد.در درجه حرارت صفر ،کیفیت گل بالاترین مقدار
،درجه آلودگی میکروبی پایین ترتعداد کپکها و مخمرها نیز خیلی کم بوده است.
2. در طول زمان از میزان فعالیت میکروبی زعفران کاسته می شود.
0 سانتی گراد نگهداری شود. < x < 3. در سرد خانه گلها باید بین 4
10 در صفر cm 4. در صورتی که مجبور به نگهداری گل زعفران باشیم. نگهداری آن به ضخامت
( درجه سانتی گراد بمدت 7 روز بدون افت کیفی و وزنی مقدورمی باشد.(بهنیا ، 1371
نقاط تهدید
٩٠
1. گلهای بدون پوشش در صورتی که در معرض مستقیم جریان هوا قرار گیرد سریعا
خشک می گردد.
4-3-1-2 . خشکاندن
کلاله زعفران که در واقع قسمت اصلی زعفران تجارتی را تشکیل میدهد دارای رنگ، طعم و
عطر مخصوصی است که هر یک از این ویژگیها مربوط به یکدسته از ترکیبات شیمیایی خاص
می باشد که تاکنون برخی از آنها شناخته شده است زعفران حاوی مواد معدنی، آب، موسیلاژ، چربی،
و مواد موثره از سه هتروزید به نام پیکرورتین (Cineol) موم و یک اسانس معطر با کمی سینئول
( میباشند.(بهنیا، 1370 (Crocine) و کروسین (Picrocrocine) پیکروکروسین ،(Picroretine)
10 درصد ، 5 تا 7درصد مواد کانی، مقدار کمى گلوسید، 5 تا 8 – زعفران داراى رطوبت حدود 13
درصد مواد چربى و موم، روغن ثابت به میزان حداکثر 10 درصد ، 12 تا 13 درصد مواد پروتیدی به
همراه مقدار بسیار کمى روغن اسانسى(همان عطر زعفران) می باشد.(سایت افتاب)
مهم ترین ترکیبات موجود در زعفران شامل ترکیبات زرد رنگ که به خوبی در آب محلولاند
(مشتقات کروستین)، ترکیبات تلخ از جمله پیکروکروسین که به ویژه مقوی معده میباشند، مواد معطر
(اسانس) که مهم ترین ترکیب آن سافرانال می باشد و گاهی تا 1 درصد زعفران را تشکیل
( میدهد.(بهنیا، 1370
٩١
رتبه بندی شهرهای استان خراسان به ترتیب رتبه بر اساس هر عامل (کاهشی)در جدول شماره
12-1 زیر -2
عامل شهرهای استان خراسان
رنگ تربت حیدریه-خضری-فردوس-زیرکوه قائن-قائن -خضری-گناباد-
سرایان
عطر فردوس-گناباد-قائن-خضری-زیرکوهقائن-سرایان-بیرجند-تربت
حیدریه
طعم سرایان -فردوس -بیرجند -خضری زیر کوه قائن- تربت حیدریه-
گناباد -قائن
13 -1- رتبه بندی شهرهای استان خراسان به ترتیب رتبه (کاهشی) بصورت کلی در جدول شماره 2
زیر
فردوس-خضری-گناباد-سرایان-زیرکوه قائن -قائن-
بیرجند-تربت حیدریه
5-3-1-2 . فرآوری
1-5-3-1-2 . فن آوری در فرایند تولید
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. در فر آوری، فن آوری دارای نقش اساسی است
نقاط ضعف
1. نداشتن صنایع تبدیلی مناسب
نقاط فرصت
1. ساخت ایستگاههای فرآوری بهداشتی زعفران.
٩٢
2. ساخت کارگهای مجهز کنترل کیفیت و بهبود مداوم آن.
2-5-3-1-2 . فرآوری بر اساس رنگ
در زمینه استفاده از رنگ و جلب توجهی که رنگ قرمز زعفرانی دارد ،جای هیچ تردیدی
وجود ندارد . استفاده از آن از زمان هخامنشیان در ایران به عنوان یک رنگ رایج بوده است به گونه ای
که می توان نقل مطلب از اشیل (نمایش نامه نویس یونانی)سده های قبل از میلاد مسیح نام برد که رنگ
زعفرانی جوراب داریوش کبیر اشاره کرده است. زعفران به عنوان یک عنصر رنگی مدتها در فرهنگ
ایران و جهان رواج داشته است.( صادقی ، 1382 ).گونه های مختلف گیاه زعفران فرشی از رنگهای
( متفاوت در طی زمان گلدهی بوجود می آورند.( صادقی 1368
از جنبه علمی، عامل اصلی ایجاد قدرت رنگی کلالههای زعفران ترکیبی بنام کروسین به فرمول
می باشد. کروسین یکی از چند کاروتنوئید محدود موجود در طبیعت است که C44 H64 O شیمیایی 24
به آسانی در آب حل میشود.کروسین دراثر تجزیه به کروستین و زنتیوبیوز تبدیل می شود.کروستین در
آب و اکثر حلالهای آلی نامحلول می باشد و آن را می تون به صورت ورقهای قرمز رنگ جدا نمود.
(عاطفی و دیگران ، 1382 ) این حلالیت یکی از دلایل کاربرد وسیع آن به عنوان رنگ دهنده در مواد
غذایی و دارویی نسبت به سایر کاروتنوئیدها می باشد.علاوه بر کروسین، زعفران حاوی آگلیکون
کروستین به صورت آزاد و مقادیر کمی رنگدانه آنتوسیانین می باشد. همچنین رنگدانههای محلول در
چربی شامل لیکوپن، آلفا کاروتن، بتا کاروتن و زیگزانتین در آن وجود دارد. قدرت رنگی زعفران یکی از
پارامترهای عمده تعیین کننده کیفیت زعفران می باشد که با اندازهگیری میزان ترکیبات رنگی موجود در
( آن در طول موج 443 نانومتر بوسیله اسپکتروفتومتر مورد ارزیابی قرار میگیرد. (بهنیا، 1370
٩٣
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. رنگ زعفران ایران در دنیا استثنایی است (سایت افتاب)
2. حدود 7 درصد وزن گلپوشها را مواد رنگی تشکیل می دهندکه یک منبع عمده و مهم
جهت رنگ آمیزی به حساب آید.در شرایط اسیدی رنگ غالب آنها زرد و صورتی و
در وضعیت محیط بازی به رنگ سبز و زیتونی در می آیند.علاوه براین رسوبی از
خود باقی نمی گذارند. و متشکل از آنتوسیا نها و فلاونوئیدها و گلیکوزیدهای می
( باشد که دارای کاربردهای فراوانی در صنعت می باشد.( عاطفی و دیگران ، 1382
نقاط فرصت
1. مجبور کردن دیگر کشورها به پیروی از استاندارد مربوط به رنگ زعفران برای
جلوگیری از کپی برداری (سایت افتاب)
2. از کلاله زعفران تحت شرایط خاصی در رنگ آمیزی ابریشم استفاده می شود.( عاطفی
( و دیگران ، 1382
( 3. رنگ زیبای زعفران افراد بی اشتها را به خوردن غذا تریب می کند.( عاطفی و دیگران ، 1382
3-5-3-1-2 . فرآوری بر اساس طعم
عمدهترین ترکیب ایجاد کننده طعم تلخ در زعفران گلیکوزیدی بیرنگ بنام پیکروکروسین با
است. این ماده تلخ و قابل تبلور است و از طریق هیدرولیز اسید، گلوکز C16 H26 O فرمول شیمیایی 7
و آلدئیدی بنام سافرانال تولید میشود (بهنیا، 1370 -حبیبی و باقری کاظم آباد، 1376 ).زعفران تا 4 % حاوی
٩٤
ترکیبات پیکروکروسین است که باعث طعم تلخ زعفران می شود.نقطه ذوب پیکروکوسین 150 درجه
سانتی گراد است.تجزیه این گلیوزید تلخ و قابل تبلور منجر به آگیلکون فراری به نام سافرانال می شود.
پیکروکروسین بخار باریت گلوکز+ سافرانال
پیکروسین در آب و الکل رقیق محلول و در اترو کلروفرم کمی محلول است .پیکروسین معمولا
( مقدار کمی پیکروکروستین به همراه دارد.(عاطفی و دیگران ، 1382
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. زعفران به علت دارا بودن مواد تلخ به هضم غذا کمک فراوانی می کند.( عاطفی و
( دیگران ، 1382
2. زعفران به علت دارابودن اسانس دار محرک بر روی اعصاب دارد.
نقاط فرصت
1. وجودماده رنگی از نوع آنتو سیانین در گلبرگ زعفران که مهم ترین و مناسب ترین
( جایگزین رنگهای قرمز سنتزی است.(صادقی، 1368
4-5-3-1-2 . فرآوری بر اساس عطر
عطر و بوی زعفران مربوط به روغنهای فرار موجود در آن می باشد.با تقطیر روغن به وسیله آب
اسانس های co و بهم زدن تقطیر در اتر و سپس تبخیر اتر در شرایط اتمسفری 2 co تحت جریان 2
روغنی ایزوله می گردد.(محسن عاطفی و دیگران ، 1382 ) این ماده بسیار روان و مایعی بیرنگ از رده
است که بوی شدید زعفران مربوط به آن می باشد. اسانسهای استخراجی به (C10H ترپنها ( 16
٩٥
تبدیل می – C10H14O سادگی اکسیژن جذب نموده و به مایع غلیظ و قهوهای رنگی به نام سافرانال 2
شوند. اسانسهای روغنی زعفران فوق العاده ناپایدار میباشند و در تجارت قابل عرضه نمیباشند، ولی
به جای آنها تنتور الکلی زعفران جهت عطر و طعم دهندگی به غذا و استفاده در عطرسازی به کار میرود
.( (بهنیا، 1370
عطر خاص زعفران در هنگام خشک کردن در اثر هیدرولیز شدن ترکیبات پیکروکروسین و آزاد
کردن سافرانال تولید میگردد
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. با گذشت زمان از پیکروسین که مزه زعفران است کم شده، تبدیل به سافرانال می
گردد
4-1-2 بازاریابی و فروش
اکنون به بررسی بازاریابی و فروش می پردازیم..همانگونه که در نمایش زیر سیستم بازاریابی و
فروش می بینید محصول فر آوری شده زعفران پس از ورود به این زیر سیستم با توجه به ویژگیهایی که
بخود گرفته است بر اساس استراتژیهای بازاریابی بسته بندی و به بازار مصرف عرضه می شود.
9- زیر سیستم بازاریابی و فروش -1 – نمایش 2
٩٦
ویژگیهای این زیر سیستم بشرح زیر است
1- . بازار یابی و خدمات قبل از فروش 4-1-2
1-1- . بسته بندی 4-1-2
2-1- . جنس بسته بندی 4-1-2
3-1- . شکل بسته بندی 4-1-2
4-1- . و نقل در بسته بندی 4-1-2
5-1- . شرایط نگهداری در بسته بندی 4-1-2
2- . بازار یابی و فروش 4-1-2
1-1- . سنتی 4-1-2
2-1- . عوامل بازاریابی 4-1-2
3-1- . الکترونیکی 4-1-2
4-1- . عوامل بازاریابی 4-1-2
٣. بازاریابی و خدمات پس از فروش -٤-١-٢
1-3- . سنتی 4-1-2
2-3- . الکترونیک 4-1-2
بازاریابی و فروش
زعفران ممکن است در ظروف شیشهای، پاکتهای پلی اتیلنی، قوطیهای پلی اتیلنی و یا پاکت-
های آلومینیومی لایه دار بسته بندی شود.زعفران باید پس از بسته بندی برای جلوگیری از فشرده شدن
داخل کارتن قرار گیرد و هنگام ترابری در جعبههای چوبی یا فلزی گذاشته شود.
٩٧
زعفران باید در مکان بهداشتی، درجه حرارت، رطوبت مناسب و دور از نور نگهداری شود.
درجه حرارت محل نگهداری زعفران نباید از 20 درجه سانتیگراد بیشتر باشد. با توجه به اینکه اسانس
(مواد معطر) زعفران قابل تبخیر شدن است، در صورت نگهداری نامناسب به مرور زمان اسانس آن تبخیر
شده و از اثرات دارویی و طعم و مزهی آن کاسته میشود و مرغوبیت آن از دست میرود.
چون مواد معطر گیاه یعنی اسانس در حالت پودر شده، بسیار سریعتر از نوع پودر نشدهی آن
تبخیر میشود، بهتر است زعفران را تا موقع مصرف پودر نکنیم و یا در صورت پودر کردن درظرف در
بسته نگه داری کنیم.
1- . بازاریابی وخدمات قبل از فروش 4-1-2
1-1-4-1-2 . بسته بندی
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. تنها 20 % از زعفران ایران بصورت بسته بندی از ایران خارج می گردد
2. بسته بندی مناسب بر حفظ کیفیت و طولانی نمودن عمر محصول تاثیر دارد
3. بسته بندی بر ایجاد ذهنیت مثبت در مصرف کننده و متمایز بودن آن اثر گذار است.
4. در کیل گیری باید نسبت وزن کلاله را نسبت به سایر قسمتها رعایت نمود
نقاط ضعف
1. سود کسب شده از محصول بسته بندی کمتر از صادرات آن بصورت فله است.
2. کاهش سهم بازار و ارزآوری از بابت بسته بندی مناسب.
٩٨
%75 .3 افراد شاغل در کارگاههای بسته بندی زن می باشند که فقط دارای سواد خواندن
و نوشتن هستند.
4. وزن بسته بندی تا 10 برابر وزن محصول می رسد.
نقاط فرصت
1. میانگین هزینه بسته بندی 0,2 درصد قیمت فروش است
2. بررسی های انجام شده نشان داده که شیشه رنگی و ورقهای قلع اندود مناسبترین
جنس برای بسته بندی است. جنس بسته و حرارت محیط از عوامل مهم در نگهداری
( و ویژگیهای فیزیکوشیمیایی و میکروبی زعفران است.(بهنیا، 1371
نقاط تهدید
1. ضعف فن آوری در زمینه بسته بندی در ایران
2. نا مرغوب بودن مواد اولیه در زمینه بسته بندی باعث بالارفتن هزینه های بسته بندی
می شود.
2-1-4-1-2 . جنس بسته بندی
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
یکسان LD وپلی اتیلن HD 1. شدت رنگ در بسته بندیهای با جنس شیشه ،پلی اتیلن
است اما در فویل آلومنیومی لایه دار نسبت به بقیه کمتر است.
٩٩
نسبت به LD و پلی اتیلن HD 2. میزان طعم زعفران در بسته های شیشه ،پلی اتیلن
فویل الومنیوم دار بهتر حفظ می شود
3. میزان عطر و سافرانال در بسته بندی فویل آلومنیوم لایه دار بیش از سه نوع دیگر
است.
نقاط ضعف
1. جنس بسته بندی تاثیری چشمگیر برفعالیتهای میکروبی کلاله زعفران ندارد.
نقاط فرصت
1. نگهداری زعفران با رطوبت حدود 5% در قوطی های از جنس پلی استاسیون پوشش
باعث افزایش زمان ماندگاری زعفران می گردد. MXXT داده شده با سلفون
3-1-4-1-2 . شکل بسته بندی
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط ضعف
1. برای محصول ارزش ذاتی (ویژگی ابعا د یک جسم ایجاد نمی کند.
2. دارای تبلیغات مناسبی برای یک شرکت نیست.
نقاط فرصت
1. در نشانه گذاری باید دقت کافی را جهت ارایه اطلاعات لازم را جهت گروه مصرف
هدف معلوم کرد.
١٠٠
2. گذاشتن جایزه ملی برای بهترین بسته بندی
4-1-4-1-2 . حمل و نقل محصولات بسته بندی
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. حمل و نقل کلاله زعفران راحت و جای زیادی نمی گیرد..
2. بسته بندی مناسب بر سهولت حمل و نقل کمک می کند .
نقاط ضعف
1. حمل و نقل نامناسب زعفران موجب فشرده شدن وتقلیل کیفیت آن می گردد.
نقاط فرصت
1. بسته بندی شش گوش و سه گوش سهولت حمل ونقل رابه دنبال دارد.
نقاط تهدید
1. شرایط نامطلوب جادهای روستایی.
2. فقدان تسهیلات نگهداری در بنادر.
3. فقدان تسهیلات مناسب زیر بنایی.
4. گرانی و کافی نبودن حمل و نقل هوایی.
5-1-4-1-2 . شرایط نگهداری در محصولات بسته بندی
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
١٠١
نقاط قوت
1. در ظروف شیشه ای یا فلزی و در هوای معتدل نگه داری شود.
نقاط ضعف
1. در صورت عدم نگه داری مناسب جوهر(اسانس مواد معطرزعفران)تبخیر می شود و
کیفیت زعفران پایین می آید.
نقاط فرصت
1. مدیریت وتهیه یک بانک بنه زعفران جهت بهبود و پشتیبانی از زعفران مرغوب.
2- . بازار یابی و فروش 4-1-2
بازاریابی کشاورزی به علت ماهیت ویژه این محصولات از قبیل فساد پذیری حجم زیاد در بافت
کثرت تولید کنندگان و مصرف کنندگان و زمان محدود کاشت و برداشت این محصولات با بازاریابی
محصولات صنعتی تفاوت دارد. در قرن اخیر با ورود فن آوری جدید به کشاورزی سنتی و تجاری شدن
فعالیت های کشاورزی خدمات و بازار رسانی آنها نیز متفاوت شده است .
در حال حاضر کلاله زعفران پس از خشک کردن جهت بسته بندی و عرضه به بازارهای مصرف
داخلی و خارجی عرضه می شود که در ایران معمولا زعفران خشک شده به صورت فله در داخل کیسه
های نایلونی یا کیسه گونی و در نهایت درون کارتن های مقوایی بدون توجه به نکات بهداشتی و تاثیر
عوامل خارجی که می تواند در کیفیت زعفران اثر بگذارد عرضه می گردد. فقدان بسته بندی مناسب در
مورد زعفران موجب شده است که اسپانیا زعفران ایران را به صورت فله خریداری کرده و پس از انتقال
١٠٢
فرایند بسته بندی را با کیفیت بالا انجام داده و با قیمتی حدود دو برابر قیمت فله به بازارهای جهانی
عرضه می کند.
حمل و نقل زعفران معمولا با انواع خودروهای عمومی و خصوصی صورت می گیرد و با توجه
به اینکه حجم محصول نسبت به قیمت آن اندک است وسایل نقلیه خاصی برای انتقال آن وجود ندارد.
در رابطه با انبارداری این محصول در انبار بخصوصی نگهداری نمی شود و کشاورزان معمولا محصول
خود را تا سال بعد در منازل و اتاق های معمولی خود که البته باید فاقد رطوبت و گرمای زیاد باشد
نگهداری می کنند.
به منظور نگهداری زعفران خشک در منزل کشاورزان معمولا زعفران خشک را در داخل
دستمالهای پارچه ای تمیز یا کیسه های پلاستیکی کرده و کیسه ها را در داخل صندوق های قفل دار و
یا در داخل حلب های خالی روغن کرده و حلب ها را در کمد گذاشته و به مدت چند ماه تا یک سال
نگهداری می کنند.
بیشترین فروش محصول در فصل زمستان و کمترین آن در فصل تابستان است.
خرده فروشان و عطاریهای مشهد و سایر شهرستان ها زعفران را معمولا از سه منبع تهیه
می کنند : یا مستقیما از خرده فروشان مناطق تولید یا از عمده فروشان مشهد و تهران و یا از شرکتهای
بسته بندی محصول زعفران را به صورت بسته بندی و استاندارد خریداری می کنند.
شرکت های بسته بندی نیز زعفران را به صورت فله از عمده فروشان مشهد تهران یا سایر
شهرستانها خریداری و پس از بسته بندی به صورت استاندارد جهت صادرات آماده و توسط صادر
کنندگان صادر می شود. در مسیر بازار رسانی دلالان و واسطه هایی نیز وجود دارند که این افراد یا
١٠٣
مستقیما به صورت غیر مجاز زعفران را به صورت فله به خارج از کشور ( افغانستان و پاکستان ) صادر
می کنند و یا اینکه طیق سفارشات قبلی به عمده فروشان مشهد تهران و سایر شهرستانها فروخته و از
طریق این عوامل به صورت های غیر مجاز از کشور خارج می گردد .
1-3-4-1-2 . نحوه صادرات در روش سنتی
علیرغم اهمیت زعفران و نقش آن در وضعیت اقصادی اجتماعی مردم مناطق تولید کننده زعفران
مسائل و مشکلات عدیده ای درفرآروی صادرات این محصول وجود دارد که در صورت عدم توجه به
این مسائل، بازار صادراتی زعفران ایران نیز به سرنوشت بازار فرش و خشکبار دچار خواهد شد عمده
ترین مشکلات موجود در ارتباط با صادرات این محصول عبارتند از :
آلودگی بالای زعفران به میکروارگانیسمها 􀂙
وجود رقبا 􀂙
عدم هماهنگی رشد در تولید و بازاریابی 􀂙
تقلبات در زعفران 􀂙
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. بسته بندی مناسب بر صادرات تاثیری مثبت دارد
%80 .2 درصد زعفران تولیدی ایران از کشور خارج می گردد.
نقاط ضعف
١٠٤
1. فروش محصولات جانبی به صورت سلف ،اجاره و فله
2. نداشتن گارانتی محصول
3. نداشتن یک قیمت مناسب
( 4. آلودگی بالای زعفران ایران به میکرو ارگانسم ها.( سیاسی ، 1382
( 5. عدم هماهنگی رشد در تولید و بازار یابی( سیاسی ، 1382
( 6. عدم تطابق وضعیت اقتصادی ایران با دیگر کشورهای جهان (سیاسی ، 1382
( 7. عدم تبلیغات و ناشناخته ماندن کالای ایرانی در بازارهای جهانی( سیاسی، 1382
( 8. ارایه نامطلوب زعفران ایران در بازارهای جهانی( سیاسی ، 1382
( 9. صادرات به صورت قاچاق به کشورهای عربی ،( سیاسی ، 1382
( 10 . دسته بندی فله ای (سیاسی، 1382
( 11 . اعمال روشهای نادرست برداشت ،فرآوری و بسته بندی و عرضه( سیاسی، 1382
( 12 . تقلبات فراوان در صادرات زعفران که به نام ایران تمام می شود. ( سیاسی، 1382
13 . تقلب های فراوان در کمیت و کیفیت زعفران به گونه ای که اعتماد را در بازار جهانی
( از دست داده ایم( سیاسی ، 1382
14 . نداشتن اطلاعات کامل
15 . فقدان اعتبار و سرمایه با نرخ بهره مناسب
16 . شرکای تجاری ایران در امر صادرات یک ترکیب ثابت دارند.
17 . عدم توانایی ایران در معرفی به بازارهای جدید.
١٠٥
( 18 . رقابت داخلی بر سر ارزان فروختن زعفران به خریداران است.(رجبی و داد خواه ، 1381
نقاط فرصت
1. زعفران ایران به دلیل کیفیت و کمیت مطلوب آن در بازار های جهانی متقاضی زیادی
دارد.
2. گسترش صادرات زعفران با توجه به مزیت نسبی این محصول و ارزآوری قابل توجه
( آن ازاهمیت بالایی برخوداراست.( صادقی، 1368
3. اطلاع رسانی به تازه واردان در بخش صادرات زعفران.
4. ایجاد بانک اطلاعاتی و تقویتی جهت تشکل های زعفران.
5. جمع آوری اطلاغات جهانی بازارها و ارایه آن به بخشها.
6. معرفی ایران به عنوان یک تولید کننده خوب زعفران و تولید کننده عمده جهان.
7. کمک و اعطای تسهیلات بانکی به صادر کنندگان.
8. ورود به بازارهای جهانی.
9. معرفی بهترین شرکت و ایجاد جایزه ملی صادرات.
10 . برگزاری سیمنارهای بین المللی در زمینه زعفران.
11 . کاهش حقوق گمرکی و از بین بردن محدویتهای صادراتی.
12 . تابع تولید جهانی وابسته به تابع تولیدایران است اما تتابع قیمت جهانی وابسته به تابع
قیمت ایران نیست.
13 . تعطیلات سالیانه در اروپا در اواخر آگوست و جولای. (مطابق با اواخر تیرو مرداد ماه )
١٠٦
14 . ایجاد راهکارههای جهت آشنایی با بهترین زعفران در دنیا،هم برای تولید کننده و هم
مصرف کننده
نقاط تهدید
( 1. صادرات مسقیم نداریم.( نوری ، 1386
2. بالا بودن نرخ تعرفه های صادرات و واردات.
( 3. وجود رقبای قدرتمند درسطح جهانی.( سیاسی ، 1382
4. تجار خارجی به دلیل عدم اعتماد به محصولات ایرانی بعد از رویت زعفران مرغوب
نسبت به خرید اقدام می کند.
5. ارایه قیمت پایین توسط ایران سبب شکایت اسپانیا به اتحادیه اروپا است.
6. عدم کنترل وزن و کیفیت محصولات صادراتی زعفران از سوی موسسه استاندارد بابت
گرانی و فرارازهزینه های بالای آزمایشات.
7. زعفران اسپانیا پس از مخلوط شدن با زعفران ایرانی وارد بازار جهانی می شود.
8. صادر کننده عمده جهان ایران نمی باشد.
9. در صورت اعمال سیاستهای جدید درزمینه فروش ممکن است در یک بخش از بازار
دچار یک رکود شویم.
10 . عدم توجه به تقاضای بازار جهانی و برنامه ریزی مطابق با آن.
١٠٧
11 . محدویتهای تجاری فنی نظیر استاندارد سازی، رعایت الزامات کیفی، ارزیابی لازم در
مورد انطباق محصول با خواست بازار، بسته بندی و برچسب زنی، رعایت الزامات
زیست محیطی
٢. محدویت کشورها در روش سنتی -٣-٤- ١-٢
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. صادرات به کشورهای عربی و نزدیکی با بازار مصرف
نقاط ضعف
1. تعرفه ای گمرگی کشور وارد کننده
2. تعرفه های مضاعف از سوی کشورهای تحریم کننده ایران
3. نداشتن بازاریابی فعال سیاسی در دولتمردان ایران در زمینه زعفران
( 4. آشنا نبودن با رویه های اداری کشورهای هدف( کوچکی ، 1382
( 5. مشکلات بازاریابی و توزیع در بازار هدف( کوچکی ، 1382
6. هزینه های حمل و نقل بالا و مشکلات ارتباطی در مورد کشورهای دوردست
( (کوچکی ، 1382
نقاط فرصت
1. دسترسی به بازار چین و ژاپن
2. دسترسی به بازار هندوستان
3. دسترسی به بازار کشورهای عربی
١٠٨
4. عدم محدویت در مصرف به عنوان طعم دهنده و رنگ دهنده طبیعی در بیشتر کشورها
( از جمله آمریکا.( احمد پور کاخکی ، 1384
نقاط تهدید
1. عدم دسترسی به بازار آمریکا
( 2. فقدان بیمه ریسک ( کوچکی، 1382
١٠٩
اساسی ترین پرسش استراتژیک در سطح واحد فعالیت استراتژیک این است که چطور می خواهیم
در این عرضه فعالیت رقابت کنیم؟لذ ا،استراتژی های تجاری اساسا به تخصیص منابع میان فعالیت های
وظیفه ای و بازار – محصول ها برای دادن مزیت و برتری پایدار به یک واحد فعالیت بر رقبایش مربوط
می شود .البته شایستگی های اصلی و منابع این واحد فعالیت ،به همراه مشخصات رقابتی و مشتریان
صنعتی که در آن عمل می کند ،روایی و اعتبار هر استراتژی ،رقابتی خاصی را تعیین می کند .در
نتیجه،بیشتر واحدهای فعالیت استراتژیک از یک استراتژی رقابتی واحد پیروی می کنند -استراتژی ای که
به بهترین نحو با نقاط قوت رقابت می کنند – جور در بیاید. پرسشی که مطرح می شود این است که
یک واحد فعالیت از چه استراتژی های دیگری می تواند پیروی کند؟واحدهای فعالیت استراتژیک بیشتر
از کدامیک ازاستراتژی های رقابتی ،تجاری و کلی پیروی می کنند؟
١-استراتژی های اصلی رقابتی در سطح واحد تجاری -٢-٢
محققان براساس الگوهای کلی هدف ،روش و عملکرد شرکت های مختلف ،انواع کلی از استراتژی
های رقابتی تجاری را شناسایی کرده اند .مایکل پورتر سه استراتژی را که شرکت ها دنبال می کنند در
بازار مشخص ساخته است
1. رهبری در (کاهش )هزینه ها
2. تمایز:ایجاد وجهه ای مثبت از شرکت از نظر کیفیت برتر محصول ،طرح با خدمات بهتر نزد
مشتری
3. تمرکز: طبق این استراتژی ،شرکت از طریق تمرکز روی بخش های خاص و کوچک بازار
از رویارویی مستقیم با رقبای عمده اش خودداری می کند
١١٠
١-استراتژی عمومی پورتر -٢- نمایش ٢
استراتژی های رقابتی عمومی پورتر
تمایز
رهبری هزینه
می نامد و پیش بینی می کند " در گل گیر کرده "، پورتر شرکت های فاقد یک استراتژی مشخص ر ا
که عملکرد آنها ضعیف خواهد بود.این روزها کیفیت یک امر مفروض و مسلم است و موجب تمایز
نمی شود .اگر کیفیت یک جنگ باشد در این صورت یورش و هجوم به مشتری به منزله نبرد " نهایی
"خواهد بود .امروزه عملاً همه شرکت ها آماده جلب رضایت مشتریان شان شده اند و ورد زبان آنها این
است که، این کار را به هر قیمتی که شده انجام خواهند داد.
پورتر مشاهده می کند که شرکت ها هر چه بیشتر خود رادر محیط الکترونیک با هم مقا یسه
می کنند، بیشتر شبیه به هم می شوند .به جای این کار او توصیه می کند که شرکت ها موقعیت خود را
به گونه ای انتخاب کنند تا ازرقبایشان متفاوت باشند . این کار به معنی پید ا کردن یک نقطه متمایز
منحصر به فرد و هدفمند درصنعت آنهاست . از دید پورتر اثربخشی عملیاتی به این معنی است که شما
در یک مسابقه دو سریعتراز دیگران می دوید .اما راهبرد داشتن به معنی این است که شما انتخاب
می کنید تا در کدام مسابقه دوشرکت کنید، و آن مسابقه ای خواهد بود که شما خود را به خوبی تنظیم
کرد ه اید تا در آن برنده شوید .منابع به عنوان ورودیهای اصلی به فرایند تولید در نظر گرفته می شود .
منابع خاص شرکت، شامل موارد تجهیزات سرمایه ای، مهارتها وکارمندان خاص، نامهای تجاری و …
( می شود. (چاندلر وهنکنز، 1994
١١١
٢استراتژی های اصلی تجاری در سطح واحد تجاری -٢-٢
رابرت مایلز و چارلز اسنو ، مجموعه دیگری از استراتژی های تجاری را بر مبنای نرخ توسعه آزادی بازار
2 به -2- محصول یک شرکت (توسعه محصول جدید ،نفوذ در بازارهای جدید )شناسایی نمودند . نمایش 2
شکلی خلاصه هر یک از این استراتژی های تجاری را تعریف می کند .
٢-سنخ شناسی مایلز و استونر -٢- نمایش ٢
فرصت جو تحلیلگر مدافع منفعل
تاکید زیاد تاکید کم
همان طور که ملاحظه می کنید ،شرکت هایی که از یک استراتژی فرصت جو پیروی می کنند بر
روی دستیابی به رشد از طریق توسعه محصولات و بازارهای جدید تمرکز می کنند .مدافعان روی حفظ
جایگاه و موقعیت خود در بازار -محصول های جا افتاده ضمن توجه ناچیز به توسعه محصولات جدید
تمرکز می کنند . استراتژی تحلیلگر میان دو استراتژی فوق قرار می گیرد .یک شرکت تحلیلگر تلاش
می کند تا به جایگاهی قوی در بازار -محصول های اصلی اش دست یابد ،اما ضمنا به دنبال گسترش
فعالیت های خود و ورود به بازار محصول های جدید و معمولا مرتبط نیز می باشد .منفعلان شرکت
هایی هستند که استراتژی تعریف شده مشخصی ندارند.
٣مدل تلفیقی استراتژی های رقابتی- تجاری -٢- ٢
برای بر رسی محصولات نهایی زعفران از انچه که ما در پیش روی داریم نیاز است تا نگاهی از
مصرف محصول تا آماده نمودن نهاده های تولید را انجام دهیم تا با توجه به مدل تلفیقی استراتژی های
١١٢
رقابتی -تجاری که از ترکیب استراتژی های عمومی پورترو الگو (مدل)استراتژیک مایلز و اسنو بوجود
آمده است که در شکل زیر ترسیم شده است، برسیم
٢-مدل تلفیقی استراتژی های رقابتی- تجاری الکترونیکی – نمایش ١
فرصت جو تحلیلگر مدافع منفعل
واحدهای با
فعالیتهای محور و قوی
فعالانه به دنبال
ورود به عرصه بازار-
محصولات از طریق
محصولاتی متمایز می
باشند.
واحدهایی که
عمدتا به دنبال
حفظ جایگاه در
موقیعتی متمایز در
بازارهای بالغ می
باشند
واحدهای فعالیت
اساسا و عمدتا
به دستیابی به
رشد از طریق
پیگیری جسورانه
فرصتهای بازار-
محصول جدید می
باشد
واحدهای با
فعالیتهای محور و
قوی فعالانه به
دنبال ورود به
عرصه بازار-محصولات
از طریق حداقل کرن
هزینه هزینه ها
هستند.
واحدهایی که
عمدتا به دنبال
حفظ موقیعت خاص
خود از حیث
حداقل بودن
هزینه ها
دربازارهای بالغ
می باشند
واحدهایی که
استراتژی رقابتی
یا توسعه محصول
خاصی را ندارند
رهبری هزینه تمایز
استراتژی های رقابتی
1–3-2-2 نوع شناسی تلفیقی استراتژی های رقابتی تجاری
1به جای هشت استراتژی ای که فرد انتظار دارد ،تنها شش استراتژی تجاری را توصیف – نمایش 1
می کند.ما واحد های فعالیت فرصت جو و منفعل را دو مقوله و نوع همگون قلمداد می کنیم.
مدارک نشان می دهد که تعداد قابل توجهی از شرکت ها در گروه منفعل قرار می گیرند .مثلا یک
بررسی نشان داد که 50 شرکت از 232 شرکت بررسی شده را می شود منفعل قلمداد نمود .اما بنابر
تعریف،چنین شرکت هایی روش هایی با ثبات یا تعریف شده و مشخصی نه در رابطه با توسعه
١١٣
محصولات جدید و نه از حیث روش های رقابت کردن درکالاهای محصول ندارند .به عبارت دیگر
،منفعل ها ،استراتژی رقابتی مشخصی ندارند .بنابراین در ادامه این بررسی توجه چندانی به این دسته از
شرکت ها نمی کنیم.
در نمایش 2فرصت جوها نیز به عنوان یک گروه استراتژیک واحد نشان داده می شوند .زیرا ویژگی
بارز استراتژی آنها ،میل آنها به توسعه سریع بازار یا محصولات جدید است .یک شرکت فرصت جو
چندان نیازی ندارد تا نحوه رقابت خود را در بازار -محصول های جدید ی که ایجاد می کند برر سی
کند.زیرا با رقابت چندانی مواجه نمی شود یا اصلا رقیبی ندارد . برای بررسی بیشتر هریک را بررسی
می کنیم
2-3-2-2 فرصت جویان یا تجسسی گرایان
این شرکت عموماً در یک حیطه عریض بازار تولید فعالیت داشته که تعریف ومصرفی دوره ای را
است، حتی اگر درهمه این " نخست " تحمل می نماید. ارزشهای شرکت در تولید جدید وحیطه بازار
تلاشها به سودبخشی منجرنشود. شرکت سریعاً به علائم اولیه درخصوص محدوده فرصت واکنش نشان
داده واین واکنش ها اغلب به یک عملکرد رقابتی جدید سوق داده می شود. بنابراین علاوه براین نوع
شرکت ممکن است قوت بازار را در همه قلمروهایی که وارد می شود، نتواند بدست آورد. .( سنو وهری
( بینیاک ، 1980
در محدوده یک بازار -محصول گسترده عمل می کند،محدوده ای که هر از گاه باید آن 􀂙
را مجددا تعریف نمود.
در حوزه های جدید بازار و محصول،ارزش به شمار " اولین اقدام کننده بودن " 􀂙
می رود.حتی اگر تمام این تلاش ها خیلی سود آور نباشد.
١١٤
به سرعت به علامت های اولیه مربوط به حوزه های فرصت پاسخ می دهد و این پاسخ 􀂙
ها اغلب به دورهای جدیدی از اعمال رقابتی منتهی می گردد.
اساسا از طریق تحریک و ایجاد فرصت های بازار جدید رقابت می کند،اما نمی تواند 􀂙
در تمام بازارهایی که وارد می شود قدرت خود را حفظ کند.
فرصت طلب، تلاش دارد رقابت سازمانی اش را از طریق درک سریعتر نیازهای بازار 􀂙
وگرفتن سریع آنها زودتر از رقیبان دیگر، ایجاد نماید. دراین رابطه، فرصت طلب سعی دارد با
تولیدات وخدمات جدید، در راس باشد.
1-2-3-2-2 شرایط مناسب برای استراتژی فرصت جو
یک استراتژی فرصت جو به ویژه به درد محیط های به سرعت در حال تغییر و بی ثبات
می خورد .بی ثباتی این محیط ها ناشی از خلق و عرضه تکنولوژی های جدید ،تغییر نیازهای مشتری یا
ناشی از هر دو عامل است .به هر حال ،چنین صنایعی ، مانند بس یاری از شرکت های فعال در امر تجارت
الکترونیکی،معمولا در مرحله آغازین چرخه های حیات خود قرار دارند و لذا فرصت های زیادی برای
اقلام بازار -محصول جدید فراهم می آورند
.ساختار صنعت اغلب بی ثبات است زیرا تعداد رقبا محدود است و سهم های بازار نسبی آنها
ممکن است با ورود محصولات جدید و یا بازارهای جدید تغییرکنند ،معمولا موفق ترین فرصت فرصت
جویان در حوزه شایستگی های فوق هستند و منابع قابل توجهی را نیز دو حوزه اختصاص می دهند .این
دو حوزه عبارتند از:
تحقیق و توسعه(مهندسی محصول،و دیگر حوزه های اصلی) که تکنولوژی جدید را 􀂙
شناسایی و آن را به محصولاتی جدید و نوع تبدیل می کنند
١١٥
تحقیقات بازاریابی ،بازاریابی و فروش-یعنی فعالیت های لازم برای شناسایی و توسعه ??
فرصت های بازار جدید.
اما ،در برخی موارد ،با وجود اینکه یک واحد فعالیت فرصت جو از مهارت های بازاریابی و توسعه
محصول خوبی برخوردار است.اما منابع لازم برای حفظ موقعیت برتر خود را هنگام رشد بازارهای
محصول و ورود رقبای جدید به بازار در اختیار ندارند .مثلا مینه تونکا در چند زمینه محصولات آرایشی
زیبایی و بهداشتی ،با نام های تجاری همچون صابون مایع ساقط سوپ و خمیر دندان ضد جرم چک -آپ
پیشگام و پ یشتاز بود .اما به دلیل آنکه رقیبی چون پروکتر اند گمبل و کلگیب و پالمولیو محصولات مشابه
قوی ای به بازار عرضه کرده اند و در مقایسه با شرکت مینه تونکا بودجه بیشتری به تبلیغ و
پیشبردمحصولات خود تخصیص دادند ،این شرکت سرانجام مجبور شد استراتژی خود را تغییر بدهد و
شرکت های متصدی باید نیازهایی که تمایل به تجسس دارند را بیشتر درک نمود . (نامان واسلیون،
1993 ). این می تواند مقایسه شود تا راه اندازی بیشتر (دِس ودیگران، 1997 ). وابتکار استراتژی (مارکیدز،
1998 ) داشته یا به سادگی تلاش نماید تا از مزیت های انگیزه نخست (کرین و دیگران، 1992 ) بازار
پیشقدم (رابینسون ودیگران، 1994 ) تازه وارد (میشل، 1991 ) یا واردشونده نخست (گرین ودیگران،
1995 ) دربازار تولید مربوط، بهره مند شود . تحقیقات تجربی قبل مدارکی فراهم نمود که آشفتگی محیط
(نامان واسلیون، 1993 ) وپیچیدگی محیطی (زاهارا، 1991 ) هردو به طور مثبتی به ابتکار، ریسک کردن
ورفتار واکنشی توسط شرکت ها ارتباط دارد . این ابعاد خواص در نظرگرفته شده، اتحاد ساختار کارفرمای
اقتصادی می باشد . (بارینگر وبلودورن، 1999 ) اما همچنین به طور نزدیکی با سوگیری تجسسی مطابقت
دارد. طبیعت استراتژی عملکردی تجسس، اک نون بیشتر به یک شرط رقابتی (علم اقتصاد، 1998 ) با
تحصن گاه کوچکی از عملکردهای تهاجمی رقابتی در بیشتر بازارهای تولید تبدیل شده است . (دویل
.( وونگ، 1998
١١٦
استدلالها در حمایت از تفاوت ها (تجسس کردن ) معتقد است که یک شرکت با یک جهت گیری
تحت شرایط خاص، بخاطر دلایل زیر مبارزه می نماید: " متفاوت " استراتژی
( تجسس با رقابت کمتری برای منابع مواجه است (باوم وسینگ، 1994 􀂙
( درصد بالقوه شکست، کاهش پیدا می کند. (هانان وفدیمن، 1977 􀂙
تقلید، سودکمتری را فراهم می آورد که قابل تحمل نبوده وجهت گیری تجسس گرایش 􀂙
( به فراهم آوردن یک سطح بزرگتر قابلیت تحمل گرایش دارد (جنینگز وزاندبرگن، 1995
موقعیت های استراتژیکی مشخص توسط خصوصیات منابع که نادر، غیرقابل تحمل 􀂙
( وغیرقابل تقلید هستند مشخص شود. (پارشی، 1991
سود از یک موقعیت مناسب گرایش به پافشاری برای یک دوره داشته (گیمنو و وو، 􀂙
1996 ) وجهت گیری تجسسی، سود در مشارکت بازار را فراهم آورده، فروش بالارفته وتولید
جدید در مقایسه با تحلیل گرها، مدافع وواکنشگرایانه ها، به فروش می رسد. (ماتسونو ومنت
( زر، 2000
همچنین، بازار تولید توسط آشفتگی ورقابت صنعتی مشخص می شود، تحقیقات 􀂙
هنجاری استراتژی رفتار تهاجمی را پیشنهاد می نماید که اصولاً علاقمند به بهره برداری
وتوسعه منابع سریعتر ازرقیبان به منظور تولید عملکرد پرداخت در بالارفتن فروش
؛ وسودبخشی می باشد. (کووین وسلیون، 1991 ؛ زاهارا، 1993 ؛ زاهاراو گارویس، 2000
( لامپکین و دس، 2001
واکنش گرایی وجستجوی بازار در جهت گیری تجسسی اساسی بوده (آراگون – کورا، 􀂙
1998 ؛ لئوو پارک، 2001 ) وبازتاب رکود یک شرکت در پدیدارشدن فرصتهای بهره کشی بوده
؛ وآزمایش نمودن با تغییر وتجهیز کردن عملکردهای انگیزه نخست (دیس ودیگران، 1997
١١٧
( لاین ودیگران، 1996 ) براساس فرایند کشف استراتژیکی شان می باشد. (شان، 2000
تشخیص دادن به عنوان سرگردانی بین تقاضاهای بازارتولید، این ویژگی قادر به سود رقابتی
بوده واین بخاطر واکنش گرایانه بودنش، یک محصول جدید وبازار جدیدی را دنبال می نماید.
مستقرشدن در عملکرد سوءگیری، واکنش گرایی با رقابت برتر به خاطر دنبال کردن تاکتیکهای
ورهبری بازار توسط شرکتها با جهت گیری استراتژیکی شان مشخص وارائه " مرحله پیشین "
.( می شود. (گاتیگنون وایکسرب، 1997
جنبه های ریسک جهت گیری استراتژیک می تواند به عنوان امک ان سود وضرر که از عملکرد ناشی
می شود را توصیف نماید . بنابراین ریسک کردن، در تخصیص موقعیت منابع، مهم بوده ومی تواند به
عنوان یک عامل کلیدی در تعیین فرایند تصمیم هایی شامل در جهت گیری تجسس، عمل نماید .
(دیکسون وگیگ لیدانو، 1986 ). شرکت های متمایل به ریسک، درتر کیب مهارتهای کارآفرین با ساختار
( ریسک کردن با فرصتهای جستجوی مشارکت، می باشند. (بتیس وهال، 1982
3-3-2-2 مدافعین
مدافعین گرایش به استقرار ودست آوری یک جای امن با تولیدات وخدمات ثابت دارند . آنها
گرایش به عرضه دامنه محدود تولیدات وخدمات نسبت به رقیبان داشته وس عی درحفظ محدوده شان
توسط پیشنهاد خدمات با کیفیت تر در قیمت های پایین تر دارند برای مدافعین شرایط عملکرد یکپارچه
به طور موثری مانند کلید تقویت جریان برای بدست آوری اهداف استراتژی می باشد . برای این گروه،
یکپارچگی عملکردی باعث کاهش کارایی بوده واین به خاطر ا فزایش تاثیرات ونتیجه هزینه ها در اجرای
پایین می باشد.
شرکت تلاش دارد تا مستقر شود ویک محدوده امن دریک قلمرو تولیدی ثابت بدست آورد .
شرکت گرایش دارد تا دامنه تولیدات محدودتری از رقبایش داشته وسعی دارد قلمرو را توسط کیفیت
١١٨
بالا، خدمات برتر، قیمتهای پایین تر وغ یره را حفظ نماید . اغلب این مدل شرکت جلودار توسعه در
صنعت نیست، به پایداری تغییرات صنعتی که تاثیر مستقیمی در قلمرو علمکردی فعلی نداشته، گرایش
( دارد ودرعوض به انجام ممکن ترین کار دریک قلمرو محدود تمرکز دارد.(اسنو وهری بینیاک ، 1980
تلاش می کند تا جایگاهی مطمئن در حوزه های با ثبات خدمت یا کالا پیدا کند و آن 􀂙
را حفظ نماید.
طیف نسبتا محدودی از کالاها یا خدمات را در مقایسه با رقبا عرضه می کند. 􀂙
سعی می کند تا با کاهش قیمت محصولات خود،با کیفیت برتر یا خدمات بهتر از رقبا 􀂙
،برتری خود را حفظ کند.
معمولا در صنعت خود و در طراحی و توسعه محصولات جدید /تکنولوژیکی پیشتاز و 􀂙
پیشگام نمی شود ،دوست دارد تا تغییراتی را که مستقیما به حوزه کاری اش مربوط نمی شود
نادیده بگیرد.
1-3-3-2-2 شرایط مناسب برای استراتژی مدافع
اجرای یک استراتژی مدافع تنها زمانی منطقی و معقول است که یک شرکت یا یک واح د فعالیت
چیزی برای دفاع کردن داشته باشد .این استراتژی بیشتر به درد آن واحدهایی می خورد که یک یا چند
بخش بازار مهم آنها در یک صنعت نسبتا بالغ و با ثبات ،سودآور باشد .بیشتر مدافعان موفق به پیروی از
مدیریت کیفیت جامع و به منظور پشتیبانی از جایگا ه تثبیت شده محصولات خود در " بهبود مستمر " اصول
بازار و تقویت آن ،اقدام به بهبود فرایند ،بهبود محصول یا توسعه خانواده محصول می کنند .اما آنها منابع
نسبتا کمی را به تحقیق و توسعه پایه یا توسعه محصولات جدید و خلاق اختصاص می دهند .لذ ا،
استراتژی مدافع در صنایعی بهتر جواب می دهد که تکنولوژی پایه آنها خیلی پیچیده نیست یا این که به
خوبی تثبیت شده است و در کوتاه مدت تغییر شدید نمی کند.
١١٩
1-1-3-3-2-2 مدافعان متمایز
یک واحد فعالیت برای اینکه بتواند به نحوی موثر و از طریق تمایز موقعیت خود دفاع کند ،می باید
در آن دسته از حوزه های کاری اصلی که برای حفظ مزیت برتری رقابتی خاص آن واحد در طول زمان
حیاتی می باشند ،قوی و قدرتمند باشد .اگر روش متمایز سازی این واحد فعالیت بر کیفیت برتر محصول
استوار باشد آن گاه آن حوزه های کاری کلیدی عبارتند از حوزه های تولید ،مهندسی فرایند ،کنترل کیفیت
و شاید مهندسی محصول بر ای بهبود محصول .تلاش برای متماتیز شدن از حفظ کیفیت و حفظ این
برتری می تواند با ارزش باشد ،زیرا مدارک نشان می دهد که کیفیت برتر محصول اثری قوی بر بازدهی
سرمایه یک شرکت دارد-یک هدف عملکری مهم برای مدافعان.
بدون توجه به مبنای متمایز شدن ،بازاریابی نیز برای اجر ای موثر یک استراتژی مدافع متمایز مهم
است.آن دسته از فعالیت های بازاریابی که براساس نیازهای در حال تغییر مشتری و فعالیت های رقبا
انجام می شوند و از طریق پیشبرد و فروش مزیت منحصر به فرد محصولات شرکت را به مشتری منتاقل
می کنندتا آگاهی و وفاداری او را حفظ و تقویت کنند،از اهمیت خاصی برخوردارند.
2-1-3-3-2-2 مدافعان کم هزینه
اجرای موفق یک استراتژی مدافع کم هزینه مستلزم آن است که واحد فعالیتی که قصد دارد از
این استراتژی پیروی کند ،کاراتر از رقبایش باشد .لذا این واحد فعالیت باید در مرحله رشد صنعت ،زمینه
را برای اجرای این استراتژی فراهم سازد .اگر این واحد فعالیت می خواهد از حیث پایین بود هزینه هایش
پیشتاز باشد و این موقعیت را نیز حفظ کند ،می بایست برای کسب تجربه و صرفه جویی های مقیاس
،عاملیت پیشبردی گسترده ای را اجرا کند
.در عین حال ،این واحد فعالیت می باید به امید رشد د ر آینده در افزایش ظرفیت تولید و در خرید
تجهیزات مدرن به منظور کاهش هزینه های تولید سرمایه گذاری کند .این ترکیب حاشیه های سود اندک
١٢٠
و سرمایه گذاری های سنگین ممکن است مخل و مانع باشد ،مگر آنکه شرکت مادر بتواند منابع قابل
توجهی را به این واحد فعالیت اختصاص بدهد در غیر این صورت تنها کاری که می تواند بکند این است
که به شکلی گسترده و با دیگر واحدهای فعالیت در تسهیلات و تولید ،تکنولوژی ها و برنامه ها سهیم
شود.
نیاز موانع کم هزینه به کارآیی هم چنین موجب تقویتا فرایند استانداردسازی طرح های بازاریابی و
محصولات شرکت میان بخش های مختلف بازار می گردد .لذا یک چنین استراتژی ای در آن دسته از
بازارهای پراکنده ای که به دنبال محصولات سفارشی اند چندان موثر و مفید نمی باشد ،اگر چه که در
صنایعی چون مواد شیمیایی پایه ،فولاد یا آرد یا در صنایعی که اجزا و قطعات تکنولوژی ساده ای چون
موتورهای الکتریکی یا سوپاپ تولید می کند اجرای این استراتژی موثر می باشد.
در حالی که مدافعان کم هزینه بر کارایی و قیمت پایین به عنوان محور و کانون اصلی استراتژی
رقابتی تاکید می کنند . باید به خاطر داشت که واحدهای فعالیت که از استراتژی های دیگری پیروی می
کنند نیز می باید در رابطه با فعالیت های اصلی لازم برای اجرای آن استراتژی ها تا حد امکان کارآ باشند.
برخی از موفق ترین و کار آمدترین واحدهای فعالیت ،آنهایی هستند که هم زمان برای کاهش هزینه ها و
بهبود کیفیت و خدمات خود تلاش می کنند .از زمانی که اینترنت کار مقایسه قیمت ه ای پیشنهادی
فروشندگان مختلف ر ا برای مشتریان آسان کرده است ،و یا دستیابی به قیمت های پاین تر از طریق سایت
امکان پذیر کرده است،کارآیی عملیات حیاتی تر شده است " خریداران حراجی " های
4-3-2-2 تحلیلگران یا واکنشگریان
این شرکت تلاش دارد تا یک خط تولید محدود وثابت را بدست آورد درحالی که هم زمان سریعاً
برای دنبال کردن یک انتخاب از روی دقت در پیشرفتی جدید در صنعت از آن خارج می شود . شرکت به
را دارد . بنابراین، با کنترل با دقت عملکرد اصلی رقبا در قلمرو " مقام نخست " ندرت در تولیدات جدید
١٢١
را با یک تولید با هزینه کافی بدست " مقام دوم " رقابتی بابازار تولیدی ثابت، شرکت می تو اند آزادانه
آوردو معمولا شزکتهایی که در بازارهای جهانی زیادی رقابت می کندار این استراتژی استفاده می کنند .
( ( روش اسنو وهری بینیاک 1980
یک نوع استراتژی که ما بین دو استراتژی فوق قرار می گیرد،در مقایسه با فرصت طلب 􀂙
تغییرات کم تر و کند تری در بازار محصول اعمال می کند،اما در مقایسه با مدافعان اعتقاد کم
تری به ثبات و کارایی دارد.
تلاش می کند تا به مجموعه ای محدود و با ثبات از کالاها و خدمات دست یابد ،اما با 􀂙
دقت از مجموعه ای منتخب از تحولات جدید و خوش آتیه در صنعت خود پیروی می کند.
به ندرت یک اولین اقدام کننده می باشد،اما اغلب در بازار-محصول های مرتبط با بازار 􀂙
موجود خود دومین یا سومین است- اغلب با عرضه کالا یا خدمتی کم هزینه یا از نظر کیفیت
برتر.
تحلیلگران، به عنوان یک استراتژی چندمدلی بین فرصت طلب ومدافعین، قصد در بدست آوری
خط تولیدات وسرویس دهی ثابت ومحدود داشته اما با احتیاط رقیبانشان را با پیشنهاد انتخاب یک سری
محصولات وعده داده شده، همراهی می نمایند . دراین رابطه، آنها به ندرت در تولید وخدمات، اول
می باشند . واکنشگر نمی توانند سازگاری جهت گیری بازار تولید را حفظ نموده وتنها به تغییرات
درمحیط تجاری و تقاضاها واکنش نشان می دهند برای حفظ حالت واکنشگرایانه اش یک محیط
عملکردی فعالی در سازماندهی فرایند تصمیم گیری، مورد نیاز می باشد . (اسکینر، 1969 ؛ ویل رایت
وهایز، 1985 ؛ چیس وهایز، 1991 ؛ هیل، 1994 ) ترکیبات واکنش گرایانه کا رکردی، نه تنها همبستگی
.( داشته (یا حمایت) بلکه بردیگر فعالیت های استراتژیکی تاثیر می گذارد. (کینگ وتئو، 2000
١٢٢
1-4-3-2-2 شرایط مناسب برای استراتژی تحلیلگر
استراتژی تحلیلگر،یک استراتژی ترکیبی است. از یک سو،تحلیلگران روی دفاع از طریق کاهش
هزینه ها یا تمایز محصولات خود از حیث کیفیت یا از حیث خدمات-از یک موقعیت بازار خوب خود
در یک یا چند بازار محصول تثبیت شده دفاع می کنند و در همان زمان باید به توسعه محصولات جدید
توجه کنند تا توسط رقبایی که از نظر تکنولوژی برترند حذف شوند یا در بخش های جدید بازار از آنها
عقب نمانند.این توجه دو گانه، استراتژی تحلیلگر را برای آن دسته از صنایع خوب توسعه یافته ای که
هنوز دارند رشد را تجربه می کنند و به دلیل تغییر و تکامل نیاز های مشتری یا تحولات مستمر وپیوسته
تکنولوژیکی تغییر می کنند،مناسب ساخته است.
5-3-2-2 منفعل گریان
این شرکت به نظر نمی رسد که سازگاری با جهت گیری بازار تولید داشته باشد. شرکت معمولاً
به عنوان مهاجم دربدست آوردن تولیدات پایدار وبازار مانند بعضی ازرقیبانش نیست وهمچنین مشتاق
نیست تا ریسک هایی که دیگر رقبایش مرتکب می شوند انجام دهد. شرکت تا اندازه ای در قلمروهایی
( که پا فشارهای محیطی مجبور شده است، واکنش نشان می دهد . .( اسنو وهری بینیاک، 1970
فاقد هر گونه استراتژی رقابتی تعریف شده و مشخصی است. 􀂙
مثل رقبایش از سیستم بازار- محصول با ثباتی برخوردار نیست. 􀂙
دوست ندارد تا مثل رقبایش ریسک های طراحی و توسعه بازار جدید یا محصول 􀂙
جدید را بپذیرد.
در بازاریابی محصولات جا افتاده نیز به اندازه رقبایش شجاعت ندارد. 􀂙
اساسا وقتی که تحت فشارهای محیطی قرار می گیرد پاسخ می دهد. 􀂙
١٢٣
-1-3-2 کسب وکار الکترونیک چیست؟
کسب وکارالکترونیک به مفهوم کلی شامل بکارگیری تکنولوژیهای جدید برای برقراری ارتباطات
زنجیره ای بین ارایه دهندگان(سازندگان، عرضه کنندگان) کالا وخدمات از یک سوو مشتری(خریدار
ومصرف کننده) از سوی دیگر، به منظور اتخاذ تصمیم های بهتر، بهینه سازی کالا وخدمات، کاهش
هزینه ها وگشودن کانالهای جدید است.
-2-3-2 بازار یابی اینترنتی
اینترنت با کاربردهایی یاد شده رسانه ای پویا و زنده است که تمهیدی برای فلسفه نوینی از
بازاریابی فراهم آورده است. کاتلر مراحل تکوین بازار های جدید رااین گونه نشان می دهد
1 – مراحل تکوین و تبدیل فلسفه های بازاریابی -3- نمایش 2
عنوان نقطه شروع تمرکز بر ابزار نهایت
فلسفه فروش کارخانه محصول فروش و پیشبرد سود حاصل از حجم
فروش
فلسفه بازاریابی نیازهایی متفاوت مشتریان (
گروه هدف)
آمیخته بازار یابی مناسب
( ارائه پیشنهادهایی مناسب)
بخش بندی بازار هدف گذاری
و موقعیت یابی
سود حاصل از رضایت
مشتری
فلسفه بازاریابی
جامع
نیاز های مشتریان به
صورت انفرادی
ایجاد ارزش برای مشتری و ایجاد
شبکه همکاری(جامعه و برند)
مدیریت پایگاه داده ها و
انسجام زنجیره ارزش و
همکاریهای به هم پیوسته
وفاداری مشتری
1. دربازاریابی اینترنتی تعامل مشتری را از حالت منفعل به خریدار فعال تبدیل می کند، در حقیقت
ویژگی زنده و مستقیم بودن تعامل ارتباطی مشتری با شرکت زمینه ساز اثر گذاری و اثر پذیری این
دو از هم و همچنین اثر گذاری شان بر هم است.
2. در بازار یابی اینترنتی متناسب با هر کالا یا فرد می توان ترکیب مستقل و ممتازی از آمیخته بازاریابی
ارائه داد.
-3-3-2 استفاده ازاینترنت درجهت گیری راهبردی
١٢٤
شرکتها باید چگونگی ومیزان بهره برداری کنونی از اینترنت را مشخص کرده وسپس برنامه ای
برای گسترش حوزه کار خود دراینترنت، تنظیم وپیگیری کنند.
یکی ازدلایل مهم استفاده شرکتها از اینترنت کسب درآمد اضافی از طریق راهکارهای بازاریابی
وکانالهای توزیع الکترونیک است. شرکتها می توانند از اینترنت برای پذیرش رویکرد های جدید به
منظور فروش محصولات خویش استفاده کنند که شامل قرار گرفتن دریکی از بخش های شبکه ارائه شده
در شکل شماره زیراست.
٢-شبکه راهبردی و محصول با تاآید بر استفاده از اینترنت -٣- نمایش ٢
محصول
جدید فعلی
رویکرد محافظه آارانه به اینترنت
رویکرد نوآورانه به اینترنت
تنوع محصول توسعه
بازار
جدید
توسعه محصول نفوذ در
بازار
فعلی
بازار
با توجه به شکل بالا،اینترنت را می توان به منظور کسب چهار جهت گیری راهبردی زیربکاربرد:
الف- استفاده جهت نفوذ دربازار
به وسیله اینترنت می توان حجم بیشتری از محصولات موجود را در بازارهای فعلی به فروش
رساند که این مهم را می توان درسایه قدرت اینترنت برای تبلیغ کردن محصولات دربازارهای فعلی به
منظور افزایش آگاهی مشتریان بالقوه از ویژگیهای شرکت، انجام داد. این کار استفاده محافظه کارانه از
اینترنت و بازار یابی الکترونیکی است. در این حالت تاکیدویژه بر جزء آمیخته بازاریابی ،فعالیت ارتباطات
و تبلیغ است.
ب- استفاده اینترنت جهت توسعه بازار
١٢٥
دراین مفهوم از اینترنت برای فروش محصولات دربازارهای جدید، بهره گیری از هزینه پایین
تبلیغات وعدم نیاز به زیر ساختهای فروش به منظور پشتیبانی از مشتریان درکشورهای مورد نظر، استفاده
می شود. این کار نسبتاً محافظه کارانه است ولی احتیاج به غلبه بر موانع صادرات ویا فعالیت درتعداد
بیشتری از کشورها دارد. در این حالت تاکیدویژه بر جزء آمیخته بازاریابی ،قیمت و قیمت گذاری است.
ج-استفاده از اینترنت جهت تنوع محصول
دراین مورد، محصولات که توسعه می یابند دربازارهای جدید به فروش می رسند. این کار،
استفاده نوآورانه از اینترنت است. در این حالت تاکیدویژه بر جزء آمیخته بازاریابی ،محصول است.
د- استفاده از اینترنت جهت توسعه محصول
کالاها وخدمات جدیدی که توسعه داده می شوند را نیز می توان از طریق اینترنت به دست
مصرف کننده رساند. این کار، استفاده نوآورانه از اینترنت است. در این حالت تاکیدویژه بر جزء آمیخته
بازاریابی ،توزیع و مکان است.
-4-3-2 آمیخته بازاریابی الکترونیک
4 می باشد و از این رو می توان گفت که P درپارادیمهای اولیه بازاریابی ،آمیخته بازاریابی همان
تمام تلاش و توجه به شرکتها معطوف بر این چهار عامل است.اما با ظهور پارادایمهای جدید بازاریابی از
4P جمله بازایابی فرد به فرد نیز آمیخته بازاریابی گسترده شده است. آمیخته بازاریابی الکترونیک شامل
سنتی به اضافه دو عامل جدید جامعه ومارک گذاری است:
1-4- . محصول 3-2
2-4- . قیمت 3-2
3-4- . فعالیتهای تشویقی وترغیبی(ارتباطات) 3-2
١٢٦
4-4- . توزیع یا مکان 3-2
5-4- . جامعه 3-2
6-4- . مارک گذاری 3-2
آمیخته های بازاریابی الکترونیک
1-4-3-2 . محصول
محصول را می توان بدین گونه تعریف کرد: هر چیزی که جهت جلب توجه، کاربرد یا مصرف
بتوان به بازار عرضه کرد و بتواند نیاز یا خواسته ای را ارضا کند، محصول نامیده می شود
محصول به شدت تحت تاثیراینترنت قرار گرفته است. ارتباطات الکترونیکی به .(KOTLER,1991)
خاطر تماسهای بی واسطه و دو نفری بستری را برای نوآوری در تولید محصول به وجود آورده است،
زیرا شرکتها می توانند مستقیماً به مشتریان دسترسی پیدا کرده و از اطلاعات به دست آمده برای توسعه
کاهش هزینه جمع آوری و .(KLEIN AND QUELCH, محصولات جدید استفاده کنند ( 1996
انتشار اطلاعات درمورد مشتری ننتیجه ارتباطات از این کانال نیز به این فرایند کمک کرده است
ریپورت و اسویوکلا ( 1994 ) معتقدند که در عصر .(EVANS AND WURSTER, 1999)
ارتباطات اهمیت اطلاعات محصول از خود محصول بیشتر شده و در اصل، مبادلات براساس اطلاعات
محصول صورت می گیرد.
2-4-3-2 . قیمت:
قیمت تنها عنصری است که درآمد ایجاد می کند و همان طور که کاتلر ( 1991 ) می گوید
سایر عناصر نمایانگر هزینه هستند. تصمیم گیری درمورد قیمت محصولات درارتباطات الکترونیکی به
. (ALLEN AND FJERMESTAD, اندازه قیمت گذاری سنتی دارای اهمیت است ( 2001
١٢٧
استفاده از فن آوری الکترونیک موجب افزایش رقابت بر سر کاهش قیمتها و درنتیجه شکل گیری
قیمتهای یکسان می شود و طبق تئوری های اقتصادی قیمت کالا یا خدمات به هزینه نهایی آنها نزدیک
1996 ). ریپورت و اسویوکلا ( 1994 ) معتقدند توانایی فناوری ,KLEIN AND QUELCH) می شود
برای ارائه خدمات با هزینه کمتر، تعیین قیمت مناسب را مشکل تر ساخته است (مثلاً استفاده از پست
الکترونیک برای جوابگویی به سوالهای مشتریان به جای استفاده از کارمندان). با وجود چنین شرایطی
شرکتها باید برای افزایش قدرت رقابتی خود به فاکتورهای دیگری غیر از قیمت توجه کنند. هر چه
محصول ارائه شده ترجیحات مشتری را بیشتر برآورده سازد خریدار راضی تر بوده و فروشندهمی تواند
1991 ). اینترنت تاثیر زیادی برراهبردهای قیمت گذاری ,BAKOS) قیمت بالاتری از مشتری مطالبه کند
مطلوب گذاشته است. اینترنت منجر به نزدیک تر شدن قیمتها درکشور های مختلف شده وبه دلیل آگاهی
مشتریان از سطح قیمتها درکشورهای مختلف، تبعیضات کمی دراین زمینه به چشم می خورد.
مهمترین تاثیر فن آوریهای اینترنت براقتصاد این است که هزینه های جستجوی که خریداران
هنگام جستجو اطلاعات درمورد کالا وخدمات جدید باید متحمل می شدند را کاهش داده است. به
عبارت دیگر راهبردهای قیمت گذاری، بسیارواضح وشفاف شده اند.حداقل دوجنبه امنیتی را می توان
برای معامله های الکترونیکی در زمینه داد و ستد برشمرد:
الف)تامین امنیت درخلال انجام داد وستد الکترونیکی: ازضرورتهای بازاریابی
الکترونیکی،جلوگیری از نفوذ شخص ثالث به قصد سوء استفاده از ابعاد اطلاعاتی ومالی مطرح درمعامله
است. حساسیت اطلاعات دروبدل شده حین معامله(اطلاعات هویتی مشتری وشماره کارت اعتباری)
مسولیت حفظ امنیت را بردوش فروشنده دوچندان می کند. امروزه یکی از ابزارهای تقویت رابطه وایجاد
١٢٨
حس وفاداری واعتماد درمشتریان توجه وکوشش مستمرجهت بهبود شاخصهای امنیتی خریدهای
الکترونیک است.
ب)حفظ امنیت ونفوذ ناپذیری بانکهای اطلاعات مشتریان: جنگ پایان ناپذیر میان هکرها و
متخصصان امنیتی هرروز ابعاد تازه تری به خود می گیرد. بنابراین لازم است فروشندگان الکترونیک
همواره دربعد تکنولوژی امنیت اطلاعات به روز وآماده مواجهه با تعدیدات باشند، چون حتی یک شکاف
امنیتی کوچک می تواند باعث شکست وتباهی کل کسب وکارشود.
3-4-3 . فعالیتهای ترویجی،تشویقی وترغیبی(ارتباطات) -2
ارتباطات بازاریابی عبارت است ازفعالیتهایی که فرد یا گروهی از مشتریان موردنظر را از وضع
شرکت ومحصولات آن آگاه می سازند. هنگام بررسی سیستمی شرکتها، بایدهمه فعالیتهای ترفیعی به
عنوان سیستمهای فرعی دردرون سیستم کل بازاریابی شناسایی شوند. این عمل یعنی همانگ کردن
فعالیتهای نیروی فروش، برنامه های تبلیغاتی شویقی. متاسفانه دربسیاری از شرکتها وسازمانهای امروزی
این فعالیتها به صورت جداگانه وانفرادی صورت می گیرد. برای مثال بین مدیریت تبلیغات ومدیریت
فروش، رقابت وبرخوردهای غیرمنطقی دیده می شود. از لحاظ تئوریهای اقتصادی هدف اصلی ترفیعات
یا ارتقاء عبارت است از مجموعه فعالیت ههای اطلاع رسانی، ترغیب واثرگذاری، که این سه کاملا بهم
مربوطند.به عقیده برنت، فعالیتهای تشویقی وترغیبی یکی ازاهداف بازاریابی است که با ترغیب مشتریان
نسبت به عناصر برنامه بازاریابی (آمیخته بازاریابی) ارتباط دارد وهدف آن تسهیل مبادله است.
-1-3-4-3-2 تبلیغات در اینترنت
مزیتهای استفاده از اینترنت الکترونیکی :
١٢٩
1. ایجادارتباط دو طرفه:
تبلیغات اینترنتی یک ارتباط دو طرفه بین تبلیغ کننده و مخاطب ایجاد می کند. مخاطبان نه تنها
پیام تبلیغاتی را دریافت می کنند بلکه قادرند باز خورد داده و سوالات خود را در مورد محصولات با
تبلیغ کنندگان مطرح کنند
2. ایجاد یک پیوند مستقیم به لیست محصولات :
تبلیغات اینترنتی با یک پیوند مستقیم دسترسی به اطلاعات محصولات مرتبط را برای مخاطبان
فراهم می سازد. این قابلیت غالبا منجر به مبادله محصولات و افزایش تعاملات تجاری می شود.
3. توانایی هدفگیری ایستا و پویای مشتریان :
در تبلیغات اینترنتی از روشهای متنوعی برای هدفگیری مشتریان به منظور انتخاب ارائه و نمایش
تبلیغات بصورت ایستا یا پویا استفاده می شود. این روشها ممکن است براساس محتوای صفحه اطلاعات
شخصی و مبادله پویای اطلاعات باشند.
4. ارسال نگهداری و به روز رسانی آسان:
تبلیغات اینترنتی دارای ویژگی نمایش ، نگهداری و به روز رسانی آسان است که این خود به
دلیل ماهیت دیجیتالی آن است. کاهش فرآیند تهیه و اجرای تبلیغات از جمله نتایج این ویژگی تلقی
می شود.
5. قابلیت اندازه گیری اندازه گیری و رد گیری بالا:
تبلیغات اینترنتی به دلیل ماهیت دیجیتالی از قابلیت ردگیری و اندازه گیری بالایی برخوردار
است. از روشهای گوناگونی برای رد گیری ارزیابی عملکرد و سنجش اثر بخشی تبلیغات اینترنتی استفاده
می شود.
6. طراحی پیام آگهی:
١٣٠
به دلیل قابلیت هدف قرار دادن دقیق و مشخص مخاطبان می توان پیامها را برای جذب نیازها و
خواسته های معین مخاطبان طراحی کرد. هنگامی که ما دقیقا مخاطبان را شناسایی می کنیم اطلاعات
بهتری در خصوص نیازها و خواسته های آنها به دست می آید . از این رو پیام آگهی ما می تواند بسیار
جذاب تر طراحی شود.
7. قابلیت فروش:
در این نوع تبلیغات پس از نمایش آگهی می توان بلافاصله فروش را نیز انجام داد. درنمایش
3 زیر ضمن مقایسه تبلیغات اینترنتی با تبلیغات سنتی مزیتهای تبلیغ در اینترنت بیان شده -3 – شماره 2
است.
شرح تبلیغات اینترنتی
سبک ارتباطی ارتباط دو طرفه و تعاملی
دسترسی دسترسی 24 ساعته
بازار قابل دسترس مخاطبان جهانی
فرایند مدیریت فرایندهای مدیریت سیتامیک برای تبلیغ دهندگان ناشران و شرکتهای تبلیغاتی
پیوند مستقیم لیست محصول دارد
توانایی مبادله مستقیم محصول دارد
هدفگیری تبلیغات هدف گیری ایستا و پویای مشتری مبتنی بر رضایت اطلاعات تخصصی دسترسی
پویا و مبادله اطلاعات
ردگیری تبلیغات ردگیری اتوماتیک
ارزیابی عملکرد ارزیابی و سنجش اتوماتیک
هزینه کم
4-4-3-2 . توزیع
١٣١
برای اکثرشرکتها مکان یعنی کانالهای توزیع که عبارتند از سازمانها و اشخاصی که در فرایند
از تاثیرات .(KOTLER, انتقال محصول یا خدمت از تولیدکننده به مصرف کننده دخیل هستند ( 1991
عمده دنیای الکترونیک بر عنصر مکان، افزایش اندازه و بزرگی آن است. هر کجا که بتوان به دنیای
الکترونیک متصل شد در حوزه بازار تحت پوشش شرکتها قرار می گیرد. دسترسی جهانی که یکی از
HOFFMAN AND NOVAK, ) خصوصیات منحصر به فرد خطوط ارتباطات الکترونیکی است
1996 ) موجب خلق یک بازار مصرف بزرگ برای محصولات , DANN AND DANN, 2001
شرکتها شده است.استفاده از دنیای الکترونیک سازمانها را قادر می سازد تا بعضی از اعضای زنجیره
ارزش را حذف کنند. تولیدکنندگان با استفاده از امکان تماس مستقیم با مشتریان ازاین طریق توانسته اند
واسطه ها و خرده فروشان را از میان بردارند. با وجود این مزایا، یکی از مشکلات اساسی پیش روی
بازاریابان در زمینه عنصر مکان، عدم قابلیت تماس فیزیکی با محصولات و فروشندگان است که درمورد
بعضی کالاها یک مشکل عمده به شمار می رود.
5-4-3-2 . جامعه
جامعه، مجموعه ای از روابط است وبا مجموعه ای از تبادلات از روابط است وبا مجموعه ای
از تبادلات وتاثیر متقابل، تفاوت دارد. وجود روابط حاکی از درجه تعهد بیشتر بین افراداست ولی تبادل،
شامل ارتباطات دریک سطح کلی بوده ومیزان تعهد کمتری درآن وجود دارد. در این جامعه شخصی
سازی درسطح فرد است. مشتریان علاوه برتعامل درسطح بالا، انتظار دارند تا یک تجربه شخصی از
شرکت داشته باشند. رسانه های سنتی، پیام های یکسانی را برای تمام شنوندگان موردنظر ارسال
می کردند.اینترنت، شرکتها را قادر می رسازد تا به طور مشخص با مشتریان درگیر شوند وبرای هریک،
پیام خاصی بفرستند. این موضوع نیز حایز اهمیت است که مشتریان می توانند میزان شخصی سازی
١٣٢
شرکت(که درواقع مشتری مداری است) را با اقدام دراین زمینه با توجه به مطرح کردن خواسته های
خویش کنترل کنند، لذا میزان مشتری محوربودن شرکت هم می تواند توسط خود شرکت وهم توسط
مشتریان، کنترل شود.و می توان به آن بازاریابی درخواستی اطلاق کرد.البته باید به مساله امنیت وخدمات
به مشتری را مد نظر قرار داد
6-4-3 . مارک گذاری -2
مارک گذاری، خروجی یا نتیجه فعالیتهای بازاریابی شرکت است، زیرا برنامه های بازاریابی،
چگونگی ادراک مشتری از مارک ودرنتیجه ارزش درک شده توسط مشتریان را تحت تاثیر قرار
می دهد.اگر مارک، قوی باشد، فعالیت های بازاریابی ارتقا می یابند ودر غیراین صورت یعنی اگرمارک،
ضیعف باشد، فعالیت های بازاریابی باشکست مواجه خواهند شد. اولین وشاید مهمترین چیزی که باید
درمارک گذاری بدان توجه کرد، این است که باید نسبت به کارمندان، همانند مشتریان توجه کافی داشته
باشیم. مارک گذاری، یکی ازمفاهیم اصلی بازاریابی است . پس از این که وب درسال 1998 به یک وسیله
تبلیغاتی کارآمد تبدیل شد، توجه بسیاری از مدیران بازاریابی الکترونیک را به خود جلب کرد. صدها
شرکت، جنگ تبلیغات الکترونیک را آغاز کردندو فضای وب سایتها را مملو از تبلیغات، بنر کوچک
ومتوسط کردند تا به سهم بازار وهویت مارک دست یابند ودلیلشان نیز این بود که اگر میلیونها تابلو
تبلیغاتی را به منظور افزایش شناخت آگاهی مشتریان نسبت به محصولات ومارک تجاری بکار ببریم،
آنگاه مشتریان، کالاها وخدمات یا وب سایت مارابه یاد خواهند آورد وبا ما به کسب وکار خواهند
پرداخت.
-5-3-2 آمیخته بازاریابی اینترنتی
با توجه به توضیحات بالا می توان مولفه هایی آمیخته بازاریابی الکترونیکی با توجه به مطالعات
صورت گرفته و قابلیتهای رسانه نوین در جدول ارایه کرد
١٣٣
4 – آمیخته بازاریابی اینترنتی -3- نمایش 2
ردیف مولفه آمیخته زیر مولفه های مورد بررسی ویژگیهای مورد پرسش
بسته بندی شکل
سهولت حمل و نقل
توسعه محصول ویژگی کاربردی
خدمات پس از فروش گارانتی
خصوصیات ظاهری ویژگی ظاهری
کیفیت خلوص
شدت طعم
شدت عطر
قدرت رنگ دهی
1 محصول
نوآوری در محصول ویژگی محصول
2 قیمت قیمت بر مبنای هزینه تمام شده
هزینه تمام شده تولید محصول
هزینه جمع آوری اطلاعات
هزینه انتشار اطلاعات
اثر گذاری اثرگذاری
تبلیغات اطلاع رسانی
پویایی
ترغیب خرید
پیوند مستقیم به سایت
هدفگیری تبلغاتی
طراحی سایت اهمیت محتوایی
به روز بودن
3 ارتباطات
( رابطه داری جزء ذاتی این مولفه است)
فروش اینترنتی امنیت اطلاعات
سهولت خرید
4 توزیع جذب مشتریان به کانال جدید
حمل و نقل
سادگی و سهولت
کاهش موانع
5 جامعه
(امنیت جزء ذاتی آن است)
ارایه خدمات پایدار
درجه تعهد
میزان شخصی سازی
اعتماد و تعهد درجه وفاداری
تعهد اخلاقی
6 برند
ویژگیهای علامت تجاری تجانس اوایی
کوتاه بودن
معرفی طبقه محصول شرکت
استفاده کردن در مکالمات روزانه
نماینده شرکت
١٣٤
-1-5-3-2 سیاست های محصول
از آنجا که واحدهای فعالیت فرصت طلب به شدت به طراحی و توسعه محصولات جدید و
منحصر به فرد و نفوذ در بازارهای جدید ,به عنوان استراتژی رقابتی اصلی آنها متکی می باشند.آن دسته
از سیاست هایی که بر تولید خانواده های محصول از نظر فنی پیشرفته تر و متنوع تر تاکید دارند ,مستقیما
و به نحوی مثبت بر عملکرد واحد فعالیت از حیث بعد کلیدی رشد سهم بازار تاثیر می گذارند
اینکه آیا محصولات یک فرصت جو در مقایسه با محصولات رقبایش باید از حیث کیفیت برتر
باشد یا نه؟مسئله ای است که باید به آن پاسخ داد.تعریف کیفیت دشوار است,کیفیت می تواند به معنای
چیزهای متفاوتی باشد برای مشتریان متفاوت به هر حال کیفیت در سودآوری یک شرکت نقش بسزایی
دارد.بنابراین همبر یک معتقد است که در بازارهای محصولی که ویژگی های فنی یا جدید بودن مد یا
سبک محصول حرف اول را می زنند.از نظر مشتری به معنای کیفیت برتر تلقی و تعریف
می شوند.محصولات با کیفیت بالا نقشی مثبت در تعیین موفقیت یک استراتژی فرصت جو بازی می
کنند.در آن دسته از بازارهایی که قابلیت اعتماد یا آشنا بودن نام تجاری,تعیین کننده های اصلی سطح
کیفی محصولات هستند.به نظر می رسد حفظ کیفیت نسبتا بالای محصول تاحد زیادی به عملکرد موفق
واحدهای فعالیت مدافع و به ویژه مدافعان متمایز بستگی دارد.
مدافعان متمایز با پیشنهاد انتخابهای بیشتر یا بهتر نسبت به رقبای خود با آنها رقابت می کنند .این
نوع موفقیت در طراحی و تولید خانواده های محصول نسبتا متنوع و از نظر فنی پیچیده باید موجب بهبود
بازدهی سرمایه بیشتر واحدهای فعالیت مدافع در بلند مدت شود.
اما خانواده ای محصول متنوع و پیچیده ای,همخوانی چندانی با هدف کارایی محور استراتژی
مدافع کم هزینه ندارد.زیرا حفظ پیچیدگی فنی در محصولات یک واحد فعالیت ,مستلزم سرمایه گذاری
١٣٥
های در تحقیق و توسعه فرایند و در محصول مستمر است..همچنین ,خانواده های محصول متنوع و
پیچیده می تواند منجر به کوتاه شدن دور و مدت زمان تولید و افزایش موجودی ها گردد.اما با استمرار
فرایند بهبود در طراحی و تولید کامپیوتری ,مهندسی فرایند و نظایر آنها,به تدریج مشکلات ناشی از تنوع
و پیچیدگی خانواده محصول رفع می شوند.
واحدهای فعالیت به جای یا علاوه بر رقابت بر سر مشخصات محصول می توانند خود را از
رقبایشان از حیث کیفیت خدمتی که ارائه می کنند,متمایز نمایند .چنین خدمتی ممکن است شکل های
مختلف و متفاوتی داشته باشد از جمله خدمات مهندسی و طراحی,تغییرات و تعویض ها ,نصب ,آموزش
کارکنان در ارتباط با مشتری,با خدمات تعمیر و نگهداری .برای مدافعان متمایز ,سیاست کیفیت بالای
خدمات سیاستی است بسیار مفید زیرا راهی را به آنها پیشنهاد می کند که برای حفظ یک مزیت رقابتی
در بازارهای تثبیت شده است.
2-5-3-2 سیاست های قیمت گذاری
موفقیت در پایین آوردن قیمت محصولات شرکت در مقایسه با قیمت محصولات رقبا باید به
نحوی مثبت عملکرد واحدهای فعالیت کم هزینه را بهبود بخشد-زیرا قیمت پایین ابزار و سلاح اصلی
اجرای چنین استراتژی است.اما،یک چنین سیاستی با استراتژی های مدافع متمایز و فرصت طلب جور در
نمی آید.
بالاتر بودن هزینه های متمایز کردن محصولات یک شرکت از حیث کیفیت یا خدمات موجب
بالاتر بودن قیمت محصولات آن شرکت (برای حفظ سوداوری)می گردد.تمایز هم چنین ارزش بیشتری
برای مشتری خلق کرده و فراهم می آورد که می توان بابت این ارزش بیشتر قیمت بالاتری رابه مشتری
١٣٦
تحمیل کرد. به همین ترتیب,هزینه ها و منافع توسعه بازار و محصولات جدید به وسیله یک واحد
فعالیت فرصت طلب ,مستلزم وضع قیمت های نسبتا بالاتر است و آن را نیز توجیه می کند.بنابراین
,مدافعان متمایز و فرصت طلبان به ندرت به پیروی از سیاست قیمت های رقابتی پایین ملتزم هستند.
-3-5-3-2 سیاست های توزیع
برخی ناظران مدعی اند که شرکت های فرصت جو تمایلی بیشتری به یکپارچگی عمودی رو به بالا نشان
می دهند تا شرکت های مدافع .منطقی که پشت این ادعا قرار دارد این است که تمرکز و توجه خاص
فرصت به توسعه بازار و محصولات جدید مستلزم کسب اطلاعات مربوط به بازار آموزش مجدد و
مستمر و انگیزش اعضای کانال توزیع است با اعمال کنترل شدید بر کانالهای توزیع تحت تملک شرکت
می توان این مهم را محقق نمود.
اما به نظر می رسد این ادعاها با نیاز فرصت طلب به انعطاف پذیری در ایجاد کانال های جدید
به منظور توزیع محصولات جدید و دستیابی به بازارهای جدید,جور در نیاید و هم خوانی نداشته باشد.
برای آن دسته از مدافعانی که تلاش می کنند تا جایگاهی برتر خود را در بازارهای تثبیت شده حفظ کنند
,تلاش به منظور اعمال کنترل شدید بر رفتار اعضای کانال توزیع ,سیاستی است مفیدتر و مناسب تر .این
نکته به خصوص در مورد آن دسته از مدافعانی که به کیفیت خوب خدمات مشتری برای متمایز کردن
خود از رقبا تکیه می کنند. بیشتر صدق می کند بنابراین و به احتمال زیاد ,یکپارچگی عمودی ,رو به
بالادرمیان شرکت های مدافع و به ویژه مدافعان متمایز بیشتر روی می دهد و صورت می پذیرد,حال آنکه
فرصت جویان برای توزیع محصولات خود بیشتر روی اعضای مستقل کانال توزیع مثل نمایندگان فروش
یک تولید کننده یا توزیع کنندگان عمده تکیه می کنند.از آنکه فرصت طلبان روی محصولات جدید و در
١٣٧
جای که موفقیت قطعی نیست و نامشخص است و حجم فروش محصولات در کوتاه مدت ناچیز
می باشد. آنها در مقایسه با مدافعان درصد بیشتری از فروش خود را به پیشبردهای تجاری اختصاص
می دهند.فرصت جویان روی ابزارهای پیشبرد تجاری هم چون تخفیف های مقداری ,کارتهای اعتباری
رایگان و دیگر انگیزه ها تکیه می کنند تا بتوانند همکاری و حمایت اعضای مستقل کانال های توزیع
طرف خود را جلب کنند.
-4-5-3-2 سیاستهای پیشبرد
ارتباطات بازاریابی گسترده نیز ,نقشی مهم در اجرای موفق استراتژی های مدافع متمایز و فرصت
جو ایجاد می کنند.اما شکل آن نوع ارتباط ممکن است در هر یک از این دو استراتژی متفاوت باشد.از
آنجا که فرصت جویان باید دائما به دنبال ایجاد آگهی و اطلاع رسانی ,تحریک حس کنجکاوی و توجه
به مشتری به نسبت به محصولات خود و ایجاد تقاضای اولیه برای محصولات جدید و ناآشنای خود
باشند.مخارجی که صرف تبلیغ و پیشبرد فروش می شود.رابطه مستقیمی با موفقیت آنها از حیث رشد
سهم بازار و استقبال مشتری از محصول جدید دارد.
از طرف دیگر,مدافعان متمایز اساسا به دنبال حفظ وفاداری مشتریان قدیمی خود"از طریق
تعدیل و تغییر خود مطابق با نیازهای آنها و ارائه خدمات خوب"می باشند.با بهره گیری از یک نیروی
فروش خوب آموزش دیده و بزرگ و حمایت از آن ,این وظایف را می توان به نحو احسن و به بهترین
شکل انجام داد- به ویژه در خصوص خدمات و کالاهای صنعتی.بنابراین,مداافعان متمایز در مقایسه با
رقبای خود,مخارج بیش تری را صرف کارکنان فروش خود می کنند.
١٣٨
5- تفاوت ها در سیاست های بازاریابی و اجزای برنامه ها هریک از واحدهای فعالیت که از استراتژی های مختلف پیروی می کنند. -3 – نمایش 2
استراتژی
سیاست های بازاریابی و اجزای برنامه فرصت جو مدافع متمایز مدافع کم هزینه
سیاست های مربوط به محصول
• گستره خانواده محصول در مقایسه با رقبا + + –
• پیچیدگی فنی محصولات در مقایسه با رقبا + + –
• کیفیت محصول در مقایسه با رقبا ؟ + –
• کیفیت خدمات در مقایسه با رقبا ؟ + –
سیاست های مربوط به قیمت
• سطح قیمت محصولات شرکت در مقایسه با رقبا + + –
سیاست های مربوط به توزیع
• میزان ادغام عمودی رو به جلو در مقایسه با رقبا – + ؟
• مخارج مربوط به پیشبرد تجارت به عنوان + – –
درصدی از فروش ها نسبت به رقبا
سیاست های مربوط به عملیات پیشبرد
• مخارج تبلیغات به عنوان درصدی از فروش + ؟ –
در مقایسه با رقبا
• مخارج پیشبرد فروش به عنوان درصدی از فروش + ؟ –
در مقایسه با رقبا
• مخارج پرسنل فروش به عنوان درصدی از فروش ؟ + –
• در مقایسه با رقبا
کلید: علامت+ =بزرگ تر از متوسط رقابت
علامت – =کوچک تر یا کم تر از متوسط رقیب
علامت ؟ = روابط نا مشخص بین استراتژی و سیاست بازاریابی یا اجزای برنامه
-6-3-2 تحلیل وضعیت شرکت
-1-6-3-2 تهیه فهرست عوامل درونی یا بیرونی
1. عوامل درون شرکتی موثر بر شرکت را فهرست نمائید
این عوامل می توانند اثر مثبت و تقویت کننده و یا اثر محدود کننده ، مخرب و مانع باشند و یا
میزان اثر آنها از خیلی کم و قابل اغماض یا شدیدا موثر می توانند باشند بدون توجه به نوع اثر (مثبت یا
منفی ) و یا شدت آنها فهرست کامل عوامل را بنویسید .
2. فهرست تهیه شده درونی را گروه بندی نمائید.
3. تعداد گروهها حداکثر از 10 مورد تجاوز نکند.
١٣٩
1 زیررا تشکیل دهید. -3- 4. برای هر گروه یک جدول مانند جدول شماره 2
عامل نمره اهمیت رتبه
5. تحلیل هرگروه بطور جداگانه انجام شود .
نمره اهمیت برای هر عامل مشخص شود. در دادن امتیاز به موارد زیر توجه شود:
ایجاد تفوق رقابتی نسبت به رقبا 􀂙
کمیابی منبع 􀂙
تناسب داشتن 􀂙
مدت پذیری 􀂙
قابلیت جایگزینی 􀂙
نکته 1:در تعیین نمره اهمیت به موارد زیر توجه کنید.
اهمیت عامل در تحقق اهداف شرکت یا انجام ماموریت ها چقدر است ؟ 􀂙
از عدد 1 تا صد نمره دهی کنید اگر عامل خیلی موثر و کلیدی است عدد بالاتر از 90 و 􀂙
برای موارد با اهمیت کمتر نمرات کمتر داده شود
6. نمرات را با هم جمع کنید و به تعداد تقسیم کنید.
7. نمره حاصله ، میانگین اهمیت برای گروه می باشد که بین عدد 1 تا 100 خواهد بود.
رتبه دهی عوامل مربوط به هرگروه :رتبه که شما می دهید باید پاشخگوی این سئوال 􀂙
باشد که "وضعیت عامل در شرکت چیست ؟"
برای جایگاه و وضعیت عامل در شرکت از 1 تا 4 نمره دهی نمائید که اگردر بهره 􀂙
برداری کامل بود عدد 4 تا عدم بهره برداری که عدد 1 می باشد
نمرات را باهم جمع نموده و بر تعداد عوامل نمره دهی شده تقسیم کنید 􀂙
نمره حاصله میانگین رتبه شرکتی می باشد و بدین ترتیب وضعیت در مورد گروه 􀂙
مشخص میشود
١٤٠
8. تفسیرتحلیلی عوامل درونی- گروه
در هرگروه یک نمره اهمیت و یک نمره رتبه شرکتی مشخص میگردد
اگر رتبه حاصله گروه عدد 1باشد ضعف کامل 􀂙
اگر رتبه حاصله گروه عدد 2 باشد ضعف نسبی 􀂙
اگر رتبه حاصله گروه عدد 3 باشد قوت نسبی 􀂙
اگر رتبه حاصله گروه عدد 4 باشد قوت کامل 􀂙
-2-6-3 تحلیل وضعیت نهائی شرکت (داخلی و خارجی) -2
2- زیر وارد نمائید -3- 1. فهرست گروهها را در جدول شماره 2
عنوان گروه نمره اهمیت ضریب اهمیت رتبه نمره نهایی
2. اهمیت و رتبه هر گروه را از جدول قبلی به تفکیک درونی و برونی وارد نمائید. نمره اهمیت را
از جدول گروه و میانگین مربوطه به این ستون منتقل گردد
3. ضریب اهمیت هر گروه را محاسبه نمائید . اعداد ستون را با هم جمع کنید و عدد حاصل جمع
عدد یک خواهد شد.
4. برای محاسبه ضریب اهمیت ستون اهمیت را با هم جمع کرده و سپس اهمیت هر گروه را بر
حاصل جمع تقسیم نمائید و در ستون ضریب اهمبت بنویسید.
5. حاصل جمع ستون ضریب اهمیت عدد یک خواهد بود .
6. ضریب اهمیت را در عدد رتبه ضرب کنید.
7. عددهای نهائی را با هم جمع زده و نمره نهائی درونی و برونی را مشخص کنید.
١٤١
8. تحلیل نهایی
2 باشد نشانگر وضعیت ضعف در کل شرکت / اگر نمره نهائی حاصله عدد کمتر از 5 􀂙
می باشد .
2 باشد نشانگر وضعیت قوت در کل شرکت می / اگر نمره نهائی حاصله عدد بالاتر از 5 􀂙
باشد .
نکات :
-1 اگر عامل برونی برای شرکت ماهیتا فرصت محسوب میشود ، وضعیت شرکت نسبت به آن چیست؟
بهره برداری کامل از فرصت عدد 4 􀂙
بهره برداری نسبتا زیاد عدد 3 􀂙
بهره برداری نسبی یا کم عدد 2 􀂙
عدم بهره برداری کامل عدد 1 􀂙
-2 اگر عامل برونی برای شرکت ماهیتا تهدید محسوب می شود.
برای عامل کاملا کنترل شده و و تاثیر آن در شرکت ازبین رفته عدد 4 􀂙
برای شرایط کنترل نسبی و وجود شرایط تهدید مختصر عدد 3 􀂙
برای شرایط کنترل مختصر و تهدید زیاد عدد 2 􀂙
برای شرایط عدم کنترل و وجود شرایط تهدید خیلی زیاد عدد 1 􀂙
-3 در هرگروه یک نمره اهمیت و یک نمره رتبه شرکتی مشخص می گردد.
اگر رتبه حاصله گروه عدد 1باشد تهدید کامل 􀂙
اگر رتبه حاصله گروه عدد 2 باشد تهدید نسبی 􀂙
اگر رتبه حاصله گروه عدد 3 باشد فرصت نسبی 􀂙
اگر رتبه حاصله گروه عدد 4 باشد فرصت کامل 􀂙
SWOT -7-3-2 آنالیز
می باشد.و شامل SWOT یکی از ابزارهای مورد استفاده جهت مدیریت استراتژیک آنالیز
یا تهدیدها Threats فرصت ها و :Opportunity، نقاط ضعف :Weakness نقاط قوت :Strength
می باشد
١٤٢
:SWOT -1-7-3-2 مراحل انجام آانالیز
SWOT -1 تشکیل جلسه تجزیه و تحلیل
-2 توضیح اجمالی هدف جلسه و مراحل انجام کار
-3 انجام طوفان ذهنی برای شناسایی عوامل داخلی (نقاط قوت و ضعف) و عوامل خارجی
(فرصت ها و تهدیدها)
-4 اولویت بندی عوامل داخلی و خارجی
و وارد کردن عوامل انتخاب شده با توجه به اولویت بندی SWOT -5 تشکیل ماتریس
WT و ST و WO و SO -6 مقایسه عوامل داخلی و خارجی با هم و تعیین استراتژی های
-7 تعیین اقدامات مورد نیاز برای انجام استراتژی های تعیین شده
-8 انجام اقدامات و بررسی نتایج انها
و در بازه های زمانی مناسب SWOT -9 بروزآوری ماتریس
:SWOT 6 – ماتریس -3- نمایش 2
W نقاط ضعف S نقاط قوت SWOT
نقاط قوت را فهرست
آنید
نقاط ضعف را فهرست
آنید
WO استراتژی های SO استراتژی های O فرصت ها
فرصت ها را
فهرست آنید
با بهره جستن از نقاط
قوت در صدد بهره
برداری از فرصت ها
برایید.
با بهره جستن از فرصت
ها نقاط ضعف را از
بین ببرید.
WT استراتژی های ST استراتژی های T تهدیدها
تهدیدها را فهرست
آنید
برای احتراز از
تهدیدها از نقاط قوت
استفاده آنید.
نقاط ضعف را آاهش
دهید و از تهدیدها
بپرهیزید.
:SO -2-7-3-2 استراتژی های
در قالب این استراتژی ها سازمان با استفاده از نقاط قوت داخلی میکوشد از فرصت های خارجی
بهره برداری نماید و با بهره گیری از نقاط قوت، فرصت ها را به حداکثر برساند. معمولا سازمان ها برای
١٤٣
استفاده می کنند تا بدان جا برسند که WT و ST، WO رسیدن به چنین موقعیتی از استراتژی های
استفاده نمایند. به عنوان مثال استفاده شرکت بنز از توانمندی های SO بتوانند از استراتژی های
تکنولوژیکی و وجه مناسب برای ورود و افزایش سهم در بازار خودروهای لوکس.
:WO -3-7-3-2 استراتژی های
هدف از این استراتژیها این است که سازمان با بهره برداری از فرصت های موجود در محیط
داخل بکوشد نقاط ضعف داخلی را بهبود ببخشد. در این حالت سازمان به دلیل داشتن ضعف داخلی
نمی تواند از این فرصت های بدست امده بهره برداری نماید. لذا لازم است استراتژی های نظیر استفاده
از تکنولوژی های جدید و غیره بکارگرفته شود تا با از بین بردن نقاط ضعف از فرصتها استفاده مناسب
گردد.
:ST -4-7-3-2 استراتژی های
شرکت ها با اجرای این استراتژی ها می کوشند با استفاده از نقاط قوت خود اثرات ناشی از
تهدیدات موجود را کاهش داده یاآانها را از بین ببرند.
:WT -5-7-3 استراتژی های -2
سازمان هایی که این استراتژی را بکار می گیرند حالت تدافعی به خود می گیرند و هدف از این
استراتژی کم کردن نقاط ضعف داخلی و پرهیز از تهدیدات ناشی از محیط خارجی است. در واقع چنین
سازمانی می کوشد برای حفظ بقای خود از فعالیت های خود بکاهد (استراتژی های کاهش یا واگذاری)
در شرکت های دیگر ادغام شود، اعلام ورشکستگی کند و یا سرانجام منحل شود.
:SWOT -6-7-3-2 نتیجه گیری از آنالیز
-1 نقاط ضعف می بایست تحت کنترل بوده تا تبدیل به نقاط قوت شوند.
١٤٤
-2 سعی کنید نقاط قوت خود را با فرصت های بیرونی همسو نمایید.
-3 تهدید ها می بایست تبدیل به فرصت ها شوند
در زمینه بازار و بازار یابی محصول زعفران می پردازیم SWOT با توجه به موارد بالا به بررسی
1) تبلیغات
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. زعفران به عنوان یک گیاه لوکس محسوب می گردد.
2. زعفران نشان دهنده خواص درمانی و شفا دهنده است
3. تنوع رنگ از رنگ نخودی تا نارنجی در گل زعفران است
نقاط ضعف
1. زعفران تقلبی خارج شده دارای شرایط زیر است:
1) بسته بندی با نام ایران انجام می شود )
2) زعفران ایران را بد نام می کنند. )
نقاط فرصت
1. اهداف تبلغات در زمینه زعفران:
1) رفع تبلیغات منفی )
2) بالا بردن مصرف زعفران و کسب جایگاه واقعی زعفران ایران )
3) ورود به بازارهای جدید یا مصارف جدید )
١٤٥
( 4) مشارکت در نمایشگاهها و انجام تحقیقا ت بازاریابی خارجی ( کوچکی ، 1382 )
2) رقبا
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. محصول تولیدی ایران از لحاظ میزان انرژی ،ارزش غذایی و مواد رنگی بالاتر از
( محصولات خارجی است.( کوچکی ، 1382
( 2. غیر قابل رقابتی محصول زعفران ایران از لحاظ کیفیت.( فریدونی و دیگران ، 1381
( 3. داشتن رتبه اول تولید زعفران در جهان.( فریدونی و دیگران ، ١٣٨١
نقاط ضعف
1. صادرات به صورت فله ای و بسته بندی با نام شرکتهای کشورهای رقیب با برند
( خودشان.( فریدونی و دیگران ، ١٣٨١
2. پایین بودن قدرت رقابت باصادر کنندگان اسپانیا
نقاط فرصت
1. ورود رقبای جدید مثل افغانستان وچین
2. عضویت اسپانیا در سازمان تجارت جهاتی
نقاط تهدید
1. وفاداری به مارک محصولات شرکت های اسپانیا توسط مصرف کنندگان
2. عضو نبودن ایران در سازمان تجارت جهانی
١٤٦
3. ناهماهنگی در زنجیره تولید تا فروش
3) قیمت
عملکرد اقتصادی زعفران معمولا بر اساس مقدار گل برداشت شده در واحد سطح یا وزن زعفران
خشک استحصال شده در واحد سطح بیان می گردد از آنجا که زعفران خشک شامل مجموع کلاله و
خامه می باشد. در مواردی عملکرد بر اساس وزن تولید شده از هر کدام از این دو جزء در واحد سطح
بیان می گردد .
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. قیمت در بازار جهانی با توجه به قیمت روز توسط فروشنده و بعد از چانه زنی خریدار
تعیین می گردد.
نقاط ضعف
1. با توجه به پایین بودن قیمت ایران ،اسپانیا به اتحادیه اروپا شکایت کرده است.
4) محصول
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. داشتن محصول تولیدی با قیمت تمام شده بسیار کمتر از رقبا قوی تر.
2. محصول زعفران در طبقه بندی کالاها جزئ کالاهای لوکس است.
١٤٧
3. وجود یکسری استانداردهای ایزو.
4. حجم پایین ، وزن کم وقیمت بالا.
نقاط ضعف
1. عدم بازار یابی مناسب برای محصول زعفران.
2. بی توجهی به شکل و اندازه و ویگیهای ظاهری محصول زعفران.
3. بی توجهی به استانداردهای لازم جهت رتبه بندی محصول.
نقاط فرصت
1. محصول ایرانی به لحاظ ویژگیهایش کالری بیشتری تولید می کند.
نقاط تهدید
1. مصرف 12 تا 20 گرم زعفران موجب مرگ می شود.
5) ساختار بازار هدف
(SWOT) بررسی قوتها ،ضعفها،فرصتها و تهدیدات
نقاط قوت
1. داشتن محصول تولیدی با قیمت تمام شده بسیار کمتر از رقبا قوی تر..
2. مصرف کنندگان محصول افراد با درآمد بالا است زیرا کالای زعفران جزئ کالاهای
لوکس است.
3. هندیها و عربها از بزرگ ترین کننده مصرف کننده زعفران هستند.
4. تقاضا در بازارجهانی(بررسی نمودار تقاضای جهانی) سیر صعودی دارد.
١٤٨
نقاط ضعف
1. رقیب قدرتمند حاضر در بازار اسپانیاست که دارای مشتریا ن وفادار به مارک و برند
می باشد
2. عدم توجه ایران به درجه بندی زعفران بر اساس خواسته مشتری در عرصه تولید
3. زعفران بعد از تولید متناسب با بازار هدف ،رفتار مصرف کننده ،عوامل جمعیت شناختی
و….طراحی و بسته بندی و درجه بندی می گردد.
4. عدم تجربه کافی در تجار ایرانی
5. جدایی بین اجزای بازار هدف و تولید
( 6. عدم شناخته بودن زعفران ایران در کشورهای جهان.( فریدونی و دیگران ، 1381
7. قیمت تمام شده کل زعفران ایران از رقبا بیشتر است.
نقاط فرصت
1. داشتن یک بازار بالقوه چین و هندوستان جهت مصرف زعفران
1 باشد / 2. بازار خواهان محصولی است که بخش سفیدی زعفران کمتر از 3
نقاط تهدید
1. محدویت مصرف زعفران ،محدویت تولید را به دنبال دارد.
2. آگاه نبودن از سلیقه های کشورهای غربی
١٤٩

1. ابراهیم زاده ،عیسی و بذرافشان ،جواد، مدل پخش فضایی هاگ استراندوپخشایش فضایی زعفران
. درخراسان، مجله جغرافیا و توسعه، بهار وتابستان 1386
2. ابراهیم زاده ،حسن ،طیبه رحیمیان ،تولید کالوس واقدام های نوپدید روی قطعات جدا گشت کل
. زعفران فرروعی ،مجله پزوهش دانشگاه اصفهان -جلد یازدهم -شماره 1سال 1378
3. ابریشمی، م، ح، 1366 ، شناخت زعفران ایران، انتشارات توسن تهران، 260 صفحه.
4. ابریشم چی پروانه ،بررسی بعضی از تغییرات بیوشیمیایی وابسته به شکسته شدن خواب و تشکیل گل
. در زعفران مزروعی ، مجموعه مقالات سومین همایش ملی زعفران ، مشهد مقدس 1382
5. ابریشمی م،ح، 1376 زعفران ایران شناخت تاریخی فرهنگی و کشاورزی انتشارات آستان قدس
رضوی .
، 6. اسماعیل پور ،مجید ، بازاریابی صادرات برای ورود به بازارهای جهانی، پیام صادرات، شماره 55
7. اسماعیلی، روش های تحقیق در علوم انسانی و اجتماعی , موسسه کتاب مهربان نشر ، چاپ اول ،
.1382
8. آفاقی ،جمیله -محصولات خود را با مواد ساز کار با محیط زیست بسته بندی کنید ماهنامه تجارت
. بین الملل ش 2001،2
9. امیری شکاری ،حسن ودیگران، بررسی اثرات دمای محیط ریشه، اندازه پیاز و جیبرلین براندامهای
. زیرزمین زعفران زراعی، مجله زیست شناسی ایران، جلد 19 ، شماره 1، بهار 1385
10 . امیر بیگی ،رضا و همکاران ،اثر وزن پیاز روی عملکرد زعفران در اقلیم نیشابور، مجموعه مقالات
. سومین همایش ملی زعفران ، مشهد مقدس 1382
٢ ٩ ٢
.1379 ، 11 . اینترنت ومفهوم جدید بازاریابی، ترجمان اقتصادی، شماره 12
. 12 . ایران بزرکترین صادر کننده زعفران جهان ، بررسی های بازرگانی، ش 165
13 . ایزدی، عباس ، مشکلات صادرات زعفران ایران ، مجموعه مقالات سومین همایش ملی زعفران ،
. مشهد مقدس 1382
14 . با تولید زعفران به روش های علمی برداشت آن تا دو برابر افزایش می یابد، بررسی های بازرگانی،
. ش 165
15 . باقرزاده، ک، بحرینی نژاد، ب و صفاری انارکی، ع، 1382 ، مجموعه مقالات همایش منطقهای
اردستان، توانمندیهای رشد و توسعه، دانشگاه آزاد اردستان.
16 . باقری کاظم آبادی و همتی کاخکی ، 1369 ، مروری بر تحقیقات و مطالعات انجام شده در مورد
زعفران ، انتشارات سازمان پژوه شهای علمی و صنعتی ایران ، مرکز خراسان.
17 . باقری کنی ،مصباح الهدی ، رویکردی جدید به آمیخته بازاریابی اینستم، فصلنامه مدرس علوم
. انسانی، دوره 9، شماره 2، تابستان 1384
18 . باقری ،عبدالرضا و وصال ،سعید رضا،به نژدای زعفران در ایران ،پیشرفتها و موانع ،مجموعه مقالات
. سومین همایش ملی زعفران ، مشهد مقدس 1382
19 . بخشی زاده، کبری -ارایه الگوی بازاریابی راهبردی فروشگاه ها از دیدگاه شرکتها وموسسات تجاری
. وتولیدی در فرآیند آمیخته بازاریابی ،پایان نامه ،مرداد 1381
20 . بدی ابرقویی ،حسین ، امیر تلاوند،داریوش مظاهری -قربان نور محمدی -ارتباط عصر زعفران زاربا
گلدهی در شرایط آب وهوای کرج .
٢ ٩ ٣
21 . بذرافشان، جواد و ابراهیم زاده، عیسی ، تحلیلی بر انتشار فضایی ، مکانی زعفران در ایران وعوامل
. موثر برآن، مجله جغرافیا و توسعه، پاییز وزمستان 1385
22 . بررسی نیازها و عوامل حاکم در فرایند تولید، حمل ونقل، انبارداری، بسته بندی و صادرات محصول
. زعفران، سازمان توسعه تجارت ایران، اسفند 1384
23 . بررسی اجزاء گل زعفران ، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران ، مرکز خراسان .
. 24 . بررسی وضعیت تولید وصادرات زعفران در کشور ، ماهنامه خور نوش ،ش 3
. 25 . برنجی فیزیولوژی رشد و نمو زعفران مجله علمی و تخصصی زیتون 1371
. 26 . برهانی،مهاجرانی واعتصادی، بازاریابی بانکی، فصلنامه بانک، شماره 12
. 27 . بهادری، لیلا ، زراعت زعفران ،تاز های دامپروری وکشاورزی ش 8 و 7
28 . بهشتی ،سید علیرضا و فراوانی ،مهدی ، بررسی اثر نسبتها و تراکمهای مختلف کاشت بر عملکرد و
اجزائ کشت مخلوط زعفران و زیره سیاه ، مجموعه مقالات سومین همایش ملی زعفران ، مشهد مقدس
.1382
. 29 . بهنیا، محمدرضا ، زراعت زعفران، انتشارات دانشگاه تهران، 1370
30 . بیگی امید ، صادقی و رمضانی 1379 ، اثرهای منطقه کشت بر کیفیت زعفران، مجله علوم و فنون
. باغبانی ایران، شمارههای 3 و 4، صفحه های 167 تا 178
31 . بینا غ، 1381 بررسی اثر سرما و ژیبرلین بر توده های محلی زعفران در شهر های قاین بیرجند و
. گناباد اولین جشنواره زعفران قاین 11 و 12 آذرماه 1381
. 32 . پیشنهادهایی برای سامان بخشیدن به بازار صادراتی زعفران ایران ،تازه های اقتصاد ،شماره 68
٢ ٩ ٤
33 . تاجیانی، هما و کوپاهی، عبید ، تخمین توابع عرضه وتقاضای صادرات زعفران ایران، مجله علوم
.(573،580) کشاورزی ایران، جلد 36 ، شماره 3، سال 1384
34 . تبرائی فمحسن ،بررسی نیازهای آموزشی زعفران کاران جنوب خراسان ، مجموعه مقالات سومین
. همایش ملی زعفران ، مشهد مقدس 1382
، 35 . تحقیقی پیرامون نقش وجایگاه پژوهش در بازاریابی وصادرات، صنعت فردا، ش 5، مهرماه 1377
.MT 36 . تحلیل وثابت پذیری زنجیره عرضه زعفران ایران،جهاددانشگاهی؛ کد مقاله: 207
37 . ترابی، روشهای استاندارد آزمون زعفران در اسپانیا ، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران ، مرکز
. خراسان 1369
. 38 . ترکیان، نوشین ،مسایل بازاریابی ایران، بررسی های بازرگانی ،شماره 6 ،خرداد وتیر 83
. 39 . جنگی جوشقان، نازنین ، نعمت الله عفتی، مدیر ساز، سال اول، شماره 2، تابستان وپاییز 77
40 . جهانی، اشرف، بررسی زعفران از نظر تاریخی ، علمی و تجاری ، موسسه استاندارد و تحقیقات
. صنعتی ایران 1372
41 . جوانمرد،س،ج، احمدیان ش، ملبوسی و،د، 1381 ، بررسی و مقایسه ریسک پذیری زراعت زعفران
. در واحدهای اکولوژیکی جنوب خراسان اولین جشنواره زعفران قاین 11 و 12 آذر ماه 1381
. 42 . حافظ نیا ، محمدرضا ، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی , انتشارات سمت ، 1380
43 . حبیبی، م، ب و باقری کاظم آباد، ع، 1376 ، زعفران، زراعت، فرآیند، ترکیبات شیمیایی و
استانداردهای آن، انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی خراسان، 35 صفحه.
44 . حسن زاده ،شهناز ، بسته بندی، بازاریابی و تکنیک تبلیغات، استاندارد، شماره 128 ، اردیبهشت
.1381
٢ ٩ ٥
45 . حسینی ایوری، زهرا ،مدیریت علفهای هرز در مزراع زعفران،، مجموعه مقالات سومین همایش ملی
. زعفران ، مشهد مقدس 1382
46 . حسینی ،محمدو همکاران ، اثر تغذیه برگی بر افزایش عملکرد زعفران ، مجموعه مقالات سومین
. همایش ملی زعفران ، مشهد مقدس 1382
47 . حسینی نژاد، مرضیه ، بررسی امکان آلودگی زادیی از نمونه های زعفران خشک به روش مایکروویو،
. مجموعه مقالات سومین همایش ملی زعفران ، مشهد مقدس 1382
48 . حشمت، شهلا، بسته بندی مواد غذایی تعاون روستایی ش 826
. 49 . حیدری ،نعمت ا،،، ، استراتژی وبازاریابی، توسعه مدیریت، شماره 41 ، شهریور 81
50 . خالقی، نرگس و داورپناه ،محمدرضا ، بررسی وضعیت وب سایتهای ایرانی براساس معیارهای
عمومی ارزیابی، مطالعات تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی.
. 51 . خلاصه گزارش پروژه بسته بندی صادراتی گیاهان دارویی، سازمان توسعه تجارت ایران، 1385
52 . خواجه پور ، محمدرضا، 1377 ، زراعت زعفران ، انتشارات دانشگاه صنعتی اصفهان .
. 53 . دلاور , علی , روش تحقیق در روانشناس و علوم تربیتی ، نشر ویرایش ، چاپ بیستم 1385
54 . دلاور ، علی ، " مقدمه ای بر احتمالات و آمار کاربردی در علوم روان شناسی و علوم تربیتی " ،
. چاپ اول ، انتشارات رشد ، تهران ، 1375 ، ص 235
. 55 . دوستی، فرزاد ، منحنی عصر محصول وروش های بسته بندی ضمانت نامه وخدمات استاندارد ش 121 ، مهر 80
56 . راشد ، باقری ،صادقی و همتی کاخکی ، 1368 ، گزارش هیئت اعزامی به اسپانیا در مورد زعفران ،
سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران ، مرکز خراسان.
٢ ٩ ٦
57 . رجبی ،نجیب ا،،، و داد خواه، محمدرضا نخستین جشنواره ملی طلای سرخ ایران (زعفران) ،برگزار
. شده در قائن بهمن ماه 1381
58 . رحمتی ، علیرضا،نقش عوامل محیطی در تولید عملکرد و کیفیت زعفران ، مجموعه مقالات سومین
. همایش ملی زعفران ، مشهد مقدس 1382
59 . رحیمی ، کامل، گزارش طرح پژوهشی ، بررسی اثر حرارت و رطوبت در حفظ و نگهداری زعفران ،
، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران ، مرکز خراسان 1372
60 . رستمی ،سمانه ، نگاهی به روش های بسته بندی میوه ها وسبزیهای تازه وکاربرد آنها ،چاپ بسته
. بندی ش 43635 ،نقش رنگ در بسته بندی گرافیک ،ش 19
61 . رقیمی، غ، 1369 ، طرح مکانیزاسیون عملیات کاشت و داشت زعفران، انتشارات دانشکده کشاورزی
دانشگاه بیرجند.
62 . رمضانی، ا، 1369 ، بررسی اثر وزن پیاز روی عملکرد زعفران در اقلیم نیشابور، پایان نامه کارشناسی
ارشد رشته علوم باغبانی دانشگاه تربیت مدرس تهران.
. 63 . رنجبریان بهرام ، بسته بندی کالا وبازاریابی، دانش مدیریت، شماره 44 ، بهار 1378
64 . روزبه فرهودی و همکاران ، جایگاه زعفران در کشت مخلوط ، مجموعه مقالات سومین همایش
. ملی زعفران ، مشهد مقدس 1382
. 65 . روشهای آزمون ، استاندارد ملی ایران ، شماره 259،2
66 . ریاست جمهوری ، سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان
خراسان رضوی ، معاونت اطلاعات و آمار،"مطالعات قابلیت سنجی توسعه استان خراسان رضوی" ،
. چاپ بهرنگ ، مرداد 1385 ، ص 3
٢ ٩ ٧
67 . ریاحی ، غلامحسین ، آشنایی با اصول و روش تحقیق بانضمام : چگونگی تهیه گزارش تحیقیق، نشر
. اشراقیه ، بهار 1370
68 . زارع مایوان، حسن ،امیر تلاوند،علی نخعی ،اثرات قیمایل میکوریزا والگوی کاشت زعفران پژوهش
. وسازندگی شماره 48 ،پاییز 1379
69 . زارع مایوان، حسن ،علی نخعی ، هفریستی میکوریزایی زعفران خوراکی با دوگونه تار 20 پژوهش
. وسازندگی ش 48 ،پاییز 1379
70 . زعفران ایران ،این گیاه جادویی ،تجارت ایران،شماره پنجم .
، 71 . زعفران طلای سرخ، دفتر توسعه صادرات کالا و خدمات، سازمان توسعه تجارت ایران، 1386
. 72 . زعفران طلای قرمز ایران ،تعاون ،شماره 107 ،مرداد 79
73 . زعفران کاران بدون حمایت ،مزرعه ،شماره 10 ،دی ماه . 1376
. 74 . زعفران وخواص آن،همگان ،شماره 36 ، دی 82
. 75 . زینلی ،مهدی ، عوامل موثر در بازاریابی، کشاورزی وصنعت، شماره 15 ، سال 1379
76 . سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران، 1367 ، مجموعه مقالات اولین گردهمائی مسائل زعفران
. مشهد، آبان ماه 1367
. 77 . سرمد و همکاران ، روش های تحقیق در علوم رفتاری ، چاپ دوم انتشارات اگاه ، 1378
78 . سعیدی راد ،محمدحسین و دیگران، ساخت وارزیابی کارنده پیاز زعفران، مجله علوم کشاورزی
.(167،174) ، ایران، جلد 37 ، شماره 1، سال 1385
79 . سعیدی راد، م، خ، 1380 ، طراحی، ساخت و ارزیابی پیاز کار زعفران، انتشارات مرکز تحقیقات
کشاورزی دانشگاه بیرجند.
٢ ٩ ٨
80 . سعیدی راد ،محمد حسین و همکاران، ساخت و ارزیابی کارنده پیاز زعفران ،مجله علوم کشاورزی
.1385 ، ایران ،جلد 37 ،شماره 1
81 . سلیمیان ، معصومعلی و جمشیدی , حمداله ، انتشارات شهرآب آینده سازان ، 1384 ،قاسمی ، علی ،
روش تحقیق (دریک مکتب).
82 . سهیلا بی ریا و فرخنده جبل عاملی، عوامل موثر بر صادرات پسته، زعفران، خرما در سبد کالاهای
. غیرنفتی ایران ( 1370،1380 )، اقتصاد کشاورزی وتوسعه، سال چهاردهم، شماره 54 ، تابستان 1385
83 . سیاسی ،زهرا ،اثر دما و پرتوی فرا بنفش در کاهش تعداد باکتریهای کلیفرم در زعفران ،مجله علوم
. کشاورزی و منابع انسانی ،سال دهم ،شماره دوم،تابستان 1382
84 . شاهنده، رزیابی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آب و خاک در رابطه با عملکرد زعفران در منطقه
. گناباد ، انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی مرکز خراسان 1369
85 . شیر محمدی علی اکبر خانی ز، 1381 ، بررسی روش و تعداد آب آبیاری بر شاخص سطح برگ دمای
پوشش سبز و عملکرد گیاه زعفران پایان نامه کارشناسی ارشذ دانشگاه شیراز.
86 . صادقی ،بهزاد،اثر وزن بنه در گل اوری زعفران انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی
. خراسان، 1375
87 . صادقی ب،س،ع، آقامیری و ع ک، نگاری 1376 اثر آبیاری در افزایش عملکرد زعفران سازمان
پژوهشهای علمی و صنعتی ایران ، پژوهشکده خراسان.
88 . صادقی بهزاد ، زعفران یک میراث فرهنگی ،یک دغدغه ملی ،مجموعه مقالات سومین همایش ملی
. زعفران ، مشهد مقدس 1382
٢ ٩ ٩
89 . صادقی بهزاد و همکاران، اثر مقادیر کودهای شیمیایی در افزایش تولید زعفران ،مرکز تحقیقات
کشاورزی خراسان .
90 . صامعی ،اعظم ، عبدالرضا واراسته ،پایه ریزی روش الیزا وبررسی قدرت آن در تشخیص افراد خاص
. به زعفران ،فصلنامه پژوهش فیض ،شماره 63 ،بهار 79
91 . صدیقی حسن و احمدپور کاخکی، امیر ، بخش نگرش کشاورزان زعفرانکار نسبت به تولید وتوسعه
کشت زعفران و بررسی مسائل ومشکلات آنان، مجله علوم کشاورزی ایران، جلد 26 ، شماره 3، سال
.(689،699) 1384
92 . صدیقی، حسن و احمد پور کاخکی ،امیر ،سنجش نگرش کشاورزان زعفران کار نسبت به تولید و
، توسعه کشت زعفران و بررسی مسائل و مشکلات آنان ،مجلع علوم کشاورزی ایران،جلد 36 ،شماره 3
.1384
93 . طباطبائی، م، 1365 ، گیاهشناسی کاربردی برای کشاورزی و منابع طبیعی، انتشارات واحد فوق برنامه
مرکز جهاد دانشگاهی.
94 . طهماسبی، پروانه ، استراتژیهای طراحی کالا، سازمان توسعه تجارت ایران.
95 . طهماسبی، پروانه ، بسته بندی، آخرین ترفند بازاریابی، سازمان توسعه تجارت ایران.
96 . عاطفی، بررسی اثرات خشک کردن انجمادی بر ویژگیهای کیفی زعفران، فصلنامه علوم وصنایع
. غذایی ایران، دوره 1، شماره 2، پاییز 1383
برفاکتورهای کیفیت (freezedrying) 97 . عاطفی ،محسن، و دیگران ،بررسی اثر خشک کردن انجمادی
. زعفران،استاندارد ،ش 121 ، مهر 80
٣ ٠ ٠
98 . عاطفی، محسن و دیگران ،مقایسه اثرات روشهای خشک کردن انجمادی ،اسپانیایی ،آون الکتریکی و
. سنتی بر ویزگیهای کیفی زعفران ، مجموعه مقالات سومین همایش ملی زعفران ، مشهد مقدس 1382
99 . عباسی ،بررسی اثر علف کشهای مختلف روی علفهای هرز مزراع زعفران ،پایان نامه فوق لیسانس
. ،دانشگاه فردوس، 1375
. 100 . عباسی ،زهرا -زعفران (تولید وصادرات )تحقیقی بهار 85
، 101 . عزیزی ،شهریار ، حسین میرحسینی، تاثیر اینترنت به بازاریابی اینترنتی، تدبیر، شماره 140 ، دی 82
102 . عزیزی زمان ،علی اکبر ودیگران، اثر روش آبیاری بر تولید پراژه وگل دهی در زعفران، علوم وفنون
. کشاورزی منابع طبیعی، سال دهم، شماره اول، بهار 1385
. 103 . عسکر یا ،مانیا -بسته بندی راهکاری برای رفاه مصرف کننده ،استاندارد ش 157 ، مهر 83
104 . علوی شهری ،مهاجری و فلکی، بررسی تراکم بوته (فواصل کاشت) بر عملکرد زعفران، خلاصه
. مقالات دومین گردهمایی زعفران و زراعت گیاهان داروئی، گناباد 1373
105 . علیزاده امین ، مهدی مهدوی ، محمد ایناتلو ، محمد ابراهیم بازارری،تبخیر ،تعرق پتانسیل وضریب
گیاهی زعفران -فصلنامه تحقیقات جغرافیایی.
. 106 . عمادزاده ،مصطفی ، بازاریابی محصولات کشاورزی، توسعه مدیریت، شماره 16 ، مرداد 1379
107 . عمادی ح،والف اسفند یاری 1378 ، کاربرد دانش بومی در توسعه پایداری جلد 1 مبانی مفاهیم و
بارهای حاکم، وزارت کشاورزی مرکز تحقیقات و بررسی مسائل روستایی .
108 . عمرزاده،امیر ، تاثیر تعمیم یک نام تجاری به محصولات جدید در صنایع غذایی شهر تهران، اقتصاد
. کشاورزی و توسعه، سال چهاردهم، شماره 53 ، بهار 1385
٣ ٠ ١
، 109 . غیاثی ،سیدابوالفضل ، بازاریابی مجازی به عنوان یک مزیت رقابتی، مدیریت، شماره 60،59
. فروردین و اردیبهشت 1381
. 110 . فاضل، ماندانا ،بازاریابی صادراتی، بررسی های بازرگانی، شماره 168
111 . فتحی ،سعید و دیگران، ارائه الگوی رابطه فناوری اطلاعات وعملکرد شرکتهای تجاری، فراتحلیلی
.263،299 ، بر عوامل اندازه گیری درسهای بهره وری، فصلنامه پژوهش بازرگانی، شماره 42 ، بهار 1386
112 . فلاحت پیشه، حمیدرضا وهمکاران، به کارگیری روش کروماتوگرافی مایع با کارایی عالی
در تعیین مقادیر سافرانال به عنوان فاکتور کیفیت عطر زعفران ایرانی ومقایسه آن با روش (HPLC)
. اسپکترونتومتری، فصلنامه علوم وصنایع غذایی ایران، دوره 1، شماره 2، زمستان 1383
113 . فیلابی ع، 1373 ، بررسی اجزاء گل زعفران ، خلاصه مقالات دومین گردهمایی زعفران و زراعت
. گیاهان دارویی ، گناباد 17 و 18 وآبان ماه 1373
114 . قاسمی امیر، ت 1380 زعفران طلای سرخ ایران، انتشارات موسسه فرهنگی نشر آیندگان .
115 . قرایی و بیگی 1370 ، مطالعات تغییرات فیزیک و شیمیایی و مینوالوژیکی خاکهای تحت کشت
زعفران در منطقه استهبان ، سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران،مرکز شیراز .
116 . قلاوندوعبدالهیان نوقائی، بررسی سازگاری اکولوژیکی و مطالعه اثر فاصله و روش کاشت بر
عملکرد توده های مختلف زعفران ایران، خلاصه مقالات دومین گردهمائی زعفران و زراعت گیاهان
. داروئی ، گناباد 1373
. 117 . کافی، محمد، زعفران(فناوری ، تولید و فرآوری، انتشارات زبان وادب، 276 صفحه 1381
118 . کافی ،محمدو دیگران،زعفران فناوری و تولید،انتشارات دانشگاه فردوسی ،چاپ اول ،زمستان
.1381
٣ ٠ ٢
119 . کامل رحیمی، گزارش طرح پژوهشی ، بررسی اثر حرارت و رطوبت در حفظ و نگهداری
. زعفران،سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران – مرکز خراسان 1372
120 . کوچکی ،علیرضا ، با زعفران در عرصه های جهان :بیم ها و امیدها ، مجموعه مقالات سومین
. همایش ملی زعفران ، مشهد مقدس 1382
121 . کیان مهر،ه، میکوریزاندروف زعفران خراسان و امکان استفاده کاربردی از ان ،دومین گردهمایی
. زعفران و زراعت گیاهان دارویی گناباد، 17 و 18 آبان 1373
122 . کیهان مهر ،میکوریزاند و تروف زعفران خرسان و امکان استفاده کاربردی از آن دومین گردهمایی
. زعفران و زراعت گیاهان دارویی گناباد 17 و 18 آبان 1373
. 123 . گزارش کالایی زعفران، سازمان تجارت ایران، سال 1386
124 . لطیفی و همکاران ،بررسی ثر وزن بنه در گل آوری زعفران ،چکیده مقالات چهارمین کنگره زراعت
. و اصلاح نباتات ایران،دانشگاه صنعتی اصفهان، 4 تا 7 شهریور 1375
. 125 . محتشمی ،مریم -وضعیت کشاورزی وبازرگانی زعفران در کشور -استاندارد -شماره 93 ،خرداد 78
126 . مشایخی، ک، و ن، لطیفی، 1375 ، بررسی اثر وزن پیاز بر گلدهی زعفران، مجله علوم کشاورزی
. ایران، جلد 28 ،ص 105،98
127 . مظلومی ،محمدتقی و دیگران، مقایسه اثرات روش های خشک کردن به کمک خلاء، انجماد،
خورشید، مایکروویو، با روش سنتی بر ویژگیهای زعفران قاین، جلد دوم تغذیه وصنایع غذایی ایران،
. سال دوم، شماره 1، بهار 1386 ، ص 69 تا 76
128 . ملافیلابی، ع، 1379 ، تولید و به زراعی نوین زعفران، انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی
ایران، مرکز خراسان.
٣ ٠ ٣
129 . ملافیایی ،عبدالله ،فناوری تولید و فرآوری زعفران درایران ،پژوهشکده توسعه فناوری تحقیقات
خراسان به آدرس.
130 . ملافیایی ،عبدالله،به زراعی زعفران در ایران ،پیشرفتها و موانع ، مجموعه مقالات سومین همایش
. ملی زعفران ، مشهد مقدس 1382
131 . مهرافشار ،علی اکبر ، ناکامی معمول دربازاریابی وتبلیغات، پژوهش وسنجش.
132 . مهسایی زاده ع، بررسی جامعه شناختی نقش زن در کشاورزی ایران، فصلنامه اقتصاد کشاورزی و
.1374، توسعه ویژه نامه نقش زن در کشاورزی ص 64،80
از مرحله HACCP 133 . موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران 1381 ، آیین کار استقرار
برداشت تا بسته بندی زعفران ، استاندارد ملی ایران .
134 . موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ، 1372 ، روشهای نمونه برداری زعفران ، استاندارد ملی ایران ، شماره
.3659
. 135 . موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ، 1376 ، زعفران روشهای آزمون ، استاندارد ملی ایران ، شماره 2،259
136 . موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ، 1380 ، ویژگیهای میکروبی زعفران و روشهای آزمون آن ، استاندارد ملی
. ایران ، شماره 5689
137 . موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ، 1381 ، آیین کار تجهیزات و تاسیسات کارگاههای بسته بندی زعفران ،
استاندارد ملی ایران .
138 . موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران 1379 ، آیین کار برداشت و فرآوری زعفران تا قبل از بسته بندی ،
. استاندارد ملی ایران ، شماره 5230
139 . مولی نزاد ،محمود ،زعفران گیاه صادراتی کویر ایران
٣ ٠ ٤
140 . ناصر قدوسی ،پیام،تولید ،بسته بندی وصادرات زعفران در یک نگاه پیام صادرات شماره 55
141 . نبوی ، بهروز ، مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم اجتماعی ، انتشارات کتابخانه فروردین چاپ
. هشتم 1370
142 . نجفی، بهاءالدین ، بازاریابی خرما در استان فارس با تاکید بر صادرات، اقتصاد کشاورزی و توسعه،
. شماره 23
143 . نوری ،روح ا،،، ، بررسی میزان بلوغ تجارت الکترونیکی شرکتهای صنعتی صادرکننده، فصلنامه
.147،165 ، پژوهش بازرگانی، شماره 42 ، بهار 1386
. 144 . هاله رکنی ،بسته بندی مواد غذایی استاندارد شماره 94 تیر 78
145 . همتی کاحکی ،عباس ، بررسی تاثیر روشهای مختلف خشکانیدن در حفظ کیفیت زعفران پزوهش
. وسازندگی شماره 51 ،تابستان 1380
146 . الهی، شعبان ، بررسی نقش گمرک الکترونیکی در تحصیل صادرات، فصلنامه پژوهش بازرگانی،
. شماره 43 ، تابستان 1386 ، ص 93،120
147 . وفا بخش ج، احمدیان د، شیبانی و،ج، بداق جمالی 1381 ، پتانسیل یابی مناطق کشت زعفران در
ایران اولین جشنواره زعفران قاین 11 و 12 آذرماه 1381 ،ولیزاده ،ر، 1368 ، مطالعه برگ زعفران در تغذیه
دام، انتشارات سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران،مرکز خراسان .
148 . ونوس ، داور و ابراهیمی ، عبدالحمید و روستا ، احمد تحقیقات بازاریابی (نگرش کاربردی )،
. انتشارات سمت ، 1384
149 . یعقوبی، جعفر ، استفاده از اینترنت به عنوان ابزاری برای بازاریابی کشاورزی، جهان، سال بیست
. 243 ، شهریور ومهر 1380 – ویکم، شماره 242
٣ ٠ ٥
. 150 . یک بازار بدون ویترین، ترابران، شماره بیست ویکم، آذر ودی 1380
. 151 . یمین فیروز ،موسی ،دانش ومدیریت دانش در سازمانها،دوره چهاردهم ش اول بهار 82
٣ ٠ ٦
فهرست منابع و ماخذ
منابع لاتین:
١. ١٥، Ait، aubahou. A., and M. EI،otmani. ١٩٩٩. Saffrom cultivation in
Morocco. Harwood Academic pub. Amesterdum. ١٥٤PP.
٢. ١٦، Badiala, D, K. Saroch. ١٩٩٧. Effect of seed corm size and planting
gemoetryon saffron under dry temperate conditions of Himachal
pradesh. Indiaperfumer. V٤١(٤): P. ١٦٧،١٦٩.
٣. ١٧، Goliaris, A. H. ١٩٩٩. Saffron cultivation in Greece. Harwood
Academic Pub. Amesterdam. ١٥٤.P.
٤. ١٨، http://www.SaffronIran.org
٥. ١٩، http://saffronIranian.com
٦. ٢٠، Mc Gipmsey, J, A. ١٩٩٧. Evaluation of saffron (crocus sativus L.)
Production in Newzealand. Newzealand Journal of crop and
Horticultural Science. ١٩٩٧. Vol. ٢٥: ١٥٩،١٦٨.
٧. ٢١، Ramezani, A. ٢٠٠٠. Effects of Sowing method and harvesting date on
the saffron yield in neishabor climate. www. Modares. ac.ir/ agr/
omidba،r/.
٨. ٢٢، Sampathu, S. R., and others. ١٩٩٨. Safforn (crocus sativus)
Cultivation, processing, chemistry and standardization. Food Science
and Nutritio, Vol. ٢٠. Issue. ٢.
٩. ٢٣، Tammaron, F. ١٩٩٩. Saffron in Italy. Harwood Academic. Pub.
Amesterdum. ١٥٤PP.
٣__