فرهنگ سازمانی و ارتباطات موثر در سازمان

دکتر رضا برومند
فرهنگ سازمانی و ارتباطات موثر در سازمان

رضا برومند
لیسانس روان شناسی یالینی از دانشگاه اصفهان
فوق لیسانس روان شناسی تربیتی از دانشگاه شیراز
دکترای روان شناسی آموزش و پرورش از دانشگاه مالایا
دکترای مشاوره خانواده از دانشگاه هرمزگان
معرفی

مقدمه

مقدمه
4
جهان کنونی ، جهانی است پر از تغییرات شتابان
پیشرفتهای سریع علوم و تکنولوژی، انسان را با وضعیت جدیدی روبرو ساخته است.
یکی از علومی که تحولات بسیاری داشته، علم مدیریت است.
از تحولات اساسی ایجاد شده در علم مدیریت ، تحول در نحوه نگرش به سازمان است.

مقدمه
5
– برخی فرهنگ را به عنوان زمینه و بستری می دانند که ایجاد هر نوع تغییر و دگرگونی در ساز و کارها، رفتار، فعالیت ها و کارکردهای سازمانی را در پی دارد.
– مدیران و رهبران سازمانی می توانند از فرهنگ به عنوان ابزاری منحصر به فرد و کارساز برای هر نوع مدیریت فرهنگی و انجام تغییر و تحولات سازمانی استفاده کنند.

مقدمه
6
وجود سازمان وابسته به ارتباطات است
و هر مدیری معمولا بیشتر وقت خود را در برقرارکردن ارتباط ، صرف می کند . مدیریت کارساز به برقراری ارتباطات موثر بستگی دارد.

امور مهم در مدیریت ارتباط سازمانی
7

مقدمه
8
توجه: «در مدیریت الهی، ساخته شدن انسان ها، اصل است.»
و هرگونه دگرگونی با دگرگونی انسان مرتبط است.
«اِنَّ اللَّهَ لا یُغَیِّرُ ما بِقَومٍ حَتّى یُغَیِّروا ما بِاَنفُسِهِم»
1 – در مدیریت جوامع و سازمانی ها نیز مسئله اصلی باید ساخته شدن انسانها باشد.
2 – فرهنگ سازمانی باید به نحوی طراحی و پرورده شود که به رشد و تعالی انسانها کمک کند.

تعریف فرهنگ (Culture)

تعریف فرهنگ (Culture)
10
از فرهنگ متجاوز از 160 تعریف می باشد.
فرهنگ چیزی است که:
1 – از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد.
2 – حالت انباشته دارد.
3 – از محلی به محل دیگر می رود.
4 – در پذیرش و نگهداری چیزها انتخاب می کند.
5 – ماهیتی پیچیده دارد.

تعریف فرهنگ (Culture)
11
کلیه کوشش هایی که اعضاء یک جامعه برای:
انطباق خود با هنجارهای محیط اعم از طبیعی یا اجتماعی می کنند. (ساموئل کنیگ)

تعریف فرهنگ (Culture)
12
مجموعه ای از :
رفتارهای آموختنی ، باورها ، عادات و سنن که مشترک میان گروهی از افراد است و به گونه ای متوالی توسط دیگران که به آن جامعه وارد می شوند آموخته و به کار گرفته می شوند.

انواع کارکرد فرهنگ

انواع کارکرد فرهنگ
14
1 – اجتماعی کردن افراد 2 – آموزش و پرورش 3 – ارزشهای درست و غلط 4 – هنجارها، آداب و رسوم

انواع کارکرد فرهنگ
15
5 – نظارت اجتماعی 6 – اعتقادات و باورها 7 – نظام زندگی خانوادگی

خاستگاه فرهنگ

5 عامل بعنوان خاستگاه فرهنگ در میان جامعه شناسان مطرح است:
17
1 – زبان و ادب 2 – دین و آیین 3 – معیشت و اقتصاد 4 – تاریخ و رویداد 5 – جغرافیا و شرایط اقلیمی

ویژگی های عمومی فرهنگ

ویژگی های عمومی فرهنگ
19

ویژگی های عمومی فرهنگ
20
به طور کلی فرهنگ دارای چهار ویژگی اساسی است:
1-اکتسابی بودن: فرهنگ آموختنی است و خصوصیتی غریزی یا ذاتی نیست.
2-انسانی بودن: تنها انسان است که می تواند این عادات مشترک را بیاموزد و آنها را به دیگران

ویژگی های عمومی فرهنگ
21
به طور کلی فرهنگ دارای چهار ویژگی اساسی است:
3-اجتماعی بودن: افرادی که در جوامع و گروه ها زندگی می کنند در فرهنگ آن گروه یا جامعه شریک اند و نوعی همگونی اجتماعی میان فرهنگ ها وجود دارد.
4-سازگاری: فرهنگ سازگاری می یابد، یعنی در جهت نزدیکی و سازگاری با محیط و افراد حرکت می کند.

تعریف سازمان

تعریف سازمان
23
سازمان به یک مجموعه اجتماعی هدف مند و وظیفه مدار گفته می شود.

پنج عنصر تعریف سازمان
1 – سازمان همیشه از افراد تشکیل می شود.
2 – این افراد به طریقی با یکدیگر ارتباط دارند و بین آنها روابط متقابل برقرار است.
3 – این روابط متقابل را می توان نظام بخشید.
4 – کلیه افراد در سازمان دارای هدف هایی مشخص هستند.
5 – این روابط متقابل همچنین نیل به هدف های مشترک سازمان را میسر می کند.

ساختار سازمانی
24
ساختار سازمانی ، بازتابی است از این روابط متقابل که شامل تعیین نقش ها، روابط بین افراد، فعالیت ها، سلسله مراتب هدف ها و سایر ویژگی های سازمان است

فرهنگ سازمانی (Corporate culture)

تعریف فرهنگ سازمانی (Corporate culture)
26
ترکیبی از باورها ، ارزشها و پیش فرضهایی است که در سازمان وجوددارد و همه اعضاء سازمان ، کم و بیش ، به طور یکسان در معرض آن قرار می گیرند. (ادگار شاین)

تعریف فرهنگ سازمانی (Corporate culture)
27
فرهنگ سازمانی، درک یا پنداشت کلی است که اعضا از سازمان دارند.
فرهنگ سازمانی : هویت اجتماعی هر سازمان می باشد .

عوامل و اجزای فرهنگ سازمانی فرهنگ سازمان از دو لایه اصلی تشکیل شده است.

عوامل و اجزای فرهنگ سازمانی
29
لایه نخست: ارزش ها و باورها
لایه ای ست که نمایشگر نمادهای ملموس مانند طرز پوشش، رفتار، مراسم، تشریفات، اسطوره ها و افسانه هاست.

عوامل و اجزای فرهنگ سازمانی
30
لایه دوم: لایه پایه ای و یا شالوده اساسی فرهنگ سازمان
شامل ارزش های زیربنایی، مفروضات ، باورها و فرایندهای فکری افراد و گروههای سازمانی است.
این لایه در واقع فرهنگ راستین سازمان را تشکیل می دهد

چهار لایه زیر تقریبا مفهوم جامعی از عوامل و اجزاء فرهنگ سازمانی را بیان می کند..
نمادها (سمبل ها)

قهرمانان

آئین ها

ارزش ها
نمایه 1: ظهور فرهنگ در سطوح مختلف عمق

چهار لایه زیر تقریبا مفهوم جامعی از عوامل و اجزاء فرهنگ سازمانی را بیان می کند..
1 – نمادها (سمبل ها) عبارتند از:
کلمات ، حالت ها، تصاویر و مواردی که حامل معنی خاص هستند. کلمات یک زبان یا گویش محلی نیز متعلق به این دسته است. همانطوریکه لباس، مدل مو، پرچم ها و … چنین است.

چهار لایه زیر تقریبا مفهوم جامعی از عوامل و اجزاء فرهنگ سازمانی را بیان می کند..
2 – قهرمانان (اسطوره ها)
افرادی هستند، مرده یا زنده، واقعی یا تخیلی که در یک فرهنگ ویژگی های بسیار ارزشمند دارند.
اسطوره ها نمونه ای از تاریخ گذشته سازمان هستند.

چهار لایه زیر تقریبا مفهوم جامعی از عوامل و اجزاء فرهنگ سازمانی را بیان می کند..
3 – آئین ها (سنت ها و تشریفات)
آئین ها، فعالیت های دسته جمعی هستند که اگر چه از نظر فنی رسیدن به غایت آن غیرضروری است، ولی در درون یک فرهنگ به عنوان یک ضرورت اجتماعی مطرح شده اند.
نحوه احوال پرسی و احترام گذاشتن به دیگران، جشن ها و اعیاد اجتماعی و مذهبی از این مقوله اند.
گردهمائی ها و ملاقات های تجاری و سیاسی که به دلایل ظاهرا منطقی سازمان دهی می شوند، غالبا اهداف تشریفاتی دارند.
سنت ها الگوهایی هستند که در سازمان شکل گرفته اند و به صورت عادت پایدار در آمده اند.

چهار لایه زیر تقریبا مفهوم جامعی از عوامل و اجزاء فرهنگ سازمانی را بیان می کند..
4 – ارزش ها وباورها
هسته مرکزی فرهنگ توسط ارزش ها ساخته شده است.
ارزشها بصورت گسترده موجب توجیح برخی از امور نسبت به امور دیگر می شود، در ارزشها، احساسات بی شائبه و وجوه مثبت و منفی از این قبیل هستند.
ارزشها در زمره اولین چیزهایی هستند که کودکان آن را می آموزند، البته بصورت ضمنی و تلویحی
ارزش های فرهنگ سازمان معمولا بازتابی از ارزش های جامعه و محیطی است که سازمان در آن قرار دارد.
بدی در مقابل خوبی – ناپاکی در مقابل پاکی – زشتی در مقابل زیبایی – غیرطبیعی در مقابل طبیعی – غیرعادی در مقابل عادی – غیرمنطقی در مقابل منطقی – غیرعقلانی در مقابل عقلانی

هفت ویژگی اصلی فرهنگ سازمانی

هفت ویژگی اصلی فرهنگ سازمانی
37

هفت ویژگی اصلی فرهنگ سازمانی
38
1-خلاقیت و خطرپذیری : میزانی که افراد تشویق می شوند تا خلاق، نوآور و خطرپذیر گردند.
2-توجه به جزئیات: میزانی که انتظار می رود کارکنان بتوانند مسایل را تجزیه و تحلیل کنند و به صورتی دقیق به امور بپردازند.

هفت ویژگی اصلی فرهنگ سازمانی
39
3-توجه به نتیجه: میزانی که مدیریت به نتیجه ها یا ره آوردها توجه می کند، نه به روش ها و فرایندهایی که باید برای دستیابی به این نتیجه به کار برد.

هفت ویژگی اصلی فرهنگ سازمانی
40
4-توجه به افراد: میزانی که مدیریت به کارکنان اجازه می دهد در تصمیم گیری ها مشارکت کنند و میزانی که مدیریت درباره اثرات نتیجه های تصمیم گیری بر افراد توجه می کند.

هفت ویژگی اصلی فرهنگ سازمانی
41
5-تشکیل تیم: میزانی که مدیریت کارها را به گونه ای تنظیم می کند که به وسیله تیم (و نه به وسیله افراد) انجام شود.
6-تحول: میزانی که افراد دارای روح پرخاشگری، تحول یا جسارت هستند (و نه افراد ساده اندیش و احتمالا بی تفاوت).

هفت ویژگی اصلی فرهنگ سازمانی
42
7-ثبات یا پایداری: 
میزانی که سازمان در فعالیت های خود به حفظ وضع موجود (و نه رشد) تاکید و توجه می کند 

نقش فرهنگ در سازمان

نقش فرهنگ در سازمان
44

انواع فرهنگ سازمانی

انواع فرهنگ سازمانی
46
1-فرهنگ طایفه ای،تعاونی یا تیم گرا
2-فرهنگ توسعه گرا
3-فرهنگ نتیجه گرا
4-فرهنگ سلسله مراتبی

ویژگی های فرهنگ طایفه ای یا تیم گرا
47
1-انعطاف پذیری در آن یک ارزش بوده و نظارت و کنترل از اهمیت کمتری برخوردار است.
2-رهبران و مدیران از اعضاء حمایت کرده و همبستگی و کار گروهی را تقویت می کنند.
3-مدیر نصیحت کننده،پشتیبان،صمیمی و صادق است و به سخنان کارکنان گوش می دهد

ویژگی های فرهنگ توسعه گرا
48
1-در این فرهنگ به مسائل برون سازمانی،نوآوری و پیشرفت های محیط،انعطاف پذیری و فضای باز برای تصمیم گیری اهمیت داده می شود.
2-رهبران و مدیران خلاق و سنت شکن هستند.به تغییرات محیط توجه نموده و اندیشه های نـو به وجود می آورند.کارکنـــان را برای تغییرات بزرگ آماده می کنند.

ویژگی های فرهنگ نتیجه گرا
49
1-بر نظارت و کنترل بیش از انعطاف پذیری تاکید می شود اما مسائل برون سازمانی و تغییرات محیط، اهمیت بیشتری نسبت به مسائل داخلی سازمان دارند.
2-رهبران و مدیران هدف گرا هستند.
3-مدیر ان با برنامه ریزی و مشخص کردن اهداف انتظارات خود را روشن می کنند.
4-مدیران وظایف و نقش هر یک از کارکنان را مشخص و دستورالعمل های مربوطه را تدوین و ابلاغ می کنند.

ویژگی های فرهنگ سلسله مراتبی
50
1-به مسائل درون سازمانی بیش از مسائل برون سازمانی توجه می شود.
2-بر ثبات و نظارت بیش از انعطاف پذیری و رقابت پذیری توجه می شود.
3-رهبران محافظه کار بوده و مدیران بیشتر هماهنگ کننده و نظارت گر هستند.آنها فعالیت های کارکنان را کنترل و بر پیشرفت کارها مطابق با رویه ها و برنامه ها نظارت می کنند.

فرهنگ قوی سازمانی
51
هرقدر اعضای سازمان ارزشهای اصلی سازمان را بپذیرند و تعهد بیشتری نسبت به آنها داشته باشند،سازمان دارای فرهنگ قوی تری خواهد بود.

شیوه ی شکل گیری فرهنگ سازمان

شیوه ی شکل گیری فرهنگ سازمان
فلسفه بنیانگذاران سازمان
شاخص های گزینش
مدیریت عالی سازمان
جامعه پذیری
فرهنگ سازمان

عوامل تشکیل دهنده ی فرهنگ سازمان

عوامل تشکیل دهنده ی فرهنگ سازمان

عواملی که در ایجاد فرهنگ نقش دارند

فرهنگ سازمان
عواملی که در ایجاد فرهنگ نقش دارند

سطوح فرهنگ سازمانی

گرایش ها یا طرز تلقی ها
رفتارها
صفات
مذهب ادبیات اساطیر هنر
ریشه ها = فرضیات بنیادی
(منابع فرهنگ)
مفاهیم
نهادها
خط مشی ها
چارچوب انگاره ها و تصورات
فلسفه
ساقه = ارزش های قراردادی
(ساختار فرهنگ)
برگ ها = نمادهای قابل مشاهده
(جلوه های بیرونی فرهنگ)

مشخصات فرهنگ قوی سازمانی

مشخصات فرهنگ قوی سازمانی

کاهش ترک سازمان
برقرارکننده نظم در سازمان
انسجام،وفاداری و ایجاد تعهد نسبت به سازمان
اتفاق نظر در اعضای سازمان
ثبات در رفتارهای مثبت
کاهش جابجایی کارکنان
ابزاری برای پیش بینی سازمانی

فرآیند مدیریت فرهنگ سازمانی

فرآیند مدیریت فرهنگ سازمانی

مدیریت فرهنگ سازمانی
شناخت و استفاده بهینه از فرهنگ موجود، تغییر یا تضعیف باورها و هنجارهای ناخواسته، تقویت باورها، ارزش ها و هنجارهای مورد نظر و تثبیت فرهنگ مطلوب.
فرایند مدیریت فرهنگ سازمانی شامل مراحل زیر است:

شیوه های تغییر فرهنگ سازمانی
مدیریت
تاکید بر مشکلات
کمال طلبی
حل مشکل
کنترل بیرونی رفتار
رهبری
جستجوی فرصت ها
شناسایی انتظارات ارباب رجوع
توسعه توان پیشگیری از بروز مشکل
کنترل درونی رفتار

شیوه های تغییر فرهنگ سازمانی
تفکر یک بعدی
مطیع نمودن کارکنان
تسلط بر قدرت و اطلاعات
کارکنان بدون هدف
پاداش های مالی
تفکر چند بعدی
متعهد نمودن کارکنان
تقیسم دانش و قدرت با دیگران
کارکنان هدف دار
پاداش های درونی

شیوه های تغییر فرهنگ سازمانی
نمایش قدرت سازمانی
کنترل کارکنان
کنترل کیفیت آماری
برخورد دستوری با کارکنان
خود موفقیتی
ارتباطات رسمی
رهبری فردی
تاکید بر بازده کاری
متقاعد کردن کارکنان
بهبود مستمر
جلب مشارکت کارکنان
موفقیت جمعی
ارتباطات جمعی با حفظ ضوابط
رهبری مشارکتی

شاخص های فرهنگ سازمانی مطلوب

شاخص های فرهنگ سازمانی مطلوب
1- راستگویی
2-نظم
3-کار و تلاش
4-ارتباطات مناسب
5-احترام و برتری دادن به افراد دانا و با هوش

شاخص های فرهنگ سازمانی مطلوب
6-انتقال یادگیری به دیگران
7-تلاش برای خود سازی و یادگیری بیشتر
8-رعایت تقوا و احترام به افراد با تقوا
9-اصلاح بین همکاران
10-توجه به کار تیمی

11-مشتری مداری
12-امر به معروف و نهی از منکر
13-همدلی
14-وفای به عهد
15-پرهیز از گفتن عیوب دیگران
شاخص های فرهنگ سازمانی مطلوب

شاخص های فرهنگ سازمانی مطلوب
16-مدارا با دیگران
17-مشورت با دیگران
18-حسن ظن
19-امانت داری
20-عدالت

21-آرام سخن گفتن
22-عفو و گذشت
23-تواضع
24-نماز اول وقت
25-رعایت حریم خصوصی افراد
شاخص های فرهنگ سازمانی مطلوب

ارتباط سازمانی

تعریف ارتباط
75
ارتباط فرایند انتقال پیام است از سوی فرستنده به سوی گیرنده، مشروط بر این که بین فرستنده پیام و گیرنده ان مشابهت معنای پیام وجود داشته باشد

فرایند ارتباط
76

کارکردهای ارتباطات سازمانی:

ارتباطات در خدمت چهار کارکرد مهم در داخل یک گروه یا سازمان است:
کنترل ، انگیزش ، بیان احساسات و اطلاعات
مفهو م ارتباط سازمانی:
تعریف : ارتباط سازمانی یکی از انواع ارتباطات انسانی است.
کنترل رفتار عضو گروه
انگیزش
بیان احساسات
اطلاعات
ارتباطات سازمانی :
عبارت است از مجموعه ای از روابط رسمی و غیررسمی در سازمان که بین کارکنان در سطوح مختلف برقرار می شود.

انواع ارتباطات سازمانی
1 – ارتباطات رسمی عبارتند از: – حرکت اطلاعات ، دستورات اداری و … در طول سلسله مراتب سازمانی. سیستم ارتباطات رسمی (عمودی – صعودی – افقی- مورب)
1 -1– ارتباطات عمودی – منطبق بر سلسله مراتب رسمی سازمان و منعکس کننده وحدت فرماندهی است. چستر بارنارد برای کارآیی ارتباطات عمودی را لازم می داند.

2 -1– ارتباطات صعودی- از پایین به بالا: جریان و عبور اطلاعات از کارمند به رئیس و از قاعده هرم سازمانی بررسی آن که ارتباط ناقص هم گفته می شود.
3-1 – ارتباطات افقی- (ناقص) فارغ از موضوع رئیس و مرئوسی بین کارکنان در سطوح مساوی ایجاد می شود.
4-1 – ارتباطات مورب – ارجاع کار به کارمندی که خارج از حیطه نظارت و یا مدیریت است.

2– ارتباطات غیررسمی
از خصوصیات ارتباطات غیررسمی: توسعه سریع شبکه های آن است.
امروز ارتباطات غیررسمی موضوعی اجتناب ناپذیر و لازمه مدیریت است.
ارتباطات غیررسمی برای سازمان امکان تطابق سریع با شرایط دائما در حال تغییر را فراهم می سازد

تکنیک های ارتباطات
1 – ارتباطات کتبی- مطمئن ترین نوع ارتباطات رسمی است. مهم ترین امتیاز برقراری ارتباط کتبی امکان نگهداری و ثبت آن بعنوان یک مستند اداری است.
2 – ارتباطات شفاهی
3 – ارتباطات الکترونیکی

موانع ارتباطی
1 – موانع ناشی از مسائل روان شناسی و ادراکی
2 – موانع فردی
3 – موانع کلامی و بیانی
4 – موانع سازمانی – مدیریت

اصلاح ارتباطات سازمانی
1 – وضوح و روشنی پیام قبل از ارسال
2 – توجه به مشکلات کلام و زبان
3 – لحن کلام و حرکات بدن
4 – دریافت بازخورد اطلاعات

تکنیک های ارتباطات
1 – ارتباطات کتبی: مطمئن ترین نوع ارتباطات رسمی است . امکان نگهداری و ثبت آن به عنوان سند اداری
2 – ارتباطات شفاهی: نه تنها از طریق صحبت کردن بلکه طنین کلام و حرکات عضلات صورت همراه با ایما و اشاره برای گیرنده پیام بعنوان تکمیل کننده مفهوم واقعی اطلاعاتبه حساب می آید.
3 – ارتباطات الکترونیکی

مزایای ارتباطات کتبی
حفظ سوابق کار
نبود سوء تعبیر و تفسیر
وجود مستند برای مراجعات بعدی
وقت کافی برای تدوین مطالبی که باید در پیام گنجانده شود

معایب ارتباطات کتبی
وقت گیر بودن
نامه پراکنی
احتمال انشاء مطالب قبل از اجرا
بوجود آمدن روابط رسمی بین کارکنان

مزایای ارتباط شفاهی
ارتباطات شفاهی ساده است و وقت کمتری می گیرد و از نظر هزینه ارزان تر است.
از تاخیر و کاغذبازی جلوگیری می کند
رفاقت در سازمان ایجاد می شود و بدلیل تماس های شخصی موجب پدید آمدن احساس تعلق می شود.
هرگونه سوءتفاهم و تفسیر نادرست برطرف می شود

معایب ارتباط شفاهی
از ارتباطات شفاهی هیچگونه سابقه ای برجا نمی ماند.
ارتباطات شفاهی در جریان عبور از سلسله مراتب سازمان تحریف می شود.
وقتی فاصله جغرافیایی فرستنده و گیرنده پیام زیاد باشد ارتباط شفاهی نمی تواند بدرستی انجام گیرد.
درباره پاسخهای فوری نمی توان بدقت اندیشید.

موانع ارتباطی
1 – موانع ناشی از مسائل روان شناسی و ادراکی
2 – موانع فردی
3 – موانع کلامی و بیانی
4 – موانع سازمانی – مدیریت

تکنیک های بهبود ارتباطات

فرایند ارتباط
91

تکنیک های بهبود ارتباطات
1 – تکنیک های لازم برای فرستنده پیام
2 – تکنیک های لازم برای گیرنده پیام
3 – تکنیک های لازم برای فرستنده و گیرنده پیام

تکنیک های بهبود ارتباطات

1 – تکنیک های لازم برای فرستنده پیام

2 – تکنیک های لازم برای گیرنده پیام شنونده خوب بودن

3 – تکنیک های لازم برای فرستنده و گیرنده پیام
اصلاح ارتباطات سازمانی
1 – وضوح و روشنی پیام قبل از ارسال
2 – توجه به مشکلات کلام و زبان
3 – لحن کلام و حرکات بدن
4 – دریافت بازخورد اطلاعات
بازخورد پیام
آگاهی از پیام
صداقت در ارسال پیام
توجه کردن به محتوای پیام
پیگیری جریان ارتباطات
منظم کردن اطلاعات
درک کارآیی وسایل ارتباطی

بخش سوم
انواع ، اهداف، ویژگی ها و سبک های ارتباطی گروه ها
هدف کلی
ارتقای دانش فراگیران در زمینه گروه های سازمانی، انواع، اهداف، ویژگی ها
و شبکه های ارتباطی آنها

تعریف گروه
1 – تعریف رسمی گروه: اجتماع دو یا چند نفر که برای دست یابی به یک یا چند هدف مشترک فعالیت می کنند.
2 – پال و بلاچارد: دو یا چند نفری که در کنش متقابل هستند و وجود تمامی افراد گروه برای برآوردن نیازهای فردفرد اعضای آن ضروری است.
3 – رابینز: دو یا چند نفر که باهم روابط متقابل دارند به یکدیگر وابسته اند و برای تامین هدفهای خاص گردهم می آیند.
ویژگی های ساختاری گروه
1 – گروه مجموعه ای از دو نفر یا بیشتر است
2 – گروه دارای ساختار است. و روابطی پایدار بین اعضای آن برقرار است.
3 – اعضا با یکدیگر در اهداف مشترک ، مشارکت می کنند.
4 – اعضای گروه خود را به عنوان گروه احساس می کنند.
در حقیقت اولین ویژگی شکل گیری گروه، تعامل اجتماعی بین افراد آن است، این تعامل از چهار معیار اجتماعی تشکیل شده است:
1 – هویت مشترک (تعلق اجتماعی)
2 – تعامل و کنش متقابل (جذابیت و روابط افراد)
3 – اهداف جمعی (اهداف گروهی)
4 – هنجارهای جمعی (فعالیت های گروهی)
تعامل اجتماعی بین افراد از چهار معیار اجتماعی تشکیل شده است:
هویت مشترک (تعلق اجتماعی)
تعامل و کنش متقابل (جذابیت روابط افراد)
اهداف جمعی (اهداف گروهی)
هنجارهای جمعی فعالیتهای گروهی)
عناصر مهم سازمانهای امروزی ؟ گروهها
تشکیل گروهها و مشارکت کارکنان موجب بهبود عملیات و افزایش بهره وری می شود.

ویژگی های کارکردی گروه: گروههای کاری جمعیت های سازمان یافته نیستند. گروههای اری خصوصیاتی دارند که رفتار اعضای آنها را شکل می دهد.

1 – نقش ها
2 – هنجارها
3 – مقام
4 – اندازه گروه: اندازه یک گروه بر رفتار کلی گروه تاثیر می گذارد. گروههای کوچک در مقایسه با گروههای بزرگ در انجام وظایفشان سریع تر عمل می کنند و افراد در گروههای کوچک عملکردی بهتر دارند.
5 – انسجام: یعنی میزان گرایش افراد نسبت به یکدیگر و انگیزه آنها برای باقی ماندن در گروه
1 – هویت نقش – نگرشها و رفتارهای واقعی که با یک نقش همخوانی دارند.
2 – ادراک نقش – اینکه از ما انتظار می رود در یک وضعیت مفروض چگونه عمل کنیم.
3 – انتظارات نقش – اعتقاد دیگران به اینکه شما باید در شرایط مفروض چگونه عمل کنید.
4 – تضاد نقش
انسجام
پایین
بالا
بهره وری متوسط
بهره وری بالا
بهره وری متوسط تا پایین
بهره وری پایین
بالا
پایین
هنجارهای عملکرد
رابطه میان انسجام گروه، هنجارهای عملکرد در گروه و بهره وری گروه
نقش ها : همه اعضاء گروه، بازیگر هستند و هریک به ایفای نقش مشغولند
2 – همه گروهها هنجارهایی جا افتاده دارند، استانداردهای رفتاری مورد پذیرشی که میان کلیه اعضای گروه مشترک است.
3 – مقام یک جایگاه یا رتبه تعریف شده اجتماعی است که توسط دیگران به گروه ها یا اعضای گروه داده می شود. بر همه جوامع سایه انداخته است.

تیم های عمودی

8 – گروه های افقی
مرکب از اعضای واحد های مختلف هم سطح در سازمان است و اکثر اوقات این تیم ها برای انجام یک هدف یا وظیفه ویژه فعالیت می کنند که خود به سه دسته تقسیم می شوند:
الف ) گروه کاری
ب) گروه میان وظیفه ای
ج) کمیته های کاری

گروههای کوچکی هستند که از اجتماعات نسبی میان افراد شکل گرفته اند و برای شناسایی اولیه قابل تشخیص هستند. رابطه صمیمی – چهره به چهره و غیررسمی است.
علاوه بر روابط متقابل و تشریک مساعی براین امر تاکید دارند که سیستم های کنترل بر رفتارهای آنان در سازمان تاثیر دارند. پیوند احساسی کم، روابط رسمی و قراردادی
مجمعی است که در آن عمده ارتباط ها و رابطه ها، سنتی ، شخصی و یا از هر دو است. الگوی سنتی موجود پذیرفته همگان است.
گروهی است که در آن نه دلبستگی و وابستگی شخصی مشاهده می شود و نه سنتی و پیمان جایگزین گروه سنتی
انواع گروه
گروههای اولیه و گروه های ثانویه
نمودار سازمان آنرا تعیین می کند، این گروه از افرادی تشکیل شده اند که مستقیم به یک مدیر معین گزارش می دهند.
سازمان آنرا تعیین می کند، بیانگر افرادی است که باهم برای انجام یک وظیفه کاری همکاری می کنند.
ائتلافهای غیر رسمی هستند
از کارکنان واحدهای مختلف تشکیل شده که برای رسیدن به اهداف محدود و معینی طراحی شده است.
منظور گروههای کاری هستند که دوره حیات آنها مشخص نیست.
یک کمیته کاری، گروه افقی موقت یا دائمی است که بر روی یک هدف خاص تمرکز دارد . ضرورتا نیاز به تخصص و توانایی بالا ندارند.
مرکب از اعضای واحدهای مختلف هم سطح در سازمان است.
مرکب از مدیر و چند زیردست
(معاون و سرپرست)
اگر گروهی به کمک مدیر برای یاری رساندن به سازمان در تحقق اهدافش تشکیل شد آن گروه رسمی است. خدمه پرواز

دلایل تشکیل گروه = برای ارضای نیاز
افراد به دلایلی گوناگون، گروه تشکیل می دهند. یکی از مهم ترین دلایل آن میل به تعلق و وابستگی به گروه برای ارضای نیاز است.
منابع تامین نیاز

1 – منابع داخلی

2 – منابع خارجی
الف – جذابیت روابط بین افراد- فرد به دلیل اینکه به طرف دیگر افراد گرایش دارد ، تشکیل گروه می دهد. علل گرایش ها: تلفیق ها – باورها
ب – فعالیت های گروهی – این گونه گروه ها بیشتر به این دلیل تشکیل می شوند که می خواهند در موقعیت های مشابه با یکدیگر مراوده داشته باشند.
ج – هدف های گروهی – از طریق هدفهای گروهی افراد هویت پیدا می کنند.
د – تعلق اجتماعی – عضویت در گروه ممکن است تا حد زیاد منبع ارزش فردی و برتری احساس باشد و مبنای ایجاد هویت اجتماعی فرد شود.
الف – جذابیت اشخاص – منظور از جذابیت اشخاص خارج از گروه آن است که فرد ممکن است بتواند از طریق در گروه
ب – هدف های خارج از گروه
ج – مزایا و منابع اقتصادی
د – تامین امنیت – فرد با پیوستن به گروه بیشتر احساس امنیت می کند.

مراحل تشکیل گروه
گروه ها ایستا نیستند. آنها نوعا از فرایندهای خاص ایجاد می شوند.
مراحل تکاملی
1 – دیدگاه اول: پذیرش متقابل ، پذیرش نقش، پذیرش مشارکت و پذیرش کنترل
1 – پذیرش متقابل
2 – پذیرش نقش
3 – پذیرش مشارکت
4 – پذیرش کنترل
2 – دیدگاه دوم – گروه ها از طریق یک فرایند پنج مرحله ای: شکل گیری ، تقابل ، انسجام، تکامل و انحلال ایجاد می شوند.
1 – مرحله شکل گیری
2 – مرحله تقابل
3 – مرحله انسجام
4 – مرحله تکامل
5 – مرحله انحلال

فعالیت گروه
1 – فعالیت های پیچیده : آنهایی هستند که تازه ، جدید و غیرعادی اند.
2 – فعالیت های ساده : بصورت استاندارد ، روزمره ، عادی و یکنواخت هستند.
نقش ها در گروه
1 – نقش – نقش عبارت است از «کوچکترین واحد تجزیه و تحلیل در پویایی های گروهی »
در حقیقت قسمتی که یک فرد در کل ساختار گروه بازی می کند معنی نقش می دهد، سه نوع است: 1 – نقش مورد انتظار 2 – نقش احساس شده 3 – نقش ایفا شده
2 – هویت – مطابق با هر نقش، رفتار های عملی و نگرش های خاصی وجود دارند که پدید آورنده «هویت نقش» هستند.
3 – انتظارات نقش – نظر دیگران در مورد نحوه عمل فرد در موقعیتی خاص، «انتظارات نقش» نام دارد.
4 – تعارض نقش – رفتارهای مناسب برای ایفای نقش ممکن است با رفتارهای مناسب برای ایفای نقش دیگر سازگار نباشد، حتی احتمالا ممکن است با یکدیگر متعارض باشند.
الف – تعارض بین دو نقش
ب – تعارض درون نقش

5 – طبقه بندی نقش های گروه

1 – نقش های کارگرا

1 – مبتکر: آغاز فکرهای نو، پیشنهادهاو راه حل ها
2 – جمع آوری کننده اطلاعات: جمع آوری واقعیت های مربوط به موضوع
3 – اطلاعات دهنده: تجربیات خویش را برای گروه توضیح می دهد.
4 – هماهنگ کننده: دارای هر جمع بندی و تلفیق
5 – ارزیاب: فرد ارزیاب، خوبی یا بدی تصمیمات و راه حل های ارائه شده را بررسی و ارزیابی می کند.
2 – نقش های منسجم کننده و نگهدارنده

3 – نقش های خود محورانه

1 – نقش های تشویق کننده: فکرهای نو را تشویق می کند.
2 – نقش های هماهنگ کننده: از طریق کاهش تضادها توازن را حفظ می کند.
3 – نقش های پاسدار و نگهبان: دیگران را به مشارکت و داشتن عقاید مشترک تشویق می کند.
4 – نقش تعیین کننده شاخص و استاندار: اهداف گروه را مشخص می کند – استانداردها مشخص می شود.
5 –نقش پیرو: نقش انفعالی دارد و برروی فعالیت ها توافق می کند
6 – نقش ارزیاب یا مشاهده گرا: کاملا مراقب است که گروه درست عمل کند.
1 – نقش مانع: این فرد منفی باف است.
2– نقش جستجو گر شهرت و نام: سعی می کند توجه همه را به خودش جلب کند
3 – نقش تسلط جو: از گروه در جهت منافع شخصی خودش سوءاستفاده می کند – تهاجمی رفتار می کند.
4 – نقش اجتناب کننده: این نوع فرد هم از مزایای گروه استفاده می کند و هم می خواهد جزء گروه نباشد.

نقش گروه در رفتار سازمانی
الف – تغییر ارزش ها
ب – افزایش اطلاعات و مهارت ها
ج – عوامل موجود انگیزش یا دره تحریم و بیداری روانی
کنش های گروهی
1 – کنش های رسمی سازمانی گروه ها
2 – نقش های روان شناختی و فردی گروه ها
3 – کنش های مختلط یا چندگانه
ارتباطات در گروه ها
1 – گروه های متعامل – اعضاء در حین انجام وظایف گروهی خیلی به هم وابسته اند.
2 – گروه های همکاری
3 – گروه های متضاد – اختلاف بین مدیر و کارکنان

مزایای گروه های کاری
1 – خاصیت تضایف (هم افزایی)
2 – افزایش مهارت ها و دانش افراد
3 – انعطاف پذیری
4 – افزایش تعهد
مشخصات گروه موثر
1 – داشتن روحیه در تمامی اعضاء
2 – اعضا باید در فعالیت هایی که انجام می دهند احساس استقلال کنند
3 – اعتماد بین اعضاء
4 – نقش رهبر گروه
5 – تصمیم باید حالت اجماع داشته باشند
6 – هنگامی که گروه با مسئله یا مشکلی برخورد می کند.
7 – هنگامی که گروه در فرآیند حل مسئله یا کار گروهی برای حل مسئله قرار می گیرد.

با سپاس از همراهی دلگرم کننده تان
تلفن مرکز مشاوره و خدمات روان شناختی مهر جنوب
07633671199
تلفن موسسه آموزشی و پژوهشی آنامیس مهر جنوب
07633680163
خط همراه ویژه مشاوره 09129680169

وبسایت مشارکت در تولید و فروش فایل های آموزشی
Anamisfile.ir

مهر ایرانی
مرجع معرفی متخصصان حوزه روان شناسی، مشاوره و علوم تربیتی
Mehreirani.ir

پایان