نکات آموزشی، روش تدریس و طرح درس
کتاب: ریاضی
پایـه: دوم دبستان
فصل 5 : اندازه گیری
مبحث: اندازه گیری طول
مباحث این فصل: اندازه گیری طول، اندازه گیری دقیق تر، حل مسئله(حدس و آزمایش)، واحد سانتی متر، واحد میلی متر
مقدمه فصل5
عنوان فصل5 کتاب ریاضی پایه دوم دبستان، اندازه گیری است. هدف از صفحه عنوان این فصل، آمادگی دانش آموزان برای واحدهای دقیق در اندازه گیری و معرفی ابزارهای استاندارد اندازه گیری می باشد. در این فصل به مباحث مختلفی پرداخته شده است از جمله: اندازه گیری طول، اندازه گیری دقیق تر، حل مسئله(حدس و آزمایش)، واحد سانتی متر، واحد میلی متر.
بهتر است معلمان گرامی با آوردن ترازو به کلاس و وصل یک متر در کلاس قد و وزن بچه ها را اندازه بگیرند تا با واحدهای دقیق آشنا شوند، کارت رشد بچه ها را به نمایش بگذارند تا آنان سیر قد و وزن خود را مشاهده کنند، تا پی به ابزار دقیق در اندازه گیری ببرند.
** در ادامه، نکات آموزشی و طرح درس برای آموزش مبحث اندازه گیری طول آورده شده است. **
هدف کلی
اندازه گیری طول اشیاء با واحدهای غیر استاندارد
اهداف جزئی
– اندازه گیری طول با واحد غیراستاندارد
– آماده سازی برای مفهوم واحد
– درک مفهوم طول
– نمایش ربع و نیم به حالت های مختلف (آماده سازی برای زاویه)
– استفاده از مهارت تقریب در اندازه گیری
– نمایش واحدها و ابزارهای اندازه گیری و مهارت اندازه گیری
– آشنایی با ابزارهای اندازه گیری خط کش، متر و ترازو
پیامدهای آموزشی
انتظار می رود دانش آموزان در پایان فعالیت های معلم در کلاس برای آموزش این واحد یادگیری، بتوانند…
– با واژه بین و یادآور ساختن اندازه گیری با واحد غیراستاندارد به طور تقریبی اشیا را اندازه گیری نمایند.
– آماده شوند برای درک مفهوم واحد در اندازه گیری، به درک طول در اندازه گیری برسند.
– یک جسم را با واحدهای غیر استاندارد (متفاوت) اندازه گیری نمایند.
– ربع و نیم را به شکل های متفاوت روی ساعت به نمایش بگذارند.
مهارت ها
– اندازه گیری طول یک جسم با واحدهای غیر استاندارد
– تقریب زدن طول یک جسم در اندازه گیری
– خواندن ساعت با ربع و نیم و پرورش تفکر بصری
– شناخت واحد در اندازه گیری
پیشنهاداتی برای تدریس و پیشبرد درس
* برای آموزش صفحه 74، معلم کلاس با دادن چینه، پاک کن، گیره فلزی، و واحدهای غیراستاندارد دیگر در گروه ها در کلاس از آنان می خواهد که مدادهای خودشان را اندازه بگیرند، و بیان کنند مدادشان چند گیره، چند چینه و … دارد.
* از دانش آموزان می خواهد با برقراری ارتباط کلامی، طول یک جسم را و اندازه آن را تعریف کنند.
* معلم سوال می کند برای اندازه گیری طول های مختلف از وسایل مختلف استفاده کردیم، این روش چه اشکالی در اندازه گیری ایجاد می نماید؟ آنان چه راه هایی را پیشنهاد می دهند؟
* در صفحه 75 کتاب درسی معلم ساعتی را به کلاس می آورد که دو صفحه چرخان روی همدیگر است. از دانش آموزان می خواهد که عددها را به ترتیب روی ساعت بگذارند.
* از دانش آموزان می خواهد با چرخاندن قسمت متحرک و رنگی ساعت را بخوانند مثلاً اگر یک عقربه روی 1 قرار گیرد عقربه بعدی کجا قرار می گیرد؟
یا اگر عقربه روی 2 باشد عقربه دیگر کجا قرار می گیرد؟
و از دانش آموزان می خواهد ساعت را به شکل های مختلف از نیم روی یک صفحه بخوانند و هر دفعه قسمت رنگی را تعریف نمایند که عقربه بزرگ چقدر حرکت کرده است؟
* سپس از آنان می خواهد ساعت ʹ9: 10 را نشان دهند. بعد نیم ساعت یا 30 دقیقه بعد عقربه بزرگ را حرکت دهند، سپس در این حالت عقربه ها را بخوانند؟ ساعت چند است؟ ʹ9: 40
* بیان نمایند در شمارش 5 تا 5 تا چقدر مانده به ساعت ده؟ چقدر از 9 گذشته؟
* چه مقدار روی ساعت رنگی شده است؟
* اگر عقربه بزرگ روی 15 دقیقه باشد یعنی ʹ9: 15 نیم ساعت بعد آن را نمایش دهند.
* در صفحه 76 معلم با دادن چینه از بچه ها می خواهد هر 4 چینه را کنار هم بگذارند سپس مداد خود را اندازه بگیرند. و هر 4 تا را یک قسمت و واحد کامل ببینند و فکر کنند سپس بگویند حالا با چند تا از این واحدها تشکیل شده است؟ هدف بیان و معرفی واحد است.
* در صفحه 76 بچه ها به نگاه جدیدی در ربع می رسند و این بار با حرکت ربع در روی ساعت
به تقویت تفکر بصری آنها می انجامد و این بار می توانند ربع را در حالت های مختلف روی ساعت ببینند و به نوعی آماده سازی برای مفهوم زاویه می شود.
* معلم از بچه ها می خواهد اگر عقربه بزرگ روی 20 دقیقه باشد یک ربع بعد عقربه کجا قرار می گیرد؟ ( حتماً بچه ها برای مفهوم ربع و نیم در حالت های مختلف با ساعت و صفحه چرخان کار کنند. )
چک لیست درس
رفتار مورد سنجش
عالی
متوسط
ضعیف
عالی
متوسط
ضعیف
1) آیا می تواند یک نوار مدرج درست کند؟
2) آیا می تواند با خط کش سه خط راست رسم کند؟
3) آیا می تواند خط های راست را با خط کش اندازه بگیرد؟
4) آیا می تواند اندازه گیری در کارهای روزمره مورد استفاده قرار دهند؟
5) آیا اهمیّت واحد اندازه گیری استاندارد را می داند؟
6) آیا طول کلاس را با قدم خود به درستی اندازه می گیرد؟
7) آیا می تواند اندازه های یک خط کش را بشمارد؟
8) آیا به اندازه گیری طول وسایل محیط پیرامون خود علاقمند است؟
9) آیا می تواند طول دو خط را با هم مقایسه کند؟
10) آیا به یادگیری درس علاقمند است؟
جمع امتیاز
چگونگی تدریس(طرح درس)
* هدف کلی
آشنایی دانش آموزان با اندازه گیری طول
* اهداف جزئی
انتظار می رود شاگردان بعد از تدریس این درس بدانند که…
اندازه طول یک شی را می توان با وسایل مختلف بدست آورد.
اگر واحدهای اندازه گیری یکسان نباشند، اندازه گیری دقیق نخواهد بود.
برای اندازه گیری دقیق به یک واحد اندازه گیری ثابت نیاز داریم.
در ساعت اگر عقربه دقیقه شمار 30 دقیقه حرکت کند به آن نیم هم گفته می شود.
* اهداف رفتاری
انتظار می رود شاگردان بعد از تدریس این درس بتوانند…
اندازه طول اشیاء را با وسایل مختلف بدست آورند.
علل مختلف بودن اندازه گیری طول یک شی با اشیاء مختلف را بیان کنند.
توضیح دهند چرا برای اندازه گیری دقیق طول اشیاء به یک واحد ثابت نیاز داریم.
ساعت های مختلف را با نیم بخوانند.
* ابزار و وسایل
کتاب درسی، تخته و گچ، خط کش در سایزهای مختلف، نوارهای کاغذی، قیچی، نی به تعداد لازم، متر خیاطی، چند ساعت مقوایی
* مدل کلاس
دانش آموزان را گروه بندی نموده و با توجه به موقعیت کلاس، چیدمان می کنیم.
* برقراری ارتباط
سلام و احوالپرسی و خوش و بش کردن با دانش آموزان
حضور و غیاب و بررسی وضعیت ظاهری دانش آموزان
دیدن تکالیف و تمرین های جلسه قبل
با بیان یک حدیث یا یک روایت به استقبال درس جدید می رویم.
* ارزشیابی تشخیصی
دانش آموزان در پایه های قبل با مفهوم بلندتر و کوتاهتر آشنا شده اند. جهت ارزشیابی تشخیصی می توان این مفهوم ها را یادآوری نمود.
مثلا می توان سه تا از دانش آموزان را پای تخته آورد و از بچه ها پرسید کدامیک از دوستانتان قدش بلندتر است.
کدام کوتاه تر است.
این مثال را برای اشیاء مختلف بکار می بریم.
مثلا می گوییم مداد سیاه و قرمزتان را با هم مقایسه کنید. کدام بزرگتر است و…
* ایجاد انگیزه
با انجام کارهای که در مرحله ارزشیابی تشخیصی انجام می دهیم، خود به خود در بچه ها انگیزه ایجاد می شود.
برای ایجاد انگیزه بیشتر می توان از مترهای خیاطی استفاده نمود و قد بچه ها را اندازه گرفت. ( بچه ها با مفهوم متر و سانتی متر آشنا نیستند ولی با این حال از این کار خوششان آمده و کار انجام شده را درک می کنند )
* اجرای تدریس
معلم: بچه ها مداد و پاک کن خود را آماده کنید. (نظارت)
شاگردان: دستور کار را اجرا می کنند.
معلم: حالا اندازه طول مدادتان را با پاک کن اندازه گیری کنید و ببینید که چند تا پاک کن می شود؟
شاگردان: دستور کار را اجرا می کنند و عددهای بدست آمده را می گویند.
معلم: دراختیار هرگروه یک نی قرار می دهد و می گوید اندازه طول این نی را به کمک پاک کن اندازه گیری کنید.
شاگردان: دستور کار را اجرا می کنند و عدد مربوط را می گویند.
معلم : سه نفر از دانش آموزان را که یکی از همه کوچکتر است یکی از همه بزرگتر است و نفر سوم اندازه متوسط دارد را به جلو تابلو فرا می خواند و اسامی آنها را به صورت عمودی روی تخته سیاه می نویسد و از بچه ها می پرسد آیا می توانید حدس بزنید که چرا من این سه نفر را به پای تابلو دعوت کردم و اسم آنها را نوشتم.
شاگردان: خیر
معلم: من این سه نفر را دعوت کردم که بیایند اندازه تابلو کلاس (طول تابلو ) را با وجب خودشان اندازه بگیرند و ما بدانیم اندازه (طول) تابلو کلاس چقدراست.
حالا من از نفر اول می خواهم که اندازه طول تابلو کلاس را با وجبش اندازه بگیرد و شما هم تعداد وجب های او را بشمارید. نفر اول شروع کن.
نفراول: دستورکار را اجرا می کند.
معلم: چند وجب است
شاگردان: 17وجب
معلم: من روبروی نفر اول می نویسم 17.
معلم: حالا نفر دوم طول تابلو کلاس را با وجب اندازه گیری می کند شما بشمارید.
نفر دوم: دستورکار را اجرا می کند.
شاگردان: می شمارند.
معلم: چند وجب شد؟
شاگردان: 13وجب
معلم: من روبروی نفر دوم می نویسم 13وجب
معلم: خوب به سوال من دقت کنید مگر طول تابلو یکی نبود پس چرا دوستانتان وقتی اندازه گرفتند اندازه های مختلف به دست آمد؟ ما کدام عدد را قبول کنیم؟
شاگردان: (بعداز دریافت راهنمایی و مشورت) چون اندازه دست یا وجب این سه نفر باهم برابر نبود.
معلم: ضمن تایید توضیحات تکمیلی را ارائه می دهد.
معلم: دراختیار هرگروه یک ساعت آموزشی قرارمی دهد و از بچه ها می خواهد ساعت 4 را نشان دهند(کنترل)
شاگردان: دستورکار را اجرا می کنند.
معلم: حالا دقیقه شمار را به اندازه 30 دقیقه به جلو حرکت دهید.
شاگردان: دستورکار را اجرا می کنند.
معلم: حالا بگویید ساعت چند است؟
شاگردان: 4 و سی دقیقه
معلم: بچه ها هرگاه ساعت سی دقیقه را نشان می دهد آن را نیم نیز می خوانیم. حالا شما ساعت را بخوانید.
شاگردان: 4 و نیم
معلم: ضمن تایید حالا نیم ساعت به جلو حرکت کنید و بگویید ساعت چند می شود.
شاگردان: دستور کار را اجرا می کنند.
معلم: ساعت 10و ده دقیقه را نشان می دهد.
شاگردان: دستور کار را اجرا می کنند.
معلم: حالاسی دقیقه جلو حرکت کنید و بگویید ساعت چند می شود؟
شاگردان: دستور کار را اجرا می کنند و می گویند10و چهل دقیقه
معلم: با ارائه توضیحات تکمیلی به درس پایان می دهد.
به صلاحدید معلم کاردکلاس، فعالیتها و… توسط دانش آموزان به صورت گروهی یا انفرادی انجام گردد. معلم نحوه پاسخگویی دانش آموزان را مورد بررسی قرار داده و به نوعی ارزشیابی تکوینی انجام می شود.
* ارزشیابی
پس از اینکه دانش آموزان فعالیت ها را انجام دادند از هر گروه یک نفر پای تخته آمده و جواب فعایت یا کاردرکلاس را روی تخته می نویسد. معلم از دانش آموزان متوسط و ضعیف هم سوالاتی پرسیده و ارزشیابی پایانی انجام می دهد.
* جمع بندی
معلم نکات مهم درس را روی تخته یادداشت نموده و در صورت نیاز درس را دوباره تکرار کرده و در نهایت درس را جمع بندی می کند
* ارائه تکلیف
در صورتی که فرصت کافی برای انجام فعالیت ها و کاردرکلاس وجود نداشت می توان آن را به عنوان تکلیف خانه ارائه داد.
همچنین به بچه ها می توان گفت: چند شی که در خانه وجود دارد را با چیزهای مختلف اندازه گرفته و اندازه آن را یادداشت کنند و با خود بیاورند.
مثلا طول اتاق را با قدمهایشان.
طول میز را با وجبشان.
طول لیوان را با پاکن.