به نام خدا
طرح استراتژی توسعه شهری CDS City Development Strategy
تجربه شهر آمل
میثم عالی پور
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
گذر از طرحهای جامع به سوی طرحهای راهبردی
فرایند تهیه طرحهای سنتی (طرح های جامع)، بر اساس مدلی که «پاتریک گدس» در اوایل قرن بیستم ارائه داد ، شامل سه مرحله اصلی می شد که از بررسی و شناخت وضع موجود آغاز می شد و پس از تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده، به ارائه طرح و برنامه می پرداخت.
بررسی و شناخت
Survey
تجزیه و تحلیل
Analysis
طرح
Plan
فرایند تهیه طرحهای سنتی (طرح جامع)
طرحهای جامع بر پایه این طرز تفکر (شناخت/تحلیل/طرح) در اروپا و آمریکا در سالهای 1928 تا 1947 به عنوان متدولوژی شهرسازی جنبه قانونی یافتند.
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
گذر از طرحهای جامع به سوی طرحهای راهبردی
در دهه 1950 و 1960 نقدهای جدی به طرز تفکر در طرحهای سنتی و فرایند طرحهای جامع در اروپا و آمریکا وارد شد.
مهمترین مشکلات
طرحهای سنتی
(طرح جامع و
طرح تفصیلی)
گستردگی بخش شناخت شهر
کسب اطلاعات غیر لازم و غیر ضروری
عدم استفاده از بسیاری از اطلاعات کسب شده در طرح نهایی
صرف زمان و هزینه بسیار برای جمع آوری اطلاعات
انعطاف ناپذیری و عدم امکان تغییر در طرح
عدم بهره گیری از مشارکت مردم و مسوولان شهری
و غیره
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
گذر از طرحهای جامع به سوی طرحهای راهبردی
با نقدهایی که خصوصاً پس از ارائه نظریه سیستمها از سوی «برتا لنفی» نسبت به طرحهای جامع وارد شد، در دهه 1970 طرحهای ساختاری و در ادامه در دهه 1980 طرحهای راهبردی یا استراتژیک جایگزین طرح جامع شدند.
تجزیه و تحلیل
Analysis
طرح
Plan
سیاست
Policy
فرایند تهیه طرحهای راهبردی (استراتژیک)
در همین سالها در ایران، شورای عالی معماری و شهرسازی تشکیل شد و نخستین قرارداد طرح جامع را در سال 1347 منعقد ساخت و در سال 1351 نیز مدل طرح جامع به مفهوم «کاربری زمین» در قانون تغییر نام وزارت مسکن و شهرسازی به تصویب رسید.
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
گذر از طرحهای جامع به سوی طرحهای راهبردی
بررسی و شناخت
Survey
تجزیه و تحلیل
Analysis
طرح
Plan
فرایند تهیه طرحهای سنتی (طرح جامع)
تجزیه و تحلیل
Analysis
طرح
Plan
سیاست
Policy
فرایند تهیه طرحهای راهبردی (استراتژیک)
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
طرح استراتژی توسعه شهری
طرح استراتژی توسعه شهری CDS، فرایند تهیه چشم انداز (Vision) بلندمدت از آینده شهر می باشد که بر اساس آن برنامه های اجرایی (Action Plans)کوتاه مدت تهیه می شود.
این طرح بیش از همه بر تقویت رشد اقتصادی شهر تاکید دارد ولی در عین حال به جوانب زیست محیطی شهر، ساختار شهر و زیرساختهای آن، فقر شهری و تامین بودجه و اعتبارات برای شهر نیز توجه دارد.
فرایند CDSفرایندی مشارکتی است که با مشارکت فعال بهره وران (Stakeholders) و دست اندرکاران اصلی شهر تهیه میشود.
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
اصول اصلی CDS
CDS برمبنای اصول پایداری شهرها بنیان نهاده شده است. شهرهای پایدار شهرهایی هستند که :
قابل زندگی (Liveable) باشند. شهری قابل زندگی است که همه ساکنان آن از فرصتهای یکسان برای مشارکت و بهره مندی از زندگی اقتصادی و سیاسی شهر برخوردار باشند؛
دارای مدیریت و حکمروایی خوب شهری (Good Governance) باشند. در شهری با حکمروایی خوب، قدرت برای اداره و توسعه اجتماعی و اقتصادی شهر استفاده میشود.
رقابتی (Competitive) باشند. شهری رقابتی است که تولید، سرمایه گذاری، اشتغال و تجارت به شکل پویا و در ارتباط با فرصتهای بازار شکل می گیرند؛
بانکپذیر (Bankable)باشند، شهری بانک پذیر است که دارای سیستم مالیه شهری کارآمد در استفاده از منابع درآمدی و هزینه ای خود باشند؛
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
سازماندهی گروه تهیه کننده طرح
مطالعه طرحهای فرادست
فرایند تهیه CDS
طرحهای بالادست برای شهر آمل
قانون برنامه چهارم توسعه کشور( ۱۳۸۸- ۱۳۸۴ ) ؛
طرح آمایش سرزمین ( مصوب ۱۳۸۳ ) ؛
پیش نویس طرح جامع حمل و نقل کشور ( غیر مصوب ) ؛
طرح منطقه ای گیلان و مازندران ( مصوب ۱۳۷۳ ) ؛
طرح جامع شهرستان آمل ( مصوب ۱۳۷۹ ) ؛
طرح جامع شهر آمل ( مصوب ۱۳۸۰ ) .
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
آمار کلیدی شهر
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
سازماندهی گروه تهیه کننده طرح
شناسایی بهره وران
Stakeholders
مطالعه طرحهای فرادست
برگزاری جلسات و کارگروهها با دست اندرکاران و بهره وران شهری
افراد ذی نفع
افراد ذی نفوذ
افراد ذی نقش
فرایند تهیه CDS
نحوه جلب مشارکت در طرح CDS شهر آمل
گروههای مشورتی یا کانونی (Focus Group)
مصاحبه عمیق (ِDeep Interview)
کارگاه ها و کارگروه ها (ِ(Workshops
دفاتر متحرک
خطوط تلفن مستقیم
صندوق پستی مستقیم
اینترنت و تابلوهای کامپیوتری
تلویزیون های محلی
انتخابات
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
برخی سازمانهای ذی نقش درآمل
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
سازماندهی گروه تهیه کننده طرح
شناسایی بهره وران
Stakeholders
مطالعه طرحهای فرادست
برگزاری جلسات و کارگروهها با دست اندرکاران و بهره وران شهری
ارزیابی شهر و استخراج مسائل و پتانسیلها
مطالعات موضوعی و تشکیل جداول تحلیلی SWOT
افراد ذی نفع
افراد ذی نفوذ
افراد ذی نقش
فرایند تهیه CDS
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
مطالعات موضوعی برای تدوین چارچوب توسعه آمل
توسعه اقتصادی محلیLED ( با تاکید بر توسعه صنعت در کنار توسعه کشاورزی و بخش گردشگری )
توسعه فرهنگی ( با تاکید بر توسعه بخش گردشگری )
سکونتگاههای پیرامون شهر ( توجه به وضعیت روستاهای پیرامون شهر و حفظ و توسعه بخش کشاورزی )
حفظ محیط زیست ( با تاکید بر جمع آوری و دفع فاضلاب )
ایمنی در برابر سوانح طبیعی (سیل ، زلزله و آتش سوزی )
حمل و نقل و ترافیک (درونشهری و برونشهری )
مدیریت شهری (حکمروایی خوب شهری )
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
سازماندهی گروه تهیه کننده طرح
شناسایی بهره وران
Stakeholders
مطالعه طرحهای فرادست
برگزاری جلسات و کارگروهها با دست اندرکاران و بهره وران شهری
ارزیابی شهر و استخراج مسائل و پتانسیلها
مطالعات موضوعی و تشکیل جداول تحلیلی SWOT
تدوین اهداف کلی
Goals & Objectives
افراد ذی نفع
افراد ذی نفوذ
افراد ذی نقش
فرایند تهیه CDS
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
اهداف کلی Goals برای شهر آمل
(1) توسعه اقتصاد صنعتی و ایجاد زمینه های لازم جهت سرمایه گذاری در بخش صنعت؛
(2) حفاظت از میراث تاریخی آمل و حمایت از حرکتهای فرهنگی در شهر؛
(3) استفاده از استعدادهای طبیعی منطقه برای جذب توریست با تاکید برحفاظت از محیط زیستی و طبیعی آمل؛
(4) هدایت ساخت و سازها در جهت بهبود وضعیت کالبدی شهرآمل از نظر ایمنی، زیبایی و کارآیی؛
(5) بهبود مدیریت شهری با تاکید بر افزایش مشارکت بهره وران شهری.
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
سازماندهی گروه تهیه کننده طرح
شناسایی بهره وران
Stakeholders
مطالعه طرحهای فرادست
برگزاری جلسات و کارگروهها با دست اندرکاران و بهره وران شهری
ارزیابی شهر و استخراج مسائل و پتانسیلها
مطالعات موضوعی و تشکیل جداول تحلیلی SWOT
تنظیم چشم انداز راهبردی شهر
City Strategic Vision
تدوین اهداف کلی
Goals & Objectives
افراد ذی نفع
افراد ذی نفوذ
افراد ذی نقش
فرایند تهیه CDS
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
چشم انداز راهبردی شهر
چشم انداز مورد نظر برای بندر کلکته در هندوستان این است که مرکز توسعه منطقه مالابار شود .
شهر کالووکن قصد دارد که تبدیل به یک شهر مترقی و آرام شود .
شهر داننگ می خواهد یک شهر درجه یک و مرکز تجارت و توریسم در ویتنام شود.
شهری راهاس در فیلیپین می خواهد مرکز اغذیه دریایی در جزیره پانای شود.
قزون می خواهد شهری با کیفیت باشد یعنی پویا ، سالم ، تولید کننده ، امن و مطمئن ، دوست دار محیط زیست، مردم دار و شهری با حکمروایی خوب باشد.
چشم انداز تاگوئیگ این است که این شهر به عنوان نخستین و برترین شهر در کیفیت زیست محیطی، خدمات مردم محور، و فرصتهای اقتصادی برای ساکنانش شناخته شود.
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
چشم انداز راهبردی شهر آمل
شهر آمل می بایست تا افق ۱۴۰۰ در کنار حفظ و توسعه کشاورزی به قطب صنعتی مازندران تبدیل گردد ( با تاکید برصنایع وابسته به کشاورزی) ،
شهر آمل می بایست تا افق ۱۴۰۰ به قطب فرهنگی- تاریخی مازندران مبدل شود.
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
سازماندهی گروه تهیه کننده طرح
شناسایی بهره وران
Stakeholders
مطالعه طرحهای فرادست
برگزاری جلسات و کارگروهها با دست اندرکاران و بهره وران شهری
ارزیابی شهر و استخراج مسائل و پتانسیلها
مطالعات موضوعی و تشکیل جداول تحلیلی SWOT
تنظیم چشم انداز راهبردی شهر
City Strategic Vision
ایجاد سازوکارهای اجرایی و نظارتی
تدوین اهداف کلی
Goals & Objectives
تدوین راهبردها و برنامه های اجرایی
Strategies & Action Plans
افراد ذی نفع
افراد ذی نفوذ
افراد ذی نقش
فرایند تهیه CDS
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
سازماندهی گروه تهیه کننده طرح
شناسایی بهره وران
Stakeholders
مطالعه طرحهای فرادست
برگزاری جلسات و کارگروهها با دست اندرکاران و بهره وران شهری
ارزیابی شهر و استخراج مسائل و پتانسیلها
مطالعات موضوعی و تشکیل جداول تحلیلی SWOT
تنظیم چشم انداز راهبردی شهر
City Strategic Vision
ایجاد سازوکارهای اجرایی و نظارتی
نظارت و بازبینی طرح
تدوین اهداف کلی
Goals & Objectives
تدوین راهبردها و برنامه های اجرایی
Strategies & Action Plans
افراد ذی نفع
افراد ذی نفوذ
افراد ذی نقش
فرایند تهیه CDS
طرح استراتژی توسعه شهری CDS
سازماندهی گروه تهیه کننده طرح
شناسایی بهره وران
Stakeholders
مطالعه طرحهای فرادست
برگزاری جلسات و کارگروهها با دست اندرکاران و بهره وران شهری
ارزیابی شهر و استخراج مسائل و پتانسیلها
مطالعات موضوعی و تشکیل جداول تحلیلی SWOT
تنظیم چشم انداز راهبردی شهر
City Strategic Vision
ایجاد سازوکارهای اجرایی و نظارتی
نظارت و بازبینی طرح
تدوین اهداف کلی
Goals & Objectives
تدوین راهبردها و برنامه های اجرایی
Strategies & Action Plans
افراد ذی نفع
افراد ذی نفوذ
افراد ذی نقش
فرایند تهیه CDS
با تشکر