رفتارهای تغذیه ای شیرخواران
نکته :
بچه ها با هم متفاوتند
بعضی بچه ها ممکن است کوتاه بخورند، بعضی ها ممکن بیشتر بخورند و به خصوص در یکی دو هفته اول بچه اگر Demand – feeding داشته باشد بر اساس نیازش می خورد و Hind milk را که مملو از انرژی است و چربی است و ویتامین های محلول در چربی دریافت می کند
جریان شیر بیشتر، زودتر، وزن گیری سریعتر و احتقان کمتر است
Demand – feeding نباید از 8 بار کمتر باشد.
هر چند که بر اساس تقاضای کودک است اما 8 بار کمتر نباید باشد، بچه ها 12-10 بار در شبانه روز شیر می خورند بنابراین 8 بار کمتر نباشد
بعضی کودکان ممکن است یکی دو روز اول بچه یک ، شیر خوب بخورد و چند ساعت بخوابد به شرطی که گرم باشد ، آرامش خوب باشد، ، نوزاد ترم باشد و مشکلی نداشته باشد
اما از روز سوم به بعد به طور مکرر می خورند و بیشتر می خورند. هر پستان را 15-10 دقیقه می خورد
نوزاد باید از هر دو پستان تغذیه شود بخصوص هفته های اول شیردهی که تولید شیر در حال افزایش است نوزاد باید هر دو پستان را باید بمکد.
گاهی به خاطر محیط گرم یا گرمای زیاد ممکن است کودک شیرخوردن را زود متوقف کند و بخوابد که می بایست کودک را باز کرد، با او حرف زد تا بیدار شده و شیر بخورد
نوزادان نارس ، کودکانی که اختلال رشد دارند ، کودکان SGA و کودکان بیمار که امکان که خواب آلودگی در انها بیشتر است بایست بیشتر، شیر داده شوند .
گول زنک و بطری هم ندهید.
بچه هایی که گول زنک می خورند احتمال ابتلا به برفک در آنها بیشتر است
خطرات استفاده از گول زنک
باید توجه داشت که نمی توان گفت که هرکودکی که از بطری یا گول زنک استفاده کند سینه مادر را پس می زند ، بچه ها با هم متفاوتند. همه چیز بچه ها با هم متفاوت است ولی اغلب پس می زنند و به دلیل اینکه نمی دانیم کدام بچه دچار چه مشکلی می شود توصیه ما عدم استفاده از گول زنک است است .
خطرات استفاده از گول زنک
گول زنک عاملی است برای Nipple Confuse به کودکانی که در ماه اول گول زنک داده شده در 6 ماهگی اکثر انها دیگر سینه مادر را نمی خوردند و سینه مادر را پس می زدند. گول زنک عاملی است برای پس زدن شیر مادر
گول زنک عاملی است برای انحراف دندان به طرف داخل
گول زنک عاملی است برای اختلال تکلم بعضی از حروف. اختلال در تکامل فک و صورت ایجاد کرده و حتی تکامل بچه و هوش بچه را کم می کند.
کودکی که گول زنک می خورد، دائم در خود فرو رفته است و ارتباطش با محیط کمتر می شود
رفتارهای تغذیه ای شیرخواران
توصیه می شود اگر نوزاد در دو هفته اول بیش از 4 ساعت می خوابد، بیدارش کنید
اگر 3-2 هفته اول حین خوردن می خوابد، بیدارش کنید و اجازه ندهید بخوابد .
بیدارش کردن نوزاد نه از خواب عمیق بلکه وقتی است که درخواب سبک است . زمانی است که می بینیم کره چشمش زیر پلکهایش در حال حرکت می کند. این زمان، زمان خواب سبک است .
می شود کمی لباس کودک را باز کرد ، با او حرف زد و … تا بچه را بیدار کرد ، تکان نمی دهیم تا بچه را بیدار کنیم و اگر در خواب عمیق است از خواب بیدارش نمی کنیم.
تغییراتی وزنی نوزاد را بررسی کنید . کاهش وزن بین 5 تا 7% اشکالی ندارد
اگر بیش از 5% شد بررسی کنید و ببینید که چه چیزی عامل از دست دادن وزن شده است .
ظرف 48 ساعت کودک را پیگیری بکنید
شاید جزو بچه هایی باشه که جریان شیرمادر انها دیر برقرار می شود و کودک به سمت دهیدراته و هیپرناترمی پیش رفته و مشکلات عدیده ای پیدا بکند .
بعد از هفته اول باید روزی 30-15 گرم وزن اضافه کند. ممکن است بچه ای ماهی 450 گرم وزن اضافه بکند ، یک بچه ای ممکنه 600 گرم و بچه ای هم 900 گرم یا بیشتر وزن اضافه بکند بهرحال کمتر از این نباشد
در 48 ساعت اول مکونیوم باید دفع شود و بعد تبدیل می شود به یک مدفوع Transtional و از آن به بعد بایست از روز 4 تا هفته 4 در شبانه روز باید 4 بار و بیشتر شکمش کار کند و بعضی رفرنس ها گفته شده 5 بار و بیشتر و 2 بار باید کار کند و بیشتر.
بهر حال دفعات اجابت مزاج بچه نشان می دهد که بچه شیر کافی را دریافت می کند و مکونیوم را سریعتر دفع می کند .
بچه هایی که 8 بار بیشتر شیر می خورند و شیر کافی دریافت می کنند، مکونیوم را سریعتر دفع کنند
تا 6 هفتگی دفع این بچه ها بایستی این تعداد باشد از 6 هفتگی دفعات مدفوع کمتر می شود. یعنی ممکن است که از آن به بعد هر چند روز یکبار کار کند ، که طبیعی است.
حتی اگرهفته ای یکبار، بیشتر کار نکند هم اشکالی ندارد به شرطی که مدفوع نرم باشد. حال عمومی بچه خوب باشد، شیرش را خوب بخورد و رشد خوبی داشته باشد ، اشکالی ندارد.
نوزاد در 2 هفته اول ممکن است که یک طغیان اشتها داشته باشد که در این طغیان اشتها، ( 2 هفتگی یا 3 هفتگی) کودک به دلیل جهش رشدی که دارد نیازش به شیر بیشتر می شود ومی خواهد بیشتر بخورد. مادر نگران نباشد و فکر نکند که شیرش کم است.
نوزاد در 2 هفته اول باید به وزن تولدش برسد یعنی در پایان 2 هفتگی، باید وزن تولدش را کسب کرده باشد،
اگر کسب نکرده باشد و هنوز دارد وزن از دست می دهد این یعنی FTT یعنی اینکه مشکلی وجود دارد
در 2 هفته اول اگر بیشتر از 5 ساعت می خوابد، بیدارش کنید هر تا بچه به وزن تولدش برسد، نگذارید که بچه بیش از 5-4 ساعت بخوابد و بیدارش کنید که شیر را بخورد
در دو هفته اول مسائل پستانی بیشتر دیده می شود یعنی احتقان و شقاق و…..
اگر نوزادی فتوتراپی می شود، مادر حضور داشته باشد و هر موقع علائم جستجو را در نوزاد دید یعنی نوزاد دهانش را باز می کند و حرکت می کند و صدایی ازخودش در می آورد از زیر فتو رد آورده و مادر شیرش بدهد .
و اگر بچه خوب نمی مکد ، شیر را دوشیده و به او بدهند تا نوزاد دهیدراته نشود
اگر همچنان که پستان در دهانشان است خوابشان ببرد، اجازه ندهید که در حالت خوابیده بمکند برای قطع کردن چانه بچه را بکشید پایین یا روی گونه اش را فشار دهید تا پستان را رها بکند و یا اینکه مادری اگر دستش را شسته ، انگشتانش را ببرد در دهان بچه
بعد از پستان اول کمی هوای معده اش را گرفته و بعد اگر هنوز بیدار است سینه دوم را به او بدهیم
رفتار دیگری که بچه ها دارند، بدخلقی است، گاهی بچه ها موقع شیر خوردن بدخلقی می کنند که این بدخلقی بچه ها با هم فرق می کند
اصولاٌ خلق و خوی کودکان با هم فرق دارد ، ممکن است یک کودک مبتلا به اوتیت سینه مادر را پس بزند و بچه اوتیت دار دیگری شیر خوب بخورد ویا یک بچه اوتیت دار بدخلقی کند.
ممکن است بچه ای با سیگار کشیدن ، دود سیگار، هیچ مشکلی نداشته باشد و بچه دیگر سردرد و مشکل پیدا کند، گریه کند.
ممکن است بچه ای با رفلکس جهش شیر مشکل نداشته باشد و راحت شیر را ببلعد ولی بچه دیگر به حلقش بپرد و سینه را پس بزند.
بعضی از کودکان لحاظ رفتاری با استرس های خانه و خانواده کاری ندارد و هر نوع استرسی که پیش بیاد یا درگیری پیش بیاد، کاری ندارند ولی ممکن است بچه ای دیگر سینه را پس بزند، بدخلقی بکند و یا حتی اختلال رشد پیدا کند
دراسترس های خانگی بعضی از بچه ها بیشتر شیر می خورند، بعضی بچه ها هیچ تغییری نمی کنند و بعض هم بدخلقی می کند
وقتی بچه ای گریه می کند مادر مایوس می شود ، گاهی احساس گناه می کند وگاهی احساس بی کفایتی می کند
بعضی بچه ها هستند روزهای اول شل و ول هستند و خوب نمی خورند و بعد یکدفعه هوشیار می شوند و بیدار می شوند و می خواهند بیشتر بخورند.
ممکن است نوزاد زبانش را درست بکار نمی برد، زبان حلقه شده است و آن عقب است و گریه می کند و وقتی به سینه می گذاریم که زبان بالا است و بعد نتوانسته درست قرار بگیرد یا لجام زبان کوتاه است و نمی گذارد زبان بیرون بیاید
اگر کودک در دقیقه های اول که به پستان مک می زند بدخلق شود ممکن است که رفلکس جهش شیر هنوز به کار نیفتاده باشد .
ممکن است Nipple Confuse شده باشد
شاید بدخلقی بدلیل پوزیشن غلط ، Latch on یا پستان گرفتن غلط کودک است، شاید نوک پستان صاف یا فرورفته است.
شاید قسمتی از بدنش مشکل دارد مثل عفونت گوش یا ضعف مکیدن دارد.
ممکن است بخواهد اجابت مزاج داشته باشد.
بچه های Average یا متوسط بچه هایی هستند که بیشتر بچه ها از این الگو پیروی می کنند ، به محیط خوب پاسخ می دهند، عکس العمل نشان می دهند، گاهی مثل بچه های آرام هستند و گاهی مثل بچه های اکتیو هستند. خواب 3-2 ساعته دارند و بعد بیدار می شوند، شیر می خورند، مدتی بیدار هستند ، بدون گریه شیرشان را می خورند ، تونیسیته عضلانی آنها خوب است، وقتی که گریه می کنند با بغل کردن ، صحبت کردن زود ساکت می شوند با راه بردن و از طریق تماس چشمی و گوش دادن رابطه برقرار می کنند و اگر والدین شان پاسخ ندهند، این بچه ها گریه می کنند به هر حال نیازشان را برآورده می کنند، رابطه شان با محیط خوب است، هیچ مشکلی ندارند .
بعضی بچه ها هستند که اکتیو هستند، پاسیو هستند، به آنها کولیکی گفته می شود. بچه هایی هستند که گریه هایشان طولانی است، سیکل خواب و بیداریشان نامنظم است ، شیرخوردنشان نامنظم است، با بروز گرسنگی یا هر ناراحتی بی صبری نشان می دهند. آروغ کردنشان مشکل است ، ممکنه که چند دقیقه با قدرت شیر را بمکند و بعد دوباره به گریه ادامه بدهند، گاهی اوقات بعد از اینکه سیر شدند می خوابند . گاهی اوقات بعد از اینکه سیر شدند می خواند که به مکیدن ادامه بدهند و سینه را رها نمی کنند که مادران این بچه ها باید حمایت شوند، کمک بکنند که گریه های آنها کمتر بشود
شاید اگر یک سینه را بخورند Fore milk را کمتر دریافت بکنند و Hind milk را بیشتر دریافت بکنند هم نیاز مکیدنشان برآورده می شود و هم جهت رشدشان مفید است .
رفتار تغذیه ای
رفتارهای شیر خوردن کودکان متفاوت است
بعضی بچه ها ساعت به ساعت شیرمی خواهند
بعضی بچه ها 3-2 ساعت یکبار
بعضی بچه ها 4-3 ساعت یکبار می خورند
در هر صورت تعداد وعده های شیر دهی از 12- 8 بار کمتر نباشد.
بچه هایی که 6 روز اول محدودیت در دسترسی به سینه دارند این مسئله در کل مدت شیردهی اثر می گذارد.
و بچه هایی که 20 دقیقه اول جدا از مادر هستند، مشکل مکیدن پیدا می کنند.
در گریه های جهشی رشد که 3-2 روز بیشتر ادامه ندارند اگر بیشتر از 4-3 روز ادامه داشت ارزیابی صورت گیرد
این بچه ها هنوز نخوابیده بیدار می شوند و هفته 3-6-12 این اتفاقات رخ می دهد و می خواهند بیشتر بخورند.
اگر در محیط خانه استرس بوجود بیاید این بچه ها می خواهند بیشتر بخورند. چون در شرایط استرس بچه تمایل دارند به پستان مادر پناهنده شوند.
در 3-2 ماهگی کودکان عاشق مادرند و می خواهند که به مادر نگاه کنند بنابراین توصیه می شه که مادر بچه را از سینه نگیرد، بگذارد که بخورد
زمان های هم زمان بی علاقگی بچه است که خیلی علاقه به پستان نشان نمی دهد شاید 5-4 ماهگی، 7 ماهگی، 12-9 ماهگی که دچار یک حواس پرتی می شوند که این حواس پرتی ها ممکن است نگذارند خوب شیر بخورند.
در 5-4 ماهگی زمان علاقه به محیط وهوشیار شدن بچه است.
با کوچکترین صدا سینه را رها می کند، بنابراین توصیه می شود در محیط ساکت تر و تاریکترشیردهی صورت گیرد.
در زمان دندان در آوردن و بدخلقی موقع شیرخوردن ممکن است که رخ دهد به این صورت که از شیر خوردن امتناع بکنند و یا بعد از اینکه سینه را خورد ، دستش را بجود. بنابراین تسکین لثه با یک چیز خنک کگمک کننده خواهدبود.
کودکان در 6-5 ماهگی بسیار حساس هستند و اگر که مادر با کسی جروبحث کند یا صدایش بلندتر شود بچه سینه مادر را پس می زند و بنابراین توصیه می شود که در محیط ساکت تر و مسالمت آمیز تر شیر دهی صورت گیرد .
در سن 6-12 ماهگی حواس بچه ها راحت تر پرت می شود بنابراین توصیه می شود در این سن شیردهی در محیطی بی سروصدا و ارام صورت گیرد
در12-9 ماهگی به خاطر مهارت هایی که کودک کسب می کند می خواهد راه برود ، می خواهد سینه خیز کند، می خواهد بایستد و به خاطر کسب این مهارت دیگر شیر خوردن را فراموش می کند
بنابراین در این سن کودکان شبها بیشتر می خورند یا زمانی که آن مهارت ها را کسب کرد بیشتر می خورند
سن بچه ها که بالا می رود مهارتهای خوردنشان بیشتر می شود ممکن است که در 10-5 دقیقه هر سینه را خالی بکنند بنابراین بچه وقتی بزرگتر می شود آن مدت طولانی شیر خوردن که در اوایل داشت ، نخواهد داشت.
در سن 12-9 ماهگی کودکان مهارت نوشیدن از فنجان را پیدا می کنند. بنابراین بیشتر می خواهند از فنجان بخورند و ممکن است که سینه را کمتر بخورد.
24-18 ماهگی سنی است که بچه ها به مادر می چسبند و مادر را رها نمی کنند. همه بچه ها به این صورت هستند.
این نیاز عاطفی روانی کودکان است ، یعنی این زمان نیاز بیشتری دارند که با مادر بخوابند ، با مادر باشند.
بیمارستانهای دوستدار کودک
10 اقدام در بیمارستانهای دوستدار کودک
WHO و UNISEF 10 اقدام را پیشنهاد کردند که این 10 اقدام در بیمارستان دوستدار کودک سیاستهای مدون درخصوص ترویج تغذیه با شیر مادر است
همه پرسنل درگیر در امر مراقبت از مادر و نوزاد می بایست در خصوص ترویج تغذیه با شیر مادر آموزش های لازم را دریافت نمایند
10 اقدام در بیمارستانهای دوستدار کودک
مادران باردار باید در مورد منافع شیر مادر و Management درست آموزش بگیرند چرا که شایع ترین علت اختلال رشد بچه و شکست مادر در شیردهی، Dismanagement است.
به مادر کمک شود تغذیه از پستان را در نیم ساعت اول زایمان انجام دهد و به مادر نشان داده شود چگونه شیر داده و ادامه دهد .
مادر نباید بجز شیرش به نوزاد هیچ چیز دیگر بدهد
طرح هم اتاقیمادر و کودک را اجرا شود.
تغذیه کودک می بایست بصورت On demand باشدیعنی براساس تقاضای شیرخوار .
گول زنک ندهد، شیشه ندهد
مزایای Rooming in
یکی دیگر از اقدامات Rooming- in بوده است که باعث می شود که تغذیه نوزاد بر اساس خواست نوزاد انجام شود
نوزادی که از مادر جدا است دچار استرس می شود که این استرس به قدری شدید است که باعث ترشح هیدروکورتیزول و هورمون های استرس زاها می شود و به خصوص در NICU بررسی ها نشان داده که جداشدن و کارهایی که در NICU انجام میگیرد بدلیل وجود نور، صدا هست، Ngtub ، تزریق و… باعث می شود بیشتر از 10 برابر استرس هورمون ها در بدن نوزاد ترشح می شود و روی مغزنوزاد صدمه زده و به نورون ها آسیب وارد می کند.
به همین علت توصیه می شود که نوزاد را از مادر جدا نکنید حتی اگر بیماراست در کنار مادر نوزاد را پرستاری بکنند و حتی اگر نوزاد بیمار است او را در الکوباتور نگذاریم
مزایای Rooming in
در Rooming- in ، نیازهای بچه بلافاصله برطرف می شود.
نوزاد محافظت می شود از خطرات و سوانحی که ممکن است برای او پیش بیاد.
شیر مادر، زودتر جاری می شود. تکنیک مکیدن بهتر است. تماس مادر با بچه بیشتر است. دفعات شیردهی بهتر طولانی تر می شود. لبخند نوزاد و شیرخوار بیشتر است. گریه کمتر است که همه اینها برای رشد روانی و رشد جسمی بچه مفید است.
و عفونت ها کمتر است.
مزایای Rooming in
احتمال Cross infection و کسب عفونت از پرسنل بیمارستان و دیگر بچه ها کمتر کاهش یافته و بنابراین مرگ و میر کاهش می یابد .
نوزاد توسط مادر یک مراقبت 24 ساعته را دریافت می کند
احتمال احتقان کمتر است و نوزاد کمتر دچار هیپوترمی می شود.
جریان شیر بهتر است ونوزاد سریعتر وزن از دست داده را بدست می آورد.
اعتماد به نفس مادر بیشتر است. خواب مادر و نوزاد هر دو راحتتر است.
در Rooming- in احتمال ابیوزشدن کمتر است نوزاد را اگر در روزهای اول از مادر جدا کنیم و مادر حضور نداشته باشد در پیوند عاطفی اختلال ایجاد می شود و این بچه در خطر ابیوز شدن است. یعنی یک گروه از کودکانی که ابیوز می شوند، نوزادانی هستند که در بدو تولد و اوایل تولد از مادر، جدا شده اند .
مزایای Rooming in
مادر کمتر دچار اضطراب می شود و احتمال اینکه بچه را سر راه بگذارد یا نخواهد کمتر است.
حتی 20 دقیقه جدایی نوزاد از مادر، اختلال در مکیدن ایجاد می کند و Rooming- in خصوصاً در مادران جوان و مادرانی که حامی ندارند اهمیت بیشتری دارد .
چرا Demand – feeding
ترکیب شیر مادر، مرتب عوض می شود. نیاز بچه بر اساس رشدش عوض می شود.
بر اساس مواجه شدن با استرس ها، استرسورها، عوامل بیماری زا، بر اساس تغییر درجه حرارت درجه محیط، شیرخوردن بچه تفاوت می کند بنابراین بایستی هر موقع نوزاد ، شیر خواست ، پستان در اختیارش گذاشته شود.
نباید به خاطر شیر خواستنش گریه بکند اگر Demand – feeding وجود داشته باشد پستان گرفتن بهتر، شیردهی طولانی تر، تولید شیر بهتره و پیوند عاطفی بهتره خواهد بود .
مزایای شیر مادر
بچه هایی که شیر مادر می خورند هم از لحاظ جسمی سالمترند و میزان عفونت کلیه، میزان مننژیت، میزان سپتیسمی، میزان اسهال و استفراغ، بیماریهای انگلی، پوسیدگی دندان،کولیت ، ریفلاکس، اسهال مزمن، اسهال پایدار، کولیت اولسروز ، آسم، رینییت آلرژی ، اگزما، انواع سرطان ها، مایکوباکتریوم توبرکولوزیس، دیابت تایپ 1کمتر دیده شده ، فقر آهن در آنها کمتر، تشنج به دلیل هیپوکلسمی در این کودکان کمتر رخ می دهد و به سوءتغذیه نیزدکمتر دچار می شوند
مزایای شیر مادر
حتی در بزرگسالی بچه هایی که با شیر مادر تغذیه شده اند سکته قلبی و سکته مغزی در آنها کمتربوده و فشار خون بالا نیزدرآنها کمتر دیده می شود.
این بچه ها باهوشتر هستند .
بچه هایی که از شیر مادر تغذیه می شوند از لحاظ عاطفی و رفتاری بهتر هستند و تربیت پذیری آنها راحت تر است.
حتی دیده شده بزهکاری در بچه هایی که شیر مادر خوردند در نوجوانی کمتر دیده می شود.
و حتی اعتیاد در سن بزرگسالی در کسانی که شیر مادر خوردند، کمتر دیده می شود.
مزایای شیر مادر
مادری که شیر می دهد، سالمتراست وزن اضافی که در دوران بارداری پیدا کرده از دست می دهد.
رحم زود به حال اول بر می گردد، خونریزی مادر کمتر می شود
از حاملگی پیشگیری می شود،
بیماری های عفونی در این مادران کمتر است .
میزان سرطان پستان ، سرطان تخمدان ، سرطان دهانه رحم در آنها کمتر است .
در دوران پیری استئوپروز یا پوکی استخوان در مادرانی که شیر داده اند کمتر دیده می شود به خاطر اینکه استخوان در این مادران مرتب نو می شود.
مزایای شیر مادر
در نیم ساعت اول یا ساعت اول فقط شیر مادر داده شود و تماس پوست با پوست حاصل شود که جزو 10 اقدام بود.
آغوز را به عنوان اولین واکسن شناخته می شود و ترکیبی است فشرده شده از ایمنوگلوبولین ها در دورانی که نوزاد بدنیا آمده و با عوامل بیماری زا مواجه می شود نیاز به آغوز دارد،
آغوز ویتامین A فراوان دارد.
حاوی روی و املاح است . گرچه مقدارش کم است اما فشرده است
شیر زرد رنگی است که زردی اش به خاطر وجود بتاکاروتن است .
نوزادانی که با شیر مادر تغذیه می شوند کمتر بیمار می شود.
نقش پدر
نقش پدر
در حال حاضر ساختار فعلی زایشگاها طوری نیست که پدر بتواند حاضر بشود اما باید ساختار عوض بشود که پدر بتواند در زایشگاه حضور داشته باشد.
حضور یک فرد باتجربه ، یکی از آشنایان یا دوستان مادر که از لحاظ سوشیال مادر را ساپورت و نه ماما، نه متخصص زنان دیده شده که :
باعث کاهش میزان سزارین به میزان 51 % شده
میزان نیاز به اکسی توسیکا 71% کم شده
نیاز به آنالژزیکا 36% کمتر شده
و مدت لیبر 98 دقیقه کوتاه ترشده.
نقش پدر
شوهر ها را هم در کلاس های اموزشی شرکت کنند یا کلاس جدا برای شوهران گذاشته شود و مزایای شیر مادر را و اهمیت کاری که مادر می کند را برایشان توضیح داده شود .
حمایتی که از یک مادر شیرده می شود بسیار ارزشمند است .
پرورش دادن کودک و حتماً نیاز به حمایت همه جانبه از طرف همسر و اطرافیانش دارد.
موفق باشید