جزوه اصول حسابداری ۱ استاد حسینی بصورت پاورپوینت

1
تهیه کننده:
مجتبی شیخ نظر
مولفان:
http://accounting.farafile.ir/

2
فهرست

3
فصل اول

تاریخچه ، تعاریف و مفاهیم اساسی

4
ماهیت حسابداری
حسابداری که اغلب زبان تجارت خوانده می شود ، روشهایی است قراردادی که توسط کارشناسان و استادان حسابداری و یا انجمنهای حرفه ای حسابداران تدوین گردیده ، به تدریج مورد قبول همگان قرار گرفته است و قابل تغییر و تصحیح می باشد

5
ماهیت اطلاعات حسابداری
اطلاعات حسابداری ، یک سری اطلاعات مالی مربوط به مبادلات یک واحد تجاری است ، که بر حسب واحد پول بیان می گردد. برای ثبت آن از سیستم دستی ، مکانیکی و یا الکترونیکی استفاده می کنند.

6
ویژگیهای اطلاعات حسابداری عبارت است از
مربوط بودن ( یعنی اطلاعات حسابداری در تصمیم گیری نسبت به یک مساله موثر باشند. )
به موقع بودن ( یعنی در وقت مناسب و زمانی که دارای ارزش است ، در اختیار قرار گیرند. )
صحیح بودن ( یعنی بیان کننده واقعیات بوده و دقیق و کامل و قابل اعتماد باشند. )
قابل مقایسه بودن ( یعنی به ترتیبی ارائه گردند که با موارد مشابه سالهای قبل و یا موارد همانند سایر موسسات قابل مقایسه باشند. )

7
فعالیتهای مالی
آن دسته فعالیتهایی است که به طریقی موجب تغییراتی در دارایی ، بدهی و یا سرمایه یک شخص یا موسسه می گردد. فعالیتهای مالی هر موسسه که در واقع مبادلات تجاری می باشند ، اساس و مبنای عملیات حسابداری آن موسسه محسوب می شوند.

8
شخصیت حسابداری
در حسابداری ، هر واحد اقتصادی به عنوان یک واحد مجزا از مالک ( مالکان ) آن و سایر موسسات در نظر گرفته می شود. این واحد اقتصادی که به فعالیتهای مالی می پردازد و مدارک و اسناد مربوط به این فعالیتها را به طور جداگانه نگهداری می نماید ، یک شخصیت حسابداری به حساب می آید.

9
تعاریف حسابداری
« حسابداری عبارتست از فرآیند تشخیص ، اندازه گیری و گزارش اطلاعات اقتصادی که برای استفاده کنندگان اطلاعات مزبور ، امکان قضاوت و تصمیم گیریهای آگاهانه را فراهم می سازد. »
« حسابداری عبارتست از خدمتی که با فراهم کردن اطلاعات مالی مورد نیاز مدیران ، پرداخت کنندگان مالیات ، اداره کنندگان و سایرین جهت تصمیم گیریهای آگاهانه انجام می پذیرد. »
« حسابداری عبارتست از فن تفسیر ، اندازه گیری و توصیف فعالیتهای اقتصادی. »

10
فرآیند حسابداری به ترتیب دارای چهار مرحله می باشد
ثبت فعالیتهای مالی
طبقه بندی اقلام ثبت شده
خلاصه کردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش
تفسیر نتایج حاصله از بررسی اقلام خلاصه شده

11
ثبت فعالیتهای مالی
در این مرحله کلیه داد و ستدها و فعالیتهای مالی به ترتیب تاریخ وقوع در دفتری به نام دفتر روزنامه ثبت می شود. در هر کشور فعالیتهای مالی بر حسب واحد پول همان کشور در دفاتر ثبت می گردد. ( مثلاً در ایران بر حسب ریال و آمریکا بر حسب دلار در دفاتر ثبت می گردد. )

12
طبقه بندی اقلام ثبت شده
در این مرحله اقلام ثبت شده در دفتر روزنامه ، به حسابهای مختلف در دفتر دیگری به نام دفتر کل انتقال می یابند.

13
خلاصه کردن اقلام در قالب اعداد قابل سنجش
مرحله خلاصه کردن عبارتست از ترکیب و تنظیم نتیجه حسابهای دفتر کل به نحوی که حداکثر اطلاعات مورد نیاز به طور خلاصه و ساده به دست آید. در این مرحله مهمترین صورتها یا گزارشات مالی عبارت است از :

ترازنامه ( وضعیت دارایی ، بدهی و سرمایه را نشان می دهد. )
صورت سود و زیان ( میزان سود و زیان موسسه را با توجه به درآمد و هزینه برای مدتی معین نشان می دهد. )
صورت حقوق صاحبان سرمایه ( تغییرات سرمایه صاحبان موسسه را به دارایی آن موسسه برای مدتی معین نشان می دهد. )

14
تفسیر نتایج حاصل از بررسی اقلام خلاصه شده
در این مرحله ، اعداد مندرج در صورتهای مالی مورد تجزیه و تحلیل قرار می گیرند.

15
تقسیم استفاده کنندگان اطلاعات و گزارشهای حسابداری
استفاده کنندگان داخلی یا درون سازمانی ( عمدتاً مدیران اجرایی می باشند. )
استفاده کنندگان خارجی یا برون سازمانی ( صاحبان سرمایه ، دولتها ، بستانکاران ، بانکها ، رقبا ، سرمایه گذاران بالقوه و …. )

16
دلایل استفاده مدیران موسسات از صورتها و گزارشات مالی
مدیران موسسات با مطالعه و تجزیه و تحلیل صورتهای مالی به نقایص کار خود پی می برند و این امر را در برنامه ریزیهای آینده موسسه مد نظر قرار می دهند

17
دلایل استفاده صاحبان سرمایه موسسات از صورتها و گزارشات مالی
صاحبان سرمایه همواره علاقمند هستند از وضعیت مالی موسسه خود مطلع باشند و این امر تنها از طریق صورتهای مالی امکانپذیر است. آنها با بررسی نتایج حاصله از این صورتها ، به کفایت مدیرانی که به کار گمارده اند پی می برند.

18
دلایل استفاده دولتها از صورتها و گزارشات مالی
دولتها از دوجهت علاقه مند به اطلاع از وضعیت مالی موسسات بازرگانی و انتفاعی می باشند. اولین دلیل را می توان تعیین میزان مالیات بر درآمد دانست و دلیل دیگر را می توان تنظیم و تدوین مقررات و قوانین برنامه های جدید اقتصادی و رفع نقایص برنامه های گذشته ذکر نمود.

19
دلایل استفاده بستانکاران از صورتها و گزارشات مالی
بستانکاران همواره علاقمند هستند از وضعیت مالی موسسات ، به جهت آگاهی از میزان اعتبار آنها و اینکه تا چه حد می توانند آنها را طرف معامله قرار دهند ، اطلاع داشته باشند.

20
دلایل استفاده بانکها از صورتها و گزارشات مالی
بانکها معمولاً درموقع پرداخت اعتبار ( وام ) به موسسات بازرگانی و انتفاعی به منظور اطلاع و بررسی وضعیت مالی آنها ترازنامه و سایر صورتهای مالی آنها را مطالبه می نمایند.

21
دلایل استفاده رقبا از صورتها و گزارشات مالی
رقبا معمولاً در سیستم اقتصاد آزاد و سرمایه داری ، هر موسسه ای سعی می کنند از وضعیت مالی رقبای خود اطلاع داشته باشند تا بتوانند سیاست اقتصادی مناسبی را اتخاذ نموده ، از نظر تحصیل سود و دست یابی به بازار از دیگران پیشی بگیرند.

22
دلایل استفاده اشخاصی که مایل به سرمایه گذاری در موسسات خصوصی اند از صورتها و گزارشات مالی
از آنجائیکه مبنای اصلی سرمایه گذاری افراد در موسسات بازرگانی ، تحصیل سود بیشتر است. در نتیجه همواره قبل از سرمایه گذاری علاقمند به بررسی صورتهای مالی موسسه مذکور می باشند.

23
واحدهای اقتصادی
واحدهای اقتصادی ، سازمانهای جدا و متمایزی هستند که به تعداد زیاد در جامعه وجود دارند. از جمله این واحدها ، می توان بانکها ، واحدهای صنفی ، موسسات آموزشی ، سازمانهای دولتی ، شرکتها ، موسسات خیریه و غیره را نام برد.

24
تقسیم بندی واحدهای اقتصادی
واحدهای اقتصادی که فعالیتهای انتفاعی دارند. مانند شرکت ایران خودرو ، شرکت مخمل و ابریشم کاشان.

واحدهای اقتصادی که فعالیتهای غیر انتفاعی دارند. مانند شهرداریها ، موسسات آموزشی.

25
تقسیم بندی واحدهای انتفاعی از لحاظ نوع فعالیت در ایران
واحدهای تجاری انتفاعی
واحدهای غیر تجاری انتفاعی

26
واحدهای تجاری انتفاعی
اشخاص و یا موسساتی هستند که به قصد تحصیل سود به فعالیتهای تجاری می پردازند. مانند انواع موسسات و شرکتهای تجاری.

27
واحدهای غیر تجاری انتفاعی
اشخاص یا موسساتی هستند که به قصد تحصیل سود به فعالیتهای غیر تجاری می پردازند. مانند موسسات خدماتی.

28
تقسیم بندی واحدهای انتفاعی از لحاظ طرز تشکیل
موسسات انفرادی ( تک مالکی ) مانند : تجار و کسبه

شرکتهای ضمانتی مانند : شرکتهای تضامنی ، شرکتهای نسبی و شرکتهای مختلط

شرکتهای سرمایه ای مانند : شرکتهای سهامی ، شرکتهای با مسئولیت محدود و شرکتهای دولتی

موسسات انتفاعی غیر تجاری مانند : دفاتر حقوقی ، موسسات حسابرسی

29
اصول پذیرفته شده حسابداری
اصول و مفاهیم حسابداری ، یک سلسله روشهای قراردادی است که توسط کارشناسان واستادان حسابداری و یا انجمنهای حرفه ای حسابداران تدوین گردیده ، به تدریج مورد قبول همگان قرار گرفته است و همواره قابل تغییر و تصحیح می باشد.

30
مفروضات حسابداری عبارت است از
فرض داشتن شخصیت حقوقی جداگانه
فرض تداوم و استمرار فعالیتهای مالی
فرض وجود واحد اندازه گیری
فرض دوره مالی

31
فرض داشتن شخصیت حقوقی جداگانه
یعنی اطلاعات مالی برای یک شخصیت حسابداری معین جمع آوری می گردد. به طور کلی باید گفت که فرض داشتن شخصیت حقوقی جداگانه ، یک مبنا برای تعیین خط جدایی بین یک واحد اقتصادی ومالکین آن در دفتر تجزیه و تحلیل فعالیتهای مالی بدست می دهد.

32
فرض تداوم فعالیتهای مالی
یعنی اینکه عملیات یک شخصیت حسابداری باید در یک دوره زمانی که کافی برای اجرای آن و نیز انجام قراردادها و تعهدات موجود باشد ، ادامه یابد

33
فرض وجود واحد اندازه گیری
یعنی اینکه نتایج مالی یک شخصیت حسابداری در قالب پول سنجیده و گزارش می گردد.

34
فرض دوره مالی
یعنی اینکه عمر شخصیت حسابداری ، یک دوره کوتاه مدت مثلاً یک سال تعیین گردد ، تا صورتهای مالی در پایان آن تهیه شده و نتایج فعالیتهای مالی تعیین گردد ؛ و استفاده کنندگان از صورتهای مالی مجبور نباشند ، تا پایان عمر شخصیت حسابداری که نامحدود است ، صبر کنند.

35
اصول حسابداری
1 ) اصل قیمت تمام شده
2 ) اصل وضع هزینه های یک دوره از درآمد همان دوره
3 ) اصل افشاء حقایق
4 ) اصل قابل اعتماد بودن
5 ) اصل قابلیت مقایسه
6) اصل ثبات رویه

36
مفهوم اصل قیمت تمام شده
یعنی کلیه اقلام با ارزش زمان تملک در دفاتر ثبت و در صورتهای مالی منعکس گردند.

37
مفهوم اصل وضع هزینه های یک دوره از درآمد همان دوره
یعنی در هر دوره مالی ، هزینه هایی که در تحقق درآمد همان دوره صرف گردیده است ، باید از همان درآمد وضع گردد.

38
مفهوم اصل افشاء حقایق
یعنی اینکه کلیه حقایق با اهمیت و مربوط به وضعیت مالی و نیز نتایج فعالیتهای مالی ، باید افشاء گردیده ، در اختیار استفاده کنندگان از صورتهای مالی قرار گیرد.

39
فهوم اصل قابل اعتماد بودن
یعنی اینکه اطلاعات مندرج در صورتهای مالی باید ، اولاً صحیح باشند ، ثانیاً قابل تایید و تصویب باشند و ثالثاً کامل و جامع باشند.

40
مفهوم اصل قابلیت مقایسه
یعنی اینکه اطلاعات حسابداری باید به همان اندازه که قابلیت مقایسه با یکدیگر ،در طی دوره های مختلف مالی را دارند ، قابلیت مقایسه با اطلاعات موسسات مشابه را نیز داشته باشند.

41
مفهوم اصل ثبات رویه
رعایت اصل قابلیت مقایسه داشتن اطلاعات حسابداری ، مستلزم این اصل می باشد. یعنی اینکه در دوره های مختلف مالی ، یک رویه ثابت حسابداری مورد استفاده قرار می گیرد.

42
تقسیم حسابداری به رشته های مجزا و تخصصی
حسابداری مالی ( عمومی )
حسابداری دولتی
حسابداری صنعتی ( قیمت تمام شده )
حسابداری مالیاتی
حسابداری بودجه ای
حسابرسی
حسابداری سیستم ها
حسابداری موسسات غیر انتفاعی
حسابداری اجتماعی

43
حسابداری مالی ( عمومی )
در این رشته که در واقع زیر بنای کلیه رشته های حسابداری است و اکثر موسسات بازرگانی از آن استفاده می نمایند ، کلیه فعالیتهای مالی در دفاتر خاص ثبت و در پایان هر دوره مالی ، صورتها یا گزارشهای مالی مورد نیاز تهیه می شود.

44
حسابداری دولتی
چگونگی ثبت و نگهداری حسابها در موسسات و شرکتهای دولتی ، در این رشته از حسابداری مورد بحث قرار می گیرد.

45
حسابداری صنعتی ( قیمت تمام شده )
در حسابداری صنعتی ، نحوه محاسبه قیمت تمام شده هر واحد محصول در هر یک از مراحل تولید ، توضیح داده می شود. از اینرو به حسابداری قیمت تمام شده نیز معروف است.

46
حسابداری مالیاتی
در این رشته از حسابداری در مورد چگونگی تعیین میزان مالیات بر درآمد موسسات و افراد با توجه به قوانین و مقررات مالیاتی مصوب ، گفتگو می شود.

47
حسابداری بودجه ای
حسابداری بودجه ای ، چگونگی تهیه و تنظیم بودجه با توجه به نتایج فعالیتهای مالی و مقایسه بودجه تنظیم شده ( پیش بینی عملیات مالی آینده ) با نتایج واقعی عملیات مالی را مورد بررسی قرار می دهد.

48
حسابرسی
حسابرسی عبارتست از بررسی اسناد ، مدارک ، دفاتر و گزارشات مالی یک موسسه و اظهار نظر نسبت به صحت نسبی آنها.

49
مراحل حسابرسی
مرحله اول :
حسابرسی داخلی که توسط حسابرسان عضو موسسه انجام می شود.

مرحله دوم :
حسابرسی توسط حسابداران مستقل حرفه ای که وابسته به موسسه نمی باشند.

50
حسابداری سیستمها
در این رشته آموزشهای لازم جهت ارایه یک سیستم حسابداری مناسب برای هر موسسه با توجه به نوع فعالیت ، کمیت و کیفیت کار و نیز میزان سرمایه آن موسسه داده می شود. سیستم ارایه شده چگونگی گردش کارها را معین می سازد.

51
حسابداری موسسات غیر انتفاعی
در این رشته از حسابداری ، از سیستم و عملیات حسابداری سازمانهای غیر انتفاعی مانند موسسات خیریه و موسسات آموزشی صحبت می شود. عامل اساسی در این رشته اتخاذ سیستمی است که پیروی دقیق مدیریت از محدودیتهای مقرر از طرف قوانین یا اشخاص و افراد تامین کننده منابع مالی موسسه را تضمین نماید.

52
حسابداری اجتماعی
یکی از جدید ترین رشته های حسابداری است که جهت اندازه گیری هزینه ها و فایده های اجتماعی آنها که قبلاً غیر قابل اندازه گیری به حساب می آمد مورد استفاده قرار می گیرد. به عنوان مثال می توان اندازه گیری الگوی ترافیک بخشهای پر جمعیت یک کشور را نام برد که دولت می تواند با استفاده از آن ، موثرترین نحوه استفاده از منابع حمل و نقل را جهت تسهیل کار تجارت و محیط زیست برای ساکنین منطقه ایجاد نماید.

53
فصل دوم

صورتهای مالی

54
معادله حسابداری
رابطه بین داراییها ، بدهیها و حقوق صاحبان سرمایه در معادله حسابداری زیر نشان داده شده است :

داراییها = بدهیها + حقوق صاحبان سرمایه

55
دارایی ها
اموال و حقوق مالی متعلق به هر موسسه است که قابلت قویم به پول و دارای منافع آتی می باشد. در این تعریف منظور از اموال ، انواع دارایی مشهود و قابل لمس و رویت ، مانند : موجودی نقدی ملزومات ، اثاثیه ، ساختمان و غیره می باشد و منظور از حقوق مالی ، اقسام دیگر دارایی مانند مطالبات از اشخاص حقیقی و حقوقی ( حسابهای دریافتنی ، اسناد دریافتنی ) حق اختراع ، سرقفلی و نظیر آن می باشد.

56
تقسیم داراییها به ترتیب قدرت نقد شوندگی
داراییهای جاری
داراییهای ثابت
داراییهای نامشهود
سایر داراییها

57
داراییهای جاری
داراییهایی که بیشترین قابلیت نقد شوندگی را دارا هستند مانند : تنخواه گردان ، موجودی نقد ، سرمایه گذاری کوتاه مدت یا موقت ، سرمایه گذاری کوتاه مدت بانکی ، حسابهای دریافتنی ( بدهکاران ) ، ارزش خالص بازیافتنی ، اسناد دریافتنی ( سفته ، برات ) ، موجودی کالا و مواد ( مانده مواد ـ کالای در جریان ساخت ـ کالای ساخته شده ـ قطعات و لوازم خانگی ـ موجودی ملزومات ) ، پیش پرداخت اثاثه ، پیش پرداخت های ( کوتاه مدت ) ، پیش پرداخت هزینه بیمه ، پیش پرداخت بیمه اموال و غیره ، درآمد اجاره دریافتنی.

58
داراییهای ثابت
سرمایه گذاری بلند مدت ، سرمایه گذاری در سهام عادی ، سپرده بازخرید اوراق قرضه ، سپرده بلند مدت بانکی ، وجوه سپرده برای توسعه آتی کارخانه ، سپرده مزایای پایان خدمت ، وام به کارکنان ، پول برای خرید ماشین آلات جدید ، پیش پرداخت بلند مدت واحدهای فرعی ، زمین ، ساختمان ، پیش پرداخت بلند مدت (داراییهای سرمایه ای ) ، داراییهای بلند مدت استیجاری ، تجهیزات و اثاثه.

59
داراییهای نامشهود

سرقفلی ، حق الاختراع ، حق الامتیاز ، علایم تجاری.

60
سایر داراییها
زمین خریداری شده برای احداث ساختمان در آینده ، وجوه مسدود شده بانکی ، اسناد دریافتنی بلند مدت ، مخارج تاسیس ، مخارج قبل از بهره برداری ، مخارج سرمایه ای ، پیش پرداخت بلند مدت هزینه بیمه ، ماشین آلات از رده خارج و آماده برای فروش.

61
موجودی نقدی
وجوه نقدی است که در محل موسسه در یک صندوق نگهداری می شود. معمولاً موسسات اعم از بازرگانی و غیر بازرگانی مبالغ عمده وجوه نقد را در بانک نگهداری می کنند که تحت همین عنوان و ( بانک ) در حسابها منعکس می گردد و جزء داراییهاست.

62
حسابهای دریافتنی
این حسابها نشان دهنده میزان مطالبات موسسه از افراد و موسساتی است که به موسسه بدهکار هستند ولی برای بدهی خود اسناد تجارتی ( مانند سفته و برات ) به موسسه نداده اند.

63
اسناد دریافتنی
اسناد دریافتنی ( اسناد وصولی ) اسنادی ، از قبیل سفته و برات می باشند که می بایست وجوه مربوط به آنها در موعد ( سر رسید ) معین توسط بدهکاران موسسه تادیه گردد.

64
ملزومات
آن دسته از مواد و لوازمی را گویند که بطور روزانه مقداری و یا تعدادی از آنها مصرف می شود. مانند : لوازم التحریر.

65
اثاثه
منظور از اثاثه وسایلی از قبیل میز ، صندلی ، قفسه ،ماشین تحریر ، ماشین حساب و غیره است.

66
ساختمان
محلی است که موسسه در آن مستقر می باشد و وسایل ، مدارک و اسناد مربوط به فعالیتهای مالی در آن نگهداری می گردد. این نوع داراییها از اقلام مصرف نشدنی به شمار می آیند ، که به تدریج مستهلک می شوند ، تا روزی که غیر قابل استفاده گردند ( داراییهای ثابت ). باید توجه داشت که اقلام مربوط به داراییها ، با قیمت تمام شده ( نه با قیمت روز در بازار ) در دفاتر ثبت گردیده ، با همان ارزش در صورت حسابهای مالی منعکس می شوند.

67
بدهی ها
مبالغی که یک موسسه به افراد و موسسات دیگر بدهکار است و یا کلیه مبالغی که بازپرداخت آنها در تاریخهای معین بر عهده موسسه است ، بدهی نامیده می شود. به عبارت دیگر بدهی ادعا یا حق مالی طلبکاران نسبت به داراییهای یک موسسه است و این حق نسبت به داراییهای معینی نمی باشد ، بلکه نسبت به کل داراییهاست.

68
دسته بندی بدهی ها
بدهی های جاری یا کوتاه مدت (مانند حسابهای پرداختنی )
بدهی های غیر جاری یا بلند مدت ( مانند اسناد پرداختنی )

69
بدهی های جاری
اضافه برداشت بانکی ، حسابهای پرداختنی ( بستانکاران ) ، مالیاتهای تکلیفی ، اسناد پرداختنی کوتاه مدت ، پیش دریافت از مشتریان ، ذخیره مالیات بر درآمد ، ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان ، کارمزد وامها ، سود تضمین شده پرداختنی ، وامهای پرداختنی حصه جاری.

70
بدهی های غیر جاری (بلند مدت)
اوراق قرضه پرداختنی ، وام بلند مدت پرداختنی ، بهره پرداختنی وام بلند مدت ، حصه های وام بلند مدت ، حصه های غیر جاری ذخیره مالیات ، حصه های غیر جاری پایان خدمت کارکنان ، کمکهای بلاعوض دولت به شکل دارایی بلند مدت ، مانده تخصیص نیافته سود حاصل از تغییر اقلام ارزی بلند مدت.

71
حقوق صاحبان سرمایه
حقوق صاحبان سرمایه عبارتست از حقوق صاحب یا صاحبان موسسه نسبت به دارایی موسسه مذکور ، در واقع وقتی بدهیها را از داراییها کسر نماییم ، مانده را حقوق صاحبان سرمایه می نامند.

72
ترازنامه یا صورت وضعیت مالی
ترازنامه یا بیلان عبارتست از صورتی از وضع مالی یک موسسه که در یک تاریخ معین ( غالباً آخرین روز ماه یا سال ) نشان می دهد و به همین دلیل به آن صورت وضعیت مالی نیز گفته می شود.

73
فرم ترازنامه یک موسسه

74
مثال
موسسه خدماتی سعیدی اطلاعاتی به شرح زیر دارد
داراییها شامل : 000/15 ریال وجه نقد ، 000/20 ریال حسابهای دریافتنی ، 000/60 ریال زمین ، 000/140 ریال ساختمان.
بدهیها شامل : 000/30 ریال حسابهای پرداختنی ، 000/25 ریال اسناد پرداختنی ، 000/15 ریال پیش دریافت از مشتری.
حقوق صاحبان سرمایه شامل : 000/165 ریال می باشد. ترازنامه مربوطه آن بصورت زیر است :

75
مثال تاثیر سرمایه گذاری نقدی اولیه بر معادله حسابداری
چنانچه در موسسه ای جمع داراییها 000/000/14 ریال و جمع سرمایه 000/000/11 ریال باشد مجموع بدهیها چقدر خواهد بود؟

دارایی = بدهی + سرمایه

000/000/3 = بدهی 000/000/14 = بدهی + 000/000/11

76
صورت سود و زیان
صورت سود و زیان ، صورتی است که وضعیت فعالیتهای مالی یک موسسه و نتیجه آن را در طی یک دوره مالی نشان می دهد. ترازنامه وضعیت مالی یک موسسه را در یک تاریخ معین نشان می دهد بنابراین بدون وجود صورت سود و زیان نمی توان از چگونگی فعالیتهای مالی در طی یک دوره آگاه گردید.

77
اطلاعاتی که صورت سود و زیان و ترازنامه یک موسسه نشان میدهد
صورت سود و زیان موسسه قابلیت سود آوری موسسه را نشان می دهد. در حالیکه ترازنامه اطلاعات لازم درمورد قدرت پرداخت بدهیها را نشان می دهد.

78
سود یک دوره مالی

در صورتیکه درآمد از میزان هزینه بیشتر باشد سود داریم.

هزینه ها در طی دوره مالی ـ درآمد در طی دوره مالی = سود ویژه در طی دوره مالی

79
زیان یک دوره مالی

در صورتیکه درآمد از میزان هزینه کمتر باشد زیان داریم.

درآمد در طی دوره مالی ـ هزینه ها در طی دوره مالی = ( زیان ویژه در طی دوره مالی )

80
درآمد
همانطوریکه از مفهوم عامیانه درآمد بر می آید ، به مبالغی اطلاق می گردد ، که از ارایه خدمات و فروش کالا و غیره عاید موسسه می شود. در صورتیکه این درآمد به طور نقد عاید شود ، موجب افزایش در حساب وجوه نقد ( صندوق ـ بانک ) موسسه خواهد شد و در صورتی که تعهد گردد که بعداً به موسسه پرداخت شود ، موجب افزایش حسابهای دریافتنی و یا اسناد دریافتنی موسسه می گردد.

81
هزینه
منظور از هزینه مبالغی است که جهت کسب درآمد به خرج گرفته می شود. یعنی اگر موسسه کارش را ارایه خدمات است ، برای انجامو ارایه این خدمات متحمل خرجها و پرداختهایی می گردد که آنها را هزینه می گویند.

هزینه های هر دوره باید از درآمدهای همان دوره کسر گردند و این در واقع بر اساس یکی از اصول مهم حسابداری ( اصل وضع هزینه های یک دوره از درآمد همان دوره ) می باشد.

82
مثال ( صورت سود و زیان )
اطلاعات زیر از شرکت تبلیغاتی امین در دست است:

کل دریافتی بابت ارایه خدمات تبلیغاتی به مشتریان به مبلغ 000/16 ریال
دریافت قسمتی از طلب از موسسه جهان به مبلغ 000/4 ریال
پرداخت حقوق ماهیانه منشی به مبلغ 000/4 ریال
پرداخت آب و برق مصرفی 500 ریال

83
پاسخ
شرکت تبلیغاتی امین
صورت سود و زیان
برای مهر ماه سال – – 13
درآمد :
دریافت بابت ارایه خدمات تبلیغاتی 000/16 ریال
دریافت بابت قسمتی از طلب از موسسه جهان 000/4 ریال
کسر می شود : هزینه ها :
پرداخت حقوق ماهیانه منشی 000/4 ریال
پرداخت آب و برق مصرفی ( 500 ) ریال
سود ویژه دوره مالی 500/15 ریال

84
صورت حقوق صاحبان سرمایه
صورت حقوق صاحبان سرمایه ، یکی از صورتهای مالی است که به وسیله آن میزبان حقوق صاحبان سرمایه در انتهای دوره مالی محاسبه می گردد. معمولاً صورت حقوق صاحبان سرمایه ، بر خلاف ترازنامه که وضع مالی موسسه را در یک روز معین نشان می دهد ، تغییرات سرمایه یک موسسه را برای یک دوره ، مثلاً یک ماه ، سه ماه و … نشان می دهد.

85
فرم گزارشی صورت حقوق صاحبان سرمایه
سرمایه اول دوره همواره با افزایش خالص سرمایه جمع و از کاهش خالص سرمایه کسر می گردد.

86
منابع حقوق صاحبان سرمایه
سرمایه گذاریهای شخصی صاحب یا صاحبان موسسه
سود ویژه موسسه در طی دوره مالی

87
حالت اول
محاسبه حقوق صاحبان سرمایه ، در صورتیکه موسسه دارای سود ویژه بوده ، صاحب موسسه نیز برداشتی نکرده باشد

مثال : فرض می کنیم آقای سعیدی در فروردین ماه سال ـ ـ 13 یک موسسه خدماتی با سرمایه000/000/4 ریال تاسیس کرد چنانچه سود ویژه سالیانه وی 000/300/2 ریال باشد و برداشتی نداشته باشد حقوق صاحبان سرمایه چقدر است ؟

000/300/6 = ( 0 – 000/300/2 ) + 000/000/4 = حقوق صاحبان سرمایه

88
حالت دوم
محاسبه حقوق صاحبان سرمایه در صورتی که موسسه دارای سود ویژه بوده ، صاحب موسسه نیز برداشتی کمتر از مبلغ سود ویژه نموده باشد

مثال : فرض می کنیم آقای سعیدی در فروردین ماه سال ـ ـ 13 یک موسسه خدماتی با سرمایه000/000/4 ریال تاسیس کرد چنانچه سود ویژه سالیانه وی 000/300/2 ریال باشد و برداشتی معادل 000/000/1 ریال حقوق صاحبان سرمایه چقدر است ؟

000/300/5 = ( 000/000/1 – 000/300/2 ) + 000/000/4 = حقوق صاحبان سرمایه

89
حالت سوم
محاسبه حقوق صاحبان سرمایه در صورتیکه موسسه دارای سود ویژه بوده ، اما صاحب موسسه برداشتی بیش از سود مذکور نموده باشد.

مثال : فرض می کنیم آقای سعیدی در فروردین ماه سال ـ ـ 13 یک موسسه خدماتی با سرمایه000/000/4 ریال تاسیس کرد چنانچه سود ویژه سالیانه وی 000/300/2 ریال باشد و برداشتی معادل 000/500/2 ریال حقوق صاحبان سرمایه چقدر است ؟

000/800/3 = ( 000/500/2 – 000/300/2 ) + 000/000/4 = حقوق صاحبان سرمایه

90
حالت چهارم
محاسبه حقوق صاحبان سرمایه در صورتیکه موسسه دارای زیان بوده ، صاحب موسسه نیز در طی دوره مالی مبلغی برداشت نموده باشد

مثال : فرض می کنیم آقای سعیدی در فروردین ماه سال ـ ـ 13 یک موسسه خدماتی با سرمایه000/000/4 ریال تاسیس کرد چنانچه زیان ویژه سالیانه وی 000/500 ریال باشد و برداشتی معادل 000/200 ریال حقوق صاحبان سرمایه چقدر است ؟

000/300/3 = ( 000/200 – 000/500 – ) + 000/000/4 = حقوق صاحبان سرمایه

91
تاثیر سرمایه گذاری مجدد در محاسبه حقوق صاحبان سرمایه در پایان دوره مالی

منظور از سرمایه گذاری مجدد ، مبالغی است که صاحب موسسه در طی دوره مالی به سرمایه می افزاید.

حقوق صاحبان سرمایه پایان دوره
=
( برداشت صاحب موسسه طی دوره مالی ـ سود ویژه ) سرمایه گذاری مجدد
+
سرمایه صاحب موسسه اول دوره

92
مثال ( سرمایه گذاری مجدد )
فرض می کنیم آقای سعیدی ، در فروردین سال ـ ـ 13 یک شرکت خدماتی را با سرمایه 000/000/4 ریال تاسیس نموده است ، در طی سال نیز معادل 000/500/1 ریال به سرمایه خود بیفزاید. اگر سود ویژه در طی دوره مالی مبلغ 000/000/2 ریال باشد و آقای سعیدی برداشت نقدی معادل مبلغ 000/800 ریال نموده باشد حقوق صاحبان سرمایه در پایان دوره مالی عبارت است از :

حقوق صاحبان سرمایه در پایان دوره مالی
=
( برداشت صاحب موسسه ـ سود ویژه )
+
سرمایه گذاری مجدد
+
سرمایه صاحب موسسه

( 000/800 ـ 000/000/2 ) + 000/500/1 + 000/000/4 = حقوق صاحبان سرمایه در پایان دوره مالی

93
مثال حالت اول
تاثیر سرمایه گذاری مجدد چنانچه سود داشته باشد:

سرمایه آقای سعیدی در ابتدای دوره 000/000/3 ریال و سرمایه گذاری مجدد طی دوره 000/000/1 ریال می باشد. سود ویژه طی دوره مالی 000/500/1 ریال و برداشت طی دوره معادل 000/500 ریال می باشد سرمایه آقای سعیدی در پایان دوره مالی عبارت است از :

94
مثال حالت دوم
تاثیر سرمایه گذاری مجدد چنانچه زیان داشته باشد:

سرمایه آقای سعیدی در ابتدای دوره 000/000/3 ریال و سرمایه گذاری مجدد طی دوره 000/000/1 ریال می باشد. زیان ویژه طی دوره مالی 000/000/1 ریال و برداشت طی دوره معادل 000/200 ریال می باشد سرمایه آقای سعیدی در پایان دوره مالی عبارت است از :

95
مقایسه برداشت با هزینه های موسسه
برداشت به منظور استفاده شخصی صاحب یا صاحبان موسسه انجام می پذیرد و ارتباطی به عملیات جاری موسسه ندارد به همین دلیل جزء هزینه های موسسه محسوب نمی شود و یک حساب جداگانه ای دارد.

96
فصل سوم

تجزیه و تحلیل و ثبت فعالیتهای مالی

97
حساب و نحوه ثبت در آن
به طور کلی هر فعالی مالی دارای دو طرف می باشد. یعنی حداقل بر دو عامل اثر می گذارد. مثلاً با خرید ملزومات بطور نسیه ، از یک طرف داراییها ( ملزومات ) و از طرف دیر بدهیها ( حسابهای پرداختنی ) دستخوش تغییر می شوند.

98
قسمت های حساب در ساده ترین شکل خود یعنی حساب تی ( T )
1) عنوان حساب ، که مشخص می نماید اطلاعات متعلق به کدامیک از اقلام دارایی ، بدهی ، سرمایه ، درآمد و هزینه است.
2) طرف راست حساب در اصطلاح حسابداری ( طرف بدهکار ) خوانده می شود.
3) طرف چپ حساب در اصطلاح حسابداری ( طرف بستانکار ) خوانده می شود.

99
بدهکار و بستانکار کردن حساب دارایی

در حساب داراییها همواره افزایش در دارایی را در سمت راست ( بدهکار ) و کاهش در دارایی را در سمت چپ ( بستانکار ) نشان می دهند.

100
مثال ( حساب دارایی )

فرض کنید اگر وسیله نقلیه ای به طور نقد به مبلغ 000/000/2 ریال خریداری گردد نحوه انعکاس آن در حساب دارایی به صورت زیر می باشد :

101
بدهکار و بستانکار کردن حساب بدهی

در حساب بدهیها همواره افزایش در بدهی در سمت چپ ( بستانکار ) و کاهش در بدهی در سمت راست( بدهکار ) نشان داده می شود.

در حساب بدهیها همواره افزایش در بدهی در سمت چپ ( بستانکار ) و کاهش در بدهی در سمت راست( بدهکار ) نشان داده می شود.

102
مثال ( حساب بدهی )

فرض کنید اگر وسیله نقلیه ای را به طور نسیه به مبلغ 000/000/2 ریال خریداری کنیم نحوه انعکاس آن در حساب بدهی به صورت زیر می باشد :

103
بدهکار و بستانکار حساب حقوق صاحبان سرمایه

در حساب حقوق صاحبان سرمایه همواره افزایش در سرمایه در سمت چپ (بستانکار ) و کاهش در سرمایه در سمت راست ( بدهکار ) نشان داده می شود.

104
مثال ( حساب سرمایه )

فرض کنید اگر مبلغی معادل 000/000/3 ریال به عنوان سرمایه موسسه به حساب واریز شود نحوه انعکاس آن به صورت زیر می باشد :

105
مانده عادی
در وضعیت نرمال ، میزان افزایش در هر حساب باید از میزان کاهش در آن بیشتر و در نتیجه مانده حساب ، مانده ای مثبت باشد. مانده مثبت هر حساب را « مانده عادی » آن حساب می گویند.

106
مثال ( نمایش حسابهای ترازنامه ای در معادله حسابداری و تهیه ترازنامه آن )

فرض کنید موسسه بازرگانی نوید فعالیتهایی را به شرح زیر در طی مهر ماه انجام می دهد :

1ـ اختصاص مبلغ 000/000/4 ریال جهت سرمایه موسسه 2ـ خرید نقد یک دستگاه اتومبیل به مبلغ 000/000/2 ریال.
3ـ خرید نسیه اثاثه اداری به مبلغ 000/800 ریال 4ـ مقداری از اثاثه معادل 000/100 ریال برگشت داده شد

107
پاسخ

108
مثال ( تجزیه و تحلیل ثبت سرمایه و دارایی )
آقای حسینی شرکت بازرگانی خود را اول مهر ماه افتتاح می نماید با اختصاص مبلغ 000/500/3 ریال جهت سرمایه موسسه تجزیه و تحلیل این ثبت به صورت زیر می باشد :

پاسخ :
موجودی وجه نقد دارایی افزایش یافته ( بدهکار ) می شود و سرمایه نیز افزایش یافته و ( بستانکار ) می شود

109
حساب هزینه

حساب هزینه افزایش آن در سمت راست ( بدهکار ) و کاهش آن در سمت چپ ( بستانکار ) نشان داده می شود.

110
حساب درآمد

حساب درآمد افزایش آن درسمت چپ ( بستانکار ) و کاهش آن در سمت راست ( بدهکار ) نشان داده می شود.

111
مثال ( درآمد )

فرض کنید ارسال صورت حسابی به مبلغی معادل 000/600 ریال برای مشتریان ، وجه دریافت نشد ثبت آن به شرح زیر می باشد :

112
مثال ( سود ویژه دوره مالی )
فرض کنید در موسسه مازندران میزان درآمد سالانه 000/200/1 ریال باشد و هزینه های آن شامل : هزینه حقوق 000/200 ریال ، هزینه تبلیغات 000/100 ریال ، هزینه اجاره 000/300 ریال باشد سود ویژه دوره مالی به شرح زیر محاسبه می شود :

113
حساب برداشت
حساب برداشت مانند حساب هزینه عمل می کند یعنی افزایش آن در سمت راست ( بدهکار ) و کاهش آن در سمت چپ ( بستانکار ) نشان داده می شود. دلیل ایجاد حساب برداشت بعنوان حسابی جدا از هزینه های شرکت ، استفاده شخصی از داراییهای شرکت می باشد که جدا از هزینه های شرکت است.

114
تقسیم بندی حسابهای یک موسسه
1) حسابهای دارایی
2) حسابهای بدهی
3) حسابهای حقوق صاحبان سرمایه
4) حسابهای درآمد
5) حسابهای هزینه

115
انواع طبقه بندی حسابها
طبقه بندی حسابها به حسابهای حقیقی و اسمی
طبقه بندی حسابها به حسابهای دایمی و موقتی
طبقه بندی حسابها به حسابهای حقیقی ، شخصی و اسمی

116
طبقه بندی حسابها به حسابهای حقیقی و اسمی

حسابهای حقیقی ، شامل حسابهای دارایی ، بدهی و حقوق صاحبان سرمایه می باشد.

حسابهای اسمی ، شامل حسابهای درآمد و هزینه است که در تهیه صورت سود و زیان مورد استفاده قرار می گیرد. در نتیجه می تواند ، به عنوان حسابهای فرعی ، حقوق صاحبان سرمایه به حساب آید.

117
طبقه بندی حسابها به حسابهای دایمی و موقتی
حسابهای دایمی ، که مانده آنها از یک دوره مالی به دوره مالی بعد انتقال پیدا می کند. مانند : حسابهای دارایی ، بدهی و حقوق صاحبان سرمایه.

حسابهای موقتی که در پایان دوره مالی بسته می شوند. مانند : حسابهای درآمد و هزینه.

118
طبقه بندی حسابها به حسابهای حقیقی ، شخصی و اسمی

حسابهای حقیقی ، شامل حسابهای دارایی ( به استثنای حسابهای دریافتنی ).

حسابهای شخصی ، شامل حسابهای دریافتنی ، حسابهای پرداختنی و حساب سرمایه.

حسابهای اسمی که همان حسابهای موقتی ومربوط به حسابهای درآمد و هزینه می باشند

119
کدگذاری حسابها
حسابهای دارایی در کد گذاری رقم اول سمت چپ آنها ( عدد 1 ) ، حسابهای بدهی رقم اول سمت چپ آنها ( عدد 2 ) ، حسابهای حقوق صاحبان سرمایه رقم اول سمت چپ آنها ( عدد 3 ) ، حسابهای درآمد رقم اول سمت چپ آنها ( عدد 4 ) ، حسابهای هزینه رقم اول سمت چپ آنها ( عدد 5 ) می باشد.

120
مثال ( کدگذاری حسابها )
الف ) حسابهای دارایی : ( رقم سمت چپ آن یک می باشد )
صندوق 11
حسابهای دریافتنی 12
اسناد دریافتنی 13

ب ) بدهی : ( رقم سمت چپ آن دو می باشد )
حسابهای پرداختنی 21
اسناد پرداختنی 22

121
ج ) حقوق صاحبان سرمایه : ( رقم سمت چپ آن سه می باشد )
سرمایه 31
برداشت 32

د ) درآمد : ( رقم سمت چپ آن چهار می باشد )
درآمد 41

هـ ) هزینه : ( رقم سمت چپ آن پنج می باشد )
هزینه حقوق کارمندان 51
هزینه آگهی 52

122
دفتر روزنامه
اولین مرحله حسابداری مرحله ثبت فعالیتهاست. در این مرحله ، اطلاعات مربوط به فعالیتهای مالی پس از تجزیه و تحلیل و تنظیم سندهای مربوط در دفتری به نام دفتر روزنامه به ترتیب تاریخ وقوع ثبت می گردند. ثبتی که در دفتر روزنامه انجام می شود ، ثبت دو طرفه نامیده می شود.

123
انواع دفتر روزنامه
دفاتر روزنامه عمومی
دفاتر روزنامه اختصاصی

124
116ـ دفاتر روزنامه عمومی :
ساده ترین ومتداولترین نوع دفتر روزنامه ، دفتریست که آن را دفتر روزنامه عمومی یا دفتر روزنامه دو ستونی می نامند. این دفتر دارای دو ستون بدهکار و بستانکار می باشد و برای انجام ثبت معاملات در تجارتخانه و موسسات کوچک ، کفایت می کند. فرم آن بصورت زیر است :

125
دفتر روزنامه اختصاصی
این دسته از دفاتر بیشتر در موسسات بزرگ که تعداد معاملات تکراری آنها بسیار زیاد است ، مورد استفاده قرار می گیرد. معمولاً در حدود هشتاد تا نود درصد کلیه فعالیتهای مالی این قبیل موسسات را می توان به چهار گروه تقسیم و هر گروه را در دفتر روزنامه اختصاصی ثبت کرد.

126
انواع دفتر روزنامه
دفتر روزنامه خرید
دفتر روزنامه پرداختهای نقدی
دفتر روزنامه فروش
دفتر روزنامه دریافتهای نقدی

127
مثال ( دفتر روزنامه عمومی دوستونی )
اگر قسمتی از عملیات یک ماهه فروشگاه پیام به شرح زیر باشد :

6 مهر ـ خرید ملزومات به طور نقد معادل 000/12 ریال
17 مهر ـ خرید وسیله نقلیه به طور نسیه معادل 000/200 ریال
30 مهر ـ برداشت برای مصارف شخصی معادل 000/6 ریال

128
مثال ( دفتر روزنامه عمومی چهار ستونی )
فعالیتهای مالی فروشگاه پیام طی مهر ماه سال ـ ـ 13 به شرح زیر می باشد :

1 مهر ـ پرداخت اجاره ماهیانه معادل 000/200 ریال
13 مهر ـ پرداخت هزینه تبلیغات معادل 000/90 ریال
15 مهر ـ دریافت وجه از مشتریان بدهکار معادل 000/900 ریال

129
مثال ( ثبت فعالیت ، کد گذاری و مانده گیری )
شرکت پیام در سال ـ ـ 13 فعالیتهای زیر را انجام داد :

1ـ سرمایه گذاری نقدی در ابتدای سال معادل 000/000/4 ریال.
2ـ خرید ملزومات اداری بطور نقد معادل 000/30 ریال.
3ـ پرداخت اجاره دفتر معادل 000/200 ریال.
4ـ برداشت جهت مصارف شخصی معادل 000/20 ریال.

مطلوبست : ثبت فعالیتها در حساب T ، شماره گذاری و تعیین مانده حسابها.

130

131
مثال ( دفتر روزنامه عمومی )
فعالیتهای مالی زیر در شهریور ـ ـ 13 در شرکت پاسارگاد انجام پذیرفت :

2 شهریور ـ سرمایه گذاری نقدی معادل 000/000/7 ریال.
7 شهریور ـ کسب درآمد حاصل از ارائه خدمات معادل 000/500 ریال که وجه آن بعداً به حساب شرکت واریز میگردد.
17 شهریور ـ پرداخت بدهی به بستانکاران معادل 000/200 ریال.
26 شهریور ـ انجام هزینه های متفرقه معادل 000/50 ریال.
30 شهریور ـ پرداخت اجاره ماهیانه معادل 000/150 ریال.

مطلوبست : ثبت در دفتر روزنامه عمومی.

132

133
دلایل استفاده از دفتر روزنامه عمومی
1- کلیه فعالیتهای مالی به ترتیب تاریخ وقوع در دفتر روزنامه نشان داده می شود.

2ـ کلیه اطلاعات و توضیحات مربوط به هر یک از داد و ستدها ، به طور یکجا در دفتر روزنامه نشان داده می شود.

3ـ استفاده از دفتر روزنامه در جلوگیری از وقوع اشتباه در عملیات دفتر داری ، کمک می کند.

134
کلیه فعالیتهای مالی به ترتیب تاریخ وقوع در دفتر روزنامه نشان داده می شود
هر صفحه این دفاتر دارای ستون تاریخ ، متشکل از روز و ماه می باشد. در این ستونها ، فعالیتهای مالی به ترتیب تاریخ وقوع ثبت می گردند. در نتیجه در هر زمان ، دفتر روزنامه نشان دهنده کلیه فعالیتهای مالی به ترتیب تاریخ وقوع است.

135
کلیه اطلاعات و توضیحات مربوط به هر یک از داد و ستدها بطور یکجا در دفتر روزنامه نشان داده می شود
چون در ثبت فعالیتهای مالی در دفاتر روزنامه ، بدهکار و بستانکار هر حساب تعیین و سپس ثبت می گردد ، همچنین شرح مختصری از هر فعالیت مالی در زیر آن ثبت ، نوشته می شود. لذا در هر زمان ، می توان اطلاعات مربوط به هر داد و ستد را به طور یکجا از دفاتر روزنامه استخراج نمود.

136
استفاده از دفتر روزنامه در جلوگیری از وقوع اشتباه در عملیات دفتر داری
چون هر فعالیت مالی پس از تجزیه و تحلیل ( تعیین بدهکار و بستانکار ) در دفاتر روزنامه ، ثبت می گردد. لذا ، عدم تساوی جمع ستونهای بدهکار و بستانکار در پایان هر روز ( یا هر داد و ستد ) ما را متوجه اشتباه در ثبت اقلام می نماید. بعلاوه در صورتی که معاملات بدون ثبت در دفتر روزنامه ، مستقیماً در دفتر کل ثبت گردند ، در صورت وقوع اشتباهاتی نظیر : از قلم افتادگی ، ثبت مکرر و غیره وسیله ای برای کنترل در دست نخواهد بود.

137
آرتیکل

آرتیکل عبارتست از ثبت یک فعالیت مالی در دفتر روزنامه.

138
انواع آرتیکل
آرتیکل ساده
آرتیکل مرکب

139
آرتیکل ساده
در صورتی که در نتیجه انجام یک فعالیت مالی ، یک حساب بدهکار و یک حساب بستانکار گردد ثبت مربوط را آرتیکل ساده می گویند.

140
آرتیکل مرکب
در صورتی که در نتیجه انجام یک فعالیت مالی ، بیش از یک حساب بدهکار ویا بیش از یک حساب بستانکار شود ثبت مربوط را آرتیکل مرکب می گویند.

141
مثال ( آرتیکل ساده )
چنانچه یک پروژه ساختمانی در تاریخ 2 / 6 / ـ ـ 13 به ارزشی معادل 000/000/8 ریال نقداً خریداری گردد ، ثبت آن در دفتر روزنامه عمومی یک آرتیکل ساده به شرح زیر می باشد :

دفتر روزنامه عمومی ….. صفحه …..

142
132ـ مثال ( آرتیکل مرکب ) :
چنانچه برای خرید پروژه ساختمانی فوق در تاریخ 2 / 6 / ـ ـ 13 ، مبلغی معادل 000/000/3 ریال بطور نقد پرداخت شده و مابقی بصورت سفته ای شش ماهه صادر گردیده است. ثبت آن در دفتر روزنامه عمومی یک آرتیکل مرکب به شرح می باشد :

دفتر روزنامه عمومی ….. صفحه …..

143
دفتر کل
دفتر کل عبارتست از دفتری که حسابها پس از طبقه بندی ، به طور جداگانه در آن نگهداری می شوند. این حسابها ممکن است بصورت صفحات یک دفتر و یا به صورت کارتها و اوراق آزاد باشد. البته طبق قانون تجارت ایران ، استفاده از کارت به عنوان دفتر کل ، مجاز نیست.

144
شکل دفتر کل

متداولترین فرم حسابهای دفتر کل ، که نمونه ای از آن در زیر ملاحظه می شود ، در حقیقت همان فرم « T » است که هر یک از طرفین آن به چند ستون تقسیم شده است و قسمتهای اساسی آن ، به این شرح می باشد :

145
چگونگی انتقال مبالغ مربوط به فعالیتهای مالی از دفتر روزنامه به دفتر کل
مرحله اول ـ ثبت در دفتر روزنامه عمومی :

فعالیتهای مالی زیر در اردیبهشت سال ـ ـ 13 در شرکت خدماتی نوید انجام گرفته است :

2 اردیبهشت ـ سرمایه گذاری به مبلغ 000/000/7 ریال.
18 اردیبهشت ـ دریافت وجه از مشتریان بابت ارائه خدمات به ارزشی معادل 000/500 ریال.
30 اردیبهشت ـ پرداخت اجاره سالانه شرکت به ارزشی معادل 000/600 ریال.
30 اردیبهشت ـ پرداخت حقوق کارکنان در ماه خرداد به ارزشی معادل 000/200 ریال.

مطلوبست : ثبت عملیات فوق در دفتر روزنامه عمومی.

146
* چون مبلغ اجاره سالیانه پرداخت می شود بنابراین در پایان سال باید به هزینه منظور گردد. در واقع نوعی سپرده به حساب می آید و تحت عنوان حساب پیش پرداخت ، ثبت می شود و جزء داراییهاست.

147
مرحله دوم ـ انتقال اقلام ثبت شده از دفتر روزنامه عمومی به دفتر کل

حساب صندوق شماره حساب : 11

148

حساب سرمایه شماره حساب : 31

149

حساب پیش پرداخت اجاره شماره حساب : 15

150

حساب درآمد شماره حساب : 41

151

حساب هزینه حقوق شماره حساب : 51

152
دفتر معین
دفتری است کمکی و فرعی ، که جزئیات مربوط به هر حساب دفتر کل ( در صورتی که آن حساب ، دارای حسابهای متعدد و جداگانه باشد. ) در آن نگهداری می شود. در این صورت حساب دفتر کل یک حساب کنترل خوانده می شود.

153
انواع دفاتر معین
1- دفتر معین بانک
2ـ دفتر معین بدهکاران
3ـ دفتر معین بستانکاران
4ـ دفتر معین اموال

154
ویژگیهای دفاتر معین و نحوه نگهداری آنها
دفاتر معین از دفاتر قانونی نیستند و می توانند به صورت کارتهای آزاد باشند. معمولاً برای سهولت مراجعه به صفحات دفتر معین ، حسابها در این دفاتر به ترتیب حروف الفباء نگهداری می شوند.

155
مثال ( دفاتر معین )
قسمتی از فعالیتهای مالی ، موسسه خدماتی ایران در خرداد ماه به شرح زیر می باشد :

1 خرداد ـ ارائه خدمات به فروشگاه رفاه به مبلغ 000/400 ریال به طور نسیه.
4 خرداد ـ دریافت قسمتی از بدهی از فروشگاه رفاه به مبلغ 000/300 ریال.
7 خرداد ـ ارائه صورتحساب خدمات به موسسه سهند به مبلغ 000/50 ریال.

مطلوبست : انتقال اقلام ثبت شده به دفاتر معین

156

157
تراز آزمایشی

فهرستی از مانده حسابهاست که در فواصل زمانی مختلف تهیه می شود.

158
انواع تراز آزمایشی
تراز آزمایشی دو ستونی
تراز آزمایشی چهار ستونی

159
قسمت های تراز آزمایشی
عنوان تراز آزمایشی
ستون نام حساب
ستون شماره حساب
مانده بدهکار
مانده بستانکار

160
مثال ( تراز آزمایشی دو ستونی )
مانده حسابهای موسسه خدماتی پیام در پایان سال به شرح زیر می باشد :

صندوق 000/000/6 ریال
حسابهای پرداختنی 000/400 ریال
ملزومات اداری 000/200 ریال
سرمایه 000/000/5 ریال
پیش پرداخت اجاره 000/600 ریال
برداشت 000/100 ریال
اثاثه 000/200 ریال
درآمد 000/700/1 ریال

161
پاسخ
موسسه خدماتی پیام
تراز آزمایشی
29/12/ ـ ـ 13

162
نحوه تهیه تراز آزمایشی چهار ستونی
برای تهیه تراز آزمایشی چهار ستونی ابتدا باید مانده حسابهای پایان دوره را با توجه به فعالیتهای جدیدی که صورت گرفته مجدداً محاسبه نماییم. بنابراین طی دو مرحله تراز آزمایشی چهار ستونی تهیه می شود مرحله اول ثبت در حسابهای T و مانده گیری و مرحله دوم تهیه تراز آزمایشی می باشد.

163
مرحله اول ـ تراز آزمایشی چهار ستونی ( تهیه حسابهای T )
مثال ـ موسسه خدماتی پیام در پایان سال فعالیتهای مالی زیر را انجام داده است :

1 اسفند ـ پرداخت هزینه بیمه اتومبیل به مبلغ 000/30 ریال. ( صدور چک )
9 اسفند ـ پرداخت هزینه های متفرقه به مبلغ 000/20 ریال.
28 اسفند ـ دریافت مبلغ 000/150 ریال بابت درآمد.

در صورتیکه در ابتدای اسفند ماه ، مانده حسابهای موسسه به شرح زیر است:

بانک 000/500 ریال
صندوق 000/250/1 ریال
سرمایه 000/750 ریال
اسناد پرداختنی 000/000/1 ریال

164
پاسخ

165
موسسه خدماتی پیام
تراز آزمایشی 29/12/ ـ ـ 13

166
کشف اشتباهات و تصحیح حسابها
تراز آزمایشی معمولاً به منظور کمک در کشف اشتباهات ناشی از عملیات حسابداری مورد استفاده قرار می گیرد. اشتباهات حسابداری را نیز می توان به دودسته تقسیم نمود :0

اشتباهاتی که موجب عدم توازن ستونهای تراز آزمایشی می شوند.

اشتباهاتی که در توازن ستونهای تراز آزمایشی اثری ندارند.

167
اشتباهاتی که موجب عدم توازن ستونهای تراز آزمایشی می شوند
اشتباه در نقل اعداد از دفتر روزنامه به دفتر کل.
ثبت مبلغی در بدهکار یک حساب به جای بستانکار و به عکس.
اشتباه در مانده گیری حسابها.
اشتباه در نقل مبلغ مانده حسابها به تراز آزمایشی.
اشتباه در جمع ستون بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی.
انتقال مانده بدهکار یک حساب به ستون بستانکار تراز آزمایشی و به عکس.

168
شیوه های پیدا کردن سریع اشتباهات
در صورتیکه جمع ستونهای بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی توازن نداشته باشد ـ تفاوت بین این دو مبلغ را بدست می آوریم زیرا ممکن است در یافتن علت اختلاف کمک نماید و مبلغی از قلم افتاده باشد.

در صورتیکه تفاوت بین جمع ستونهای بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی بر دو قابل قسمت باشد ـ نشاندهنده آن است که یک مانده بدهکار در ستون بستانکار و یا بر عکس ثبت گردیده است.

در صورتیکه تفاوت بین جمع ستونهای بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی بر نه قابل قسمت باشد ـ نشاندهنده آن است که امکان دارد دو نوع اشتباه رخ داده باشد.

169
اشتباهاتی که درتوازن ستونهای ترازآزمایشی اثر ندارند

کلیه مبالغی که دربدهکار حسابها ثبت گردیده ، برابر با مبالغی است که در بستانکار حسابها ثبت شده است.

مانده بدهکار یا بستانکار حسابها به درستی محاسبه و به تراز آزمایشی نقل شده است.

جمع ستونهای بدهکار و بستانکار تراز آزمایشی صحیح است.

170
مهمترین اشتباهاتی که در توازن تراز آزمایشی اثری نداشته اما دال بر صحت آن نیز نمی باشند
از قلم افتادن ثبت یک یا چند معامله در دفتر روزنامه.
از قلم افتادن نقل چند آرتیکل ثبت شده در دفتر روزنامه به دفتر کل.
ثبت یک معامله در دفاتر به مبلغی کمتر یا بیشتر از مبلغ واقعی آن.
بدهکار یا بستانکار کردن یک حساب به جای حسابی دیگر.
اشتباه یکسان در تعیین مانده بدهکار یک حساب و مانده بستانکار حسابی دیگر.
ثبت بیش از واقع مبلغ یک معامله و ثبت کمتر از واقع مبلغ معامله دیگر در یک حساب به طوری که مبلغ اشتباه در هر دو مورد یکسان باشد.

171
تصحیح اشتباهات و ثبت آنها
تصحیح اشتباهات با توجه به نوع اشتباه و تاریخ کشف آن به سه دسته تقسیم می شود :

تصحیح اشتباهاتی که در دوره مالی جاری انجام می شوند و نیازی به ثبت آرتیکل جدید جهت اصلاح ندارند.
تصحیح اشتباهاتی که در دوره مالی جاری انجام می شوند و نیاز به ثبت آرتیکل جدید جهت اصلاح دارند.
اشتباهاتی که در دوره مالی بعد کشف می شوند. ( خارج از مبحث کتاب می باشد. )

172
تصحیح اشتباهاتی که در دوره مالی جاری کشف می شوند و نیازی به ثبت آرتیکل جدید ، جهت اصلاح ندارند

اشتباه در نام حساب ، یا مبلغ آن در آرتیکل ثبت شده در دفتر روزنامه ، کافیست برای اصلاح روی نام یا مبلغ را خط کشیده عنوان یا مبلغ صحیح نوشته شود.

اشتباه در نقل مبلغ از دفتر روزنامه به دفتر کل که برای تصحیح آن ، روی مبلغ اشتباه در دفتر کل خط کشیده و مبلغ صحیح در بالای آن نوشته می شود.

173
مثال ( بند الف )

فرض می کنیم که در ثبت مربوط به خرید اثاثه به طور نقد به مبلغ 18700 ریال در دفتر روزنامه حسابدار اشتباهاً 17800 ریال را ثبت کرده باشد اصلاح حساب به فرم زیر صورت می گیرد :

174
مثال ( بند ب )

چنانچه حسابدار ثبت را دردفتر روزنامه به درستی انجام داده باشد اما در نقل به دفتر کل اشتباه کرده باشد ثبت اصلاحی زیر را داریم :

175
تصحیح اشتباهاتی که در دوره مالی جاری انجام می شوند و نیاز به ثبت آرتیکل جدید جهت اصلاح دارند
حسابدار اشتباهاً جابجایی در نام حساب داشته باشد.
حسابدار اشتباهاً نام حساب دیگری را ثبت نماید.
حسابدار اشتباهاً مبلغی غیر از مبلغ واقعی را ثبت نماید.

176
158ـ مثال ( بند الف ) :

فرض می کنیم در تاریخ 1/2/ ـ ـ 13 آموزشگاه احسان یک کامپیوتر به ارزشی معادل 000/400 ریال به طور نقد خریده باشد :

ثبت غلط :

177
ثبت اصلاحی

178
مثال ( بند ب )

فرض می کنیم در تاریخ 1/2/ ـ ـ 13 آموزشگاه احسان یک کامپیوتر به ارزشی معادل 000/400 ریال به طور نقد خریده باشد :

ثبت غلط :

179
ثبت اصلاحی

180
مثال ( بند ج )

فرض می کنیم در تاریخ 1/2/ ـ ـ 13 آموزشگاه احسان یک کامپیوتر به ارزشی معادل 000/400 ریال به طور نقد خریده باشد :

ثبت غلط :

181
ثبت اصلاحی

182
فصل چهارم

حسابداری کالا

183
تقسیم بندی واحدهای اقتصادی انتفاعی
واحدهای اقتصادی انتفاعی تجاری
واحدهای اقتصادی انتفاعی غیر تجاری

184
واحدهای انتفاعی تجاری

به فعالیتهایی از قبیل تولید ، خرید ، فروش کالا و غیره می پردازند.

185
اقسام حسابداری خرید و فروش کالا در موسسات تجاری
روش نگهداری حساب کالا
روش نگهداری حسابهای خرید کالا و فروش کالا به طور جداگانه

186
روش نگهداری حساب کالا
در این روش حسابی تحت عنوان حساب کالا افتتاح می شود و کلیه عملیات خریدهای کالا در ستون بدهکار و کلیه عملیات فروشهای کالا در ستون بستانکار آن ثبت می شود. نگهداری چنین حسابی نمی تواند مطلوب باشد. زیرا هر گاه بخواهیم سود یا زیان ناویژه حاصل از خرید و فروش را محاسبه نماییم مانده حساب مزبور نشاندهنده سود و زیان نخواهد بود. به بیان دیگر وقتی خرید کالایی صورت می گیرد معادل قیمت خرید حساب کالا را بدهکار و موقع فروش کالا ، معادل مبلغ فروش حساب کالا را بستانکار می نماییم.

187
مثال

شرکت تجارتی امید در 20 تیر ماه مبلغ 000/200 ریال کالا به طور نقد خریداری می نماید. آرتیکل مربوطه در دفتر روزنامه عمومی می بایست به شرح زیر ثبت شود

188
مثال

شرکت تجارتی امید در 20 تیر ماه مبلغ 000/200 ریال کالا به طور نقد خریداری می نماید. چنانچه قسمتی از همین کالا را در 30 تیر ماه به مبلغ 000/300 ریال به طور نقد بفروشد. آرتیکل مربوطه در دفتر روزنامه عمومی می بایست به شرح زیر ثبت شود :

189
نقایص روش نگهداری حساب کالا برای ثبت خرید و فروش
مانده حساب کالا به دلیل ثبت خریدها و فروشها بعضاً بدهکار و بستانکار می گردند بنابراین به دلیل نگهداری حساب جداگانه برای موجودی کالا در چنین روشی مانده حساب کالا به تنهایی نمی تواند نمایانگر سود یا زیان ناویژه حاصل از عملیات خرید و فروش باشد.

به دلیل آنکه احتمال دارد در طی دوره ، برگشت از خرید و فروش صورت گیرد که لزوماً می بایست برگشت از خرید را در بستانکار حساب کالا و برگشت از فروش را در بدهکار حساب کالا ثبت نمود ، لذا با حسابهای خرید کالا و فروش کالا مخلوط می گردند و تعیین خرید و فروش خالص در چنین روشی مقدور نخواهد بود.

190
روش نگهداری حسابهای خرید کالا و فروش کالا به طور جداگانه

برای ثبت معاملات مربوط به خرید و فروش کالا در این روش حسابهای جداگانه ای برای خرید و فروش و حسابهای وابسته به آن نگهداری می شود.

191
حسابداری خرید کالا
موسساتی که به خرید و فروش کالا اشتغال دارند ، کالاهایی را که به منظور فروش خریداری می کنند ، در حساب خرید ثبت می نمایند. افزایش در این حساب بدهکار و کاهش در آن بستانکار است به عبارتی صرف کردن وجه نقد به حساب می آید و مانند هزینه عمل می کند. در نتیجه مانده عادی حساب خرید مانده بدهکار می باشد.

192
نحوه ثبت خرید نقدی کالا

زمانیکه خرید نقدی صورت گیرد حساب خرید بدهکار و حساب صندوق (بانک ) بستانکار می گردد.

193
نحوه ثبت خرید نسیه کالا

زمانیکه خرید نسیه صورت گیرد حساب خرید بدهکار و حساب حسابهای پرداختنی بستانکار می گردد.

194
مثال ( حسابداری خرید نقدی کالا )

فرض کنید که فروشگاه رفاه در تاریخ 6 / 2 معادل مبلغ 000/000/3 ریال کالا از فروشگاه پیام به طور نقد خریداری نماید. ثبت آن در دفتر روزنامه فروشگاه رفاه به شرح زیر می باشد :

195
مثال ( حسابداری خرید نسیه کالا )

فرض کنید که فروشگاه رفاه در تاریخ 6 / 2 معادل مبلغ 000/000/3 ریال کالا از فروشگاه پیام به طور نسیه خریداری نماید. ثبت آن در دفتر روزنامه فروشگاه رفاه به شرح زیر می باشد :

196
تذکر
باید توجه داشت که با خرید یک دارایی ( ملزومات ، اثاثه و … ) حساب مربوط به همان دارایی بدهکار میگردد و نه حساب خرید. زیرا این حساب فقط اختصاص به خرید کالاهایی دارد که به منظور فروش خریداری شده اند.

197
مثال

آقای محمدی اقدام به خرید نقدی یک دستگاه ماشین آلات به مبلغ 000/500/3 ریال نمود نحوه ثبت آن به شرح زیر است :

198
دفاتر روزنامه ویژه حساب خرید
دفتر روزنامه اختصاصی خرید
دفتر روزنامه پرداختهای نقدی

199
دفتر روزنامه اختصاصی خرید
دفتر روزنامه اختصاصی خرید ، یک دفتر ثبت اولیه می باشد که به منظور ثبت خریدهای نسیه طراحی گردیده است. در این دفتر فقط خرید های نسیه ثبت می گردد.

200
فرم دفتر روزنامه اختصاصی خرید

201
دفتر روزنامه پرداختهای نقدی
این دفتر روزنامه برای ثبت پرداختهای نقدی می باشد که شامل ستونهای حسابهای پرداختنی ، خرید نقدی ، حسابهای متفرقه برای ثبت ارقام بدهکار و تخفیفات خرید و وجوه نقد برای ثبت ارقام بستانکار می باشد.

202
فرم دفتر روزنامه پرداختهای نقدی

203
هزینه های مستقیم خرید

هزینه های مستقیم خرید از قبیل : ( حقوق و عوارض گمرکی ، هزینه حمل و نقل و غیره ) می باشند و مانند هزینه افزایش آن در بدهکار نشان داده می شود و مانده عادی آن مانده بدهکار است.

204
مثال ( هزینه های مستقیم خرید )

فرض کنید فروشگاه رفاه ، جهت حمل کالای خریدای شده خود مبلغ 000/50 ریال پرداخت کند این فعالیت مالی به صورت زیر ثبت می گردد :

205
قیمت تمام شده کالای خریداری شده

برای بدست آوردن قیمت تمام شده کالای خریداری شده به طریق زیر عمل می نماییم :

خرید در طی دوره ***
اضافه می شود : هزینه حمل کالای خریداری شده ***
قیمت تمام شده کالای خریداری شده ***

206
مثال
چنانچه شرکت خزر خرید طی دوره ای معادل 000/520 ریال داشته و هزینه حمل آن 000/7 ریال و هزینه گمرک و و عوارض آن 000/12 ریال باشد قیمت تمام شده کالای خریداری شده بصورت زیر محاسبه می شود :

هزینه های مستقیم خرید + خرید = قیمت تمام شده کالای خریداری شده
( 000/7 + 000/12 ) + 000/520 = قیمت تمام شده کالای خریداری شده
000/539 = قیمت تمام شده کالای خریداری شده

207
حساب برگشت از خرید
حساب برگشت از خرید زمانی افتتاح می شود که کالایی به دلیل معیوب بودن برگشت داده شود یا اینکه کالای سفارش داده شده با کالای دریافت شده تفاوت داشته باشد. این حساب کاهنده حساب خرید بوده و ثبت مربوطه آن عکس خرید می باشد.

208
نحوه ثبت برگشت از خرید به صورت نقدی

209
نحوه ثبت برگشت از خرید به صورت نسیه

210
مثال ( برگشت از خرید به صورت نقد )

فرض کنید فروشگاه رفاه مبلغی معادل 000/500 ریال کالا خریده باشد که مبلغ 000/50 ریال از کالا به دلیل مطابقت نداشتن با سفارش برگشت داده شد وجه آن نقداً پرداخت میگردد. این فعالیت مالی به صورت زیر ثبت میگردد :

211
مثال ( برگشت از خرید )

فرض کنید فروشگاه رفاه مبلغی معادل 000/500 ریال کالا خریده باشد که مبلغ 000/50 ریال از کالا به دلیل مطابقت نداشتن با سفارش برگشت داده شد و قرار شد وجه آن بعداً پرداخت گردد. این فعالیت مالی به صورت زیر ثبت می گردد :

212
حساب تخفیفات نقدی خرید

ممکن است خریدار به علت عیب و نقص بخشی از کالای خریداری شده ، تقاضای تخفیف در قیمت را داشته باشد ، در این صورت حساب تخفیفات نقدی خرید مانند برگشت از خرید عمل کرده و مانده عادی آن بستانکار است. به عبارتی برگشت از خرید و تخفیفات نقدی خرید هر دو کاهنده حساب خرید می باشند.

213
مثال ( تخفیفات نقدی خرید )

فرض کنید شرکت آلفا کالایی را به طور نسیه به مبلغ 000/12 ریال خریداری کرده است که مبلغی معادل 000/1 ریال تخفیف نقدی خرید داشته است. فعالیت مالی مزبور به صورت زیر ثبت می گردد :

214
خرید خالص

215
مثال ( خرید خالص )

فرض کنید بهای تمام شده کالای خریداری شده شرکت آلفا 000/60 ریال باشد و برگشت از خرید و تخفیفات معادل 000/7 ریال و تخفیفات نقدی خرید معادل 000/2 ریال باشد.محاسبه خرید خالص به شرح زیر است :

( تخفیفات نقدی خرید + برگشت از خرید و تخفیفات ) – قیمت تمام شده کالای خریداری شده = خرید خالص
( 000/2 + 000/7 ) – 000/60 = خرید خالص
000/51 = خرید خالص

216
حسابداری فروش کالا

درآمد در موسساتی که به خرید و فروش کالا اشتغال دارند ، از طریق فروش کالای خریداری شده حاصل می گردد. بنابراین حساب فروش همانند درآمد عمل کرده ، افزایش آن بستانکار و کاهش آن بدهکار می شود. مانده عادی حساب فروش مانده بستانکار است.

217
فروش کالا به صورت نقد

زمانیکه فروش نقد کالا صورت می گیرد حساب فروش بستانکار و حساب صندوق ( بانک ) بدهکار می شود.

218
فروش کالا به صورت نسیه

زمانیکه فروش نسیه کالا صورت می گیرد حساب فروش بستانکار و حساب ، حسابهای دریافتنی بدهکار می شود.

219
مثال ( فروش نقد کالا )

فرض کنید فروشگاه رفاه موجودی کالای خود را معادل مبلغ 000/80 ریال به طور نقد به فروش رسانده است. فعالیت مالی مزبور به صورت زیر ثبت می گردد :

220
مثال ( فروش نسیه کالا )

فرض کنید فروشگاه رفاه موجودی کالای خود را معادل مبلغ 000/80 ریال به طور نسیه به فروش رسانده است. فعالیت مالی مزبور به صورت زیر ثبت می گردد :

221
حسابهایی که در حسابداری فروش کالا مورد استفاده قرار می گیرند
حساب فروش کالا
حساب برگشت از فروش
حساب تخفیفات نقدی فروش
فروش خالص

222
حساب برگشت از فروش

در صورت برگشت کالای فروخته شده به جای بدهکار کردن حساب فروش ، حساب برگشت از فروش بدهکار می شود. این حساب بر عکس حساب فروش عمل کرده و کاهنده فروش می باشد و مانده عادی آن مانده بدهکار است.

223
نحوه ثبت برگشت از فروش به صورت نقد

224
نحوه ثبت برگشت از فروش به صورت نسیه

225
مثال ( برگشت از فروش نقدی )

فرض کنید در موسسه انوری قسمتی از کالای فروخته شده را به مبلغ 000/200 ریال نقداً برگشت داده شده است. فعالیت مالی مزبور به صورت زیر ثبت می گردد :

226
مثال ( برگشت از فروش نسیه )

فرض کنید در موسسه انوری قسمتی از کالای فروخته شده را به مبلغ 000/200 ریال برگشت داده شده است که وجه آن بعداً پرداخت می گردد. فعالیت مالی مزبور به صورت زیر ثبت می گردد :

227
حساب تخفیفات نقدی فروش

این تخفیف که توسط فروشنده به خریدار داده می شود در دفاتر فروشنده تحت عنوان تخفیفات نقدی فروش ثبت می گردد. این حساب مانند برگشت از فروش مانده عادی آن بدهکار می باشد.

228
مثال ( تخفیفات نقدی فروش )

فرض کنید شرکت آلفا کالایی را به طور نسیه به مبلغ 000/12 ریال فروخته است که مبلغی معادل 000/1 ریال تخفیف نقدی فروش داشته است. فعالیت مالی مزبور به صورت زیر ثبت می گردد :

229
فروش خالص

فروش خالص
=
فروش در طی دوره مالی
–
( تخفیفات نقدی فروش + برگشت از فروش و تخفیفات )

230
مثال ( فروش خالص )

فرض کنید شرکت خزر مبلغی معادل 000/000/2 ریال فروش در طی دوره مالی داشته باشد و برگشت از فروش و تخفیفات معادل 000/40 ریال و تخفیفات نقدی فروش معادل 000/20 ریال باشد. فروش خالص عبارتند از :

( 000/20 + 000/40 ) – 000/000/2 = فروش خالص
000/940/1 = فروش خالص

231
فرم گزارشی تهیه فروش خالص

فروش ناخالص ****
کسر می شود :
برگشت از فروش و تخفیفات **
تخفیفات نقدی فروش **
( ** )
فروش خالص ***

232
دفترروزنامه اختصاصی فروش

یک دفتر ثبت اولیه است که به منظور ثبت فروشهای نسیه طراحی گردیده است.

233
فرم دفتر روزنامه اختصاصی فروش

234
دفتر روزنامه دریافتهای نقدی

این دفتر روزنامه برای ثبت دریافتهای نقدی یک موسسه مورد استفاده قرار می گیرد.

235
فرم دفتر روزنامه دریافتهای نقدی

236
هزینه حمل کالای فروش رفته
در برخی موارد موسسه باید پرداخت هزینه حمل کالا تا موسسه خریدار را تقبل نماید. این هزینه با هزینه حمل کالای خریداری شده فرق دارد. زیرا هزینه حمل کالای خریداری شده در محاسبه قیمت تمام شده کالای خریداری شده تاثیر دارد در حالیکه هزینه حمل کالای فروش رفته جزء هزینه های فروش بوده و در صورت سود و زیان و برای محاسبه سود ویژه عملیاتی برآورد می گردد

237
مثال ( هزینه حمل کالای فروش رفته )
فرض کنید در شرکت نوید قیمت تمام شده کالای فروش رفته 000/000/9 ریال و هزینه حمل کالای فروش رفته آن معادل 000/200 ریال باشد. سود ویژه شرکت از فروش کالایش به شرح زیر است :

هزینه حمل کالای فروش رفته – قیمت تمام شده کالای فروش رفته = سود ویژه شرکت
000/200 – 000/000/9 = سود ویژه شرکت

238
انواع تخفیفات در موسسات تجاری
مهمترین نوع تخفیفات در موسسات تجاری عبارتست از :

تخفیفات تجاری
تخفیفات بر اساس توافق طرفین
تخفیفات به دلیل عیب و نقص کالا
تخفیفات نقدی خرید یا فروش

239
تخفیفات تجاری
معمولاً ، موسسات تجاری برای بالا بردن میزان فروش ، در زمانهای مختلف تخفیفاتی برای مشتریان خود در نظرمی گیرند. به عبارتی این تخفیفات در فروشهای بالا برای مشتریان صورت می گیرد و متفاوت می باشد. تخفیفات تجاری در دفاتر ثبت نمی گردند زیرا فعالیتهای مالی به قیمت تمام شده در دفاتر ثبت می شوند و نه به قیمت روز در بازار.

240
تخفیفات بر اساس توافق طرفین
گاهی خریدار و فروشنده بر سر قیمتی با یکدیگر توافق می کنند. این نوع تخفیفات نیز به همان دلیلی که در مورد تخفیفات تجاری گفته شد ، در دفاتر ثبت نمی گردند.

241
تخفیفات به دلیل عیب و نقص کالا
گاهی خریدار پس از دریافت کالای خریداری شده متوجه عیب و نقصی در آن می شود و یا در می یابد که با نمونه سفارش داده شده مطابت ندارد. در این صورت کالا برگشت داده می شود ، در نتیجه تخفیفی نیز در حساب برگشت از خرید ثبت می گردد. به همین دلیل این حساب را برگشت از خرید و تخفیفات گویند.

242
مثال ( برگشت از خرید و تخفیفات )
موسسه مرند قسمتی از کالایی را که طی سفارشی از فروشگاه پیام خریداری نمود بدلیل عدم مطابقت برگشت داده و در عوض تخفیفی معادل 000/200 ریال نقداً دریافت می دارد. ثبت این فعالیت مالی به شرح زیر است :

243
تخفیفات نقدی خرید و فروش
گاهی اوقات موسسات تجاری برای پرداخت زودتر از موعد و پیشگیری از عدم پرداخت به موقع از تخفیفات نقدی استفاده می کنند. این تخفیفات در دفاتر خریدار در بستانکار حسابی به نام تخفیفات نقدی خرید و در دفاتر فروشنده در بدهکار حسابی به نام تخفیفات نقدی فروش به ثبت می رسد. مانده عادی حساب برگشت از خرید بستانکار و مانده عادی حساب برگشت از فروش بدهکار است.

244
شرط فروش
در فروش نسیه ، فروشندگان کالا مدتی را برای دریافت طلب ناشی از فروشکالا به طور نسیه برای مشتریان خود تعیین می نمایند ، که به آن شرط فروش گفته می شود.

245
مثال شرط فروش نسیه
نسیه 30 روزه ، 2% تخفیف به شرط پرداخت تا روز دهم : ( ن / 30 ، 2% / 10 )

246
نحوه ثبت تخفیف شرطی در دفتر روزنامه عمومی فروشنده

مثال : فرض کنید ، تجارتخانه سهند در تاریخ دوم تیر کالایی را با شرط فروش ( ن / 60 ، 2% / 10 ) به قیمت 000/000/3 به تجارتخانه نوید بفروشد.

247
نحوه ثبت تخفیف شرطی در دفتر روزنامه عمومی خریدار

طبق مثال فوق نحوه ثبت در دفتر روزنامه خریدار به شرح زیر است :

248

در مثال فوق چنانچه تجارتخانه نوید در تاریخ 12 تیر ماه بدهی خود را به تجارتخانه سهند بپردازد آنگاه ثبت زیر را داریم :

249
ارزیابی موجودی کالا در پایان دوره
به طور کلی دو روش برای محاسبه موجودی کالا مورد استفاده قرار می گیرد :

روش محاسبه دایمی موجودی کالا
روش محاسبه ادواری موجودی کالا

250
روش محاسبه دایمی موجودی کالا
در این روش حسابی به نام موجودی کالا در دفاتر افتتاح می گردد و کلیه خریدهای کالا در بدهکار این حساب به ثبت می رسند. همچنین در این روش حسابهایی مانند برگشت از خرید و تخفیفات نقدی خرید نیز نگهداری نمی شوند بلکه هزینه های مستقیم خرید در بدهکار حساب موجودی کالا و برگشت از خرید و تخفیفات و تخفیفات نقدی در بستانکار حساب موجودی کالا ثبت می شوند. در هر لحظه تعداد و ارزش موجودی کالا مشخص بوده ، نیازی به ارزیابی نمی باشد. این روش برای موسساتی که تعداد کالای مورد معامله آنها کم ولی دارای ارزش زیاد می باشند مناسب است. اما در موسساتی که حجم خرید و فروش بسیار زیاد دارند مانند سوپر مارکت قابل استفاده نیست.

251
فرم T روش دایمی موجودی کالا

252
روش محاسبه ادواری موجودی کالا
در این روش کلیه خریدهای کالا ، در حسابی به نام خرید ثبت می شود. همچنین حسابهای جداگانه ای برای هزینه های مستقیم خرید ، برگشت از خرید و تخفیفات و تخفیفات نقدی خرید نگهداری می شود. ( عکس روش دایمی )

253
عمده ترین روشهای قیمت گذاری موجودی کالا ( روش ادواری )
روش اولین صادره از اولین وارده ( FIRST IN – FIRST OUT ) FIFO

روش اولین صادره از آخرین وارده ( LAST IN – FIRST OUT ) LIFO

روش میانگین با اعمال ضریب ( میانگین موزون )

روش اقل قیمت تمام شده یا قیمت روز یا بازار

254
روش اولین صادره از اولین وارده ( FIRST IN – FIRST OUT ) FIFO
مفهوم این روشاین است که کالاهایی که اول وارد انبار شده اول از انبار خارج گردد و در نتیجه کالاهایی که در پایان دوره در انبار باقی می ماند همان کالاهایی هستند که آخر وارد انبار شده و با قیمت جدید نیز خریداری شده است

255
مثال ( روش FIFO )

موجودی یکی از اقلام انبار موسسه ارمغان در پایان دوره 500 عدد می باشد اطلاعات دیگر در مورد این کالا به شرح زیر است :

256
اگر بخواهیم قیمت 500 عدد موجودی پایان دوره را طبق روش فایفو اولین صادره از اولین وارده تعیین کنیم بر اساس این فرضیه قیمت موجودی باقیمانده به شرح زیر محاسبه می شود :

00/16 = 4 * 400
500/2 = 25 * 100
ارزش موجودی پایان دوره 500/18 = 500/2 + 000/16
ارزش کالای مصرف شده 500/8 = 500/18 – 000/27

257
روش اولین صادره از آخرین وارده ( LAST IN – FIRST OUT ) LIFO
مفهوم این روش این است که کالاهایی که اول وارد انبار شده اول از انبار خارج گردد و در نتیجه کالاهایی که در پایان دوره در انبار باقی می ماند همان کالاهایی هستند که آخر وارد انبار شده و با قیمت جدید نیز خریداری شده است.

258
مثال ( روش LIFO )

موجودی یکی از اقلام انبار موسسه ارمغان در پایان دوره 500 عدد می باشد اطلاعات دیگر در مورد این کالا به شرح زیر است :

259
اگر بخواهیم قیمت 500 عدد موجودی پایان دوره را طبق روش لایفو اولین صادره از آخرین وارده وارده تعیین کنیم بر اساس این فرضیه قیمت موجودی باقیمانده پایان دوره و ارزش کالای مصرف شده به شرح زیر محاسبه می شود :

000/6 = 20 * 300
000/5 = 25 * 200
ارزش کالای پایان دوره 000/11 = 000/5 + 000/6
ارزش کالای مصرف شده 000/16 = 000/11 – 000/27

260
روش میانگین موزون
در این روش میانگین قیمت هر واحد ، از تقسیم قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش به تعداد کالاهای آماده برای فروش محاسبه می گردد. حاصل این تقسیم بهای میانگین موزون هر واحد کالا را مشخص می نماید که برای محاسبه ارزش موجودی پایان دوره و قیمت تمام شده کالای فروش رفته مورد استفاده قرار می گیرد.

261
مثال ( روش میانگین موزون )
طبق مثال فوق ارزش کالای پایان دوره و مصرف شده طبق روش میانگین موزون عبارت است از :

نرخ میانگین = مقدار کالای آماده برای فروش / قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش
ارزش کالای پایان دوره 000/15 = 500 * 30
ارزش کالای مصرف شده 000/12 = 000/15 – 000/27

262
روش اقل بهای تمام شده یا قیمت بازار
در این روش حسابدار از دو قیمت تمام شده کالا و قیمت بازار هر کدام که کمتر بود مبنای قیمت گذاری قرار می دهد.

263
قیمت تمام شده کالای فروش رفته
برای به دست آوردن قیمت تمام شده کالای فروش رفته بایستی بعد از ارزشیابی موجودی پایان دوره طبق روشهای ارزشیابی از قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش کسر گردد :

قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش ****
کسر می شود : موجودی کالای پایان دوره ( ** )
قیمت تمام شده کالای فروش رفته **

264
چگونگی افتتاح حساب موجودی کالا و اصلاح این حساب ( در سیستم ادواری)
هر گاه یک موسسه تجاری آغاز به کار نماید ، در پایان اولین دوره مالی ، حسابی به نام موجودی کالا در دفاتر افتتاح می کند ، که ارزش موجودی کالا پس از ارزیابی از یک طرف در بدهکار آن و از طرف دیگر در بستانکار حساب خلاصه سود و زیان به ثبت می رسد. نتیجه این حساب به عنوان سود و زیان ویژه دوره مالی به حساب سرمایه انتقال می یابد.

265
نحوه بستن حساب موجودی کالا و افتتاح آن در سال جدید
ابتدا فعالیت موجودی کالای ارزیابی شده را در دفتر روزنامه شرکت ثبت کرده ، در مرحله دوم حساب موجودی کالای ابتدای دوره به خلاصه حساب سود و زیان بسته می شود و در مرحله سوم ثبت حساب موجودی کالای پایان دوره ارزیابی شده با خلاصه حساب سود و زیان متقابل می شود.

266
مثال ( انتقال موجودی کالا به خلاصه حساب سود و زیان )
مرحله اول ـ
فرض کنید در پایان سال ـ ـ 13 فروشگاه امید موجودی کالا به میزان 000/000/2 ریال ارزیابی گردیده باشد. در این تاریخ آرتیکل زیر جهت ثبت موجودی کالا در دفتر روزنامه عمومی فروشگاه نوشته می شود :

267
مرحله دوم ـ
حساب فوق در طی سال بدون تغییر باقی می ماند. در پایان سال پس از ارزیابی موجودی کالا ارزش آن معادل 000/000/5 ریال تعیین گردید. در این تاریخ آرتیکلهای زیر به ثبت می رسند تا از یک طرف موجودی کالای ابتدای دوره بسته شود و از طرف دیگر ، موجودی کالای ارزیابی شده در پایان دوره ثبت گردد.

268
مرحله سوم ـ
پس از نقل این آرتیکلها به حساب موجودی کالا در دفتر کل حساب مذکور به صورت زیر خواهد بود :

موجودی کالا
شماره حساب : 14

269
چگونگی محاسبه سود ناویژه و ویژه در موسسات تجاری
صورتحساب سود و زیان به دو شکل وجود دارد :

صورتحساب سود و زیان شرکت خدماتی
صورتحساب سود و زیان شرکت تجاری

270
فرم صورتحساب سود و زیان شرکت های خدماتی
شرکت خدماتی …..
صورتحساب سود و زیان
برای سال مالی منتهی به ……

درآمد ***
کسر می شود :
هزینه حقوق **
هزینه آب و برق **
هزینه نظافت **
جمع هزینه ها (**)
سود خالص **

271
فرم صورتحساب سود و زیان شرکت های بازرگانی
شرکت بازرگانی …..
صورتحساب سود و زیان
برای سال مالی منتهی به ….

فروش در طی دوره ***
کسر می شود : برگشت از فروش (**)
تخفیفات نقدی فروش (**)
(**)
فروش خالص ***

272
قیمت تمام شده کالای فروش رفته :

موجودی کالای اول دوره **
خرید طی دوره **
اضافه می شود : هزینه حمل کالا **
قیمت تمام شده کالای خریداری شده **
کسر می شود : برگشت از خرید (**)
تخفیفات نقدی خرید (**)
(**)
خرید خالص **

273

قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش **
کسر می شود : موجودی کالای پایان دوره (*)
قیمت تمام شده کالای فروش رفته **
سود ناخالص **
کسر می شود : هزینه های عملیاتی :
( هزینه حقوق ، هزینه فروش ، هزینه بیمه ) **
جمع هزینه ها (**)
سود خالص عملیاتی **

274
مثال ( صورتحساب سود و زیان شرکت خدماتی )
اطلاعات زیر از شرکت خدماتی امید در دست می باشد :

درآمد های شرکت امید 000/000/8 ریال
هزینه حقوق 000/400 ریال
هزینه آب و برق 000/200 ریال
هزینه بیمه 000/50 ریال
هزینه نظافت 000/50 ریال

مطلوبست محاسبه صورتحساب سود و زیان شرکت :

275
شرکت خدماتی …..
صورتحساب سود و زیان
برای سال مالی منتهی به ……

درآمدها 000/000/8
کسر می شود :
هزینه حقوق 000/400
هزینه آب و برق 000/200
هزینه بیمه 000/50
هزینه نظافت 000/50
جمع هزینه ها (000/700 )
سود خالص 000/300/7

276
مثال ( صورتحساب سود و زیان شرکت تجاری )
شرکت امید طی فروش سالانه خود درآمدی معادل 000/000/9 ریال کسب کرده ، تخفیفات نقدی فروش معادل 000/20 ریال ، موجودی کالای اول دوره شرکت معادل 000/000/6 ریال ، هزینه حمل کالای خریداری شده معادل 000/300 ریال ، برگشت از خرید معادل 000/100 ریال ، موجودی کالای پایان دوره معادل 000/000/2 ریال ، هزینه حقوق معادل 000/200 ریال ، هزینه آب و برق معادل 000/10 ریال می باشد. مطلوبست : تهیه صورتحساب سود و زیان شرکت :

277
شرکت بازرگانی امید
صورتحساب سود و زیان
برای سال مالی منتهی به 29/12

278

279
فرم محاسبه سود ناویژه دوره مالی

سود ناویژه دوره مالی
=
قیمت تمام شده کالای فروش رفته طی دوره مالی
–
درآمد حاصل از فروش طی دوره مالی

280
فرم محاسبه سود ویژه دوره مالی

سود ویژه دوره مالی
=
هزینه های عملیاتی در طی دوره مالی
–
سود ناویژه دوره مالی

281
مثال ( محاسبه سود ناویژه )
فرض کنید شرکت پیام در طی دوره مالی درآمد حاصل از فروش آن معادل 000/500/2 ریال می باشد ، قیمت تمام شده کالای فروش رفته معادل 000/000/2 ریال ، هزینه حمل و نقل کالای خریداری شده معادل 000/20 ریال می باشد. سود ناویژه دوره مالی به شرح زیر می باشد :

000/000/2 – 000/500/2 = سود ناویژه دوره مالی

000/500 = سود ناویژه دوره مالی

282
مثال ( محاسبه سود ویژه )
فرض کنید شرکت پیام در طی دوره مالی درآمد حاصل از فروش آن معادل 000/500/2 ریال می باشد ، قیمت تمام شده کالای فروش رفته معادل 000/000/2 ریال ، هزینه حمل و کالای خریداری شده معادل 000/20 ریال ، هزینه فروش معادل 000/30 ریال می باشد. سود ویژه دوره مالی به شرح زیر می باشد :
000/000/2 – 000/500/2 = سود ناویژه دوره مالی

000/500 = سود ناویژه دوره مالی

000/30 – 000/500 = سود ویژه دوره مالی

283
تقسیم بندی صورت سود و زیان یک موسسه تجاری
قسمت فروش
قسمت قیمت تمام شده کالای فروش رفته
قسمت هزینه های عملیاتی

284
هزینه های فروش
به آن دسته از هزینه هایی گفته می شود که مربوط به قسمت فروش موسسه می باشند. هزینه هایی که مستقیماً و به طور کامل در ارتباط با عملیات فروش کالا هستند. این هزینه ها جزء هزینه های عملیاتی شرکت محسوب شده و در محاسبه سود خالص شرکت بکار می روند.

285
برخی از انواع هزینه های فروش عبارتند از
هزینه حقوق فروشندگان ، هزینه لوازم التحریر مصرفی فروشگاه ، هزینه آب و برق فروشگاه ، هزینه حمل کالای فروش رفته و هزینه های متفرقه فروش.

286
هزینه های عملیاتی
هزینه هایی که جهت انجام عملیات یک موسسه تجاری ، اعم از عملیات فروش و یا اداری انجام می گردد.

287
هزینه های عمومی
آن دسته از هزینه هایی که مربوط به اداره امور موسسه بوده ، ارتباطی به عملیات فورش ندارند. هزینه های عمومی نامیده می شوند.

288
برخی از انواع هزینه های عمومی عبارتند از
هزینه حقوق کارمندان اداری ، هزینه لوازم التحریر مصرفی عمومی ، هزینه آب و برق دفتر کار و هزینه های متفرقه عمومی.

289
هزینه های متفرقه
آن دسته ازهزینه های جزیی و اتفاقی که قابل طبقه بندی و ثبت در حسابهای عادی هزینه یک موسسه نیستند.

290
مثال ( هزینه های عملیاتی )
فرض کنید شرکت آذری هزینه هایی به شرح زیر داشته باشد :

هزینه حقوق 000/300 ریال ، هزینه متفرقه 000/50 ریال ، هزینه حمل کالا 000/20 ریال ، هزینه حمل کالای فروش رفته 000/5 ریال ، هزینه آب و برق 000/30 ریال. مجموع هزینه های عملیاتی این شرکت به شرح زیر می باشد :

هزینه های عملیاتی :

هزینه حقوق 000/300
هزینه حمل کالای فروش رفته 000/5
هزینه آب و برق 000/30
هزینه متفرقه 000/50
مجموع هزینه های عملیاتی 000/385

291
قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش
قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش
=
خرید خالص طی دوره مالی
+
موجودی کالای اول دوره مالی

اطلاعات زیر در دست است

اگر فروش خالص یک موسسه 000/500 ریال و خرید خالص آن 000/300 ریال و موجودی کالای اول دوره 000/90 ریال و موجودی کالای پایان دوره 000/80 ریال باشد. قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش ، قیمت تمام شده کالای فروش رفته ، مبلغ موجودی کالا در ترازنامه پایان دوره و سود ناویژه فروش به شرح زیر است :

292
محاسبه قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش
قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش
=
خرید خالص
+
موجودی کالای اول دوره

000/390 = 000/300 + 000/90 = قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش

293
محاسبه قیمت تمام شده کالای فروش رفته
قیمت تمام شده کالای فروش رفته
=
موجودی کالای پایان دوره
–
قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش

000/310 = 000/80 – 000/390 = قیمت تمام شده کالای فروش رفته

294
مبلغ موجودی کالا در ترازنامه پایان دوره
مبلغ 000/80 ریال موجودی کالای پایان دوره دارد زیرا موجودی کالای اول دوره در ترازنامه پایان دوره بسته خواهد شد و صفر می شود.

295
محاسبه سود ناویژه
سود ناویژه
=
بهای تمام شده کالای فروش رفته
–
فروش خالص

000/190 = 000/310 – 000/500 = سود ناویژه

296
مثال ( خرید خالص )
شرکت مازندران 000/600 ریال خرید داشته است و 000/50 ریال هزینه حمل کالای خریداری شده پرداخت نمود و 000/100 ریال تخفیفات نقدی خرید دریافت نمود و 000/70 ریال برگشت ازخرید و تخفیفات داشته است. خرید خالص شرکت مازندران به شرح زیر محاسبه می شود :

( برگشت از خرید و تخفیفات + تخفیفات نقدی خرید ) – هزینه حمل کالای خریداری شده
000/480 = ( 000/70 + 000/100 ) – 000/50 + 000/600 = هزینه حمل کالای خریداری شده

297
مثال ( محاسبه موجودی کالای پایان دوره )
فرض کنید شرکتی قیمت تمام شده کالای فروش رفته آن 000/700 ریال و قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش معادل 000/850 ریال باشد آنگاه موجودی کالای پایان دوره به شرح زیر است :

000/700 = x – 000/850

000/150 = x

298
مثال ( درآمد حاصل از فروش طی دوره مالی )
فرض کنید شرکتی سود ناویژه طی دوره مالی آن معادل 000/800 ریال و قیمت تمام شده کالای فروش رفته آن معادل 000/700 ریال باشد. درآمد حاصل از فروش طی دوره مالی به شرح زیر است :

بهای تمام شده کالای فروش رفته + سود ناویژه = درآمد حاصل از فروش طی دوره مالی

000/500/1 = 000/700 + 000/800 = درآمد حاصل از فورش طی دوره مالی

299
فصل پنجم

انجام تعدیلات ، تهیه کاربرگ ، تهیه صورتهای مالی طبقه بندی شده ، بستن حسابها

300
تقسیم بندی فعالیتهای مالی انجام شده توسط یک موسسه اقتصادی
فعالیتهای مالی بیرونی
فعالیتهای مالی درونی

301
فعالیتهای مالی بیرونی
فعالیتهای مالی بیرونی همان فعالیتهایی هستند که بین موسسه مورد نظر و سایر موسسات انجام می پذیرند. مانند قراردادی که برای بیمه ساختمان با شرکت بیمه منعقد می شود.

302
فعالیتهای مالی درونی
فعالیتهای مالی درونی همان فعالیتهایی هستند که به منظور تعدیل مانده بعضی از حسابها و به دست آوردن مانده واقعی آنها در دفاتر موسسه انجام می پذیرند. مانند تعدیل مانده حساب پیش پرداخت بیمه ساختمان در پایان دوره مالی.

303
تقسیم بندی حسابهای موجود در یک موسسه
حسابهای دایمی
حسابهای موقتی
حسابهای مخلوط

304
حسابهای دایمی
این حسابها فقط مربوط به یک دوره مالی نبوده ، مانده آنها به دوره مالی بعد انتقال می یابد. حسابهایترازنامه ای از نوع حسابهای دایمی می باشند. در پایان هر دوره مالی ، حسابهای دایمی مانده گیری شده سپس مانده های جدید در ترازنامه پایان دوره منعکس گردیده ، به دوره مالی بعد منتقل می گردند. نام دیگر حسابهای دایمی ، حسابهای واقعی نیز می باشد.

305
حسابهای موقتی
این حسابها که حسابهای اسمی نیز خوانده می شوند با پایان یافتن دوره مالی بسته شده ، در نتیجه مانده آنها به دوره مالی بعد انتقال نمی یابد. کلمه موقتی ، توصیف کننده خوبی برای این حسابهاست. زیرا آنها فقط در طی دوره مالی و به منظور طبقه بندی و محاسبه تغییرات حاصله در حساب حقوق صاحبان سرمایه افتتاح گردیده در طی این مدت تنها افزایش را نشان می دهند و نمی توانند کاهش را نشان دهند و سرانجام در پایان دوره بسته می شوند. حسابهای مربوط به صورتحساب سود و زیان جزء حسابهای موقتی می باشند. و مانده این حسابها به خلاصه حساب سود و زیان بسته می شود.

306
حسابهای مخلوط
این حسابها همانطوری که از نامشان پیداست مخلوطی از حسابهای دایمی و موقتی می باشند. بدین ترتیب در پایان دوره با استفاده از تعدیلات ، حسابهای موقتی ( سود و زیانی ) بسته شده و حسابهای دایمی ( ترازنامه ای ) به دوره مالی بعد انتقال می یابند. حسابهای مخلوط مانند پیش پرداختها ، هزینه و پیش دریافت های درآمد.

307
تعدیل حسابها
تمامی حسابها نیازی به تعدیل ندارند بلکه حسابهای مخلوط و آن دسته از هزینه ها و درآمدهایی که ثبت نگردیده اند ، باید تعدیل شوند. با تعدیل حسابها اشتباهات مربوط به ثبت فعالیتهای مالی در دفتر روزنامه و نقل آن به دفتر کل و مانده گیری ها تصحیح نمی گردند.

308
روش حسابداری نقدی
در روش حسابداری نقدی ، پس از دریافت و یا پرداخت وجه مربوط به درآمد و هزینه آرتیکل مربوط به آن ثبت نمی گردد. در نتیجه نیازی به ثبت تعدیلات در پایان دوره مالی نمی باشد. روش حسابداری نقدی جزء اصول پذیرفته شده حسابداری نمی باشد.

309
روش حسابداری تعهدی
در روش حسابداری تعهدی ، با قطعی شدن هر درآمد و یا هزینه ثبت مربوط به آن در دفاتر انجام می پذیرد. و ثبت آرتیکلهای درآمد و هزینه صورت می گیرد.

310
تقسیم بندی ثبت های اصلاحی در پایان دوره جهت تعدیلات حسابها
پیش پرداختهای هزینه
پیش دریافتهای درآمد
هزینه های ثبت نشده
درآمدهای ثبت نشده

311
پیش پرداخت هزینه و تعدیلات مربوط به آن
مخارجی که موسسه پرداخت می نماید ، اما منافع مربوط به آن در بیش از یک دوره مالی عاید می گردد. مانند پیش پرداخت اجاره.

312
روش های ثبت یش پرداخت هزینه در زمان پرداخت وجه نقد
روش به حساب دارایی منظور کردن (استفاده از حساب دایمی)
روش به حساب هزینه منظور کردن (استفاده از حساب موقت )

313
روش ثبت پیش پرداخت زمانیکه به حساب دارایی منظور می شود

314
روش ثبت پیش پرداخت زمانیکه به حساب هزینه منظور می شود

315
مثال ( پیش پرداخت با استفاده از حساب دایمی )
موسسه امید در تاریخ 1/1/1380 مبلغ 000/480 ریال بابت بیمه سه سال آینده پرداخت نمود. ثبت روزنامه در زمان پرداخت وجه و اصلاحات پایان سال به شرح زیر است :

316

در پایان سال حساب پیش پرداخت بیمه یک حساب مختلط بوده و باید بین هزینه و دارایی تفکیک شود :

317

هزینه بیمه سالانه 000/160 = 3 ÷ 000/480

318
مثال ( پیش پرداخت با استفاده از حساب موقت )
موسسه امید در تاریخ 1/1/1380 مبلغ 000/480 ریال بابت بیمه سه سال آینده پرداخت نمود. ثبت روزنامه در زمان پرداخت وجه و اصلاحات پایان سال به شرح زیر است :

319

در پایان سال بخشی از هزینه بیمه هنوز تحقق نیافته است.

320
پیش دریافت درآمد
مبالغی که موسسه بابت فروش کالا یا ارایه خدمات به مشتریان دریافت می کند ، تا بعداً کالایی را تحویل دهد و یا خدمتی را ارایه نماید.

321
صورت های پیش دریافت درآمد
روش به حساب بدهی منظور کردن (استفاده از حساب دایمی)
روش به حساب درآمد منظور کردن (استفاده از حساب موقت)

322
روش ثبت پیش دریافت زمانیکه به حساب بدهی منظور می شود

323
روش ثبت پیش دریافت زمانیکه به حساب درآمد منظور می شود

324
مثال ( پیش دریافت با استفاده از حساب دایمی )
در تاریخ 1/12/1380 موسسه امید 000/120 ریال اجاره بابت یک سال آینده ساختمان را دریافت نمود. ثبت دریافت وجه نقد و اصلاح حسابها در دفتر روزنامه به شرح زیر است :

325
مثال ( پیش دریافت با استفاده از حساب موقت )
در تاریخ 1/12/1380 موسسه امید 000/120 ریال اجاره بابت یک سال آینده ساختمان را دریافت نمود. ثبت دریافت وجه نقد و اصلاح حسابها در دفتر روزنامه به شرح زیر است :

326
ثبت معکوس
معمولاً حسابداران به طور اختیاری برای ساده کردن عملیات حسابداری در دوره مالی بعد و اعمال روشی یکنواخت ، در اولین روز دوره مالی بعد با یک ثبت معکوس حسابهای اصلاحی را در دو روش ثبت دریافتها و پرداختها در حسابهای درآمد و هزینه معکوس می نمایند.

327
ثبت معکوس روش ثبت پرداختها در حساب هزینه

328
ثبت معکوس روش ثبت دریافتها در حساب درآمد

329
هزینه های ثبت نشده ( بدهیهای ثبت نشده )
برای اجرای دقیق اصل مطابقت هزینه ها و درآمدهای دوره بایستی هزینه هایی که طی دوره مالی وقوع یافته ولی هنوز پرداخت نشده اند ، شناسایی و در حسابها منعکس گردند. مانند هزینه آب و برق و هزینه دستمزد کارگران.

330
مثال ( هزینه های ثبت نشده )
موسسه خزر به دلیل عدم نقدینگی کافی در اسفند ماه حقوق یکی از کارکنان را به میزان 000/200 ریال پرداخت نکرده است ثبت اصلاحی آن به شرح زیر است :

331
درآمدهای ثبت نشده
به درآمدهایی گفته می شود که طی دوره مالی تحقق یافته اند ( خدمت ارایه گردیده و یا کالا تحویل مشتری داده شده است ) اما تا پایان دوره مالی به دلیل آنکه هنوز وصول نشده و یا صورتحسابی بابت آنها فرستاده نشده نسبت به ثبت آنها اقدام نگردیده است. لذا لازم است در پایان دوره مالی با یک ثبت اصلاحی چنین درآمدهایی را از طرفی بعنوان یک طلب و از طرف دیگر بعنوان یک درآمد در دفاتر ثبت نماییم. درآمدهای ثبت نشده مانند حق الزحمه ها و خدمات ارایه شده و یا هر گونه درآمدی که تحقق یافته ولی وصول نشده.

332
مثال ( درآمدهای ثبت نشده )
در موسسه خدماتی ارمغان طی سال 1381 مدت 70 ساعت کار توسط یکی از مشتریان از قرار ساعتی 1000 ریال انجام شده است که تا پایان اسفند ماه در حسابها انعکاس نیافته است. ثبت اصلاحی آن به شرح زیر می باشد :

333
سایر اصلاحات که بر اثر برآورد و تخمین تعیین می شود
آن دسته از عملیاتی که برای تسهیم بخشی از بهای تمام شده برخی از اقلام دارایی به حساب هزینه جاری واحد تجاری صورت می گیرد را شامل می شود. مانند منظور نمودن هزینه استهلاک روی برخی داراییها.

334
استهلاک انباشته
حسابی است که مجموع مبالغ هزینه استهلاک منظور شده برای یک دارایی ثابت را از زمان تحصیل نشان می دهد. این حساب یک حساب کاهنده دارایی است.

335
ارزش دفتری

ماشین آلات ***
استهلاک انباشته ***
ارزش دفتری ***

336
مثال ( استهلاک انباشته )
فرض کنید ماشین آلات یک کارخانه در تاریخ 1/1/80 به بهای 100 میلیون ریال تحصیل شده و عمر مفید آن پنج سال برآورد شده است. بنابراین سالانه 20 میلیون ریال در اثر استفاده به هزینه تبدیل می شود :

337
در مثال فوق محاسبه ارزش دفتری پس از چهار سال به صورت زیر می باشد :

ماشین آلات 000/000/100
استهلاک انباشته 000/000/80
ارزش دفتری 000/000/20

338
روشهای محاسبه استهلاک
روش خط مستقیم یا اقساط مساوی
روش نزولی با نرخ ثابت
روش جمع ارقام سالها

339
روش خط مستقیم
در این روش فرض بر این است که دارایی در طی عمر مفید خود به صورت یکنواخت مورد استفاده است. لذا برای محاسبه استهلاک درهر دوره از فرمول زیر استفاده می شود :

سالهای عمر مفید / بهای تمام شده دارایی = استهلاک سالانه

340
محاسبه هزینه استهلاک

استهلاک سالانه
=
بهای تمام شده دارایی
–
سالهای عمر مفید /ارزش اسقاط دارایی

341
مثال

استهلاک در صورتیکه ارزش اسقاط دارایی مذکور در پایان عمر مفید صفر باشد. :

چنانچه بهای تمام شده اثاثه اداری 000/000/1 ریال و عمر مفید آن 5 سال باشد مطلوبست تعیین هزینه استهلاک اثاثه اداری :

000/200 = 5 ÷ 000/000/1 = سالهای عمر مفید ÷ بهای تمام شده دارایی = هزینه استهلاک

342
مثال

استهلاک در صورتیکه ارزش اسقاط دارایی مذکور در پایان عمر مفید 000/100 ریال باشد :

سالهای عمر مفید ÷ ( ارزش اسقاط – بهای تمام شده دارایی ) = هزینه استهلاک
000/180 = 5 ÷ (000/100 – 000/000/1 )

343
روش مانده نزولی

دراین روش هزینه استهلاک هر سال نسبت به سال قبل در طی عمر مفید دارایی کاهش می یابد و برای محاسبه آن کافی است که ارزش دفتری دارایی ثابت ضربدر نزخ ثابتی که برای آن دارایی تعیین شده است به دست آید. هزینه استهلاک به شرح زیر است :

نرخ استهلاک * ( ذخیره استهلاک – بهای تمام شده دارایی ) = هزینه استهلاک

344
مثال ( روش مانده نزولی )

چنانچه بهای تمام شده اتومبیلی 000/000/7 ریال و نرخ استهلاک آن 25% و استهلاک انباشته آن 000/000/2 ریال و ارزش اسقاط اتومبیل 000/500/2 ریال پیش بینی شود ، هزینه استهلاک به شرح زیر است :

000/250/1 = 25% * ( 000/000/2 – 000/000/7 ) = هزینه استهلاک

345
روش جمع ارقام سنوات
در این روش قیمت تمام شده دارایی با استفاده از ارقام سنوات عمر مفید آن تقسیم به نسبت می شود. مثلاً اگر عمر مفید یک دارایی 5 سال باشد جمع ارقام سنوات عمر مفید آن 15 سال خواهد بود ( 15 = 5 + 4 + 3 + 2 + 1 ).

346
مثال
استهلاک ماشین آلاتی با ارزش 000/30 ریال به شرح زیر است :

000/10 = 000/30 * 15/5 = استهلاک سال اول
000/8 = 000/30 * 15/4 = استهلاک سال دوم
000/6 = 000/30 * 15/3 = استهلاک سال سوم
000/4 = 000/30 * 15/2 = استهلاک سال چهارم
000/2 = 000/30 * 15/1 = استهلاک سال پنجم

347
کاربرگ
پس از انجام اصلاحات و قبل از ثبت در دفاتر روزنامه و کل به منظور کشف اشتباهات احتمالی کاربرگ تهیه می گردد. این عمل موجب می شود ، در صورتی که اشتباهی در ثبتهای اصلاحی رخ داده باشد ، قبل از ثبت در دفاتر قانونی اصلاح گردد.

348
مزایای استفاده از کاربرگ
باعث تسریع در تهیه صورتهای مالی و ارایه به موقع آن میشود.
باعث تقلیل اشتباهاتی که ممکن است در حین عملیات مربوط به اصلاح حسابها شود می گردد.
امکان تهیه ثبتهای اصلاحی و بستن حسابها قبل از ثبت در دفاتر را به طور پیش نویس فراهم می آورد.
کلیه مانده های دفتر کل و تراز آنها را نمایش می دهد.
کلیه حسابها و ارقام صورتهای مالی پایان دوره را فراهم می آورد.

349
فرم کاربرگ
موسسه ….
کاربرگ
برای سال منتهی به …

350
مثال ( کاربرگ )

351
انواع طبقات دارایی
داراییهای جاری
سرمایه گذاری های بلند مدت
اموال ، ماشین آلات و تجهیزات ( داراییهای ثابت )
داراییهای نامشهود
سایر داراییها

352
داراییهای جاری
صندوق
سرمایه گذاریهای کوتاه مدت
حسابهای دریافتنی
اسناد دریافتنی
موجودیها
پیش پرداختهای هزینه

353
داراییهای غیر جاری
سرمایه گذاریهای بلند مدت را داراییهای غیر جاری گویند زیرا سریع نقد نمی شوند.

354
داراییهای ثابت
داراییهایی با عمری طولانی که غیر از زمین همگی دارای استهلاک می باشند. متداولترین داراییهای ثابت زمین ، ساختمان و تجهیزات می باشند.

355
داراییهای نامشهود
این داراییها نشاندهنده حقوق قانونی و یا ارتباط اقتصادی خاصی است ، که وجود فیزیکی نداشته ، منافعی را برای صاحب آن در آینده به دنبال دارد. مانند سرقفلی ، حق الاختراع ، حق امتیاز تولید فرانشیز ( استفاده از علایم تجاری شرکتها ).

356
سایر داراییها
هر گاه موسسه ای دارایی داشته باشد که نتواند آن را در یکی از گروههای فوق طبقه بندی کند از عنوان سایر داراییها استفاده می کند.

357
انواع بدهی
بدهیهای جاری
بدهیهای بلند مدت

358
دلایل فرآیند بستن حسابهای موقت

در پایان دوره مالی ، کلیه حسابهای ترازنامه ای دارای مانده پایان دوره می باشند ، در حالیکه حساب حقوق صاحبان سرمایه مانده اول دوره را داراست و مانده ناشی از تاثیر نتایج فعالیتهای مالی را نشان نمی دهد. و به منظور انتقال سود یا زیان به حساب حقوق صاحبان سرمایه در پایان دوره مالی بسته می شوند.

مانده حسابهای درآمد و هزینه به صفر برسد.

359
نحوه بستن حسابهای موقت
کلیه حسابهای موقتی که دارای مانده بستانکار هستند مانند فروش ، درآمد حق العمل ، درآمد اجاره ، درآمد بهره ، برگشت از خرید و تخفیفات و تخفیفات نقدی خرید به بستانکار حساب خلاصه سود و زیان بسته می شوند.

کلیه حسابهای موقتی کهدارای مانده بدهکار هستند مانند خرید ، هزینه های مستقیم خرید ، برگشت از فروش و تخفیفات ، تخفیفات نقدی فروش و کلیه حسابهای هزینه به بدهکار حساب خلاصه سود و زیان بسته می شوند.

360
حساب T خلاصه سود و زیان جهت بستن حسابها

361
نحوه بستن حساب خلاصه سود و زیان
پس از بستن حسابهای موقتی به حساب خلاصه سود و زیان مانده گیری می شود ، مانده بدهکار این حساب نشاندهنده زیان ویژه و مانده بستانکار آن نشاندهنده سود ویژه می باشد که به حساب سرمایه بسته می شود.

362
بستن حساب خلاصه سود و زیان در صورت داشتن مانده بستانکار

363
بستن حساب خلاصه سود و زیان در صورت داشتن مانده بدهکار

364
مثال ( بستن حسابهای موقت به حساب خلاصه سود و زیان )

( در صورتیکه موجودی کالای اول دوره 000/250/1 ریال و پایان دوره 000/900 ریال باشد ) مانده قسمتی از حسابهای موسسه تجاری نوید پس از تعدیلات به شرح زیر است :

فروش 000/000/4 ریال
خرید 000/000/2 ریال
تخفیفات نقدی خرید 000/40 ریال
درآمد بهره 000/300 ریال

365

366
بستن حساب خلاصه سود و زیان طبق مثال فوق

367
بستن حساب برداشت
برداشت عبارت است از وجوه نقد ، کالا یا اموالی که صاحب موسسه از داراییهای موسسه به منظور مصارف شخصی بر می دارد. برداشت جزء هزینه محسوب نمی شود بلکه باید به حساب سرمایه بسته شود.

368
نحوه بستن حساب برداشت

369
مثال ( بستن حساب برداشت )

فرض کنید در موسسه تجاری مرند مانده حساب برداشت در تاریخ 29/12 مبلغ 000/400 ریال باشد. آرتیکل مربوط به بستن این حساب به شرح زیر است :

370
حساب تراز اختتامی
حسابی است واسطه که برای بستن حسابهای دایمی در پایان دوره مالی به وجود می آید و بلافاصله بسته می شود.

371
تراز آزمایشی اختتامی
پس از بستن حسابهای موقتی ، حسابداران به منظور دست یابی به وسیله ای جهت کنترل صحت ثبت عملیات مربوط به بستن حسابها در دفتر روزنامه عمومی و نقل اقلام ثبت شده به حسابهای دفتر کل ، اقدام به تهیه یک تراز آزمایشی از مانده حسابهای باقیمانده که در واقع مانده حسابهای دایمی می باشند می نمایند. این تراز آزمایشی را تراز آزمایشی اختتامی می گویند.

372
فرآیند بستن حسابهای دایمی
مانده حسابهای دایمی از یک سال به سال بعد انتقال می یابند. در پایان هر سال کلیه حسابهای دایمی بسته شده در سال جدید مجدداً افتتاح می گردند.

373
روش های فرآیند بستن حسابهای دایمی در پایان دوره

کلیه حسابهایی را که دارای مانده بدهکار هستند با حسابهایی که مانده بستانکار دارند بست.

از دو حساب واسطه به نامهای حساب تراز اختتامی و حساب تراز افتتاحی کمک گرفت. تراز اختتامی برای بستن حسابهای دایمی در پایان دوره و تراز افتتاحی برای افتتاح حسابهای دایمی در ابتدای دوره مالی جدید می باشد.

374
روش الف
نمونه ای از بستن حسابهای دایمی در پایان دوره مالی جاری :

375
روش ب
نمونه ای از بستن حسابهای دایمی در پایان دوره مالی جاری :

376
حساب تراز افتتاحی
حسابی است واسطه که برای افتتاح حسابهای دایمی در آغاز دوره مالی جدید به وجود می آید و بلافاصله بسته می شود.

377
نمونه ای از روش افتتاح حسابهای دایمی در ابتدای دوره مالی جدید

378
نمونه ای از روش افتتاح حسابهای دایمی در ابتدای دوره مالی جدید

379

« نمونه سئوالات تستی »

380
کدام یک از موارد زیر جزء فعالیت های مالی می باشد؟
الف ) تغییر در دارایی
ب ) تغییر در بدهی
ج ) تغییر در سرمایه
د ) هر سه مورد

381
کدام یک از موارد زیر جزء تقسیم بندی واحدهای انتفاعی در ایران می باشد ؟

الف ) موسسات انفرادی ، شرکتهای سرمایه ، موسسات غیر تجاری
ب ) موسسات حسابرسی ، کسبه
ج ) شرکت تضامنی ، شرکت نسبی ، شرکت مختلط
د ) شرکت های سهامی ، شرکت های دولتی و غیر سهامی

382
کدام یک از موارد زیر جزء مفروضات حسابداری می باشد ؟

الف ) قیمت تمام شده
ب ) قابلیت مقایسه
ج ) تداوم فعالیتهای مالی ، فرض دوره مالی
د ) تمام موارد

383
کدام یک از مبانی زیر خط جدایی بین یک واحد اقتصادی و مالکین آن می باشد ؟

الف ) فرض وجود واحد اندازه گیری
ب ) فرض داشتن شخصیت حقوقی جداگانه
ج ) فرض تداوم فعالیتهای مالی
د ) فرض دوره مالی

384
کدام گزینه زیر نشان دهنده اصول مهم حسابداری می باشد ؟

الف ) اصل وضع هزینه های یک دوره از درآمدهای یک دوره
ب ) اصل قابلیت مقایسه
ج ) اصل افشاء ، اصل قابل اعتماد بودن
د ) تمام موارد فوق

385
کدام گزینه زیر نشان دهنده قابل اعتماد بودن اطلاعات مندرج در صورتهای مالی می باشد ؟

الف ) صحیح ، قابل تایید و تصویب
ب ) کامل و جامع
ج ) گزینه الف و ب
د ) هیچکدام

386
کدام گزینه نشان دهنده تقسیم بندی رشته های حسابداری می باشد ؟

الف ) حسابداری مالی عمومی ، دولتی
ب ) حسابداری دولتی و خصوصی
ج ) حسابداری واحد انتفاعی و غیر انتفاعی
د ) حسابداری مالی ، دولتی ، صنعتی ، مالیاتی ، بودجه ای ، حسابرسی ، حسابداری سیستم ، اجتماعی ، غیر انتفاعی

387
اموال و حقوق مالی متعلق به هر موسسه که قابل تقویم بهپول و دارایی منافع آتی باشد چه گویند ؟

الف ) دارایی
ب ) سرمایه
ج ) بدهی
د ) برداشت

388
کدام رویداد زیر باعث افزایش در یک دارایی و کاهش در دارایی دیگر می شود ؟

الف ) خرید نسیه کالا
ب ) دریافت وجه نقد از مشتریان بدهکار
ج ) پرداخت هزینه آگهی
د ) برداشت کالا از انبار

389
کدام رویداد زیر باعث افزایش در یک دارایی و افزایش در سرمایه می شود ؟

الف ) خرید اثاثه اداری به طور نسیه
ب ) دریافت وجه نقد از مشتریان به طور نقدی
ج ) پرداخت هزینه اجاره
د ) هیچکدام

390
کدام یک از صورتحساب های زیر وضع موسسه را در یک دوره مالی نشان می دهد ؟

الف ) ترازنامه
ب ) صورت گردش وجوه نقد
ج ) صورت سرمایه ، سود و زیان ، سود انباشته
د ) سود و زیان

391
آقای علی با سرمایه گذاری به مبلغ 000/000/3 ریال در 1/1 یک کتاب فروشی تاسیس کرده باشد در صورتی سرمایه گذاری مجدد 000/800/1 ریال ، سود ویژه دوره مالی 000/450 ریال ، برداشت وی 000/360 ریال باشد سرمایه پایان دوره کدام گزینه است ؟

الف ) 000/90 ریال
ب ) 000/890/4 ریال
ج ) 000/800/4 ریال
د ) 000/400 ریال

392
درآمد و هزینه های مهر ماه تعمیرگاه جوادی به شرح زیر است سود ویژه کدام می باشد؟
حق الزحمه تعمیرات تلویزیون 000/820 ریال
حق الزحمه تعمیرات رادیو 000/360 ریال
هزینه دستمزد 000/500 ریال
هزینه اجاره 000/160 ریال
هزینه تلفن 000/16 ریال
هزینه آب و برق 000/24 ریال

الف ) 000/180/1 ریال
ب ) 000/480 ریال
ج ) 000/700 ریال
د ) 000/680 ریال

393
در سئوال قبل درآمد تعمیرگاه کدام گزینه است ؟

الف ) 000/680 ریال
ب ) 000/480 ریال
ج ) 000/180/1 ریال
د ) 000/700 ریال

394
اگر در یک موسسه خدماتی درآمد دوره مالی بیشتر از هزینه های دوره مالی باشد نتیجه کدام گزینه می باشد ؟

الف ) زیان
ب ) سود ویژه
ج ) سود ناویژه
د ) سود و زیان

395
اگر در یک موسسه خدماتی درآمد دوره مالی کمتر از هزینه های دوره مالی باشد نتیجه کدام گزینه می باشد ؟

الف ) زیان
ب ) سود ویژه
ج ) سود ناویژه
د ) سود و زیان

396
در اصطلاح حسابداری ثبت رقمی در سمت راست یک حساب ثبت رقمی در سمت چپ یک حساب معمولاً چه می گویند ؟

الف ) بدهکار ـ بستانکار
ب ) بستانکار ـ بدهکار
ج ) گزینه الف و ب
د ) هیچکدام

397
آقای محمدی تجارتخانه خود را اول مهر افتتاح می نماید اختصاص مبلغ 000/600/3 ریال جهت سرمایه موسسه تجزیه و تحلیل این ثبت کدام گزینه می باشد ؟

الف ) موجودی وجه نقد دارایی افزایش می یابد
ب ) سرمایه افزایش می یابد
ج ) بدهی افزایش می یابد
د ) گزینه الف و ب

398
پرداخت حقوق کارگران به مبلغ 000/000/1 ریال کدام حساب بدهکار می شود ؟

الف ) هزینه حقوق پرداختنی
ب ) صندوق
ج ) حسابهای پرداختنی
د ) هزینه حقوق

399
کدام یک از حسابهای زیر جزء حساب سرمایه می باشد ؟

الف ) موجودی کالا
ب ) برداشت
ج ) اسناد دریافتنی
د ) حسابهای پرداختنی

400
کدام یک از حسابهای زیر اسمی می باشد ؟

الف ) الف حسابهای دریافتنی
ب ) صندوق
ج ) درآمد و هزینه
د ) حسابهای پرداختنی

401
حسابهایی که مانده آنها از یک دوره مالی به دوره مالی بعد انتقال می یابد چه حسابی هستند ؟

الف ) حسابهای موقتی
ب ) حسابهای اسمی
ج ) حسابهای موقتی و اسمی
د ) حسابهای دایمی و حقیقی

402
ارسال صورتحسابی به مبلغ 000/400 ریال برای مشتریان که خود وجه دریافت نشد کدام ثبت زیر صحیح است ؟

الف ) بانک 000/400 — پیش دریافت000/400
ب ) حسابهای دریافتنی000/400 — درآمد000/400
ج ) بانک 000/400 — حسابهای دریافتنی000/400
د ) بانک000/400 — درآمد000/400

403
دریافت مبلغی بابت خدماتی که در ظرف سه ماه به مشتریان ارایه خواهد شد. چه حسابی بدهکار می شود ؟

الف ) صندوق
ب ) پیش دریافت
ج ) حسابهای دریافتنی
د ) درآمد

404
شرکت نهاوند در تاریخ 4 / 2 کالایی را به طور نسیه 60 روزه با شرط 20 روزه 2% تخفیف به مبلغ 000/200 ریال خریداری می کند و در تاریخ 20/4 مبلغ آن را پرداخت می کند در تاریخ 4 / 2 شرکت چه ثبتی بابت این رویداد می زند ؟

الف ) خرید 000/200 ریال بستانکار
ب ) تخفیفات نقدی خرید 000/4 ریال بدهکار
ج ) حسابهای پرداختنی 000/196 ریال بدهکار
د ) حسابهای پرداختنی 000/196 ریال بستانکار

405
با توجه به سئوال 1 (؟کدام سوال)کدام گزینه زیر در مورد ثبت در تاریخ 20/4 صحیح می باشد ؟

الف ) حسابهای پرداختنی 000/196 ریال بدهکار
ب ) صندوق 000/196 ریال بستانکار
ج ) حسابهای پرداختنی 000/200 ریال بدهکار
د ) حسابهای پرداختنی 000/196 ریال بستانکار

406
چنانچه شرکت مازندران مبلغ 000/500 ریال فروش داشته باشد و 000/55 ریال برگشت از فروش و تخفیفات و 000/30 ریال تخفیفات نقدی فروش داشته باشد. فروش خالص شرکت چقدر خواهد بود ؟

الف ) 000/530 ریال
ب ) 000/415 ریال
ج) 000/555 ریال
د ) 000/585 ریال

407
خرید اثاثه اداری به طور 50% نقد و 50% نسیه به مبلغ 000/300 ریال توسط شرکت شازند به چه صورت در دفاتر ثبت خواهد شد؟

الف ) اثاثه اداری 000/150 ریال بدهکار
ب ) صندوق 000/150 ریال بستانکار
ج ) اثاثه اداری 000/150 ریال بدهکار
د ) حسابهای پرداختنی 000/300 ریال بستانکار

408
اگر شرکت مهتاب معادل 000/400 ریال فروش به طور نسیه با شرط ن / 60 ، 2 / 10 در تاریخ 1/3 داشته باشد و در تاریخ 20/3 مبلغ آن را دریافت نماید. کدام گزینه در مورد ثبت در تاریخ 1/3 صحیح است ؟

الف ) فروش 000/400 ریال بدهکار
ب ) فروش 000/392 ریال بستانکار
ج) فروش 000/400 ریال بستانکار
د ) صندوق 000/400 ریال بدهکار

409
شرکتی مبلغ 000/150 ریال کالا خریداری کرده است ولی به دلیل معیوب بودن کالا مبلغ 000/20 ریال از کالای مزبور را برگشت داده است. ثبت مربوط به برگشت کالا کدام است ؟

الف ) خرید 000/20 — برگشت از خرید000/20
ب ) صندوق یا دریافتنی000/20– برگشت از خرید000/20
ج ) برگشت از خرید 000/20– صندوق000/20
د ) برگشت از خرید 000/20– خرید000/20

410
آرتیکل اصلاحی مربوط به موجودی کالای اول دوره خرید هر گاه موجودی اول دوره 000/200 ریال و موجودی پایان دوره 000/150 ریال باشد. کدام مورد زیر صحیح است ؟

الف ) موجودی کالا 000/200 — خلاصه حساب سود و زیان000/200
ب ) خلاصه حساب سود و زیان000/150 — موجودی کالا 000/150
ج ) خلاصه حساب سود و زیان000/200 — موجودی کالا000/200
د ) موجودی کالا000/150 — خلاصه حساب سود و زیان 000/150

411
در کدام یک از روش های تعیین قیمت تمام شده موجودی کالا در پایان دوره بر اساس قیمت آخرین خریدها خواهد بود ؟

الف ) روش میانگین
ب ) روش اولین صادره از اولین وارده ( FIFO )
ج ) روش اولین صادره از آخرین وارده ( LIFO )
د ) روش اقل قیمت تمام شده

412
شرکت خزر در طی سال مبلغی معادل 000/16 ریال خرید خالص داشته است. با توجه به اینکه موجودی کالای پایان دوره 000/2 ریال و قیمت تمام شده کالای آماده برای فروش 000/23ریال باشد. موجودی کالای اول دوره چقدر می باشد ؟

الف ) 000/9 ریال
ب ) 000/21 ریال
ج ) 000/7 ریال
د ) 000/14 ریال

413
اطلاعات زیر از شرکت احسان در دست است :
نسبت سود ناویژه به فروش 37%
سود ناویژه 000/100/1 ریال
هزینه های مستقیم خرید 000/40 ریال
فروش خالص چقدر می باشد ؟

الف ) 000/407 ریال
ب ) 973/972/2 ریال
ج ) 865/864/2 ریال
د ) 973/932/2 ریال

414
اطلاعات زیر در دست است :
نسبت سود ناویژه به فروش 40%
فروش طی دوره 000/200/3 ریال
برگشت از فروش 000/200 ریال
سود ناویژه چقدر است ؟

الف ) 000/280/1 ریال
ب ) 000/200/1 ریال
ج ) 000/500/7 ریال
د ) 000/000/8 ریال

415
در شرکت آژند موجودی کالای ابتدای دوره 000/30 ریال و موجودی ارزیابی شده در پایان دوره 000/33 ریال می باشد. ثبت اصلاحی مربوط به بستن موجودی کالای اول دوره کدام است ؟

الف ) موجودی کالا 000/33 — خلاصه حساب سود و زیان000/33
ب ) خلاصه حساب سود و زیان000/33 — موجودی کالا 000/33
ج ) خلاصه حساب سود و زیان000/30 — موجودی کالا000/30
د ) موجودی کالا000/30 — خلاصه حساب سود و زیان000/30

416
طبق سئوال 12 (؟سوال 12 چیست) ثبت ارزیابی موجودی کالای پایان دوره و انتقال مانده موجودی به دوره بعد کدام است ؟

الف ) موجودی کالا000/33 خلاصه حساب سود و زیان000/33
ب ) خلاصه حساب سود و زیان000/30موجودی کالا000/30
ج ) خلاصه حساب سود و زیان 000/33 موجودی کالا000/33
د ) موجودی کالا000/30 خلاصه حساب سود و زیان000/30

417
تجارتخانه فارس ، ساختمانی به قیمت 000/000/4 ریال در ابتدای سال خریداری نمود. عمر مفید ساختمان20 سال می باشد و اگر ارزش اسقاط ساختمان مذکور 000/500 ریال باشد در پایان سال آرتیکل اصلاحی مربوطه کدام گزینه است ؟

الف) هزینه استهلاک ساختمان 000/100
ساختمان 000/100

ب) هزینه استهلاک ساختمان 000/175
استهلاک انباشته ساختمان 000/175

ج) هزینه استهلاک ساختمان 000/200
استهلاک انباشته ساختمان 000/200

د) هزینه استهلاک ساختمان 000/175
ساختمان 000/175

418
اگر تجارتخانه شمال 000/200 حق بیمه دو ساله در تاریخ 1/7 پرداخت نموده باشد در پایان سال چه ثبت اصلاحی لازم است ؟

الف) هزینه بیمه 000/100
پیش پرداخت بیمه 000/100

ب) هزینه بیمه 000/50
صندوق 000/500

ج) هزینه بیمه 000/50
پیش پرداخت بیمه 000/50

د) هیچکدام

419
شرکت آژند صنعت 000/150 ریال ملزومات خریداری کرده باشد و در پایان سال پس از موجودی گیری مشخص شود که 000/45 ریال از موجودی ملزومات باقی مانده است کدام گزینه در رابطه با ثبت اصلاحی ملزومات در پایان دوره صحیح می باشد؟

الف) ملزومات 000/45 ریال بدهکار
ب) ملزومات 000/45 ریال بستانکار
ج) هزینه ملزومات 000/105 ریال بدهکار
د) هزینه ملزومات 000/45 ریال بدهکار

420
شرکت البرز بابت ارائه خدمات قراردادی یک ساله با شرکت آذر در تاریخ 1/7 منعقد نموده و 000/300 ریال وجه نقد دریافت نمود ثبت اصلاحی مربوط به پایان سال کدام گزینه است ؟

الف) پیش دریافت درآمد 000/300
صندوق 000/300

ب) پیش دریافت درآمد 000/150
درآمد 000/150

ج) پیش دریافت درآمد 000/150
صندوق 000/150

د) پیش دریافت درآمد 000/300
درآمد 000/300

421
شرکت خدمات فارس در تاریخ اول بهمن ماه XX13 وام یک ساله ای معادل 000/000/3 ریال دریافت می دارد. بهره این وام 12% است که بهره آن هر شش ماه یکبار پرداخت می شود کدام گزینه در مورد آرتیکل اصلاحی مربوط به پایان دوره صحیح است ؟

الف) هزینه بهره 000/60
بهره پرداختنی 000/60

ب) هزینه بهره 000/120
بهره پرداختنی 000/120

ج) هزینه بهره 000/60
وام 000/60

د) هزینه بهره 000/120
وام 000/120

422
هزینه هایی که برای اداره یک موسسه و تحصیل سود در طی یک دوره مالی انجام می پذیرد چه نام دارند ؟

الف) هزینه های عملیات
ب) هزینه های فروش
ج) هزینه های عمومی
د) هزینه های اداری

423
حساب خلاصه سود و زیان در پایان دوره بعد از اصلاحات مربوط به چه حسابی بسته می شود ؟

الف) دارایی
ب) بدهی
ج) سرمایه
د) هیچکدام

424
حساب برداشت در پایان سال به چه حسابی بسته می شود؟

الف) خلاصه سود و زیان
ب) سرمایه
ج) برداشت
د) هیچکدام

425
کدامیک از حساب های زیر با تراز اختتامی بسته می شوند؟

الف) حساب های دائمی
ب) حساب های موقت
ج) حساب های مختلط
د) هیچکدام

426
درپایان دوره هنگام بستن حساب های موقت حساب فروش به چه صورت و به چه صورت و به چه حسابی بسته می شود ؟

الف) فروش بدهکار وبه حساب سرمایه بسته می شود
ب) فروش بستانکار و به حساب خلاصه سود و زیان بسته میشود
ج) فروش بدهکار وبه حساب خلاصه سود و زیان بسته میشود
د) فروش بستانکار و به حساب سرمایه بسته می شود

427
برای بستن حساب های موقت از چه حسابی استفاده می گردد ؟

الف) تراز اختتامی
ب) تراز افتتاحی
ج) خلاصه سود و زیان
د) هیچکدام

428
برای بستن حساب خلاصه سود وزیان با مانده بستانکار … و … می شود ؟

الف ) سرمایه بستانکار و حساب خلاصه سود و زیان بدهکار
ب) سرمایه بدهکار و حساب خلاصه سود و زیان بستانکار
ج) درآمد بستانکار و خلاصه سود و زیان بدهکار
د) هیچکدام

429
برای افتتاح حساب های بدهی در ابتدای دوره مالی جدید، ثبتی به صورت … انجام می پذیرد ؟

الف) تراز افتتاحی بدهکار، تراز افتتاحی بستانکار
ب) تراز افتتاحی بدهکار، بدهی ها بستانکار
ج) تراز اختتامی بدهکار، بدهی ها بستانکار
د) تراز افتتاحی بدهکار، تراز اختتامی بستانکار

430
ثبت آرتیکل اصلاحی مربوط به استهلاک در پایان دوره مالی کدام یک از گزینه های زیر بدهکار می شود ؟

الف) استهلاک انباشته
ب) هزینه استهلاک
ج) پیش پرداخت استهلاک
د) هزینه

431
در سئوال 17 (؟کدام سوال) کدام حساب بستانکار می گردد؟

الف) هزینه استهلاک
ب) استهلاک دارائی نامشخص
ج) استهلاک انباشته
د) استهلاک انباشته دارائی غیرجاری

432
اگر موسسه مازند گستر ساختمان محل کار خود را به قیمت 000/800/6 ریال خریداری کند عمر مفید 20 سال قابل استفاده باشد تاریخ خرید 1/1/79 ثبت اصلاحی در پایان دوره مالی 79 کدام گزینه است ؟

الف) دارائی 000/800/6
استهلاک انباشته 000/800/6

ب) پیش پرداخت 000/800/6
دارائی بستانکار 000/800/6

ج) هزینه استهلاک ساختمان 000/240
استهلاک انباشته 000/240

د) هزینه استهلاک ساختمان 000/340
استهلاک انباشته ساختمان 000/340

433
موسسه مازند گستر در تاریخ اول خرداد ماه ساختمان محل کار خود را با پرداخت 000/480 ریال برای مدت دو سال در مقابل آتش سوزی بیمه نماید کدام گزینه ثبت در مورخ 1/3/79 می باشد؟

الف) بیمه ساختمان 000/480
بانک 000/480

ب) پیش پرداخت بیمه ساختمان 000/480
بانک 000/480

ج) هزینه بیمه بدهکار 000/200
پیش پرداخت بیمه 000/300

د) پیش پرداخت بیمه 000/200
هزینه بیمه 000/200

434
در سئوال قبل در پایان سال 79 ثبت اصلاحی کدام حساب بدهکار می شود ؟

الف) پیش پرداخت بیمه 000/200
ب) بانک 000/200
ج) هزینه بیمه ساختمان 000/200
د) هر سه مورد

435
اگر موجودی ابتدای دوره 000/800 موجودی پایان دوره 000/900 ریال کدام موجودی درپایان دوره در ترازنامه می آید ؟

الف) 000/800 ریال
ب) 000/100 ریال
ج) 000/900 ریال
د) 000/700/1 ریال

436
http://accounting.farafile.ir/
اگر مانده خلاصه سود و زیان مبلغ 000/208/1 ریال بستانکار می باشد. در پایان دوره کدام گزنیه برای بستن بدهکار یا بستانکار می گردد ؟

الف) برداشت بدهکار 000/208/1
ب) سرمایه بدهکار 000/208/1
ج) سرمایه بستانکار 000/208/1
د) سود خالص بدهکار 000/208/1

437
http://accounting.farafile.ir/
برای بستن حساب سرمایه چه ثبتی انجام می پذیرد ؟

الف) حساب سرمایه بدهکار، حساب های دارائی بستانکار
ب) حساب سرمایه بدهکار، حساب تراز افتتاحی بستانکار
ج) حساب سرمایه بدهکار، حساب تراز اختتامی بستانکار
د) هیچکدام

438
http://accounting.farafile.ir/
هزینه بیمه کالا جزء… می باشد ؟

الف) هزینه های فروش
ب) هزینه های عمومی
ج) هزینه های ثبت نشده
ج) هیچکدام

439
http://accounting.farafile.ir/
پایان