موضوع:
طراحی واحد یادگیری درس دوازدهم علوم پایه ششم( جنگل برای کیست؟)
استادمحترم :
دانشجو:
سال تحصیلی :1401
* مقدمه:
درس علوم تجربی درسی بسیار حیاتی و حائز اهمیت در مدارس می باشد . فراگیری علوم تجربی به کودکان کمک میکند تا روش های شناخت دنیای اطراف خود را بهبود بخشند.
جنگل ها اهمیت زیادی برای محیط زیست و نقش مهمی در زندگی سلامت انسان ها دارند و در زندگی انسان و دیگر موجودات زنده نقش تعیین کننده ای دارند.
هدف از این درس این است که دانش آموزان به اهمیت جنگل پی ببرند و بدانند که محیط طبیعی جنگل ،زیستگاه جانداران مختلف است و بنابراین جنگل متعلق به همه آن جانداران می باشد انسان ها نباید در حین استفاده از جنگل به این جانداران آسیب برسانند زیرا این جانداران هر کدام در یک یا چند زنجیره غذایی جای دارند. زمانی که دانش آموزان با این درس آشنا شوند، به اهمیت وجود یک جاندار و تاثیر آن بر سایر جانداران پی می برند.
* بیان مساله
چیستی:
در این درس دانش آموزان با زندگی مشترک جانداران و تاثیر آنها به یکدیگر، روش های حفاظت و بهسازی محیط زیست، تغییراتی که زمین، جانوران و گیاهان در طول تاریخ داشته اند ،درختان بومی، کاشت درخت و روز درختکاری آشنا می شوند. دانش آموزان از طریق آشنایی با رابطه همزیستی به تنوع روابط بین جانداران و اهمیت این روابط و زندگی جانداران پی می برند و نسبت به مشاهده رفتارهای جانوران در محیط های طبیعی حساس می شوند و به مفهوم شبکه غذایی بین می برند .فعالیت های این درس در جهت توجه هر چه بیشتر دانش آموزان به محیط پیرامون، ایجاد حساسیت نسبت به حفظ گیاهان و جانوران طراحی شده اند، همچنین دانش آموزان در می یابند که طبیعت از مواهب الهی است و حفظ و استفاده درست از آن یکی از راه های سپاسگزاری از خالق است.
چرایی :
فعالیت های انسانی مانند ساختن کارخانه، جاده سازی ،کشاورزی و گسترش حریم شهرها زیستگاه های زیادی را از بین برده و از بین رفتن محیط های طبیعی، زندگی جانوران و گیاهان زیادی را در معرض خطر قرار می دهد و به همین علت آموزش مفاهیم مرتبط با محیط زیست اهمیت خاصی در برنامه درسی دارد، بنابراین مفاهیم این درس به منظور ایجاد نگرش مثبت در ارتباط با حفظ طبیعت در دانش آموزان موثر است.
چگونگی:
بهترین و کارامدترین روش برای آموزش این درس روش گردش علمی می باشد زیرا دانش آموزان به صورت عینی جانداران مختلف را مشاهده می کنند.
زنجیره غذایی بین موجودات را پیدا می کنند.جاندارانی که باهم زندگی مشترکی دارند مورد مشاهده و بررسی قرار می دهند و با استفاده از بحث گروهی ، راهنمایی های معلم راهکار هایی برای حفاظت و بهسازی محیط زیست دست می یابند.
* ارتباط طولی و عرضی
ارتباط عرضی
علوم تجربی ششم: درس دوم (سرگذشت دفتر من)
فکر کنید صفحه ی ۱۵ : دانش آموزان را به تامل درباره ی قطع زیاد درختان و آسیب
رساندن به زندگی جانداران از طریق کمبود اکسیژن و افزایش کربن دی اکسید و در
نتیجه الودگی هوا و کمبود هوای سالم وا می دارد، بنابراین دانش آموزان را متوجه
اهمیت زیاد درختان در زندگی جانداران می کند.
در ادامه برای جلوگیری از قطع بی رویه درختان و تخریب جنگل ها از دانش آموزان
میخواهد تا پیشنهاداتی ارائه دهند و از این طریق دانش آموزان را به حفظ محیط
زیست و فرهنگ عدم قطع درختان تشویق می کند که با قسمت چه درختی می کارید
درس ۱۲علوم ششم مرتبط است.
صفحه ی ۱۶ : چون برای تولید کاغذ ، درختان زیادی قطع می شود، در پایان این درس
، دانش آموزان را به کاشت درخت در روز درختکاری در مکان های مختلف تشویق
کرده است.
مطالعات اجتماعی ششم : درس ۶( محصولات کشاورزی از تولید به مصرف )
صفحه ی ۳۰
در این درس درباره ی باغداری که همان کاشت نهال درختان است، بحث شده است و
در صفحه ی ۳۰ حدیثی از امام جعفر صادق (ع) اورده شده است که مردم را به کاشت
درختان دعوت می کند و از ثواب زیاد آن می گوید.
حدیث: " کشاورزی و درختکاری کنید، به خدا قسم هیچ کاری برای مردم پاکیزه تر و
حالل تر از آن نیست" .
که این حدیث با قسمت پایانی درس ۱۲ علوم ششم که درباره ی درختکاری است مرتبط
است.
هدیه های آسمان ششم: شعر خوانی صفحه ی ۵۸
در این شعر دانه و درخت را به قدرت پروردگار در آفرینش و مرگ انسان تشبیه کرده است. با آمدن پاییز، درختان خشک و پژمرده می شوند و با فرارسیدن بهار، زنده و شکوفا می شوند. همانگونه که انسان ها پس از مرگ، دوباره در جهان دیگر زنده میشوند.
ارتباط طولی
علوم تجربی اول :درس ۴( دنیای جانوران) صفحه ی ۲۷ تا ۳۳ :
در این درس دانش آموزان با ویژگی های رشد، حرکت ،غذا خوردن و تفاوت های ظاهری جانوران آشنا می شوند. درباره ی غذای موجودات زنده بعضی از جانوران گوشت خوار ،بعضی دانه خوار و بعضی گیاه خوارند که بین جانوران گوشت خوار،رابطه غذایی برقرار است و این یک مقدمه و آشنایی اولیه دانش آموزان برای ورود و درک درس ۱۲ علوم ششم است.
درس ۵( دنیای گیاهان) صفحه ی ۴۱
در این صفحه تصویر هایی آمده است که فواید گیاهان برای ما و جانوران را نشان می دهد و دانش آموزان را به حفظ گیاهان که جزء محیط زیست است تشویق می کند.
علوم تجربی دوم: درس دوم (هوای سالم ،آب سالم) از صفحه ی ۱۷ تا ۲۱
هوای سالم برای زندگی جانوران و گیاهان لازم است و هوای آلوده زندگی جانوران و گیاهان را با مشکل مواجه می کند بنابراین انسان ها با انجام ندادن بعضی از کارها مانند دود کارخانه ها و خودروها میتوانند در حفظ محیط زیست خود موثر باشند. همچنین ضرورت وجود آب سالم نیز برای ادامه زندگی گیاهان و جانوران بسیار مهم است و در صورت آلوده بودن آب ،هم جانورانی که در دریا زندگی می کنند از بین می روند و این انسان است که باعث آلوده شدن آب دریاها و رودخانه ها می شود مانند ریختن زباله ها و مواد سمی در آن . بنابراین انسان باید برای حفظ محیط طبیعی زندگی جانوران و گیاهان کمک کند نه اینکه با تغییر محیط طبیعی ، زندگی جانوران و گیاهان را به پایان برساند. در نتیجه این درس ب ا قسمت طبیعت را حفظ کنیم درس ۱۲ علوم ششم مرتبط است.
درس ۱۰ ( درون آشیانه ها) صفحه ی ۷۳
در این صفحه ارتباط خرگوش با جانوران دیگر نوشته شده است که همان شبکه غذایی است و خرگوش غذای روباه و عقاب است. سپس با توجه به مثال اورده شده از خرگوش از دانش آموزان می خواهد تا برای تصاویر جانوران دیگر که در این صفحه آمده ( مورچه و کانگرو) نیز ارتباط با جانوران دیگر را بنویسند. این قسمت با بخش می خورد و خورده می شود درس جنگل برای کیست علوم ششم ارتباط دارد.
علوم تجربی سوم: درس ۱۲ ( هر کدام جای خود ۱ )صفحه ی ۹۰ تا ۹۸
این درس به طبقه بندی جانوران می پردازد که جانوران مهره دار به ۵ دسته تقسیم می شوند و هدف این درس آشنایی دانش آموزان با یک گروه از آن ها یعنی دوزیستان است.
درس ۱۳ (هر کدام جای خود ۲ )از صفحه ی ۱۰۰ تا ۱۰۸
این درس ادامه ی درس ۱۲ است که گروه های دیگر جانوران مهره دار مانند ماهی ها، پرندگان، خزندگان و پستانداران را مورد بررسی قرار می دهد و به طور غیر مستقیم از رابطه ی غذایی بین جانداران به بحث می پردازد.
علوم تجربی چهارم: درس ۷ (آهن ربا در زندگی) صفحه ی ۵۸
هدف این درس آموزش و گسترش فرهنگ بازیافت زباله در دانش آموزان است . رها کردن زباله ها در طبیعت به محیط زیست آسیب می رساند ،از طریق بازیافت زباله های خشک می توان محیط زیست پاکیزه ای داشت و از نابودی محیط زیست جلوگیری کرد.
بنابراین این قسمت با بخش طبیعت را حفظ کنیم درس ۱۲ علوم ششم مرتبط است.
درس ۱۱ (بی مهره ها) صفحه ی ۸۴ تا ۹۰
هدف از این درس آشنایی با جانوران بی مهره است. در این درس نیز تا حدودی به همزیستی جانوران با یکدیگر اشاره شده و همچنین رابطه ی غذایی و فایده و ضررهایی که این جانوران برای ما انسان ها دارند آورده شده و در پایان درس برای حفاظت از جانوران و محیط زیست نکاتی بیان شده است. بنایراین این درس با درس ۱۲ علوم ششم مرتبط است.
درس ۱۲ ( گوناگونی گیاهان) صفحه ی ۹۸
در پایان درس نکات مربوط به حفظ گیاهان و درختان اورده شده است و در نتیجه ی حفظ گیاهان ،محیط زیست نیز سالم می ماند که با قسمت طبیعت را حفظ کنیم درس ۱۲ علوم ششم مرتبط است.
درس ۱۳ ( زیستگاه ) صفحه ی ۱۰۰ تا ۱۰۶
این درس با همه ی مباحث درس ۱۲ علوم ششم بسیار مرتبط است و زیستگاه ها و انواع روابط غذایی موجودات زنده با یکدیگر یعنی زنجیره ی غذایی و نقش هر موجود زنده در این روابط بیان شده ،همچنین شبکه غذایی و نقش انسان در حفظ یا تخریب زیستگاه ها اورده شده و دانش آموزان را تشویق به حفظ محیط زیست و جلوگیری از نابودی گیاهان و جانوران می کند.
علوم تجربی پنجم: درس ۲(ماده تغییر می کند) صفحه ی ۱۴ و ۱۵درباره ی دخالت های انسان در تغییر محیط طبیعی است که با قسمت طبیعت را حفظ کنیم درس ۱۲ علوم ششم که درباره ی محیط طبیعی و محیط انسان ساخته و دخالت انسان در تغییر محیط است ارتباط دارد.
* چکیده ی درس
به طور کلی درس جنگل برای کیست؟ درباره ی موضوع روابط بین موجودات زنده و همچنین حفظ محیط زیست بحث می کند.
عنوان می خورد و خورده می شود به موضوع زنجیره ی غذایی و شبکه ی غذایی که به مجموع چند زنجیره ی غذایی می گویند ، می پردازد.
عنوان چیزی هدر نمی رود درباره ی قارچ های تجزیه کننده و نقش آنها در طبیعت است.
عنوان با هم زندگی می کنند به همزیستی یا همان زندگی مشترک جانداران و تاثیر آنها به یکدیگر اشاره می کند که همیاری ،همسفرگی و زندگی انگلی سه نوع رابطه همزیستی است که بین جانداران وجود دارد و این روابط در زندگی آنها بسیار اهمیت دارد.
عنوان طبیعت را حفظ کنیم در مورد روش های حفاظت و بهسازی محیط زیست است.
عنوان وقتی اوضاع تغییر می کند در مورد تغییراتی که زمین ،جانوران و گیاهان در طول تاریخ داشته و سرنوشت اجزای موجود زنده یعنی گیاهان و جانوران که طی سلسله مراتبی تجزیه می شوند، آورده شده است.
چه درختی می کارید ؟ که عنوان پایانی درس می باشد ،در مورد درختان بومی، کاشت درخت و روز درختکاری است.
✓ اهداف نویسی
اهداف کلی:
آشنایی با روابط بین جانداران و حفظ محیط زیست
اهداف جزئی:
۱_دانش آموز با زنجیره ی غذایی و شبکه ی غذایی آشنا شود.
۲_اهمیت روابط بین جانداران را بفهمد.
۳_ آشنایی با انواع همزیستی جانداران( همیاری،همسفرگی،زندگی انگلی) و اهمیت و تاثیر آنها به یکدیگر
۴_آشنایی با محیط طبیعی و مصنوعی
۵_آشنایی با درخت های بومی
اهداف رفتاری⬇️
اهداف شناختی: پس از پایان درس انتظار می رود دانش آموز بتواند:
۱_شبکه ی غذایی را تعریف کند
۲_چند ارتباط بین جانداران مختلف را نام ببرد.
۳_فایده های ارتباط بین جانداران را بیان کند.
۴_تجزیه کننده های طبیعت را نام ببرد و اهمیت آنها در طبیعت را بیان کند.
اهداف عاطفی: پس از پایان درس از دانش آموز انتظار می رود:
۱_نسبت به شناخت پدیده های اطراف علاقه نشان دهد.
۲_ نسبت به حفاظت از جانداران و حفظ محیط زیست احساس مسئولیت کند.
۳ _به اهمیت گل و گیاه در محیط زیست پی ببرد و نسبت به کاشت و نگهداری از آن ها علاقمند شود.
اهداف مهارتی: پس از پایان درس انتظار می رود دانش آموز بتواند:
۱_ زنجیره غذایی حیوانات مختلف را لیست کند.
۲_ وابستگی جانداران به زیستگاهشان را با ارائه گزارش نشان دهد .
۳_ با کاشت درخت به حفظ محیط زیست کمک کند.
* نقشه ی ذهنی
* روش تدریس : گردش علمی
بهترین و کارآمدترین و روش تدریس فعال این درس می تواند با کاوشگری از جمله گردش علمی انجام گیرد که دانش آموز در طول تدریس فعال خواهد بود و به یادگیری عمیق دست می یابد، فعالیت دانش آموزان در حین تدریس چشمگیر است و محیط نیز همراه با جنبش بازی و تلاش است .
در این روش دانش آموزان را به زیستگاهی که از قبل برنامه های آن با کمک مدیر و معاونان هماهنگ شده است می بریم و از آنها می خواهیم هر آنچه را که در محیط مشاهده می کنند یا توضیحاتی که داده می شود، در دفترچه های خود یادداشت کنند. از یک نفر راهنما یا محیط بان می خواهیم تا برای دانش آموزان توضیحاتی درباره ی زیستگاه و جانوران و زندگی آنها و همچنین باید و نباید های این محیط ارائه دهد. در این روش دانش آموزان به صورت عینی جانداران مختلف و محیط اطراف را مشاهده می کنند، زنجیره غذایی بین موجودات را پیدا می کنند، جاندارانی را که باهم زندگی مشترکی دارند مورد مشاهده و بررسی قرار می دهند و با استفاده راهنمایی های معلم و راهنمای گردش به راهکارهایی برای حفظ و بهسازی محیط زیست دست می یابند.
در پایان از دانش آموزان می خواهیم تا مواردی که مشاهده کرده اند و یاد گرفته اند را به صورت گزارش گرداوری کنند.
اما اگر امکان استفاده از روش گردش علمی میسر نگردد روش های آموزشی دیگری مثل روش نمایشی مشارکتی بحث و گفتگو و استفاده از فیلم و تصاویر مربوط به موضوع درس نیز روش های خوبی برای آموزش این درس می تواند باشد.
* ارزشیابی
ارزشیابی تکوینی: از دانش آموزان سوالاتی پرسیده می شود تا یادگیری های آنها مورد سنجش قرار گیرد. مثلا:
شبکه ی غذایی چیست؟
راهکار های حفاظت از محیط زیست را نام ببرید.
رابطه ی غذایی بین مورچه و شته چگونه است؟
و…
ارزشیابی پایانی: کارت هایی به هر گروه داده می شود که در آن تصویر یک شبکه ی غذایی رسم شده است. در گروه دانش آموزان با یکدیگر درباره ی آن شبکه غذایی بحث کنند و از هر گروه یک نفر به صورت زبانی چگونگی آن شبکه غذایی را برای دوستان خود بیان کند.
* تعیین تکلیف
چون روش تدریس گردش علمی است. در پایان گردش علمی از دانش آموزان می خواهیم تا برای جلسه ی بعد مواردی را که مشاهده کرده اند و یاد گرفته اند ،به صورت یک گزارش گرد آوری کنند.
10