عنوان مقاله:
ترس و اضطراب در امتحان
فهرست
مقدمه
ترس و اضطراب در امتحان
تحقیقات در خارج
بحث و نتیجه گیری
پیشنهادات
چکیده
مقدمه:
ترس و اضطراب در امتحان
اکثر ما از روبرو شدن با موقعیتهای تهدید آمیز یا فشارزا احساس تنش و اضطراب می کنیم، اینگونه احساسات واکنشهای بهنجاری در برابر فشار روانی هستند. اضطراب امتحان به عنوان پدیده ای رایج که به وفور در مراکز آموزشی و تحصیلی دیده می شود و همبستگی بالایی با عملکرد موفق یا ناموفق دانش آموز دارد.
آرکین1 و همکارانش ( به نقل از باندوالوس و همکاران 1995) اضطراب امتحان را ناشی از احساس ناکارآمدی و در ماندگی دانسته آن را با کاهش عملکرد فرد تلقی می کنند. وقتی که فرد در خصوص کارایی و توانایی ذهنی خود در موقعیت امتحان دچار سرگردانی و اضطراب گردد. به نحوی که موجب کاهش و افت تحصیلی عملکرد واقعی وی شود. می توان گفت که دچار اضطراب امتحان است.
دانش آموز داری اضطراب امتحان فردی است، که بخوبی مواد و موضوعات درسی کلاس و دوره را فراگرفته، اما به دلیل اضطراب قادر به بیان دانسته های خویش در امتحان نیست. لذا انتظار می رود بین نمره های اضطراب امتحان و نمره های دروس رابطه معکوس وجود داشته باشد2.
کودکان و نوجوانان نیز مانند افراد دیگر دچار اضطراب می شوند، که تنها از نوع و محتوا با بزرگسالان فرق دارد. کودکانی که بیش از اندازه دچار نگرانی می شوند مستعد ابتلا به اضطرابهایی هستند، که در نهایت سلامت شخصیت و تعادل روانی آنها را مختل می کند، امروزه به دلیل افزایش چشمگیر دانش آموزان و علاقه مندی اغلب آنها برای پیشرفت و قبول شدن به مرحله بالاتر و دانشگاه و به خصوص در کشور ما اضطراب امتحان ابعاد وسیعی پیدا کرده است.
اضطراب امروزه یکی از مهمترین آسیبهای روانی مخرب شناخته شده و سهم عمده ای از تحقیقات را به خود اختصاص داده است. به طور کلی انسان دوست ندارد رفتارهایش همواره مورد ارزیابی و نقادی دیگران واقع شود، به همین دلیل در هر زمان که در موقعیت امتحان و آزمون قرار گیرد به گونه ای دچار اضطراب می گردد.
فروید3 در اهمیت اضطراب چنین می گوید: هسته مرکزی حالات روانی نژنذی ( نوروتیک) اضطراب است و اضطراب مرحله اول نوروز به شمار می آید نوروزها برای تسکین اضطرابهایی است، که بر اثر تعارضهایی ایجاد شده اند و آنچه مسلم است اینکه اضطراب دل شوره و … حالاتی هستند که هر انسانی خواه و ناخواه تلخی آن را چشیده است.
همه ساله در اردیبهشت ماه کودکان و نوجوانان دانش آموز و جوانان دانشجو سخت ترین ساعات و روزهای زندگی خود را می گذارنند. دلیل این اعمال این است که امتحانات آخر سال در پیش است و حاصل کار یکساله آنها ارزیابی می شود. و یکسال از عمر آنها در گرو این ارزیابی است همین امر می تواند موجبات اضطراب آنها را فراهم کند. نه تنها بچه ها بلکه بزرگترها نیز از امتحان می ترسند کودکی که مشغول گذراندن نخستین امتحان در دبستان است تا آن مرد و زن میانسالی که در جلسه دفاع از پایان نامه رساله دکتری تخصصی خود می باشند از آزمون بیم دارند زیرا باور شکست در امتحانات موجب تالمات خاطر و نابسامانی روانی فراگیران و بزرگترها می گردد و زندگی آنان را دستخوش تغییر می کند. 4
به طور کلی اضطراب مشکلی است که هر کس در طول زندگی آن را تجربه کرده است متاسفانه اکثر مربیان و والدین به جای تاکید بر یادگیری فرزندانشان بر موقعیت آنها در امتحان تاکید می کنند و ملاک را بر موقعیت خرد در امتحان می دانند به عبارت دیگر معلم درس می دهد تا امتحان بگیرد و دانش آموز درس می خواند تا امتحان بدهد و همین مساله باعث نداشتن آمادگی کافی برای امتحان در نزد امتحان دهندگان می شود و فرد دچار اضطراب می گردد.
در تحقیق حاضر عواملی که باعث اضطراب در بین دانش آموزان می شود بررسی می گردد.
تحقیقات در خارج:
تحقیقی در ارتباط با اضطراب و یادگیری که کیت راسل مدیر مرکز بهداشت رواین ایالت ماسی چوست در یک بررسی با همیاری 120 معلم مدارس ابتدایی نتیجه گیری کرده است که : دلواپسی و پریشانی کودکان آنان را از یادگیری در مدرسه باز می دارد. به نوشته روزنامه واشنگتن پست 120 معلم ابتدایی در یکی از شهرهای ماساچوست تحت راهنمایی کیت راسل5 از دانش آموزان خود خواستند مشکلات احساسی خود را بر روی کاغذ بیاورند، بررسی نوشته های دانش آموزان نشان داد: که آنان همان دلواپسی را دارند که بزرگسالان فعلی در زمان کودکی خود داشتند، اغلب بچه ها نگرانند که برای پدر و مادرشان اتفاق بدی در خارج از خانه افتاده است. بر اساس این نوشته کودکانی که پدرشان خشن است بیم دارند که زمانیکه آنان در مدرسه هستند به مادرشان صدمه بزنند. این تصور باعث می شود که آنان با تظاهر به بیماری از رفتن به مدرسه خودداری کنند، و این پریشانیها و اضطرابها مانع می شود که کودک به بررسی و تکلیف خود برسد.6
اضطراب و یادگیری تحقیق انتشارات وزارت آموزش و پرورش فروردین این بررسیها نشان می دهد که: کودکان شدیداً تحت تاثیر والدین خود هستند و در برابر عصبانیت غمگینی و مشکلات روحی آنان نه تنها احساس مسئولیت می کنند بلکه غالباً کوشش می کنند در خانه تعادل و آرامش روحی را به آنان بازگردانند.
2- اضطراب ناشی از فشار روانی توجه بالینی قابل ملاحظه ای را به خود جلب کرده است . لانی7 روان کاو برجسته در مروری ابتدایی در سابقه این ساله نتیجه گرفت که : ویژگی عمده اضطراب عدم اطمینان و درماندگی در مقابل خطر است عدم اطمینان غالباً به صورت ترس از ناشناخته مطرح می شود و اغلب آن را احساس ناتوانی و درماندگی مربوط می دانند و احساس درماندگی و فلج ذهنی به وجود می آید( کرپس 1944)
3- تحقیق دیگر توسط دیویسی و شوارتز8در سال 1987 صورت گرفت از آزمودنیها خواسته شد که به دوران کودکی خود بیندیشد و هر تجربه ای که به ذهنشان می آید به خاطر آوردند از آنها خواسته شد تجاربی را به یاد آورند که با یکی از 5عاطفه شدید، غم، خشم، ترس، تعجب مربوط باشد و اولین تجربه ای که با هر یک از عواطف به خاطر می آید مشخص کنند آزمودنیهای بر اساس پاسخ به پرسشنامه ها به 3 دسته سرکوب گر و غیر سرکوب که سرکوب گر دارای اضطراب بالا و سرکوب گر دارای اضطراب پایین تقسیم شده از این آزمایش معلوم شد که سرکوب گران عواطف منفی کمتری را به خاطر آوردند و خاطرات اولیه منفی در زمان یادگیری به طور معنی داری قدیم تر بودند.
4- تحقیق دیگر در سال 1976 انجام شده در مورد تاثیر رگه و حالت اضطراب بر عملکرد شخصی در زمینه آزمودنیهای ریاضیات عینی و ذهنی و برای دانش آموزان کلاس اول و سوم که آزمون IMP به عنوان آزمودنیهای ریاضیات عینی و ذهنی و برای سنجش گردد و حالت اضطراب کودکان Staic به عنوان نمونه مورد استفاده قرار گرفت.
5- ساراسون9 و همکارانش آزمونی تهیه کردند تا میزان اضطراب و نگرانی دانش آموزان را از امتحان مورد سنجش قرار دهند این آزمون به نام آزمون مقیاس اضطراب کودکان معروف است دارای 20 سوال می باشد و پاسخ مثبت به پرسشها نشانه اضطراب است نتیجه آن آزمون نشان داده که دختران بیش از پسران مضطرب نگران هستند در حالی که نمرات آنها از پسرها بیشتر می شود و دلیل آن را اعتماد به نفس بیشتر پسرها نسبت به دخترها دانست.10
بحث و نتیجه گیری:
داشتن افکار ناراحت کننده و عدم اعتماد به نفس و وضعیت عاطفی و روانی ناراحت کننده موجب اضطراب امتحان می شود و در برخورد با سوالات امتحان دو نوع طرز فکر وجود دارد، گروهی موفقیت یا شکست خود را مربوط به عوامل درونی می دانند. این گروه از افراد در فعالیتها کوشش بیشتری از خود نشان می دهند و با برنامه ریزیهای صحیح سعی می کنند نیروی درونی خویش را تقویت بخشند. برعکس گروهی که عمل موفقیت و شکست خود را مربوط به عوامل درونی می دانند. این گروه از افراد در فعالیتها کوشش بیشتری از خود نشان می دهند و با برنامه ریزیهای صحیح سعی می کنند نیروی درونی خویش را تقویت بخشند. برعکس گروهی که عامل موفقیت و شکست خود را مربوط به عوامل بیرونی می دانند، مثلاً تصادف یا شانس در فعالیتها کوشش زیاد نمی کنند، و برای توانائیهایشان ارزشی قائل نیستند. پس همانگونه که از فرضیه نتیجه گیری می شود سوالات مربوط به این فرضیه به جز سوال سوم مورد تایید قرار گرفته و دانش آموزان آزمایش شونده به دو سوال قبل پاسخ مثبت دادند.
در فرضیه دوم نگرانی از نتایج احتمالی و عدم موفقیت و ترس از شکست باعث اضطراب در امتحان می شود. ترس از شکست و نگرانی آینده رکن اصلی اضطراب و نگرانی ناشی از امتحان را تشکیل مید هد. اگر شخص در امتحان احساس شکست کند این فکر را می کند که آدم شایسته ای برای انجام این کار نیست، و امتحان برای او مسئله ای بسیار آزاد دهنده است چون تصور می کند موفقیت او در گرو موفقیت در امتحانش است، و با توجه به این فرضیه و سوالات و یافته های بدست آمده اکثر دانش آموزان به سوالات مربوطه پاسخ مثبت داده اند و فرضیه برای ما قابل تایید است .
پیشنهادات:
پیشنهادات زیر می تواند عواملی جهت کاهش میزان اضطراب دانش آموزان در امتحانات باشد.
1- والدین باید توقعات و انتظارات خود را با علائق و استعدادهای کودکان خود هماهنگ کنند.
2- تنبیه کودک به خاطر نمره کم نه تنها باعث پایین آمدن اعتماد به نفس و عزت نفس تحصیلی وی خواهد شد بلکه زمینه ذهنی منفی نسبت به تحصیل در او ایجاد کرده موجب مضطرب شدن دانش آموزان خواهد شد. لذا باید از تنبیه کودک، بویژه تنبیه بدنی وی به خاطر مسائل تحصیلی اجتناب نمود.
3- والدین باید نقاط قوت و استعدادهای فرزندان خود را بشناسند و آنها را تایید و تقویت کنند.
4- معلمان نیز باید سطح توقعات خود را با تواناییها و استعدادهای دانش آموزان هماهنگ کنند.
5- معلمان باید محیط مساعد و آرامی برای دانش آموزان در جلسه امتحان فراهم کنند تا حالت تنش دانش آموزان از بین برود و اضطراب وی کاهش یابد.
6- معلمان و والدین باید از مقایسه دانش آموزان با سایر همکلاسان خود جدا خودداری کنند تا از ایجاد احساس حقارت و اضطراب جلوگیری شود.
7- معلمان باید انتظارات خود از دانش آموران، اهداف نحوه نمره گذاری، نوع ( تستی یا تشریحی) و تاثیر امتحانات مختلف در امتحان پایانی ( اگر امتحان میان ترم یا امتحان پایان ترم باشد) را مشخص کنند تا دانش آموز با توجه به آن برنامه ریزی مطالعاتی مناسبی تدارک ببیند.
8- اگر دانش آموز بیاموزد که در تمام موقعیت های حساس زندگی به خداوند تکیه کند آرامش بیشتری خواهد داشت آموختن دعا یا سوره ای کوتاه از قرآن می تواند به کاهش اضطراب دانش آموز کمک کند .
9- تاکید بیش از حد بر ارزش نمره بالا و منوط کردن ارزشمندی کودک به نتایج تحصیلی وی مثلاً به کودک گفته می شود: تو دختر یا پسر خوبی هستی، چون بیست گرفته ای و یا برعکس) باعث بالا رفتن اضطراب و کاهش احساس ارزشمندی وی خواهد شد.
10- چون ساعتت آخر روز آمادگی ذهنی شما برای یادگیری کاهش می یابد بهتر است دروس ساده تر را تا اخر وقت مطالعه کنند و در حین مطالعه هر وقت خسته شدید چند دقیقه استراحت کنید.
11- در صورتیکه به سوالهای یک یا چند امتحان به نحوی که انتظار دارید به خوبی پاسخ ندادید خاطر خود را پریشان نکنید بلکه سعی نمایید سایر امتحانات باقی مانده را به خوبی بگذرانید.
12- در صورت عدم موفقیت سعی کنید واقع بینانه به ارزیابی این عدم موفقیت بپردازید قبل از همه باید بدانید دنیا به آخر نرسیده است کمی بهتر بیاندیشید.
و در آخر گامهای زیر در جلسه امتحان می تواند از ایجاد اضطراب و تنش جلوگیری کند.
گام اول: اگر امتحان در کلاس خودتان برگزار می شود بهتر است در جای همیشگی خود بنشینید.
گام دوم: در روی صندلی و یا کنار آن جایی برای وسایل و لوازم التحریر خود پیدا کنید که در طول امتحان راحت تر به آنها دسترسی پیدا کنید.
گام سوم: سعی کنید نگرانی و اضطراب بی مورد به خود راه ندهید، نفس عمیقی بکشید و با اعتماد به نفس و آرامش کامل در صندلی قرار گیرید و به سوالات جواب دهید .
به امید موفقیت شما عزیزان
چکیده:
اضطراب امتحان به عنوان پدیده ای رایج که به فور مرکز آموزشی و تحصیلی دیده می شود. همبستگی بالایی با عملکرد موفق یا ناموفق دانش آموزان دارد. و اصطلاحی است که در روانپزشکی کاربرد وسیعی دارد، و در شرح خیلی از پدیده های جز همیشه ثابت و حاضر است. بررسی عقیده روانشناسان و روانکاوان بیانگر این نکته است که:
( هر فردی فشار روانی را در زندگی خویش تجربه می کند و بخشی از شرایط انسانی است آنگونه که در هنر و ادبیات تمامی اعصار ثبت شده است. دلیل فراگیر بودن فشار روانی در جامعه تنوع شیوه های بیان فشار روانی است). ولی به هر حال کودکان بیشتر از بزرگترها با مساله اضطراب امتحان روبرو هستند، و به این دلیل برای هر مساله اولویت خاصی قائل هستیم بر اساس این اهداف در این پژوهش تایید میزان اضطراب امتحان در عملکرد دانش آموزان دختر شهرستان کوار در سال 1379 را مورد بررسی قرار می دهیم و از کل دانش آموزان دختر پایه پنجم 96 نفر به عنوان نمونه در نظر قرار گرفته شده و از روش توصیفی و تجزیه و تحلیل با استفاده از درصد و جدول فراوانی استفاده کردیم و به این نتیجه رسیدیم که علل بیشماری از جمله عدم اعتماد به نفس توقع زیاد والدین و معلمان عادت غیر مفید مطالعه و …) می تواند باعث ایجاد اضطراب امتحان در دانش آموزان دختر پایه پنجم شهرستان کوار شود.
امید است که این تحقیق بتواند راهگشای بعضی از مشکلات شما در برخورد با این مساله باشد.
منابع:
1- دکتر بدری مقدم- روانشناسی آموزشگاه ص 103
2- ماهنامه تربیت اضطراب و یادگیری ص 73
3- کتاب روانشناسی ترس: نوشته پروفسور هلموت یونکر
4- نشریه پیوند ماهنامه آموزشی تربیتی 1378
1- Arkin
2 – نشریه پیوند ماهنامه آموزشی – تربیتی 1378.
3- froud
4 – کتاب روانشناسی ترس نوشته پروفسور هملوت یونکر
1-Rasel
6 – ماهنامه تربیت اضطراب و یادگیری، فروردین، سال 73 وزارت آموزش و پرورش.
2- Ralay
1- Paris & shoaptaz
1- aason
10 – دکتر بدری مقدم، کاربرد روانشناسی آموزشگاه، ص 103.
—————
————————————————————
—————
————————————————————
26