بیابان گردی
بیابانگردی، یکی از گونه های طبیعت گردی است. سیمای منحصر به فرد بیابان ها، حیات جانوری و گیاهی، آسمان شب، یادمان های تاریخی، آرامش بیابان و بسیاری از جذابیت های دیگر، بیابان ها را به یکی از جاذبه های طبیعت تبدیل کرده و گردشگران را به بازدید از این مناطق مشتاق نموده است.[۱]
حتی گروهی از گردشگران ماجراجو با پذیرش سختی های فراوان برای گذر از بیابان های بزرگ و تاب شرایط سخت بیابانی، سفرهایی پرماجرا را برای خود رقم می زنند.
امروزه در برخی از کشورها مانند تونس تنها از گردشگری در بیابان خود سالانه تا سه میلیارد دلار درامد کسب می کنند. این در حالی است که رونق گردشگری در بیابان نه تنها سبب بازده اقتصادی برای گستره وسیعی از کشور که ظرفیت های تولیدی کشاورزی و صنعتی رقابتی ندارند، فراهم می آورد بلکه برخی شیوه های سنتی فراموش شده مانند صنایع دستی و شتربانی را احیا نموده و به بهبود سطح زندگی جوامع محلی می انجامد.[۲]
منابع گردشگری طبیعی
منابع گردشگری طبیعی بیابان مشتمل بر منابع طبیعی متنوعی است که از اثر متقابل توپوگرافی، آب و هوا، منابع آب و تیپ و تراکم گیاهی ایجاد شده است. برخی از این منابع عبارتند از: چشم اندازهای بیابانی، آسمان بیابان در شب، بیشه زارهای بیابانی، جانوران بیابان زی و تل ماسه ها. [۳]
منابع گردشگری انسانی
آن دسته از جلوه های زندگی انسانی در امروز و زمان های گذشته که در بستر بیابان و کویر جای گرفته است در کنار کنش های اجتماعی سنتی، باورها، آداب و رسوم محلی، بناها تاریخی و باستانی از جمله جلوه های انسانی مناطق بیابانی است که از نظر گردشگری با تقاضا همراه است. برخی از این منابع عبارتند از: یادمان های تاریخی و باستانی در بیابان (کاروانسراها و پل ها)، غارهای با ارزش دیرین انسان شناسی، زیارتگاه ها و آرامگاه ها، جاذبه های معماری سکونت گاه های انسانی، صنایع دستی، ورزش و بازی های محلی، شیوه زیست سنتی مردم، جلوه های همزیستی انسان با طبیعت، مراسم های آئینی و …[۴]
فعالیت های گردشگری
فعالیت های گردشگری بیابان محدود اما خاص این دسته از مناطق طبیعی است. این فعالیت ها متکی به منابع گردشگری، آب و هوای بیابان و عوارض زمینی است. فهرست زیر شماری از فعالیت های تفرجی ممکن در نواحی بیابانی است. ماسه درمانی، پیاده روی در بیابان، دوچرخه سواری در بیابان، موتورسواری با موتورهای پهن چرخ، خودرو سواری بر روی تل ماسه ها، رالی بیابان، اسکی روی تپه های ماسه ای، شترسواری، مشاهده پرندگان آبزی و کنار آبزی، رصد ستارگان، گردش در بیشه های بیابانی، خرید صنایع دستی، خرید از بازارچه های محلی، دیدار از بناهای تاریخی و زیارتی، دیداز از جلوه های همزیستی انسان با طبیعت، شکار، روستاگردی، کوه نوردی.[۵]
پتانسیل های بیابان گردی در ایران
بیش از یک پنجم مساحت کشور ایران را (افزون بر سیصد هزار کیلومتر مربع) بیابان هاى واقعى در برگرفته است. بیابان هاى ایران به طور عمده ناشى از تاثیر کمربند پرفشار جنب حاره بوده و بخشى از کمربند بیابانى بزرگ کره زمین هستند که بخش هاى دیگر آن را بیابان هاى مشهورى همچون شبه جزیره عربستان، صحراى آفریقا، سونوراى مکزیک، نواداى آمریکا تشکیل مى دهد.[۶]
گذشته از وسعت کم نظیر که موجب مى شود مجموع مساحت بیابان هاى ایران در شمار چهار بیابان نخست جهان قرار گیرد، عوامل جغرافیائى متعددى موجب شده است بیابان هاى ایران به عنوان جاذبه هاى سیاحتى از موقعیت ممتازترى نسبت به همگنان خود در دیگر نقاط جهان برخوردار باشند.[۷]
بیابان های باشکوه ایرانی، دربرگیرنده همه آن چیزهایی است که در یک مسافرت ماجراجویانه یا بیابان گردی در طبیعت زیبا و دست نخورده لازم است. بیابان به طور زنده از اشکال متنوع و رنگارنگی از کشور ایران حکایت می کند. دشت های نمکی وسیع و سفید، تلماسه های طلایی به علاوه تپه ماهورهای سبز روشن، زرد و قرمز، طیف حیرت آوری از رنگ های تماشایی برای مسافران بیابان در روشنایی روز بوجود می آورد. بی شک، جذابیت شب های کویر بالاتر از انتظار است و شامل منظره جذاب ستارگان بوده که به طور فریبنده ای نزدیک و واقعی به نظر می رسند.[۸]
عوامل پیچیده اقلیمى موجب شده اند بیابان هاى ایران گرم تر از دیگر نواحى بیابانى دنیا باشند. آنچنانکه به تصریح شمارى از استادان جغرافیاى دانشگاه تهران قطب حرارتى کره زمین، کویر شهداد در کرمان است.[۹]
بیابان گردی در چین
چین یکی کشور هایی محسوب می شود که با هوشمندی توانسته در کنار جذب گردشگران از آثار تاریخی و کهن خود، آنها را به بازدید از جاذبه های بیابانی نیز ترغیب کند. این کشور به منظور کسب درآمد از طریق جلب گردشگران داخلی و خارجی در بعضی از مناطق بیابانی خود که پروژه های تثبیت شنهای روان انجام شده است و عرصه های بیابانی بصورت جنگلکاری های وسیع و فضای سبز مناسب در آمده است با ایجاد تسهیلات و امکانات رفاهی، پارک ها و تفرج گاه های زیبائی ایجاد نموده است.
از سال 2000، براساس میراث زمین شناسی و با هدف حفظ این میراث، چین به طور رسمی 44 ژئوپارک ملی را به منظور جلب اکوتوریست های داخلی وخارجی معرفی کرد. حفظ و توسعه این میراث، فواید اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی مطلوبی در چین به بار آورده است و باعث شده این کشور در شبکه ژئوپارک های جهانی تحت سرپرستی یونسکو جایگاهی ممتاز پیدا کند.
با اجرای برنامه های توسعه توریسم تعداد توریست ها و اکوتوریست ها در سال 1980، 7/5 میلیون نفر بوده در حالیکه در سال 2001 این میزان به بیش از 89 میلیون نفر رسیده است. یعنی چین در طی 20 سال بیش از 1700 درصد رشد در تعداد توریست ها و اکوتوریست های خود داشته است. میزان درآمد ناشی از توریسم در سال 1996، 6/30 میلیارد دلار آمریکا بوده است در حالیکه در این درآمد در سال 2001 به بیش از 7/61 میلیارد دلار رسیده است و از این نظر مقام پنجم در بین کشورهای دنیا را دارا می باشد.[۱۰]
7