بسمه تعالی
جمهوری اسلامی ایران
اداره کل آموزش و پرورش استان ….
اداره آموزش و پرورش شهرستان….
عنوان اقدام پژوهی :
چگونه توانستم هویت ملی-اسلامی دانش آموزانم را با بکارگیری از آیات قرآنی و منشور حقوق بشر کورش در درس مطالعات اجتماعی تقویت کنم؟
نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی :
…
پست سازمانی : …
رشته تحصیلی : علوم اجتماعی
آخرین مدرک تحصیلی : …
دوره تحصیلی : متوسطه اول
سمت فعلی : دبیر
شماره پرسنلی : ….
فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
توصیف وضع موجود و بیان مسئله
خلاصه آنچه گفته شد
جمع آوری اطلاعات(1) (شواهد)
تجزیه وتحلیل اطلاعات
خلاصه یافته های اولیه
شرح واژه های کلیدی تحقیق
تعریف هویت (ibentity )
تعریف هویت ملی مذهبی
بعد تاریخی هویت ملی
دانش آموزان
قرآن کریم
خصائص ذوالقرنین در قرآن
منشور حقوق بشر کورش
ساخت منشور
ترجمه بخشی از منشور حقوق بشر کورش
اصول ومبانی درس مطالعات اجتماعی
انواع شیوه های تاریخ نگاری
روش روایی (نقلی)
روش ترکیبی
روش تحلیلی
معیارهای ارزشیابی
را ه های پیشنهادی
چگونگی اجرای راه جدید
جمع آوری اطلاعات(2) (شواهد)
تجدید نظر در روش های انجام گرفته واعتبار بخشی آن
ارزیابی نتایج
نتیجه گیری
پیشنهادات
منابع و ماخذ
چکیده
متاسفانه کتب تاریخ ما بدون توجه به نیاز روز دانش آموزان ومسائل موجود در جامعه ی ایرانی تالیف شده و صرفا به شیوه ی نقل حوادث تاریخی پرداخته ودانش آموزان هم به حفظ آن ها می پردازند بدون این که تحلیلی وتفسیری انجام گیرد و به رفع مشکلات فعلی ما بپردازد. برای حل این مشکل تصمیم گرفتم دانش آموزانم را با تحلیل وتفسیر آثار تاریخی که چقدر درخودباوری وهویت ما اهمیت دارند آشنا سازم . آثار مورد مطالعه ی ما منشور حقوق بشر کورش بوده ودانش آموزان از آن ومسئله ی حقوق بشر اطلاعاتی نداشتند . برای اجرای تدریسم چند فعالیت به دانش آموزانم داده بودم تا درزمان تدریس اکثر کارها با مشارکت فردی و گروهی آنان اجرا شود پس از تهیه ی موارد خواسته شده در جلسه ی بعدی با استفاده از روش های گوناگون تدریس (ایفای نقش و اجرای نمایش نامه و پژوهش آموزی وپرسش وپاسخ وسخنرانی )پیرامون تاسیس حکومت هخامنشی و زندگی کورش وتحلیل منشور حقوق بشر کورش و واژه ی ذوالقرنین در آیات قرآنی به تدریس پرداختیم . بدین ترتیب دانش آموزان با یکی ازهویت های ملی-اسلامی که کورش مرد خردمند وعدالت گستر تاریخ جهان می باشد آشنا نموده و همچنین دانش آموزان چگونگی تحلیل متون تاریخی وآثار آن را درک نموده بودند و به این نکته پی بردند که "تاریخ معم انسان هاست ." (امام خمینی (ره). مروری گذرا به سرگذشت تاریخی تمدنهای بزرگ بشری این حقیقت را آشکار می نماید که سرآغاز انحطاط و سقوط و انقراض این تمدن ها ، ازخودبیگانگی و وادادگی در برابر مهاجمین بوده است ! حال اگراز همین منظر، به محتوای کتب درسی تاریخ بنگریم ، نگاه ما بسیار متفاوت با آنچه که هم اکنون در این حوزه دنبال می شود ، خواهد بود و بهتر متوجه خواهیم شد که در کدام جهت گام برمی داریم . یکی ازهویت های مهم ملی-اسلامی-تاریخی تاریخ ما کورش موسس حکومت هخامنشی می باشد.کورش که درقرآن کریم تحت عنوان ذوالقرنین ذکرشده (علامه طباطبایی)برای ایجادصلح وآزادی اندیشه و دین ، منشورحقوق بشررا نوشته است درحالی که امروزه بحث حقوق بشر وشکنجه انسان ها وحمله به کشورهای ممالک اسلامی از مشکلات عمده ی جوامع متمدن بشری می باشد. برای مقابله با این تهاجمات احیای هویت های ملی-اسلامی ضروری است .
کلید واژگان :
هویت ملی ،اسلامی-منشور کورش-آیات قرآنی
مقدمـه
احساس تعلق به گذشته و پیوند با هویت هایی که آدمی را به اصل و ریشه های تاریخی اش مرتبط ساخته و متصل می نماید ، حس زیبا و بسیار خوشایندی است که به انسان آرامش خاطر و اعتماد به نفس شایانی می بخشد . این که انسان بداند مهد و گاهواره نخستین او کدام است و ریشه های او درکدامین نقطه از این کره خاکی در زمین فرورفته است ، قهرمانان و الگوهای تاریخی و میهنی اش در قلب تاریخ وعصراساطیری چه کسانی بوده اند ، الگوها و اسطوره های حماسی ، تاریخی و فرهنگی ، به افراد یک ملت هویتی مشترک و یکسان می بخشد به طوری که برآیند و حاصل این هویت ، وحدت و یکپارچگی ملی در برابر بیگانگان است و به همین دلیل نباید این قهرمانان و اسطوره ها و باورهای ریشه دار را از مردم گرفت . چرا که نابودی آنها ، نابودی کلیت و یکپارچگی ملتی را به دنبال خواهد داشت .
مروری گذرا به سرگذشت تاریخی تمدنهای بزرگ بشری این حقیقت را آشکار می نماید که سرآغاز انحطاط و سقوط و انقراض این تمدن ها ، ازخودبیگانگی و وادادگی در برابر مهاجمین بوده است ! حال اگراز همین منظر، به محتوای کتب درسی مدارس بنگریم ، نگاه ما بسیار متفاوت با آنچه که هم اکنون در این حوزه دنبال می شود ، خواهد بود و بهتر متوجه خواهیم شد که در کدام جهت گام برمی داریم . وقتی کتاب تاریخ مدارس مان را ورقی می زنیم با کمال تعجب می بینیم که از آن همه قهرمانان و اسطوره های ملی و تاریخی ایران زمین تنها چند تن برایمان باقی مانده اند و تازه وقتی که دقیق تر می شویم می بینیم که همین شخصیتها نیز در این کتابها به درستی و دقت به نسل جوان معرفی نشده اند . از انسانهای مبارز و برجسته تنها شبحی برجای مانده است که هیچ شباهتی با اصل ندارد.
نگاهی به تاریخ باستان ایران زمین می افکنیم گویی که در بین شجاعان و حماسه آفرینان این قوم ، رادمردانی همچون رستم و کاوه آهنگر و فریدون و آرش کمانگیر وکورش … را نمی توان یافت تا بتوان آنان را به عنوان الگو و سرمشقی برای کودکان و نوجوانان این مرزو بوم معرفی نمود و یا مثلاً انگار نه انگار که در این کشور پادشاهی بلند آوازه مانند کوروش پا به عرصه وجود نهاده که در سایه حکمرانی مبتنی بر تساهل و همزیستی مسالمت آمیز وآزادی اندیشه وبیان ومذهب وی نیمی از کره زمین سالیان مدید در کنار هم در صلح و دوستی و آرامش زیسته اند و منشور جاودانی حقوق بشر او الگو و سرمشق جهان متمدن در همزیستی و احترام به حقوق انسانها بوده است نتیجه این نوع نگاه ، این می شود که سخاوتمندانه تمام سرمایه ها و شخصیتهای تاریخی خویش را برباد می دهیم تا به جای ما و فرزندانمان ، بیگانگان از این افتخار و مباهات بهره برده و آنها را به خویشتن منتسب نمایند . بدیهی است روزی فرزندان ما از ما خواهند پرسید که آیا براستی این تاریخ چند هزارساله تمدن نیاکانمان تا این حد مختصر و بی مقدار بوده است؟! و اصولاً آیا چنین تاریخ مختصر و بی ارزشی ، قادر خواهد بود تا آن هویت ملی مستحکم و زوال ناپذیر را در روح و جان فرزندانمان ، ایجاد نماید ؟ ما باید بدانیم که نسل جوان علاوه بر شخصیتهای دینی و مذهبی خود که الگوهایی فراتر از مرزهای ملی و میهنی می باشند ــ و تنها به ما ایرانیان تعلق ندارند ــ به الگوهایی ملی و ایرانی-اسلامی نیز نیازمندند تا بتوانند ملیت وگذشته بومی خویش را به درستی بشناسند و بر آن تکیه کنند . هر چند که در معرفی صحیح همان شخصیتها و الگوهای مذهبی نیز عاجز و ناتوان بوده ایم و اکنون فرزندان ما در وضعیتی به سر می برند که احساس پوچی و بی هویتی می کنند و ما نه تنها نتوانسته ایم هویتی اسلامی را در آنان ایجاد نماییم ؛ بلکه گذشته بومی را نیز از آنان گرفته ایم . حال چگونه و بر اساس چه منطقی انتظارداریم که این جوانان در برابر تهاجمات فرهنگی و نظامی بیگانگان بایستند و در راه صیانت ازکیان و هستی کشورشان تعصب و پایمردی از خود نشان بدهند.
بررسی هویت های ملی -اسلامی و تدریس این مسائل در کلاس درس مطالعات اجتماعی که از جمله بحث پیچیده ی حقوق بشر وقوانین مدنی که در جامعه کنونی از هر سو در معرض تیرهای سهمگین تهاجم فرهنگی ومسخ فرهنگی می باشد و نظام آموزش وپرورش ما از آن رنج می برد وتاکنون کتبی که در این زمینه تدوین شودیا تغییر محتوای کتب براساس توجه به هویت های تاریخی انجام گیرد، اقدام خاصی صورت نگرفته است.
توصیف وضع موجود( بیان مسئله )
اینجانب … مدت … سال است که در امر تدریس در رشته مطالعات اجتماعی مشغول به خدمت هستم و در حال حاضر در دبیرستان … متوسطه اول در شهرستان …. که دارای سطح علمی بالایی می باشند، مشغول به تدریس هستم.
ازجمله دروس علوم اجتماعی دوره ی متوسطه اول درس مطالعات اجتماعی می باشد که با تنگناها وچراهای متعددی مواجه می باشدکه برخی ازآنها عبارتند از:یکنواختی شدن تدریس توجه بیش از حد دبیران به نکات مهم کتاب ، یادگیری طوطی وار درس از سوی دانش آموزان، عدم توجه به فنون داستان پردازی در محتوای کتاب ، وادارنمودن دانش آموزان به حفظ سوالات ومفاهیم طرح شده ی دبیر، بی توجهی به تصاویر ونقشه های تاریخی ، درک کم دانش آموزان از اهمیت درس درزندگی شان، عدم درک زمان ومکان در درس و سوالاتی (که سال ها ذهنم را به خود مشغول می دارد ) ازقبیل: چرا ما ایرانیان در شناساندن تمدن وفرهنگ ملی- اسلامی خود به جهانیان و به ویژه دانش آموزان مان ضعیف عمل می کنیم ؟دیگر این که چرا ازآثار تاریخی ارزشمند در جریان تدریس، جهت احیای هویت های ملی -اسلامی کمتر بکارگیری می شود؟ چرا روش های نوین تدریس در درس مطالعات اجتماعی کمتر استفاده می شود؟چرا دانش آموزان از زنگ مطالعات اجتماعی لذت نمی برند؟چرا تحلیل تاریخی در کتب ما وجود ندارد؟ چرا مولفان کتب ازروش نقلی تاریخ نویسی در کتب مطالعات اجتماعی استفاده می کنند؟ چرا از تاثیر وقایع تاریخی و آثار تاریخی بر ذهن و ساختار شخصیتی دانش آموزان کمتر سخن می گویند؟ چرا معلمان تاریخ بحث هویت ملی- تاریخی واهمیت آن را در کلاس ها مطرح نمی کنند؟چرا دانش آموزان ما دهها کتب دینی-قرآنی-پرورشی را در طول دوران تحصیلشان می گذرانند باز جامعه ما دچار ناهنجاری های اخلاقی و بد حجابی وسایر مشکلات مواجه است؟
با توجه به تنگناها وسوالات مطرح شده فوق تصمیم گرفتم در تدریس درس مطالعات اجتماعی به ویژه مباحثی که احیاگر هویت تمدن ایرانی-اسلامی باشد را با ارائه تحقیق گروهی -فردی و فعالیت های عملی به دانش آموزان وتحلیل وتفسیر آثاربرجسته ی تاریخی ،توجه وعلاقمندی به هویت ملی و خودباوری را در بین دانش آموزانم تقویت نمایم .
ازآنجا که یکی از درس های مطالعات اجتماعی سال اول راجع به تاریخ ایران باستان (تمدن های اولیه-مادها-هخامنشیان-سلوکیان-اشکانیان-ساسانیان) می باشد .تحلیل وتفسیر آن چندان مورد توجه قرار نگرفته به نوعی مورد بی مهری و مظلوم واقع شده ضروری به نظر می رسد درتغییر محتوای کتاب و شیوه های تدریس دبیران تحولی بنیانی و نوینی در نظام آموزش وپرورش ما به وجود آید.
مسئله مهم دیگراین که دانش آموزان ما نسبت به هویت ملی-اسلامی ما بریده وبیگانه اند ومشکلات متعدد اجتماعی و ارتباطی جامعه فعلی ایران امروز حقیقت گویای این مشکل می باشد .کهنگی متون درسی و تدریس سنتی درس و طرح سوالات در سطح دانش ودرک وفهم منجر به آن شده که دانش آموزان محصور در واژگان ومفاهیم کتاب باشند وچون برای گذراندن درس وکسب نمرات بالا از اهداف اصلی شان می باشد در مدت زمان بسیار کوتاه مطالب آموخته شده را فراموش می کنند بدون این که تحولی در احیا ء هویت ملی -اسلامی شان به وجود آید.
نهایت این که پس از تصمیم گرفتن برای انجام این کار عملی از دانش آموزانم پیرامون حقوق بشر وسیر تاریخی آن و حکومت هخامنشی سوالاتی نموده بودم.
خلاصه آنچه گفته شد به این شرح می باشد:
1- تقریبا اکثر دانش آموزان از سیر تاریخی آن که اولین منشور حقوق بشر(کورش) از سرزمین ایران می باشد ، اطلاعی نداشتند .
2- برخی دانش آموزان راجع به نقض حقوق بشر در چین که از خبرها شنیده بودند اطلاعات ناقصی ارائه داده بودند.
3- تقریبا اکثر دانش آموزان از هویت ملی- تاریخی اطلاعاتی نداشتند.
4- اکثر دانش آموزان پیرامون حکومت هخامنشی وکورش مطالبی بیان می نمودند.
5- دانش آموزان داستان بردیا را به خوبی بیان کرده بودند.
6- دانش آموزان در سطح حیطه ی دانش ودرک وفهم به ارائه اطلاعات می پرداختند.
7- تحلیل محتوا از متون درس وآثارتاریخی از سوی دانش آموزان چندان مطلوب نبود.
مطالب گفته شده دانش آموزان را با هم بررسی نمودیم ودانش آموزان پی به این نکته بردند که تاریخ درسی تحلیلی توام با پژوهش می باشد و ضعف هایی در مطالعه درس مطالعات اجتماعی دارند.
لذا با دانش آموزان کلاسم مشورت نمودم و با تبادل و نظری که بچه ها با هم داشتند در شش موضوع زیر با توجه به امکانات شان وتقسیم کار گروهی تصمیم گرفتند اطلاعاتی جمع آوری نمایندکه عبارت از:1-درباره ی زندگی کورش نمایشی اجرا کنند.2-راجع به حقوق بشر تحقیق کنند.3-تصویر وترجمه منشور حقوق بشر کورش را تحلیل ودر ایستگاه آموزش تاریخ کلاس نصب نمایند،4 – پیرامون آزادی عقیده و نظام برده داری دردنیای قدیم وامروزه تحقیق نمایند.5-ذوالقرنین در قرآن کریم رامعرفی کنند. 6-درباره ی هر یک از واژگان زیر با مراجعه به اینترنت وفرهنگ ها مطالبی جمع آوری کنند:هویت-هویت ملی کورش ومنشور حقوق بشر-تاریخ -ذوالقرنین.
پس از ارائه سوالات به دانش آموزان یک هفته فرصت دادم پیرامون موضوعات مطرح شده فعالیت گروهی -فردی نمایند وهفته بعد گزارش تحقیقشان را در کلاس ارائه نمایند.دانش آموزان با شوق وعلاقه خاصی کلاس درس را ترک نموده بودند زیرا زنگ تفریح بود وشور ونشاط تاریخی این زنگ.
جمع آوری اطلاعات(1) (شواهد)
برای بررسی بهتر مسئله لازم دانستم با چند نفر در زمینه کارم مشورت هایی داشته باشم، سعی نمودم نظرات حداکثر افراد را در کارم دخالت دهم، لذا با اساتید علوم اجتماعی-تاریخ ومدیر و معاونین مدرسه به ویژه دبیران بحث و گفت و گو نمودم و چگونگی کارم را توضیح دادم و از آنها راهنمایی خواستم، ارشادات آنها گرچه در تسهیل کارم نقشی داشت اما ازآنجا که دبیران ومدیران اطلاعات کاملی در این زمینه نداشتند به سراغ منابع ارزشمند محققان تاریخ و اصول وفنون روش تدریس رفتم وبا مطالعه ی کتبشان اصول ومبانی نظری تدریسم را یاداشت نموده وسپس با مشارکت دانش آموزان ،اطلاعات ارزشمندی کسب کرده بودیم .
تجزیه وتحلیل اطلاعات
پس از مطالعه اسناد ومدارک و بحث هایی که انجام گرفت ،اطلاعات حاصل از این فرایند مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت.مشکلات و محدودیت های درس تاریخ مشخص و راه های متعدد و مناسب روش درست تدریس درس تاریخ یادداشت شد که محور اصلی آن تفسیر وتحلیل حوادث تاریخی وآثار ارزشمند ی می باشد که براساس کتب ومقالات معتبر تاریخی وفنون تدریس جمع آوری شده بود. خلاصه ی یافته های حاصل ازاین تجزیه وتحلیل به شرح زیر مدون واسناد و اطلاعات تفصیلی در پوشه ی درس تاریخ بایگانی شد.
خلاصه یافته های اولیه
برخی از علل اطلاع نداشتن دانش آموزان از اهمیت هویت های ملی -اسلامی به این شرح می باشد:
1-ناشناخته ماندن آثارو بناهای تاریخی برای آنان.
2-آشنایی کم دبیران با شیوه های نوین تدریس در درس مطالعات اجتماعی
3-انگیزه کم دبیران در اجرای کارهای گروهی
4-عدم برگزاری کلاس های ضمن خدمت پیرامون هویت های ملی-اسلامی ومفاخر ملی .
5-اهمیت کم به الگوهای تاریخی-اساطیری از سوی مسئولین در سطح کلان.
6-عدم تالیف کتابی مستقل پیرامون خودآگاهی تاریخی و هویت های ملی-اسلامی.
7-مهارت کم دانش آموزان در تحلیل وتفسیر وقایع تاریخی.
8-بی توجهی به فنون داستان پردازی از سوی مولفان کتب درسی.
9-توجه مطلق به ارزشیابی پایان ترم ازسوی دبیران ودانش آموزان .
10-بی توجهی به علایق وانگیزه ها و ویژگی ها روحی وجسمانی وتوانایی های فکری دانش آموزان در هنگام تدریس مطالعات اجتماعی
11-مطالعه سطحی ودر حیطه ی دانش ودرک وفهم دانش آموزان در درس مطالعات اجتماعی
شرح واژه های کلیدی تحقیق
در این پژوهش واژه های هویت-هویت ملی تاریخی-منشور حقوق بشر کورش-قرآن (ذوالقرنین)-دانش آموزان- مطالعات اجتماعی به عنوان واژه های کلیدی محسوب می شوند که به شرح زیر می باشند:
تعریف هویت : (ibentity )
در ارتباط با هویت تعاریف مختلفی ارایه گردیده است: اریکسون کارکرد هویت را ایجاد هماهنگی میان تصور فرد از خودش به عنوان یک فرد بی نظیر و دارای ثبات و تصور دیگران می داند. از نظر اریکسون ،هویت پاسخ به این سوال است که من کیستم؟ از دیدگاه او نوجوانان و بزرگسالانی که احساس هویت در آنها قوی است, خود را افرادی متمایز و مستقل از دیگران می دانند. در کتاب روان شناسی اجتماعی بارون و برن هویت به این صورت معرفی می شود : از سالهای نخست زندگیمان در خصوص این موضوع که کی هستیم یادگیریهایمان شروع به شکل گرفتن می کنند . با گذشت زمان به این نتیجه می رسیم که چه کسی هستیم . طبقه ی اجتماعی و نژادی , گرایش سیاسی و مذهبی و خود را تعریف کنیم. این تعریف هویت اجتماعی ماست که بر نحوه ی روابط ما با دیگران اثر می گذارد و با تغییر زمینه ی اجتماعی دچار دگرگونی می شود.از نظر کلاپ هویت شامل تمام چیزهایی می شود که در طول زمان و به صورت معتبری درباره ی فرد سخن می گویند مثل نام او , شخصیت او, موقعیت او, زندگی گذشته اش و … او به اهمیت متن و شرایط اجتماعی در این خصوص اشاره کرده و می گوید: اگر متن و شرایط اجتماعی فاقد ثبات و غیر قابل اعتماد باشد, افراد نمی توانند در طول زمان به صورت با ثباتی از خود سخن گویند. در مطالعه ی شخصیت انسان , هویت یک جنبه ی اساسی و درونی است که به کمک آن یک فرد با گذشته اش مرتبط شده و احساس تداوم و یکپارچگی در زندگی می کند. (هاتف نیا،تاریخ 1387/02/19 ).
تعریف هویت ملی -مذهبی
مهمترین نوع از انواع هویت , هویت ملی-مذهبی است , زیرا نقشی تعیین کننده در حوزه ی فرهنگ , اجتماع , دین ،سیاست و حتی اقتصاد دارد, به عبارت دیگر , هویت ملی-مذهبی فراگیرترین و در عین حال مشروع ترین سطح هویت در تمامی نظام های اجتماعی می باشد. هویت ملی-مذهبی فرایند پاسخ گویی آگاهانه یک ملت به پرسش های پیرامون خود , گذشته , کیفیت, زمان , تعلق, خاستگاه اصلی و دایمی , حوزه ی تمدنی , جایگاه سیاسی ,اقتصادی , فرهنگی و ارزش های ملهم از هویت تاریخی خود است.برخی از محققان براین اعتقادند که هویت ملی-مذهبی را می توان مترادف خلق وخوی طبیعت ثانوی و ویژگی و یا منش ملی وکیش دانست.
بعد تاریخی هویت ملی
بر اساس گفته ی یکی از روان شناسان بزرگ که" تاریخ شخصیت , شخصیت است" می توان گفت که تحولات و فرایندهای دراز مدت تاریخی در شکل دادن به احساس عمیق دلبستگی و تعلق به یک کشور موثر است. خاطرات , رخدادها, حوادث , شخصیت ها و فراز و نشیب های تاریخی در شکل دادن به انگاره های جمعی بسیار موثر هستند . بعد تاریخی هویت ملی عبارت است از آگاهی مشترک افراد یک جامعه از گذشته تاریخی و احساس دلبستگی به آن و احساس هویت تاریخی و هم تاریخ پنداری پیوند دهنده ی نسل های مختلف به یکدیگر است که مانع جدا شدن یک نسل از تاریخش می شود. زیرا هر جامعه ای با هویت تاریخی خود تعریف و ترمیم می شود. هویت تاریخی را می توان آگاهی و دانش نسبت به پیشینه ی تاریخی و احساس تعلق خاطر و دلبستگی بدان دانست. .(همان)
دانش آموزان
منظور دانش آموزان سال اول دبیرستان ریحانه متوسطه اول می باشد که با همکاری وفعالیت آنان که 28 نفر بودند توانستم بحث هویت ملی-اسلامی را برای آنان تبیین نمایم.
قرآن کریم
دراین تحقیق آیاتی می باشند که پیرامون کورش یا ذوالقرنین درقرآن اشاره شده است.
خصائص ذوالقرنین در قرآن:
(یسئلونک عن ذی القرنین) (قلنا یا ذا القرنین) (قالوا یا ذی القرنین)
خصایصی که در قرآن راجع به ذوالقرنین ذکر شده چنین تلخیص می شود:
1 ـ کسی که یهود یا قریش به تحریک یهود در باره او از پیغمبر سوال کرده اند، در عرف و اصطلاح ایشان ( ذوالقرنین ) لقب داشته و این لقب را قرآن وضع نکرده است بلکه سائلین ، آن شخص را در سوال خود به این نام یاد کرده اند و به همین جهت قرآن می گوید. "ویسسئلونک عن ذی القرنین" یعنی ایشان راحع به ذوالقرنین از تو می پرسند. 2 ـ خدا سلطنت و اسباب پیروزی به او عطا فرموده. 3 ـ ذوالقرنین سه جنگ و لشکرکشی بزرگ داشته است. اول ـ لشکرکشی غربی: در این حمله ذوالقرنین از کشور خود به سمت غرب رهسپار شده و همچنان راه پوئیده تا به سرزمینی رسیده که نسبت به او و کشورش مرز غربی محسوب می شده و چنین یافته است که گویی خورشید در چشمه ای گل آلود فرو می نشیند. دوم ـ حمله شرقی: در این حمله ذوالقرنین همچنان پیش می راند تا به سرزمینی رسیده است که اثری از آبادی در آن نبوده و قبایل بیابان گرد در آنجا می زیسته اند. حمله سوم ـ در این حمله ذوالقرنین به تنگه کوهستانی رسیده که مردم نواحی آن وحشی و از تمدن و فرهنگ بی بهره بوده اند و در پشت کوهستانی که مسکن ایشان بوده قوم خون خوار و ستم کاری می زیسته اند که در اصطلاح ایشان "یاجوج و ماجوج" مامیده می شده اند و پیوسته بر ایشان حمله می برده و آزارشان می داده اند. 4 ـ آن پادشاه در تنگه کوهستانی برای جلوگیری از غارت و آزار قوم یاجوج و ماجوج، سدی بنا کرده. 5 ـ این سد تنها از آجر و سنگ نبوده بلکه آهن نیز در آن به کار رفته است. 6 ـ آن پادشاه بخدا و آخرت ایمان داشته.7 ـ او پادشاهی عادل و نسبت به رعیت مهربان بوده و در باره مغلوبین قتل و قساوت روا نمی داشته و بی گناهان را ایمن ساخته و نیکوکاران را وعده خیر داده و دل هایشان را به عدل و احسان بدست آورده. 8 ـ ذوالقرنین نسبت به مال و مکنت حریص نبوده و با وجودی که قوم مظلوم و مورد تجاوز قوم خون ریز و بی رحم یاجوج و ماجوج حاضر بودند برای احداث سدی مستحکم میان آنها و آن قوم ستم کار هزینه آن را تقبل کنند، او نپذیرفته و گفته است: آن چه خدا به من عطا کرده است، مرا از اموال شما بی نیاز می کند ولی شما با زور بازوی افراد مرا در امر ساختن این سد آهنین یاری کنید. (علامه طباطبایی ،تفسیر المیزان) .
* منشور حقوق بشر کورش
در حدود سال ۱۲۸۵ خورشیدی (۱۸۷۹-۱۸۸۲) به هنگام کاوشهای باستان شناسی در بابل در میان رودان، هورمزد رسام، باستان شناس بریتانیایی آسوری تبار، استوانهٔ سفالین موسوم به کوروش کبیر را یافت که شامل نوشته هایی به خط میخی بود. جنس این استوانه از گل رس است، ۲۳ سانتی متر طول و ۱۱ سانتی متر عرض دارد و دور تا دور آن در حدود ۴۰ خط به زبان اکدی و به خط میخی بابلی نوشته شده است. بررسی ها نشان داد که نوشته های استوانه در سال ۵۳۹ پیش از میلاد مسیح به دستور کوروش بزرگ پس از شکست نبونید (بخت النصر) و گشوده شدن شهر بابل، نویسانده شده ، به عنوان سنگ بنای یادبودی در پایه های شهر بابل قرار داده شده است. در حال حاضر این لوح سفالین استوانه ای در بخش "ایران باستان" در موزه بریتانیا نگهداری می شود.
این سند به عنوان نخستین منشور حقوق بشر شناخته می شود و در سال ۱۹۷۱ میلادی، سازمان ملل آن را به شش زبان رسمی سازمان منتشر کردبدلی از این منشور در مقر سازمان ملل متحد در شهر نیویورک نگهداری می شود (عبادی،1389).
ساخت منشور
کوروش دوم، بنیان گذار پادشاهی ایران و آغازگر سلسله هخامنشیان، پس از تسخیر بابل، در بابل تاج گذاری کرد و اعلام عفو عمومی داد؛ ادیان بومی را آزاد اعلام کرد؛ برای جلب محبت مردم میانرودان (بین النهرین)، مردوک که کهن ترین خدای بابل بود را به رسمیت شناخته، او را نیایش کرد و سپاس گفت. او هیچ گروه انسانی را به بردگی نگرفت و سپاهیانش را از تجاوز به مال و جان رعایا بازداشت. او تمامی کسانی را که به اسارت به بابل آورده شده بودند گرد هم آورد و منزلگاه آنها را به ایشان بازگرداند. کوروش همچنین قوم یهود را نیز از اسارت و بیگاری در بابل آزاد کرد.
ترجمه بخشی از منشور حقوق بشر کورش
" اینک که به یاری مزدا ، تاج سلطنت ایران و بابل و کشورهای جهات اربعه را به سر گذاشته ام ، اعلام می کنم ، که تا روزی که من زنده هستم و مزدا توفیق سلطنت را به من می دهد . دین و آیین و رسوم ملتهایی که من پادشاه آنها هستم ، محترم خواهم شمرد و نخواهم گذاشت که حکام و زیر دستان من ، دین و آئین و رسوم ملتهایی که من پادشاه آنها هستم یا ملتهای دیگر را مورد تحقیر قرار بدهند یا به آنها توهین نمایند . من از امروز که تاج سلطنت را به سر نهاده ام ، تا روزی که زنده هستم و مزدا توفیق سلطنت را به من می دهد ، هر گز سلطنت خود را بر هیچ ملت تحمیل نخواهم کرد و هر ملت آزاد است ، که مرا به سلطنت خود قبول کند یا ننماید و هر گاه نخواهد مرا پادشاه خود بداند ، من برای سلطنت آن ملت مبادرت به جنگ نخواهم کرد . من تا روزی که پادشاه ایران و بابل و کشورهای جهات اربعه هستم ، نخواهم گذاشت ، کسی به دیگری ظلم کند و اگر شخصی مظلوم واقع شد ، من حق وی را از ظالم خواهم گرفت و به او خواهم داد و ستمگر را مجازات خواهم کرد . من تا روزی که پادشاه هستم ، نخواهم گذاشت مال غیر منقول یا منقول دیگری را به زور یا به نحو دیگر بدون پرداخت بهای آن و جلب رضایت صاحب مال ، تصرف نماید .من تا روزی که زنده هستم ، نخواهم گذاشت که شخصی ، دیگری را به بیگاری بگیرد و بدون پرداخت مزد ، وی را بکار وادارد . من امروز اعلام می کنم ، که هر کس آزاد است ، که هر دینی را که میل دارد ، بپرسد و در هر نقطه که میل دارد سکونت کند ، مشروط بر اینکه در آنجا حق کسی را غضب ننماید و هر شغلی را که میل دارد ، پیش بگیرد و مال خود را به هر نحو که مایل است ، به مصرف برساند ، مشروط به اینکه لطمه به حقوق دیگران نزند . من اعلام می کنم ، که هر کس مسئول اعمال خود می باشد و هیچ کس را نباید به مناسبت تقصیری که یکی از خویشاوندانش کرده ، مجازات کرد ، مجازات برادر گناهکار و برعکس به کلی ممنوع است و اگر یک فرد از خانواده یا طایفه ای مرتکب تقصیر میشود ، فقط مقصر باید مجازات گردد ، نه دیگران .من تا روزی که به یاری مزدا ، سلطنت می کنم ، نخواهم گذاشت که مردان و زنان را بعنوان غلام و کنیز بفروشند و حکام و زیر دستان من ، مکلف هستند ، که در حوزه حکومت و ماموریت خود ، مانع از فروش و خرید مردان و زنان بعنوان غلام و کنیز بشوند و رسم بردگی باید به کلی از جهان برافتد .
و از مزدا خواهانم ، که مرا در راه اجرای تعهداتی که نسبت به ملتهای ایران و بابل و ملتهای ممالک اربعه عهده گرفته ام ، موفق گرداند." (عبادی،1389،به نقل از رضا غیاث آبادی).
اصول ومبانی درس مطالعات اجتماعی
درتدریس مطالعات اجتماعی مواردزیر به عنوان مبانی نظری مطرح اند که عبارتنداز:1-فایده ی مطالعات اجتماعی ازدیدگاه یک معلم 2-فواید علمی مطالعات اجتماعی 3- مطالعات اجتماعی درخدمت دین4- مطالعات اجتماعی برای شناخت انسان وبرای بهترزندگی کردن انسان ها5-اهمیت مطالعات اجتماعی وتجربه دراسلام6-ارتباط مطالعات اجتماعی وروان شناسی وهویت جوامع بشری7-لذت انگیزی مطالعات اجتماعی 8-اهمیت کتیبه ها دراحیای هویت وخودآگاهی تاریخی یک ملت(زرین کوب،1375،ص8-5باتلخیص). تئوری ها ومبانی درس تاریخ ذکر شده راهنمای بسیار مناسبی برایم در تدریس این درس بوده است .
انواع شیوه های تاریخ نگاری
روش روایی (نقلی)
در روش روایی روایات مختلف درباره یک حادثه و واقعه تاریخی با درج اسناد در کتاب تاریخ آورده می شود.
روش ترکیبی
مراد از روش ترکیبی آن است که مورخ به جای ذکر روایات مختلف از راه مقایسه و ترکیب و ایجاد سازگاری میان آنها واقعه مذکور را طی یک روایت توضیح دهد. در حقیقت روش ترکیبی مربوط به دوره تالیف تاریخی است. البته کار مورخ در روش ترکیبی بسیار مشکل است و مورخ باید بر مسائل تاریخی احاطه داشته باشد تا بتواند از ترکیب روایات به حقیقت و واقعیت نزدیک گردد. و این باعث می شود تا بعضی روایات حذف گردند.آغاز این روش تاریخ نگاری مشخص نیست اما در سال( 279 هجری )کتاب فتوح البلدان بلاذری به این روش نگاشته شده است. از دیگر کتابهایی که به روش ترکیبی نگاشته شده می توان به اخبار الطوال دینوری ( 282 هجری )، تاریخ یعقوبی ، تاریخ دمشق ابن قلانسی ، المنتظم ابن جوزی ، تاریخ الکامل ابن اثیر و تاریخ طبرستان ابن اسفندیار" اشاره کرد.
روش تحلیلی
در این روش مورخ در کنار نقل روایات غالباً ترکیبی ، به تحلیل ، تبیین و بررسی علل و نتایج آن می پردازد. از جمله آثاری که می توان در زمره آثار تحلیلی قرار داد می توان به "تجارب الامم ابو علی مسکویه"اشاره کرد آنچه کتاب تجارب الامم را ممتاز کرده دیدگاه مسکویه نسبت به تاریخ و هدف از آن و نیز روش استدلال و نگرش فلسفی اوست.دیدگاه او در تاریخ عملی و اخلاقی بوده و تاریخ بشر را آزمایشگاهی برای تحصیل تجربه می دانسته است. کتاب تاریخ بیهقی هم در زمره آثار تحلیلی قرار می گیرد.
(آزند،1381وسجادی،1380وروزنتال،1375وزرین کوب ،1375با تلخیص)
معیارهای ارزشیابی
در ارزشیابی از تدریس درس مطالعات اجتماعی مورد مطالعه معیار ارزشیابی به این شرح است:
1-روشن بودن موضوع اصلی درس
2-استفاده از اسناد معتبر تاریخی
3-تحلیل وتفسیر منشور حقوق بشر کورش وحفظ بخشی از مباحث مهم آن.
4-شناخت واهمیت حقوق بشر در عصر حاضر
5-درک وتحلیل داستان زندگی کورش وتطبیق آن با ذوالقرنین در قرآن کریم.
6-پرورش هویت ملی -مذهبی دانش آموزان.
7-ارائه ابتکار (ارائه مقاله -اجرای نمایش-تهیه روزنامه دیواری به طور گروهی).
8-وضعیت حقوق بشر در آمریکا واروپاامروزی.
9-احترام به هویت های ملی-مذهبی
10-خلاصه نویسی از درس وبیان واژگان کلیدی درس.
را ه های پیشنهادی
با مطالعه اطلاعات جمع آوری شده تجزیه وتحلیل آن ها ،با انواع روش های تدریس وشیوه های تاریخ نگاری درمتون درسی روبه روایم .دریافتم که درتدریس درس مطالعات اجتماعی وتقویت خودباوری ملی-اسلامی وهویت های تاریخی وخود آگاهی تاریخی دانش آموزان باارائه ی یک روش تدریس وفعالیت امکان پذیرنیست .ایجادتنوع درتدریس مطالعات اجتماعی با توجه به انواع شیوه های تاریخ نگاری وگستردگی مطالب آن امری ضروری است.تصمیم گرفتم ابتدا به هرگروه ازدانش آموزانم فعالیت وتحقیق خاصی پیرامون کورش وهویت های ملی-اسلامی ارائه نمایم وخودم تصمیم گرفتم براساس فعالیت دانش آموزان نرم افزار درس جدید را بسازم تادر تدریس درس جدید مشارکت دانش آموزان نمود بیشتری داشته باشد.
چگونگی اجرای راه جدید
دانش آموزان با تهیه ی منشور کورش ازطریق اینترنت وتهیه ی عکس های تاریخی درارتباط بادرس ونیز تحلیل داستان بردیا وزندگی کورش مرا درساخت نرم افزار یاری نموده بودندوسایر فعالیت هایی که به دانش آموزانم داده بودم انجام گرفت ودانش آموزان ابتدا زندگی کورش وداستان بردیا را ازطریق نمایش اجرا کردند.گروهی دیگری ازدانش آموزان چگونگی تصرف شهربابل بزرگترین شهردنیای کهن به دست کورش بدون خون ریزی وقتل وکشتار ،بیان نمودند.گروهی نیز ترجمه منشور حقوق بشر کورش و تفسیر واژه ی ذوالقرنین درقرآن کریم را قرائت کردندوسپس با هم به تحلیل وتفسیر آن پرداختیم .پس از اجرای فعالیت های دانش آموزان ازطریق رایانه ونرم افزار ساخته شده نکات تکمیلی درس جدید که در زمینه ی اهمیت آثار تاریخی به ویژه منشور حقوق بشر کورش بوده را ارائه دادم . توصیف وضع موجود جامعه بشری وظلم وستم آمریکاوصهیونیست ها درجهان اسلام وتهاجم فرهنگی ،بازگوکردن وقایع ملی-اسلامی وتحلیل وتفسیر آثارملی ازمحورهای مهم تدریسم بوده ودانش آموزان با شورورغبت خاصی درجریان تدریس وکارهای تحقیقاتی شرکت نموده بودند.احساس غرور وافتخار وشناخت هویت های ملی-اسلامی وتاریخی ،رضایت خاطری بود که دانش آموزان داشتند. مدیرمدرسه ضمن تشویق همه ی دانش آموزان تشکیل کتابخانه ی کلاسی را ،ازطریق شورای مدرسه باتامین هزینه تقبل نموده بودندتا ازاین طریق شیوه های کهن وکتاب محوری کلاس هارخت بربندد ویادگیری عینی وکاربردی شود ودرزندگی دانش آموزان تجربه وتوانمندی ارزشمندی محسوب گردد.
*جمع آوری اطلاعات(2) (شواهد)
گرچه ازرفتار های دانش آموزان پیدا بود که درفهم تاریخی شان وتحلیل متون وآثار تاریخی تغییراتی به وجود آمده است ، برای این که مشخص شود این شیوه ی تدریس که فراتر ازکتاب وکاربردی وبه همراه تحلیل وتفسیر تاریخی بوده تاثیرگذاربوده یا نه تصمیم گرفتیم درباره ی آنچه انجام داده ایم اطلاعات عینی جمع آوری کنیم .در جلسه ای با مدیر ومعاون مدرسه راه هایی را برای مطلع شدن ازنتایج کارپیش بینی کردیم.ازآن جمله بود:1-مقایسه سوالات طراحی شده ی شیوه ی تدریس جدید با گذشته2-بررسی نمرات دانش آموزان پیش از آموزش وپس ازآن.3-نظر خواهی ازاساتید تاریخ و والدینی که دراین زمینه اطلا عاتی دارند.4-نظر خواهی از دانش آموزان درباره ی نحوه ی تدریس درس جدید وارائه مطالب تاریخی خارج از متن کتاب.5-بررسی مقایسه ای میزان شناخت دانش آموزان ازواژه ی "ذوالقرنین ومنشور کورش" قبل از تدریس وپس از تدریس
تجدید نظر در روش های انجام گرفته واعتبار بخشی آن
پس از این که اطلاعات لازم درباره ی چگونگی اجرا ونتایج جمع آوری شد.با توجه به نظرهاوانتقادهای اظهارشده،دریک جلسه با دبیران مدرسه ومدیر ومعاون نواقص طرح برطرف شد.شواهد نشان داد که هرپنج روش تاثیر گذاربوده وهرچه دبیران تاریخ فراتر ازمتن کتاب به تحلیل وتفسیر وقایع وآثار تاریخی بپردازند فهم ودرک تاریخی واهمیت وجایگاه علم مطالعات اجتماعی برای دانش آموزان ما مشخص تر می شود ودر مطالعه انواع علم تاریخ(نقلی-روش ترکیبی -روش تحلیلی ) چگونگی تحقیق وبررسی را می آموزند .بامقایسه سوالات گذشته وشیوه ی جدید به این نتیجه رسیدیم که سوالات سبک قبلی درسطح دانش وغیرکابردی بوده ودرشیوه ی جدید سوالات درسطح ارزشیابی وتجزیه وتحلیل وخلاقیت بوده است.به عنوان نمونه سوالاتی از شیوه ی تدریس قدیم وجدید ذکر می شود:
سوالات سبک قدیم:
1-نام دو پسر کورش چه بود؟2-کورش درکجا کشته شد؟3-بزرگترین قبیله ی پارس ها چه نام داشت؟4-داستان بردیا راشرح دهید.
سوالات سبک جدید:
1-به نظر شما چرا مورخان کورش را به خردمندی توصیف کرده اند؟2-ذوالقرنین درقرآن کیست؟ونظر علامه طباطبایی را بنویسید.3-شما ضمن شرح داستان بردیا چه نکات ارزشمندی ازاین ماجرا می گیرید؟4-وضع موجود حقوق بشردرجامعه جهانی امروز را بیان کنید.5-منشور حقوق بشر کورش را به طور خلاصه ذکرکنید وسپس آن راتفسیر وتحلیل نمائید.
درنظرخواهی انجام گرفته از اساتید تاریخ ووالدین اکثرآنان شیوه ی نوین تدریس تاریخ را مناسب وبه روز وموفقیت آمیز ارزیابی کردند.دانش آموزان نیز درنظر خواهیشان ازجمله نقدی که داشتند این بود که ما آثار تاریخی کشورمان ازنزدیک ببینیم .ازآنجا که اکثر دانش آموزان از واژگان "ذوالقرنین ومنشور کورش" آگاهی نداشتند پس ازتدریس اطلاعات ارزشمندی پیرامون هویت های ملی -اسلامی به دست آورده بودند. می توان گفت با فرایندی که این کار پیش گرفت روش های به کارگرفه شده وفرایندآن دارای اعتبار پذیرفتنی بود.
ارزیابی نتایج
· دانش آموزان با مطالعه ی منشور کورش به غرور وخودآگاهی تاریخی وهویت ملی-اسلامی دست یافته بودند.
· دانش آموزان با رجوع به تفسیر المیزان طباطبایی وتفسیر واژه ی ذوالقرنین ازکورش واقداماتش معلوماتی کسب نموده بودند.
· دانش آموزان کورش را شخصیتی تاریخی-ملی-اسلامی شناختند.
· ایجاد نگرش و آگاهی نسبت به نقش و تاثیر مثبت بکارگیری رایانه دردانش آموزان
· تبیین نقش مدیران مدارس در فعال نمودن معلمان به انجام کارهای جدید در امر تدریس
· همکاری شورای آموزشی مدرسه با دبیران برای تهیه ابزار، وسایل جدیدکارگاهی ورایانه ای، فیلمهای آموزشی مناسب و…
· معرفی قرآن کریم به عنوان منبع مهم دردرس تاریخ.
· استخراج آیات قرآنی به همراه صوت وتصاویر مرتبط با درس در نرم افزار.
· اجرای انواع ارزشیابی های جدید در نرم افزار ساخته شده .
· بهره گیری از روش های جدید تدریس در برنامه نرم افزاری ارائه شده .
· علاقمندی دانش آموزان به آموزه های دینی -ملی ودرس مطالعات اجتماعی.
· تکراری نبودن کلاس درس مطالعات اجتماعی
· مشارکت دانش آموزان درفعالیتها وکارهای گروهی.
· آشنایی دانش آموزان با انواع علم تاریخ وچگونگی مطالعه شان.
· تقویت رشد زمینه های اجتماعی دانش آموزان.
· دانش آموزان آموختند که چرا باید دروقایع تاریخی فکرنمودوتفسیر کرد.
· فهم دانش آموزان از موضوع حقوق بشر.
· آشنایی دانش آموزان با روش تحقیق ومنابع تاریخی.
· آشنایی دانش آموزان با سوالات سبک نوین ارزشیابی .
نتیجه گیری
اجرای شیوه های قدیمی تدریس دردرس مطالعات اجتماعی امروزه نه تنها کاربردی ندارد بلکه در رشد وتقویت زمینه های اجتماعی شان وخودآگاهی تاریخی واحیای هویت های ملی-اسلامی دانش آموزان لطمات جبران ناپذیری را وارد کرده است .ازآنجا که جامعه ایران امروز ما با مشکلاتی ازقبیل تحریم اقتصادی وتهاجم فرهنگی ومسخ هویت های ملی-اسلامی دست به گریبان است تغییر وتحول در محتوای کتب به ویژه درس مطالعات اجتماعی امری ضروری می باشد.لذا برای احیای هویت های ملی دانش آموزانم دردرس مطالعات اجتماعی اول با بهره گیری از میزان امکانات وتوانایی علمی دانش آموزان پیرامون حقوق بشر درجامعه امروزی ومنشور کورش ونیز کورش در قرآن کریم بحث نماییم وحاکمیت متون درسی را برکلاس هایمان بشکنیم ودانش آموزان را به فضای تحقیق وکارهای عملی وبا نشاط ومتنوع سوق دهیم نکته ی دیگر آن که اجرای روش های نوین تدریس ،نتایج ارزشمنددیگری دارد ازقبیل : 1- بروز خلاقیت و انجام کارهای ذوقی و گرایش به فعالیت های هنری 2-تفهیم بهتر مطالب علمی و تطبیق با واقعیت ها یعنی اینکه دانش آموزان مطالب کتاب های درسی را که به طورنظری آموخته اند،به صورت واقعی درمی یابند ومیان واقعیات موجود وامور زندگی خود ارتباط ایجاد می کنند. 3-ایجاد علاقه در بین دانش آموزان در انجام کار های تحقیقاتی4- پرورش فن مشاهده تحقیق و استفاده از رایانه وفیلم به عنوان بهترین ابزارهای آموزش تاریخ 5- ارتقای سطح علمی و اطلاعات دانش آموزان فراتر از کتاب های درسی6 – آشنا شدن با جنبه های مختلف زندگی در انجام کارهای عملی 7- عادت کردن به رفتارهای مورد قبول همسالان خود ، پرورش روحیه ی تعاون و همیاری 8- آموزش تاریخ از طریق مطالعات میدانی مانند مشاهده ، مصاحبه ، تهیه ی گزارش . نهایت این که ،در واقع، هویت ملی برای یک ملت، به منزله ی روح برای بدن است که فقدان آن به منزله ی مرگ خواهد بود. هویت ملی، هم عامل همبستگی و شکل گیری روح جمعی در یک ملت و هم وجه مشخصه و معرفی آن در میان ملل دیگر است. در واقع، قوام و دوام زندگی توام با عزت و آزادی یک ملت، به هویت ملی آن در معنای عام و گسترده بستگی دارد.
پیشنهادات
1. معرفی آثار تاریخی درمتون درسی وذکر اهمیت شان.
2. انجام بازدید های علمی دانش آموزان از آثار تاریخی درجهت احیای هویت های ملی-اسلامی.
3. برگزاری دوره های آموزشی در جهت ارتقای علمی معلمان برای استفاده مناسب از فناوری آموزشی
4. بهره گیری از تجارب ارزنده و برنامه های موفق کشورهای مختلف در بکارگیری وسایل جدید آموزشی در آموزش تاریخ.
5. ایجاد فضای مناسب کارگاهی برای انجام فعالیتهای پژوهشی
6. نرمال شدن تعداد دانش آموزان کلاسها بویژه برای آموزش و انجام کارهای عملی.
7. توجیه والدین و کمک گرفتن از آنها در تجهیز و یا ایجاد فضای مناسب کارگاه رایانه در مدارس.
8. اختصاص بودجه مناسب سالانه برای تجهیز کارگاهها و رفع کمبودها به کمک تکنولوژی آموزشی.
9. توجیه دبیران برای انجام کارهای کم هزینه و ساده بدون توجه به فضا و امکانات کارگاهی مدارس.
10. ایجاد انگیزه برای دبیران از طریق اختصاص حق فنی، لباس کار، درصد تشویقی، گروه، افزایش سختی کار .
11. استفاده از افراد با تجربه و فنی به عنوان متصدی کارگاه در مدارسی که امکانات و فضای مطلوبی دارند .
12. برگزاری مسابقات علمی- کارگاهی- IT برای افزایش اطلاعات علمی و عملی دبیران و اختصاص جایزه مناسب به برگزیدگان.
13. افزایش زمان درس مطالعات اجتماعی از یک ساعت به دو ساعت .
14. تغییر محتوای کتب دروس علوم اجتماعی.
15. نیازسنجی دانش آموزان راهنمایی وتدوین کتب برطبق نیاز زندگیشان.
16. تدریس مفاهیم مهمی چون هویت های ملی-اسلامی وحقوق بشر وقانون اساسی برای دانش آموزان جهت رشد زمینه های اجتماعی دانش آموزان
منابـع و ماخذ
1. آژند،یعقوب(1381)، تاریخ نگاری در ایران،نشرگسترده،تهران.
2. احمدی نژاد ،محمود(1389)، سخنرانی همایش شاهنامه فردوسی
3. زرین کوب،عبدالحسین(1375)،تاریخ درترازو، چاپ چهارم ،انتشارات امیرکبیر،تهران.
4. سجادی،صادق(1380)، تاریخ نگاری در اسلام،سمت،دانشگاه تهران.
5. فرانسس روزنتان(1375)، تاریخ تاریخ نگاری در اسلام، ترجمه اسدالله آزاد ، انتشارات آستان قدس رضوی ،مشهد.
6. طباطبایی علامه ،(1372)، تفسیر المیزان،سوره کهف،نشرامیرکبیر،تهران
7. هاتف نیا ،فاطمه (تاریخ 1387/02/19 ) ، بررسی هویت ملی و دینی و ابعادآن، آ روزنامه آفرینش ،روزنامه مستقل سراسری صبح ایران.
2