تجربیات کاری و آموزشی معلم دوره ابتدایی

عنوان:
تجربیات مدون کاری و آموزشی

پژوهشگر:
معصومه رامیار دهکردی
منطقه

تابستان 93

مقدمه :
ارائه توضیح کلی در خصوص حوزه فعالیت
ابنجانب همیشه سعی کرده ام که جریان یاددهی – یادگیری را به خارج از کلاس درس و محیط مدرسه پیوند زنم و از تمامی امکانات و فرصت های آموزشی در جهت ارتقای سطح دانش و مهارت دانش آموزان استفاده نمایم . لذا با مشارکت در فعالیت های مکمل و فوق برنامه سعی می کنم که دانش آموزان را به تحصیل و یادگیری علاقمند سازم و در جهت کشف و ارتقای استعدادها و توانایی آنان به طور فعال به دانش آموزان کمک نمایم و هر ساله با برگزاری نمایشگاه مریوط به دس دینی و عربی و قرآن از دانش آموزان می خواهم تا به صورت فردی و گروهی آثار خود را ارائه دهند و در زمینه هایی که استعداد دارند به خلق آثار هنری بپردازند ، در همین زمینه در فراخوان کشوری فعالیت های مکمل و فوق برنامه با ارائه مقاله شرکت فعال داشتم و توانستم به رتبه برتر دست پیدا کنم .
در زمان تدریس سعی می کنم که از وسایل کمک آموزشی بطور کامل استفاده نمایم و از هرگونه تدریس خشک و یک طرفه جلوگیری نمایم در هنگام تدریس مفاهیم آموزشی از دانش آموزان می خواهم که در طول فرایند تدریس مشارکت فعالانه داشته باشند و با استفاده از بارش مغزی و روشهای نوین در تدریس آنان را وارد به همکاری و مشارکت فعالانه می نمایم .یکی از مهم ترین نکاتی که در آموزش و هنگام فرایند یاددهی – یادگیری رعایت می نمایم توجه به تفاوت های فردی دانش آموزان در زمینه یاددهی – یادگیری می باشد و سعی می کنم روشی را در ارائه مطالب جدید اموزشی در پیش گیرم که مطلوب متوسط کلاسی باشد و همه دانش آموزان را تحت پوشش خود قرار دهد .
بکارگیری مهارت های دانش اموزان و تجربیات اموزشی آنان در فرایند یاددهی – یادگیری از استبداد اموزشی معلم جلوگیری می کند و با ایجاد فضای آموزشی باز و بدون ترس و ضطراب برای دانش آموزان باعث تعالی و رشد فرایند یاددهی – یادگیری خواهد شد و دانش اموزان بدون هیچ سرزنشی و ترسی در فرایند تدریس مشارکت فعالانه خوهند داشت .
از دیگر حوزه های فعالیت آموزشی اینجانب شرکت فعالانه در کلاس ها و دوره های کوتاه ضمن خدمت و آزمون های اینترنتی ضمن خدمت می باشد بوطریکه در طول دوران فعالیت توانسته ام بیش از هزار ساعت دوره کوتاه ضمن خدمت عمومی و خصوصی را با درجه ممتاز بگذرانم و گواهینامه های مربوطه را کسب نمایم و همین امر باعث شده که در زمینه کاری خود بیشتر در موضوع مسلط باشم و هنگام تدریس و در طول فرایند یاددهی – یادگیری بهتر بتوانم به تهیم مطالب آموزشی به دانش آموزان بپردازم و احساس کنم که در کار خود مهارت و اطلاعات لازم را دارم ، به همین دلیل در طول تابستان که یک فرصت فراغت برای معلمان محسوب می شود سعی می کنم که در کلاس های اموزشی جهاددانشگاهی شرکت داشته باشم و تاکنون توانسته ام در کلاس های متعددی در جهاد دانشگاهی شرکت ، امیدوارم که این تلاش خالصانه من در خصوص ارتقای دانش و مهارت جوابگوی نیاز آموزشی دانش آموزان باشد و بتوانم بهتر و بیشتر به آنان خدمت کنم و با خدمت صادقانه مشمول رحمت حق گردم .

ارزیابی عمومی
بیان نقاط قوت و ضعف به شیوه روایی
امروزه هدف مدارس فقط دانائی نیست بلکه می خواهیم انسانهایی پرورش دهیم که اطلاعات لازم وضروری رابرای شناخت محیط خود داشته باشند وبا آن اطلاعات تصوری درست از محیط اطراف وجهان خود به دست آورند مهارتهای لازم وضروری را برای کارهائی که یک انسان در جامعه باید انجام دهد ، داشته باشند انسان امروز باید بتواند بخواند ، بنویسد ، اخبار واطلاعات راجمع آوری کند و… ودر انجام دادن کارهای روزانه خود توانا باشد. براین نکته واقفیم که دانائی وتوانائی مقدمه ای برای انسان شدن است وانسان آنگاه انسانی است که مسئولیت پذیر باشد وظایف خود را نسبت به خود ومردم وجهان وآفریدگار جهان بداند وانجام دهد ومی داند ارزش او به میزان اثر بخشی در حیات جامعه است .
مدارس بدون توجه به بستر فرهنگی واجتماعی باثبات لازم برای تحول وتغییر در آموزش وپرورش همان نتایجی را می دهد که طرحهایی چون کاد ونظام آموزش متوسطه وجز اینها داده اند .مدرسه ی مطلوب امری نیست که بتوانیم آن رادر خلا محقق سازیم بلکه آموزش وپرورش نظامی باز ونهادی وابسته به نهادهای دیگر ودر کنش و واکنش متقابل با آنهاست.

بیان عوامل و موفق و غیر موفق تجارب شغلی

نقاط قوت در زمینه وظایف و مسئولیتهای شغلی
1- با تاسی از حدیث حضرت امیرالمومنان و موحدان علی (ع) که می فرماید : اوصیکم بالتقوی الله و نظم امرکم سعی داریم که در انجام امورات آموزشی ؛ پرورشی و اداری نظم را سر لوحه کار قرار دهیم.
2- استفاده از روش های فعال تدریس و شناخت موقعیت های تدریس و یادگیری باعث رشد تحصیلی و افزایش اعتماد به نفس دانش آموزان شده است.
3- مشکلات رفتاری و اجتماعی دانش آموزان با واگذاری مسئولیت و به کار گیری روش های تربیتی مناسب توسط معلمان و کادر اداری و همکاری و مساعدت والدین مرتفع می گردد.
4- مشارکت اولیای دانش آموزان از طریق بررسی مسائل و مشکلات دانش آموزان و تامین منابع مالی.
5- در جلسات شورای معلمان با وقت دادن به هر یک از همکاران باعث طرح مسائل و مشکلات دانش آموزان شده که با همکاری و همفکری یکدیگر به حل مشکلات کمک می کنند.
6- با پاسخگویی به تقاضای اجتماعی و جلب رضایت والدین در تامین مدرسه خوب برای فرزندانشان زمینه رشد کمی و کیفی فرایند یاددهی – یادگیری و موفقیت تحصیلی فراگیران فراهم می گردد.
7- ارج نهادن به استعداد و تلاش دانش آموزان جهت رشد استعدادهای بالقوه دانش آموزان شده نهایتاً به یادگیری سطوح بالای حیطه های شناختی و روانی حرکتی گردیده است.
8- تقدیر از فعالیت معلمان و برقراری روابط انسانی متقابل باعث تقویت انگیزه آنان شده و در کار دانش آموزان تاثیر گذار است. استفاده از روش های همیاری باعث ایجاد هم افزایی دانش آموزان شده و به جای رقابت رفاقت بین آنان تقویت می شود.
9- به کارگیری مربیان تربیت بدنی و بهداشت به صورت تخصصی باعث رشد کیفیت برنامه های تربیت بدنی و بهداشت می باشد.
10- دادن تکالیف تلفیقی و توجه به تفاوت های فردی باعث رعایت عدالت اجتماعی و آموزشی و رضایت مندی آنان و اولیایشان شده است مانند تکالیف آدینه و . . .
روش های موفق
در اولین جلسه که به هر کلاس وارد می شوم برای تعیین رفتار ورودی و تشخیص نقطه آغازین درس به ارزشیابی مطالب سال گذشته و مرتبط با درس می پردازم در این روش دانش آموزان مورد ارزشیابی قرار می گیرند و من بهتر می توانم تدریس خود را آغاز نمایم ، سپس دانش آموزان را با توجه به تفاوت های فردی ، استعداد ، توانایی و مهارت های علمی و عملی در گروه های 4 تا 5 نفره گروهبندی کردم و در هر گروه به پیشنهاد خود گروه یک نفر را به سرگروهی انتخاب نمودم و از آنان خواستم تا فرایند کار گروهی را با مشارکت دلسوزانه و با علاقه دنبال کنند و هر کس در گروه به وظیفه خود عمل کند .
جهت منظم بودن فرایند تدریس و روشن شدن روند کار در ابتدای تدریس و روشن شدن روند کار در ابتدای تدریس برنامه زمانبندی یا بودجه بندی موجود در صفحه اول دفتر کلاس را به دقت و با رعایت موازین علمی مورد نظر هر درس را تکمیل کردم و در طول سال تحصیلی سعی کردم که از این بودجه بندی در فرایند تدریس استفاده لازم را ببرم این پیش بینی زمانی در فرایند تدریس باعث می شود که فرایند تدریس معلم در طول سال تحصیلی طبق برنامه منظم به پیش رود و از هر گونه بی نظمی و گسیختگی پرهیز شود ، از طرفی جهت عملی تر شدن فرایند کار برای هر درس و موضوع مفاهیم درسی به طور جداگانه طرح درس روزانه و ماهیانه و سالانه تدوین کردم و در هر جلسه تدریس از این طرح درس ها در تدریس خود استفاده می کردم که نمونه ای از این طرح درس ها در پرونده پرسنلی موجود در آموزگاه بایگانی شده است و در این روش معلم برای خود و عوامل و مدرسه روشن می سازد که در تدریس از چه ابزار و وسایل کمک آموزشی بهره خواهد برد لذا من با تدوین این برنامه توانستم وسایل موجود کمک آموزشی در مدرسه را مد نظر قرار دهم و در طول فرایند تدریس از این وسایل کمک آموزشی استفاده می کنم . که این عامل باعث می شود دانش آموزان درس را بهتر بفهمند و بیشتر در فرایند تدریس معلم مشارکت داشته باشند .
یک معلم خوب در امر تدریس باید با کمبود وقت مواجه باشد. معلم خوب و موفق باید بتواند تعادل و توازن امور را در کلاسش بر قرار کند. تجربه نشان می دهد زمانیکه شاگردان بیش از حد در کلاس احساس راحتی و آرامش داشته باشند یادگیری به حداقل میرسد. لازم است تعادلی برای احساس آرامش و امنیت و حتی اعتماد به نفس در محیط آموزشی بر قرار شود تا از راندمان کاری خوبی بر خوردار شوید. آنقدر صبور باشید که از تکرار نکات و مطالب لذت ببرید نه اینکه هر بار سریعتر و خلاصه تر از قبل مطلب را عنوان کرده و گنا ه را بر گردن شاگرد خود بیندازید و با بی میلی تمام به تدریس خود خاتمه دهید.
لحن صحبت , تن صدا و حتی بر قراری تماس چشمی با شاگردان از مهمترین نکات در جلب توجه شاگردان و دعوت آنها به یادگیری گروهی است؛ در هنگام آموزش به درو دیوار نگاه نکنید. خودتان را روی تخته نیندازید و با بی میلی و بد خطی مطالب را ادا نکنید. محکم باشید . چابک و استوار بیاستید .
تن صدای خود را تغییر دهید. نه فریاد بکشید و نه برای خود زمزمه کنید لازم نیست که همیشه جاذبه داشته باشد و دانش آموزانتان را به خود وابسته کنید. گاهی اوقات آنها را رها کنید تا خودشان پیشرفتی داشته باشند. این کار به آنها قدرت و جسارت میدهد و پیشرفت و تحصیل را برایشان لذت بخش می سازد. مشارکت در امر تدریس و تدریس گروهی، واسپاری برخی امور آموزشی به آنها نقاط ضعف و قوت شخصیت شاگردان خود را بشناسید و گاهی نیز از آنها خرده بگیرید. به آنها بیاموزید که در تعامل با افراد همیشه همه چیز مطابق با خواسته و میلشان نیست.
باید بدانند که چگونه با ناملایمات و نا هنجاری های اطراف که ممکن است افکار و باور های آنها را هدف بگیرد کنار بیایند. و به تعبیر شهید مطهری اندیشیدن را به آنان بیاموزید " ونه اندیشه ها را …به دانش آموزان که فرزندان معنوی شما هستند بیاموزید که می توانند در حیات طیبه تبدیل به انسانی شود که عبد صالح خداست.
یکی از روش های مهم در تدریس توجه به تفاوت های فردی در آموزش می باشد ، دانش آموزان با مهارت ها و توانایی ها و استعدادهای متفاوت در کلاس حضور دارند که جهت رشد این مهارت ها و استعدادها باید به این تفاوت ها توجه کافی بشود و به همین دلیل هر کلاسی با توجه به توان و مهارت های هر داتش آموز به آنان تکالیف درسی متفاوتی را می دادم که انجام دهند این روش باعث رشد مهارت هایی مانند مسئولیت پذیری، اعتماد به نفس ، خودباوری و عزت نفس آنان می شد و دانش آموزان هم با انگیزه و به صورت خلاقانه به این تکالیف جواب لازم را می دادند از طرفی استفاده از روش های فعال ، گروهی و نوین در تدریس باعث می شد که دانش آموزان در کار آموزش درگیر شده و هنگام تدریس همکاری لازم با معلم داشته باشند و بیشتر به درس توجه کنند و به همین دلیل در تدریس خود سعی می کردم که بیشتر از روش های جدید در تدریس یا روش های مشارکت جویانه و دانش آموز محور استفاده کنم و دانش آموزانی که اعتماد به نفس کمتری را داشتند را بیشتر مورد توجه و خطاب قرار می دادم و با مسئولیت دادن بیشتر به آنان سعی میکردم که آنان را از این استرس و فشار روحی آزاد کنم و اعتماد به نفس آنان را ارتقاء بخشم توجه به تحول فکری و خلاقیت وا داشتن دانش آموزان یکی از مولفه های مهم در تدریس من می باشد بطوریکه در تدریس خود سعی می کنم با استفاده از وسایل کمک آموزشی کارآمد مانند چارت های آموزشی ، پازل آموزشی و وسایل دیگر دانش آموزان را به تفکر علمی علاقمند سازم و به رشد خلاقیت آنان کمک نمایم .
این روش باعث می شد که یادگیری در دانش آموزان عمیق تر و پایدارتر شود و دستاورد های علمی دانش آموزان برای آنان ارزشمند تر گردد و نسبت به موفیقت تحصیلی خود احساس بهتری داشته باشند ، در جلسات آخر سال تحصیلی که تمامی کتاب های درسی را تدریس کرده بودم و دیگر درسی باقی نمانده بود به مرور مطالب درسی پرداختم و مطالب مهم درسی را یکبار دیگر از اول تا آخر کتاب برای دانش آموزان تدریس و بازگویی نمودم و به طور خلاصه مطالب و مفاهیم علمی مهم را مورد تاکید قرار دادم سپس همین مطالب را به صورت کتبی از دانش آموزان امتحان گرفته ام تا آنان برای امتحانات نوبت دوم آمادگی لازم را داشته باشند و با نحوه سوالات پایانی آشنا شوند که این روش تاثیر مهم داشت و همه دانش آموزان به نتیجه مطلوب رسیدند .
عده ای بر این عقیده هستند که شاگرد خوب بودن هم آسانتر از معلم خوب بودن نیست. اما چنین نیست.
یک معلم باید بتواند خود را با روحیات و احساسات چندین دانش آموز وفق دهد در حالیکه هر دانش آموز کافیست خود را با گام های یک معلم همراه سازد. آنچه که وجه اشتراک هر دو است سعی تلاش برای خوب بودن و بهترین بودن است. چه ویژگی های است که عده ای را ممتاز و در امر تدریس نسبت به سایرین بر تر می سازد؟
یک معلم همیشه سعی دارد که بهترین باشد. همه معلمین در هر سطحی که از آموزش و پرورش باشند برای ارتقا سطح آموزشی شاگردان خود تلاش می کنند و جالب آنجاست که مایلند این تلاش را به نحوی در معرض دید شاگردان خود قرار دهند تا آنها نیز بدانند که ایشان خود را به نوعی وقف آموزش کرده است. همانطور که یک شاگرد سخت کوش انتظار احترام و تشویق را دارد , یک معلم سخت کوش هم از این امر مستثنی نیست.
– تلاش معلم و دانش آموز یک رابطه متقابل است. کمکی که یک معلم به دانش آموز می کند تا وی در امر تحصیل پیشرفت داشته باشد در واقع کمکی است که به پیشرفت شغلی خود کرده است.
– معلم به دانش آموز خود منت نمی گذارد و وی را مورد تحقیر قرار نمیدهد .این رفتار نوعی بی احترامی به خود و جایگاه شغلی خود شما در جامعه است. به آنها بگویید که لذت می برید از اینکه حتی روزهای تعطیل سر کلاس حاضر شوید و به جای تدریس اوقات فراغت شخصی خود را با شاگردانتان بگذرانید. این امر باعث نزدیکی هر چه بیشتر شما و ایجاد یک ارتباط عاطفی عمیق با شاگردانتان خواهد شد.یک معلم خوب از قدرت خطر پذیری و ریسک بالایی بر خوردار است. شاگردان شما باید جرات , شهامت , شجاعت را از شما یاد بگیرند. در مقام یک معلم شما یک الگو هستید و عملکرد شما در تک تک مراحل خاطره ایست که هرگز از ذهن شاگردان شما محو نخواهد شد. اغلب اوقات دانش آموزان در کلیه سطوح سنی خود را با هزاران هدف و آرزوی محال و غیر ممکن مواجه می بینند .به آنها بیاموزید که خواستن توانستن است و حتی تجربه کردن فرصت هایی در زندگی با آنکه می دانیم رسیدن به هدفش غیر ممکن است خالی از لطف نیست.
– یک معلم خوب یک سیاستمدار توانمند است. جامعه ی شاگردان شما , همانند ملت یک کشور است. این جامعه به آزادی سخن و عمل نیاز دارد. از آزادی صحبت نکنید زمانیکه هنوز نتوانسته اید این واژه را برای شاگردان خود تعریف کنید. به شاگردان خود فرصت دهید تا در این جامعه ریسک کنند , آزادانه زندگی کند , حتی آزادانه نزاع کنند و به بحث و جدال بپردازند. مطمئن باشید که سپاسگذار فرصت هایی خواهند بود که صبورانه در اختیارشان گذاشتید تا ابعاد شخصیتی آنها رشد کند و برای ورود به جامعه ای بزرگتر آماده شوند.
شاگردان خود را از شکست نترسانید. تنها راه های پیروزی و پیشرفت رامتذکر نشوید. به آنها بیاموزید که در برخی از مراحل زندگی شکست پله اول است و برای صعود باید ابتدا از این پله عبور کنید.
اگر شکست وجود نداشته باشد پیروزی و طعم خوش آیند آن بی معنی خواهد بود.
در پایان هر سال تحصیلی برنامه آموزشی و فرایند تدریس خود را مورد بازبینی و ارزیابی قرار می دهم و نکات مثبت و منفی آن را ثبت می کنم و سعی می کنم که در سال های بعد نکات مثبت را تقویت کنم و نکات منفی و غیر لازم را از برنامه آموزشی و فرایند تدریس خود حفظ کنم و هر سال با شرکت در کلاس های آموزشی ، کارگاه های آموزشی و امتحانات ضمن خدمت سعی می کنم که توانایی علمی خود را بالاتر ببرم و با مهارت آموزی ودانش اندوزی با آمادگی بیشتر به کلاس درس بروم .

ویژگی های یک معلم خوب
– در صورت بروز رفتار نامناسب از سوی دانش آموز رفتارهای گذشته او را بر علیه آنان بکار نگیرد و به عبارتی گذشته نا مطلوب او را همچون بر چسبی بر پیشانی فراگیر نزند.
– در هنگام رسیدگی به رفتارهای نابجا و یا در هنگام تغییر رفتار دانش آموزان به زمینه اساسی و احتیاجات او توجه نماید.
– خود را کامل نداند و دائماً در صدد ایراد گرفتن از دیگران نباشد که روش فوق زمینه را جهت بروز رفتارهای نامناسب فراهم می سازد .
– دانش آموز را به عنوان یک انسان قبول داشته باشد و او را درک کند از ارزشیابی شخصیتی او خصوصاً جنبه های منفی شخصیت در حضور جمع اجتناب ورزد .
– به عنوان یک الگوی رفتاری باید در افکار و اعمالش ثبات داشته باشد و تصمیم گیری او متاثر از حالات هیجانی او نباشد.
– عنایت داشته باشد که دانش آموزان با اظهار نظر معلم و مربی در مورد خودشان خیلی اهمیت می دهند، لذا چنانچه آنان احساس کنند که ارزشیابی معلم بدون غرض بوده و با رعایت کامل انصاف صورت گرفته است، برای آن ارزش قائل می شوند . و در نواقص و نقاط ضعف خود تلاش می کنند. ولی اگر ارزشیابی منصفانه نباشد، موجب کینه و عناد و در نتیجه دوری گزیدن آنان از مربی و یا معلم می شود که پی آمد های نامطلوب دیگری را نیز در بر خواهد داشت .
– بطور مستمر از کار خود ارزیابی به عمل آورد یعنی با توجه به هدف های آموزش و رفتاری که در شروع درس در نظر دارد. بیندیشد که تا چه حد به هدف های خود نائل گردیده است و تا چه حد توانسته است در دانش آموزان نفوذ کند و مورد تایید واقع شود .
– خوش صحبت بوده و دارای قدرت بیان باشد. زیرا قدرت بیان و نفوذ کلام معلم در ایجاد رابطه با دانش آموزان و تفهیم مطالب درسی به آنان بسیار موثر است.
– از لحاظ وضع ظاهری مرتب و آراسته باشد. به عبارت دیگر پوشش و آرایش او در عین سادگی – متناسب با محل و فضا ی آموزشی باشد و همواره پاکیزگی و نظافت را رعایت نماید.
– در عین معلم بودن، مربی نیز باشد یعنی علاوه برتعلیم دانش آموزان، به تزکیه و تهذیب اخلاق آنان اهتمام ورزد و بررسی نماید که این درس آموزی ها تکالیف دادن ها تشویق ها و یا تنبیه ها چه اثری در کار شاگرد می گذارد.
– از برنامه های تکراری وغیر ضروری پرهیز نماید ودارای ابتکار وخلاقیت باشد.
– همچون یک باغبان تمام وجود واندیشه اش رادر خصوص شکوفایی دانش آموزان که گردانندگان جامعه فردا می باشند بکار گیرد.
– شاگردان خود را بهترین دوستان وحتی فرزندان خود محسوب نماید وراه رسم کاروروش تصمیم گیری در یک امررابا آنان در میان بگذارد.
– با خلوص نیت وقصد خدمت کار کند و توقٌع تقدیر،جز از خدای سبحان نداشته باشد.
– به تحولات جوامع آگاه باشد.
– عملش، قولش راتکذیب نکند.
– حتی الا مکان ازوضع خانوادگی ،طرزفکر، رفتار و استعداد دانش آموز آگاه باشد.
– با شیوه های پرورش و روشهای آموزش آشنا باشد.
– فن تدوین وتربیت اطفال را بداند.
– توانایی استقرار عدالت در مدرسه وکلاس را دارا باشد.
– وظیفه شناس باشدودر ایجادنظم وامنیت محیط آموزشی خود کوشا باشد.
– به شغلش مفتخر باشد وعملش رابا نیت قربت انجام دهدواز خدمت خودلذت ببرد.
– از طبقه بندی دانش آموزان در صورتی که به لحاظ استعداد مختلف باشند، پرهیز نماید.
– به پرسشهای دانش آموزان توجه داشته باشدوعادلانه پاسخ گویدبه حدی که هیچ کس از سوال کردن محروم نماند.
– به توسعه فعالیت های گروهی توجه داشته باشد.
– به افراد ممتاز وسرآمد کلاس به عنوان سر گروه مسئولیت تقویت درسی دانش آموزانی که متوسط یا ضعیف هستند واگذار کند.
– عوامل مهمی که رشدعلمی دانش آموزان را به تعویق می افکند بشناسد وازآنهااجتناب کند.
– کلامی که به کار می گیردخود درس علم وعبرتی برای متعلٌمان باشد.
– محبت وعظمت در نگاه او باشد نه در آنچه بدان می نگرد! چرا که نهال دوستی ومحبت در دل انسان ریشه وسایه آن بر اشیا افتد.
– برخی از لغزش های دانش آموزان را با نظر اغماض بنگرد واز آن در گذرد.
– شمع معرفت وچراغ شهود در دلها برافروزد تا در پرتو آن گوهر دانش بیفشاند.
– سخن به اندازه گویدوازگفتار بیهوده بپرهیزد.
– گمان بد نبردوتحقیق نکرده قضاوت نکندوپس از آنکه حقٌی مسلم شد در تصمیم گیری قاطع باشد.
– نه کسی را تحقیر کندونه به حقارت تن دهد.
– دانش آموزان را بیهوده سرزنش نکندوآنان را آزار ندهد.
– آنی از نعمت های خدا غافل نماندوپیوسته از اواستعانت جوید.
– دانش آموزان در کنار اواحساس امنیت وآرامش کنند.
– احساس مسئولیت را به دانش آموزان بیاموزد.
– ایمان وتقوارااز راه تفکٌر در خلقت وشناخت انسان آموزش دهد.
– کلاس او به گونه ای باشد که شوق فراگیری علم وحکمت در دانش آموزان ایجاد شود.
– رفتاروگفتارش، دانش آموزان را به یادخداواولیا الله بیندازد.
– از قبول مسئولیت نگریزد.
– در پی جست وجوی تقصیر در متعلمان نباشد.
– الگوی ایمان،معیار محبت وکانون مهرورزی باشد.

چگونه دانش آموز خلاق می شود (پیشنهاد برای ایجاد انگیزه در دانش آموزان)
عوامل موثر بر خلاقیت
علاقه: کارهای خلاقانه به استناد تحقیقات همیشه با علاقه زیادی همراه بوده اند.
اطلاعات: خلاقیت فعالیتی فکری و در عین حال مبتنی بر اطلاعات است. اگر تفکر را عامل یا جریان اصلی خلاقیت بدانیم اطلاعات نیز ماده اولیه یا اساسی آن محسوب می شود.
انگیزه: با توجه به نتایج تحقیقات انجام گرفته، معلوم می شود وقتی انگیزش درونی حفظ شود، خلاقیت نیز حفظ خواهد شد.
افزایش سرعت واکنش: غنی بودن آموزش و پرورش، توسعه اطلاعات و افزایش سرعت واکنش افراد نسبت به انگیزه های محیطی برکیفیت خلاقیت می افزاید.
افزایش حل مساله و تصمیم گیری: اگر بتوانیم قدرت تصمیم گیری و مهارت حل مساله را به گونه ای تلفیق نماییم به حصول تفکر خلاق کمک نموده ایم و زمینه های لازم برای پرورش خلاقیت را فراهم آورده ایم.
اعتماد به نفس و نترسیدن از ابراز عقاید: اگر شخصی از اعتماد به نفس کافی برای ارائه افکار و عقاید به خود برخوردار باشد و از تمسخر و افکار منفی دیگران نهراسد، خلاقیت او افزایش می یابد. قدرت تفکر خلاق از نگاه آدمی به فراسوی تجارب و خارج کردن خود از بن بست ها و محدودیت ها ریشه می گیرد و فرد را از حالت خشک و قالبی گذشته به سوی اندیشه های آزاد و ارائه نظریه متفاوت سوق می دهد.
مکنیون معتقد است که اگر چند اصل را رعایت کنیم زمینه برای پرورش خلاقیت را فراهم کرده ایم.
این اصول به شرح زیر است:
– اظهار نظر کودکان را مورد انتقاد قرار ندهیم یعنی آن ها را از ارزیابی و قضاوت نترسانیم.
– درباره احتمالات و دیدگاه های خیالی با دانش آموزان بحث و گفتگو کنیم.
– با الگو قرار دادن خودمان، انتقادپذیری و در واقع تحمل دیدگاه های دیگران را به دانش آموزان آموزش دهیم.
محیط مناسب: تجربیات عینی و تعامل با محیط یادگیری در شکوفایی خلاقیت نقش اساسی دارد. محیط غنی خانوادگی و نیز غنای محیط اجتماعی به لحاظ فرهنگی از عوامل موثر در خلاقیت کودکان و نوجوانان به شمار می آید.
اصولاً استعدادهای خلاق در محیط های مطلوب شکوفا و متبلور می شوند. بنابراین یکی از الزامات و روشهای مهم متبلور کردن خلاقیت به وجود آوردن فضای محرک، مستعد و به طور کلی خلاق است. بدین گونه که مسئولان باید به طور مستمر آمادگی شنیدن اندیشه های بدیع و نو را داشته باشند.
البته باید توجه داشت که عوامل فردی نیز نقش مهمی در بروز خلاقیت دارند، ولی نکته مهم این است که سهم محیط بسیار متغیرتر است، یعنی راحت تر می توان عوامل محیطی را تغییر داد تا ویژگی ها و توانایی های خود را تحقیقات نشان داده اند عوامل اجتماعی و محیطی نقش اصلی را در کار خلاق ایفا می کنند.
محققان معتقدند همه انسانها در کودکی از استعداد خلاق برخوردار هستند، لیکن نبود محیط مناسب و بی توجهی و تقویت نشدن این توانایی مانع بروز آن می شود.

نقاط ضعف در زمینه وظایف و مسئولیتهایی شغلی
کم سوادی برخی از خانواده های روستایی باعث می شود که محیط خانه برای دانش آموزان غنای فرهنگی لازم را نداشته باشد و والدین نتوانند با برنامه های آموزشی که از طرف مدرسه به دانش آموزان داده می شود هماهنگ گردند و آموزش فقط به محیط مدرسه واگذارگردد هر چند من در طول خدمتم سعی کرده ام که از والدین دعوت به همکاری نمایم و از آنان بخواهم که با برنامه های آموزشی و تربیتی مدرسه هماهنگ گردند و تا حد امکان در این زمینه فرزند خود را یاری دهند.
یکی از مشکلات دیگر مربوط به کمبود فضای آموزشی لازم برای فرآیند یاددهی – یادگیری در محیط آموزشی می باشد بطوریکه بیشتر مدارسی که من تا کنون در آنان به تدریس مشغول بوده ام از نظر فضا، نور ، امکانات آموزشی ، فضای سبز و وسایل کمک آموزشی مورد نیاز خصوصاً در درس علوم در حد مطلوب و قابل قبولی نبوده اند و همین امر باعث می شود که کیفیت تدریس پایین آید مثلاً در بسیاری از مدارس روستاها کتابخانه فعال وجود ندارد و کتاب ها و منابع علمی قابل توجه نیستند و اولیایی مدرسه هم در این مورد کوشش و فعالیت لازم را ندارند و همین امر باعث می شود که دانش آموزان به مطالعه و تحقیق غیر درسی روی نیاورده و اگر دانش آموزای هم در این زمینه بخواهد فعالیت کند به سبب نبود امکانات در مدرسه وقتی روستای خود به نوعی سرخوردگی دچار می شود و از انجام کار باز می ماند .
از نظر من یکی از مهم ترین مواردی که باعث می شود دانش آموزان از یک درس احساس خستگی و عدم رغبت پیدا کنند . نبودن امکانات متنوع و وسایل کمک آموزشی در هنگام تدریس آن درس می باشد که همین امر خصوصاً در دروس ریاضیات که نیاز مبرمی به وسایل کمک آموزشی در حین تدریس دارد را بیشتر تحت تاثیر قرار می دهد و باعث می شود که من نتوانم از الگوی مفید و موثر در تدریس خود بهره ببرم و نبود این امکانات ضریه شدیدی به پیشرفت علمی دانش آموزان وارد می نماید بطوریکه در برخی موارد آنان ابراز می کنند که نبودن وسایل کمک آموزشی در تنوع بخشی به فرآیند تدریس این دروس را خستگی آور و کسل کننده می نمایند و دانش آموزان دوست دارند که هنگام تدریس این دروس از روشهای دیگر و امکانات و وسایل کمک آموزشی بهتر و متنوع تری استفاده شود .
یکی دیگر از مهمترین عواملی که در کیفیت تدریس تاثیر گذاری قابل ذکری را دارد کمی وقت این در برنامه درسی هفتگی می باشد بطوریکه برای تدریس سه کتاب تاریخ ، جغرافیا و تعلیمات اجتماعی در حدود 3 ساعت در هفته یعنی هر یک کتاب در هر هفته یک ساعت وقت دارد که این کمی وقت باعث می شود که دانش آموزان نتوانند با مفاهیم اصلی و متنوع در هر کدام از این دروس آشنا شوند و من هم به سختی می توانم برنامه تدریس خود را در طول یک ساعت در هفته تنظیم نمایم و مجبورم که بسیاری از فعالیت های فوق برنامه و مکمل در این دروس را اجرا نکنم و یا بطور کامل قابل اجرا نباشند هر چند دانش آموزان به مطالب و برنامه های دروس علاقه زیادی نشان می دهند و مایل هستند که به طور فوق برنامه و بصورت مکمل در این زمینه با آنان کار شود ولی کمبود وقت در طول هفته باعث می شود که برنامه های آموزشی که من برای آنان تدارک دیده ام به خوبی اجرا نگردد و بار علمی لازم و مهارت آفرینی شایسته و در حد عالی را نتوانم برای دانش آموزان به انجام برسانم هر چند در طول سال های نزدیک از حجم کتاب های دوره ابتدایی کاسته شده است ولی این کاهش مفاهیم کمکی به تدریس معلم نمی کند و باعث سردرگمی بیشتر دانش آموزان در فرایند یاددهی – یادگیری شده است به نظر می رسد که بیشتر شدن ساعت دروس علوم اجتماعی می تواند این مشکل را برطرف نماید و کیفیت فرایند یاددهی و یادگیری را بیشتر کرده و به پایداری آموخته های دانش آموزان منجر شود .
یکی از مهمترین عواملی که باعث ضعف در مسئولیت های شغلی اینجانب و دیگر همکاران غیر بومی در می شود . غیر بومی بودن ما می باشد . بطوریکه ما هر روزه باید مسیر زیادی را از محل سکونت خود تا محل کار طی نماییم و با توجه به طولانی بودن مسیر و بسیار بد بودن جاده و حادثه خیز بودن مسیر رفت و آمد بروجن- لردگان باعث می شود که در کلاس درس و فرایند یاددهی – یادگیری دچار تشویش و نگرانی باشیم و کیفیت تدریس تحت تاثیر این گونه مسائل قرار می گیرد ، یک معلم شاید چند سال اول کار بتواند با اینگونه مسائل کنار بیاید و بر مشکلات پیروز شود ولی معلمی که مثل من در حدود 17 سال است که در این شرایط قرار داشته باشد و محل زندگی و سکونت وی از محل کارش جدا باشد و مسیر هم خسته کننده و طولانی باشد نمی تواند پس از این سال های طولانی بر مشکلات فائق آید و بهتر است که مسئولین امر برای این مشکل معلمان فکر چاره باسشند و با برنامه ریزی بهتری زمینه انتقالی معلمان غیر بومی را فراهم نمایند .
یکی دیگر از مسائلی که باعث ضعف در انجام وظایف می شود، تراکم زیاد دانش آموزی در کلاس های درس می باشد ، بطوریکه بسیاری از کلاس ها تا حدود 40 دانش آموز هم دارد و باعث می شود که معلم نتواند بدرستی برنامه های آموزشی – تربیتی خود را اجرا کند .
شلوغ بودن کلاس درس آن هم در دوره ابتدایی که سن شلوغ کاری و جنب و جوش دانش آموزان است باعث می شود که کنترل کلاس بسیار سخت شود و معلم وقت زیادی را صرف ساکت کردن دانش آموزان بکند ، شلوغ بودن کلاس باعث می شود که معلم در ارزشیابی مستمر دانش آموزان دچار مشکل شود و نتواند برای هر دانش آموز 3 نمره در طول یک ماه ثبت نماید بهتر است طوری برنامه ریزی شود که کلاس های درس از تراکم نسبی متعادلی برخوردار باشند تا دانش آموز و معلم در امر یاددهی و یادگیری بهتر عمل نمایند و اهداف آموزشی مورد نظر تامین گردد ، از طرفی اکثر مدارس روستاهای از نظر فضا ، نور ، شرایط فیزیکی و امکانات آموزشی در حد مطلوب قرار ندارند و دانش آموز و معلم از وجود برخ از این فضا های آموزشی دچار نوعی دلسردی و افت عملکرد میشوند اگر شرایط فیزیکی و امکانات آموزشی در حد مطلوب باشد و دانش آموزان و معلمان احساس رضایت کنند بهتر می توانند اهداف آموزشی و تربیتی مورد نظر را دنبال کنند و با میل و رغبت به فعالیت آموزشی می پردازند ، اکثر مدارس فاقد کتابخانه می باشند و کتاب ها و منابعی هم که دارد با سن و شرایط دانش آموزان دختر همخوانی مطلوب ندارد و نیاز آموزشی و دانش آموزان را برطرف نمی کند به همین دلیل در زمانی که معلم می خواهد موضوعی را برای پژوهش و مطالعه بیشتر به دانش آموزان ارائه دهد تا در مورد آن تحقیق کنند و مطلب جمع آوری نمایند در تنگنا قرار می گیریم ، چرا که دانش آموزان دختر نمی توانند در روستای خود و در مدرسه منابع لازم جهت انجام این تکالیف را بدست آورند و همین امر باعث می شود که معلم نتواند در زمینه فعالیت های مکمل و فوق برنامه سرمایه گذاری زیادی بکند و مجبور می شویم که فقط به کارهای کلاسی و برنامه های درسی مدرسه بپرازیم و از پرداختن به مهارت های دیگر محروم می مانیم .
نقاط ضعف در دوران تدریس هر معلم
عوامل مخل کلاس درس
بوق خودروها، آژیر آمبولانس ها، صدای بلندگوهای نان خشکی ها و نمکی ها و دستفروشان دوره گرد، بوی غذاهای گوناگون ـ که از خانه های اطراف مدرسه متصاعد می شود ـ سروصدای دانش آموزانی که در حیاط مدرسه در حال ورزش هستند، صدای ناهنجار کولر، صدای گوشخراش پنکه سقفی نیمه مستعمل کلاس و غیره از جمله عوامل مخل و سرباری هستند که مانع تمرکز حواس دانش آموزان در کلاس درس می شوند و بر آموزش و یادگیری آنها اثرات منفی دارد و آنها را دچار افت تحصیلی می کند.
یک معلم فهیم باید این عوامل مخل و سربار را شناسایی کرده و حتی المقدور درصدد رفع و یا کاهش آنها برآید.
عوامل مخل و سربار کدامند؟
عوامل مخل و سربار به آن دسته از عواملی گفته می شود که مانع توجه و دقت دانش آموزان به مطالب گفته شده از سوی معلم کلاس است و شرایط آرمانی برای برقراری ارتباط صحیح در کلاس را به هم می ریزند و در امر تدریس اخلال ایجاد می کنند. عوامل مخل و سربار ممکن است مربوط به معلم، دانش آموز، مطلب درسی، وسایل و ابزار و شرایط و موقعیت مربوط به محیط باشد.

عوامل مخل مربوط به معلم
معلم ممکن است با مشکلاتی از این قبیل که در برقراری ارتباط با شاگردان اخلال ایجاد می کند مواجه باشد.
نارسایی صدا، نامفهوم بودن بیان، بی حوصلگی و کسالت، داشتن لهجه، ضعف شنوایی و بینایی، ناآشنایی با اصول و فنون معلمی، عدم تسلط کافی به مطالبی که تدریس می کند و غیره.
عوامل مخل مربوط به دانش آموز
دانش آموزان هم ممکن است مشکلاتی از این قبیل داشته باشند. مشکلات روانی و شخصیتی از قبیل حواس پرتی، نگرانی و اضطراب، کمرویی و خودنمایی، ضعیف بودن در درس، ضعف بینایی و شنوایی، مشکل بیان و غیره.
عوامل مخل مربوط به مطلب درسی
مطالب مورد تدریس ممکن است مبهم و نارسا، بسیار مشکل و یا بیش از حد آسان باشند، همچنین ممکن است مطالب درسی مطابق با ذوق و علاقه دانش آموزان تهیه و تنظیم نشده باشند.
عوامل مخل مربوط به وسایل و محیط
ممکن است وسایلی که معلم قصد استفاده از آنها را دارد خراب باشد. به عنوان مثال اگر معلم طبق طرح درس قرار است از ضبط صوت استفاده کند و این دستگاه درست کار نکند، در کار معلم اخلال ایجاد می شود.
همچنین ممکن است محیط داخل و خارج از کلاس در کار تدریس اخلال ایجاد کند.
سروصداهای نامطلوب در فضاهای آموزشی
سروصدا و اصوات نامطلوبی که برای دانش آموزان ایجاد اختلال و مزاحمت می کند و در کاهش بازده آموزشی، ایجاد خستگی، تحریک اعصاب و افزایش فشارخون نقش موثری دارند به سه گروه تقسیم می شوند:
الف) سروصدای ناشی از ترافیک هوایی (فرودگاه ها و خطوط هوایی) و ترافیک زمینی (قطار، خودرو و غیره).
ب) سروصدای ناشی از کارگاه های صنعتی و مراکز تجاری.
ج) سروصدای بازی بچه ها در فضاهای باز و سایر کلاس ها.
به عبارت دیگر اصوات نامطلوب در فضاهای آموزشی یا منشاء خارج از مدرسه دارند یا دارای منشاء درونی در مدرسه هستند.
وضع میز و نیمکت ها در کلاس درس
تناسب نداشتن میز و نیمکت با ابعاد بدنی دانش آموز، باعث ناراحتی های کمر و گردن، خستگی زودرس، افت تحصیلی و اختلال در فشار خون آنان می شود. امروزه ثابت شده است که میز و نیمکت باید با ابعاد بدنی دانش آموز متناسب باشد. در بسیاری از کشورها برای هر پایه تحصیلی نوع خاصی میز و نیمکت طراحی شده است که آن را با رنگ مخصوصی مشخص می کنند. با این اقدام، هم مانع جابه جایی میز و نیمکت ها می شوند و هم به مدرسه جذابیتی خاص می دهند.
رنگ آمیزی نامطلوب دیوارها، در و پنجره ها و نیمکت های کلاس می تواند زمینه کسالت، خمودگی، بی تحرکی، عصبانیت، اضطراب و افسردگی دانش آموزان را فراهم آورد. همان طوری که رنگ در صنایع غذایی، دارویی، پوشاک و غیره تاثیر دارد، می تواند روی اعصاب و همچنین حواس انسان موثر باشد. بسیاری از افراد بزرگسال در برابر رنگ و تغییر رنگ فوراً عکس العمل نشان می دهند، این حساسیت در دنیای کودکان بیشتر و ملموس تر است. دانشمندان ثابت کرده اند در تخیلات و حالات عاطفی کودکان و نوجوانان، رنگ ها، تعیین کننده هستند. برای آنها هر کدام از رنگ ها می تواند وسیله شادی، غم، ترس، لذت، دوست داشتن، انتقام، بزرگی و کوچکی باشد. کودکان و نوجوانان می توانند بسوی رنگ ها کشیده شوند یا از آنها دوری کنند. رنگ وسیله ای برای حالت بخشیدن در طبیعت است.
گلهایی که گرده افشانی آنها به وسیله حشرات صورت می گیرد، برای جلب توجه حشرات، رنگ های شاد و زیبایی دارند. رنگ حتی در بناها و ساختمان ها، اثرات مثبت یا منفی در بیننده ایجاد می کند. متاسفانه تاکنون رنگ در بعضی از مدارس نقش جدی خود را ایفا نکرده و سوای رنگ سبز، تابلوها آثار روان شناسی رنگ در بسیاری از آموزشگاه ها نادیده گرفته شده و استفاده بهینه از آن صورت نگرفته است. در بسیاری از مدارس موزاییک ها به رنگ تیره و میزها و نیمکت ها سربی رنگ است و گویی همه و همه دست به دست هم داده اند تا ذهن دانش آموزان را آزار داده و آنان را از مدرسه و درس فراری دهند! باید اذعان داشت برای رنگ آمیزی دیوارهای داخل کلاس ها معمولاً از رنگ های آرام نظیر کِرم و بژ استفاده می شود.
برای راهروها و راه پله ها می توان از رنگ های سرد و آرام نظیر آبی و سبز کم رنگ استفاده کرد. این رنگ ها در کنترل هیجانات روحی تاثیر بسزایی دارند و علاوه بر آرامش محیط از حوادث احتمالی دانش آموزان نیز، می کاهند.
نبودن نورکافی
یکی دیگر از عوامل مخل و سربار در کلاس درس، نبودن نور کافی است. نور یکی از اصول مهم در طراحی فضاهای آموزشی و تامین آسایش چشم است. لذا برای کارایی بیشتر دانش آموزان و همچنین رعایت بهداشت فردی و نیز ایجاد رغبت در آنها باید نور کلاس مناسب باشد. نور کلاس باید به گونه ای تنظیم شود که دانش آموزان علاوه بر دید خوب بر روی مــیز خود، بتوانند از فاصله شش متری تخته کلاس را ببینند و نور باعث چشم زدگی و خیرگی نشود. بهترین نور استفاده از نور طبیعی است که به وسیله پنجره ها تامین می شود و در صورتی که تامین نور طبیعی امکان نداشته باشد می توان از نور مصنوعی استفاده کرد.
تامین نور کافی و مناسب در مدارس باعث افزایش میل و رغبت به کار، دقت در عمل و افزایش بازدهی می شود. حفظ سلامت چشم و قدرت بینایی، کاهش خستگی و در نهایت اثر مطلوب در کیفیت آموزشی از جمله موارد مثبت نور مناسب در فضاهای آموزشی است.
گاهی اوقات با اقدامی بسیار ساده و عملی می توان در افزایش روشنایی کلاس ها موثر بود. به طور مثال گردگیری به موقع لامپ ها، تعویض لامپ های سوخته و لامپ هایی که سوسو می زنند. استفاده از رنگ های روشن در کلاس از این موارد است. باید حتی الامکان ردیف چراغ ها عمود بر تخته تدریس و ردیف نیمکت ها در نظر گرفته شود.
سردی و گرمی هوای فضای آموزشی
احساس ناراحتی از گرما فقط به خاطر درجه بالای حرارت هوا نیست. سازگار شدن با دمای هوا تحت تاثیر سه متغیر قرار دارد: درجه حرارت هوا، میزان رطوبت هوا و شدت جریان هوا، فشار روانی ناشی از کار کردن در محیط گرم می تواند، احتمال خطر کردن معلم و دانش آموز را هنگام کار بالا ببرد و بهره وری آنها را کاهش دهد. در هوای گرم، بنیه و توان افراد کاهش می یابد و کار کردن طولانی مدت در زیر بار ترکیبی از حرارت و تقلای بدنی، آنها را افسرده می کند. براساس مطالعات انجام شده، سرمای شدید نیز بر عملکرد کسانی که برای انجام فعالیت به تمرکز فکری نیاز دارند، موثر است و توجه آنها را نسبت به محرک های اطراف کاهش می دهد.
فرد در چنین موقعیتی مستعد خطا کردن می شود.
وقتی درجه حرارت پایین است، انگشتان دست حالت بی حسی پیدا می کنند و کارایی فرد برای انجام فعالیت های دستی تا حد زیادی کاهش می یابد.
براین اساس، برای افزایش بهره وری بیشتر در فضاهای آموزشی، باید دمای هوا را با توجه به موقعیت جوی موجود تعدیل کرد تا معلمان و دانش آموزان بتوانند در آرامش بیشتری به فعالیت بپردازند.

اقدامات خاص و
نکات ویژه کلیدی

اقدامات خاص که در طول خدمت صورت گرفته و به نتیجه رسیده است و نیز نکات ویژه کلیدی حاصل از تجربه که می تواند سبب بهبود وضع موجود در حوزه کاری شود :
یکی از مهمترین اقداماتی که در طول فرایند یاددهی – یادگیری انجام می دهم ، اقدام پژوهشی بر روی رفتار دانش آموزان ضعیف می باشد ، هر دانش آموز ضعیفی صرفاً کم توان ذهنی نیست و ممکن است از نظر هوش و استعداد و حتی مهارت در حد قابل قبول و بالاتر نیز باشد ولی مشکلات عاطفی یا خانوادگی و حتی تجربیات تلخ و شکست و ناکامی قبلی باعث اختلال در فرایند یاددهی – یادگیری امروزی وی شده باشد و بر جریان یادگیری و مهارت آموزی وی اثر سوء داشته باشد ، لذا معلم نمی تواند بودن هیچ گونه اقدام و پژوهشی مناسب به پیش داوری بپردازد و بر حسب کودن بودن یا نبودن یا کم توان بودن را به یک دانش آموز بچسباند ، لذا در هر کلاسی که با اینگونه دانش آموزان برخورد .
می کنم سعی می کنم که با رعایت موازین اخلاقی در پژوهش و با همکاری مسئولین مدرسه و حتی اداره آموزش و پرورش به اقدام پژوهشی در مورد این گونه دانش آموزان بپردازم تا اگر مشکلات آنان قابل حل و اصلاح باشد با کمک مدرسه و اولیاء دانش آموزان به حل اینگونه مشکلات بپردازیم ، این روش در بسیاری از موارد برای من نتیجه قابل قبولی داشته است و باعث رفع مشکلات برخی از دانش آموزان از ان طریق شده ام ، هر چند در اقدام پژوهشی مهم ترین فاکتور و عامل این است که اقدام پژوهشی موردی می باشد و نتایج بدست آمده از یک اقدام پژوهشی قابل تعمیم به مورد دیگر نمی باشد و یافته های آن قابل تجویز برای فرد یا افراد دیگر درست نیست و جواب نمی دهد امید است که همکاران در برخورد با این گونه مشکلات از روش اقدام پژوهشی استفاده نمایند .
یکی دیگر از اقدامات مهم در زمینه حوزه فعالیت که می تواند در بهبود وضع حاضر کمک نماید استفاده از وسایل کمک آموزشی و فناوری آموزشی در فرایند یاددهی – یادگیری است ، قطعاً یکی از جنبه های مشخص آموزش و پرورش پیشرفت کارامد استفاده کیفی از فناوری مبتنی بر علم است که نه تنها بر زندگی اجتماعی و اقتصادی کشور اثر می گذارد بلکه نظام آموزش و پرورش و فرایند یاددهی – یادگیری را به کلی متحول خواهد کرد ، اینک بر خلاف گذشته دیگر هدف از فرایند یاددهی – یادگیری انباشتن حجم زیادی از دانش و اطلاعات در ذهن دانش آموزان نیست ،بلکه بیشتر بر هدف های مشترک و تلفیقی دروس مانند بیدار کردن حس کنجکاوی ، فعال کردن یادگیری ، پررورش خلاقیت و مهارت های تفکر ، رشد کامل علایق ، نگرشها، ارزشها ، کسب مهارت های زندگی ، تقویت عادت به مطالعه شخصی و ایجاد تغییر کیفی در زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم می باشد ، در این رویکرد عادت به مطالعه شخصی و ایجاد تغییر کیفی در زندگی اجتماعی و اقتصادی مردم می باشد، در این دانش آموزان با تلفیق علمی دروس و یادگیری های فردی و اجتماعی خود سعی در تولید علم و بکارگیری دانش علمی خود هستند ، با این شیوه می توان فعالیت های آموزشی را با نیازها و خواسته های روزمره جامعه خصوصاً در این مناطق محروم و روستا نشین ارتباط داد .
در این روش شرایط یاددهی – یادگیری با طبیعت و تقاضای جامعه همسو و هماهنگ می گردد، در این روش معلم از سواد چند بعدی برخوردار است و دانش آموز هم دانش و مهارت هایی را کسب می کند که در زندگی شخصی و اجتماعی او مفید و موثر است و باعث ارتقای سطح دانش و معرفت اجتماعی و اخلاقی در جامعه و خصوصاً مناطق روستایی و محرومی چون شهرستان لردگان می شود ، در پرتو چنین مهارت هایی دانش آموزان
می توانند دست به آفرینندگی و خلق آثار علمی بزنند و در تولید علم و کاربردی کردن آن نقش موثری داشته باشند ، با اعمال این روش بین جامعه و مدرسه تعامل ، همبستگی و سازگاری مثبت بوجود می آید و مدرسه می تواند نیاز امروزی و آینده این مناطق محروم را فراهم آورد به کلامی دیگر جامعه و مدرسه به گونه ای فعال و مستمر یکدیگر را متحول کی کنند این روش باعث می شود که ماطق محروم هرچند زودتر به نیروی متخصص بومی تجهیز گردد و از درون خود این مردم نیروهای کارآمد و متعهدی به چرخه کار اضافه گردد و از وابستگی به نیروهای غیر بومی رهایی یابند و باعث آبادانی هر چه بیشتر مناطق محروم گردند .
در طول فرایند تدریس خود همراره از اقدام پژوهشی در مورد دانش آموزان ضعیف استقبال کرده ام و با مطالعه موردی در مورد آنان توانستم خود را با مشکلات اینگونه دانش آموزان سازگار سازم و بیشتر به آنها کمک نمایم تا در تحصیل موفق شوند – از فعالیت های مکمل و فوق برنامه نیز در فرایند تدریس خود بهره می برم و دانش آموزان را به ناجام فعالیت های مکمل و فوق برنامه نیز در فرایند تدریس خود بهره می برم و دانش آموزان را به انجام فعالیت های مورد علاقه مرتبط با درس تشویق می کنم و به تفاوت فردی آنان اهمیت می دهم .
تجربه دیگرم که احساس می کنم در بالا بردن سطح کیفی کارم و نیز در بیشتر شدن موفقیتم در امر تدریس موثر بوده است، برقراری روابط معقول و مناسب با دانش آموزان بود به گونه ای که همه در کلاس احساس امنیت و آرامش کرده و گاهی مهم ترین مسایل خود را به راحتی مطرح و با بنده در میان می گذاشتند. علاوه بر دانش آموزان بعضی از والدین نیز برای رفع مشکلات آموزشی و پرورشی فرزندشان مراجعه نموده و استمداد می کردند. اساساً برقراری ارتباط مناسب و شایسته با دانش آموز، می تواند یکی از مهمترین عوامل موفقیت هم برای معلم و هم برای دانش آموز باشد.
این مساله، چیزی است که حتی در تعالیم دینی ما نیز بر آن بسیار تاکید شده و حتی در سیره ی پیامبر اکرم نیز داستان ها و موارد بسیاری نقل شده که پیامبر در هنگام تعلیم امور دینی، پیش از هر چیز سعی می کرد با کسی که می خواهد مطلبی را به او تعلیم دهد، به عنوان فرزند خود برخورد کند و او را در نهایت مهر و محبت مورد تعلیم قرار دهد. امروزه در علم روانشناسی و علم تعلیم و تربیت نیز دانشمندان ثابت کرده اند که برقراری ارتباط مناسب همراه با عطوفت و مهربانی، می تواند بهترین عامل موفقیت معلمان با شاگردان خود و ترغیب آنها برای علم آموزی باشد.
از این رو من همیشه سعی می کردم تا با دانش آموزان به گونه ای برخورد کنم که آنها نه آنقدر از من دور شوند که نسبت به من و آموختن درس، بی انگیزه و بی رغبت شوند و نه آنقدر جذب من شوند که با امید به عطوفت و شفقت من نسبت به درس خواندن تنبل شوند، بلکه سعی می کردم با تاسی بر سیره پیامبر و مولای متقیان حضرت علی (ع) هم دافعه داشته باشم و هم جاذبه، تا دانش آموز در شرایطی معقول و منطقی، بتواند هم برای پیشرفت درسی اش تلاش کند و هم مشکلات تحصیلی و حتی خانوادگی اش را با من درمیان بگذارد تا با همفکری و مشورت، مشکلاتش را برطرف کنیم.
از دیگر تجربیات موثر من در خصوص برقراری ارتباط خوب با دانش آموزان و ایجاد انگیزه در آنها برای تلاش و پیشرفت علمی، تشویق هایی بود که گاهی در مدرسه انجام می دادم و به عنوان مثال، برخی از دانش آموزانی را که در سال های گذشته پیشرفت علمی خوبی داشتند دعوت کرده و از آنها مصاحبه می کردم و از آنها می خواستم تا با بیان دلایل و عوامل موفقیتشان در درس، انگیزه و اشتیاق دیگر دانش آموزان را برای موفقیت در درسهایشان بالا ببرند. همچنین گاهی برخی از چهره های موفق و برجسته ی علمی در سطح شهرستان را نیز دعوت می کردم تا با حضور در جمع دانش آموزان و بیان عوامل موفقیتشان، دانش آموزان را به تلاش و پیشرفت علمی تشویق کنند.
علاوه بر این، برای دانش آموزان موفق، اردوهای تفریحی و جوایز مختلفی اعم از نقدی و غیر نقدی در نظر می گرفتم. همینطور با اعلان اسامی دانش آموزان برتر و موفق بر روی تابلوهای مدرسه، هم این دسته از دانش آموزان را به تلاش بیشتر تشویق می کردم و هم در دانش آموزانی که با افت تحصیلی مواجه بودند برای تلاش درسی ایجاد انگیزه می کردم. به طور کلی، درباره ی اهمیت تشویق همواره بر این باور بوده و هستم که همیشه به تعداد افراد، راههای تشویق و تقویت انگیزه وجود دارد.
بنا بر این باید تلاش کرد تا هر چه بیشتر به کشف این راهها نائل شویم. به عنوان نمونه من همواره تلاش می کردم تا دانش آموزان را به شرکت در کلاسهای تقویتی و انجمنهای علمی تشویق کنم تا دانش آموزانی که به لحاظ هوشی و استعداد تحصیلی بهتر از دیگر دانش آموزان هستند در کنار یکدیگر جمع شوند و هم خودشان راههای بهتری برای درس خواندن و گذراندن اوقات فراغت بیابند و هم برای کمک به پشیرفت تحصیلی دانش آموزان ضعیف تر راههایی پیدا کنند.
از تجارب دیگرم در دوران معلمی این است که همواره بر این اعتقاد بوده ام که آنچه دانش آموز باید بیاموزد می بایست در کلاس اتفاق بیفتد، تکالیف در خانه در قالب فعالیت های خارج از کلاس و مدرسه است. یعنی همیشه به دانش آموزان تاکید می کردم تا سر کلاس به خوبی به درس توجه و دقت کنند تا مطلب را کامل یاد بگیرند و از آنها می خواستم تا پیش از آنکه وارد بحث بعدی شویم هر سوالی از درس و بحث قبلی دارند بپرسند تا هیچ جای ابهام و مساله ی حل نشده ای برایشان باقی نماند.
علاوه بر این، سعی می کردم به دانش آموزان تکالیفی بدهم که از انجام آن سر باز نزده و احساس خستگی نکنند بلکه با رغبت به انجام آنها همت گمارند. دانش آموزان پس از ارایه تحقیق و پژوهش در نظر گرفته شده ابراز شخصیت می نمودند و از آن لذت برده و رغبت برای فعالیت های گروهی در آنان افزایش می یافت. به عنوان مثال در پایان کلاس چند سوال مطرح می کردم و از آنان می خواستم در ابتدای جلسه ی بعدی پاسخ های خود را بیان کنند که این کار باعث رقابت بین همکلاسی ها هم می شد. اساساً ایجاد شوق و انگیزه در دانش آموزان برای انجام تحقیقات و مطالعات گروهی، یکی از عوامل مهم و موثر در پیشرفت درسی آنها می باشد، چنانکه در این مورد هم احادیثی از پیامبر و ائمه معصومین داریم و هم دانشمندان علوم روانشناسی و تعلیم و تربیت نیز بر این امر بسیار تاکید کرده اند.
از دیگر تجربیاتی که برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان داشته ام این است که در طول ترم فرصت هایی را برای دانش آموزان در نظر می گرفتم تا جبران عقب افتادگی های خود را داشته باشند، و لذا جلساتی را به صورت مشترک با دانش آموزان و حتی گاهاً با والدین آنان برگزار می کردم، این امر باعث می شد تا از موانع و مشکلاتی که احیاناً فراروی دانش آموزان است آگاهی یابم و بتوانم در روند آموزشی به آنان کمک کنم. همیشه آزمون هایی که از دانش آموزان می گرفتم به عنوان یک فرصت قلمداد می شد نه یک تهدید چرا که عیوب کار در عمل مشخص می گردید.
بنده همواره برای ارتقای مستمر کیفیت در آموزش و پروش تلاش می کردم. اساساً در مدیریت کیفیت جامع فقط به تعیین اهداف در برنامه های آموزشی و درسی اکتفا نمی شود چرا که اهداف به تنهایی نمی توانند منجر به نتایج پایدار وقابل اعتماد شوند.
ارتقای مستمر کیفیت، مشارکت همه ی مدیران ، معلمان ، کارشناسان، دانش آموزان و والدین آنها را برای ارتقا برنامه ی درسی وآموزشی مدرسه با تاکید بر رضایت دانش آموزان مورد توجه قرار می دهد. به عبارت دیگر ارتقای مستمر کیفیت، بر مشارکت همه ی عوامل دست اندرکار ، برای جلب رضایت دانش آموزان ، تاکید بر تحول وتغییر در شناخت، نگرش فردی و جمعی همه ی کارکنان مدرسه به طور مستمر و توجه به تکنولوژی در فرایند برنامه های مدرسه، تاکید دارد .
یادگیری، محصول مدیریت کلاس
"یادگیری" فقط محصول دانش و اطلاعات آموزگار یا تدوین و تنظیم متون و منابع و نیز فضا و امکانات آموزشی مناسب و کافی نیست.
"مدیریت کلاس" در کنار عوامل بالا سهم بسزایی در یادگیری دانش آموزان و فراگیران ایفا می کند که معمولاً در نظام آموزشی ما از آن غفلت می شود یا بسیار ساده از کنار آن می گذرند. مقاله زیر تلاش کرده است به برخی از مهم ترین محورها در مدیریت کلاس بپردازد.
در برخورد با کل دانش آموزان سعی کنید این اصل را به خاطر بسپارید:
دانش آموزان آنچه را می گویید فراموش خواهند کرد، آنچه را انجام می دهید فراموش خواهند کرد اما هرگز احساسی را که در آنها ایجاد می کنید، فراموش نخواهند کرد.
یادگیری، محصول مدیریت کلاس
"یادگیری" فقط محصول دانش و اطلاعات آموزگار یا تدوین و تنظیم متون و منابع و نیز فضا و امکانات آموزشی مناسب و کافی نیست.
"مدیریت کلاس" در کنار عوامل بالا سهم بسزایی در یادگیری دانش آموزان و فراگیران ایفا می کند که معمولاً در نظام آموزشی ما از آن غفلت می شود یا بسیار ساده از کنار آن می گذرند. مقاله زیر تلاش کرده است به برخی از مهم ترین محورها در مدیریت کلاس بپردازد.
"در برخورد با کل دانش آموزان سعی کنید این اصل را به خاطر بسپارید:
دانش آموزان آنچه را می گویید فراموش خواهند کرد، آنچه را انجام می دهید فراموش خواهند کرد اما هرگز احساسی را که در آنها ایجاد می کنید، فراموش نخواهند کرد.
احتمالاً مهم ترین چیزی که در اولین روز کلاس باید انجام دهیم، ایجاد ارتباط دوستانه و تفاهم آمیز با دانش آموزان است.زمانی را که صرف این ارتباط تفاهم آمیز می کنید، در طول ترم تحصیلی از آن بهره مند خواهید بود.سعی کنید دانش آموزان احساس راحتی کنند و آنها را در غلبه بر نگرانی هایشان درباره کلاس کمک کنید.
در صورت امکان سعی کنید در اولین فرصت، در شروع نیمسال تحصیلی، اسامی آنها را یاد بگیرید. این کار به خصوص در کلاس های بزرگ تحسین آمیزتر است. نوع برخورد شما می تواند بر موفقیت تان به عنوان یک آموزگار تاثیر بیشتری نسبت به میزان آگاهی تان از نظم و انضباط داشته باشند.
برای حضور در کلاس مجهز باشید
همه وسایل را همراه داشته باشید. می توانید از جعبه راجر استفاده کنید. راجر آی دی شی عضو کادر آموزشی اتی همه وسایل مورد نیاز را داخل یک جعبه پلاستیکی نگه می دارد. وسایل شامل گچ، مارکرهای پاک کننده، پاک کن های مختلف، کاغذهای یادداشت، کارت های راهنما، تخته پاک کن، خودکار، مداد و عینک است. آمادگی پیشامد مشکل را داشته باشید.
ایجاد جو مثبت در کلاس
طبق تحقیق، دانش آموزان طی ۱۵ دقیقه اول کلاس متوجه این که چه نوع آموزگاری هستید و چه کلاسی خواهید داشت، می شوند.
در اینجا پیشنهادهایی درباره این که چگونه شروع خوبی داشته با شید وجود دارد:
– نام و شماره کلاس را از قبل روی تخته بنویسید تا دانش آموزان آن را چک کرده و مطمئن شوند اتاق را درست انتخاب کرده اند.
– به مقررات و رشته خود علاقه مند باشید.
– کمی شوخ طبع باشید.
– سعی کنید با دانش آموزان با سوال در مورد آنها (شفاهی یا کتبی) آشنا شوید.
– در مورد خود کمی به آنها توضیح دهید.
– در صورت امکان، نام دانش آموزان را در اسرع وقت یاد بگیرید و آنها را به اسم صدا کنید.
– به وقت و نحوه آمادگی تاکید کنید.
– آماده در کلاس حضور پیدا کنید. تمام وسایل مورد نیاز را همراه داشته باشید و در مورد این که چطور اولین جلسه کلاس را با دقت بیشتر نسبت به گذشته برگزار کنید، برنامه ریزی کنید.

کمک به دانش آموزان در هنگام بحران
در هنگام بحران گروه خاصی از افراد (توسط رسانه ها) مورد انتقاد قرار می گیرند.
متاسفانه بعضی وقت ها افرادی با وجه مشترک قومی، فرهنگی یا مذهبی متهم شده و مورد واکنش قر ار می گیرند.
مهم آن است که ما سعی کنیم در محیط کلاس مان از دانش آموزان در برابر این عداوت های مطرح شده دفاع کنیم. خوب است اعلام کنیم که جمع بندی نادرست در مورد گروه های خاص را به افراد آن گروه تعمیم ندهیم، حمایت خود را از دانش آموزان اقلیت های مذهبی نشان دهیم و به دانش آموزان فرصت دهیم در صورت لزوم با ما به طور خصوصی صحبت کنند.
در کلاس های خود نوآوری داشته باشید
بسیاری از اعضای کادر آموزشی سعی می کنند در کلاس های خود چه از طریق یادگیری پویاتر توسط دانش آموزان با استفاده از فناوری های بیشتر و چه با تغییر روش نسبت به سال قبل نوآوری داشته باشند. تغییر برای هرکس به خصوص دانش آموزان سخت است.
1- برای انتظارات جدید یا تغییرات وقت بیشتری را صرف دانش آموزان خود کنید. به سوالات آنها پاسخ دهید و نسبت به آنچه انجام می دهید یا مسئولیت های مختلف، حساب شده عمل کنید.
دانش آموزان نسبت به آنچه قرار بوده اتفاق بیفتد و آن را تغییر داده اید، عکس العمل نشان می دهند. آنها ممکن است حتی در برابر یک تغییر خوب هم، صرفاً به این دلیل که انتظار آن را نداشته اند، مقاومت کنند.
2-اولین بار که تغییر خودرا عنوان می کنید، امکان ورود موارد بیشتر را در برنامه ریزی خود بدهید.
3-انتظار کامل بودن نوآوری خود را از همان ابتدا نداشته باشید.
۴- اگر تغییراتی اساسی می دهید، بگذارید سایر همکاران تان از آن مطلع باشند. ریاست واحد آموزشی را نیز در جریان قرار دهید چون ممکن است ارزیابی آنها از این دوره مانند سال های گذشته نباشد.
5-ابتکارات خود را در اختیار کلیه همکاران تان قرار دهید و بگذارید همه از ایده خوب شما بهره مند شوند. شاید آنها برای مواردی از آن استفاده کنند.
استفاده از لحن مناسب در کلاس
ابتدای دوره تحصیلی، گفت وگویی با دانش آموزان در مورد انتظارات آنها از کلاس داشته باشید. می توانید آنها را به گروه های کوچک تقسیم کنید و از آنها گزارش های کوتاه بخواهید؛ اینکه بپرسید در کلاس های قبلی از چه چیزی رضایت داشته یا ناراضی بوده اند.
بپرسید چه مسئولیت هایی باید ایجاد شود یا تداوم یابد؟ این بحث کوتاه به شما آگاهی می دهد تا کلاس خود را بهبود و آموزش برپایه یادگیری را ارتقا بخشید.
کلاس های بزرگ تر، مدیریت بیشتر
چنانچه بنا به اهداف اداری تشکیل گروه می دهید، کلاس بزرگ، مدیریت بیشتری می طلبد . به عنوان نمونه، هر گروه می تواند یک کلاسور داشته باشد و نحوه تحویل برگه ها از دانش آموزان به شما یا از شما به دانش آموزان در آن مشخص شود.
در صورت داشتن گروه، باید فعالیت گروه کوچک تر را با سایرین در نظر بگیرید. اگر فعالیت گروه کوچک مدنظر شماست، باید کلاس را براساس نمرات قبلی آنها به ۲ قسمت تقسیم کنید. سپس گروه های دانش آموزان را از اول کلاس به وسط و از وسط به آخر ادغام کنید اما نه آن قدر ناهماهنگ باشد که این تغییر بی اثر شود.
ترغیب دانش آموزان به گوش دادن
وقتی از دانش آموزان می خواهید در کلاس صحبت کنند، آنچه می گویند را تکرار نکنید. اگر آنچه می گویند را تکرار کنید، یاد می گیرند فقط به شما گوش کنند نه به یکدیگر. همچنین از دانش آموزان بخواهید در مورد صحبت های دیگران اظهار نظر کرده یا آنچه گفته شده را خلاصه کنند.
افراد به خصوص آنهایی که قدرت کمتر و موقعیتی پایین تر نسبت به شما دارند، به شما گوش نخواهند داد؛ مگر اینکه احساس کنند شما به آنها گوش می دهید یا گوش خواهید داد.

ارائه برنامه یا پیشنهاد اصلاحی

ارائه برنامه یا پیشنهاد اصلاحی برای آینده ناشی از تجربیات گذشته :
یکی از مهمترین برنامه ها برای اصلاح برنامه های آموزشی و تامین بیشتر اهداف آموزشی – تربیتی مجهز کردن مدارس شهرستان لردگان به فناوری آموزشی پیشرفته و اینترنت است به دلیل وجود روستاهای زیاد در این شهرستان و پراکندگی جغرافیایی روستاهای این منطقه و نبودن تجهیزات و امکانات آموزشی در بیشتر مدارس و عدم وجود کتابخانه های قابل ذکر و منابع علمی در مدارس و حتی در روستاهای این منطقه ، بهتر است که مدارس روستایی و شهری این شهرستان به فناوری آموزشی و اینترنت مجهز شود تا معلم در اجرای فرایند یاددهی – یادگیری خود با مشکلی روبرو نگردد و از نظر امکانات آموزشی محدود نشود و بتواند به بهترین نحو ممکن از ذخائر علمی و تجربیات آموزشی خود در ارائه تدریس موفق و کارآمد استفاده نماید و دانش آموزان نیز از نظر محتوای آموزشی دچار کمبود نباشند و برای هرگونه پژوهش و اقدام پژوهشی به منابع معتبر و علمی دسترسی داشته باشند .
سعی می کنم که هر ساله در پایان دوره تدریس از دانش آموزان و همکاران بخواهم که نقاط قوت و ضعف اینجانب را به من بگویند تا با برنامه ریزی در خصوص تقویت نقاط ضعف و سرمایه گذاری بیشتر روی نقاط قوت خود در دوره بعدی تدریس از هرگونه اشتباه و دوباره کاری جلوگیری نمایم و با مطالعه بیشتر و مهارت یابی بهتری به تدریس بپردارم . استفاده از روش های نوین در تدریس و فناوری آموزشی – مشارکت دادن آموزان به تدریس .
یادگیری" فقط محصول دانش و اطلاعات آموزگار یا تدوین و تنظیم متون و منابع و نیز فضا و امکانات آموزشی مناسب و کافی نیست.
"مدیریت کلاس" در کنار عوامل بالا سهم بسزایی در یادگیری دانش آموزان و فراگیران ایفا می کند که معمولاً در نظام آموزشی ما از آن غفلت می شود یا بسیار ساده از کنار آن می گذرند. مقاله زیر تلاش کرده است به برخی از مهم ترین محورها در مدیریت کلاس بپردازد.
ویژگیهای معلمان اثربخش
معلمان باید استانداردهایی برای موفقیت تعیین کنند و دانش آموزان را آگاه سازند که از همه آنها انتظار می رود به این استانداردها دست یابند. این توصیه، دو موضوع بسیار با اهمیت را به یکدیگر پیوند می دهد:
یکـی تعیین استانداردهای هدفمند، یعنی استانداردهای مهم، چالش برانگیز و قابل حصول و دیگــری انتقال انتظارات معلم به دانش آموز، یعنی انتظار دستیابی آنان به این استانداردها ، این توصیه از اینرو اهمیت دارد که علاوه بر پیشنهاد دستیابی به بعضی استانداردها ،پیشنهاداتی نیز برای اجتناب از استانداردهای دلخواه و ناپایدار ( هوس برانگیـز ) دارد. همچنین توصیه می کند، از استانداردهایی که برای دانش آموزان قابل حصول نیستند، دوری شود و از استانداردهایی که دانش آموزان بدون هیچ تلاشی میتوانند به آنها دست یابند نیز پرهیز شود و سرانجام این که نباید انتظارات زیادی از دانش آموزان به خصوص گروه های کوچکتر دانش آموزی داشت.
تشــویــق
دانش آموزان را باید به خاطر توجه و تلاشی که برای یادگیری می کنند، تشویق کرد. دانش آموزان، اغلب نه برای توجه و تلاش بیش تر ترغیب می شوند و نه به خاطر توجه و تلاشی که برای یادگیری می کنند، تشویق کرد. دانش آموزان اغلب نه برای توجه و تلاش بیشتر ترغیب می شوند و نه به خاطر توجه و تلاشی که برای یادگیری می کنند، پاداش می گیرند. تحسین ساده رفتارهای مطلوب،در بسیاری از موقعیتها و برای بسیاری از دانش آموزان موجب تحیر و شگفتی می شود. در صورت لزوم میتوان از تقویت کننده هایی همچون کربن ( token) که می توانند در ازای کالا یا خدمات معاوضه شوند و یا دادن وقت اضافی به دانش آموزان برای تمام کردن کاری که می خواهند انجام دهند، استفاده کرد.
یــــــــــــــــــادآوری
باید به دانش آموزان کمک کرد تا راهبرد هایی را برای یادگیری اتخاذ کنند.به ویژه برای یادآوری آنچه تدریس شده است و به کارگیری آنچه یادگرفته اند.به دفعات به دانش آموزان گفته می شود که چه چیزهایی را باید یاد بگیرند و برای یاد گرفتن ، لازم است چه چیزهایی را بدانند یا انجام دهند. حتی ممکن است به آنها گفته شود که چرا مجبورند بعضی چیزها را یاد بگیرند.در حالیکه اغلب ،چگونه یاد گرفتن به آنها آموخته نمی شود.
راهبردهای زیر از جمله راهبردهایی هستند که می توان آنها را به دانش آموزان آموخت:
1- راهبردهای تمرین ذهنی ( rehearsal ) :
یعنی به طور فعال برشمردن یا نام بردن چیزهایی که قرار است یاد گرفته شوند.
2- راهبردهای تشــریحی ( elaboration strategies ) :
روش های افزودن یا بسط دادن آنچه قرار است آموخته شود.
3- راهبردهای سازمانــی ( organizational strategies) :
شیوه های قرار دادن آنچه یاد گرفته می شود ، در چارچوبی بزرگ تر.
4- راهبــــردهای پایشــی ( monitoring strategies ):
طریقه های رسیدگی به پیشرفت خود در جهت یادگیــری.
معلمان کارا باید بتوانند، زمینه همه یا هریک از راهبردها را برای دانش آموزان فراهم آورند.
نگه داشتــــــن دانش آمـــــوز در فضای یادگیــــــری
معلمان باید موقعیت هایی را در کلاس به وجود آورند که باعث حفظ و نگهداری ( holding power ) دانش آموزان در فضای یادگیری شوند. چنین موقعیت هایی این امکان را فراهم می سازند که دانش آموزان به طور پیوسته در فرآیند یادگیری درگیر شوند و این درگیری تداوم یابد. به عبارت دیگر ، این موقعیت ها ، قدرت نگاه داری و حفظ توجه و درگیری دانش آموزان را از مزاحمت ها و عوامل پرت کننده حواس حفظ می کنند. در این موقعیتها، دانش آموزان به طور مداوم در یادگیری خویش مشارکت می کنند و نیازی نیست که برای آموزش، منتظر مساعدت دیگران بمانند. چنین موقعیت هایی متضمن فعالیت هایی هستند که از طریق آنها دانش آموزان می توانند، چیزهایی بسازند یا انجام دهند. به این طریق است که دانش آموزان به طور فعال درگیر یادگیری می شوند.
جلب تــوجه
در جریان ارائه مطالب، معلمان باید از راهکارهایی که توجه دانش آموزان را جلب و آنها را درگیر یادگیری می کنند، بهره بگیرند. معلمانی که در پی بهبود کارایی خود هستند، می توانند از راهکارهای متعددی استفاده کنند.آنها می توانند سوال هایی بپرسند و تکالیف کوتاهی بدهند برای اینکه شاگردانشان درباره آنچه ارائه می شود، فکر کنند. در این مورد می توان به استفاده از تمرین های محاسبات ذهنی ( emental computation exercises ) در کلاس های ریاضی و همچنین طرح سوال هایی که پاسخ آماده ندارند و سوال هایی که ایجاب می کنند دانش آموزان عقیده ای را بیان کنند و از آن دفاع نمایند ،اشاره کرد. پاسخ به اینگونه سوالها معمولا مستلزم آن است که دانش آموزان به جای اتکاء به پاسخ های برنامه ریزی شده و طوطی وار ،درباره آنها فکر کنند .گاهی معلمان می توانند از دانش آموزان درباره پاسخی که دانش آموز دیگری داده است، سوال کنند.در این صورت، دانش آموزان باید از آنچه در کلاس مورد بحث قرار گرفته است ،آگاه شوند و هر لحظه، آماده مشارکت در گفت و شنود کلاس باشند.
حـــرکت در بین دانش آمــوزان
در جریان انجام تکلیف های انفرادی، معلمان باید بین دانش آموزان حرکت کنند و بر کار آنها نظارت داشته باشند. این توصیه به دو منظور صورت می گیرد، اول اینکه حضور فیزیکی معلم در کنار دانش آموزان، دقت و توجه آنها را به تکلیفی که در دست دارند ، افزایش می دهد. دوم که مهمتر از اولی است، این است که معلم با نظارت بر کار دانش آموزان می تواند در صورت نیاز مساعدت های لازم را به آنها بکند.
محبـت به دانش آموزان
معلمان باید علاقه و محبت خود را هم به صورت کلامی و هم از طریق ابزارهای غیر کلامی چون: توجه تمام و کمال به دانش آموزان، حفظ و تداوم ارتباط چشمی با آنان، لبخند زدن و ایماء و اشاره نشان دهند.
ما اغلب فراموش می کنیم که اکثر دانش آموزان برای معلمانی که برای آنها محبت می کنند و معلمانی که آنها را مورد احترام قرار می دهند، هر کاری را انجام می دهند. در بیشتر موارد، دانش آموزان حاضرند هر کاری کنند تا تایید چنین معلمانی را به دست آورند. آشکار است که معلمان باید در ابراز علاقه و محبت خویش نسبت به دانش آموزان صادق باشند وگرنه، احترام آنان نزد دانش آموزانی که ریاکاری و دورنگی می بییند، رو به افــول می گذارد.
یکی دیگر از برنامه های اصلاحی تاکید کردن بر شیوه های نوین و کار آمد در ارزشیابی دانش آموزان و اندوخته های علمی آنان است،تاکید بیش از حد بر حفظ کردن مطالب درسی و تکیه کردن بر حافظه کوتاه مدت دانش آموزان مانع رشد تفکر و قضاوت مستقل و قدرت ابتکار و خلاقیت آنان میشود،دانش آموزانی که فقط مطالب را حفظ میکنند در پایین سطح از حیطه شناختی قرار دارند و چنین دانش آموزانی بدون اینکه مطلب را درونی کنند و بفهمند فقط آن را حفظ کرده اند که این گونه مطالب کمکی به رشد حیطه شناختی آنان نخواهد کرد و در مهارت آفرینی دانش آموزان تاثیری ندارد،دانش آموز و معلم باید بدانند که حفظ کردن مطالب به سرعت باعث محو شدن اطلاعات میشود و یادگیری پایدار را به همراه نخواهد داشت ، اگر بخواهیم دانش آموز به قدرت استدلال،قضاوت و ارزشیابی برسد و آنچه را یاد گرفته و خوانده است در رفتار بروز دهد و در درون نهادینه کند باید سعی کنیم که دانش آموز و معلم روشی را انتخاب کنند که باعث پایداری در آموخته ها و ارزش آفرینی علمی برای آنان شود در این صورت است که اندوخته ها باعث تغییر رفتار و یادگیری واقعی می شود و در این زمان است که تفاوت های فردی اشکار میگردد و باعث رشد متعادل دانش آموز در کلاس درس می شود حفظ کردن مطالبباعث از بین رفتن تفاوت های فردی می شود در صورتی که اگر دانش آموز مطالب درونی کند و به تغییر رفتار او منجر گردد در آن زمان است که اهداف آموزشی میسر شده است.
یکی دیگر از برنامه های اصلاحی در بهبود شرایط یاددهی-یادگیری پرداختن به پژوهش و تحقیق یا اقدام پژوهی در فرایند یاددهی-یادگیری است ، بهتر است در طرح درس خود و برنامه ریزی های آموزشی و تربیتی مدرسه و کلاس درس شیوه ای اعمال شود که دانش آموزان به پژوهش و تحقیق یا اقدام پژوهی علاقه مندگردند وفرایند یاددهی-یادگیری با این روش همسو و هماهنگ شود ، اگر دانش آموز یاد بگیرد که چگونه به دنبال یک مطلب یا موضوع علمی برود و خود در اثر تلاش و کوشش یک مفهوم یا هدف آموزشی را بشناسد و در مورد آن مطلب جمع آوری نماید به سطوح بالاتر حیطه شناختی یعنی تجزیه وتحلیل ، کاربرد یا ارزشیابی برسد ، امروزه در تمامی کشور های پیشرفته که ازنظام آموزشی مناسبی برخوردارند ، در فعالیت های آموزشی دانش آموزان پژوهش و تحقیق یا اقدام پژوهی امری حتمی و انکار ناپذیر است و آموزش و تحقیق باهم و در ارتباط هم قرار دارند و دانش آموزان در تولید علم ومحتوای آموزشی مدارس نقش قابل توجهی دارند پس بهتر است ما معلمان طوری برنامه ریزی کنیم که در کنار تدریس مفاهیم آموزشی دانش آموزان را به تحقیق و پژوهش علاقه مند سازیم ، از طرفی برای کار آمد بودن این روش بهتر است که معلمان خود با روش های تحقیق و گردآوری اطلاعات آشنا شوند تا بهتر بتوانند دانش آموز را در این راستا یاری دهند.
از دیگر برنامه های اصلاحی دیگر استفاده از روش پوشه کار در کلاس درس و فرایند یاددهی-یادگیری می باشد پوشه کار روشی است که در آن معلم برای هر دانش آموز یک پوشه کلاسی در نظر میگیرد و در تمامی مراحل فرایند یاددهی-یادگیری روش کار و پیشرفت آن و مراحل یادگیری و تغییر رفتار دانس آموزان و اقدامات آموزشی که توسط معلم و دانش آموزان صورت گرفته است را در این پوشه یادداشت می کند و در برخی از موارد از دانش آموزان خواسته میشود تا بهترین کارهای اموزشی خود را که انجام داده اند و یا تکالیف کلاسی درس مورد نظر که از همه بهتر بوده است را در پوشه کار قرار دهند ، معلم در هر ماه می تواند با مراجعه به این پوشه کار از روند آموزشی و رفتار های تربیتی دانش آموزان آگاه گردد و چگونگی پیشرفت یا افت آنان را بررسی نماید و برای ادامه پیشرفت دانش آموزان و رفع موانعی که باعث افت آنان شده است برنامه ریزی نماید از طرفی دانش آموزان می توانند به صورت ملموس و عینی از نتایج رفتار ها و کارکرد های آموزشی خود در هر ماه آگاه شوند و در صورت مراجعه والدین به مدرسه می توان از این پوشه های کار در جهت توجیه والدین و گزارش دادن به آنان از وضعیت رفتارهای فرزندانشان استفاده کرد.

Error! Hyperlink reference not valid.
– همیشه با یاد ونام خدا درس راشروع کنیدوآن رابه پایان برسانید.
– ساده ،امّاعمیق تدریس کنید.
– تجربه های تازه ی خودرا دراختیارفراگیران قراردهید.
– هرگزگمان نکنیدکه سکوت شاگردان به معنای فهمیدن است.
– به تقویت شوق دریادگیری وپرورش خلّاقیت اهمیت بیشتری بدهید.
– به افزایش کیفیّت یادگیری وپرورش خلّاقیت اهمیت بیشتری بدهید.
– طرح درس ویاخلاصه ی آن راهمواره باخود داشته باشیدتابه کاری که انجام می دهید،مسلّط باشید.
– به سوالات فراگیران اهمّیّت دهیدوبالحن خوب ومناسب بازخورد دهید.
– مطالعه ی پیش ازتدریس وآمادگی قبلی برای تدریس رافراموش نکنید.
– ازابتکاروخلّاقیت خودودانش آموزانتان درتدریس استفاده کنید.
– تنوع در روش آموزش رافراموش نکنید.
– درتدریس،تاحدّ امکان ازمثال ومصداق استفاده کنید.
– ازوسایل وامکانات آموزشی موجود،حداکثر بهره راببرید؛ازجمله،دانش آموزان رابامنابع مطالعاتی مثل کتاب هاو نشریات آشناکنید.
– آرام،با نشاط و علاقه مند تدریس کنید .
– برای فعّال کردن دانش آموزان و ایجاد انگیزه ی یادگیری،از ذوق ، سلیقه و استعداد آن ها بیشتر استفاده کنید.
– کار ها و فعّالیت های مربوط به کلاس را بین دانش آموزان تقسیم کنید و به آن ها مسئولیّت دهید.
– با شاگردانتان جدّی ولی مهربان باشید.
– هرگز پشت سر هم ویکنواخت تدریس نکنیدوباطرح سوال هایی،دانش آموزان رادرطول تدریس فعّال نگه دارید.
– بابه کارگیری روش های متنوع ارزشیابی،از وضعیت فراگیران ونتیجه ی کارخودمطّلع شوید.
– برای ارتباط فعّالیت های آموزشی کلاس درس وخارج ازکلاس ،تکالیف مناسبی رابه دانش آموزان پیشنهادکنید؛مثلا ازآن هابخواهید،آموخته های خود رابه شکل های متنوع،مانند:تهیه ی خلاصه ی درس،طرح سوال های مهم،کشیدن نقّاشی،تهیه ی مصاحبه بابزرگترها،کارپژوهشی و . . . ارائه دهند.

پیشنهادات
عوامل مخل، عواملی هستند که در امر یادگیری و تمرکز حواس دانش آموزان در کلاس درس، اخلال ایجاد می کنند.
این عوامل ممکن است مربوط به معلم، دانش آموز، مطالب درسی و وسایل و محیط باشند.
عواملی که در محیط داخل و خارج از کلاس ایجاد مزاحمت و اخلال می کنند بسیارند، به عنوان نمونه صدای زیاد بخاری یا کولر، نبودن نور کافی در داخل کلاس و سروصدای شاگردان در حیاط مدرسه، صدای بوق و موتور اتومبیل ها، قطارها در خارج از کلاس، مانع از برقراری ارتباط در کلاس درس می گردند.
وظیفه معلم آگاه و دیگر دست اندرکاران امر آموزش و پرورش، آن است که این عوامل را چه در داخل و چه در خارج کلاس شناسایی کنندو حتی المقدور در صدد رفع یا کاهش آنها برآیند.
محلی که برای ساخت مدرسه در نظر گرفته می شود باید ضمن نزدیک بودن به مسیر وسایل نقلیه عمومی، از کارخانه ها، خطوط راه آهن و شاهراه ها، بیمارستان، گورستان، کشتارگاه، دامداری، مرغداری، دباغ خانه، محل انباشتن زباله و کود، مراکز پرسروصدا و پررفت و آمد و سایر مراکز که به نحوی ممکن است ایجاد مزاحمت، دود، بو، گردوغبار و سروصدا کند، دور باشد.
مدرسه باید حداقل ۵۰۰ متر با مراکز و محل های مذکور و مزاحم فاصله داشته باشد.

7