فهرست مطالب
چکیده
مقدمه
بیان مساله
توصیف وضعیت موجود
پیشینه پژوهش
شیوه های گرد آوری اطلاعات
تجزیه وتحلیل وتفسیر داده ها
ویژگی های کلاس درس مطالعات احتماعی
ارائه روش های پیشنهادی جهت حل مساله
اقدام و اجرای راه حل های پیشنهادی
ارزیابی نتایج
موانع و محدودیت ها
روش تدریس مشارکتی و روشهای اجرای آن
مزایای استفاده از روش تدریس مشارکتی
جمع بندی
منابع و مآخذ
چکیده :
دانش آموزانی که از طریق یادگیری فعال به یادگیری می بردازند نه تنها بهتر یاد می گیرند بلکه از تجربه یادگیری لذت بیشتری نیز می برند .حتی اگر دبیر بهترین سخنران باشد ودر تمام مدت جلسه درسی به سخنرانی بپردازد ممکن است یادگیری صورت گیرد اما این یادگیری به اندازه یادگیری که در موقعیت فعال به وجود می آید کامل جامع وپایدار نیست . به نظر بین وویتاکر یکی ازمهمترین راهبرد های فعال کردن دانش آموزان در فرآیند یادگیری ازگروهها مطالعه در کلاس و فراهم کردن فرصت بحث تبادل نظر وپرسش و باسخ است (بین وویتاکر 2000)
اثرات یادگیری از طریق کار گروهی و همیاری را می توان در این 5 بند خلاصه کرد :
1.افراد از یکدیگر می آموزند
2.انگیزه جهت یادگیری راافزایش می دهد
3.احساسات مثبت نسبت به یکدیگر را افزایش می دهد واز جدایی و تنهایی می کاهد وروابط دوستانه ایجاد می کنند
4.باعث تقویت مهارتهای اجتماعی می گردد.
5. منجربه تقویت عزت نفس می شود.
اینجانب …. دبیر .. در اقدام پژوهی ذیل تصمیم دارم به نقش مشارکت دانش آموزان و همکار در کار گروهی و همچنین روش تدریس فعال در یادگیری و فهم این درس جذاب و هدفمند بپردازم.
مقدمه
دنیای امروز دنیای تشکیل تیم های کاری است و اگر در هر موسسه یا سازمان افراد موفق به کار گروهی نشوند، شرکت و سازمان، یکی از کلید های مهم موفقیت را از دست داده است. دوران کنونی، دوران تخصص های متفاوت است. امروز دیگریک نفر تنها به صرف این که در یک رشته تخصص یا حتی فوق تخصص دارد نمی تواند در فعالیت های مختلف آموزشی، تجاری، اقتصادی، درمانی و… موفق باشد.
یکی از معیارهایی که کشورهای توسعه یافته را از کشورهای در حال توسعه مجزا می کند، فرهنگ گروهی کار کردن است ، در کشورهای توسعه نیافته ، افراد علاقه یی به فعالیت های گروهی ندارند و همین امر سبب می شود علاوه بر صرف انرژی بیشتر، کارها با کیفیت پایین ترین انجام پذیرد. اصولا جهت رسیدن به یک جامعه کارآفرین ، رشد فعالیت های گروهی نیز ضروری است و بدون چنین ویژگی ، کارآفرینی در جامعه فراگیر نخواهد شد. حال ما با این سوال روبرو خواهیم بود که چگونه باید یک گروه کاری موفق را سازماندهی کنیم و چه شرایط فرهنگی باید بر این گروه حاکم شود تا بتواند به اهداف مورد نظر خود دست یابد. برای رسیدن به این هدف باید از قدم های کوچک آغاز کرد تا در نهایت با کسب تجربیات لازم بتوان به تشکیل گروه های بزرگتر اقدام نمود.
یکی از زمینه هایی که یادگیری و فهمش نیازمند کار گروهی و روش تدریس فعال و مشارکتی است مطالعات اجتماعی می باشد.مطالعات اجتماعی حوزه ای است که از انسان و تعامل او با محیط های اجتماعی، فرهنگی و طبیعی و تحولات زندگی بشر در گذشته، حال و آینده و جنبه های گوناگون آن (سیاسی و اقتصادی، فرهنگی و محیطی) بحث می کند.این حوزه ی یادگیری رشته های مختلفی چون تاریخ، جغرافیا، مردم شناسی، جامعه شناسی، علوم سیاسی، اقتصاد و روان شناسی را زیر پوشش قرار می دهد.هم چنین بر ارتباط بین شاخه های علوم اجتماعی و انسانی برای رسیدن به فهمی وسیع تر اشاره می کند.به تعبیر یکی از صاحب نظران، مطالعات اجتماعی از دو واژه مطالعات و اجتماعی تشکیل شده است. مطالعات به ما می گوید که ماهیت این درس تحقیق و کاوش گری به وسیله ی دانش آموز است.اجتماعی ناظر بر ابعاد مختلف زندگی: اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، مردم شناختی و نظایر آن است.
بیان مساله
هرواحد آموختنی را می توان یک تجربه نامید که دراین صورت طبعا مدرسه راکارگاه یا جایگاه تجربه اندوزی تلقی خواهیم کرد. به این معنا که هردانش آموز ازلحظه ورودش به مدرسه یا محیط آموزشی پیوسته درحال افزایش، گسترش، اصلاح وتکمیل تجارب خودش است ونقش عمده مدیرودبیر این است که زمینه یاشرایط مدرسه رابرای یادگیری یاتمرین این گونه تجربه ها مساعد گردانندو مدرسه رانباید تنهاجایگاه یادگیری وآموزش یک عده درس های کلیشه ای وغالبا بی ارتباط به نیازها ومسائل روززندگی بشردانست (فعالیتهای اجتماعی – شعاری نژاد)
حاصل روشهای تدریس بایدیادگیری موثرواکتشافی باشداما اکنون اغلب کلاس درس محل تکثیراطلاعات است وتعدادزیادی ازدبیرین تلاش میکنند که هرچه بیشتراطلاعاتی رادرذهن دانش آمآموزان انبارکنندودانش آموران بایدمنفعل وشنونده باشند این دبیرین برای کاربرد آموخته ها ازازسوی دانش آموزان هیچ اهمیتی قائل نمی شونددرحالی که دانش آموزان افرادی صاحب تفکرهستند که می باید زمینه خلاقیت آنها رافراهم ساخت نه اینکه بااتخاذ روشهای نامناسب آنهارا ازخلاقیت بازداشت روشن است که این یادگیری پایدارنخواهدبودوفراگیران نیز چندان بهایی بربرای آن قائل نیستند وتلاش دانش آموزان فقط برای بدست آوردن نمره است ونه یادگیری.
دانش آموزانی که از طریق یادگیری فعال به یادگیری می بردازند نه تنها بهتر یاد می گیرند بلکه از تجربه یادگیری الذت بیشتری نیز می برند .حتی اگر دبیر بهترین سخنران باشد ودر تمام مدت جلسه درسی به سخنرانی بپردازد ممکن است یادگیری صورت گیرد اما این یادگیری به اندازه یادگیری که در موقعیت فعات به وجود می آید کامل جامع وپایدار نیست . به نظر بین وویتاکر یکی ازمهمترین راهبرد های فعال کردن دانش آموزان در فرآیند یادگیری ازگروهها مطالعه در کلاس و فراهم کردن فرصت بحث تبادل نظر وبرسش و باسخ است (بین وویتاکر 2000)
به نظر میرسد فعال کردن دانش آموزان از طریق فرصتهای بهتری برای بحث وتبادل نظر شاگردان بایکدیگر فراهم می شود دبیران یرو گرایش سنتی عموما گرفتار دام صحبت زیاد می شود وغرور وخود بینی نیز به آنها اجازه نمی دهد که صرفا نظاره گر شنونده ویا راهنما باشند.
اصطلاح یادگیری مشارکتی به یک شیوه آموزشی اشاره می کند که درآن دانش آموزان در قالب گروههای کوچک برای رسیدن به یک هدف مشترک با یکدیگر کار می کنند و علاوه بر اینکه مسیول یادگیری خود می باشند در برابر یادگیری دیگران نیز احساس مسولیت می کنند(گوگال 1995)طرفداران در تعریف یادگیری مشارکتی بر مبادله فعال عقاید بین گروههای کوچک تاکید می ورزند زیرا براین باورند که این تعاملات نه تنها موجب افزایش علاقه دانش آموزان به مدرسه و تحصیل می شود بلکه در تقویت مهارتهای اجتماعی ورشد تفکر انتقادی آنان نیز تاثیر دارد (گوگال 1995) از مهمترین ارکان شخصیتی افراد حسن مدیریت و ایجاد هماهنگی بین نیروها و اعمال فردی و اجتماعی است. چرا که استعداد و پشتکار بدون حضور، و اعمال برنامه معین و مشخص به نتیجه می رسد و برنامه بدون داشتن مدیریت راهبردی صحیح، پویا و منسجم هرگز منجر به دستیابی به هدف نخواهد شد. این مساله چنان مهم و اساسی است که درکشوهای پیشرفته و صاحب نظام آموزش و پرورش علمی و اصولی، یک از اهداف اصلی تعلیم و تربیت کودکان، ساختن و پروش حسن مدیریت در کودکان است. برای نیل به این هدف با کارکردن و تحقیق مدرن، کاملترین، آسانترین و در عین حال کاربردی ترین راه را که همانا مدیریت عملی است آموزش داده می شوند.
توصیف وضعیت موجود
اینجانب … دارای .. سال سابقه تدریس در آموزش و پرورش هستم و هم اکنون در آموزشگاه .. شهرستان .. مشغول تدریس هستم.رشته تحصیلی من … است و دارای مدرک … در این رشته هستم.
با شروع کلاس ها من وارد کلاس های مختلفی شدم، از جمله برای تدریس درس مطالعات اجتماعی وارد کلاس هفتم شدم بعد از سلام و احوالپرسی خودم را معرفی کردم و از آنها خواستم که خودشان را برای من معرفی کنند و این کار را کردند. بعد از این در مورد اهمیت درس مطالعات اجتماعی برای آنها سخنرانی کردم. و در مورد فایده های مطالعات اجتماعی برای زندگی شان در جهان امروز توضیحاتی دادم. در ضمن صحبت متوجه شدم که دانش آموزان که تعدادشان در کلاس مورد نظر …نفر بود به دیگران نگاه می کنند و زیر لب چیز هایی می گویند و حتی حرکاتی هم دارند که نشان می دهد علاقه خاصی به مطالعه این درس ندارند.
جلسه بعدی قبل تدریس تدریس یک ارزشیابی تشخیصی از دانش آموزان کلاس به عمل آوردم نتیجه این آزمون به این صورت بود که از کل دانش آموزان تعدادی از دانش آموز بودند که علاقه ای به این درس نداشتند و در کار گروهی شرکت نمی کردند.
تدریس خود را شروع کردم در ادامه تدریس تلاش کردم آنها را به اظهارنظر و بحث و بحث و گفتگو ترغیب کنم و خود هم از آنها سوالاتی می پرسیدم و از این طریق آنها را به یادگیری درس علاقمند سازم. اما آنان تمایلی به شرکت در بحث از خود نشان نمی دادند و سوالاتی که می پرسیدم جواب غلط یا ناقصی می دادند و می گفتند ما نمی دانیم، متوجه نشدیم.
پیشینه پژوهش
تحقیقا ت انجام شده پیرامون درس مطا لعات اجتما عی درایران
تحقیق در این حوزه از چندین جهت ضرورت دارد. فوری ترین ضرورت آن به مقطع تحصیلی مورد بررسی برمی گردد در حال حاضر تراکم دانش آموز در این مقطع نسبت به سالهای قبل کمتر است و فرصت برای ارتقاء کیفی بیشتر و بهتر از گذشته وجود دارد. ضمن اینکه مازاد دبیران در شرایط حاضر فرصت مناسب و ذی قیمتی را برای بازآموزی این دبیران و حرکت به سمت تخصصی شدن تدریس در برخی از موضوعات از جمله مطالعات اجتماعی فراهم کرده است و دیگر آنکه پالایش تجربه برنامه ریزی درسی پیشتار مطالعات اجتماعی ، برای تدوین مناسبتر راهنمای برنامه درسی درس مطالعات اجتماعی در مقطع متوسطه و تجدید نظر در برنامه درسی مقطع آن، می تواند مثمر ثمر واقع گردد.
سوای از ضرورتهای درونی وزارت آموزش و پرورش در بهبود برنامه درسی مطالعات اجتماعی،اهمیت موضوعی مطالعات اجتماعی، با توجه به تجارب کاری و شرایط اجتماعی موجود ما ضرورت پرداختن بیشتر و بهتر به این موضوع را عیان می نماید.
متاسفانه بایستی اقرار کنیم که با گذشت حدود 100 سال ازانقلاب مشروطیت که حق دخالت مردم کشور ما در تعیین سرنوشت خویش با این انقلاب به رسمیت شناخته شد و حدود 80 سال از آموزش تعلیمات مدنی و تاریخ و جغرافیا در مدارس، هنوز فقدان حس مسئولیت اجتماعی در قبال یکدیگر، منابع طبیعی و محیط زیست، و هویت تاریخی امان در زندگی ما کاملاً مشهود است. ممکن است کسانی این نقصان را به این شدت در جامعه نبینند؛ اما بهر میزانی که وجود این بیماری را در جامعه گواهی دهند؛ بایستی به دنبال عوامل بروز این نقصان برویم. اگر دولت، مدرسه یا خانواده را در زمان حال به عنوان عوامل بروز این نقایص بزرگ بدانیم! وجه مشترک آنان چیست؟ یک وجه مشترک آنان این است که تقریباً همه دولتمردان، دبیران و پدران و مادران درمدارس آموزش دیده اند و اگر حس مسئولیت اجتماعی و همکاری، حفاظت از منابع و شناخت هویت تاریخی کم است یا نیست و اگر روحیه فردگرانی، روحیه غالب است یکی از دلایل مهم آن آموزش های اجتماعی ما در مدارس است که نتوانسته است حس مسئولیت اجتماعی را در ما به اندازه کافی پرورش دهد.
بنابراین برنامه ریزی درسی و آموزش مطالعات اجتماعی در مدارس هر چه کیفی تر باشد؛ احتمال تاثیر آن در دانش آموزان و بهره مندی جامعه از تبعات آن به سهم خود را، افزایش می دهد.لذا تحقیق پیرامون برنامه درسی مطالعات اجتماعی در راستای کیفیت بخشی بیشتر آن، ضرورت دارد.
در حوزه برنامه ریزی درسی مقدم ترین استفاده کننده از نتایج چنین تحقیقاتی گروه برنامه ریزی علوم اجتماعی دفتر برنامه ریزی و تالیف کتب درسی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی وزارت آموزش و پرورش است، اما تحقیق برای همه گروه های ذینفع در برنامه ریزی درسی نظیر دبیران، دانش آموزان، اساتید دانشگاه، متخصصین و دانشجویان تحصیلات تکمیلی نفع معرفتی خواهد داشت.
تحقیقات انجام شده، مرتبط با عنوان تحقیق در ایران عمدتاً در دانشگاهها و توسط دانشجویان مقاطع تحصیلات تکمیلی صورت گرفته است.
در تیرماه 1381 در سایت اینترنتی مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران با استفاده از سه کلید واژه "برنامه درسی + تعلیمات اجتماعی+ مطالعات اجتماعی" بدون محدودیت زمانی در پایگاههای اطلاعاتی پایان نامه ها، طرح های پژوهشی، مقالات سیمنارها، گزارشات دولتی و علوم تربیتی جستجو صورت گرفت. 29 مدرک مربوط به سالهای 1353 تا 1375 حاصل این جستجو بود. 25 مدرک مربوط به تحقیقات در این موضوع بوده است که 3 مورد آن مربوط به ادارات آموزش و پرورش کردستان، چهارمحال بختیاری و اداره کل مطالعات و برنامه های وزارت آموزش و پرورش، 2 مورد مربوط به پایان نامه تحصیلی در مقطع دکتری و 20 مورد نیز پایان نامه تحصیلی در مقطع کارشناسی ارشد بوده است. ضمناً 4 مقاله نیز درمیان مدارک حاصله از جستجو وجود داشت .
حسن ملکی در سال 1373 از رساله دکتری خویش در گرایش برنامه ریزی درسی رشته علوم تربیتی دانشگاه تربیت دبیر تهران دفاع کرده است، در این رساله وی به تحقیق پیرامون نحوه سازماندهی محتوا در برنامه درسی با تاکید بر برنامه درسی مطالعات اجتماعی پرداخته است. ملکی پس از بیان اصول و ورشهای سازماندهی محتوای برنامه درسی مطالعات اجتماعی چندین معیار برای بررسی برنامه درسی مطالعات اجتماعی در دوره ابتدایی ایران پیشنهاد کرده است که به چند مورد آن اشاره می نمائیم: برنامه درسی مطالعات اجتماعی، برنامه کلی و نظام یافته ای از دروس جامعه شناسی، تاریخ، جغرافیا، اقتصاد، سیاست و انسان شناسی است، برنامه مطالعات اجتماعی، هدفهای خود را از ماهیت جامعه می گیرد نه از ساختار علم،در سازماندهی محتوای برنامه مطالعات اجتماعی، مناسبترین شیوه، شیوه بین رشته ای است. مساله، واقعه یا موضوعی برای مطالعه انتخاب می شود و از دیدگاه رشته های مختلف علمی به شیوه حل مساله توسط دانش آموزان مورد مطالعه قرار می گیرد. (ملکی، 1373)
محمدعلی میرزابیگی در سال 1375 در تحقیقی که پایان نامه دکتری او در دانشگاه اخیر الذکر در گرایش برنامه ریزی درسی رشته علوم تربیتی می باشد به پژوهش درباره اصول ومعیارهای انتخاب محتوی و تجربیات یادگیری مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی پرداخته است. میرزا بیگی در پایان نامه اش چهارچوب نظری در خصوص تعیین اصول و معیارهای انتخاب محتوا و تجربیات یادگیری در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی ارائه کرده است. این چهارچوب بر پایه پنج بررسی قرار دارد که عبارتند از:
بررسی اصول و معیارهای انتخاب "محتوا"در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از دیدگاه متخصصان و صاحبنظران برنامه درسی، بررسی اصول و معیارهای انتخاب "تجربیات یادگیری" در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدایی از دیدگاه متخصصان و صاحبنظران برنامه درسی، بررسی معیارهای مورد نظر و مورد استفاده توسط دست اندرکاران برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی کشور در "انتخاب محتوا" و "تجربیات یادگیری" بررسی علل اصلی عدم امکان به کارگیری برخی از اصول و معیارهای مورد نظر در انتخاب محتوا و تجربیات یادگیری در برنامه ریزی درسی این درس توسط دست اندرکاران برنامه درسی، بر اساس اظهار نظرهای خودشان و بالاخره بررسی معیارهای مورد قبول دبیران بر اساس مشاهدات و تجربیات آنها در زمینه محتوا و تجربیات یادگیری در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی. میرزا بیگی پس از انجام این پنج بررسی موارد مشترک بین دیدگاههای مخاطبان بررسی ها درباره اصول و معیارهای انتخاب محتوی و تجربیات یادگیری برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی را مشخص ساخته و با استفاده از آن، چهارچوب نظری جهت تدوین اصول و معیارهای "انتخاب محتوا" و "تجربیات یادگیری" در برنامه درسی مطالعات اجتماعی دوره ابتدائی را ارائه نموده است. ( میرزا بیگی، 1375)
شیوه های گرد آوری اطلاعات
مسئله ی ضعف دانش آموزان، در درس مطالعات اجتماعی را با جمعی از همکاران با سابقه در میان گذاشته و با هم به بحث و گفتگو پرداختیم .همه ی همکاران با علاقه ی بسیار در بحث شرکت کردند و نظرات مفیدی ارایه نمودند.مصاحبه ای نیز با دبیران سایر مدارس داشتم ..با مراجعه به مقالات، کتاب ها و نشریات گوناگون هم به مطالب جالب و قابل توجه در این زمینه دست یافتم پس از گفتگو های بسیار در زمینه ی علل ضعف و مشکلات درس ، مطالب جمع آوری شده مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . مشکلاتی که در این باره وجود داشت ،نظیر روش تدریس دبیر ،تفاوت های فردی دانش آموزان ، کم بودن ساعت درسی نسبت به حجم کتاب و … فهرست گردید . تحقیقات و مقالاتی که در این زمینه مورد بررسی قرار گرفت عبارتند از :
1- کتاب مطالعات اجتماعی حسن انوری و احمدی گیوی مورد مطالعه قرار گرفت تا آموزش دستور از طرق مختلف انجام گیرد.
2- برای یاد آوری مراحل اقدام پژوهی و اجرای آن به مقالات متعددی از قاسمی پویا، حنا فریس ، منوچهر همایون فر و صفورا یزد چی مراجعه شد.
مشاهده
3- از اینترنت نیز مقالات مختلفی در مورد مطالعات اجتماعی و آموزش آن مطالعه گردید.
تجزیه وتحلیل وتفسیر داده ها
مشکل اصلی، ضعف در ماده ی درسی مطالعات اجتماعی می باشد که ازعلل اصلی آن می توان به نکات زیر اشاه نمود .
* آسان قبول شدن دانش آموزان
* همکاری کمتر اولیا در امر آموزش
* کم بودن ساعت درسی نسبت به حجم دروس
* اهمیت ندادن بعضی از همکاران به مطالعات اجتماعی
اگر سعی شود این مشکلات برداشته می شود .اگرتلاش وکوشـش دبیر ودانش آموزان به طور مستمر ادامه یابدو دبیر با استفاده از شیوه های جدید ، حل این مشکل اگرچه کاملا و صد در صد برطرف نشود ولی انشاء الله درصد بیشتری از این مشکل حل می شود .
ویژگی های کلاس درس مطالعات احتماعی
1- ویژگی های فضایی – کالبدی
2- ویژگی های روانی – عاطفی
درس مطالعات اجتماعی نقش مهمی بر عهده دارد و هدف غایی آن، پرورش شهروندان آگاه به حقوق و مسئولیت، پای بند به قانون، مومن و معتقد به ارزش های اخلاقی و مجهز به مهارت های لازم برای زندگی است. دست یابی به اهداف شناختی، مهارتی و ارزشی – نگرشی این برنامه از طریق هماهنگی همه ی عناصر برنامه از جمله محتوا و نحوه ی سازماندهی آن، روش های مناسب یاددهی و یادگیری و صلاحیت عوامل اجرایی اعم از اولیای آموزش و پرورش، مدرسه و دبیر میسر می شود.
دبیر مطالعات اجتماعی باید هم صلاحیت عام حرفه ای یعنی تسلط به دانش و اطلاعات تخصصی موضوع تدریس، توانایی و مهارت در امر تدریس و اداره ی کلاس و هم صلاحیت عاطفی مانند علاقه به امر تعلیم و تربیت دانش آموزان را داشته باشد.
دبیر مطالعات اجتماعی به عنوان الگوی عملی بچه ها باید رفتار و گفتار مناسب و هم سویی داشته باشد تا از آثار دوگانگی در رفتار و گفتار نتایح معکوس این امر جلوگیری شود. هم چنین فضای اعتماد و احترام متقابل و به کارگیری شیوه های مشارکتی در فرایند و مراحل مختلف آموزش، مهم ترین رکن روابط دبیر و دانش آموز در کلاس درس مطالعات اجتماعی است.
آموزش شیوه ی صحیح فکر کردن و تقویت مهارت های فرایند تفکر در زمینه ی مسایل و روابط اجتماعی و تصمیم گیری ها باید از طریق تعامل مناسب دبیران با دانش آموزان در موقعیت های مختلف در در کلاس به شیوه ای غیر مستقیم و موثر تحقق یابد.
دبیر مطالعات اجتماعی نقش موثری در ایجاد جوّ همدلی، اعتماد و دوستی بین دانش آموزان ایفا می کند؛ از این رو به وجود آمدن فضای نشاط و سر زندگی ناشی از پیشرفت گروهی و دسته در کلاس به نحوه ی مدیریت دبیر بستگی دارد.بنا بر ماهیت درس مطالعات اجتماعی، دبیر باید فردی اهل مطالعه باشد و با مطالعه ی مسمتمر رویدادهای جاری و مسایل اجتماعی، محیطی، اقتصادی و فرهنگی، از آگاهی های لازم برخوردار شود؛ به عبارت دیگر به روز بودن برای دبیر مطالعات اجتماعی اولویت خاص دارد.
ارائه روش های پیشنهادی جهت حل مساله
دانش آموزان از همدیگر چیزهای زیادی می آموزند. آن ها اغلب راحت تر می توانند متوجه مطلبی شوند که یک تازه آموخته توضیح می دهد. اکثر دانش آموزان لذت می برند دست کم بخشی از وقت خود را صرف کار های گروهی کنند. پیشنهاد های زیر می تواند به شما کمک کنند تا بهره بیشتری از کار گروهی ببرید.
۱-در رابطه با دلایل خود برای فعالیت های گروهی، با دانش آموزان صادق باشید. با آن ها راجع به مزایای آموزش گروهی صحبت کنید.
۲-به جای رقابت، برای تشریک مساعی برنامه ریزی کنید. برای آن ها فعالیت های گروهی ترتیب بدهید تا تکالیف بین اعضای گروه تقسیم، و تجربه نصیب همه شود
۳-به دانش آموزان یاری دهید به همدیگر کمک کنند. دانش آموزان را تشویق به گرفتن تست از یکدیگر بکنید تا بتوانند به صورت غیر رسمی، همه در طرح سوالات منطقی و هم در پاسخ دهی به پرسش ها تمرین کنند.
۴-دانش آموزان را به ارزشیابی اوراق یکدیگر بگمارید. کمترین خاصیت این کار آن است که آن ها پاسخ های خود را با نمونه پاسخ هایی که به آن ها داده اید مقایسه کنند. متعاقباً با افزایش مهارت آن ها در ارزشیابی کار یکدیگر، می توانید آن ها را به انواع پیچیده تری از ارزشیابی، که در آن دانش آموزان با در نظر گرفتن یک ضابطه ی معین یا از قبل توافق شده نسبت به کار همدیگر اظهار نظر می کنند، تشویق نمایید.
۵-به دانش آموزان فرصت دهید به همدیگر درس بدهند. درس دادن به دیگران بهترین راه برای ثبت دانسته های خود است (شما آموزگاران این را می دانید).
۶-گرو های متفاوتی تشکیل دهید. وقتی دانش آموزان را برای همکاری های دسته جمعی گروه بندی می کنید، راجع به نحوه ی آرایش آن ها بیندیشید. در شرایط مختلف ممکن است بخواهید آن ها را در گروه های دوستی، گروه های بر اساس توانایی و یا تیم های یادگیری جای دهید تا محدوده قابلیت ها و توانایی ها را متعادل سازید.
۷-مواظب احساسات آن ها باشید. نسبت به رسیدگی به مشکلات بین فردی درون گروهی حساس باشید. هیچ دلیلی ندارد دانش آموزانی را که هیچ علاقه ای به یکدیگر ندارند وادار به همکاری بکنید. شاید لازم باشد طرح هایی احتیاطی در نظر داشته باشید تا در صورت بروز اشکال، آرایش گروه ها را تغییر دهید.
۸-از تنبلی جلوگیری کنید. بر فعالیت های گروهی نظارت کنید تا مطمئن شوید دانش آموزی در یکی از گروه ها تنبلی نمی کند و از مسئولیت شانه خالی نمی کند.
۹-دانش آموزان مشکل ساز را تقسیم کنید. گه گاه ترکیب گروه ها را تغییر دهید تا دانش آموزان محبوب یا مشکل ساز همیشه در گروه یکسانی باقی نمانند.
۱۰-اجازه دهید گروه ها حاصل کار خود را در اختیار یکدیگر قرار دهند. به گروه ها فرصت دهید با تبادل اطلاعات، توضیحات و غیره در مورد نتایج نهایی فعالیت های همدیگر، از دانسته های هم استفاده کنند
با توجه به اطلاعات بدست آمده و شناخت علل بی علاقگی دانش آموزان به درس مطالعات اجتماعی تصمیم گرفتم روش های زیر را اجرا نموده تا از میزان علاقه دانش آموزان را افزایش دهم:
1. بالابردن سطح آرزوهای دانش آموزان
2. تشکیل گروه های کوچک
3. برقراری ارتباط مناسب با دانش آموزان
4. تهیه رسانه آموزشی
5. تهیه داستان های تاریخی
6. ارائه فهرستی از مشاغل
7. استفاده از شیوه های نوین تدریس
8 . استفاده از وسایل کمک آموزشی در تدریس
9 . تغییر دادن محرک ها در جریان تدریس
10 . مشاوره با معاون مدرسه
11 . ارائه گزارش در جلسه شورای دبیران
2 . راهنمایی و مشاوره با والدین
اقدام و اجرای راه حل های پیشنهادی
1. بالابردن سطح آرزوها- برای بالابردن سطح آروزها به دانش آموزان در جلسات متعدد متذکر شدم که هر انسانی با تلاش و کوشش می تواند موفق شود. انسان های موفق به دستاوردهای کم قانع نمی شوند و تلاش دارند با برنامه ریزی و پشتکار در انجام کارها موفقیت های خوبی داشته باشند. شما هم دارای توانایی های زیادی هستید و نباید خود را دست کم بگیرید. می توانید با تبدیل محدودیت ها به فرصت ها و استفاده از این فرصت ها در یادگیری درس ها موفق باشید. تفاوتی میان شما و آنهایی که موفق هستند، وجود ندارد. تنها تفاوت در این است که آنها از فرصت ها استفاده می کنند و در کلاس با دقت به درس گوش می کنند و مطالب را در همان کلاس یاد می گیرند. در ادامه از شخصیت های علمی که با کمترین امکانات موفق بودند صحبت کردم. با این شیوه سعی کردم سطح آرزوهای دانش آموزان را افزایش دهم. در این مراحل توجه و تمرکز بیشتری بر روی دانش آموزان داشته و بر روی آنها مطالعه مخصوص داشتم.
2. تشکیل گروه های کوچک- دانش آموزان را به گروه های کوچک همیار تقسیم کردم و به آنها فرصت دادم متن درس را به صورت انفرادی بخوانند و بصورت گروهی با هم بحث و گفتگو کنند و بعد به سوالات مطرح شده، پاسخ دهند. البته برای گروه هایی که فعالیت خودشان را با جدیت دنبال می کردند و مشارکت خوبی داشتند،جایزه در نظر می گرفتم. در این مراحل توجه و تمرکز بیشتری بر روی دانش آموزان داشتم.
3. برقراری ارتباط مناسب با دانش آموزان- سعی کردم ارتباط دوستانه ای با دانش آموزان داشته باشم در ابتدای ورودم به کلاس با آنها سلام و احوالپرسی می کردم و سعی کردم با نام کوچک آنها را صدا بزنم از تنبیه یا مجازات هایی که شخصیت آنها را زیر سوال می برد، پرهیز کردم. دانش آموزان را در تصمیم گیری ها مشارکت می دادم و از آنها خواستم که عملکردم را در کلاس نقد و بررسی کنند و انتقادها و پیشنهادهای خود را بیان کنند و نظرات آنها را در تدریس لحاظ می کردم. در این زمینه از راهکارهای بهبود ارتباط (هورنبای 1994 ) استفاده نمودم.
5. تهیه رسانه آموزش- در این زمینه از دانش آموزان خواستم که برحسب موضوعات درس از محیط پیرامون خود گزارش تهیه و به کلاس ارائه دهند. کار دیگر تهیه روزنامه دیواری بوده و برای این کار آنها نمره در نظر گرفتم تا دانش آموزان تشویق شوند کارشان را با جدیت انجام دهند.
6. تهیه داستان های تاریخی- ابتدا خود داستان های تاریخی را در کلاس می گفتم. و در ادامه دانش آموزان را تشویق کردم که آنها می توانند این کارها را انجام دهند.
7. بازدید از موزه- یکی دیگر از اقداماتی که با همکاری مدیر مدرسه انجام دادم
بازدید از موزه شهرستان نهاوند به همراه دانش آموزان بود. البته از آنها خواستم از این بازدید بصورت گروهی گزارش تهیه کنند و به کلاس ارائه دهند و گروهی که بهترین گزارش تهیه کردند مورد تشویق قرار گرفتند.
8. ارائه فهرست مشاغل- فهرستی از مشاغلی که مربوط به علم تاریخ و مطالعات اجتماعی بود تهیه نموده و در اختیار دانش آموزان قرار دادم. از جمله این مشاغل عبارتند از: باستانشناسی،کارشناس مسائل سیاسی، حقوق سیاسی، مورخ و دبیری تاریخ.
9. استفاده از شیوه های نوین تدریس- سعی کردم با توجه به موضوعات هر درس روش های خاصی را پیش بگیرم. یکی از این روش ها که برای تدریس انتخاب کردم، تدریس گروهی بود. از دانش آموزان خواستم متن درس را بخوانند و بصورت گروهی در مورد سئوالات مطرح شده من بحث کنند و جواب را برای کلاس بیان کنند. روش دیگرایفای نقش (ترموتوونین رشد آموزش تاریخ نشر 21 ) بود. در این روش از چند نفر از دانش آموزان خواستم که برحسب مطالب کتاب یک نقش را انتخاب و در کلاس برای دیگران بازی کند. و دیگران که به عنوان تماشاچی هستند موظفند در پایان به نقد وبررسی بپردازند. و اگر سوالاتی که مطرح شده پاسخ دهند.
10 . استفاده از وسایل کمک آموزشی در تدریس- در این زمنیه تصاویر و نقشه های سیاسی از کتاب ها و مجلات رشد آموزش تاریخ تهیه کردم و در موقع تدریس از آنها استفاده نموده تا ایجاد انگیزه نمایم و میزان تمرکز حواس آنها را بالا ببرم. همچنین از آنها خواستم تصاویر یا مطالبی تاریخی را تهیه کرده و به کلاس ارائه دهند تا از آنها استفاده کنم.
11 . تغییر دادن محرک در جریان تدریس- در زمان تدریس سعی کردم حرکات و سخنان خود را تغییر دهم همراه با تغییر آهنگ، صدا و چهره با شور و شوق تدریس می کردم و علاقه خود را به تدریس نشان می دادم و با دانش آموزان ارتباط چشمی برقرار می کردم تا از این طریق دانش آموزان با علاقه به درس گوش دهند.
12 . راهنمایی و مشاوره با مدیر و معاون مدرسه- از مدیر و معاون مدرسه خواستم زمانی که اولیای دانش آموزان به مدرسه مراجعه می کنند ابتدا از نقاط قوت دانش آموزانشان صحبت کنند و بعد به نقاط ضعف آنها بپردازند، زیرا برخی از والدین احساس می کند چون فرزندانشان وظایف خود را به خوبی انجام نداده اند، موجب شرمساری آنها خواهند بود و وقتی به مدرسه می آیند مورد سرزنش قرار خواهند گرفت.
13 . ارائه گزارش در جلسه شورای دبیران- گاهی اوقات شما به عنوان یک دبیر از همکاران و مسئولان تقاضای کمک داریم در هر حال تقاضاکردن از دیگران گاه برای ما دشوار است. اما در جلسه ی شورای دبیران سعی کردم تا اقداماتی که برای علاقمند کردن دانش آموزان به درس مطالعات اجتماعی انجام دادم گزارش داده و از همکاران درخواست کردم که بدون هیچ گونه ملاحظه ای به نقد و بررسی کارم بپردازم. و انتقادها و پیشنهادهای خود را بیان نمایند. در این راستا برای افزایش موفقیت در تقاضا کردن در موقعیت های مختلف مانتئی ( 1988 ) راهنمای مفیدی برای من بود. این راهکار به طور خلاصه عنوان می دارد
که درخواست خود را مستقیماً و سریع و دقیق بیان دارید و با آمادگی کامل پذیرای انتقادهای سازنده عزیزان باشیم.
14 . راهنمایی و مشاوره با والدین- در جلسات متعددی که با والدین داشتم اهمیت نقش خانواده را در علاقه مند کردن دانش آموزان به تحصیل بخصوص درس مطالعات اجتماعی یادآوری کردم و از آنها خواستم که وقتی بیشتری را برای برقراری ارتباط درست با فرزندانشان صرف کنند. از دانش آموزان خود بخواهند که موضوعات مختلف درس مطالعات اجتماعی را برای آنها شرح دهند. سعی کنند در منزل به آنها فرصت اظهار نظر بدهند و در تصیم گیری ها شرکت دهند. بر کار آنها نظارت داشته باشند. همیشه با من در ارتباط
باشند و این ارتباط را به خاطر کار قطع نکنند. سعی کنند علاقه خود را به فرزندان نشان دهند و آن را پنهان نکنند، چون دانش آموزان بسیار به آن نیاز دارند. کارهای خوبی که انجام می دهند آنها را تشویق کنند و جوایزی برای آنها بخرند و سعی داشته باشند در خرید جوایز به کتاب بیشتر توجه داشته باشند. اگر دچار اشتباه شدند سریع آنها را سرزنش یاتنبیه نکنند. بلکه راهنمایی و ارشاد کنند. در این قسمت روش آموزش موثر والدین (گوردن 1970 ) استفاده کردم.
ارزیابی نتایج
پس از اعمال راه حل های بیان شده پس از 4 ماه تغییرات ذیل در نگرش و رفتار دانش آموزان بوجود آمد که باعث واکنش و اظهارنظرهای مثبت والدین و همکاران شد.
بعضی از تغییرات به شرح ذیل می باشد:
1. دانش آموزان نسبت به آینده تحصیل خود امیدوار شده و با علاقه وارد کلاس می شدند و به درس با دقت گوش می کردند. در پرسشنامه ای که قبلاً تهیه کردم میزان علاقه ی دانش آموزان را مجدد اً بررسی کردم که 44 % درصد دانش آموزان به درس مطالعات اجتماعی و 88 % نسبت به دبیر علاقمند شدند. و 55 % درصد دانش آموزان احساس می کردند درس مطالعات اجتماعی برای آنها مفید است.
2. در گروه مشارکت فعال داشتند و کارهای گروهی را با جدیت تمام انجام می دادند و داوطلب ارائه آن برای دیگران می خواندند.
3. رسانه آموزشی را تهیه بصورت روزنامه دیواری به کلاس ارائه می دادند و خواستار این بودند روی دیوار کلاس نصب شود.
4. در طی جلسه ای که با والدین دانش آموزان داشتم، عنوان کردند که فرزندانشان از آنها می خواستند که برای آنها روزنامه، کتاب هایی پیرامون مطالعات اجتماعی بخرند تا آنها مطالب مربوط به موضوعات درسی را در آنها پیدا کنند.
5. والدین عنوان کردند که دانش آموزانشان علاقه مند به درس مطالعات اجتماعی شده و برای آنها توضیح می دادند و مطالبی پیرامون مطالعات اجتماعی را برای آنها می گفتند.
6. در موقع تدریس، فعالانه در بحث ها شرکت می کردند و سئوالاتی که مطرح می کردم سعی داشتند پاسخ دهند، حتی درصورت غلط بودن پاسخ ها، اظهار پشیمانی نمی کردند.
7. همکاران هم ابزار رضایت از دانش آموزان می کردند و عنوان کردند که دانش آموزان با علاقه بیشتر به درس توجه دارند و نمرات آنها نسبت به گذشته افزایش پیدا کرد.
8. نمرات درس مطالعات اجتماعی نسبت به گذشته افزایش یافت
موانع و محدودیت ها
1. تهیه وسایل کمک آموزشی به اندازه استفاده کل دانش آموزان مشکل بود.
2. زمان تدریس درس مطالعات اجتماعی بسیار کم و فرصت کافی نداشتم تا از امکانات بیشتر و بهتر استفاده کنم و دانش آموزان را بیشتر درگیر آن کنم.
3. حضور کمی که در مدرسه داشتم این فرصت را پیدا نکردم تا ارتباط بیشتر با اولیا و دانش آموزان داشته باشم و کار بیشتر در این زمینه انجام دهم.
روش تدریس مشارکتی و روشهای اجرای آن:
تدریس مشارکتی یک راهبرد تدریس در گروه های کوچک است اما هر تدریسی که با استفاده از گروه صورت می گیرد لزوما" نمی تواند تدریس مشارکتی تلقی گردد . زیرا تدریس مشارکتی الزامات و روش های مخصوص به خود را دارد و تا زمانی که این الزامات در جای خود وبه صورت درست انجام نگیرد نمی توان گفت تدریس مشارکتی صورت پذیرفته است.
وظیفه اصلی دبیر ایجاد زمینه ی مشارکت ، همکاری ، و رفاقت گروهی میان دانش آموزان می باشد. کاراو ایجاد رقابت نیست، بلکه ایجاد رفاقت و همکاری و صمیمیت میان آنهاست. فلسفه وجودی تدریس مشارکتی دقیقا" به همین سبب است .اگرچه، به خاطر وجود برخی ویژگی های فردی از جمله ویژگی های هوشی، شخصیتی، زمینه خانوادگی و… رقابت میان دانش آموزان ایجاد خواهد شد. اما وظیفه ما به عنوان یک دبیر حرفه ای این نیست که به آن دامن بزنیم . بلکه همان طوری که در قبل آمد دبیر باید تمام تلاش خود را معطوف به این هدف نماید، که دانش آموزان موفقیت خود را منوط به موفقیت دیگران بدانند. در واقع به این شعار اعتقاد پیدا کنند که یا ((همگی غرق می شویم و یا همگی نجات پیدا می کنیم)). در این صورت است که دانش آموزان قوی تر، دست دیگردانش آموزان را خواهند گرفت.
لذا اگر به چند تعریف تدریس مشارکتی نظری بیافکنیم این ایده را در همه تعریف های مربوط به تدریس مشارکتی ملاحظه خواهیم کرد. به عنوان مثال؛کرامتی به نقل از گوکال یادگیری مشارکتی را یک شیوه ی آموزشی می داند که درآن دانش آموزان در قالب گروههای کوچک برای رسیدن به یک هدف مشترک با یکدیگر کار می کنند و علاوه بر این که مسئول یادگیری خود هستند، در برابر یادگیری دیگران نیز احساس مسئولیت می کنند.
به اعتقاد کوهن یادگیری مشارکتی به معنای گروه بندی دانش آموزان براساس توانایی های مشابه نیست، بلکه بر عکس هر اندازه نا همگونی اعضای گروه از نظر نژاد ، زبان، فرهنگ، هوش و پیشرفت تحصیلی بیشتر باشد کارایی رویکرد یادگیری مشارکتی بیشتر خواهد بود. (کرامتی)
در مجموع می توان به این نتیجه دست یافت که تدریس مشارکتی یک راهبرد توصیه شده برای یادگیری فردی و جمعی است که نه تنها فرد در مقابل یادگیری خود مسئول است بلکه در مقابل یادگیری دیگران نیز مسئول است و دبیر می تواند با انعطافی که در ترکیب و اندازه گروه ها بوجود می آورد به یک تدریس اثربخش دست یابد. به طوری که نه تنها دانش آموزان بتوانند با هم کار کنند بلکه یادگیری خود و دیگران را به حداکثر رسانده و از این یادگیری لذت ببرند. (کرامتی)
مزایای استفاده از روش تدریس مشارکتی :
-عزت نفس دانش آموزان افزایش پیدا می کند.
-تمایل دانش آموزان به مدرسه، بیشتر می شود. (کرامتی)
-دانش آموزخود را نسبت به سرنوشت خویش و دیگران سهیم می داند.
-استفاده به جا و صحیح از این روش، در دراز مدت ممکن است در زندگی آنها نهادینه شده و تاثیر بسیار شگرف ومثبتی را به دنبال داشته باشد.(کرامتی)
-تقویت مهارت های سطح بالای تفکر. (کرامتی)
ضمن اینکه روابط درون گروهی و برون گروهی دانش آموزان افزایش پیدا می کند، مهار تهای تحمل یکدیگر و با هم زیستن را، عملا" تجربه می کنند. در واقع وابستگی گروهی مثبت پیدا می کنند.
با این که مدارس و دبیران به کلاس مشارکتی تمایل پیدا کرده اند ولی مسایل مهمی در این فرآیند برای ، دبیران و وجود دارد :
1- کنترل کلاس : سر و صدا و شلوغی ، فقدان نظم ، نگرانی عمده کلاس مشارکتی است گرچه دانش آموزان به فرصتهایی برای صحبت کردن ، حرکت در کلاس، پرسش ، سوال و غیره نیاز دارند.
2- فراهم کردن فرصتهای برای یادگیری مشارکتی : بسیاری از دبیران و مدیران معتقدند برای کلاسهای مشارکتی طرح درسی جدید باید تدوین شود .
3- تفاوتهای فردی میان دانش آموزان : در کلاس مشارکتی گروهها به صورت نامتجانس تشکیل می شوند و بسیاری از دبیران به کارآمدی این گروهها اعتقاد ندارند آنها اغلب به نقش موقعیت یادگیری در پیشرفت دانش آموزان معتقد نیستند .
4- مسئولیتهای فردی در قبال یادگیری : عموماً دانش آموزان و والدین انتظار دارند در قبال تلاشهای انجام شده سطح پیشرفتشان توسط دبیر مشخص گردد در حالی که در کلاس مشارکتی دبیران سطح پیشرفت کار گروهی را مشخص می کنند .
5- تناقض ارزش ها : پژوهشها نشان می دهد بسیاری از دبیران وقتی به دانش آموزان خود اجـــــازه می دهند تا با یکدیگر گفتگو کنند ، عناوین فعالیتها را تغییر دهند و یا چشم اندازهای خود را جستجو کنند، احساس راحتی نمی کنند .(تلخابی)
جمع بندی
به طور کلی دبیر مجری نهایی برنامه های تربیتی است و به قول کریمرز (1993) عنصر کانونی فرایند آموزش محسوب می شود . دبیر در جریان آموزش و پرورش این امکان را به دست می آورد ، شاگردان را به فعالیت فرا خواند ( فرانسیس / 1990) با نحوه شکل گیری دانش و علم آشنا گرداند ( شریعتمداری/1374) ، به پژوهش موثر بکشاند (دیویی/1934 ، کوهن و مانیون /1991) ، به مشارکت در یادگیری بنشاند (دوک /1991،سالوین /1988 ، الیوت/1985، اونسکی /1972)، توان نقد کردن را در آنها بپروراند (مایرز/1986 ، مایر /1992) و آنها را با روش آموختن آشنا گرداند ( فردانش /1372 ، دروچ /1978، اپل /1993) در عین حال دبیر می تواند با تاکید نهادن بر امور و عمل کردن به شیوه خاصی شاگردان را به فراگیری غیر فعال مطالب وا دارد (آرنولد /1992 ،دوک /1991 ،مایسون /1972 ) و از آنها کتابخانه متحرک پدید آورد .
منابع و مآخذ
1. اصغرپور، حمید( 1383 )، مشاوره با دانش آموزان در مدارس (مهارت هاکاربردها) برای دبیران مشهد، موسسه فرهنگی و هنری و انتشاراتی ضریح آفتاب.
2. خیراندیش، عبدالرسول ( 1384 ) آموزش رسمی تاریخ (ضرورت ها و تنگناها)،. رشد آموزش ، شماره 18
3. سیف، علی اکبر ( 1382 )، روش های اندازه گیری و ارزشیابی آموزشی، تهران،آگاه.
4. شعبانی، حسن ( 1382 )، مهارت های آموزش و پرورش (روش ها و فنون تدریس) تهران، سمت.
5. لوگال، آندره ( 1379 )، شکست های تحصیلی (شناخت و جبران)، ترجمه محمدرضا شجاع رضوی، مشهد، آستان قدس رضوی.
6. ملک محمدی، حمید ( 1384 )، ایفای نقش، شیوه ای در تدریس اجتماعی ، رشد . آموزش تاریخ
7. نوروزی، جمشید ( 1383 )، کتاب های درسی از نگاه تعدادی از. دانش آموزان، رشد آموزش ، شماره 14
8. نوروزی ، جمشید ( 1383 )، کتاب های درسی در کشور آلمان، رشد آموزش . شماره 16
وزارت آموزش و پرورش
اداره کل آموزش و پرورش استان ….
اداره آموزش و پرورش شهرستان …
عنوان اقدام پژوهی :
چگونه توانستم به کمک روش های فعال تدریس و مشارکت دانش آموزان در کار گروهی آنها را به درس مطالعات اجتماعی علاقه مند نمایم ؟
نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی :
پست سازمانی :
رشته تحصیلی :
آخرین مدرک تحصیلی :
دوره تحصیلی :
سمت فعلی :
شماره پرسنلی :
وزارت آموزش و پرورش
اداره کل آموزش و پرورش استان …
اداره آموزش و پرورش شهرستان ..
عنوان اقدام پژوهی :
چگونه توانستم به کمک روش های فعال تدریس و مشارکت دانش آموزان در کار گروهی آنها را به درس مطالعات اجتماعی علاقه مند نمایم ؟
نام و نام خانوادگی مولف اول/مجری اصلی :
پست سازمانی :
رشته تحصیلی :
آخرین مدرک تحصیلی :
دوره تحصیلی :
سمت فعلی :
شماره پرسنلی :
شماره همراه :
21