موضوع:
تجربیات آموزشی و پژوهشی
مربی بهداشت
فهرست مطالب
عنوان صفحه
مقدمه 1
تجربیات آموزشی 2
اهمیت دندان های شیری و دندان 6 سالگی 2
رژیم غذایی و سلامت دهان و دندان در کودکان 3
نقش ژن در ایجاد پوسیدگی دندان 8
برنامه طرح سلامت دهان و دندان دانش آموزی 11
اختلالات یادگیری و راههای درمان 12
تعاریف اختلالات یادگیری : 13
چه کسانی دارای اختلالات یادگیری هستند ؟ 14
اختلال یاد گیری چیست؟ 15
انواع اختلالات خواندن : 15
عوامل موثر در بروز اختلالات 19
تشخیص اختلالات یادگیری 21
درمان اختلال خواندن : 23
رویش دندان در کودکان 28
رژیم غذایی مناسب برای دندانهای کودکان 31
اهمیت دندانهای شیری و دندان دائمی ۶ 33
دندان دائمی ۶ و علت اهمیت آن: 34
پدیکلوزیس چیست ؟ 35
بیماری ایدز 40
راههای پیشگیری از ایدز 45
سخنی با والدین درباره مواد آتش زا در چهار شنبه سوری 48
پیام های آموزشی 50
نتیجه گیری : 51
منابع و مآخذ : 52
مقدمه
اول روان و جسم باطراوت، بعد آموختن علم و دانش و پرورش استعدادها. مربی بهداشت پلی مطمئن بین این لازم و ملزوم است. هر انسانی در هر سن و شغلی همان قدر که به غذا نیاز دارد به تندرستی، حفظ و ثبات روان و جسم نیازمند است.
این الزامات حیاتی از اوان کودکی و آموزش ابتدایی حکم پرونده وضعیت صحت و بهداشت هر فرد را دارد که نخست در محیط خانواده و سپس در متن مدرسه، پیوسته باید مراقبت شود. فلسفه لزوم وجود مربی بهداشت در مدارس، به نوعی آشکار کننده این است که دانش آموز باید هیچ گونه مشکل روحی و جسمی نداشته باشد تا بتواند الفبای علم و دانایی و پیشرفت را سرمایه آتی خود کند.
بهداشت دهان و دندان
پیامبر گرامی اسلام(ص):) نهج الفصاحه
دهان های شما معبر قران است آن را با مسواک پاکیزه کنید
بهداشت فردی
حضرت علی(ع):(حلیه المتقین)
سه چیز حافظه را زیاد می کند: مسواک کردن،روزه داشتن و قرآن خواندن.
تجربیات آموزشی
اهمیت دندان های شیری و دندان 6 سالگی
دندان های شیری
خیلی از افراد هنوز تصور می کنند که دندان های شیری اهمیتی ندارند چرا که به زودی جایشان را به دندان های دائمی خواهند دارد .در صورتیکه این دندان ها در زمانی که در دهان هستند کلیه وظایف اصلی زیر را به عهده دارند.
حفظ فضای لازم برای رویش دندان های دائمی : دندان های شیری به عنوان راهنمای رویش صحیح دندان های دائمی محسوب می شوند. بنابر این اگر زودتر از دست بروند سبب جابجایی و نامرتب شدن دندان های دائمی به دلیل کمبود فضا خواهند شد که درمان آن هزینه گزافی به خانواده ها تحمیل می کند همچنین در صورتی که دندان های شیری بیش از زمان لازم در دهان باقی بمانند باعث بروز مشکلات رویشی دندان های دائمی می گردد.
کمک به رشد و تکامل صورت: در صورتی که دندان های شیری زود کشیده شوند رشد فکی به درستی انجام نخواهد شد.
اهمیت در جویدن و هضم غذا
کودک در حال رشد به تغذیه مناسب نیاز دارد و خطر تغذیه مناسب با دندان های پوسیده دچار اشکال شده و به سلامت کودک را به خطر می اندازد.
اهمیت در تکلم و بیان صریح حروف-
کودک از لحاظ رفتاری راحت تر با کودکان دیگر ارتباط برقرار می کند.
آسیب هایی که دندان های قدامی شیری وارد می شود ممکن است سبب عفونی شدن آن ها شده و تغییراتی از جمله تغییر رنگ، نقص در شکل و کج شدن جوانه دندان های دائمی زیرین ایجاد نماید به عبارتی پوسیدگی دندان شیری می تواند موجب آسیب به جوانه های دندان های دائمی زیرین خود گردد.
دندان 6 سالگی
این دندان اولین آسیای بزرگ دائمی می باشد که به دندان 6 سالگی معروف است و زمان رویش آن هم در 6 سالگی است این دندان الگوی رویش سایر دندان های دائمی است و اگر در جای صحیح خود در زمان مناسب رویش پیدا کند تقریبا می توان انتظار داشت که سایر دندان های دائمی هم صحیح و مرتب رویش یابند.
محل رویش آن پشت آخرین دندان شیری یعنی دندان آسیای دوم شیری است این دندان اولین دندان دائمی است که جانشین دندان شیری نمی شود .
و بدون افتادند دندان شیری رویش می یابد لذا اکثر والدین تصور می کنند که این دندان شیری است و با این باور غلط که اگر دندان شیری بیفتد و دندان های دیگری بدون هیچ مشکلی جای آن میروید تلاش برای تمیز نگه داشتن آن نمی کنند و این در حالی است که دندان 6 با تمام اهمیتی که برای آن ذکر شده تا پایان آن در دهان باقی می ماند اما زودتر پوسیده شده و از بین می رود و مشکلات متعددی دهان و دندان را در آینده ایجاد می نمایید.
رژیم غذایی و سلامت دهان و دندان در کودکان
تغذیه و رژیم غذایی در رشد نمو دندان ،به سلامت مخاط دهان و بافت لثه ،استحکام استخوان و جلوگیری و کنترل بیماری های دهان نقش مهمی دارد
کمبود مواد غذایی مورد نیاز در زمان رشد سلولی باعث ایجاد عوارض غیر قابل برگشتی در شکل گیری بافت های دهان خواهد شد در صورتیکه در سال های اولیه زندگی کودک دچار سوء تغذیه گردد احتمال ابتلاء به پوسیدگی دندان های شیری بیشتر می شود تغذیه در هر مرحله پیش از رویش دندان ها پس از رویش دندان ها اثر گذار است البته تاثیر غذایی در ایجاد پوسیدگی بعد از اینکه دندان ها رویش پیدا کردند بیشتر بوده و از اهمیت خاصی برخوردار است
عادات غذایی در زمان کودکی شکل می گیرد و بر سلامتی عمومی و سلامت دهان بسیار مفید است مشکل مصرف مواد قندی به میزان زیاد معمولا از همان اوائل دوران کودکی با معرفی غذاها و نوشیدنی ها حاوی مواد قندی در ماه های اول زندگی شروع می شود مدارس از جمله مکان هایی هستند که نقش مهمی را آموزش سلامت کودکان دارند به طوریکه در ایجاد عادات غذایی سالم در کودک کمک می کنند البته جهت موثر واقع شدن آموزش های بایستی آموزش با عملکرد و فعالیت ها موثر در مدرسه همراه باشد مانند اجرای برنامه هایی در خصوص عرضه میان وعده های غذایی و خوراکی سالم در بوفه های مدارس
عوامل مهم پوسیدگی دندان
از عوامل مهم ایجاد کننده پوسیدگی کربوهیدرات های قابل تخمیر هستند قند های موجود در مواد غذایی مختلف یا نوشیدنی دارای خاصیت پوسیدگی زدایی متفاوتی می یاشند
الف- قندهای موجود در میوه ها و سبزیجات و غذاهای حاوی نشاسته پخته مثل برنج و سیب زمینی دارای خاصیت پوسیدگی زایی پایین می باشند
ب- قند های موجود فراورده های لبنی غیر پوسیدگی زا هستند
ج- قندهای موجود در مواد غذایی مثل عسل ، آب میوه، و بیسکویت ها بسیار پوسیدگی زا هستند
بهداشت دهان و دندان، دندانپزشکی اجتماعی، پوسیدگی
بیماری های دهان و دندان نیز مانند بیماری های سایر اعضاء بدن از سالیان قبل باعث آزار بشر بوده و انسان ها همواره به دنبال راه هایی برای رهایی از این بیماری ها بوده اند. دندان های درمان شده را در مومیایی های مصری 1500 سال قبل از میلاد مسیح پیدا کرده اند.
فعالیت های سازمان یافته برای مراقبت های دندانپزشکی و پیشگیری از بیماری های دهان و دندان در سال های آخر قرن نوزدهم آغاز شد. بین سال های 1950-1920 پیشرفت های چشمگیری در حیطه دندانپزشکی و بخصوص دندانپزشکی پیشگیری در کشورهای پیشرفته حاصل شد. بسیاری از عوامل ایجاد کننده پوسیدگی شناسایی شدند. نقش ویتامین ها بخصوص ویتامین های C و D و سایر عوامل تغذیه ای در سلامت دهان و دندان تعیین شد و اثر فلوراید در پیشگیری از بیماری های دهان و دندان به اثبات رسید.
بعد از سال 1950 عصر جدیدی در دندانپزشکی تحت عنوان دندانپزشکی اجتماعی (Community-Dentistry) آغاز شد. صاحبنظران به این نتیجه رسیدند که راه حل مشکل دهان و دندان جامعه به جای درمان در پیشگیری از آن ها است و در بسیاری از کشورها روی اضافه کردن فلوراید به آب آشامیدنی برنامه ریزی شد. در واقع دندانپزشکی اجتماعی شاخه و دیدگاه خاصی در دندانپزشکی است که بر ارائه جامع مراقبت های بهداشتی دهان و دندان به توده جامعه دلالت دارد. به طوری که این مراقبت ها سبب ارتقاء سلامت دهان و دندان کل جامعه گردد. دامنه این علم تمام خدمات آموزشی، پیشگیری، اجتماعی و درمانی بهداشت دهان و دندان را در بر می گیرد.
امروزه در کشورهای پیشرفته، دیگر بحث اصلی روی پیشگیری از بیماری های عفونی دهان مثل پوسیدگی و بیماری های لثه نیست. و جایگاه و اهمیت تحقیقات کاربردی مبتنی بر نیاز در این کشورها به خوبی روشن شده است. طبق گزارش (National Institute of Dental Research) NIDR تحقیقات این موسسه سبب کاهش قابل توجهی در هزینه های دندانپزشکی در آمریکا گردیده به طوری که از سال 1990 به بعد هر ساله 4-3 میلیون دلار در هزینه های دندانپزشکی صرفه جویی شده است. این مبلغ برابر با تمام هزینه هایی است که در طی 48 سال (1994-1946) برای تحقیقات در NIDR صرف شده است
در قرن بیست و یکم بحث ها و اهداف روی ارتقاء کیفیت زندگی از طریق کشف شیوه ها و مواد جدید برای جایگزینی انساج از دست رفته دهان و دندان است. مبارزه با سرطان های دهان و بیماری های مزمن و سرطانی سر و گردن نیز در سرلوحه برنامه های قرن حاضر قرار دارد. استمرار فعالیت های موثر قرن بیستم و توجه به امکان بازگشت بیماری های عفونی (به دلیل امکان تغییر الگوی بیماری ها) نیز جزء مهمی از برنامه های قرن حاضر را تشکیل می دهد.
در کشور ما چند سالی است که فعالیت های جدی در زمینه بهداشت دهان و دندان آغاز شده و امید می رود با برنامه ریزی صحیح و مشارکت همه اقشار جامعه به خصوص قشر تحصیل کرده بتوان با برنامه ریزی صحیح، گام های ارتقاء و پیشرفت را سریعتر برداشت.
بهداشت دهان و دندان
بیماری های دهان و دندان به خصوص پوسیدگی و بیماری های پریودنتال (عفونت لثه ها و انساج محافظ دندان ها) از جمـله شایعترین بیماری های مردم دنیا هستند. این بیماری ها با فراوانی های متفاوت در بین مردم مناطق مختلف دیده می شود.
پوسیدگی
پوسیدگی دندان بیماری باکتریایی نسوج کلسیفیه دندان است که از طریق ملح زدایی (دمینرالیزاسیون) قسمت های غیر ارگانیک و تخریب ماده ارگانیک دندان مشخص می شود. عوامل ایجاد کننده پوسیدگی دندان نیز مانند بیماری های عفونی دیگر در مثلث اپیدمیولوژیک، قابل طبقه بندی هستند به طوری که می توان آن ها را به سه دسته عوامل مربوط به میزبان، عوامل محیطی و میکروارگانیسم ها طبقه بندی نمود.
عوامل مربوط به میزبان شامل بزاق و دندان ها است. ترکیب و ساختمان دندان ها، خصوصیات مورفولوژیک آن ها، کمیت و کیفیت بزاق در ایجاد پوسیدگی، حائز اهمیت هستند : دندان هایی که شیارهای عمیق تر و برجستگی های بزرگتری دارند به علّت احتمال بیشتر تجمع مواد غذایی، نسبت به پوسیدگی حساس ترند. نقش بزاق را در پیشگیری از پوسیدگی دندان می توان به سه خاصیت خنثی کنندگی، شویندگی و ضد میکروبی آن نسبت داد.
اگر فرد، بهداشت دهان و دندان خود را رعایت نکند، پلاک دندانی (Dental Plaque) روی دندان ها جمع می شود. پلاک دندانی لایه نرمی متشکل از باکتری ها و باقیمانده های مواد غذایی است. تجمع پلاک روی دندان ها سبب بر هم خوردن تعادل باکتری های بیماری زا و غیر بیماری زا (فلور طبیعی دهان) شده و این امر پس از طی مراحلی باعث ایجاد بیماری های پریودنتال و یا کانون های پوسیدگی می شود. راه های ممکن برای حفظ خصوصیات سودمند فلور طبیعی دهان شامل تحریک جریان بزاق برای یک دوره طولانی بلافاصله پس از صرف غذا، اجتناب از مصرف کربوهیدرات های قابل تخمیر در فاصله بین غذاها و رعایت بهداشت دهان است (2).
به این ترتیب کاهش جریان بزاق یا خشکی دهان (Xerostomia) به هر علتی عامل تشدید کننده ای برای ایجاد پوسیدگی دندان است. افراد مبتلا به خشکی دهان از نظر پوسیدگی دندان در معرض خطر (high risk) محسوب شده و در مورد آن ها مراقبت های دوره ای دندانپزشکی و استفاده از فلوراید موضعی و رعایت بیشتر و دقیق تر بهداشت دهان و دندان توصیه شده است.
نقش ژن در ایجاد پوسیدگی دندان
با وجود تمام کوشش هایی که در زمینه پیشگیری از ابتلاء به پوسیدگی انجام می شود در بسیاری از افراد، پوسیدگی دندان بروز می کند. برخی از محققین اعتقاد دارند که دندان بد از نسلی به نسل دیگر انتقال می یابد. انگیزه و تفکر ارثی بودن پوسیدگی دندان از سال 1934 عنوان شد. مطالعات نشان می دهد که DMFT فرزندان والدینی که پوسیدگی کمتری دارند حدود نصف DMFT کودکانی است که والدینشان پوسیدگی بیشتری دارند. DMFT از 4 کلمه Decayed (پوسیده) Missed (از دست داده شده به علت پوسیدگی) Filled (پر شده) و Teeth (دندان ها) اقتباس شده است..بطور کلی عده ای معتقدند که اگرچه عوامل محیطی بطور واضح تاثیر زیادی روی پوسیدگی دارند، عوامل ژنتیکی نیز می توانند مسبب پوسیدگی باشند (3). در این زمینه مطالعات هم چنان ادامه دارد. امروزه عده ای از دانشمندان پوسیدگی را یک بیماری خودایمنی (اتوایمیون) می دانند و طبق نظر Edgar این بحث در اعتبار اکثر تئوری های جاری پوسیدگی شک و تردید ایجاد می نماید عامل بیماری زا
عوامل مربوط به محیط
امروزه روی عادات تغذیه و فلوراید به عنوان عوامل محیطی تاکید بیشتری می شود. از قرن ها قبل مشخص شده است پوسیدگی دندان در کسانی که از نشاسته یا قند استفاده می کنند بیشتر از کسانی است که چربی یا پروتئین مصرف می نمایند به طور مثال در اسکیموهایی که در قطب شمال زندگی کرده و از رژیم غذایی خاص خودشان استفاده می کنند میزان پوسیدگی بسیار کم است.
در میان تمام مواد غذایی که مصرف می شوند کربوهیدرات ها به خصوص قندها در ایجاد پوسیدگی تاثیر بیشتری دارند. در مورد مصرف مواد قندی، این مطلب حائز اهمیت است که تعداد دفعات مصرف آن ها در یک روز بیشتر از تعداد مصرف در یک وعده اهمیت دارد. هرچه تعداد دفعات استفاده از قند و مواد قندی بیشتر باشد احتمال ابتلاء به پوسیدگی بیشتر است. از بین سایر مواد غذایی، پنیر به عنوان یک ماده ضد پوسیدگی مورد بحث قرار گرفته است و چنین عنوان می شود که خوردن پنیر در آخرین مرحله از و عده های غذایی باعث افزایش کلسیم داخل پلاک میکروبی شده و می تواند در کاهش پوسیدگی دندان موثر باشد یکی از مهمترین موادی که در رژیم غذایی افراد وجود دارد و به میزان زیادی می تواند در پیشگیری از پوسیدگی دندان ها اثر داشته باشد فلوراید نام دارد. فلوراید نوعی ترکیب شیمیایی است که در بافت های بدن مثل سمان، عاج، مینا و استخوان به طور طبیعی وجود دارد. به دلیل اهمیت فلوراید در کاهش میزان پوسیدگی، کشف آن را یکی از مهمترین اکتشافات تاریخ دندانپزشکی می دانند. فلوراید ماده ای است که در بیش از 40 نوع ماده غذایی وجود دارد. اکثر غذاها مثل سبزی ها، گوشت، غلات و میوه ها حدودppm 5/1-2/0 فلوراید دارند. غذاهای دریایی ممکن است بین ppm 15-5 فلوراید داشته باشند. یک فنجان چای حدود mg 1/. فلوراید دارد. مطالعه نحوه توزیع فلوراید در غذای روزمره نشان می دهد که رژیم غذایی به طور متوسـط در روز حدودppm 1/. فلوراید دارد که این مقدار بدون مصرف غذاهای دریایی و یا چای محاسبه شده است (5).
در حال حاضر مقرون به صرفه ترین (هزینه اثر بخش ترین) روش پیشگیری از پوسیدگی دندان ها در جوامع، اضافه کردن مصنوعی فلوراید به آب آشامیدنی در مناطق با فلوراید کم است.
مصرف آب حاوی فلوراید در زمان تکامل دندان ها سبب کاهش ابتلاء به پوسیدگی می گردد و این امر به علت افزایش فلوراید مینا و عاج دندان است. مقدار فلوراید آب آشامیدنی اگر حدود ppm 1 باشد بیشترین میزان مقاومت در دندان ها ایجاد می شود. طبق تحقیقی که برای مدت 20 سال در ایالت Rhode Island انجام شد در کودکان دبستانی 1/69-9/66 درصد کاهش پوسیدگی ایجاد شده بود (6). در جاهایی که آب و هوای گرم دارند و مصرف آب بالا است، مقدار ppm 7/0-6/0 فلوراید در آب آشامیدنی، نیاز بدن را تامین می کند. هرچه دمای روزانه کمتر باشد مقدار مورد نیاز فلوراید آب آشامیدنی بالاتر بوده و حداکثـر آنppm 1/2 اسـت (بــرای دمای 12-10 درجه سانتی گراد) .
اگر افراد به مدت طولانی در مناطق دارای آب آشامیدنی که بیش از حد مجاز فلوراید دارد زندگی نمایند یا بتدریج فلوراید بیش از حد مصرف کنند، دچار عارضه ای به نام فلوئوروزیس دندان (Dental Fluorosis) می شوند. فلوئوروزیس دندان ضایعات مینای دندان در اثر افزایش مصرف فلوراید به خصوص از طریق آب آشامیدنی است. این ضایعات در ابتدا به صورت لکه های سفید روی مینای دندان شروع می شود که مینای لکه دار (mottled enamel) نامیده می شود ( تصویر 1). در حالت فلوئوروزیس شدیدتر مینای دندان به رنگ زرد یا قهوه ای و در نهایت قهوه ای سوخته در آمده که حالت اخیر منجر به تخریب مینا می شود.
توصیه شده است در مناطقی که اضافه کردن فلوراید به آب آشامیدنی موانع و مشکلات کاربردی و اقتصادی دارد از قرص، ژل، دهان شویه، خمیر دندان و یا قطره های حاوی فلوراید استفاده نمایند که بین 30-15% از بروز پوسیدگی پیشگیری می کند (6). در برخی مطالعات گزارش شده است که شروع مصرف خمیر دندان حاوی فلوراید در سنین زیر 1 سال با درجاتی از فلوئوروزیس خفیف همراه بوده است.
در کشور ایران فلوراید به طور مصنوعی به آب آشامیدنی اضافه نمی شود و برخی نواحی بطور طبیعی حاوی میزان کافی فلوراید هستند. جدول شماره 1 ـ مقدار مطلوب تجویز فلوراید را در روز برحسب غلظت فلوراید آب آشامیدنی منطقه نشان می دهد لازم به توضیح است که توصیه می شود تجویز فلوراید تکمیلی تا سن 13 سالگی انجام شود ولی برای افرادی که پوسیدگی دندانی فعالی دارند تا سن 16 سالگی نیز ادامه یابد.
برنامه طرح سلامت دهان و دندان دانش آموزی
از آنجایی که رویش دندانهای دایمی از سن 6 سالگی آغاز می گردد ، بهترین سن برای ایجاد عادات بهداشتی سنین دبستان می باشد چرا که نداشتن دانش کافی در این زمینه و عدم رعایت به موقع بهداشت دهان و دندان باعث از دست دادن دندانها در سنین پایین و عواقب به مراتب دشوارتر و پر هزینه تری را در بر خواهد داشت. براساس نتایج حاصل مقدار پوسیدگی از 6 سالگی به 9 سالگی 5 برابر و از 9 سالگی به 12 سالگی 5/1 برابر می شود لذا اهداف زیر مدنظر می باشد.
1- بررسی وضعیت سلامت دهان و دندان کودکان دوره ابتدایی هر سال یکبار
2- افزایش آگاهی و بهبود رفتار بهداشتی کودکان در خصوص بهداشت دهان و دندان
3- کاهش میزان پوسیدگی دندانهای دایمی
4- مشارکت در کارگاههای برگزار شده در سطح استان وخارج از استان
5- برنامه ریزی در جهت آموزش گروههای مختلف مردم و مراجعین به واحدهای توسط کادر مربوط
ارائه خدمات در زمینه بهداشت دهان و دندان به مادران باردار:
برخی از افراد جامعه بیشتر در معرض خطر بیماریهای دهان و دندان قرار می گیرند و به لحاظ عدم دسترسی به آحاد مردم جامعه گروههای خاصی از جامعه به عنوان گروه هدف انتخاب شده اند یکی از این گروهها مادران باردار می باشد.
به لحاظ اینکه افزایش سلامت دهان و دندان جامعه هدف اصلی مراقبتهای بهداشتی دهان و دندان است، لذا ارائه خدمات برای این گروه جهت تامین ، حفظ و ارتقای سطح آنان و در نهایت جامعه می باشد.
اختلالات یادگیری و راههای درمان
مدتها طولانی دانش آموزانی را که در یادگیری یک یا چند درس مشکلات جدی داشتند با اصطلاحات معلول ادراکی ، آسیب دیده مغزی و آسیب دیده عصبی معرفی می کردند . با توجه به یافته های جدید در مورد یادگیری ، در سال 1963 جمعی از متخصصین اصطلاح ، ناتوانیهای یادگیری را جایگزین اصطلاحات قبل کردند از آنجا که واژه ناتوانی اصطلاحات دیگری مثل ناتوانی جسمی یا ناتوانی ذهنی را تداعی می کند ، یعنی ناتوانیهای که تبدیل به توانایی کامل نمی شوند ، اصطلاحی مایوس کننده می نماید و به نظر می رسد اگر اصطلاح اختلالات در یادگیری و ( یا به نظر نگارندگان مشکلات یادگیری ) به کار گرفته شود، مناسب تر باشد .
به بسیاری از اینگونه دانش آموزان متاسفانه برچسب کودن ، کم ذهن ، عقب مانده و امثال آن زده می شود که هیچکدام صحیح نیستند و با قاطعیت می توان گفت که اگر این مشکلات به موقع و به جا تشخیص داده شوند قابل درمان است
؛ افرادی چون آلبرت انشتین نابغه ریاضی ، توماس ادیسون مخترع و مبتکر و نابغه آمریکایی – اگوست رودین مجسمه ساز بزرگ فرانسه ، لئوناردو داوینچی و بتهون همگی دچار اختلالات یادگیری بودند.
بسیارند کودکانی که ظاهری طبیعی دارند، رشد جسمی و قد و وزنشان حاکی از بهنجار بودن آنان است. هوششان کمابیش عادی است، به خوبی صحبت می کنند، مانند سایر کودکان بازی می کنند و مثل همسالان خود با سایرین ارتباط برقرار می کنند، در خانه نیز خود یاریهای لازم را دارند و کارهایی را که والدین به آنان واگذار می کنند به خوبی انجام می دهند و از رفتار و اخلاق عادی برخوردارند. لیکن وقتی به مدرسه می روند و می خواهند خواندن و نوشتن و حساب یاد بگیرند دچار مشکلات جدی می شوند. بیش از یک قرن است که متخصان علوم تربیتی و روانشناسی و گفتار درمانی در پی تشخیص و درمان مشکلات این قبیل کودکان بوده اند.
تعاریف اختلالات یادگیری :
از دهه ی 1960 کودکان مبتلا به ناتوانی های یادگیری توجه مطالعات روانی و آموزشی بوده اند و در واقع شاخه جدیدی است که به آموزش و پرورش ویژه افزوده شد .
هر چند که ناتوانی های یادگیری یک قلمرو نسبتا جدیدی است لکن رشد مفهوم آن ظاهرا سریع بوده به طوریکه از طریق آمیختگی پیشه های متعدد به صورت یک پیشه گسترده میان رشته ای جلوه گر شده است . در کوشش های مکرری که برای تعیین جمعیت کودکان ناتوان در یادگیری به عمل آورده ابعاد مختلف مساله مورد توجه قرار گرفته است و هر گروهی بر اساس دیدگاه خود و با شیوه متفاوتی مساله را بررسی و تعریفی از آن به دست داده است .
در سال 1968 یک تعریف به وسیله کمیته مشورت ملی در مورد کودکان ناتوان در گزارش سالیانه آنها به کنگره به عمل آمد " کودکان ناتوان در یادگیری در یک یا چند فراگرد اساسی روانی در ارتباط با فهمیدن یا کاربرد زبان شفاهی یا کتبی ناتوانی نشان می دهند تظاهرات این ناتوانی ممکن است به صورت اختلال در گوش دادن ، فکر کردن ، سخن گفتن ، خواندن ، نوشتن هجی کردن یا حساب باشد.
این اختلالات را نتیجه شرایطی دانسته اند که شامل نقائص ادراکی ، ضایعه مغزی ، اختلال جزیی در کارکرد مغز ، نارساخوانی ، اختلال گویایی و غیره است ناتوانی یادگیری این کودکان از نوع مشکلاتی نیست که بدایتا مربوط به بینایی ، شنوایی ، یا نقائص حرکتی ، عقب ماندگی ذهنی پریشانی عاطفی و یا کمبود امکانات محیطی باشد .
ناتوانی یادگیری در اندام ظاهری کودک آشکار نیست کودک مبتلا به این وضع می تواند دارای بدنی قدرتمند ، چشمانی قوی ، گوشهای تیز و هوش بهنجار باشد ، در عین حال ، چنین کودکی در عملکرد ناتوان است . نارسایی او به همان اندازه واقعی است که ناتوانی پای فلج .
چه کسانی دارای اختلالات یادگیری هستند ؟
افراد مبتلا به ناتوانی های یادگیری در تمام سطوح و در تمام پایه های کلاسی از آمادگی تا دانشگاه وجود دارند امتیاز آن عده از کودکانی که در سطوح دبستانی درس می خوانند اصولا این است که تاکید و علاقه به شناسایی و درمان این گونه کودکان در این دوره بیشتر است بنابراین در آینده از شمار مبتلایان به این ناتوانی در سطوح بالاتر آموزشی کاسته خواهد شد
اختلال یاد گیری
یک اختلال یاد گیری، اختلالی عصب زیست شناختی است که از یک مشکل جد ی د ر خواند ن، حساب کرد ن و یا کلمه بند ی نوشتن به وجود می آید که انتظار نمی رود به یک فرد عاد ی نسبت د اد ه شود
یک اختلال یاد گیری، اختلالی عصب زیست شناختی است که از یک مشکل جد ی د ر خواند ن، حساب کرد ن و یا کلمه بند ی نوشتن به وجود می آید که انتظار نمی رود به یک فرد عاد ی نسبت د اد ه شود . یک اختلال یاد گیری نه یک اختلال یاد گیری است ونه به وسیله ی یک اختلال هیجانی ایجاد می شود . اگر د رست ارزیابی نشود تاثیر بالقوه ای روی عملکرد ناسازگارانه ی فرد د ارد و د ر حوزه های چند گانه ی زند گی ضعف ایجاد می نماید . وقتی فرد ی مظنون به اختلال یاد گیری می شود ، یک ارزشیابی عصب روان شناختی توانایی ها ضروری است تا منبع مشکل را به علاوه د ر حوزه های توانایی عصب روان شناختی تعیین کند که می تواند به عنوان پایه ای برای فنون جبرانی و اختیارات د رمانی باشد .
نارساخوانی به صورت ناتوانی و ضعف در خواندن تعریف می شود. این گونه کودکان به دلیل مشکل در فرایندهای اطلاعاتی از جمله ضعف ادراک بینایی و ادراک شنیداری، خواندن را سخت تر یاد می گیرند.
این کودکان بعضی مواقع مشکلات دیگری هم مثل واژگون سازی اعداد، حروف و کلمات روبرو هستند. در تحقیقات جدید راهبردهایی پیشنهاد شده که بر اساس آن می توان به این کودکان کمک کرد تا خواندن را به صورت بهتر یاد بگیرند.
اختلال یاد گیری چیست؟
یک اختلال یاد گیری به وسیله متخصصان بهد اشت روانی و پزشکی به عنوان یک اختلال عصب زیست شناختی و یا اختلال پرد ازش زبان تشخیص د اد ه شد ه که به وسیله عملکرد مغز به وجود آمد ه است. یکی از پیامد های ناکارآمد ی مغز شیوه ای که افراد مبتلا به اختلال یاد گیری اطلاعات را کسب کرد ه و پرد ازش می کنند که از عملکرد عاد ی و قابل انتظار برای کود ک یا بزرگسالی که می تواند بد ون مشکل جد ی یاد بگیرد ، متفاوت است. یک اختلال یاد گیری ممکن است از لحاظ علمی د ر حوزه های شناسایی کلمه، اد راک خواند ن، حساب کرد ن، استد لال کرد ن، هجی کرد ن ویا کلمه بند ی نوشتن به وجود آید . یک اختلال یاد گیری غالبا وابسته به عملکرد غیرعاد ی مغز به علاوه د ر حوزه گفتار است. یک اختلال یاد گیری که د ر زمینه علمی تشخیص د اد ه شد ه است ممکن است د ر زمینه های د یگر نیز اختلال ایجاد کند . به طور مثال فعالیت های روزمره یک فرد د ر خانه ممکن است از ناتوانی بالقوه حافظه، استد لال و یاحل مساله تاثیر بگیرد و وابسته به مشکل عصب زیست شناختی باشد . به علاوه ممکن است تاثیر نامطلوبی بر ارتباطات اجتماعی بگذارد زیرا که ضعف فرایند شناختی فرد باعث می شود که او د ر فکر کرد ن و یارفتار د چار اشتباه ویا د چار کج فهمی رفتار د یگران گرد د
انواع اختلالات خواندن :
طبقه بندی مختلفی از اختلالات خواندن معرفی شده است که مایکل باست افرادی را که دچار اختلال خواندن هستند به سه دسته تقسیم می کند : اول گروهی که اختلال خواندن آوایی دارند. این افراد مجموعه لغات نسبتاً زیاد و قابل توجهی را در ذهن شان ذخیره کرده اند اما هجی کردن آن ها ضعیف است. گروه دوم افرادی هستند که اختلال خواندن ایده ای دارند این گروه می خوانند و هجی می کنند اما در ساختار بینایی لغت اشکال دارند و گروه سوم افرادی که مشکل هر دو گرو ه را دارند.
بعضی متخصصان هم اختلال خواندن را شامل عقب ماندگی ، اختصاصی خواندن ، وارونه خوانی[5] و دیسلکسی رشدی می دانند.
در اختلال خواندن، پیشرفت خواندن نسبت به سن و هوش نارسایی دارد، بیشتر افرادی که اختلال خواندن دارند از هوش متوسط یا بالاتری برخوردارند. به طور کلی اختلال خواندن با نارساخوانی، مترادف است ولی استفاده ی نا مناسب از اصطلاح نارساخوانی باعث شده که مردم آن را به معانی گوناگونی در نظر بگیرند. از انجا که خواندن و املا بسیار به هم مرتبط هستند، کودکانی که اختلال خواندن دارند در املا نیز مشکل دارند.
علل اختلال خواندن :
مشکلات در نارساخوانی به طور خاص ناشی از عملکرد و ساختار غلط مغز در پردازش زبان آوایی و زبان نوشتاری ، بینایی و زبان حرکتی ارتباطی است.
بسیاری از افراد مبتلا به اختلال در خواندن ، شواهدی را در مورد فقدان پیشرفت سلول های مغز نشان می دهند که در نواحی بینایی و شنوایی باعث گسترش مشکلات در خواندن می شود. این ناشی از وجود مشکلاتی در نورون هایی است که یک شبکه در مغز تشکیل داده اند وبه نظر می رسد برای تغییرات زمانی تخصص یافته اند . سلول های مذکور دارای یک سطح مولکولی هستند که با هم ارتباط برقرار می کنند و ارتباطات با یکدیگر را تشخیص می دهند. سیستم ماگنوسلولار، اطلاعات زیادی را به مخچه می فرستد. جالب است بدانیم بعضی افراد مبتلا به اختلال در خواندن، به طور مشخص دست خط آن ها بسیار ناخواناست. مطالعه ی متابولیسم مخچه ی این افراد نشان داده است ، عمل مخچه ممکن است در افراد مبتلا به اختلال در خواندن آسیب دیده باشند و این ممکن است ریشه ی مشکلات آن ها در بدخطی باشد. بعضی دانشمندان علوم اعصاب معتقدند مخچه علاوه بر نوشتن، خواندن و حرکات، در شناخت برنامه ها دخالت دارد. اگر چنین نظریه ای درست باشد، کمبود در عمل مخچه نیز می تواند به مشکلات یادگیری خواندن، نوشتن و تلفظ اضافه شود.
مهمترین علل اختلال خواندن عبارتند از :
آموزش های نامطلوب خواندن- مشکلات ادراک شنیداری- مشکلات ادراک دیداری- مشکلات مراحل زبان برخی از کودکان مشکلات عدم توانایی در تمیز شنیداری صداها را دارند که این مشکل ممکن است در نتیجه عفونت گوش که فرد قبلا به آن مبتلا شده، ایجاد شود. برخی دیگر از کودکان ممکن است به صورت مادرزادی دچار ناتوانی باشند. گروه دیگر از کودکان دارای مشکلات تمیز بینایی هستند که ممکن است حروف و کلمات را به صورت واژگون بنویسند. مشکل آنها در ارتباط حروف با یکدیگر است که مربوط به ذخیره ذهنی حافظه بلند مدت آنهاست.
مشکلاتی که بچه هایی که اختلال در خواندن دارند ناشی از ضعف قدرت و عملکرد در مغز آنهاست. در این کودکان چشم ها وگوش ها به صورت عادی عمل می کنند. اما قدرت تمرکز برای سرعت تجسم در حافظه یا تلفظ قبل از اینکه آنها به درجه بالاتری از عملکرد هوش برسند، پایین است. کاریلو معتقد است علت اختلال خواندن، پیموده نشدن سلسله مراتب خواندن است. منظور وی این است که ابتدا پایه زیرین در کودک کامل شود و بعد پایه های دیگر طی شوند.
نیاز به ارزشیابی مناسب
ملاک های تشخیص یک اختلال یاد گیری همزمان با تغییر تد ابیر آموزشی و یافته های تحقیق تغییر می کنند . با وجود این ها این حقیقت که یک اختلال یاد گیری نمایانگر عملکرد غیرعاد ی مغز است بحثی د ر آن نیست. بنابراین وقتی فرد ی د رمد رسه و د ر زند گی روزمره با مشکل مواجه است مظنون به یک اختلال یاد گیری می شود که یک ارزشیابی از توانایی های عصب روان شناختی او ضروری است تا نشان د هد که کد ام عملکرد های مغز آن طوری که انتظار می رود کار نمی کنند و کد ام عملکرد های مغز به قد ر کافی کار نمی کنند . یک ارزشیابی عصب روان شناختی می تواند د امنه ی مورد نیاز ارزیابی عملکرد خاصی که اغلب د ر اختلال یاد گیری مورد بحث است را فراهم کند مثل توجه به توانایی های حسی – حرکتی. ارزیابی گسترد ه ی به د ست آمد ه به وسیله ی یک ارزشیابی عصب روان شناختی امکان تشخیص نقاط ضعف و قوتی را که هر د و برای تعیین حوزه های مد اخله مهم اند فراهم می نماید .
مد ارس د ولتی متخصصانی را که واجد شرایط اجرا و تفسیرآزمون های هوشی اند استخد ام می کنند . اگر چه مد ارس خصوصی و د انشگاه ها متخصصان تعلیم د ید ه برای اجرا و تفسیر آزمون های هوشی را استخد ام نمی کنند . علاوه بر این که استخد ام آن ها توسط این مد ارس کار کاملاً عجیبی است. با ملاحظه ی متخصصان واجد شرایط استخد ام شد ه د ر مد ارس د ولتی باز هم ارزیابی آنان د ر مد رسه ای معین قابل اطمینان نیست. بنابراین باید این شغل را مورد به مورد و مد رسه به مد رسه مورد بررسی قرار د اد . همان طور که متخصصان خوب پزشکی باید خارج از شبکه ی مراقبت های اولیه ی بهد اشت جستجو شوند ، متخصصانی هم که برای اجرای آزمون ارزشیابی روان شناختی آموزش د ید ه اند بهتر است د ر ارزشیابی و مراقبت از کود کان و بزرگسالانی که د ر مد رسه یا د انشگاهشان متخصص ند ارند ، تجربه د اشته باشند .
آزمون های محد ود که فقط از آزمون IQ و ارزیابی سطوح پیشرفت تحصیلی تشکیل می شود ، اطلاعات کافی از کارکرد مغزی کود کان یا بزرگسالان فراهم نمی کند تا بالاترین سطح مراقبت استاند ارد و مد اخله های هد فمند فراهم گرد د . د ر یک فرد مبتلا به اختلال یاد گیری ارزشیابی عصب روان شناختی ممکن است به عنوان یک ضرورت پزشکی برای اهد اف مورد بررسی و روشن کارکرد های مغزی باشد .
اگر شرایط پزشکی د یگر وجود د اشته باشد ارزشیابی عصب روان شناختی فوق العاد ه مهم است، اما اگر این شرایط هم نباشد باز ارزشیابی عصب روان شناختی اهمیت د ارد . مجریان د ور اند یش بیمه توصیه کرد ه اند تا تعیین کنند که آیا خد مات ضروری می تواند به وسیله ی یک متخصص واجد شرایط د ر مد رسه ی خصوصی ارایه شود .
عوامل موثر در بروز اختلالات
ثابت شده است که علل بروز ناتوانی های یادگیری نسبتا مبهم است برخی از مشکلات کنونی درباره ی مفهوم ناتوانی های یادگیری بازتابی است از ناتوانی ما در اشاره ی دقیق به علل بروز ناتوانی های یادگیری که شاهدش هستیم. روشن است که آگاهانه یا ناآگاهانه مساله علل بروز ناتوانی های یادگیری را به فراموشی و بی توجهی می سپاریم بر حسب درک ما از ناتوانی های یادگیری و نگرش اولیه حرفه ای ما ( پزشکی ، روان شناسی ، تعلیم و تربیتی ) نسبت به ناتوانی های یادگیری ممکن است ما به علل خاصی توجه پیدا کنیم تا آن که به رابطه ی علّی دشواری بپردازیم .
اما تجربه ی گذشته و عمل کنونی به ما ثابت می کند که ناتوانی های یادگیری مفهومی چند رشته ای است و ارتباط بین متخصصان رشته های مختلف در این امر باید برقرار باشد .
الف) عوامل آموزشی
1- تدریس ناکافی و ناصحیح به کودکان
2- عدم فراگیری معلم از مهارت های لازم جهت تدریس درسهای پایه در مدارس
3- توقعات فوق العاده بالا یا فوق العاده پایین معلمان
تغذیه بهداشت سلامتی
انگیزش ضعیف توجه ناکافی و ضعف در انجام کار بر اثر گرسنگی و وجود رنگ ها و مزه های مصنوعی در غذاها طبق نظر فاین گولد روی تحرک بیش از حد کودک موثر است .
سرماخوردگی مزمن ، مشکلات تنفسی ، آلرژیها و … در ناتوانی یادگیری کودک موثر است .
سقوط ، آسیب دیدگی مغزی ، ضربه وارد به سر و … در ناتوانی یادگیری موثر است .
– تحریک حسی
در حال رشد نیازمند درون دادهای حسی است تا درباره محیط و خود و هر دو بیاموزد یعنی کودک به تجربه هایی نیاز دارد تا بیاموزد که چگونه بیاموزد .
– تحریک زبانی
زبان به واسطه ی نقشش در تفکر و یادگیری سایر مهارتها در محیط زندگی کودک جایگاه ویژه ای دارد و ممکن است ناتوانی کودک از نبود مدل های درست در اوایل رشد وی سرچشمه گرفته باشد .
– رشد اجتماعی و عاطفی
بسیاری از کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری مضطرب ، نامطمئن و بی اختیار و سرکش هستند که ممکن است این رفتارها با فقدان امنیت طبیعی ، ثبات محبت و گرمی و پذیرش در منزل و محیط مدرسه پیوند داشته باشد .
ج) عوامل روانی
امکان دارد کودکان مبتلا به ناتوانی های یادگیری در عملکردهای روانی پایه چون ادراک ، حافظه و شکل درون به مفاهیم اختلال داشته باشند .
د- عوامل فیزیولوژیکی
بسیاری از متخصصان بر این باورند که علل اساسی و عمده ناتوانی های یادگیری آسیب دیدگی مغزی ، شدید یا جزیی و صدمه وارده به دستگاه عصبی و مرکزی است . ه- عوامل ژنتیکی
شواهدی در دست است که نشان می دهد ناتوانی های یادگیری احتمالا در برخی خانواده ها بیش از دیگران دیده می شود در واقع عوامل ژنتیکی در شمار وسیعی از ناتوانی های یادگیری نقش دارد .
ز – عوامل بیوشیمیایی
اختلال های گوناگون متابولیکی در حکم عواملی هستند که موجب ناتوانی های یادگیری می شوند مثل هایپوگلیسمی ، کم کاری تیروئید و و- عوامل پیش ، هنگام و بعد از تولدژ- تاخیر رشد
بندر ، دهریش ، جانسکی ، لانگ فود … اظهار می دارند که عدم ظهور علائم رشد برخی از کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری ممکن است از تاخیر رشد برخی اجزای دستگاه عصبی مرکزی سرچشمه گرفته باشد که این گونه کودکان پس از بزرگتر شدن بر این مشکلات غلبه می کنند .
نقص جزیی در کار مغز
به نظر می آید هر گونه نتیجه گیری درباره ی حیاتی بودن آسیب دیدگی مغزی در کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری در بهترین شرایط فقط جنبه تجربی و آزمایشی دارد.
سبب شناسی بیش از هر موضوع دیگر به موضوع پیش گیری تکیه دارد.
تشخیص اختلالات یادگیری
با توجه به تعاریفی که از دانش آموزان دارای مشکلات یادگیری گفته شد به نظر می رسد معلمین از جمله اولین کسانی هستند که متوجه اینگونه دانش آموزان می شوند و پس از اینکه روشهای گوناگون یاد دهی – یادگیری را اجرا می کنند ولی در مورد چنین کودکانی به موفقیت چشمگیری نمی رسند آنان را به مراکز آموزش وتوانبخشی مشکلات ویژه یادگیری هدایت می کنند .
تعریف نارسا خوانی ( دیسلکسی ، خوانش پریشی)
واژه ی نارساخوانی مشتق از واژه ی یونانی و به معنای اشکال در خواندن کلمات است . این مساله نه تنها به معنای مشکل در خواندن کلمات بلکه به صورت گسترده تر اشکال در هجی کردن، نوشتن و دیگر جنبه های زبانی نیز می باشد. فدراسیون جهانی نورولوژی نارساخوانی را این چنین تعریف می کند : اختلالی است که به رغم آموزش متعارف، هوش کافی و وجود امکانات اجتماعی، اقتصادی، فرد در خواندن مشکل دارد. فرد نارساخوان ممکن است در تبدیل سمبل های نوشتاری به گفتار(خواندن) و کلمات بیان شده به سمبل های نوشتاری (هجی کردن و نوشتن) مشکل داشته باشند. دیگر سمبل های زبانی مانند نت خوانی موسیقی و ریاضیات نیز ممکن است دچار آسیب شده باشد. با توجه به این نمااز اختلال بهتر است نارساخوانی به عنوان یک مشکل در پردازش اطلاعات در نظر گرفته شود.
دیسلکسی به طور جامع به معنی اختلال در کلمه خوانی ، نار ساخوانی و یا خواندن پریشی به کار می رود. امروزه دیسلکسی به عنوان مهمترین ناتوانی در مجموعه یادگیری قرار گرفته است.
خوانش پریشی یک سندرم آموزشی است فقط با شروع خواندن و نوشتن کودک شروع می شود. همه ی این کلمات (دیسلکسی و خوانش وپریشی و نارساخوانی) مربوط به اختلال در خواندن است.
مراحل ارزیابی و تشخیص در مراکز آموزشی مشکلات ویژه یادگیری شامل:
1- پیشینه کاوی و مصاحبه : که عموما شامل تهیه تاریخچه کلی از زندگی فرد که به وسیله بازنگری پرونده های کودک مصاحبه با والدین ، معلمین و خود کودک تهیه می شود .
2- مشاهدات بالینی : مشاهده گر در حین مراحل ارزیابی اطلاعاتی را از خصوصیات و ویژگیهای رفتاری کودک به دست می آورد که او را در امر تشخیص یاری می دهد .
3- آزمون های رسمی
الف : آزمون روانی شناختی وکسلر :
یک تحول مهم در تشخیص و جایدهی کودکان ویژه دریافتهای جدیدی است که از چگونگی استفاده از آزمونهای روانی ، شناختی بدست آمده است . این گونه ارزیابی و تشخیص ما را به این حقیقت رهنمون می شود که خدمات آموزش و پرورشی باید حوزه وسیعی را دربرگیرد و سعی شود تا دانش آموز که در اکثر حیطه های یادگیری عادی است ولی مشکلات یادگیری خاصی دارد بتواند در کلاس عادی آموزش ببیند و در عین حال به کمک های تکمیلی ویژه دسترسی داشته باشد .
برای نیل به این اهداف آزمون و کسلر یکی از ابزارهای نسبتا گویا و فراگیر است که جهت ارزیابی کودکان با مشکلات خاص یادگیری کاربرد فراوانی دارد .
ب : آزمونهای بینایی مانند: دیداری حرکتی بندر – گشتالت – آزمون ادراکی بینایی فراستیگ
ج : آزمونهای شنوایی وپمن
د: آزمون های پیشرفت تحصیلی : پیشرفت تحصیلی خواندن – پیشرفت تحصیلی نوشتن – پیشرفت تحصیلی ریاضیات
ه : آزمون رشد حرکتی لینکلن- اوزرتسکی آزمون برتری طرفی
آیا شخص دارای اختلالات می تواند به حالت اول بر می گردد
بعد از انجام مراحل آموزشی و توانبخشی مربی به انجام مجدد آزمونهایی می پردازد تا مطمئن شود که ضعف های دانش آموز رفع گردیده آن گاه طی مشاوره با والدین و آموزگار مربوطه به کار با دانش آموز در مرکز پایان می دهد ، ولی تا مدتها باید اولیاء و معلمین در ارتباط با مربی مرکز بوده و به تبادل نظر بپردازند و همواره کودک را مورد توجه قرار داده و فعالیت های ایشان را کنترل کنند ، در غیر اینصورت اکر تعدیل رفتار از سوی والدین و اولیای مدرسه صورت نگیرد و با این تفکر که کودک درمان شده و دیگر نیازی به مشاوره و راهنمایی ندارد و دانش آموز را رها کنند ممکن است به حالت قبلی بر گردد و مجددا دچار افت تحصیلی و یا رفتاری شود .
مراحل درمان مشکلات یادگیری
درمان اختلال خواندن :
برای افراد مبتلا به اختلال در خواندن درمان های گوناگون وجود دارد . کودکانی که دچار مشکلات خواندن می باشند با توجه به ضعفی که در این مهارت از خود بروز می دهند نمی توانند در برنامه های آموزشی مدرسه پیشرفت هایی حاصل نمایند.
از لحاظ تاریخی، آموزش خواندن اولین مسئولیت مدارس بوده است . از جمله شیوه ها استفاده از روش ها ی آوایی وکل خوانی می باشند که در شیوه ی اول آموزش مبتنی بر آموزش آواها به صورت جداگانه و نهایتاً ترکیب آنها جهت رسیدن به کلمه و کد برگردانی اطلاعات و معنا می باشد و شیوه ی دوم شیوه ی کل خوانی یا روش ببین و بگو بوده که در این شیوه شکل کلی کلمه ارایه گردیده و کودکان مبتنی بر حافظه ی بصری خود به یادگیری کل کلمه و کد برگردانی آن به یکباره می پردازند که این شیوه در کشور اجرا شده و به لحاظ بازده آموزشی بسیار مفید بوده است.
بهترین روش تلفظ در هنگام خواندن استفاده از وسایل بازی حروف صدادار است. طراحی بازی منجر به یادگیری تفریحی می شود که ذهن را طوری تحریک می کند تا در تمام طول مدت یادگیری کاملا فعال باقی بماند.
قبل از بازی درمانی، استفاده از گفتار درمانی به موازات آموزش اشکال و تفکیک تلفظ صدا وجود دارد که می توانند از این طریق روی صداها مسلط شوند. کارت های بازی آموزشی افراد را قادر به خواندن آسان، موثر و کاربردی خواهد کرد.
فرایندهای سنجش بینایی که در کارت های بازی استفاده شده است، حافظه را برای دیدن موثر و منحصر به فرد صداها پرورش می دهد ، که این تکنیک برای درمان وارونه خوانی است.
هم چنین استفاده از ضبط صوت برای مهارت در صحبت کردن همراه با بازی های تقویت کننده ادراک برای همه کودکان مفید خواهد بود.
هم چنین می توان با برگزاری مسابقه بازی صداها، کسانی که برنده شده و جایزه می گیرند را با انگیزه کرد. برای درمان این نوع کودکان که اختلال در خواندن دارند بعضی از متخصصان کلاسهای تقویتی توصیه کردند که این کلاسها در ناتوانی شدید و اختصاصی یا اولیه با ضایعه مغزی کارساز نیست ولی در انواع ثانوی موثر بوده و کودک به خوبی پیشرفت می کند. برنامه های فردی برای کودک، علاقه آموزگار به نحوه تدریس، تقسیم برنامه ها به اجزای کوچک و تکراری ، گماردن کودک در کلاس پایین تر برای درس هایی که ضعیف است، استفاده از تواناییهای موجود کودک و تقویت آن و ایجاد اعتماد و استفاده از تواناییها برای غلبه بر ناتوانیها و روشهایی که در آموزش عقب ماندگان ذهنی شرح داده شده است مانند اعطای پاداش برای پیشرفتهای مختصر و رفع اضطراب و عدم اعتماد در ناتوانی ثانوی اصول درمان را تشکیل می دهد. بنیادی ترین عامل در درمان معلم است که با فراگیر در مقابل و ارتباط متقابل است. که معلم باید تکالیف که با استفاده از مواد یا روش های خواندن مورد نظر انجام شود تجزیه و تحلیل کند و هم چنین تجزیه و تحلیل فرایندهای ذهنی و سبک های یادگیری کودک و تدارک انواع مواد آموزشی متناسب با نقاط ضعف و قدرت یادگیری کودک، از جمله روشهای آموزشی مفید در خواندن به کودکان نارسا خوان عبارتند از : شیوه ی
شیوه ی تجربه ی زبانی :
شیوه ی تجربه ی زبانی، خواندن را یگانگی جلوه ها و ارکان زبان می انگارد توسعه ی مهارت های خواندن در ارتباط متقابل با توسعه ی مهارت های گوش دادن، سخن گفتن و نوشتن است و مواد خام آن تجربه ها و زبان خود کودک است. این روش برای کودک رغبت انگیز است و باید دانست که زیر بنای آن را فرهنگ لغات بصری و خاطره ی بینایی کودک از کلمات تشکیل می دهد.
شیوه های چند حسی در خواندن :
در این روش ها بر تحریک حس حرکت و لامسه در جوار مسیرهای حس بینایی و شنوایی تاکید می شود. این روش ها معمولا با لمس و ردگیری انگشتی در آموزش سرو کار دارد. معلم کلمه ای را به صورت خوانا و بزرگ و با دست روی صفحه ای از کاغذ می نویسد آنگاه از کودک می خواهد که با انگشت خود از ابتدا تا انتهای کلمه را رد گیری کند.
آموزش خواندن برنامه ای :
از مواد آموزشی می توان برای خواندن استفاده کرد. این مواد طوری طراحی شده اند که جنبه ی خود آموزی و خود اصلاحی دارند. چون استفاده از این وسایل حالت خود آموزی دارد، فرایند یادگیری سریعا به پیش می رود و به علت دارا بودن جنبه ی تصحیح سریع اشتباهات، تقویت آنی نیز یکی از مزایای آن محسوب می گردد. برنامه های اجرایی مانند آموزش های گروهی ، قرائت انفرادی و انواع جدید فعالیت انفرادی و گروهی و استفاده از مشاوران از جمله مواردی است که باعث کیفیت خواندن کودکان اختلال در خواندن می باشد.
راهبردهای آموزشی :
بعضی افراد بر این باورند که افراد نارساخوان به علت مشکلات تحصیلی از نظر ذهنی کند هستند برای زدودن این باور نادرست،معلمان می توانند زندگینامه افراد موفقی که در خواندن و نوشتن مشکل داشته اند را برای دانش اموزان تعریف کنند.
همیشه محل نشستن دانش آموزان نارساخوان را مدنظر داشته باشید. قرار دادن دانش آموز نارساخوان در ردیف جلوی کلاس موجب می شود که معلم از توجه و یادگیری او اطمینان حاصل کند. معلم می تواند به دانش آموزان عادی متون خاصی را برای تکلیف برای خواندن بدهد که به صورت آینه نویسی نوشته شده باشند تا بدین ترتیب سایر دانش آموزان را از مشکلاتی که دانش آموزان نارساخوان با آن مواجه هستند آگاه کند، بدین ترتیب آنان با مشکلات دانش آموزان نارساخوان آشنا می شوند. وقتی دانش آموزان دچار اختلال خواندن می شوند معلم نباید از انان بخواهد که سعی بیشتری کنند یا نسبت تنبلی به آنان بدهد. سرزنش معلم آنان را به نومیدی سوق می دهد.
معلم نباید از دانش آموزی که نارسائی در خواندن دارد بخواهد که در کلاس با صدی بلند بخواند ، بهتر است به او اجازه داده شود آرام با خواندن سایر دانش آموزان پیش رود و اگر خواست به او اجازه دهد خواندن دیگران را روی نوار ضبط کند. تکالیف نوشتنی از جمله دیگر مشکلات دانش آموزانی است که نارسائی در خواندن دارند، بنابراین مربی نباید کار ایشان را با کار سایر دانش آموزان مقایسه کند.
برای هر تکلیف نوشتنی، آنان را مورد تشویق و تحسین قرار دهید بدون اینکه به تناسب و کیفیت کارشان دقت زیادی کنید. معلم باید انعطاف پذیر باشد و به دانش آموزان اجازه دهد که گزارشات را روی نوار صوتی ضبط کند و یا از نرم افزارهای کامپیوتری واژه پرداز استفاده کند. به مناسبت هائی باید ترتیبی اتخاذ شود که دیگر دانش آموزان نیز از این امکانات استفاده کنند. این روش باعث می شود که او احساس تنهایی نکند. تشخیص اولیه نومیدی کودکی را که نارسائی خواندن دارد کاهش می دهد. همانطور که سایر کودکان نیاز به تشویق و تحسین دارند، آنان نیز چنین نیازی را دارند و معلم بایستی همواره کودکان را در مقابل کارهای مناسبشان تشویق کند.
تمرینات ساده ومختصر به طوری که در هر زمان آموزش داده شود. هر اشتباهی که کودک انجام می دهد باید توسط خود کودک کار شود تا بتواند بر مشکل خود پیروز شود. ردیابی کردن ، سپس نوشتن حروف و کلمات اشتباه شده و تلفظ آن در حین نوشتن، استفاده مختصر از تمرینات دوره ای پی در پی، طولانی کردن زمان بین جلسات تمرین به طوری که اصول آن حفظ شده باشد.
با انجام آزمونهای تشخیص معلوم می شود که کودک در کلام زمینه مواجه با شکست و در چه سطوحی متوقف گردیده است و حدود یادگیری او تعیین می گردد و اینکه مشکل یادگیری او به کدامیک از مسائل ادراک ، حافظه ، زبان ، و … مربوط می شود . سپس یک طرح آموزشی انفرادی (IEP) بر اساس زمینه های قدرت و ضعف کودک تهیه و تنظیم می شود ( فریار – رخشان )
در فرایند درمان مربی :
– رابطه ی حسنه بین خود و کودک برقرار می کند .- کودک را در جریان کار و موفقیت ها و شکست هایش قرار می دهد .- درمان را از پایین ترین مرحله ای که کودک در آزمون ناموفق بوده آغاز می کند و از آسان به مشکل کار می کند تا مهمترین نکته که بالابردن خودپنداره ی کودک است تقویت کند .
– بیشتر برنامه های درمانی را به صورت بازی ارائه می دهد .
– فعالیت های یک مرحله را به اتمام می رساند و سپس وارد فعالیت های مراحل بعد می شود.
فعالیت های لازم در زمینه تحصیلی :
عبارتند از مشکلات خواندن ، نوشتن ، بیان شفاهی ( هجی کردن ) و ریاضیات .
مربی برای رفع مشکلات فوق ابتدا فعالیت هایی که در زمینه ی تحولی ذکر شد را بررسی کرده نقاط ضعف تحولی او را پیدا می کند و برنامه ی درمانی خود را از فعالیت های تحولی آغاز می نماید سپس ضعفهای آموزشی که ممکن است دانش آموز داشته باشد را با استفاده از روشها و الگوهای تدریس مناسب رفع می نماید.
رویش دندان در کودکان
پدیده دندان درآوردن عبارت است از ظهور متوالی دندانهای شیری و دایمی . دندان های جدید بطور مداوم از 6 ماهگی تا 3 سالگی در می آیند. کودک بین 12-6 سالگی دندانهای شیری خود را از دست می دهد و دندانهای دایمی جای آنها را می گیرد. بطور متوسط اولین مجموعه دندانها در مدت کوتاهی بعد از دومین سالروز تولد، کامل می گردد.
مشکلات رویش اولین آسیاهای دائمی
نخستین دندانهای آسیاب دائمی از مهمترین و کلیدی ترین دندانهای دائمی هستند. این دندانها حدود ۶ سالگی در پشت سایر دندانهای شیری می رویند و جایگزین هیچ یک از دندانهای شیری نمی شوند. این دندانها به دلیل عدم آگاهی بسیاری از والدین از زمان رویش این دندانها و تصور غلط ایشان از شیری بودن این دندانها، در بسیاری از موارد در سنین بسیار پائین دچار پوسیدگی می شوند. نتایج تحقیقات مقطعی نشان می دهد که ۹/۸۳ درصد از والدین فاقد آگاهی یا دارای آگاهی بسیار کمی در مورد دائمی بودن نخستین دندانهای آسیاب دائمی می باشند و تنها ۵/۴ درصد از آنان از سن رویش و دائمی بودن این دندانها آگاهند.
مطالعات مقطعی انجام شده میزان پوسیدگی این دندانها را در کودکان ۱۲-۶ ساله حدود ۷/۳۱ درصد بیان کرده است. با توجه به شیوع بالای پوسیدگی در این دندانها دادن آگاهی به والدین در مورد دائمی بودن این دندانها توسط رسانه ها از اهمیت برخوردار است. جهت پیشگیری از پوسیدگی این دندانها علاوه بر رعایت بهداشت مسواک زدن، نخ دندان ، تصویر صحیح) استفاده از ماده ای به نام فیشور سیلانت توصیه می شود. این ماده ها با مسدود کردن شیارهای سطح جونده دندانهای تازه رویش یافته، مانع از تجمع مواد غذایی در این شیارها و پوسیدگی آنها می گردد.
علایم و عوامل
•تولید بیش از حد بزاق، دندان قروچه و جویدن هر چیزی که بچه بتواند بگیرد.
•درد (این علامت را نمی توان ثابت کرد ولی احتمالاً ایجاد می گردد).
•لثه ها ممکن است قرمز و متورم شوند.
•تحریک پذیری ، کج خلقی ؛ لجبازی ، اشکال در به خواب رفتن ، گریه بیش از حدمعمول
•توجه شود که دندان در آوردن هرگز نباید علت تب ، استفراغ ، اسهال ، بی اشتهایی طولانی ، درد گوش ، تشنج، سرفه یا بثور محل پوشک در نظر گرفته شود. اینها علایم یک بیماری هستند.
•تکامل فیزیولوژیک طبیعی دلیل اصلی دندان در آوردن است که با هیچ یک از عوامل خطرزای شناخته شده ارتباط ندارند.
محافظت دندان کودکان بوسیله فلوراید
فلوراید ماده ای است که مانع از پوسیدگی دندانها شده و به ترمیم سریعتر پوسیدگیهای دندان کمک می کند. در بعضی از کشورها فلوراید به آب آشامیدنی اضافه می شود. برای تامین فلوراید می توانید با دندانپزشک یا پزشک کودک درباره چگونگی و میزان مصرف قطره فلوراید مشورت کنید.
پیشگیری از پوسیدگی دندان بچه های شیرخوار
هیچگاه در هنگام خواب به کودک شیر ندهید و اگر کودک شما شیشه می خواهد فقط شیشه را از آب پر کنید.
شیر، آب میوه و مایعات شیرین حاوی قند می باشند. وقتی کودک شما این مایعات را می مکد بخاطر وجود قند در آنها می تواند باعث پوسیدگی دندان کودک شود.
در طول روز به کودک خود شیشه پر از نوشیدنی شیرین را بجای پستانک ندهید تا مدت زمان بیشتری دندانها با مواد شیرین در تماس باشند.
اگر کودک شما از پستانک استفاده می کند، پستانک را به چیز شیرین مثل شکر و عسل آغشته نکنید.
در حوالی یکسالگی شما باید به کودک خود آموزش دهید تا بجای شیشه از یک لیوان، شیر یا سایر مایعات را بنوشد.
تمیز کردن دندان
پلاک میکروبی که لایه ای چسبنده متشکل از مواد غذایی و میکروب است، می تواند سبب پوسیدگی های دندانی و بیماریهای لثه شود. بنابراین برای پیشگیری از این مشکلات کنترل پلاک میکروبی الزامی است. پذیرفته شده ترین روش کنترل پلاک، برداشت مکانیکی با کاربرد منظم و صحیح مسواک و نخ دندان است. پاک کردن دندانهای کودکان کم سن و سال وظیفه والدین آنها است. با وجود اینکه کودک را به مسواک زدن تشویق می کنید حتما تا حدود ۷-۶ سالگی باید به وی کمک کرده، دندانهای او را به آرامی و با حوصله مسواک کنید.
رژیم غذایی مناسب برای دندانهای کودکان
یکی از روشهای پیشگیری از پوسیدگی ، کنترل رژیم غذایی کودک است. بنابراین ضمن رعایت غذای اصلی کودک، اگر میان وعده ها و مصرف تنقلات بطور مناسب انتخاب شوند، علاوه بر تامین منبع تغذیه و انرژی مورد نیاز کودکان، می توانند در پیشگیری از پوسیدگی نقش مهمی داشته باشند. شکل گیری عادات غذایی سودمند یا زیانبار در کودکان از سوی والدین صورت می گیرد. بهتر است از خوردن مواد غذایی که حاوی شکر ، نشاسته و مقدار زیادی چربی هستند، پرهیز شود. در این صورت علاوه بر سلامت عمومی کودک، سلامت دندانی او نیز تضمین خواهد شد. چاشت نیم روزی سودمند شیر ، نان و پنیر، تخم مرغ پخته ، ماست ، میوه ها و سبزیهای خام مانند هویج ، ذرت ، آجیل شور در مقابل چاشت نیم روزی پوسیدگی زا آب نبات ، کیک ، شیرینی ، کلوچه ، غلات شیرین شده، کشمش، برگه میوه های خشک ، شیرعسل ، آدامسهای شکردار ، بیسکوییت شیرین هستند.
توصیه های مهم
از خوردن غذاهای چسبنده پرهیز کنید. این مواد از نظر مدتی که در دهان باقی می مانند متفاوت هستند. برای مثال ، چسبندگی تافی بر روی دندانها بیشتر از شکلات و کارامل است. خوردن شیرینیها را در وعده های غذایی منحصر کنید. در این هنگام بزاق بیشتری در دهان ترشح می شود که می تواند باقیمانده مواد غذایی را از روی دندانها پاک کند.
تعداد دفعات مصرف مواد قندی را در طول روز کاهش دهید. از وجود مواد قندی در فرآورده های غذایی آگاه باشید، بنابراین در هنگام خرید به برچسب مواد تشکیل دهنده آن توجه نمایید ( مانند: سس ها ، نوشابه ، از خوردن تنقلات و شیرینی قبل از خواب پرهیز کنید، زیرا در آن هنگام جریان بزاق کندتر بوده، قدرت پاک کنندگی آن کمتر است.
میان وعده ها را به گونه ای انتخاب کنید که موجب پوسیدگی دندانها نشوند و با خوردن موادی مانند سبزیهای خام ، پنیر و سایر لبنیات به سلامت دندانها کمک کنید.
پوسیدگی دندان
در سن مدرسه پوسیدگی دندانها بسیار شایع بوده و مربیان در پیشگیری از بروز آن نقش بسیار مهمی دارند، حفظ و مراقبت از دندانها ضامن تغذیه مناسب و رشد طبیعی کودک خواهد بود. پوسیدگی دندانها فرایندی است که با سه عامل اصلی ضخامت مواد در تماس با دندانها، مواد قندی دریافتی در رژیم غذایی و باکتریهای اختصاصی دهانی در ارتباط می باشد. با از بین رفتن مینای دندان که در نتیجه فعالیت باکتریها در اثر تخمیر مواد قندی رخ می دهد به تدریج لکه های سفید رنگی به وجود آمده که در نهایت به فقدان پیشرونده بافت دندان و ایجاد پوسیدگی در آن می انجامد.
پیشگیری از پوسیدگی دندان
جهت پیشگیری از پوسیدگی و فساد دندان به توصیه های زیر عمل کنید:
شستشوی مرتب دهان پس از هر وعده غذا خوردن استفاده از خمیر دندان مناسب مسواک زدن به روش صحیح پس از هر وعده غذا استفاده از غذاهای دریایی به صورت هفتگی و روزانه حداقل شب موقع خوابیدن و صبح موقع بیدار شدن از خواب مسواک بزنید.
پیامبر اسلام مسواک زدن قبل از وضو از آداب و سنتش بود.
پیشگیری با مصرف مواد غذائی مناسب به اولیاء محترم توصیه می شود که به کودک خود در هنگام رفتن به مدرسه یک عدد میوه پوست نکنده بدهند. یک لیوان شیر در غذای کودک بگنجانند. قبل از رفتن به مدرسه به کودک صبحانه کامل بدهند.
مواد غذایی از نظر بهداشتی با نظارت مسئولین استفاده شود.به کودکان بیاموزید قبل از صرف غذا دستهای خود را با صابون و آب جاری بشویند.
در مدرسه هر کودکی لیوان و قاشق مخصوص خود را همراه داشته باشد.
بیرون پریدن دندان از جا در اثر ضربه یا تصادف، یکی از علل مختلفی است که سبب مراجعه بیماران به بخش فوریتهای دندانپزشکی می شود. قسمت عمده این بیماران را جوانان ورزشکار و کودکان 5/1 تا 5/2 ساله تشکیل می دهند، چرا که در همین حدود سنی است که بچه ها؛ تازه راه رفتن را یاد می گیرند. درمان چنین دندانی عبارت است از کاشتن یا پیوند زدن مجدد آن در محل خود، منتها این عمل همیشه با موفقیت همراه نیست. علت هم این است که بافت های نگهدارنده دندان، بافتهای زنده ای هستند، و در اثر ضربه ای که باعث بیرون پریدن دندان می شود، آسیب می بینند. هنگامی که دندانی از محل خود کنده شود در واقع وتر پیرا دندانی آن پاره شده است و لذا تلاش برای کاشتن موفقیت آمیز مجدد دندان متوجه زنده نگهداشتن این بافت است. کمکهای اولیه لازم برای دندانهای ضربه دیده کودکان.
اهمیت دندانهای شیری و دندان دائمی ۶
دندانهای شیری:
خیلی از افراد هنوز تصور می کنندکه دندانهای شیری اهمیتی ندارند، چرا که به زودی جایشان را به دندانهای دائمی خواهند داد. در صورتیکه این دندانها در زمانی که در دهان هستند، وظایف اساسی را بعهده دارند و بعضی از آنها تا سن ۱۲ سالگی هم در دهان باقی می مانند. عمده وظایف دندانهای شیری سالم به شرح ذیل می باشد:
حفظ فضای لازم برای رویش دندانهای دائمی. دندانهای شیری به عنوان راهنمای رویش صحیح دندانهای دائمی محسوب می شوند. بنابراین اگر زودتر از دست بروند سبب جابجایی و نامرتب شدن دندانهای دائمی بدلیل کمبود فضا خواهند شد که درمان آن هزینه گزافی به خانواده ها تحمیل خواهد کرد. همچنین در صورتیکه دندانهای شیری بیش از زمان لازم در دهان باقی بمانند، باعث بروز مشکلات رویشی دندانهای دائمی می گردند.
کمک به رشد و تکامل صورت. درصورتیکه دندانهای شیری زود کشیده شوند، رشد فکی بدرستی انجام نخواهد شد.
اهمیت در جویدن و هضم غذا. کودک در حال رشد به تغذیه مناسب نیاز دارد و تغذیه مناسب با دندانهای پوسیده دچار اشکال شده و سلامت کودک را به خطر می اندازد.
اهمیت در تکلم و بیان صحیح حروف. بنابراین از لحاظ رفتاری کودک راحت تر با کودکان دیگر ارتباط برقرار می کند.
آسیب هایی که به دندانهای قدامی شیری وارد می شود، ممکن است سبب عفونی شدن آنها شده و تغییراتی از جمله تغییر رنگ، نقص در شکل و کج شدن جوانه دندانهای دائمی زیرین خود را باعث خواهند شد. به عبارتی، پوسیدگی دندان شیری می تواند موجب آسیب به جوانه دندانهای دائمی زیرین خود گردد.
زود کشیده شدن دندانهای شیری و یا دیر افتادن آنها باعث کمبود فضا برای رشد دندانهای دائمی می شود. لذا این دندان در هنگام رشد، با مشکل مواجه شده و کج و نامرتب در دهان ظاهر می شوند.
دندان دائمی ۶ و علت اهمیت آن:
این دندان اولین آسیای بزرگ دائمی می باشد که به دندان ۶ سالگی معروف است و زمان رویش آن هم در ۶ سالگی است. این دندان الگوی رویش سایر دندانهای دائمی است و اگر در جای صحیح خود در زمان مناسب رویش پیدا کند، تقریباً می توان انتظار داشت که سایر دندانهای دائمی هم صحیح و مرتب رویش یابند.
• محل رویش آن پشت آخرین دندان شیری یعنی دندان آسیای دوم شیری است . این دندان، اولین دندان دائمی است که جانشین دندان شیری نمی شود و بدون افتادن دندان شیری ، رویش می یابد. لذا اکثر والدین تصور می کنند که این دندان شیری است و با این باور غلط که اگر دندان شیری بیافتد، دندان دیگری بدون هیچ مشکلی به جای آن می روید، تلاشی برای تمیز نگاه داشتن آن نمی شود و این در حالی است که دندان ۶ با تمام اهمیتی که برای آن ذکر شد، باید تا پایان عمر در دهان باقی بماند، اما زودتر پوسیده شده و از بین می رود و مشکلات متعدد دندانی بعدی را ایجاد می نماید.
پدیکلوزیس چیست ؟
انواع شپش ها شامل :
۱. شپش سر یا پدیکولوس کاپیتیس
۲. شپش بدن یا پدیکولوس هومانوس
۳.شپش عانه یا فتیروس پوبیس (ناحیه تناسلی و کشاله ران
نحوه سرایت بیماری :
شپش سر و شپش بدن از راه تماس نزدیک فرد آلوده به شپش به فرد سالم منتقل می شود . تماس نزدیک شامل تماس مکرر سر فرد الوده با افراد دیگر و استفاده از وسایل فرد آلوده مانند : کلاه ٬ شال گردن٬ شانه ٬ برس مو٬ روسری و یا مقنعه .
در آلودگی با شپش عانه تخم ها به موهای ناحیه تناسلی و اطراف مقعد می چسبد و غالبا در نقاط دیگری از بدن مانند ریش ٬ سبیل٬ مژه ٬ زیر بغل و گاهی اوقات سینه یافت می شود و به ندرت روی سر مشاهده می گردد .
بطور کلی شپش در مکان هایی که افراد زیادی با هم زندگی می کنند مثل سربازخانه ها ٬ زندانها و … همچنین در افرادی که به ندرت لباس خود را عوض کرده و می شویند بیشتر پیدا می شود .
تشخیص : آلودگی شپش سر و بدن به وسیله یافتن شپش یا تخم شپش (رشک) در ناحیه آلوده مشخص می گردد .
پیشگیری :
مهمترین راه پیشگیری از سرایت بیماری از بین بردن شپش است که با رعایت نکات زیر می توان از ابتلا به شپش جلوگیری کرد .
۱. تعویض مرتب لباسها (مخصوصا لباس زیر
۲. اتو کردن لباس (مخصوصا درز لباس
۳. شستن لباس در حرارت بیش از ۶۰ درجه سانتی گراد
۴. خشک کردن لباس در افتاب
۵. استحمام مرتب وتمیز نگه داشتن موی سر و بدن
درمان شپش :
۱. جدا کردن رشک (تخم) و شپش بوسیله یک شانه دندانه ریز و نزدیک به هم
۲. درمان شپش با استفاده از شامپو پرمترین
۳. درمان دسته جمعی و همزمان افراد مبتلا
توجه : آغشته کردن موی سر به سرکه بعد از شستشو با شامپو پرمترین و قبل از استفاده از شانه دندانه ریز می تواند در جداسازی رشک (تخم) کمک کننده باشد .
با رعایت بهداشت فردی مانند تمیز نگه داشتن موی سر و بدن و عوض کردن مرتب لباسها از ابتلا به شپش در امان باشید
چند نکته دیگر:
•پس از درمان ، برداشتن رشک ها نه برای ادامه درمان و نه برای کنترل بیماری ضرورتی ندارد. در عین حال برای بسیاری این مسئله از نظر ظاهر مهم بوده و یا ممکن است مشکلاتی را در مدرسه ایجاد کند. بنابراین چاره ای نخواهد بود بجز جدا کردن رشک ها با ناخن یا استفاده کردن از شانه های دندانه ریز. به هر حال به عنوان یک قاعده کلی ، اگر در فاصله کمتر از 4 سانتی متری پوست سر ، تخم شپش رویت نشود، بیماری درمان شده تلقی می شود و رشک های موجود روی موها با فاصله بیش از 4 سانتی متر، اهمیتی از نظر انتقال بیماری ندارند.
•شپش سر برخلاف شپش تنه ، ناقل هیچ بیماری دیگری نیست و از این بابت نگرانی وجود ندارد
•به خاطر داشته باشید اگر پس از دوبار درمان مجددا به شپش سر مبتلا شدید ، این بدان معنی است که فرد مبتلای درمان نشده ای در نزدیکی شما وجود دارد. بهر حال با ابتلای مجدد، دو دوره درمان مجدد هم لازمست .
•طول مو، جنس ، سن و رنگ مو تاثیری در انتقال شپش نداشته ، شامپو کردن معمولی باعث از بین رفتن یا پیشگیری از آن نمی شود و شستشو با سرکه هم تاثیری ندارد.
گرد آوری و تنظیم : میرآقا صادقی کارشناس مبارزه با بیماریها
شپش حشره ای خونخوار است که در نواحی سر، بدن، و چانه انسان زندگی و از خون جهت تغذیه استفاده می کند آلودگی به شپش را پدیکلوزیس گویند.
شیوع آلودگی به شپش سر در تمامی گروه های سنی وجود دارد، اما در کودکان در سنین مدرسه
(15-5 ساله ) بیشتر دیده می شود، دخترها بیشتر از پسرها به این آلودگی مبتلا می شوند.
شپش سر:
شپش سر حشره ی کوچکی است که بر روی پوست سر ، مخصوصا ناحیه پشت گوش و پشت سر زندگی کرده و از پوست سر خونخواری می نماید .این حشره از راه تخم گذاری تولید مثل می کند.و تخم های خود را روی ساقه مو در نزدیکی پوست سر می گذارد به تخم شپش نیت ( رشک) می گویند.
تفاوت تخم شپش با شوره ی سر
رشک ها همیشه تخم مرغی شکل بوده و در نزدیکی پوست سر چسبیده اند.
رشک ها در پشت گوش ها ، پشت سر ، و گیجگاه ها بیشتر دیده می شوند.
رشک ها با استفاده از یک غلاف چسبناک به ساقه ی مو چسبیده اند و به راحتی جدا
نمی شوند برای جدا سازی آن بایست از ناخن استفاده کرد .
شوره سر به اشکال مختلف در سر مشاهده می شود و به راحتی از مو جدا می شود.
روش انتقال
1-تماس مستقیم فرد آلوده با فرد سالم
2-تماس غیر مستقیم از طریق تماس با اشیا آلوده مثل حوله ، شانه ، برس ، کلاه ، روسری ، مقنعه لباس ، ملحفه ، متکا ، و اسباب بازی و …
علائم آلودگی
1-مشاهده ی رشک یا شپش در موهای سر
2-وجود خارش شدید در ناحیه ی سر به خصوص در کنار گوش و پشت سر
3بی قراری مخصوصا در کودکان
4-ضایعات پوستی ناشی از خونخواری و خارش متعاقب آن به خصوص در ناحیه ی گردن
راههای پیشگیری
-رعایت نکات بهداشت فردی و استحمام مرتب
-شانه کردن و مرتب نگه داشتن موی سر به صورت روزانه
-تمیز نگه داشتن برس و شانه ، و شستشوی مرتب آنها با آب داغ
-شستشوی مرتب لباسها ، کلاه ، شال، و روسری و …
-پرهیز از استفاده از وسایل دیگران مثل شانه برس ، روسری ، هد و حوله و …
-پرهیز از تماس با افراد آلوده
-کنترل منظم موی سر به خصوص در دانش آموزان مدارس
تمیز نگه داشتن محیط زیست ( استفاده از مکش جارو برقی برای نظافت محیط ، فرش و موکت موثر می باشد.
-نظارت بر اماکن زیست دسته جمعی مثل آسایشگاه ها ، خوابگاه ها ، و سرباز خانه ها ، زندان ها و مدارس شبانه روزی، سالن های ورزشی و استخرها
استفاده از کیف وسایل شخصی جهت اصلاح.
– گزارش موارد آلوده به نزدیکترین مرکز بهداشتی درمانی
راه های مبارزه
-درمان مناسب فرد آلوده و سایر افراد آلوده در کلاس یا خانواده به طور همزمان
-شستن لباس ها و سایر وسایل فرد آلوده مثل ملحفه ، روبالشی و … با ماشین لباس شویی با درجه حرارت 90 درجه یا جوشاندن آن ها به مدت نیم ساعت
-عروسک یا اسباب بازی که کودک با آن می خوابد به شیوه بالا شستشو شود. اگر بعضی اجسام قابل شستشو نیستند باید به مدت دو هفته در کیسه پلاستیکی با درب بسته نگهداری شوند.
-اتو کردن لباس ها مخصوص درزهای لباس -بررسی و درمان افراد خانواده و یا هم کلاسی های فرد آلوده به طور همزمان
درمان
– فراورده پرمترین 1% به عنوان داروبی انتخابی درمان توصیه می شود. این فرآورده به صورت شامپو می باشد روش استفاده از ان به این شکل است که ابتدا فرد آلوده سر خود با یک شامپوی معمولی بشوید و سپس آب اضافه سر گرفته شود و موها به شامپوی پرمترین آغشته گردد و کف سر وساقه ی مو ماساژ داده شود پس از 10 الی 15 دقیقه موها با آب داغ صرفاً اب کشی شود. و با شانه ی دندانه ریز شانه گردد.تا شپش های مرده و رشک ها از مو جدا شوند. استفاده از حوله آغشته به سرکه و ماساژ سر با این حوله و به کاربردن شانه ی دندانه ریز آغشته به سرکه در جدا شدن رشک ها از مو موثر می باشد
بیماری ایدز
در صورت مشاهده ی یک مورد آلودگی در کلاس تمام دانش آموزان همان کلاس باید در اسرع وقت بررسی شوند.
در صورت مشاهده ی آلودگی در سه پایه تمام دانش آموزان مدرسه نیاز به بررسی فوری دارند.
درمان مناسب و همزمان فرد آلوده، افراد آلوده در خانواده و سایر افرادی که با او تماس بوده و آلوده شده اند مهمترین اقدام در از بین بردن چرخه ی انتقال است.
. معرفی فرد آلوده به نزدیکترین مرکز بهداشتی درمانی ضروری است.
فرد آلوده باید دوهفته بعد مورد معاینه مجدد قرار گیرد
ایدز یک بیماری کشنده است که توسط ویروس HIV ایجاد می شود و با ورود این ویروس به بدن، قدرت دفاعی بدن روز به روز کاهش و هر میکروبی فرصت بیمارکردن فرد را پیدا می کند.
نخستین مورد ابتلا به ویروس HIV در جهان در سال 1981 میلادی مشاهده شد و تا به امروز، هر سال سه میلیون و 600 هزار نفر به شمار مبتلایان به این بیماری در جهان افزوده می شود و یک میلیون و 800 هزار نفر از مبتلایان نیز در سال، جان خود را از دست می دهند.
این ویروس، تاکنون نزدیک به بیش از 68 میلیون نفر را در جهان آلوده ساخته که عده زیادی از آنان که در مراحل شناخت اولیه این ویروس به آن مبتلا شدند، جان خود را از دست داده اند.
امروزه به علت دسترسی به امکانات درمان موقت یا افزایش دهنده عمر، تعداد مبتلایان به این ویروس در جهان و ایران در حال کاهش است، اما این در حالیست که الگوی ابتلا به این بیماری در حال تغییر و سبب نگرانی جامعه پزشکی شده است.
متخصصان در این زمینه عنوان می کنند که در ابتدای شناخت این ویروس، اعتیاد تزریقی عمده علت ابتلا به ایدز بود در حالیکه امروزه، این الگو به سمت تماس جنسی نامطمئن در حال تغییر است.
به دلیل اهمیت این بیماری واگیر، هر ساله اول دسامبر بنام روز جهانی مبارزه با ایدز نامگذاری شده است.
شعار امسال سازمان جهانی بهداشت در روز جهانی ایدز ' دسترسی به آموزش، پیشگیری، مراقبت و درمان ایدز حق هر انسان است ' می باشد که شعار بسیار گسترده ای است.
دهم آذر مصادف با اول دسامبر و بهانه خوبی برای شناسایی بیشتر بیماری کشنده ایدز به همگان است.
از اینرو به گفته کارشناسان، مشارکت در اطلاع رسانی، گسترش خدمات پیشگیری و درمان و پرهیز از انگ و تبعیض تا حدود زیادی در شناسایی و درمان مبتلایان به بیماری ایدز و کنترل ویروس HIV موثر می باشد.
پزشکان با تاکید بر اینکه رفتارهای پرخطر احتمال ابتلا به ایدز را در افراد ایجاد می کند نه زندگی درکنار افراد مبتلا به HIV ، معتقدند افراد می توانند با محافظت در برابر این ویروس، گام مهمی در راستای کنترل بیماری ایدز درجامعه بردارند.
واکسن و درمان قطعی برای بیماری ایدز وجود ندارد و باید پیشگیری و مراقبت در دستور کاری تمامی افراد به منظور عدم ابتلا به این بیماری قرار گیرد.
همچنین از نقش برجسته خدمات مشاوره ای درخصوص بیماری ایدز که هم اکنون در تمامی مراکز مشاوره بیماریهای رفتاری در تمام مناطق کشور ارایه می شود، نمی توان غافل شد، چرا که این مراکز با انجام محرمانه مشاوره با افراد و انجام تست HIV از آنان بصورت رایگان، نقش مهمی در شناسایی و کنترل این بیماری در جامعه و در میان افراد دارند.
کارشناس مسوول بیماریهای واگیر مرکز بهداشت استان کرمانشاه روز پنجشنبه درخصوص بیماری ایدز به ایرنا گفت: ویروس HIV با ارتباطات عمومی از قبیل روبوسی، دست دادن، خوردن و آشامیدن، نیش حشرات و … منتقل نمی شود، پس نباید افرادی که عموما هم بصورت بی گناه به این ویروس HIV مبتلا شدند مانند کودکان، همسران افراد مبتلا و … از جامعه طرد شوند.
دکتر حسین بیگلری درخصوص علایم این بیماری، اظهارکرد: ویروس HIV در ابتدا در ظاهر هیچ فردی مشخص نیست و ماهها طول می کشد تا این ویروس تکثیر یابد و پس از سالها بتواند خودش را در مقابل تستهای آزمایشگاهی نشان دهد.
وی ادامه داد: ممکن است فرد مبتلا، سالها با این ویروس بدون هیچگونه علامتی زندگی کند، اما به مرور زمان این ویروس در داخل گلبولهای سفید بدن تکثیر پیدا می کند و این گلبولها کم کم از بین رفته و علایم پیشرفت HIV شامل کاهش توانایی سیستم ایمنی، ابتلا مکرر افراد به عفونتهای فرصت طلب قارچی، برفکی و هوازی، خوب نشدن زخمها و کم شدن تعداد گلبولهای سفید بطور شاخص CD4 در بدن مشاهده می شود.
بیگلری گفت: اگر تعداد این CD4 ها که معمولا بطور طبیعی 1500 عدد در بدن است به زیر 200 عدد برسد، فرد وارد فاز ایدز شده است.
وی افزود: ورود به فاز ایدز، مرحله نهایی ابتلا به این بیماری است که در این مرحله انواع و اقسام علایم بالینی در فرد مبتلا بروز می کند.
این پزشک کرمانشاهی ایجاد دانه های سیاه رنگ در داخل دهان و بدن، عفونتهای تنفسی با میکروبهای ناشایع و فرصت طلب، ابتلا به بیماری سل، بروز انواع سرطانهای مرتبط با کاهش سیستم ایمنی و بروز دیگر بیماریها در بدن را از مهم ترین علایم ابتلا به بیماری ایدز در افراد عنوان کرد.
وی با تاکید بر اینکه فرد مبتلا به ایدز بواسطه خود این بیماری جان خود را از دست نمی دهد، افزود: مبتلایان به ویروس HIV بواسطه بروز دیگر بیماریها و ناتوانی سیستم دفاعی بدنشان در مقابل این بیماریها فوت می شوند که سل، سرطانها و انواع عفونتهای فرصت طلب، قارچی وانگلی شایعترین این بیماری هاست و فرد مبتلا به ایدز به تابلوی این بیماریها جان خود را از دست می دهد.
وی با بیان اینکه تاکنون راه درمان قطعی برای درمان بیماری ایدز کشف نشده است ، گفت: دارویی ایرانی بنام ' آیمد ' ساخته شده که این داروی گیاهی از قابلیت بالا بردن سلولهای CD4 (که نقش بسیار مهمی در مبارزه با میکروبها دارد) برخوردارست و می تواند طول عمر این بیماران را افزایش دهد.
بیگلری افزود: همچنین داروهای ضد ویروس دیگر هم بمنظور افزایش طول عمر در بیماران مبتلا به ایدز تجویز می شود که باعث افزایش تعداد گلبولهای سفید در بدن این افراد بطور موقت و بالا بردن طول عمر و کیفیت زندگی آنها به طرز محسوسی می شود.
وی گفت: گاهی اوقات نیز درمان پیشگیری از هفته 24 بارداری در زنان حامله ایی که مبتلا به ویروس HIV هستند، صورت می گیرد که این امر سبب می شود نوزادان این مادران به این ویروس کشنده مبتلا نباشند.
وی افزود: بکارگیری این روش در ایران از موفقیت چشمگیری برخوردار بود و تا حدود زیادی از تولد نوزدان HIV مثبت، پیشگیری کرده است.
این پزشک درخصوص میزان طول عمر بیماران مبتلا به ایدز گفت: طول عمر افراد از زمان ورود ویروس HIV به بدن آنها با توجه به سیستم ایمنی فرد، کپی برداری ویروس و دسترسی به درمانهای مختلف از 10 تا 20 سال در میان بیماران متفاوت است.
بیگلری انتقال از طریق خون آلوده، از مادر آلوده به نوزاد و برقراری تماسهای جنسی نامطمئن را از مهم ترین راههای ابتلا و انتقال ویروس HIV خواند و افزود: بواسطه پالایش فرآورده های خونی و تجویز داروهای ضد ویروس برای مادران باردار آلوده، میزان انتقال ویروس HIV از طریق این دو عامل تا حدود زیادی کنترل شده و انتقال از طریق تماسهای جنسی پرخطر و بدون حفاظ نگران کننده است.
وی آموزش، اطلاع رسانی و آگاه سازی مردم درخصوص ماهیت بیماری ایدز و خودداری از مصرف مواد روانگردان و الکل بعنوان پیش زمینه رفتاریهای غیر معقولانه را از مهم ترین راههای پیشگیری از ابتلا به بیماری ایدز عنوان کرد.
کارشناس مسوول بیماریهای واگیر مرکز بهداشت استان کرمانشاه درخصوص وضعیت کنترل بیماری ایدز در ایران، گفت: در طی سالهایی که اقدامات غربالگری و تشخیصی درخصوص این بیماری در کشورانجام می شود، تعداد زیادی از بیماران مبتلا شناسایی شدند، اما به تدریج با افزایش آگاهی و اطلاع رسانی به مردم در زمینه ایدز، سیر شناسایی موارد جدید کمتر شد و الگوی ابتلا به این ویروس نیز تغییر یافت.
وی گفت: این بدان معناست که این بیماری به سمت رفتارهای فرد در حال حرکت است و تعداد بیماران مبتلای شناسایی نشده، ممکن است بسیار بیشتر از آمار اعلام شده باشد که بخاطر انگ این بیماری تاکنون برای انجام تست مراجعه نکرده و شناسایی نشده اند.
کارشناس مسوول بیماریهای واگیر مرکز بهداشت استان کرمانشاه ، آمار مبتلایان شناسایی شده در ایران را 21 هزار و 980 نفر عنوان کرد و گفت: تعداد 2900 نفر از این افراد مربوط به استان کرمانشاه هستند.
این در حالیست که سرپرست دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، آمار مبتلایان شناسایی شده در استان را یک هزار و 982 نفر عنوان کرد.
دکتر صمد نوری زاد گفت: 94 درصد مبتلایان به ایدز در استان را مرد و مابقی را زنان تشکیل می دهند.
وی ادامه داد: یک هزار و 475 نفر از مبتلایان به ایدز استان کرمانشاه مجرد و مابقی متاهل هستند.
وی در خصوص نحوه ابتلای این افراد به این بیماری، گفت: 90 درصد این بیماران از طریق تزریق سرنگ های آلوده و بیش از 5/5 درصد نیز از طریق آمیزش جنسی کنترل نشده به ایدز مبتلا شده اند.
نوری زاد بیشترین کانون ابتلا به بیماری ایدز در استان را زندان ها و مراکز بازپروری عنوان کرد.
وی گفت: در برنامه شمارش CD4 که قابلیت تعیین علل اصلی ابتلا و وضعیت آتی بیماران را نشان می دهد، به بررسی وضعیت بیماران ایدزی استان پرداخته ایم که تاکنون برای یک هزار و 350 نفر این شمارش انجام شده است.
راههای پیشگیری از ایدز
مجموعه: ایدز
در حالی که وارد هزاره جدید شده ایم، ویروس از بین برنده سیستم ایمنی بدن انسان یا همان HIV به ایفای نقشی بـرجستـه در بـه خـطر انـداختـن سـلامتی بشر در سراسر جهان ادامه می دهد.
آمـارهـای ارائـه شـده اخـیر از سوی سـازمـان مـلل نـشان می دهـد که تقریباً 34 میلیون نفـر از مردم جهان به این بیماری مبتلا هستند و هر ساله تعـداد 5.6 میلیون نفر به این تعداد افزوده می گردد. فاجعه انسانی مربوط به ایدز بی مانند است.
بیشتر موارد راه های انتقال ویروس HIV می تـواند بـه طرق مخـتلف بـه رفـتـار بشر مربوط گردد؛ مانند مواد مخدر و فعالیت های جنسی. در حالی کـه ایـن گونه رفتارها در بـرخی از جوامع رواج بسیاری یافته است، اغلب آنها را می تـوان بــا آموزش و مشاوره منـاسب تـغیـیر داد یا اصـلاح نـمـود. چـندین کشور از قبیل تایلند و اوگاندا توانسته اند با سعی بسیار در این زمینه، با موفقیت میـزان انتشار ایــن بـیـماری را کاهش دهند.
اســتفــاده از وسایل پیشگیری، اعمال جنسی ایمن و پرهیز از رفتارهای پـرخــطر دیـگر، "استانداردهای طلایی" راهبردهای پیشگیری از ایدز محسوب می شـوند در کشـور آمـریـکا بـا ایـن که رفتارهای مخاطره انگیز در برخی از گروه ها هـمانـنـد مــردان همجنس گرا به طور قابل توجـهـی کـاهش یـافـتـه اسـت، گزارش های اخیر حاکی از طغیان مجدد این بیماری می باشند. این تجدید فعالیت قطعاً به صـورت چند عاملی بوده و بخشی از آن به دلیل حمایت عمومی و سیاسی متزلزل می باشـد. روش هـای مـبـارزاتی عـمــده برای تغییر دادن رفتارها در طول زمان دارای نتایجی متغیر و متناقض بوده است. به علاوه توان بالقوه پزشکان ( یا متخصصان بالینی ) در جهت تاثیر گذاری بر اعمال و رفـتار بـیـماران، متاسفانه عمدتاً فراموش شده است. برخلاف کشیدن سیگار، مشاوره و اطلاع رسانی درباره پیشـگیـری از ایـدز در کـمـتـر از یـک درصـد مـوارد مـراجعه بـیـماران بـه پـزشـک عـمومی خـود ارائـه می گردد. در نهایت، دستیابی علم پزشکی به معالجات جدید، که باعث حفظ جان و سلامتی و جلوگیری از ابتلا به بسیاری از بیماری های ویروسی می شود نـیـز مـمـکن اسـت تـرس از دچـار شـدن به ایدز را کاهش دهد. متـاسـفانه این روش های درمانی برای همه جواب نداده، انجامشان مشکل بوده و منوط به داشتن پتانسیل پادزهری و عوارض بلندمدت خواهد بود.
از آنجایی که احتمال تولید یک دارو یا واکسن در آینده نزدیک کم است ، تلاش برای کاستن بیماری مسری ایدز باید به عـنوان هدفی اولیه بر پیشگیری از این بیماری تمرکز یـابد. پــزشکان و ارائه کنندگان اقلام بـهداشتی باید نقش عمـده ای در ارائه مشـاوره و اطلاع رسانی های پیشگیرانه ایفا نمایند. برای پزشکان مهم است که بدانند پیشگیری از ایدز نیازی به مهارت های مشاوره ای و مداخلات روان شناختی گسترده ندارد. پیشگیری بـه عنوان بخشی از آموزش سلامتی روزمره است و با تشخیص و سنجش ریسک و فراهم آوردن اطلاعات می توان رفتارهای پر خطر را اصلاح نمود.
چه افرادی در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند؟
گفته می شود بیش از یک میلیون نفر در آمریکا مبتلا به ایدز هستند و هر ساله بین 40 تا 80 هزار نفر به این تعداد اضافه می شود. به طور قابل توجهی ملاحـظه شد که در بـیـن مـردان هـمـجنس گرا و معتادان تزریقی همچنان که بیماری مسری ایدز گـستـرش یافته، گروه های در مـعـرض خـطـر و راه هـای انـتـقـال تـغـییر یـافـته است. زنان، جوانان و نـوجـوانـان و اقــلیت هـای نژادی، سریع ترین جمعیت در حال گسترش مبتـلا بـه ویـروس ایـدز به شمار می روند.
مهم ترین و سریع ترین عامل انتقال ویروس HIV از طریق رفتارهای مخاطره انگیز جنسی می باشد؛ در حالی که موارد بیمار به صورت سنتی در مراکز شهـری متمـرکـز شـده و به تـدریج در حال انتقال به حومه شهرها نیز می باشد.
بنابراین در جواب سوال "چه افرادی در معرض خطر این بیماری قرار دارند؟" در یک کلمه پاسخ اینست -همه! پزشکان فرض را بـر این می گیرند که تمامی بیمارانشان – نوجوانان و جوانان – در معرض خطر ابتلا قرار دارنـد. آنـها از هـر کـدام سـوالاتی خاص درباره رفتارهای جنسی و رفتارهای پر خطر دیگر می پرسند، و بر این اساس مشاوره و آموزش خود را ارائه می نمایند. تصور این که فردی در خطر ابتلا قرار ندارد، یک فکر خطرناک و گمراه کننده است.
پیشگیری از HIV و رفتارهای جنسی
به منظور ارائه مشاوره و آموزش موثر در مورد ایدز، یک پزشک ابتدا باید بتواند از سابـقـه و گـذشته جنـسی فـرد به صـورتی جـامع و فراگیر آگاهی حاصل نماید. این هدف زمانی عملی می گـردد که مباحث مربوط به مسائل جنسی به راحتـی مـطرح شـود، تـفـاوت های فردی محترم شمرده شود، از واژه های عامیانه قابل فهم توسط همه بیماران استفاده شود و سوالاتی واضح در مورد رفتـارهـای بـخصوص پرسیده شود – نه این که فقط سوال شود، "آیا روابط جنسی داشتی
مراسم چهارشنبه سوری هرساله با حوادث ناگواری همراه است و به کشته یا مجروح شدن گروهی از نوجوانان و جوانان می انجامد. خانواده ها در پیشگیری از حوادث نقش مهمی را ایفاء می کنند. باید کودکان و نوجوانان را تشویق کرد که از حوادث درک خوبی داشته باشند. باید به آنها آموزش داد که آنها در مقابل مواد محترقه و منفجره و آتش بازی آسیب پذیر هستند. آموزش آسیب پذیری در مقابل خطرات مذکور، از اهمیت خاصی برخوردار است.هشدارها ممکن است تکراری باشد، اما باید باز هم تکرار شود.
سخنی با والدین درباره مواد آتش زا در چهار شنبه سوری
1-والدین ومسئولین واحد های آموزشی باید با هشدار به نوجوانان و جوانان آنها را از خطرات و عوارض وحشتناک بازی با آتش و ترقه و مواد منفجره آگاه سازند.
2- به محض مشاهده خرید و فروش مواد محترقه به هر شکل سریعا مامورین نیروی انتظامی را در جریان قرار دهید.
3- کبریت و مواد آتش زا مانند نفت و امثال آن را از دسترس کودکان دور کرده و اجازه ندهید که با آتش زدن بته و هیزم و امثال اینها در محیط خانه یا پارکینگ برای جان خود و دیگران مخاطره ایجاد کنند.
4- معمولا کودکان خود زشتی آتش بازی را به دلیل خطرات آن درک می کنند و به همین دلیل اغلب کبریت و ترقه و مواد آتش زا را در نقاط غیر قابل دید مثل انباری، زیرزمین یا در داخل کمد و کیف و وسایل شخصی خود مخفی می کنند که این امر از عوامل اصلی بروز حریق و حادثه است، بنابراین باید کنترل بیشتری را اعمال نمایید.
5- کودکان در صورت عدم دسترسی به کبریت و مواد آتش زا در منزل جهت تهیه مواد محترقه به فروشگاه های رنگ و مواد شیمیایی و داروخانه ها مراجعه می کنند لذا به فروشندگان این قبیل مواد توصیه می شود که اکیدا از فروش مواد آتش زا به کودکان و نوجوانان خودداری کنند.
6- در صورت بروز هرگونه حریق و حادثه خونسردی خود را حفظ کرده و در صورت گسترده بودن حریق سریعا افراد مسن و کودکان و دیگر افراد را از محل حریق به جای امن انتقال داده و سریعا با تلفن 125 آتش نشانی تماس گرفته و مراتب را با ذکر نشانی دقیق و نوع حادثه به ستاد فرماندهی آتش نشانی اطلاع داده و در هنگام حضور آتش نشانان در محل حریق نهایت همکاری را با آنان انجام دهند.
7- در صورت مواجهه با فردی که دچار سوختگی شده، ضمن حفظ خونسردی از مالیدن مواد غیر بهداشتی مثل خمیر دندان، سیب زمینی و … بر روی محل سوختگی خودداری نموده و مصدوم را هرچه سریعتر به مرکز درمانی منتقل نمایید و در صورت شدت مصدومیت با اورژانس 115 تماس بگیرید.
8- والدین در تهیه وسایل آتش بازی بی خطر فرزندانشان را همراهی نمایند. کودکان به هیچ عنوان شخصاَ نباید از مواد آتش بازی و محترقه استفاده نمایند.
9- مواد آتش بازی (محترقه و انفجاری) را از محل هایی که مطمئن هستند خریداری کنید. این مواد را از دست فروش تهیه نکنید.
10- همیشه در مواقع آتش بازی جهت اطفاء حریق، آب، کپسول اطفاء حریق و حتی الامکان جعبه کمک های اولیه در دسترس باشد.
11- مراقب رفتارهای خطرناک و ناهنجار بوده و در صورت لزوم مراتب را به واحدهای گشتی نیروی انتظامی و یا پلیس 110 اطلاع دهید.
12- استفاده از مواد آتش بازی هرگز به طور کامل ایمن نیست، حتی در صورتی که مراقبت کامل صورت گیرد. حوادث نه تنها ممکن است برای کسانی که از آن استفاده می کنند به وجود آید، بلکه برای کسانی که این مواد را درست می کنند نیز ممکن است اتفاق بیفتد. پس از مکان هایی که از مواد محترقه در آن استفاده می شود دوری کنید. شما می توانید از عینک های محافظ یا حداقل عینک های طبی خود استفاده کنید.
13- بقایای مواد آتش بازی را سریعاً جمع آوری نکنید. حتماً 15 تا 20 دقیقه صبر کنید. بعد آن را جمع آوری کرده و در یک سطل محتوی آب بریزد و سپس دفع کنید.
14- در صورت امکان یک شیلنگ آب در نزدیکی محوطه آتش آماده گردد تا در صورت لزوم، بتوان از آن استفاده نمود. حتماً قبل از ترک محل، از خاموش شدن آتش مطمئن شوید.
پیام های آموزشی
-مواد سوختی و ترقه را در مقادیر کم یا انبوه هرکز در منزل نگه داری نکنیم
– به خاطرداشته باشید همواره استفاده نادرست و بی رویه از وسایل آتش بازی و روشن کردن آتش های بزرگ حوادث ناگواری بدنبال دارد.
– از آتش زدن لاستیک، هیزم، کارتن خالی و امثال اینها چه در واحدهای مسکونی و چه در معابر، کوچه و خیابان خودداری نمائیم.
-کبریت و مواد آتش زا را از دسترس کودکان دور نگه داریم.
-به فرزندان خود درمورد خطرات بازی با آتش و مواد محترقه و منفجره آگاهی لازم را بدهیم.
– از پارک اتومبیل در کوچه ها و معابر تنگ خودداری کنیم چرا که آتش بازی در نزدیکی وسایط نقلیه که حامل بنزین و مواد سوختی هستند در صورت کمترین نشت و حتی در شرایط عادی این وسایل را مبدل به بمبی می گرداند که چاشنی انفجار آن کشیده شده است.
نتیجه گیری :
اختلال در خواندن، بسیار متداول و در عین حال برای کودکانی دردآور است که این بیماری را دارند و نمی توانند دریابند که چرا خواندن برایشان دشوار است. درحالی که می دانند، به اندازه ی دوستانشان باهوش اند.
بسیاری از کودکان اعتماد به نفس خود را از دست می دهند و این می تواند آن ها را به ناتوانی ، تهاجم و حتی بزهکاری هدایت کند. هم چنین بسیاری از افراد مبتلا به بیماری اختلال در خواندن سعی می کنند که توانایی های بالای خود را در زمینه های دیگری مثل ورزش ، علم ، کار با رایانه، خرید و فروش و یا هنر نشان دهند.
در واقع مشکلات ابتدایی آن ها با خواندن ، باعث نشده است از دست دادن تمام آرزوها و اعتماد به نفسشان را از دست بدهند نه تنها دریافتن علل بیولوژیکی این بیماری ، بلکه کمک به پیشگیری از آن نیز دشوار است. درک روش بهتر خواندن می تواند ، ما را به راهی برای پشت سر گذاشتن و درمان این مشکل هدایت کند.
مربیان آموزش همراه با مادران و پدران و متخصصان بتوانند از اقدامات عملی صحیح به کاهش رنج و درد این بچه ها کمک کنند و به وسیله راهبردها به کودکانی که اختلال در خواندن دارند کمک کنیم تا خواندن را به صورت هرچه بهتر یاد بگیرد. خواندن مهارتی است ضروری که معلمان بایستی اطلاعات بسیار وسیعی در آموزش خواندن داشته باشند.
منابع و مآخذ :
1-اچ ایلوارد ، الیزابت – ار براون ، فرانک ترجمه برادری ، رضا ، تشخیص و ساماندهی ناتوانی های یادگیری ، ناشر ، سازمان آموزش و پرورش استثنایی ، چاپ اول ، زمستان 77.
2- تبریزی ، مصطفی ، درمان اختلالات خواندن ، انتشارات گفتمان خلاق ، چاپ اروین، چاپ اول 1380.
3- دلاکاتو ، کارل ، ترجمه سرحدی زاده ، فاطمه ، اختلال خواندن ، چاپخانه پرتو ، تهران چاپ اول 1368.
4- فریار ،اکبر ، رخشان ، فریدون ، ناتوانی های یادگیری
5- کرک ، ساموئل ، چالفانت ، جیمز ترجمه : رونقی ، سیمین ، خانجانی ، زینب ، وثوقی رهبری مهین، ناشر: سازمان آ.پ استثنایی ، چاپ اول زمستان 77
6-نهج البلاغه
7- حیله المتقین
1