طرح درس روزانه مربی
1- موضوع : تغذیه
2 – گروه هدف : دانش آموزان کلاس پنجم ابتدایی
3 – هدف کلی : اشنایی دانش آموزان با تغذیه مناسب
4 – اهداف رفتاری : از دانش اموز انتظار می رود پس از آموزش :
1 ) غذارا تعریف کند .
2 ) نقش غذا رادر سلامتی انسان شرح دهد .
3 ) مواد موجود در غذاها را نام ببرد .
4 ) نقش کلسیم را در بدن توضیح دهد .
5 ) بیماریهایی که از تغذیه نامناسب ایجاد می شود را شرح دهد .
6 ) مواد غذایی که پروتئین های گیاهی در انها هستند را نام ببرد .
7 ) نقش صبحانه را در یادگیری شرح دهد .
8 ) خوراکیهای مجاز و غیر مجاز را نام ببرید .
5 – حیطه یادگیری : شناختی
رئوس مطالب و محتوی آموزشی :
بچه می دانیم عوامل بسیاری از قبیل اب و هوا ورزش و رعایت بهداشت فردی و محیط در تامین و حفظ تندرستی انسان موثر است ولی بدون شک تغذیه نامناسب و متنوع هم یکی از اساسی ترین پایه سلامتی است .
غذا چیست :
مواد جامد یا مایعی است که از راه دهان مصرف می شود و علاوه بر رفع گرسنگی نیازهای بدن را تامین میکند وبعضی نیازها را رفع میکند ، مثل انرژی مورد نظر برای کار دستگاه مختلف بدن ، انجام فعالیت های روزانه ، تامین اولیه برای رشد و نمو بدن ، ترمیم وساخت سلولها و بافتهای مختلف بدن . غذا در تامین انرژی و فعالیتها نقش اساسی داره مثل : مواد قندی ، چربی ، پروتئین ، مواد معدنی و ویتامین ها . حالا هر کدام را بر ایتان به طور خلاصه توضیح می دهم .
1 – کربو هیدراتها یا مواد قندی :
کربوهیدراتها در تظیم قند خون ، تامین انرژی و ذخیره آن در بدن نقش دارد و به 2دسته تقسیم می شود: الف ) قند ساده : عسل قند شکر ب ) قند مرکب : در سیب زمینی ، حبوبات ، نان و برنج موجب چاقی و سایر بیماریهای ناشی ازآن مانند: دیابت که قند زیاد بیش از حد موجب آن می شود .
2 – جربی ها (لیپیدها ) :
در تامین انرژی و جذب ویتامین های محلول K.E.D.Aو طعم غذا نقش داره و دارای اثر سیر کنندگی است مثل غذاهای حیوانی : گوشت ، کره ، خامه ، شیر ، گردو و فندق منابع چربی می باشد .
3 – پروتئین ها :
نقش انها در تامین و رشد و نگهداری بافت ها ، تنظیم آب بدن ، انتقال مواد مغذی ، نقش اساسی دارد و به 2دسته تقسیم می شود .
الف ) پروتئین های گیاهی : در انواع غلات و حبوبات وجود دارد .
ب ) پروتئین های حیوانی : در انواع گوشت قرمز ، مرغ و ماهی وجود دارد وتمام اسید آمینه های ضروری را برای رشد و ترمیم بدن تامین می کند .
4 – ویتامین ها :
مواد آلی با ترکیبات پیچیده ای است که به مقدار کم در مواد غذایی گیاهی و حیوانی وجوددارد و موجب رشد و نمو بدن می شود و بافت ها را در مقابل عفونت ها مقاوم می کند و به دو دسته تقسیم می شود : الف ) A.D.E.K ب ) محلول در آب مانند ویتامین C.B
ویتامین A : در تامین رشد و نمو بدن و حفظ سلامت چشم ، ساختمان استخوان ها ، تشکیل سلولهای دندان و محافظت از پوست ضروری است . در کره ، پنیر ، زرده تخم مرغ ، ماهی ها ، گورجه فرنگی ، کاهو و سبزی است .
ویتامین D: برای رشد طبیعی و استحکام استخوانها و دندان اهمیت دارد در جگر و روغن کبد ماهی یافت می شود .
ویتامین E : برای سلامت عضلات نقش دارد و در روغن نباتی ، بادام کوهی و سویا یافت می شود .
ویتامین K: در انعقاد خون نقش موثردارد مثل برگ تازه سبزی ، کلم ، اسفناج ، کاهو
ویتامین C: برای دفاع بدن در برابر عوامل عفونت زا ، در شکل دندانها و استخوان و پروتئین سازی نقش اساسی دارد مثل گیلاس ، گوجه ، البالو
مواد معدنی : به 2 دسته تقسیم می شود : 1- کلسیم ، فسفر ، سدیم ، پتاسیم 2 – آهن ، روی
کلسیم : یکی از مهم ترین اجزای معدنی در ساختمان استخوان و دندان نقش زیادی دارد شیر، پنیر
پتاسیم : سبزی های برگ دار، سیب زمینی ، گوجه فرنگی
فسفر : در سوخت و ساز تولید انرژی فعالیت های سلولی مثل شیر، غلات ، حبوبات
آهن و روی : مهم ترین منابع غذائی مثل جیگر ، دل ، قلوه ، گوشت
نقش تغذیه در رشد و یادگیری :
غذا در تامین انرژی مورد نیاز است. بچه ای که صبحانه نخورده است کسل بوده و قند خونش پائین می آید و انرژی فرد کم شده و قدرت حل مسائل ریاضی را ندارد . در ساعت های آخر مدرسه حوصله نشستن و گوش دادن به درسها را سر کلاس ندارد ، پس حتما صبحانه بخوریم و به مدرسه بیائیم .
کنترل مواد غذایی :
حتما باید روی مواد غذایی کنترل داشته باشیم مثل کالباس ، سوسیس و کنسرو که باید خیلی رعایت شود . اول چیزی که می خریم ببینیم تاریخ تولید و انقضا داشته باشد. تاریخ تولید و انقضا را نگاه کنیم . از خوراکی هایی استفاده کنیم که مهر کارخانه و بسته بندی شده باشد . تاریخ مصرف غذاهایی مثل کنسرو را را نگاه کنیم ، اگه از تاریخ گذشته باشد آدم را مسموم می کند و حتما قبل از استفاده کنسرو، آن را به مدت 20دقیقه بذاریم بجوشد که اگر میکروبی داشته باشد در اثر حرارت از بین برود .
مواد خوراکی مجاز
مواد خوراکی غیر مجاز
1- شیر و شیرکاکائو (بهترین غذا در میان وعده است )
2- خشکبار ( به علت دارا بودن مواد مغذی و قابل روئت بودن احتمال الودگی ان در بسته های کوچک در مدارس قابل استفاده است )
3- کیک ، نانهای شیرین ، نانهای محلی ، بیسکوئیت ( فقط آنهایی که در فر پخته شوند بدون کرم و خامه به شرط دارا بودن بسته بندی بهداشتی انواع بیسکوئیت های ساده و بدون کرم )
4- نان و پنیر ، خرما ، حلوا و سیب زمینی پخته شده (با اطمینان از سالم بودن و تازگی مواد )
5 – میوه ها ( میوه های قابل شستشو که خوب شسته و ضد عفونی شده باشد )
6- آب میوه ها ( از نوع پاکتی در کارخانه های معتبر داخلی )
7- بستنی (از نوع بدون رنگ بسته بندی شده در کارخانه های معتبر به شرط نگهداری در یخچال های زیر صفر درجه)
1- سالا د الویه ( به علت پخته بودن امادگی زیادی برای رشد میکروبها دارد )
2- پیراشکی ، همبرگر ، چیپس (در روغن سرخ شده و حاوی مواد سرطان زا می باشد )
3- سوسیس و کالباس ( مواد موجو د نگهدارنده ونیز احتمال سرخ شدن در روغن )
4- خوراکیهای ر نگی مثل : بستنی های یخی ، شکلات پاستیل ( به علت استفاده از رنگ در دراز مدت و موجب سروز کبدی می شود )
5- انواع آب نبات ، کاکائو ، آدامس ، شکلات ( موجب پوسیدگی دندان می شود )
6- نوشابه های گازدار ، پفک ، چیپس ( غذاهای کم ارزش مبتلا در چاقی مثل : دیابت ، بیماریهای قلبی و موجب پوسیدگی دندان می شود )
7- لواشک و تمبر هندی ( به علت عدم اطمینان و تویع بهداشتی انها )
7 – نحوه ارائه درس : بحث گروهی
8 – وسائل کمک آموزشی : پوستر
9 – زمان آموزش : 20 دقیقه
10 – ارزشیابی : پرسش وپاسخ
11 – فهرست منابع :
حلم سرشت ، پریوش ، دل پیشه ، اسماعیل ، بهداشت مدارس ، انتشارات چهر ، تهران ، 1377
2