تاثیر قرعه کشی درافزایش سپرده گذاری در
بانکها
فهرست مطالب
عنوان:
عملکرد بانکها
بانکها به موسسات بخت آزمایی تبدیل شدند
الگانس وبی.ام.و رویای خوشبخت شدن سپرده گذاران
منابع
عملکرد بانکها
بانکداری جزو مهمترین و تاثیرگذارترین صنایع در اقتصاد هر کشور است و هر نوع تغییر و تحول در آن موجب اثرگذاری در سایر سطوح اقتصادی کشور می شود.
نظام بانکی کشور در طول سالهای گذشته همواره با فراز و نشیب های بسیاری مواجه بوده است و سیاستگذاریها، مقررات و ضوابط و اختیارات سخت و دست و پاگیر حاکم بر نظام بانکی دولتی و به ویژه در فضای رقابتی با بانکهای خصوصی، از انعطاف پذیری این بخش از اقتصاد کشور کاسته است.
مباحثی همچون ارائه تسهیلات تکلیفی، مطالبات نظام بانکی از دولت، روند تحولات بانکداری نوین و منطبق با نظام جهانی بانکی، اصلاح ساختار بانکها، تخصص مدیران، دارایی ها و بدهی ها، رعایت اصل تعادل در بین مشتریان و سپرده گذاران در پرداخت تسهیلات و نرخ سود بانکی و همه و همه نکاتی است که نظام بانکی ایران با آن رودررو است.
چندی پیش نتایج یک نظرسنجی که به سفارش وزارت امور اقتصاد و دارایی به اجرا درآمده بود، نشان داد که ۸۰ درصد مردم معتقد به وجود تبعیض در بانکهای دولتی هستند! و ۵۰ درصد آنان عملکرد بانکها را در انجام وظایف محوله موفق ذکر کردند.
این موضوع و ارتقای کیفی خدمات با توجه به جلب رضایت مشتری و جلب اعتماد عمومی به بانکها و نیز سرعت عمل در ارائه خدمات با استفاده از فناوری های روز بانکداری دنیا از نکات بسیار مهم است که نظام بانکی کشور نیازمند بازنگری عمیق به آن است.
چندی پیش در همایش نظارت بر بانکداری ایران، کارشناسان به این نکته مهم اشاره داشتند که سیستم موجود نظارت بر صنعت بانکداری کشور، در جلب اطمینان مشتریان، ناتوان است و قادر به جلب اطمینان کامل به مردم نیست.
شاید شاهد این ادعا نقدینگی و سرمایه های سرگردان در دست مردم باشد که هرازچندگاهی در بخش های مختلف بازار سرمایه ایران وارد شده و ضمن به هم زدن توازن اقتصادی بخشها، تلاش کرده است تا فقط به حفظ ارزش سرمایه خود و سود مناسب دست یابد!
همچنین نکته مهم دیگر این موضوع است که نظارت موجود در صنعت بانکداری کشور، با بانکداری نوین همخوان نبوده و با این روند، حقوق صاحبان سهام بانک ها در مفاهیم نوین بانکی علاوه بر اندوخته و سرمایه مردم به فناوری اطلاعات هم مرتبط است.
این سخن به این معناست که برای جلب اعتماد عمومی مردم، ارائه اطلاعات مالی قابل اتکا و شفاف هم ضروری است.
یک کارشناس بانکداری الکترونیک در این خصوص می گوید که بروز انقلاب تکنولوژی در سال های اخیر، بانکها را با روندهایی نظیر بانکداری الکترونیک، افزایش رقابت، آزادسازی و توسعه خدمات مالی مواجه کرده که عدم توجه به این مسائل ضمن به انزوا کشاندن بانکها، ضریب ریسک ورشکستگی را نیز افزایش داده و موجب خروج آنها از گردونه رقابت می شود. لذا اگر دولت خواهان توسعه اقتصادی کشور و ایجاد تعامل با سایر ملل است باید در راستای تحقق این نوع نظام بانکی، عملکرد مناسبی از خود نشان دهد. صنعت بانکداری که جزو مهمترین صنایع در اقتصاد کشور است در حال حاضر باید به نیازها و ضرورتهای نوین دنیا عکس العمل مناسب نشان دهد.
چندی پیش در اخبار خواندیم که سیستم بانکی ایران از آخر سوم شد! این گزارش را که بانک جهانی اعلام کرد رتبه سوم از انتهای جدول را در منطقه خاورمیانه به ایران اختصاص داد. بانک جهانی مبنی بر ارزیابی سیاست های پولی و قوانین و مقررات حاکم بر سیستم بانکی کشورها رتبه گذاری کرده است.
یکی از مسئولان وزارت اقتصاد و دارایی نیز چندی پیش در این خصوص گفته است که تحقق رشد ۸ درصدی تولید ناخالص ملی و رشد ۱۲ درصدی سرمایه گذاری در طول سالهای برنامه چهارم توسعه کشور در صورتی مطلوب خواهد بود که شرایط اقتصادی در کشورهای همسایه نیز از جمله ترکیه و عربستان ثابت بماند! ترکیه در سال ۲۰۰۴ توانست تورم ۵۰ درصدی خود را به کمتر از ۵ درصد و رشد اقتصادی زیر۵ درصدی خود را به ۹ درصد برساند و این شرایط بیانگر آن است که ایران برای تحقق اهداف خود نیازمند تلاش بیشتری است.
علاوه بر این سهم ۶۵ درصدی بخش خصوصی در سرمایه گذاریها در برنامه چهارم توسعه بیانگر جایگاه برتر این بخش در اقتصاد کشور است که نظام بانکداری بدون توجه به آن از عکس العمل های آن بسیار متاثر خواهد شد.
به هر تقدیر، سخن در خصوص نظام بانکداری ایران بسیار است و ما در این مقال تلاش کرده ایم که تنها در خصوص برخی از سیاستها، ضوابط و مقررات و خدمات مستقیم و رودررو با مردم که همان مشتریان روزانه بانکها است، به طرح چند پرسش بپردازیم و این نظرسنجی که در چندین نقطه از تهران در شمال، جنوب، غرب و شرق در جلوی برخی از بانکهای دولتی و خصوصی به اجرا درآمده است. آینه کوچکی از نگاه مردم نسبت به خدمات بانکی به آنهاست.
بانکها به موسسات بخت آزمایی تبدیل شدند
حساب های پس انداز قرض الحسنه غیرعادلانه ترین شکل توزیع درآمد است
رویای داشتن یک ماشین آخرین مدل یا یک خانه با تمام وسایل، آنقدر شیرین هست که هر شخصی را برای حساب باز کردن وسوسه کند. افتتاح یک حساب قرض الحسنه و داشتن حداقل 10هزارتومان موجودی، کافی است که هر کس خود را یکی از برندگان خوشبختی قرعه کشی جوایز بانک ها بداند.
تبلیغات تلویزیونی هم که به صورت شمارش معکوس پخش می شود، این وسوسه را تشدید می کند. آنهایی که برای افتتاح حساب به بانک ها مراجعه می کنند در پاسخ به این سوال کارمند بانک که می خواهید چه نوع حسابی باز کنید، می گویند حسابی که قرعه کشی می شود. انگار دیگر اغلب بازکنندگان حساب یادشان رفته که این حساب ها قرض الحسنه است و افتتاح آن باید با نیت خیر کمک به نیازمندان انجام بگیرد. شکل گیری حساب های قرض الحسنه با نیت خیر سپرده های قرض الحسنه با نیت خدمت به افراد محروم و قشر کم درآمد جامعه شکل گرفته است؛ یعنی مردم با افتتاح این نوع حساب در بانک ها تقاضای دریافت هیچ گونه سودی ندارند و پول خود را در اختیار بانک می گذارند تا درآمدی که از طریق آن حاصل می شود به مصرف نیازمندان برسد. منابع این حساب بیشتر به وام های ازدواج و نیازهای ضروری تخصیص می یابد و نحوه تخصیص منابع این حساب ها در ابتدای هر سال توسط بانک مرکزی به تمام بانک های کشور اعلام می شود و بانک ها مکلفند منابع این حساب ها را طبق همین چارچوب ارائه کنند. سرمایه گذاری با استفاده از این حساب ها ممنوع بوده و هیچ گونه سودی برای بانک ها ندارد.
بانک ها در راستای قانون عملیات بانکی بدون ربا، سپرده های جذب شده را باید برای رفع نیاز مردم از جمله تهیه جهیزیه، تامین هزینه های ازدواج، درمان بیماری و تعمیر واحدهای مسکونی به کار گیرند تا سپرده گذاران در اجر معنوی و کمک به نیازمندان سهیم شوند. این مصارف کاملا مشخص بوده و بانک مرکزی برتخصیص صحیح این حساب ها نظارت کامل و دقیق دارد.
فقط 2درصد موجودی
طبق قانون، بانک ها فقط 2درصد از موجودی حساب های قرض الحسنه خود را می توانند به جوایز اختصاص دهند و در اینجاست که تعیین حجم زیادی از جوایز با قیمت های گزاف، نحوه صحیح برداشت بانک ها از این حساب ها را زیر سوال می برد.
آمار و ارقام چه می گویند .
براساس آمارهای رسمی بانک مرکزی، حدود 47 درصد حجم کل سپرده ها در انواع جاری و قرض الحسنه است که اصلا به آنها سودی تعلق نمی گیرد و انگیزه اصلی سپرده گذار تنها حفظ و نگهداری موجودی و استفاده از خدمات بانکی است. در بیانیه بانک مرکزی آمده که طی سالهای گذشته حدود 86 درصد از سپرده گذاران بانک ها کمتر از یک میلیون ریال و حدود 65 درصد از آنها کمتر از یکصد هزار ریال موجودی داشته اند.
آمارهای موجود دیگر، حاکی از آن است که 2درصد سپرده گذاران دارنده 70درصد موجودی سپرده های بانکی هستند و 98 درصد باقی سپرده گذاران، دارنده 30 درصد سپرده های بانکی هستند.
به عبارت دیگر از 700 هزارمیلیارد ریال دارایی نقدی نزد بانک ها ، 490 هزار میلیارد آن متعلق به 2درصد از سپرده گذار ی هاست.
غیرعادلانه ترین شکل توزیع جوایز
مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی در گزارشی اعلام کرد که اعطای بخش کوچکی از سود حاصله حساب ها، آن هم از طریق قرعه کشی به گروه بسیار اندکی از صاحبان حساب های پس انداز قرض الحسنه غیرعادلانه ترین شکل توزیع درآمد است و تقسیم سود حاصل از پس اندازها به صورت قرعه کشی و اعطای جوایز بسیار فریبنده و تبلیغات گسترده از طریق رسانه های گروهی، افزون بر تحمیل بخت آزمایی، با تعریف و جایگاه بانک به عنوان یک موسسه مهم اقتصادی منافات دارد.
اعطای اینگونه جوایز و تبلیغات گسترده سبب می شود تا سپرده های پس انداز، ثبات خود را از دست بدهند.اگر مردم با اهداف خیرخواهانه در حساب های قرض الحسنه سرمایه گذاری کنند، تعیین جوایز بزرگ و جنجالی ارزش این عمل را زیر سوال می برد.
اعطای جوایز فریبنده و تبلیغات گسترده از طریق رسانه های گروهی، علاوه بر تحمیل هزینه های زیاد تبلیغات، بانک ها را به ردیف موسسات اعانه ملی و بخت آزمایی تنزل می دهد تا جایی که دیگربا تعریف جایگاه بانک به عنوان یک موسسه مهم اقتصادی در تضاد است و ایجاد رقابت ناسالم بین بانک ها در دراز مدت به ضرر بازار پولی ومالی کشور تمام می شود.
متاسفانه دیگر میان تبلیغات برای سرمایه گذاری در قرض الحسنه ها و تبلیغات برای خرید مواد خوراکی تفاوتی وجود ندارد
عدم انطباق با بانکداری اسلامی
اگر رقم کلی جوایزی که توسط بانک ها به سپرده گذاران پرداخت می شود، ناشی از سود سرمایه آنان باشد، طبق اصل عدالت در فقه اسلامی باید سود براساس میزان و مدت سرمایه گذاری سپرده گذاران بین آنها تقسیم شود، اما در روش قرعه کشی، سهم برخی از سپرده گذاران به دیگران تعلق می گیرد و بدین ترتیب این روش با اصل عدالت فقه اسلامی مغایرت دارد.
در حســـاب های قرض الحسنه، سپرده گذار، سرمایه خود را به تملیک بانک درآورده و بانک نیز با سرمایه گذاری بخشی از این سپرده ها، سودی به دست آورده و بخشی از آن سود را به صورت جوایز به برخی از سپرده گذاران اهدا می کند که این امر از نظر حقوقی مشکلی ندارد.
براساس دیدگاه موازین اقتصاد اسلامی، چون این جوایز از سود منابع سپرده گذاران تهیه می شود، باید به صورت عادلانه بین آنها تقسیم شود، ولی روش قرعه کشی شیوه نامناسبی برای تقسیم این سود است و سپرده گذاران باید از این سود به طور عادلانه بهره مند شود.
چالش های قانونی
با اینکه بانک مرکزی اعلام کرده که حتی یک ریال از حساب های قرض الحسنه تاکنون به امور متفرقه اختصاص نیافته و همه فعالیت ها کاملا قانونی است، اما محمد شاهی عربلو، رئیس کمیسیون اقتصاد، در مجلس اعلام کرده که تاکنون در دوره های مختلف مجلس، کار کارشناسی و بررسی دقیق روی نحوه تعیین جوایز حساب های قرض الحسنه انجام نشده و این جوایز طی این مدت با چالش های گوناگونی روبه رو بوده است.
هر چند بانک مرکزی و شورای پول و اعتبار بر نحوه تعیین این جوایز نظارت می کنند، اما مجلس شورای اسلامی نیز از جهت وظایف نظارتی خود باید اقدامات برنامه ریزی شده و موثری در این زمینه انجام دهد.
عربلو از تشکیل کمیته ای برای بررسی شیوه تعیین جوایز حساب های قرض الحسنه خبر داده است. کمیسیون اقتصادی مجلس با کمک کارشناسان نظام بانکی، بانک مرکزی و همکاری مرکز پژوهش های مجلس، طرحی را برای اصلاح روند تعیین این جوایز تدوین خواهد کرد که پس از آن چارچوبی برای تعیین این جوایز تبیین خواهد شد.
پیش به سوی تعیین جوایز معنوی
اما بعد از اینکه انتقادات زیادی به جوایز تعیین شده توسط بانک ها وارد شد و رئیس کل بانک مرکزی در نامه ای به بانک های کشور خواستار تغییر در نحوه اعطای جوایز شد، کارشناسان امور بانکی هم معتقدند که تعیین جوایز معنوی، مردم را برای سپرده گذاری در این حساب ها بیشتر ترغیب می کند.
از سوی دیگر با این روش، عده ای که به دلایل مادی به صورت مقطعی در حساب های قرض الحسنه سرمایه گذاری می کردند، حذف شده و عده بیشتری که به محاسن اخروی کار اعتقاد دارند، جذب خواهند شد.
حتی در این میان، برخی از مدیران عامل بانک ها اعلام کردند که از تعیین جوایز جنجالی باید پرهیز شود و اینگونه جوایز، نفس عمل قرض الحسنه را مخدوش می کند. حالا در کنار جوایز بزرگ چند میلیارد ریالی و واحدهای مسکونی به همراه خودرو سواری و صدها خودرو و هزاران سکه بهار آزادی، جوایز معنوی هم جای کوچکی را برای خود باز کرده اند. تامین زندگی سرباز متاهل، هزینه دانشجو، تعمیر اماکن متبرکه، هزینه درمان بیماران و.. از جمله این جوایز هستند.
حالا اینکه چگونه این جوایز به دست این افراد نیازمند کمک می رسد، پاسخ این است که فردی که برنده یکی از جوایز معنوی شده، باید افراد نیازمند یا متناسب با موارد پیش بینی شده در نوع جایزه ها را پیدا کرده و به بانک معرفی کند.
اما آن بخش از جوایز که قطعی است به خود اشخاص واگذار خواهد شد. در این میان کارشناسان امور بانکی هم معتقدند که بهتر است نوعی از جوایز معنوی برای حساب های قرض الحسنه تعیین شود که تاثیرات آن برای خود سپرده گذاران ملموس باشد رویای خانه دار شدن و ثروتمند شدن با چند عدد هزار تومانی، رویایی بزرگ، اما در ذهن همه دست یافتنی است، اما بعد از قرعه کشی هزاران نفر ناامید از اینکه پرنده بخت بر شانه دیگری نشسته، اندک موجودی خود را برداشته و در بانک دیگری که هنوز فرصت افتتاح حساب دارد سپرده گذاری می کنند. در این بخت آزمایی، هر کس شانس خود را امتحان می کند.
تعدادی از بانک ها جوایز آخرین دوره قرعه کشی حساب های قرض الحسنه خود را به شرح زیر در روزنامه های کثیر الانتشار اعلام کردند:
جوایز بانک ملت
۱۵ کیلومتر اسکناس. 2000 تومانی
۱۲ کیلومتر اسکناس 2000 تومانی
10 کیلومتر اسکناس 2000 تومانی
۴۰ دستگاه ماکسیما
۵۰ دستگاه زانتیا
۲۴۰ دستگاه پژو 206
جوایز بانک ملی
دو جایزه یک میلیارد و 500 میلیون ریالی
یک واحد ویلا در شمال ایران به همراه مزدا سواری و کلیه لوازم
۷۶ واحد مسکونی در مشهد و شمال ایران
800 دستگاه اتومبیل هیوندای و پژو 206
۷۶ هزینه حج واجب و هزاران سکه بهار آزادی
جوایز بانک رفاه
۴۵ جایزه 45 میلیون تومانی
145 دستگاه پژو 206
۲۴۵ کمک هزینه سفر حج عمره
345 کمک هزینه خرید رایانه
445 کمک هزینه سفر به عتبات عالیات
یکهزار و 645 قطعه سکه نیم بهار آزادی
2 هزار و 745 قطعه سکه ربع بهار آزادی و میلیاردها ریال جایزه نقدی دیگر.
جوایز بانک صادرات
۱۰ جایزه ویژه 000/000/000/1 ریالی
۵۳ کمک هزینه خریدمسکن
۵۳ خودرو سواری مزدا
۱۵۳ خودرو سواری پژو 206
۴۵۳ خودرو سواری پراید
۲۵۳ کمک هزینه خرید خودرو
۲۵۳ کمک هزینه ودیعه اجاره مسکن
۳۵۳ کمک هزینه سفرهای زیارتی
۳۵۳ کمک هزینه ازدواج و تهیه جهیزیه
۳۵۳ کمک هزینه خرید لوازم خانگی
۱۵۳کمک هزینه به خانواده بی سرپرست
153 کمک هزینه به بیماران نیازمند پیوند اعضا
53 کمک هزینه تجهیز و ترمیم نمازخانه ها
۱۵۳ کمک هزینه تجهیز مراکز آموزشی و درمانی
۲۵۳ کمک هزینه به سرباز متاهل و…
طبیعی است که بابت سپرده گذاری در حساب های قرض الحسنه باید سودی به بار آید، چراکه امروزه بسیار کم هستند افرادی که برای امر ثواب و پرخیر قرض الحسنه در آن شرکت کنند، بلکه اکثر افراد به دنبال سود خود هستند و از آنجا که طبق مقررات بانکداری، به سپرده های قرض الحسنه سود پرداخت نمی شود، برای جلب مشتری باید با اعطای جوایز، آنان را به این مسیر هدایت کرد نمی توان جوایزی با ارزش اندک پرداخت، چراکه هم میزان مشارکت عمومی را بشدت کاهش می دهد و هم برای فرد سپرده گذار موجب ضرر و زیان می شود. وقتی شما مبلغی را در بانک می گذارید که به مدت یک سال بماند، باید تا سال آینده که نرخ رشد تورم 16 درصد است، حداقل 16 درصدتان را بانک به شما بدهد تا بی حساب شوید، ضمن آنکه اگر به شما بگویند پول بگذارید و هیچی پرداخت نخواهد شد، آیا این کار را خواهید کرد؟ بسیاری هستند که پس از پایان مراسم قرعه کشی، پولشان را برمی دارند و اکثرا به امید دریافت جایزه ویژه شرکت می کنند. یک سکه اگرچه هزاران تعداد هم باشد، اما برای یک نفر، دردی را دوا نخواهد کرد، اما یک الگانس زندگی یک نفر را از این رو به آن رو خواهد کرد. توجه داشته باشید که افرادی با سرمایه کلان در این قرعه کشی ها شرکت نخواهند کرد، اما افراد نیازمند چشم امید بسیاری دارند جمع کل جوایز در مجموع، سه درصد از هفت درصد برای بانک هزینه دربرخواهد داشت. پس بانک سود خواهد کرد، اما اگر شما پولتان را کوتاه مدت به بانک بسپارید، هفت تا هشت درصد بهره می برید، در صورتی که با جمع پول میلیون ها انسان، بانک ها قدرت پرداخت وام به مردم را دارند که میزان سودشان 28 درصد بود و بتازگی پایین آمده است.
الگانس وبی.ام.و رویای خوشبخت شدن سپرده گذاران
وسوسه الگانس ۲۰۰ میلیون تومانی ۶ میلیون نفر را به بانک ها کشاند. در مدت ۴۰ روز، مانده حساب قرض الحسنه این بانک از مبلغ ۳۶۶۱ میلیارد ریال به ۶۲۰۰ میلیارد ریال رسید
رواج انگیزه های مادی در سطح بالا مغایر با سیاست های اقتصاد ملی است که تشویق به تولید داخل می کند. این روند اقتصاد ملی را تضعیف می کند و مغایر با شئونات مدیریت اقتصادی است.
این می تواند اولین و حتی آخرین قرعه کشی یک خودرو ۲۰۰ میلیون تومانی در ایران باشد. حداقل طی چند سال آینده، چه خبرها حکایت از آن دارد که مجمع بانک داران اختصاص جایزه بنز الگانس را ممنوع کرده اند اما ماجرای این یک دستگاه الگانس هم حکایت هایی دارد و شاید حتی جنجال های ایجاد شده مسوولان شرکت بنز را به وسوسه بیندازد که این بنز را خریده و در موزه ای نگهداری کنند. به راستی این الگانس بخت برگشته چگونه سر از یک بانک درآورده و چرا این بانک الگانس را انتخاب کرد.
بنز الگانس چیزی نیست که به خاطرش شهروندان زحمت رفتن به بانک و سپرده گذاری را برای قرعه کشی بزرگ به خود ندهند. این خودروی با ابهت که تاکنون فقط مرکب ماموران نیروی انتظامی و بعضا نعشکش برخی از متوفیان سعادتمند بوده است حالا می رود به عنوان وسوسه انگیزترین جایزه در تاریخ قرعه کشی بانکی کشور باشد تا سوئیچ طلایی خود را به دست.
خوش اقبال ترین سپرده گذاری بانکی بسپارد.
استقبال لوکس
درست از زمانی که یکی از بانک ها تبلیغات پرطمطراق خود را از سیمای جمهوری اسلامی در مورد این جایزه ویژه به نمایش گذاشت در برخی از شعبات این بانک جای سوزن انداختن نبود چون که همه می خواستند در این مسابقه شانس، برنده باشند. واقعیت این است که هیچ کس در ابتدا خبر نداشت که ۶ میلیون نفر برای دریافت این بنز ۲۰۰ میلیون تومانی با هم رقابت می کنند تا شانس خود را برای پل زدن به طبقه لوکس جامعه بیازمایند.
یک دستگاه بنز الگانس، ۵ دستگاه ماکسیما و ۲۰۰ دستگاه پژو ۲۰۶ جایزه ای بود که شاید هیچ شهروندی را یارای صرفنظر کردن از آن نباشد. ناگهان ۸۷درصد بر میزان سپرده گذاری های این بانک افزوده شده. این میزان نسبت به رشد ۲۳درصدی سپرده گذاری در بانک مرکزی بسیار چشمگیر است.
استقبال مردم از این دوره قرعه کشی بی سابقه بود. تنها در مدت ۴۰ روز، مانده حساب قرض الحسنه بانک مورد نقد از مبلغ ۳۶۶۱ میلیارد ریال در پایان اسفندماه سال ۸۲ به رقم ۵۸۰۰ میلیارد ریال تا پایان هشتم اردیبهشت ماه افزایش یافت و در نهایت ۱۰ اردیبهشت روز پایانی سپرده گذاری مجموع مانده حساب به ۶۲۰۰ میلیاردریال رسید.
رئیس اداره بازاریابی و مدیریت طرح قرض الحسنه های این بانک در مورد اختصاص چنین جایزه ای می گوید: "هدف بانک جذب سپرده ها بر اساس دستورالعمل بانک مرکزی است. طبق این دستورالعمل هرچه مبلغ مانده بالاتر باشد رقم جوایز نیز بالاتر است. یعنی ۲ درصد کل سپرده ها باید به صورت جایزه در اختیار سپرده گذاران قرار گیرد. از طرفی نیز در این قرعه کشی ها باید ۵ درصد کل سپرده گذاران برنده شوند یعنی از هر ۶ میلیون نفر باید به ۳۰۰ هزار نفر جایزه اختصاص یابد." وی مبلغ جایزه در نظر گرفته شده برای این تعداد را در دوره بیست و چهارم قرعه کشی ۶۷ میلیارد ریال اعلام کرد که بنز الگانس به مبلغ حدود ۲۰۰ میلیون تومان نیز جزو این جوایز است.
اوج حساسیت
بعد از اقدام این بانک سروصدای بسیاری از اقصی نقاط حوزه اقتصادی دولت بلند شد. حساسیت در مورد این بنز نگون بخت چنان بالا گرفت که عده ای از کارشناسان با طرح سوالات گوناگون سعی در تجزیه و تحلیل این اقدام کردند. سوالاتی از این قبیل که با توجه به محدودیت واردات خودرو، این بانک این بنز را از کجا آورده است؟ آیا جایزه قرار دادن الگانس حاصل یک توافق تبلیغاتی میان بانک و شرکت آلمانی بنز است؟ و آیا اساسا انتخاب یک جایزه کلان در قرعه کشی ها منجر به افزایش سپرده گذاری ها خواهد شد؟
تبلیغ نکردیم
یک مقام مسوول بانک مرکزی با طرح این سوال که این بانک بنز مزبور را از کجا تهیه کرده است یادآور می شود: "شرکت بنز آلمان به صورت سرمایه گذاری ۵۰ درصد طرف آلمانی و ۵۰ درصد طرف ایرانی به صورت مشترک برای تولید بنز سواری و ایران خودرو قرارداد بسته و تولید بنزسواری با تیراژ ۳۰۰۰ دستگاه از پاییز آغاز خواهد شد."
به گفته مجید قاسمی این قراداد بهمن ماه امضا شد و تولید این خودرو بر عهده ایران خودرودیزل و خدمات پس از فروش آن برعهده کارخانه بنز است.
اما رئیس اداره بازاریابی این بانک هرگونه توافق این بانک با ایران خودرو دیزل و کارخانه بنز الگانس را رد کرده و می گوید: "این بنز طبق یک روال بسیار معمولی از یک نمایشگاه اتومبیل واقع در میدان تختی در خیابان شهید بهشتی خریداری شده است و هیچگونه تسهیلاتی نیز برای خرید این خودرو دریافت نشده.
چندی پیش در جریان مسابقات ورزشی، رئیس جمهوری مجوز ورود اتومبیل توسط ورزشکاران را به تعداد هرکدام صادر کرد که برخی از این خودروها در بازار به فروش رسید. هر ورزشکار مجاز بود بدون پرداخت عوارض گمرک یک دستگاه الگانس و یا هر خودروی دیگری وارد کند.
به نظر می رسید که به این صورت بود که الگانس در برخی نمایشگاه های اتومبیل سردرآورد.
مشتری، اصل اول
مدتهاست که بانک های کشور برای جذب سرمایه ها مقادیر زیادی از جوایز را به اتومبیل، آپارتمان و یا سکه اختصاص می دهند. اما هرگز این جوایز به ۲۰۰ میلیون تومان نرسیده بود. از طرفی بحث بر سر این که آیا جوایز عمده تمایل سپرده گذاران را کمتر یا بیشتر می کند، هنوز ادامه دارد.
جمشید پژویان اقتصاددان معتقد است: "اگر اختصاص چنین جوایزی افزایش حجم اعتبارات را به دنبال داشته باشد می تواند نتایج مثبتی هم داشته باشد اما این جوایز سپرده های مردم را در کوتاه مدت جلب می کند اما به دلیل نبود امنیت و عدم اطمینان در بین مردم چنین تبلیغاتی ناکارآمد باقی می ماند."
همچنین مجید قاسمی کارشناس اقتصاد می گوید: "اختصاص جوایزی در این سطح برای حساب قرض الحسنه و رواجانگیزه های مادی در سطح بالا مغایر با سیاست های اقتصاد ملی است که تشویق به تولید داخل می کند. این روند اقتصادانگیزه های مادی در سطح بالا مغایر با سیاست های اقتصاد ملی است که تشویق به تولید داخل می کند. این روند اقتصاد ملی را تضعیف و مغایر با شئونات مدیریت اقتصادی است." اما مسوولان بانک فوق معتقدند کار بانک جلب مشتری است. تکریم ارباب رجوع و اصالت دادن به او از روش های قدیمی جلب سپرده گذاری در بانک ها است و کار تازه ای هم نیست.
آنچه مسلم است میزان سپرده گذاری به ۸۷ درصد رسیده است که این در مقایسه با ارقام قبلی بسیار چشمگیر است.
نایب رئیس کمیته تحقیق و تفحص خودرو در مجلس نیز درباره انتخاب الگانس به عنوان جایزه ویژه این بانک گفت: "به طور کلی بانک ها برای جذب نقدینگی مردم، ایجاد سرمایه و گسترش فعالیت های تولیدی، تجاری و بازرگانی راهکارهایمختلفی را دنبال می کنند تا بتوانند انگیزه لازم را برای سرمایه گذاری و سپرده گذاری مردم فراهم کنند." توکلی طلب نماینده اردستان در مجلس ششم می افزاید: "انگیزه این اقدام ایجاد تمایل بیشتر سپرده گذاران است که البته سایربانک ها نیز از مدل های داخلی استفاده می کنند و درصدد هستند تا با این روش سرمایه بیشتری را برای سپرده گذاران فراهم کنند."
تابوی تبلیغ
در کشور ایران واژه "تبلیغ" هنوز دارای بار معنایی منفی است. بسیاری از کارشناسان اقتصادی نیز حتی تبلیغ را ادامه روند دروغ و حیله گری در فروش اجناس خود می دانند. در مورد این الگانس نیز موضوع بر همین منوال است. برخی از آنان این عمل را تبلیغ خودرو الگانس می دانند. بنز الگانس در ایران نیازی به تبلیغ ندارد. بنز در تمام بازارهای جهان شناخته شده و معتبر است.
حساب بدون سود
حساب قرض الحسنه از جمله حساب هایی است که به دلیل عدم اختصاص سود به سپرده عموما کمتر مورد استقبال شهروندان قرار می گیرد. لذا صاحبان بانک ها با برگزاری مراسم قرعه کشی و اختصاص جوایز متعدد سعی در تشویق مردم برای سپرده گذاری می کنند. در واقع ۲ درصد از سود بانکی که در حساب های جاری به حساب سپرده گذار واریز می شود در حساب قرض الحسنه به صورت جایزه به سپرده گذاران اهدا می شود. شاید به همین دلیل است که رقابت میان بانک ها بر سر برگزاری مراسم قرعه کشی و جذب سپرده های بیشتر روز به روز افزایش می یابد.
روز موعود
مراسم قرعه کشی بنز الگانس قطعا دیدنی خواهد بود و قیافه کسی که این بنز را به نام خود می برد دیدنی تر. بحکایت آن مرد خوشبخت "دچار نشود
.
منابع:
http://www.nitc.co.ir/hamshahri/hamne
http://www2.hamshahri.net/hamnews/1
http://www2.hamshahri.net/hamnews/1383/830226/Irshahr/tehransh.htm
7