اداره کل آموزش و پرورش استان کرمانشاه
مرکز آموزش عالی ضمن خدمت فرهنگیان کرمانشاه
پایان نامه جهت دریافت درجه کارشناسی
امور تربیتی
جزوه
بررسی ملاکهای انتخاب دوست در بین دانش آموزان پایه اول پسر در مقطع متوسطه شهرستان ملایر
استاد راهنما:
جناب آقای ملکیان
تهیه کننده :
محمد قاسم شاملو جانی بیگ
بهمن 1373
تقدیم :
به پیشگاه مقدس ولی عصر(عج)
به پیشگاه امامی که حضور و ظهورش،
شعله پیروترین پیکار حق و باطل را بر
خواهد افروخت.
تشکر
با کمال تشکر از استاد گرانقدر آقای ملکیان که با کمال بزرگواری و علاقه مرا راهنمایی فرمودند و راهنمائی های ایشان راهگشای من در انجام این کار تحقیقاتی بوده است. و با تشکر از کلیه دست اندرکاران مرکز اموزش عالی فرهنگیان کرمانشاه که مرا در این امر یاری نمودند.
پیشگفتار:
می دانیم که رشد مهارتهای اجتماعی یکی از لوازم رشد همه جانبه شخصیت است و پدیده اساسی نوجوانی تهیه شخصیت است. که به شکلهای مختلفی صورت می گیرد. دوستی های نوجوانان بخاطر استقلال و براساس یک نیاز اجتماعی و برای ایجاد روابط سالم و سازنده است.
در این مرحله ازسن شخصیت اجتماعی نوجوانان در حال شکل گیری گرفتن است.
رفاقتها و دوستی ها نقش عمده ای در اجتماعی شدن انان ایفا می کند. البته در تمام مراحل رشد خصوصاً در سن نوجوانی نقش خانواده و اولیاء و مربیان به عنوان تقویت یا تسهیل کننده رشد نباید فراموش شود.
به همین منظور در این معقوله تحقیق ملاک های انتخاب دوست از نظر نوجوانان پسر مورد بررسی قرار می گیرد، تا با شناسائی و اشنایی بیشتر با طرز تفکرات دانش آموزان به مورد بهترین ملاک های انتخاب دوست، بهترین و عاقلانه ترین روشهای تربیتی را انتخاب کنیم.
بنابراین جهت تحقیق این اهداف دست به کار تحقیق زده و مقوله حاضر را به پنج فصل تهیه کرده و بهترین ملاک انتخاب دوست را از بین نظرات دانش آموزان پیدا کرده ایم. در جزوه حاضر از منابع مختلفی در زمینه دوست یابی نوجوانان استفاده شده امیدواریم که نتیجه مورد استفاده دوستان و همکاران قرار گیرد.
فهرست مطالب
عنوان صفحه
فصل اول
بیان مسئله 9
بیان هدف 10
ضرورت اجرای طرح 11
سوالات تحقیق 12
بیان فرضیه 13
تعاریف عملیاتی 13
فصل دوم تاریخچه تحقیق و مطالعه منابع مربوط به موضوع
نوجوانی 16
تاثیر معاشران 20
دوست یابی 25
طرد شدن و پذیرفته شدن از سوی همسالان 29
تحقیقات انجام شده 36
فصل سوم روش اجرای تحقیق
جامعه 43
نمونه و روش نمونه گیری 43
روش جمع آوری اطلاعات 44
ابزار تحقیق 44
روش آماری بکار رفته 44
فصل چهارم: تجزیه و تحلیل
تجزیه و تحلیل داده ها ( اطلاعات) 47
توصیف اطلاعات رابطه با فرضیه ها 47
فصل پنجم
سوالات و داده ها 47
تفسیرنتایج ( بحث و خلاصه) 89
بیان مسئله 92
نتیجه گیری کلی 92
نمودار 93
کاربرد و منابع 95
فهرست منابع 95
پرسشنامه 97
فصل اول
مقدمه :
یکی از سخنان حکیمانه و جامعه شناسانه این است که " انسان با الطبع اجتماعی است." و این بدان معنی است که انسان بر نهاد پیوستن به همنوعان خود آفریده شده است. و این غریزه ای است که انسان در بطن خود دارد.
زیرا انسان به تنهایی قادر به گذشتن از مراحل زندگی در دنیایی که آکنده از ناروائیها و مالامال از دشواریها و مقرون به خطاهاست، نیست. و از این رو انسانها ناگریزند به یاری جستن و همکاری کردن برای رسیدن به ا جتماعی که در آن بتوان آنچه را فرد از انجام آن ناتوان است انجام داد. هر قدر صفوف بشر به هم پیوسته شود و اختلاط و تعاون بینشان افزوده گردد، در میدان زندگی و مدارج ترقی پیشرفت خواهند کرد. از این رو، اسلام که دینی پیشرو و جاودانه است، اجتماع بشری را دعوت می کند که با زو به بازوی هم کار کنند به هم مهرورزند پس صدایی آسمانی فریاد می زند:
" ای مردم" ما همه شما را نخست از مرد و زنی آفریدیم، و آنگاه شعبه های بسیار و فرق مختلف گردانیدیم تا یکدیگر را بشناسید و به دین خدا چنگ زنید و پرا کنده نشوید. این است دعوت اسلام از تمامی مردم. و چون افراد انسانی همه در معرض سختیهای هلاکت آور و بدبختیهای دردناک و مشکلات طاقت فرسا قرار دارند. که به تنهایی بر مقابله با آنها توانا نیستند، ناگزیرند که برای خود مرزی یا افرادی از نوع خود ذخیره کنند که بین خود و آنها رابطه ای مطمئن و یک پیوستگی پایدار و دوستی و محبتی خاص برقرار گردد. تا بین این افراد احساس برادری صادقانه و درک دوستی خالصانه حاصل شود. که هر کدام در سختیها یاری گر دیگری باشند در کمک رسانی و همکاری و بر آوردن نیازها و نجات دادن از سختیها و بیرون آوردن از گرداب، و این رابطه مقدس است که هر یک را به دیگری می پیوندد. و دلها و خواستها را به هم نزدیک می کند که " دوستی" نامیده می شود.
و برای زندگی انسان این امری ضروری است ، هر چند که فرد در تحمل سختیها و شکیبایی در مکروهات نیرومند باشد و از فکر ثابت و رای تدبیر برخوردار باشد. از این روست که دانشمندان جامعه شناسی و مربیان جامعه کوشش کرده اند که برای تامین بعد مهم زندگی بهترین راهها را فرا راه مردم قرار دهند و نیکوترین وسیله ها را برای استحکام و استواری روابط برادری و کسب محبت و صداقت که رکن اصلی دوستی است بین مردم معرفی کنند.
زیرا اگر دوستی مستند بر حب قلبی صحیحی که عاری از ریا و کدورت و انحرافی پست نباشد. این چنین دوستی میان تهی است. و خیری در آن نیست.
پس مشخص می شود که موضوع دوستی و برادری از مهمترین مقتضیات زندگی و بزرگترین ضروریات انسانی است. می بینیم که موضوع دوستی به حد فراوان از توجهات و ساعی معصومین بهره مند می شود و از راهنمائی های پی در پی آنان در بنای اساسی این دوستی و آنچه در خور صفات و شرط دوستی آمده است. و تمام مردم را پند و اندرز داده اند. که در ذخیره کردن و بدست آوردن دوستان سستی نورزند. تا آنجا که پیامبر خدا می فرماید: بهترین شما کسانی هستند که اخلاقشان بهتر است و با مردم سازگارند و بین افراد با یکدیگر صلح و سازگاری دهند ( نهج البلاغه) و نیز فرموده است مهربانی مومن بر مومن برای خاطر خداوند است.
از بزرگترین شاخه های ایمان است. بدانکه کسی دوستیش در راه خدا باشد و بخشش در راه خدا باشد . و منع و پرهیزش در راه خدا باشد.
چنین کسی از برگزیدگان خداوند تعالی است ( اصول کافی ، جد3)
پس می بینیم که پیامبر (ص) مردم را تشویق می کند به مهربانی و دوستی و برادری بین یکدیگر و مهربانیها و دوستیها را در دل مردمان شیرین می کند، با یادآوری نعمتهای جاودانی و پاداش بزرگی که پروردگار برای این دوستی و مهربانی برشمرده است، ولی به شرح آنکه این دوستی صرفاً برای خاطر خداوند بوده و از انحرافی پست و مصلحتهای مادی به دورباشد. پس دوستی و مهربانی صادقانه و خالصانه همان چیزهایی هستند که اسلام مردم را بدانها دعوت کرده و برای کسانیکه دارای این رفتارها هستند خداوند تعالی پاداش فراوان و مرتبه پسندیده مهیا کرده است.
دوست شریک زندگی است که در وجود انسان مانند روح در بدن جاری است . مانند ائینه است دوست خوب و رفیق مهربان یکی از نعمتهای بزرگ الهی و پناهگاه انسان و ارام بخش دل و روان است . وجود دوست حقیقی در این جهان پرتلاطم یکی ازاحتیاجات هرانسانی است. کسی که از نعمت دوست مهربان محروم می باشد، احساس غربت و تنهائی می کند و یار و غمخواری ندارد، تا در مشکلات زندگی به او پناه ببرد. و از مددش برخوردار گردد.
یکی از بهترین خوشیهای زندگی رفت و آمد و گفتگوهای دوستانه است. که غمها را می زداید و به انسان نیرو و نشاط می بخشد. دوستی در د وره نوجوانی بر اساس یک نیاز اجتماعی و برای ایجاد روابط سالم و سازنده است.
" شخصیت اجتماعی نوجوان در حال شکل گرفتن و بر این اساس رفاقتها و دوستی ها نقش عمده ای را در اجتماعی شدن آنان ایفا می کند. جذب گروهی و پذیرش در جمع دوستان برای نوجوانان اهمیت فراوان دارد و لذا باید هر گونه انزوا و کناره گیری را به دقت مورد بررسی قرار داد، و علت آنرا جویا شد.1
مطالعه بی شاپ2 نشان داد که تصمیم به ادامه تحصیل و رفتن به دانشگاه در نوجوانان تحت تاثیر تصمیمات رفقا و دوستان آنان بوده است. هلن کر می گوید3
" من تا وقتی که شیوه برخورد با دیگران را نیاموختم به مفهوم واقعی خود پی نبردم"
تحقیق راجرز و دیاموند3نشان داد که قبول خویشتن و تصویب دیگران همبستگی مثبت دارند. یعنی هر چه تصویب دیگران حاصل شود، فرد بهتر خود را می پذیرد و به خویشتن اعتماد می کند. گروه هم سن قدرت زیادی دارد و دارای عملکرد متنوعی است . هامچک4 عملکرد گروه هم سن را بصورت زیر می داند.
1- جانشین شدن برای خانواده .
2- منبع احترام شخصی
3- منبع ثبات و استواری
4- حفاظی در مقابل فشار بزرگسالان
5- منبع قدرتی که فرد طرز رفتار خود را از آنان می گیرد.
6- وسیله ای برای انجام امور اعضاء
7- سرمشقی برای رشد اخلاقی و عقلانی
گروه هم سن به دو صورت به نوجوان در برابر خانواده کمک می کند:
اول، جای پدر و مادر را می گیرد. دوم، در مقابل پدر و مادر از جوان حمایت می کند یعنی در مقام پدر و مادر عمل می کند. تاثیر گروه هم سن تا حدی است که گاهی طرز رفتار نحوه تکلم و حتی شیوه های لباس پوشیدن اعضاء را تعیین می کند.
اگر انتخاب دوستان درست صورت پذیرد، به رشد شخصیت و حتی احساس نوع دوستی نوجوان کمک می کند. به عقیده بس، "دوستی های دوران بلوغ و نوجوانی باعث تجاربی می شوند که در توسعه شخصیت نوجوان نقش مهمی دارد.
این تجارب باعث دوستیهای عاقلانه ای در دوران کمال و بزرگسالی می گردد.5
دوستیهایی که بر اساس علاقه و اعتماد و متقابل استوار است. این دوستی ها اولین احساس نوع دوستی را در نوجوان ایجاد می کند.
جذبه و کشش و دوستی های گروه هم سن تا آن اندازه است که فرهنگ خاصی را بوجود می آورد. که جوانان از این فرهنگ خاص تبعیت می کنند. این فرهنگ خاص را گاهی فرهنگ جوانان نیز می نامند. از جمله خصوصیات این فرهنگ است که اولاً، به ارزشهای سنتی چندان پای بند نیست. ثانیاً راز داری در بین افراد آن متداول است. ثالثاً از طبقه اجتماعی خود تبعیت می کند. رابعاً معیار خاصی را برای معاشرت اعضاء یکدیگر دارد. خامساً ، زبان ویژه ای دارد. سادساً، اجباری در اعضاء برای تبعیت از یکدیگر احساس می شود. " با توجه به اینکه گروه هم سن برای نوجوان ایجاد امنیت می کند و سپری در برابر حملات بزرگسالان است. و فرهنگ خاص خود را عرضه می کند، هرگونه اقدام نابجای والدین، نوجوان را بیشتر به طرف همسالان می کشد. شناخت مرحله رشد و آگاهی از نیازهای این دوره همراه با ارتباطی صحیح و با فضائی توام با احترام و اعتماد می تواند به والدین اعتبار ببخشد و آنان را در برابر گروه هم سن قرار ندهد.6
موضوع اصلی رابطه نوجوان با دیگران سیر تدریجی او از حالت وابستگی دوران کودکی و غرق بودن در خانواده آمیزش و ارتباط با دنیای خارج از خانواده است. زندگی در جمع و گروه برای نوجوان فوایدی را به همراه دارد. از جمله نجات از تنهائی ها که مانع خطراتی چون انزواطلبی، افسردگی و حیای افراطی می شود. حیا اجتماعی و زندگی با همسالان و معاشران به او فرصت می دهد که رشد روانی مناسبی داشته باشد و دیگر اینکه نقش جنسی خود را در سایه حیات جمعی بپذیرد. سنین نوجوانی به گفته گزل 14 سالگی اوج ارتباطات است. مطالعه ها، خنده ها بی حساب گوئیها، سخن چینیها، تمام انواع رفتارهای ظاهری که بی اهمیت است. برای آنها معنی دار است. از دیدی دیگر آنها با همه علاقمندی به دوستی و انس، خود را در این جنبه محدود نگه می دارد. از دیدی دیگر آنها با همه علاقمندی به معاشرت و میل به گروه خود را در دامنه ای محدود قرار می دهند.
طبق برخی بررسیها نوجوانان راز خود را به دوستان و پدر مادر خویش نمی گویند. و آنها با خود می اندیشند که آنها از شنیدن این رازها خنده شان خواهد گرفت. و حق هم با آنهاست. در این مرحله، از نظر سن، و تحولات اجتماعی و مراقبتهای والدین می توان از آنها در امان ماند خطری که در این مرحله با آن مواجهند حس ستایش نسبت به دیگران و میل به مورد ستایش قرار گرفتن است که خود می تواند سرمنشا بسیاری از مفاسد، تسلیم شدنها و پذیرش آلودگیها باشد. دیگر اینکه در سنین بلوغ مخصوصاً 16-12 سالگی تعصب نشان دادن به مصونیت و معصومیت دوستان است. که در مواردی ممکن است او را به بیراهه بکشاند.7
بنابراین دوستی ساده نیست و به زمان نیاز دارد دوستی شرایطی دارد که منشاً آن را بایستی در تربیت خانوادگی افراد و کار و شغلشان جستجو کرد. دوستی به مثابه درختی است که با گذشت زمان رشد می کند. هر چه بهتر دوست خود را بشناسید و به نقاط مشترک اخلاقی خود با او واقف شوید، دوستی شما پایدارتر خواهد شد. گذشت زمان و تبادل نظر، تجارب زندگی و استفاده از نقاط مشترک اخلاقی به دوستی شما قوام و دوام خواهد داد.8
پس بنابراین این هر چه دوستی ها با گذشت زمان و گزینش صحیح همراه باشد. استمرار آن در آینده بیشتر است و هرگز نوجوان در سن بزرگسالی آن دوست را از دست نمی دهد. دوستی های آینده، بستگی به نحوه انتخاب در زمان حال را دارد.
" بیان مسئله "
زندگی اجتماعی، احساس محبت، و تعلق به دیگران وجود کنش های متقابل از نیازهای اساسی نوجوانان است. جهت تامین نیازهای آنان و حل مشکلات چاره ای جز ارتباط با دیگران خصوصاً همسالان وجود ندارد.
در این راستا دوست یابی و یا داشتن دوستان خوب از عوامل بسیار مهمی است. که باعث استحکام روابط اجتماعی می شود دوستی نوجوانان در نتیجه عدم اگاهی به ملاکهای واقعی در دوستی و ناتوانی در انتخاب دوست، نداشتن روحیه انتقادی و مخالفت با نصایح پدر و مادر و علاقه به استقلال یافتن و بزرگ شدن نوجوانان را به اشتباه می اندازد و گاهی هم اصلاح ناپذیر می گرداند. نوجوانان برای اینکه اعتماد افراد دیگر را به خود جلب کند باید نخست نشان دهند که در خور اعتماد و اطمینان او هستند و باری این منظور شواهدی چند لازم است. طرف مقابل باید فرد را بشناسد و به نظرات و اندیشه های او واقف شود. سپس گذشت زمان بر این دوستی صحه بگذارد. و آنرا پایدار سازد. در آغاز دوستی طرفین نمی دانند که در دوستی خود تا چه اندازه پیش بروند. بنابراین ضرورت ، به نظر می رسد. ملاکهائی که موجب بقای دوستی و دوست یابی می شوند. مورد مطالعه قرار گیرند. به همین دلیل در مورد سوالات زیر دست به کار تحقیق زده می شود.
بیان هدف"اهداف تحقیق"
هدف از انجام تحقیق دست یابی به ملاکهای دوست یابی در حال حاضر بین نوجوانان پسر است. همچنین پیشگیری از لغزشها و مشکلات اخلاقی و اجتماعی و تحصیلی بخاطر دوستان ناشایست، معرفی دوستان خوب، تاکید بر نظارت و کنترل منطقی از طرف والدین و اولیاء و مربیان، توجه کافی به این قشر و گروه سنی ( نوجوان ) بخاطر خصوصیات ، خاص فکری، روانی و اجتماعی و در نهایت بکارگیری روشهای مناسب در فرایندهای آموزشی و تربیتی به نحوی که متناسب با ساختار روانی انها باشد. از اهداف اساسی این تحقیق است.
" بیان هدفها به صورت رفتاری"
1- با اس4تفاده از نتایج این تحقیق ملاکهای انتخاب دوست بصورتی روشن بیان گردد.
2- با استفاده از نتایج این تحقیق ملاکهای انتخاب دوست بصورتی روشن برای اولیاء بیان گردد.
3- با استفاده از نتایج این تحقیق ملاکهای انتخاب دوست بصورتی روشن برای استفاده مراکز تعلیم و تربیت بیان گردد.
ضرورت و اهمیت اجرای طرح
این طرح با توجه به نیازهای اساسی انسان حائز اهمیت است چه بسا که در مواقعی یک رفیق برحسب اینکه دارای چه اخلاقی و کیفیاتی و روحیه ای باشد. برای فرد سبب سعادت یا شفاوت گردد و خصوصیات نوجوانان در دروان دبیرستان که دوران طوفان و تنش است ، نیاز به عشق و محبت و تعلق به دیگران دارد. از انجایی که بین رشد عقلی و عاطفی نوجوان عدم هماهنگی وجود دارد و نوجوان دارای بعد عاطفی و احساس قوی تری است. ممکن است تصمیم به برقراری روابط نادرست و غیر منطقی با افرادی را داشته باشد که به صلاح او نیست. با این خصوصیات سنی ممکن است نوجوان به فساد اخلاقی کشیده شود و یا موجبات افت تحصیلی او فراهم گردد و از درخشش استعدادهای بالقوه فرد جلوگیری شود. بنابراین شاید بتوان گفت که تصمیم گیریهای هر فرد با انتخاب دوستانی تغییر پذیر باشد و احتمالاً این تصمیم گیریها در تعیین سرنوشت افراد نقش مهمی داشته باشند. بنابراین از عوامل مهمی که در پیشرفت آموزشی و تغییر رفتار دانش آموز در مقطع متوسطه تاثیر بسزائی دارد. نفوذ اجتماعی و نحوه دوست یابی آنان است. که دوستی با افراد عامل برقراری ارتباط با محیط است.
سوالات تحقیق
1. ایا جاذبه و زیبائی ظاهر می تواند ملاک دوست یابی نوجوانان پسر در مقطع متوسطه باشد؟
2. ایا مشابه بودن عقاید و افکار دانش آموزان پسر در مقطع متوسطه می تواند ملاک دوست یابی قرار گیرد؟
3. ایا به جاذبه اخلاقی و صفات پسندیده در انتخاب دوست بین نوجوانان پسر در مقطع متوسطه می توان تاکید کرد؟
بیان فرضیه:
1- جاذبه و زیبائی ظاهر می تواند ملاک دوست یابی نوجوانان پسر در مقطع متوسطه باشد.
2- مشابه بودن عقاید و افکار دانش آموزان پسر در مقطع متوسط ملاک دوستیابی است.
3- جاذبه اخلاقی و صفات پسندیده ملاک انتخاب دوست در بین نوجوانان پسر در مقطع متوسطه است.
تعاریف عملیاتی واژه ها
1- جاذبه و زیبایی ظاهر:
عبارت است از داشتن قیافه واندام و چهره زیبا که موجب جلب توجه افراد دیگر گردد.
2- دوست یابی:
سعی وکوشش در جهت ارتباط نزدیک و صمیمی با افراد مورد دلخواه به نحوی که توانسته باشد یک جریان تعاملی در بین خود و افراد مورد نظر برقرار ساخته تا بتواند تجلیات روحی و قلبی همدیگر را باور نمایند.9
3- نوجوانان پسر: منظور از نوجوانان پسر شامل پسرانی است که سن آنها بین 16 تا 14 سال است که در کلاسهای اول مقطع متوسطه مشغول به تحصیل می باشند.
4- عقاید و افکار مشابه: عبارتند از اینکه خصوصیات عقیدتی و ارزشی چند نفر شبیه هم بوده و موجب ایجاد علاقه افراد به همدیگر باشد.
5- جاذبه اخلاقی و صفات پسندیده: داشتن برخورد انعطاف پذیر در رفتار و معاشرت، تا جایی که موجب برانگیخته شدن علایق و تمایلات افراد دیگر گردد. 10
فصل دوم
تاریخچه تحقیق
مطالعه منابع مربوط به تحقیق
نوجوانی:
ارسطو تغییرات مربوط به بلوغ جنسی و تاریخ تقریبی ان در دختران و پسران یونانی را حدود 14 سالگی تعیین کرده است.11
استانلی هال 12 نوجوانی را به حیطه روانشناسی جدید وارد کرد و نظرات مفیدی را ارائه داد.
استرن13 و سایر روانشناسان آلمانی نوجوانی را زمان کشف یا بعبارت بهتر، آگاهی از ارزشهای فرهنگی و معنوی میدانند.
بدون شک یک بحران عمومی و مطلق که بتوان به استناد آن دوره نوجوانی را الزاماً یک دوره منقلب محسوب کرد وجود ندارد. از آن گذشته حتی وقتی هم بحران هست نوجوانی عام تر و کلی تر از آن است که بتوان آنرا فقط یک دوره بحران دانست. اما از سوی دیگر عدم پذیرش وجود بحران نیز نباید به این معنی استنباط شود که لحظات بحرانی موقعیتهای تاثیر انگیز و شخصیتهای پرهوش و خروش دوره نوجوانی موجودیت واقعی ندارد. آنچه تغییرات عمیق و همه جانبه ( جنسی، جسمانی، عاطفی، اجتماعی) که در این دوره تحقیق می پذیرد ، هستی روانی نوجوانی را دچار دگرگونی می سازند. او خود را به نحو دیگر احساس می کند. به عبارت دیگر از دست خود حس می کند. با خود می گوید من کی هستم؟
به همین جهت موجودی است نسبتاً شکننده و متاثر از آنچه او را احاطه کرده است.14
استانلی هال نوجوانی را یک دوره پر آشوب می داند. می گوید. 15
نوجوان زندگی را در خارج از حلقه فامیل توسعه می دهد و بطور کلی نوجوانی را یک دوره " جهش ناگهانی" می داند.
رابرتن (1831) انگلیسی در کتابی که منتشر ساخت مطالعات خود را در ظهور علایم بلوغ تشریح نمودن و سن بلوغ را در پسران ازسن 12 سالگی تعیین کرد و از یک بلوغ قریب الوقوع آگاه ساخت. وی عقیده داشت که دوران بلوغ از (20-11) سالگی ماغیر است. لوین گفته، " نوجوان در دوره ای زندگی می کند که می توان آنرا دوره بی سروسامانی روانی نامید. زیرا او نه کودک است و نه کاملاً بزرگسال شده است. بلکه نوجوان بین سن کودکی و بزرگسالی قرار دارد. حدود سنی نوجوانی تقریباً از(20-12) سالگی است بطور کلی فرد از زمانیکه به بلوغ جنسی می رسد تا وقتی که از تولیّت و سرپرستی بزرگسالان بی نیاز گردد. یک نوجوان محسوب می شود. بعضی از نویسندگان برای نوجوان مراحل زیر را در نظر گرفته اند.
ما قبل نوجوانی ( 12-10 سالگی)
اوایل نوجوانی (12-14 سالگی)
اواخر نوجوانی ( 21-17 سالگی)
تغییرات دوران نوجوانی بصورت رشد و تکامل سریع جسمی و بدنی می باشد که فرد باید به این تغییرات خو کند. او وابستگی کمتری نسبت به والدین و بزرگسالان پیدا می کند و جهت کسب موقعیت اجتماعی و تایید شناسائی به همسالان روی می آورد. همه کسانیکه از مرحله نوجوانی میگذرند این تغییرات را به یک نحو تجربه نمی کنند. اثر این تغییرات از شخصی به شخص دیگر، از کشوری به کشور دیگر ، و از فرهنگی به فرهنگ دیگر متفاوت است.
خصوصیات اصلی نوجوان، امیدواری، آروزمندی، گرمی و اشتیاق برای ارتباط اجتماعی، خشم، ناکامی و سایر هیجانات است که به صورت حادتری بروز می کند.16
پدیده اساسی نوجوانی تهیه شخصیت است که به صورت مختلف صورت می گیرد. نوجوان همان فردی است که تا (12-11) سالگی دستورات والدینرا بی چون و چرا انجام می دهد اما به یک باره بر اثر تغییراتی که در وی رخ می دهد دیگر بر خلاف سابق به آنچه که بزرگسالان می گویند. و سابقاً مورد قبول وی بود گردن نمی نهد. گاهی طرز راه رفتن خود را عوض می کند، لهجه خود را تغییر می دهد، رویایی و عشق طلب می شود. نسبت به زیبائی ها به حساسیت خاصی می نگرد.
و کم کم قدم به دنیای درون خود می گذارد. افکار وی بیشتر متوجه چیزها و مسایل می شود. که مربوط به زمان حال نیستند و با واقعیت همان لحظه تناسبی ندارند. یکی از جمله مسائلی که در دوره نوجوانی افراد را دچار تضاد و اضطراب می کند، مسئله استقلال بطور کلی است. فرد بالغ خواه ناخواه باید در زمینه های اقتصادی، عاطفی، عقلانی مستقل بشود. در اول نوجوانی و در بین دختران و پسران از لحاظ رغبتها و مشکلات تفاوت فاحشی وجود دارد. دخترانی که سریعتر مراحل بلوغ را می گذرانند مشکلاتی بیش از پسران دارند.
استانلی هال که به پدر روانشناسی بلوغ معروف است ، این مرحله را مرحله (دوره ( فشار و طوفان) می نامد. نوجوان در این دوره تمایلات و خواهشهای متضاد دارد، خود خواهی کودکانه ، نوع دوستی، نوع پرستی خیرخواهانه را در می آمیزد و با اینکه نوجوان می خواهد با دوستان خود باشد، علاقمند به تنهائیست. نوجوان به طغیان احساسات معروف است . نوجوان برای هیچ و پوچ گریه می کنند، خشونت به خرج می دهد، و با صدای بلند می خندد.
تضاد احساسات و تضاد روحی نوجوان گاهی سبب برخورد با بزرگترها می شود.
از نیازهایی که در این دوره دارای اهمیت خاصی است. جلب موافقت ، صحبت با دیگران است.17
تاثیر معاشران
از عواملی که در تربیت اسلامی بدان توجه شده است، اثر معاشران در فرد است تاثیر معاشرین در فرد امری اجتناب ناپذیر است و آدمی خواه ناخواه از آنها اثر می پذیرد . پیامبر اکرم (ص) می فرماید:
المرء علی دین خلیله : آدمی بر دین و دوستش است .
مقصود اینست که اگر فردی، کسی را دوست بگیرد دین او را هم پذیرفته است امام علی (ع) در نامه ای خطاب به یکی از یارانش، تاثیر مذکور را یادآور شده است و می فرماید18
و احذر الصحابه من یفیل رایه وینکر عمله فان الصاحب معتبر بصاحبه :
و به پرهیز از معاشرت و یار شدن با کسی که دارای رای و اندیشه است و کردار ناپسند است.
رسول گرامی (ص) در تمثیلی زیبا درباره تاثیر همنشین صالح می فرماید19
مثل الجلیس الصالح مثل العطار لم یعطیک من عطره اصابک ریحه :
مثال همنشین صالح، همانند عطاری است که از عطرش به تو نمی بخشد اما بوی عطرش به تو می رسد.
در معارف اسلامی به جهت اهمیت این بحث بابی را تحت عنوان آداب مجالست با همنشین آورده اند ویژگیهای دوست صدیق و مناسب را ذکر کرده اند ، این نکته در ادبیات ما نیز به خوبی آشکار است و درباره آن فراوان سخن رانده اند از جمله :
از شخصی راجع به شخصیت او سوال نکن در این باره از شخصیت قرین و دوست و هم نشین او بپرس، زیرا هر همنشینی از هم نشین خود پیروی می کند وقتی که در میان گروهی به سر می بری با افراد برگزیده مصاحبت کن، و با افراد پست هم نشین مباش زیرا با هم نشینی افراد پست، پست می گردی.
خواجه نصیرالدین طوسی در بحث های تربیتی خود تاثیر هیچ چیز را در فرد، بیشتر از تاثیر دوست و معاشر نمی داند. یادآور می شود چنانکه قانون حفظ صحت در طب استعمال ملایم مزاج بود، قانون حفظ صحت نقش ایثار معاشرت و مخالطت کسانی باشد که در خصال مذکور با او مشاکل و مشارک باشند. 20
غزالی نیز معتقد است که (اصل همه فسادها از قرین بدخیزد) و خواجه در سخن دیگر دانشجویان را در باب انتخاب دوست و معاشر هشدار داده می گوید: دانشجویان باید شخص کوشا، پارسا، برخوردار از اندیشه ای نیکو و درست را برای مباحثه انتخاب نمایند و از فردی تنبل، سست، ولگرد، پرحرف، تباهکار و آشوبگر دوری نمایند. چنانچه در اشعار فارسی آمده:
یار بد بدتر بود از مار بد تاتوانی می گریز از یار بد
مار بد تنها همی جان زند یار بد جان و بر ایمان زند.
براستی همنشینی بدکردار بدتر از مار شرور و زهر آگین است. پس تا می توانی از هم نشین بد دوری کن که چرا بدی مار تنها زندگی انسان را کوتاه کرده و عمر را زودتر به پایان می رساند اما، هم نشین بد، پلیدیش کل حیات و ایمان را در بر می گیرد.
زمین با رویانیدن میوه ها از درونش خبر می دهد و هم نشین به وسیله دوستش از درون خود گزارش می دهد پیامر گرامی اسلام می فرماید:
کسی که معاشرت و دادوستد با مردم ظلم نکند و در سخن خود دروغ نگوید و به وعده های خود وفادار باشد، چنین کسی در کمال جوانمردی و عدالت است و لازم است انسان با او طرح دوستی و برادری بریزد و روابط مودت آمیز برقرار سازد.21
در زندگی اجتماعی انسانها، آنچه بیش از همه چیز اهمیت دارد. وجود روابط حسنه و صفا و صمیمیت است . بزرگترین مشکل جهان امروز مشکل آب و نان نیست، بلکه مشکل روابط دوستانه بین افراد و اجتماعات است . این شکل هم گریبانگیر کشورهاست. که با سایر کشورها چگونه رابطه ای داشته باشند و هم گریبان گیر افراد است که با سایرین چگونه معاشرت کنند.
حقیقت مطلب آن است که تا روابط انسانها با یکدیگر بر پایه ایمان و معنویت نباشد این مشکل حل نخواهد شد و هیچ داروئی این درد را درمان نخواهد کرد. اسلام که یک آئین الهی و آسمانی است برای حل این مشکل به تربیّت افراد توجه نموده و پایه این تربیت را نیز بر اساس ایمان به خدا و تقویت روح و فضیلت و انسانیت بنیانگذاری کرده است.
دستورات اسلام در این باره به حدی دقیق و عمیق است که افراد بشر آنرا بکار ببندند سیمای زندگی آنان درخشان و معاشرتها و برخوردها رنگ انسانی به خود خواهد گرفت.
اسلام در درجه اول کوشیده است مردم را به این واقعیت آشنا سازد که همه فرزندان یک پدر و مادرند و کسی را بر کسی امتیازی نیست. نژاد سفید و سیاه ، زرد و سرخ و بطور کلی رنگ پوست بدن و چهره نمی تواند منشاء برتری قومی بر قوم دیگر باشد. اختلاف زبانها و لغتها سبب برتری و ارزشمندی ملتی بر ملت دیگر نخواهد بود از نظر قانون اسلام، تنها چیزی که می تواند موجب برتری فرد یا اجتماعی شود. داشتن ایمان تقوی و علم و دانش است. در سوره حجرات، آیه 13 بیانگر مطالب فوق است چه بسیار مردمی هستند که دوست دارند با دیگران معاشرت کنند. ولی در اثر نداشتن وظایف معاشرت، به ناچار به گوشه گیری و انزوا کشانده می شوند. و برای خود در جامعه نمی توانند جائی باز کنند.
در جامعه افرادی را می شناسیم که محبوبیت فوق العاده دارند و هر جا قدم می گذارند مردم تمایل و علاقه قلبی خود را به آنان ابراز می دارند. گروه دیگری را نیز می بینیم که کسی به آنها توجه نمی کند و مورد علاقه مردم نیستند.
شاید برای جوابگوئی به این سوال که چرا بعضی چنین اند و بعضی چنان ، خود را قانع کنیم که خلقت و ذات افراد مختلف است و این موضوع مربوط به ذات اشخاص است که ذاتاً محبوب و مورد توجه باشند یا خیر ولی روانشناسان این جواب را صحیح نمی دانند و معتقدند که اخلاق و رفتار و صفات اشخاص سبب محبوبیت یا عدم محبوبیت آنان می باشد.
این خود اشخاص هستند که باید خود را با روشهای صحیح بسازند و در معاشرت با دیگران وظایف خویش را انجام دهند تا از دوستی و محبت مردم برخوردار شود. برخی از افراد با دوستان خود، به اصطلاح دوستانه رفتار می کنند و به بهانه دوستی وظیفه ادب و احترام یکدیگر را زیر پا می گذارند در حالیکه همین روش غلط، اساس دوستی ها را متزلزل و دوستان را نسبت به یکدیگر دلسرد می سازند. حضرت علی (ع) می فرمایند. هیچگاه حق دوستت را بخاطر مراتب دوستی که بین شما حکمفرماست ضایع مکن زیرا کسی که حقش را ضایع کنی دیگر دوست تو نخواهد بود.
افلاطون می گوید : بهترین چیزی که موجب دوستی است تواضع و فروتنی به اندازه است.
امام سجاد (ع) فرمود:
" زبان خود را حفظ کن و هر سخن را بر زبان جاری نکن تا دوستانت را از دست ندهی و آنان را با خود دشمن نکنی"
دانشمندان بزرگ اسلام تصریح می کنند که غرور و نخوت از آفات بزرگ دوستی است. کسی که سری پر غرور و رفتاری نخوت آمیز دارد، دوستان خود را از دور خود می پراکند و به دوستی او کمتر کسی ابراز میل و رغبت می کند.
برعکس مردم فروتن و متواضع، با رفتار خود دوستان را جلب می کنند. فرد خودپسند با هیچکس نمی تواند دوست شود، زیرا مردم نمی توانند خود پسندی و نخوت دیگران را تحمل نمایند.22
دوست یابی
سن نوجوانی، زمان بستگی های بزرگ و اندیشه درباره آنست. شاید فصل درخشانترین غمها و امید هاست نوجوانان حرص معاشرت دارند، اما هنگام برخورد با بی تفاوتی و منع جلوگیری بزرگترها آنرا در اختفا نگهدارند و در خود فرو می ریزند و رفتار ناشایست ازآنها سر می زند.
آنها در این سن و در این موارد می خواهند استقلال و " بزرگی" خود را نشان دهند. و تمایل به جنس مخالف در این سن با کمی اختلاف، در دختر و پسر ظهور می کند . دوستی نوجوانان بر خلاف روابط دوستانه کودکان دبستانی، خصوصیت انتخابی دارد. اغلب نوجوانان از بزرگترها می پرسند چطور دوست انتخاب کنیم؟ آنها در حقیقت هنوز نمی توانند به وضوح اساس دوستی را بفهمند و درک کنند.، معنی دوستی واقعی، بزرگ است، دوستی انسان را به خود جلب می کند، پشتیبانی می دهد دلگرم می سازد. و نمی گذارد غم و اندوه بدل راه یابد. بیهوده نیست که مردم می گویند اندوهی که تقسیم نشده باشد. اندوه مضاعف است و شادی تقسیم نشده نیز مضاعف است.
درباره اهمیت دوستی واقعی تصنیف هائی سرورده اند. شعرها و ضرب المثل هائی گفته اند " در دوستی" راستی است " عقلای قوم گفته اند " هر که در دوستی درستکار باشد برادر تنی است. " " خودت را به کشتن ده تا دوستت را نجات دهی"
اساسی ترین ملاکهای دوست یابی عبارتند از: اعتماد ، نجابت، راستی، و ادب در روابط نوجوانان. سعی و کوشش در دفاع از دوست و کمک به او در هر موردی، توانائی گوشزد کردن اشتباهات و عدم شایستگی ها و متقاعد کردن ولی در صورت لزوم و تغییر دادن رفتار زشت و بر طرف کردن خشونت گستاخی و بی بند و باری و غیره است.
در دوستیهای اولیه نوجوانی اصول ضروری روابط یعنی احترام به شخصیت پی ریزی می شود. ملاک دوستی واقعی، صمیمت و یکرنگی آنها نسبت به یکدیگر است و آنها مواظب رفتار خود با دوستان خود باشند. و نوجوانان واقعاً به وجود خود در مرحله طوفان افتخار کنند و باید متقاعد شوند که زیبائی واقعی زیبائی روح انسان است . ملاحت و زیبائی مربوط به شخصیت او است.23
نوجوانان در انتخاب دوست ها همانند سازی می کنند و دوستی آنها با همگنان است. دوستی با کسی که با همان مسائل، همان شکستها، تردیدها، طغیانها، علاقه ها، و همان تشویق ها و اضطرابها روبرو است که خود با آنها دست به گریبان است . همانند سازی با کسی که نوجوان خود را در او می یابد سهیم کردن او در احساسات و حالاتی که تحملش برای فرد سنگین و ناگوار است ، کمک ارزشمندی در برخورد با مشکلات و تحولات درونی به شمار می آید. اگر بپذیریم که دوستی امتزاج کامل دو موجود است، ناگزیر به این اعتقاد میرسیم که دوستی در دوره نوجوانی و پس از آن بروز می کند.
چون دوستیهای دوره کودکی تنها رقابتهای ساده ای هستند که بر اثر اشتراک عادات و مشغولیتها و بخصوص بازی بوجود می آیند. از حدود 11 سالگی به بعد این دوستی ها محکم تر شده و بعد جنبه انتخابی پیدا می کنند. در دوره نوجوانی دوست حامی ( من) یا به عبارت صحیح تر یک " من" دیگر است
عموماً در بیشتر موارد انتخاب دوست صورت آرمانی پیدا می کند و مانند آئینه تصویر مطمئنی را از نوجوانان ارائه می دهد به همین علت پیوندهای دوستی در شخصیت جوان تاثیر بسیار می گذارند . و قطع شدن آنها به شخصیت او لطمه وارد می سازد. دوستیهای دوران بلوغ اغلب میان دو نفر به وجود می آید و گاه موجب مختل شدن رشد اجتماعی شده پیوستن به گروه را دشوار می سازد. در میان پسران 12 الی 14 تا 15 ساله بسیار دیده شده که مرتب از بهترین دوست به دیگری روی می آورند و رفیق عوض می کنند. این دوستیها با جدائی و مفارقت فراموش می شوند. حتی چنانچه جدائی در ابتدا بسیار مشکل باشد. کافی است مدرسه یا حتی کلاس عوض شود تا رشته محکم دوستی سست گردد. ارتباطی که میان شدت دوست یابی ثباتی آن وجود دارد. ناشی از متغیر و متحرک بودن تصویر نوجوان از خودش است از این گذشته شبیه ساختن خود به دیگری باعث می شود تا فاصله میان دو موجود از میان برود.
آنگاه که نوجوان به همانند سازیهای پی در پی خاتمه می دهد. دوستیها و رفاقتهای وی نیز به ثبات و پایداری می رسند.در این صورت دوست همانگونه که هست و با تمام خصوصیت که دارد. پذیرفته می شود و به دلیل آنچه که هست مورد محبت قرار می گیرد. در اینجا لازم به تکرار است که دوستی نوجوانی در ابتدا به عشق شباهت دارد نوجوان در مورد دوست خود هیجانات و تمایلاتی را ابراز می دارد. که بعدها به تشدید غرایز جنسی متوجه جنس مخالف می شود. اما هنگامیکه دوستی از این هاله هیجانی عاری شد به همان نسبت نیز پایدارتر و محکمتر می شود. دوستی دوره نوجوانی صرف نظر از غنای معنوی و نتیجه مطمئن کننده و امنیت دهنده آن باعث چیره شدن او بر تشویق ناشی از بلوغ و تشدید عقده ادیب می شود.
پیوندهای دوستی دوره نوجوانی را می توان به استراحت گاهی تشبیه کرده که نوجوان پیش از ورود به دنیای ناشناخته عشق، لحظه ای در آنجا می آساید نیروی خود را تجدید می کند و اعتماد خود را بدست می آورد. 24
" طرد شدن و پذیرفته شدن از سوی همسالان "
پذیرفه شدن از طرف همسالان بستگی به داشتن تعدادی از خصوصیات شخصیتی دارد بطور کلی خصوصیات حاکم بر فرهنگ و جامعه ای که کودک در آن زندگی می کند از اهمیت خاصی برخوردار است، مانند جذابیت جسمانی، محبوبیت به همراه می آورد. حال آنکه خصوصیات منفی مثل رشد نیافتگی باعث طرد شدن کودکان می شود.25
کودکان محبوب رفتاری دوستانه تر دارند، برون گراتر هستند در برقراری ارتباط با دیگران مهارت دارند. مهربانترند و با دیگران همکاری می کنند.
کودکان مطرود لزوماً رفتاری غیردوستانه ندارند و لزوماً از بقیه کمتر، اجتماعی نیستند. ولی غالباً از طرف دیگران مورد تمسخر قرار می گیرند. درگیر دعوا می شوند و گاهی رفتاری رشد نیافته، ضد اجتماعی و نامناسب دارند.26
آنچه در روابط بین همسالان اهمیت دارد. وابستگیهای خاصی است، که بین آنان ایجاد می شود دوستان حکم "درمانگر" قابل اعتماد و سرمشق رفتاری را برای کودکان دارند و اعمال او را که معیارهائی متفاوت از معیارهای بزرگسالان دارد، ارزیابی می کنند. پاداش و تنبیه آنان در تغییر شکل رفتار او تاثیر می گذارد.کنش متقابل با دوستان باعث می شود. او احساسات و عقاید دیگران را درک کند و در برابر آن حساس باشد. دوستی های پیش بینی غالباً بستگی به محل زندگی کودکان و علائق و فعالیتهای مشترک و داشتن اسباب بازیهای جالب دارد. (هیز 1978)
کودکان وقتی از دوستان خود حرف می زنند می گویند با هم کاری جالب می کنند و به یکدیگر کمک می کنند و با هم دعوا نمی کنند ( برنت 1981) بی ککو ولایپا (1975) پیش از دوره نوجوانی نزدیکی و وفاداری از مهمترین معیارهائی برای انتخاب دوستان است بخصوص در میان پسرها کودکانی که به یک مدرسه می روند و در یک محله زندگی می کنند معمولا از لحاظ طبقه اجتماعی شبیه به هم هستند پس دوستانشان هم اغلب از بین همین افراد است. البته دوستان کودک لزوماً ازلحاظ هوشی و خصوصیات شخصیتی شبیه به او نیستند. ولی علایق ، نگرشها ، خصوصیات اجتماعی و ارزشهای مشترک دارند ( بیران 1966) هم چنانکه کودکان به دوران نوجوانی می رسند از هر لحظه و در هر طبقه اجتماعی که باشند، آنهائی که مایلند به دانشکده بروند با هم دوست می شوند و آنهائی که نمی خواهند به دانشکده بروند و هدفهای دیگری دارند به طرف هم جذب می شوند( دانکن- فیدرمن 1972)
به کمک مطالعات طولانی مدتی درباره دوستیهای دوران نوجوانی نقش شباهتهای شخصی در ایجاد و تداوم دوستی و نیز نفوذ دوستان در اجتماعی شدن کودکان آشکار شد ( کندن- 1978) دوبار، بار اول در آغاز مدرسه و بار دوم در پایان آن نوجوانان دبیرستانی را از لحاظ دوستانی که انتخاب کرده بودند، گرایشهای اجتماعی و خصوصیات شخصی ارزیابی کرد. سپس شباهتهای بین دوستان را در سه الگوی دوستی بررسی و مقایسه کرد.
دوستی های پایدار آنهائی که در آغاز سال با هم دوست بودند ولی در پایان سال دوست نبودند. دوستی های جدید آنهائی که از آغاز با هم دوست نبودند و با هم طی سال دوست شدند.شباهت بین افراد در انتخاب دوست و تداوم دوستی نقش مهمی داشت.
کودکانی که طی سال با هم دوست شدند و آنهائی که دوستی شان را طی سال حفظ کردند. بیش از آنهائی بودند که در پایان سال دوستی شان را به هم می زدند. به یکدیگر شباهت دارند. این دوستی ها از لحاظ اجتماعی شدن نیز در کودکان تاثیراتی داشت. کودکانی که در طول سال دوست باقی ماندند در پایان سال به هم شباهت بیشتری پیدا کردند و دوستان جدید هم خود را با خصوصیات یکدیگر تطبیق دادند و در پایان سال بیش از زمانی که با هم دوست نبودند به یکدیگر شبیه شدند.
بهترین تاثیر دوستی های نزدیک، این است که برای نوجوان حکم نوعی درمان را دارد. به نوجوان این امکان را می دهد که احساس سرکوب شده خود اعم از خشم و هیجان را ابراز کند و نوجوان در می یابد که دیگران هم امیدها، ترسها و تردیدهائی نظیر او دارند.
از آغاز نوجوان در برابر خطرات احتمالی آشکار کردن احساسات درونیشان حساسند، جای تعجب نیست که می بینیم به هنگام صحبت درباره دوستی در مورد نیاز به امنیت تاکید خاصی دارند. آنان بیش از هر چیز به دوستی نیاز دارند که وفادار و قابل اطمینان باشد و به همین اندازه هم به دوستی احتیاج دارند. که به حرفهای آنان گوش کند و آنان را درک کند. و این تمایل در مورد دخترها بخصوص بیشتر است.27
دولتی های نزدیک به نوجوانان، این آزادی را می دهد که از یکدیگر استفاده کنند و به همین دلیل می آموزند که رفتار، علایق یا عقاید خود را اصلاح کنند بی آنکه از سوی سایرین طرد شوند.28
علاوه بر این دوستی که واقعاً سعه صدر دارد به نوجوان علاقه دارد و برایش ارزش قائل است می تواند کاری کند که او دست از شک کردن در مورد ارزش واقعی خود بر دارد. خلاصه کلام آنکه دوستی های نزدیک به نوجوانان کمک می کند تا هم هوی خود را پیدا کنند وهم احساس اعتماد به نفس کنند و به هویت خود افتخار کنند. متاسفانه دوره دوستی های دوران نوجوانی همیشه با آرامش توام نیست.
از آنجا که دوستی های آنان با عواطف شدید توام است زودتر از دوستی های بزرگسالان از بین می رود.
نوجوانانی که مشکلات شخصی بسیار دارند به دوستان نزدیک نیاز بیشتری دارند. اما توانائی چندانی برای حفظ دوستی ندارند حتی با ثبات ترین نوع دوستی بین نوجوانان هم گاهی شدت و ضعف پیدا می کند به این دلیل که هر یک از طرفین در دوره ای است که نیازها، احساسات و مشکلاتش مدام تغییر می کند.( بل 1980 ، کانچر، 1979)
معمولاً دوستان نزدیک، هم جنس و هم سن و هم نژاد و هم مدرسه و همکلاس هستند و در زمینه اجتماعی، اقتصادی و بومی مشترکی دارند. ( هارتاب- 1983)
ولی از لحاظ رفتار و یا عقاید به همان اندازه شباهت ندارند. با وجود این دوستان نزدیک، معمولاً از لحاظ هوشی رفتار اجتماعی، نمره، هدفهای تحصیلی و شغلی ، همنوائی با انتظامات بزرگسالان ، میزان مشارکت در فعالیت های گروهی همسالان و استفاده از سواد، مواد مخدر، الکل به یکدیگر بیشتر شبیهند تا آنهائی که صرفاً با یکدیگر آشنا هستند. ( هارتاپ – 1983)
علت این امر تا حدودی اینست که دوستان در طول دوران دوستی با یکدیگر شباهت بیشتری پیدا می کنند. البته استثناء هم وجود دارد. مثلا ممکن است پسر درس خوانی، بهترین دوستش بسیار شلوغ و برون گرا باشد و بیشتر به فعالیتهای خارج از مدرسه علاقمند باشد تا به فعالیتهای مدرسه بطور کلی نوجوانان وقتی از طرف همسالان خود پذیرفته می شوند آنها کسانی هستند که دیگران را دوست دارند.
اینگونه نوجوانان ، انعطاف پذیر، همدل ، سرزنده، و شوخ طبع قلمداد می شوند. علاقه به اعتماد به نفس دارند و رفتارشان طبیعی است. از اتکاء به نفس قوی برخوردار هستند. بی آنکه متکبر باشند. ابتکار عمل دارند. مشتاقند و برای فعالیتهای گروهی برنامه ریزی می کنند. ( پیترسون – 1984)
نوجوانانی محبوب تلقی می شوند که به دیگران یاری رسانند و به این ترتیب که این احساس را به دیگران بدهند که پذیرفته شده اند و نوجوانان را تشویق به کنش متقابل سازنده کنند و فعالیت های گروهی جالب و لذت بخش تدارک ببینند ( ساوین- ویلیامز 1980)
نوجوانانی که معذب هستند و احساس عدم اعتماد به نفس می کنند، خجالتی هستند و با حالتی عصبی و کناره گیری واکنش نشان می دهند، معمولاً با بی اعتنائی همسالان خود روبرو می شوند و به صورت یک منزوی اجتماعی در می ایند.
نوجوانانی که به هنگام احساس عدم امنیت با پرخاشگری زیاد، تکبر و جلب توجه کردن دیگران واکنش نشان می دهند. از سوی دیگران طرد می شوند.
به همین نحو نوجوانی که خود محور است یا نیازهای دیگران را نمی بیند یا قادر به فهم ان نیست، مدام نیش و کنایه می زند، بی ملاحظه است و با دیگران مساعدت نمی کند با بی اعتنائی دیگران روبرو می شود.
تعداد معدودی از تک روها که به هدفها و علایق خود اعتماد دارند و حس هویت خود را در ان قوی می بینند. احتمالاً نه نیازی به تایید همسالان دارند و نه به دنبال آن هستند. ولی غالب نوجوانان که برای قضاوت در مورد ارزش خود به واکنش دگیران اهمیت می دهند تایید همسالانشان برایشان مهم است. نوجوانان غیر محبوب در یک دوره باطل گرفتارند این نوجوانان که از لحاظ عاطفی دچار مسئله هستند ذهنشان به خود مشغول است و در مورد خود احساس ایمنی می کنند از سوی دیگران با بی اعتنایی روبرو می شوند در عین حال آگاهی از اینکه از سوی همسالان پذیرفته نمی شوند و نداشتن امکان برای شرکت در گروه آنان و آموختن از فعالیتهای گروهی عدم اعتماد به نفس انان را تشدید می کند و به احساس انزاوی اجتماعی آنان دامن می زند.29
آشکار است که پذیرش از سوی همسالان مطلوب همه نوجوانان است بخصوص اگر بر اساس کمک متقابل و سهیم شدن در علایق، مشترک باشد. البته به عقیده ما شاید در خیال والدین طبقه متوسط و بالا بر محبوبیت تاکید بیش از حدی می شود. غالب نوجوانان گاهی احساس عدم تعلق می کنند و احساس ناراحتی ناشی از آن، هرچند که موقتی است ولی ممکن است عمیق باشد اگر والدین بیش از حد بر محبوبیت تکه کنند غالباً به مشکلات نوجوان می افزایند.
" تحقیقاتی که در رابطه باموضوع تحقیق انجام شده "
" پیشینه تحقیق " ( عقاید و نظرات مربوط به موضوع مورد تحقیق)
1- عنوان: ارزشیابی چند بعدی مفهوم دوست بر حسب سن و جنس، مولف شهلا هاشمی نژاد سال تالیف 1359-1358 استاد راهنما: نیکو چهر محسنی
پایان نامه در دانشکده علوم تربیتی موجود است. این تحقیق در دو گروه سنی (13-11) قبل از بلوغ و گروه سنی (25-20 ) ساله بعد ازبلوغ در بین افراد مذکر و مونث انجام گرفته است. پنج عامل زیر بر حسب سن و جنس مقایسه شده اند.
جامعه آماری 150 نفر دانش آموز دختر و پسر.
1- خصوصیات شخصیتی دوست که عبارتند از: پای بند بودن به هدف، شخصیت قوی، احساس مسئولیت، عدم ظاهر سازی، توانائی در انجام کارها و عدم سوء استفاده از دوستی.
2- مقبولیت فرد از نظر دوست.
3- یگانگی و نبودن حجاب میان شخص و دوست
4- اشتراک فکری و عقیدتی
5- انتظار کمک مادی و معنوی
نتایج آماری:
1- خصوصیات شخصیتی دوست در دوره قبل و بعد از بلوغ تفاوت معنی داری ندارد. در ضمن عامل جنسیت تفاوتی وجود ندارد.
2- در ضمن در بخش عامل مقبولیت فرد از نظر دوست، به حسب سن و جنس – تفاوت معنی دار وجود دارد و با توجه به میانگین بدست آمده این خصوصیات در بین دختران از اهمیت بیشتری برخوردار است و در بعضی موارد پسران قوی ترند.
3- در عامل یگانگی و نبودن حجاب میان فرد و دوست بر حسب سن تفاوت معنی دار ندارند. اما بر حسب جنس تفاوت معنی دار وجود دارد.
4- عامل اشتراک فکری و عقیدتی در دو بعد سنی با یکدیگر تفاوت معنی دار ندارد. در رابطه با عامل جنسی تفاوت معنی دار دیده می شود.
5- در عامل انتظار کمک مادی و معنوی بر حسب سن و جنس تفاوت معنی دار ندارد بدین صورت که این خصوصیت در دوران قبل از بلوغ از اهمیت بیشتری دیده می شود و در رابطه با عامل جنسیت تفاوت معنی داری وجود دارد.
خلاصه نتایج: خصوصیت شخصیتی دوست ( بهترین دوست) هم در بین افراد نابالغ و هم در بین بزرگسالان از اهمیت یکسانی برخوردار است. وعامل سن بر روی آن تاثیری ندارد. هم چنین از نقطه نظر جنسی نیز تفاوتی بین پسران و دختران وجود ندارد. بنابراین برای گروههای جنسی مخالف ( مختلف) خصوصیات شخصیتی دوست از اهمیت بیشتری برخوردار بوده است.
نبودن حجاب و یکرنگی و انتظار کمک مادی و معنوی بیشتر در ارتباط با خصوصیات فرهنگی و شخصیتی دوست است. مقبولیت از نظر دوست و اشتراک فکری و عقیدتی در ارتباط با عامل رشد و تکامل فیزیکی و روانی می باشد. در ضمن برخی از ابعاد از جمله مقبولیت از نظر دوست، نبودن حجاب و یگانگی، اشتراک فکری و عقیدتی میان شخص و دوست در نزد پسران از اهمیت بیشتری برخوردار است. که در برقراری و ایجاد رابطه دوستی نقش تعیین کننده و موثری دارند. می توان گفت چنین اهمیتی به خاطر مسائل عاطفی و احساسی و روشهای خاص تربیتی میان نوجوانان است که باعث می شود در انتخاب دوست نیز چنین ملاکهائی را در مدنظر داشته باشد.
2- عنوان: مطالعه و مقایسه عوامل دوستی قبل و بعد از انقلاب بین دانش آموزان اول و دوم و سوم دبیرستان – ملایر مرتضی زندی، دانشکده تربیت مدرس ملایر به راهنمائی استاد حسین رضوی سال 1369 روی 120 نفر انجام گرفته است. عواملی که در این تحقیق سنجیده می شود عبارت هستند از داشتن صفات و سجایای پسندیده اخلاقی کمک درسی به اشکال مختلف، همسایگی، هم محلی، شاگرد ممتاز بودن، کمک و همکاری در حل مشکلات ، سابقه همکلاسی و دوستی فامیلی و آشنایی خانوادگی همکلاسی و پیش هم نشستن در کلاس….
کمک جنسی و نقدی، خصوصیات مشترک ، همکاری در تفریحات و گذراندن اوقات فراغت، داشتن شخصیت بارز، موجبات خوشحالی و شادی دیگران را فراهم کردن، زیبائی و جذابیت.
خلاصه نتایج:
طبق یافته های تحقیق، پسران و دختران هر دو به داشتن صفات و سجایای اخلاقی پسندیده در درجه اول ، نسبت به سایر عوامل ذکر شده اهمیت قایل شده اند . گروه پسران به میزان 7/1 % از دختران بیشتر به این عامل توجه کرده اند. کمک درسی به اشکال مختلف در درجه دوم اهمیت قرار گرفته است و درصد فراوانی دختران در این مورد بیشتر است.
درصد فراوانی گروه دختران به سابقه دوستی، همکلاسی، هم محلی، فامیلی آشنائی خانوادگی پیش هم نشینی در کلاس بیشتر از پسران به عواملی چون کمک و همکاری در حل مشکلات، شاگرد ممتاز بودن، داشتن شخصیت بارز همکاری در تفریحات و اوقات فراغت بیشتر ارزش قایل شده اند. نتایج دیگری بدست آمد و معلوم شد که ارزشها و عوامل دوستی نوجوانان بعد از انقلاب اسلامی بیشتر به جنبه های انسانی معطوف شده است بطوری که ارزشها و عوامل مربوط به خصایص انسانی بعد از انقلاب اسلامی بیشتر به جنبه های انسانی معطوف شده است به طوریکه ارزشها و عوامل مربوط به خصایص انسانی بعد از انقلاب اسلامی افزایش قابل توجهی نسبت به ارقام ذکر شده در قبل از انقلاب داشته است.
3- عنوان : پیش بینی ارتباطات درون شخصیتی در زمینه آشنایی ذهنی توسط William .B Smavely. (1977) پایه های این تحقیق اهمیت تشابه در زمینه های قبلی و استنباط های شخصی در کیفیت ارتباط گیری است.
تحقیق مزبور یک نمونه 78نفری با توزیع سنی 78-19 سال انجام شده که با توجه به کدام خصوصیات است که افراد می توانند در سطح بالا یا پست تری ارتباط برقرار کنند. نتایج نشان داد که تشابه و استنباط شخصی و علاقه افراد از عوامل مهم در برقراری ارتباط گیری می باشد.
4- تحقیق دیگری در کانادا انجام شده تحت عنوان آزمایش گرایشهای چند جانبه دوستی که در آن سه هدف مورد توجه بوده است.
1. احتیاج به ساختن شاخصی برای بعدهای مختلف دوستی.
2. فهرست هایی که بتوانند مفاهیم مختلف دوستی را در سطوح مختلف ارتباطات اندازه گیری کنند.
3. مشخص کردن متغیرهایی که در توسعه دوستی دخالت دارند.
این تحقیق روی 1167 دانش آموز دبیرستانی انجام شده و براساس طبقه بندیهای انجام شده 11 بعد و جنبه دوستی در هر سطوح دوستی مشخص شده است. تحقیق کانادا نشان داد که بعدهای مختلف دوستی در تمام سطوح دوستی وجود دارد و از هم جدا نمی شوند.
بعضی از این ابعاد یازده گانه فقط در یک مرحله رشدی پدیدار می شوند. دیگر بعدها در 2 یا 3 مرحله از رشد و برخی دیگر در تمام مراحل رشد دیده می شود. این یافته ها این نتیجه را بدست می دهند.
که در مراحل مختلف رشد و تعادل، استنباطهای مختلفی نسبت به دوستی وجود دارد.
فصل سوم
روش اجرای تحقیق
روش شناسی
1-
جامعه هدف
جامعه هدف یا جامعه مورد مطالعه شامل:
دانش آموزان کلاسهای اول دبیرسانهای پسرانه شهرسان ملایر که در سال تحصیلی 74-73 به تحصیل اشتغال دارند می باشد.
2- نمونه و روشهای نمونه گیری:
در حال حاضر 7 دبیرستان پسرانه در این شهر دایر است که از بین انها 4 دبیرستان بهعنوان جامعه نمونه مورد برسی قرار می گیرد (دبیرستانهای دکتر شریعتی- دکتر معین، حاج علی طوسی، میرشاهولر) در این تحقیق سعی شده است جامعه نمونه دربرگیرنده طبقات مختلف اجتماعی باشد.
بنابراین دبیرستان حاج علی طوسی که در شمال شهر قرار دارد و دبیرستان دکتر شریعتی در مرکز شهر قرار دارد. و از پر جمعیت ترین دبیرستانهای شهر است و هم چنین دبیرتسان دکتر معین و میرشاهدلو در برگیرنده دانش آموزنی هستند که اکثراً در جنوب شهر و از طبقات پائین اجتماعی اقتصادی هستند. بعنوان جامعه نمونه انتخاب گردیدند. در ضمن برای اجرای پرسش نامه جهت کسب مجوز به اداره آموزش و پرورش شهرستان ملایر مراجعه گردید و از دایره مربوطه چهار برگ معرفینامه برای اجرای طرح تحقیق با موافقت حراست اداره به مدارس مربوطه صادر گردید. و از بین 4 دبیرستان 300 نفر دانش آموزان با روش نمونه گیری تصادفی ساده از بین 7 دبیرستان 4 دبیرستان انتخاب شد. و از هر یک از این چهار دبیرستان ( شریعتی 3 کلاس، حاج علی طوسی 3 کلاس دکتر مین 2 کلاس و میرشاهولد نیز 2 کلاس) به روش تصادفی ساده جمعاً 10 کلاس پایه اول با احتساب هر کلاس 30 نفر در مجموع 300 نفر دانش آموزان پایه اول انتخاب شد.
3- روش جمع آوری اطلاعات یانوع تحقیق:
این تحقیق از نوع تحقیق توصیفی با تاکید بر روش بر آوردی است و نظرات دانش اموزان پسر مقطع متوسطه در مورد ملاکهای انتخاب دوست در سال تحصیلی جاری ( 74-73) مورد بررسی قرار می گیرد.
4- ابزار جمع آوری اطلاعات:
ابزار جمع آوری اطلاعات یا ابزار اندازه گیری در این تحقیق ابزار اندازه گیری برای انتخاب دوست یاملاکهای دوست یابی ( پرسشنامه ) است.
پرسشنامه به تعداد 36 سوال از نوع سئوالات چند ارزشی و با 5 گزینه ( پاسخ) ساخته شده و در اختیار دانش آموزان قرار گرفت. این پرسش نامه دارای سه دسته سوال است که هر دسته از سوالها یکی از متغیرهای مورد بررسی در سوالات تحقیق را ارزیابی می کند.
5- روشهای آماری بکار رفته
بعد از اجرای پرسش نامه روی 300 نفر از دانش آموزن و جمع آوری آنها فراوانیهای مطلق و درصدی کل پرسشنامه استخراج گردید. قبل از تجزیه و تحلیل داده ها، ضریب پایانی تست محاسبه گردید، برای این کار 40 پرسش نامه بطور تصادفی انتخاب شد و ضریب همبستگی بین سوالات فرد- زوج با استفاده از فرمول ضریب همبستگی " پیرسن" محاسبه گردید. و ضریب پایانی کل تست " پرسش نامه " 87% شد و این عدد نشان می دهد که این پرسش نامه از ضریب پایانی کافی برخوردار است . جهت تجزیه و تحلیل سوالات از آزمون نسبت به استفاده شد.
چون پاسخهای سوالات، زیاد و پراکنده بود. بکار بردن فرمول " نسبت" در مورد تک، تک آنها مستلزم صرف وقت زیادی بود، جهت سهولت و سرعت و دقت بیشتر در محاسبات در پاسخ های " خیلی زیاد و زیاد" را " زیاد" و پاسخهای " خیلی کم و کم" را به " کم" تبدیل شدند.
بنابراین هر سوال با سه پاسخ ( زیاد- تا حدودی- کم) با استفاده از آزمون نسبت مورد محاسبه واقع شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل نتایج کمی و کیفی
در این فصل تک تک سوالات مورد ارزیابی قرارگرفته و با توجه به آزمون نسبت
بررسی گردیده و Z هر سوال شخصی که با Z جدول در سطوح اطمینان 95% و 99% و 999% سنجیده شده و در نهایت در زمینه سه فرضیه یاد شده Z هر کدام جداگانه حساب شده و نتیجه گیری کلی شده است.
تجزیه و تحلیل اطلاعات ( داده ها)
سوال 1: علاقه دارم دوستم صورتی زیبا و جذاب داشته باشد.
جدول 4-1 فراوانی مطلق و درصدی سوال1
پاسخ
فراوانی
خیلی زیاد
زیاد
تا حدودی
کم
خیلی کم
بی جواب
مطلق
26
19
153
37
55
10
درصدی
67/8
33/6
51
34/12
33/18
33/3
توضیح: جهت سرعت و دقت و جلوگیری از تکرار محاسبات جزئی پاسخهای خیلی زیاد و زیاد جمع شده و به پاسخ " زیاد" تبدیل می شود و پاسخهای خیلی کم و کم نیز با هم جمع شده و به پاسخ کم تبدیل می شود. بنابراین جدول تغییر یافته و به شکل زیر خواهد بود.
جدول 4-1 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 1
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
45
153
92
10
12
001/0
8
001/0
67/6
001/0
درصدی
15
51
67/30
33/3
(الف
(ب
(ج
سپس Z بدست آمده هر یک از سوالات را با سطوح اطمینان جدول می سنجیم.
999/0
99/0
95/0
سطوح اطمینان
29/3
58/2
96/1
منظور از P1 فراوانی درصدی گزینه 1 و P2 فراوانی درصدی گزینه 2 و (PM) میانگین فراوانی درصدی گزینه 2 و 1 می باشد که با استفاده از فراوانی مطلق محاسبه گردیده .
F فراوانی درصدی و N تعداد نمونه
سوال 1 جدول 4-1 علاقه دارم دوستم صورتی زیبا و جذابداشته باشد.
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
45
153
92
10
12
001/0
8
001/0
67/6
001/0
درصدی
15
51
67/30
33/3
تفسیر: الف) چون اندازه Z مشاهده شده بین پاسخهای 1و2 یعنی(12) در سطح اطمینان 999/0 از اندازه مبین Z جدول (29/3) خیلی بزرگتر است. لذا فرض صفر رد می شود. بنابراین بین پاسخهای 1و2 تفاوت معنی دارد و معتبری وجود ندارد.
ینی ملاک زیبائی صورت و جذاب برایشان زیاد اهمیت ندارد. بلکه ( تاحدودی) ( در حد متوسط) بدین ملاک اهمیت می دهند. ب) چون Z مشاهده شده بین پاسخهای 3 و 1 یعنی ( 8) از اندازه مبین Z جدول (29/3) در سطح اطمینان 999/0 بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود. و بین دو پاسخ تفاوت معنی دار وجود دارد یعنی ملاک صورت زیبا و جذاب در بین دانش آموزان مقطع متوسطه در انتخاب دوست از درجه اهمیت کمی برخوردار است.
ج ) Z محاسبه شده بین پاسخ های 3 و 2 یعنی (67/6) از مقدار Z جدول (29/3) در سطح اطمینان 999/0 بزرگتر است. لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی می توان قضاوت کرد که بین این دو پاسخ تفاوت معنی دار وجود دارد. بنابراین ملاک زیبائی در این مقایسه ( بین پاسخ 3 و 2) تا حدودی ( در حد متوسطه) از درجه اهمیت برخوردار است " نتیجه: ملاک زیبائی صورت در انتخاب دوست در بین دانش دانش آموزان پسر کلاسهای اول مقطع متوسطه ( گروه نمونه) تا حدودی و حتی مایل به کم از درجه اهمیت برخوردار است.
سوال 2- شیک پوش و خوش لباس بودن
جدول شماره 4- فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 2
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
52
132
106
10
9
001/0
6
001/0
3
01/0
درصدی
34/17
44
33/53
33/3
تفسیر: الف) چون اندازه Z محاسبه شده بین پاسخهای (2و1) یعنی ( 9) در سطح اطمینان 999/0 از اندازه Z مبین جدول یعنی (29/3) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود بنابراین تفاوت بین دو پاسخ زیاد و تا حدودی کاملاً معنی دار است. یعنی با اطمینان 999/0 می توان گفت افراد آزمودنی به پاسخ تا حدودی ( متوسط) بیشتر اهمیت می دهند یعنی شیک پوش و خوش لباس بودن تا حدودی به طور متوسط برایشان اهمیت دارد. ب) چون اندازه Z مشاهده شده بین در پاسخ (3و1) یعنی 6 در سطح اطمینان 999/0 از اندازه Z مبین جدول ( 29/3) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود. و بین این دو پاسخ تفاوت وجود دارد یعنی این ملاک اهمیت (کمی) برای دانش آموزان دارد. ج) چون اندازه Z مشاهده شده یعنی (3) در سطح اطمینان 99/0 از اندازه مبین Z جدول ( 58/2) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان 99/0 بین این دو پاسخ ( تا حدودی کم) تفاوت وجود دارد. یعنی درصد بیشتری از دانش آموزان به ( تا حدودی) جواب داه اند و این سوال تا حدودی اهمیت دارد نتیجه : اکثریت دانش آموزان تا حدودی و تعدادی نیز به میزان کم برای این ملاک اهمیت قایل هستند. یعنی نظراتشان مایل به کم است.
سوال 3- ساده وبی الایش باشد.
جدول 4-3 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 3
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
250
33
17
4
67/24
001/0
33/24
001/0
5/2
05/0
درصدی
67/82
33/10
67/5
33/1
تفسیر: الف ) Z محاسبه شده یعنی 67/24 در سطح اطمینان 999/0 از اندازه Z مبین جدول یعنی ( 29/3) خیلی بزرگتر است لذا فرض صفر رد می شود بنابراین پاسخ یعنی تفاوت بین پاسخ ( 1 و 2)بسیار معتبر و معنی دار است یعنی با اطمینان بسیار زیاد می توان قضاوت کرد که در صد بالائی از دانش آموزان به ملاک سادگی و بی آلایشی بردن دوست اهمیت زیادی می دهند و این ملاک برای آنها زیاد اهمیت دارد.
ب) چون Z (3و2) محاسبه شده یعنی 33/24 در سطح اطمینان 999/0 از اندازه مبین Z جدول 29/3 خیلی بزرگتر است لذا فرض صفر رد می شود. بنابراین بین دو پاسخ زیاد – کم تفاوت معنی دار وجود دارد. یعنی با اطمینان بسیار زیاد می توان قضاوت کرد که دانش آموزان به این ملاک زیاد اهمیت می دهد. ج) چون Z(3و2) محاسبه شده یعنی ( 5/2) در سطح اطمینان 95/0 از اندازه مبین Z جدول یعنی 96/1 بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود یعنی بین پاسخ 3و2 تفاوت معنی دار وجود دارد. به این ملاک تا حدودی اهمیت می دهند. نتیجه: بنابراین در حالیکه تعداد خیلی زیادی از گروه نمونه به سادگی و بی آلایشی بودن دوست در حد زیاد اهمیت می دهند. تعداد اندکی نیز ملاک مطرح شده را تا حدودی ارزش قایل هستند.
سوال4: ورزشکار و قوی باشد.
جدول 4-4 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال4
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
90
118
75
18
3
01/0
6/1
5%
67/4
001/0
درصدی
33/29
67/39
20/25
8/5
تفسیر: الف) چون Z محاسبه شده یعنی (3) در سطح اطمینان 99/0 از اندازه مبین Z جدول ( 58/25) بزرگتر است لذا فرض صفر رد می شود. با اطمینان 99/0 بین پاسخ (1و2) تفاوت معنی دار وجود دارد. یعنی درصد بیشتری از دانش اموزان تا حدودی و در حد متوسط به این ملاک اهمیت می دهند.
ب) چون Z(3و1) محاسبه شده در جدول یعنی(6/1) در سطح اطمینان 95/0 از اندازه Z مبین جدول یعنی 96/1 کمتر است، پس فرض صفر رد نمی شود و به قوت خود باقی است و می توان قضاوت کرد که بین پاسخ (1و3) تفاوت معنی دار وجود دارد. بنابراین دانش آموزان گروه نمونه اهمیت یکسانی برای پاسخهای زیاد و کم قایل می شوند. ج) چون Z(3و2) محاسبه شده یعنی (67/4) در سطح اطمینان999/0 از اندازه Z د جدول 29/3 بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی می توان قضاوت کرد که بین پاسخ (2و3) تفاوت معتبر و معنی دار وجود دارد. یعنی دانش آموزان تا حدودی و در حد متوسط به این ملاک اهمیت می دهند. نتیجه: دانش آموزان پسر کلاسهای اول مقطع متوسطه تا حدودی ( در حد متوسط ) به ملاک فوق اهمیت می دهند.
سوال5: بلند قد باشد.
جدول 4-5 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 5
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
50
151
83
16
12
001/0
8/5
001/0
67/7
001/0
درصدی
16
51
27
6
تفسیر: الف) چون Z محاسبه شده یعنی 12 در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول خیلی بزرگتر است، پس فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی می توان قضاوت کرد که بین پاسخ 1 و 2 تفاوت معنی دار وجود دارد. یعنی دانش آموزان تا حدودی برای این ملاک اهمیت قایل می شوند.
ب) چون Z (3و1) محاسبه شده یعنی 8/5 در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول 29/3 بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و با 999/0 اطمینان می توان قضاوت نمودکه بین پاسخهای 1و3 تفاوت وجود دارد یعنی دانش آموزان به بلند قد بودن دوست اهمیت کمی می دهند.
ج) چون Z(3و2) محاسبه شده یعنی 67/7 در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول (29/3) بیشتر است پس فرض صفر رد می شود و بین دو پاسخ تا حدودی و کم تفاوت واقعی وجود دارد و می توان گفت گروه آزمودنی تا حدودی و در حد متوسط به این ملاک اهمیت می دهند. نتیجه : آزمودنیها به این ملاک ( بلند قد بودن دوست) تا حدودی و حتی متمایل به کم یعنی در حدود متوسط پائین اهمیت می دهند.
سوال 6: اندامی متناسب داشته باشد.
جدول 4-6 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 6
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
143
104
45
8
33/4
001/0
11
001/0
67/6
001/0
درصدی
67/47
67/34
15
66/2
تفسیر الف) چون Z (2و1) محاسبه شده یعنی 33/4 در سطح اطمینان 999/0 از اندازه Z مبین جدول 29/3 بیشتر است پس فرض صفر رد می شود. لذا بین دو پاسخ زیاد و تا حدودی تفاوت معنی دار و معتبری وجود دارد. بنابراین درصد بیشتری از آزمودنیها به پاسخ زیاد جواب می دهند یعنی اندام متناسب در انتخاب دوست برای آنها ( زیاد) اهمیت دارد. ب) چون Z (3و1) محاسبه شده در جدول یعنی 11 در سطح اطمینان 999/0 از اندازه Z جدول 29/3 بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و دانش آموزان به پاسخ زیاد جواب بیشتری و این ملاک برای آنها از درجه اهمیت زیادی برخوردار است ج) چون Z (3 و 2) محاسبه شد ( 67/6 ) در سطح اطمینان 999/0 از اندازه مبین جدول 29/3 بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و در مقایسه در پاسخ تا حدودی کم و تا حدودی بیشتر جواب می دهند یعنی این ملاک تا حدودی اهمیت دارد.
نتیجه : آزمودنیها به داشتن اندام مناسب برای انتخاب دوست در حد زیاد و مایل به متوسط ارزش قایل هستند. یعنی همانطور که درصد بیشتری در حد زیاد پاسخ می دهند و درصد کمتری نیز وجود دارند که به این ملاک در حد متوسط ( تا حدودی) ارزش قایل می شوند.
سوال 7: از نظر جسمانی سالم باشد.
جدول 4-7 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 7
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
222
38
30
10
33/20
001/0
33/21
001/0
5/1
05/0
درصدی
74
67/12
10
33/2
تفسیر: الف) چون Z (2و1) یعنی 33/20 در سطح 999/0 از اندازه مبین Z جدول 29/3 خیلی بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی می توان قضاوت نمود که بین این دو پاسخ تفاوت واقعی و معنی دار وجود دارد. بنابراین این گروه آزمودنی به ملاک سلامت جسمانی در انتخاب دوست زیاد اهمیت می دهند.
ب) چون Z(3و1) محاسبه شده 33/21 در سطح اطمینان 999/0 از اندزاه مبین جدول 29/3 خیلی بزرگتر است . لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی می توان قضاوت نمود که بین 2 پاسخ (3و 2) تفاوت خیلی واقعی و معنی دار وجود دارد . بنابراین گروه نمونه به این ملاک در انتخاب دوست زیاد اهمیت می دهند. ج) Z(3و2) محاسبه شده 5/1 در سطح اطمینان 95% از اندازه مبین Z جدول 96/1 کوچکتر است لذا فرض صفر رد نمی شود و به قوت خود باقی است. یعنی دانش آموزان به پاسخ تا حدودی و کم تقریباً به یک اندازه جواب می دهند و درصد خیلی کم از آزمودنیها هستند که برای این ملاک تا حدودی و یا کم اهمیت قایل می شوند.
نتیجه: اکثریت دانش آموزان از بین ملاکهای انتخاب دوست به سلامت جسمانی دوست ارزش قایل می شوند.
سوال 8: مرتب و تمیز بودن
جدول 4-8 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 8
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
285
11
0
4
30
001/0
33
001/0
75/3
001/0
درصدی
67/93
4
0
33/1
تفسیر : الف) چون Z(2و1) محاسبه شده در جدول (30) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول 29/3 بسیار زیاد است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان بسیار زیادی میتوان قضاوت کرد که بین پاسخ 1و2 تفاوت وجود دارد. بنابراین اکثریت دانش آموزان به ملاک فوق در انتخاب دوست زیاد اهمیت می دهند.
ب) چون Z(3و1) محاسبه شده 33 در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول 29/3 بسیار زیاد است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان زیاد می توان گفت که بین پاسخ 3 و 1 تفاوت وجود دارد و افراد جامعه نمونه به این ملاک زیاد اهمیت می دهند، و کسی وجود ندارد که نسبت به این ملاک زیاد اهمیت می دهند و کسی وجود ندارد که نسبت به این ملاک اهمیت ندهد. ج) چون Z(3و2) مشاهده شده یعنی 75/3 در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول 29/3 زیاد است لذا فرض صفر رد می شود. یعنی تفاوت معنی دار بین پاسخ 2و3 وجود ندارد و در این مورد درصد اندکی نیز به این ملاک تا حدودی اهمیت می دهند.
نتیجه: می توان گفت که اکثریت دانش آموزان به مرتب و تمیز بودن در انتخاب دوست اهمیت زیادی می دهند و درصد خیلی کمی و بسیار اندکی هستند که برای این ملاک تا حدودی اهمیت قایل می شوند.
سوال 9: زرنگ و درس خوان باش.
جدول 4-9 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 9
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
258
33
7
2
25
001/0
28
001/0
9
001/0
درصدی
86
11
34/2
66/0
تفسیر: الف) چون Z(2و1) محاسبه شده 25 در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول 29/3 خیلی بزرگتر است لذا فرض صفر رد می شود. و با اطمینان کامل بین دو پاسخ 1و2 تفاوت وجود دارد. بنابراین درصد زیادی از دانش آموزان گروه نمونه برای زرنگ و درس خوان بودن دوست اهمیت زیادی قایل هستند.
ب) چون Z محاسبه شده 28 در سطح اطمینان 999/0 از جدول Z جدول 29/3 خیلی بزرگتر است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی می توان قضاوت کرد که بین دو پاسخ 3و1 تفاوت معنی دار وجود دارد. یعنی تعداد خیلی زیادی از گروه آزمودنی به این ملاک اهمیت می دهند.
ج: چون Z مشاهده شده 9 در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول 29/3 بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و بین دو پاسخ 3و2 تفاوت وجود دارد این ملاک تا حدودی برای آنها مهم است نتیجه: بنابراین اکثر گروه آزمودنی به ملاک فوق و درسخوان بودن در انتخاب دوست در حد زیاد اهمیت می دهند و عده ای نیز این ملاک تا حدودی برایشان اهمیت دارد.
سوال 10- گفتاری گیرا و جذاب داشته باشد.
جدول 4-10 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 10
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
254
35
8
3
33/24
001/0
33/27
001/0
5/4
001/0
درصدی
67/84
67/11
66/2
1
تفسیر: الف) چون Z(2و1) مشاهده شد 33/24 در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول 29/3 خیلی بزرگتر است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی می توان قضاوت نمودن که بین پاسخهای (2و1) تفاوت معنی دار وجود دارد. یعنی دانش آموزان به ملاک مطرح شده در سوال در حد زیادی اهمیت می دهند.
ب) چون Z (3و1) محاسبه شده 33/27 در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول (29/3) خیلی زیاد است. لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی بین دو پاسخ 1و3 تفاوت وجود دارد. بنابراین این گروه نمونه به این سوال و ملاک گیرائی و جذاب بودن کلام در انتخاب دوست زیاد اهمیت می دهند. ج) چون Z (3و2) مشاهده شده ( 5/4) در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول 29/3 زیاد است. دانش آموزان گروه نمونه تا حدودی به ملاک مطرح شده اهمیت می دهند. نتیجه : در حالیک اکثریت دانش آموزان گروه نمونه به جذابیت و گیرایی گفتار در انتخاب دوست اهمیت زیادی می دهند. تعدادی نیز وجود دارد که برای این ملاک تا حدودی اهمیت قائل می شوند و در کل نظرشان زیاد مایل به متوسط است.
سوال 11- شاد و بانشاط باشد.
جدول 4-11 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 11
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
254
37
6
3
33/24
001/0
67/27
001/0
10
001/0
درصدی
67/84
33/12
2
1
تفسیر: الف) چون Z (2و1) محاسبه شده یعنی 33/24 در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول 29/3 زیاد است، پس فرض صفر رد می شود. و با اطمینان زیاد بین پاسخ زیاد و تا حدودی تفاوت وجود دارد یعنی آزمودنیها به ملاک شاد و با نشاط بودن زیاد اهمیت می دهند.
ب) چون Z (3و1) محاسبه شده ( 67/27) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) زیاد است لذا فرض صفر رد می شود و بین پاسخ 1و3 تفاوت وجود دارد. یعنی آزمودنیها به این ملاک " زیاد" اهمیت می دهند.
ج) چون Z(3و2) مشاهده شد(10) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) زیاد است لذا فرض صفر رد می شود. و در سطح 999/0 بین دو پاسخ (2و3) تفاوت وجود دارد یعنی گروه نمونه تا حدودی به ملاک فوق اهمیت می دهند.
نتیجه: بنابراین تعداد زیادی از دانش آموزان به این ملاک زیاد اهمیت می دهند وعده کمی تا حدودی این ملاک برایشان مهم است. یعنی این ملاک در حد زیاد مایل به متوسط برایشان ارزش دارد.
سوا 12: خوش خط باشد.
جدول 4-12 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال12
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
164
82
47
7
33/9
001/0
13
001/0
5/5
001/0
درصدی
67/54
23/27
67/15
33/2
تفسیر الف) چون Z(2و1) مشاهده شده 33/9 در سطح اطمینان 999/0 از z جدول 29/3 بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و می توان گفت بین پاسخ 1و2 تفاوت وجود دارد و تعداد بیشتری از دانش آموزان به این ملاک پاسخ ( زیاد) می دهند و اهمیت زیادی دارد.
ب: چون Z(3و1) مشاهده شده در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول 29/3 بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود. پس بین پاسخهای زیاد و کم تفاوت وجود دارد. یعنی دانش آموزان به ملاک مطرح شده زیاد ارزش قایل هستند و اکثراً موافق این ملاک هستند.
ج) چون Z(3و2) محاسبه شده (5/5) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول 29/3 بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان 999/0 اطمینان می توان گفت بین پاسخ 2و3 تفاوت وجود دارد.
نتیجه: دانش آموزان به ملاک خوش خط بودن در انتخاب دوست تا حدودی اهمیت می دهند و این ملاک زیاد برایشان مهم است و نظرشان در حد متوسط است در کل دانش آموزان نسبت به این ملاک در حد زیاد مایل به متوسط است.
سوال 13 مهربان باشد.
جدول 4-13 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 13
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
286
10
2
2
67/30
001/0
33/31
001/0
5/2
05/0
درصدی
33/95
33/3
67/0
67/0
تفسیر: الف) چون Z(2و1) محاسبه شده 67/30 در سطح اطمینان 999/0 از جدول ZX جدول 29/3 بسیار زیاد است . لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کامل می توان قضاوت نمود که بین دو پاسخ (2و1) تفاوت وجود دارد. بنابراین بهاین ملاک ( مهربان بودن دوست) زیاد اهمیت می دهند.
ب) چون z(3و1) محاسبه شده 33/31 در سطح اطمینان 999/0 از z مبین جدول 29/3 بسیار بزرگتر است. لذا فرض صفر رد می شود. و با اطمینان ( مهربان بودن) زیاد اهمیت می دهند. ج) چون Z (3و2) محاسبه شده (5/29 و سطح اطمینان 95/0 از z مبین جدول (96/1) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و بین پاسخ 2و3 تفاوت معنی داری وجود دارد. بنابراین این با این مقایسه گروه نمونه تا حدودی به این ملاک ارزش قایل است. نتیجه: در حالیکه اکثریت دانش آموزان به ملاک مطرح شده در این سوال ( مهربان باشد) زیاد اهمیت می دهند. تعداد بسیار کمی از گروه نمونه نیز هستند که تا حدودی ( در حد متوسط) به این ملاک اهمیت می دهند.
سوال 14: در برخورد با مشکلات صبور باشد.
جدول 4-14 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 14
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
277
14
7
2
29
001/0
30
0010
3
0010
درصدی
33/92
67/4
33/2
67/0
تقسیر : الف) چون Z محاسبه شده ( 29 و z(30) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (39/3) خیلی بزرگتر است . لذا فرص صفر رد می شود و با اطمینان کامل می توان قضاوت نمود که بین پاسخهای (1و2) و (1و3) تفاوت وجود دارد. یعنی دانش آموزان به پاسخ زیاد در سطح خیلی بالاتری جواب داده اند و به عبارتی برای این ملاک مطرح شده در سوال اهمیت زیادی قائل هستند.
ج) چون Z (3و2) مشاهده شده (3) در سطح اطمینان 999/0 از z جدول بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و بین پاسخ های 2و3 تفاوت وجود دارد یعنی به این ملاک تا حدودی اهمیت می دهند.
نتیجه : اکثریت دانش آموزان گروه نمونه به این ملاک اهمیت زیادی می دهند در ضمن تعداد کمی نیز باری این ملاک تا حدودی اهمیت قایل هستند.
سوال 15- صحبتهای او از روی صداقت و راستی باشد.
جدول 4-15 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 15
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
289
6
2
3
33/31
001/0
67/31
001/0
25/1
5%
درصدی
33/96
2
67/0
1
تفسیر: الف و ب) چون Z (2و1) مشاهده شده ( 33/31) و Z(3و1) یعنی ( 67/31) در سطح اطمینان 999/0 از z جدول (29/3) بزرگتر است لذا فرض صفر رد می شود. و با اطمینان کامل می توان قضاوت نمود که بین پاسخ 1 با پاسخهای 2و3تفاوت وجود دارد. بنابراین گروه نمونه به ملاک مطرح شده در این سوال اهمیت زیادی می دهند.
ج) z(3و2) محاسبه شده (25/1) در سطح اطمینان 95/0 از z جدول (96/1) کوچکتر است. لذا فرض صفر رد نمی شود و به قوت خود باقی می ماند. و تفاوت معنی دار بین این دو پاسخ وجود ندارد. و از نظر درجه اهمیت دانش آموزان به یک اندازه به این پاسخ ها عکس العمل نشان داده اند.
نتیجه: اکثریت قریب به اتفاق دانش اموزان به این ملاک زیاد اهمیت می دهند.
سوال 16 به دیگران کمک کند.
جدول 4-16 فراوانی مطلق و درصدی z و سوال 16
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
244
44
12
0
22
001/0
67/25
001/0
5/5
001/0
درصدی
81
67/14
4
0
تفسیر: الف) چون z (1و2) محاسبه شده (22) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی بین دو پاسخ (2و1) تفاوت معتبر وجود دارد یعنی آزمودنیها به ملاک مطرح شده اهمیت زیاد می دهند.
ب) چون Z(3.1) مشاهده شده ( 67/25) در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول (29/3) زیاد است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان می توان گفت که بین دو پاسخ (1و3) تفاوت وجود دارد بنابر این گروه نمونه به این ملاک زیاد اهمیت می دهند.
ج) چون Z محاسبه شده (5/5) در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و در سطح 999/0 اطمینان می توان گفت که بین پاسخ 2و3 تفاوت وجود دارد یعنی دانش آموزان تا حدودی به این ملاک اهمیت می دهند. نتیجه : دانش آموزان گروه نمونه در حد زیاد و کمی مایل به متوسط پاسخ اهمیت می دهند.
سوال 17 وقتی از او ایراد می گیریم بپذیرد.
جدول 4-17 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 17
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
209
75
10
6
15
001/
33/22
001/0
11
001/0
درصدی
66/69
25
34/3
2
تفسیر: الف) چون Z (2و1) مشاهده شده (15) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) زیاد است لذا فرض صفر رد می شود و می توان گفت که بین این دو پاسخ تفاوت وجود دارد یعنی دانش آموزان به این ملاک مورد نظر در سوال اهمیت زیادی می دهند.
ب: چون Z محاسبه شده (33/22) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی بین دو پاسخ (3و1) تفاوت وجود دارد. یعنی به این ملاک زیاد اهمیت می دهند.
ج: چون Z (3و2) مشاهده شده ( 11) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و بین این دو پاسخ 2و3 تفاوت وجود دارد. یعنی جامعه نمونه تا حدودی ( متوسط به ملاک مطرح شده در سوال اهمیت می دهند. نتیجه : بنابر این دانش آموزان برای این ملاک در حد زیاد مایل به متوسط اهمیت قایل می شوند.
سوال 18: دوستشان آنها را در شادی ها و جشن هایشان شرکت دهد.
جدول 4-18 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال18
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
250
33
17
4
67/24
001/0
33/24
001/0
5/2
05/0
درصدی
67/82
33/10
67/5
33/1
تفسیر : الف) Z (2و1) محاسبه شده ( 67/14) در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود با اطمینان کافی بین دو پاسخ (1و2) تفاوت وجود دارد و جامعه نمونه ملاک مورد نظر در این سوال را اهمیت زیاد می دهند. ب) چون Z(3و1) مشاهده شده (18) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و بین این دو پاسخ تفاوت وجود دارد یعنی دانش آموزان به این ملاک زیاد اهمیت می دهند.
ج) چون Z(3و2) محاسبه شده (5) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) زیاد است پس فرض صفر رد می شود و در سطح 001/0 خطای اندازه گیری بین دو پاسخ (2و3) تفاوت وجود دارد. یعنی درصدی از دانش آموزان نیز به این ملاک تا حدودی اهمیت می دهند.
نتیجه: بنابراین اکثریت دانش آموزان در حد زیاد و کمی مایل به متوسط علاقه دارند که دوستشان آنها را در شادی ها و جشن هایشان شرکت دهد.
سوال 19: مواد خوراکی را بطور عادلانه تقسیم کند.
جدول 4-19 فراوانی مطلق درصدی Z و سوال 19
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
74
85
137
5
33/1
33/7
33/7
001/0
6
001/0
درصدی
33/34
33/28
67/45
67/1
تفسیر: الف) چون z (2و11) محاسبه شده یعنی (33/1) در سطح اطمینان 95% از Z مبین جدول (29/3) کوچکتر است لذا فرض صفر رد نمی شود و بین این دو پاسخ تفاوت معنی دار وجود ندارد. یعنی تقریباً به یک اندازه برای پاسخهای زیاد و متوسط اهمیت قایل می شوند و برای این ملاک تفاوت قابل ملاحظه ای در پاسخ زیاد متوسط مشاهده می شود. ب) چون Z(3و1) محاسبه شده یعنی (33/7) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و بین دو پاسخ تفاوت معنی دار وجود دارد. یعنی تعداد زیادی از دانش آموزان به این ملاک مطرح شده در سوال اهمیت کمی، می دهند و این ملاک برایشان مهم نیست.
ج) چون Z (3و2) محاسبه شده یعنی (6) از z جدول (29/3) در سطح اطمینان 999/0 بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و بین این دو پاسخ (3و2) تفاوت معنی دار وجود دارد.
نتیجه: بنابراین تعداد زیادی از دانش آموزان گروه نمونه به این ملاک اهمیت نمی دهند و یا به کم اهمیت می دهند.
سوال 20: به دیگران احترام بگذارد
جدول 4-20 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 20
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
282
12
4
2
30
001/0
31
001/0
3
001/0
درصدی
94
4
67/0
33/1
تفسیر: الف) چون Z مشاهده شد یعنی (30) در سطح اطمینان 999/0 از z جدول (29/3) خیلی زیاد است. لذا فرض صفر رد می شود بین دو پاسخ او 2 تفاوت کاملا معنی دار وجود دارد. و اکثریت دانش آموزان به ملاک مطرح شده در این سوال اهمیت زیادمی دهند. ب) چون Z (3و1) محاسبه شده (31) در سطح اطمینان 999/0 از ح جدول (29/3) خیلی بزرگتر است، لذا فرض صفر رد می شود و بین دو پاسخ 3 و 1 تفاوت وجود دارد. یعنی دانش آموزان به این ملاک زیاد اهمیت می دهند. ج) چون Z (3و2) مشاهده شده یعنی (3) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (58/2) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و بین این دو پاسخ تفاوت وجود دارد و تعداد کسانی که به این سوال بطور متوسط اهمیت می دهند. بیشتر است.
نتیجه : دانش آموزان در حد زیادی علاقه دارند که دوستشان به دیگران احترام بگذارد و در عین حال تعداد خیلی کم نیز وجود دارد که به ملاک مطرح شده در سوال تا حدودی اهمیت می دهند، اهمیت چندانی برایشان ندارد.
سوال 21: یک رنگ و رو راست باشد.
جدول 4-21 فراوانی مطلق و درصدیZ و سوال 21
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
282
11
4
3
30
001/0
31
001/0
3
001/0
درصدی
94
67/3
33/1
1
تفسیر الف) چون Z(2 و 1) و z(3و1) محاسبه شده به ترتیب (30) و (31) می باشد و از z جدول (29/3) در سطح اطمینان 999/0 خیلی بزرگتر است لذا فرض صفر رد می شود و تفاوت بین پاسخ با پاسخهای 2و3 کاملا معنی دار و معتبر است.
یعنی به این ملاک زیاد اهمیت نمی دهند از طرفی نیز چون Z مشاهده شده (3) در سطح اطمینان 99/0 از z جدول 58/2 بیشتر است . بنابراین فرض صفر رد می شود. و تفاوت معنی دار بین دو پاسخ 2 و3 وجود دارد. یعنی در این مقایسه تا حدودی به ملاک مطرح شده اهمیت می دهند. بنابراین با اطمینان کافی می توان قضاوت نمود که دانش آموزان جامعه نمونه برای مدارک یکرنگی و روراست بودن در انتخاب دوست اهمیت زیادی قایل می شوند و تعداد خیلی کم نیز این ملاک برایشان تا حدودی اهمیت دارد.
سوال 22- به قول خود عمل کند.
جدول 4-22 فراوانی مطلق و درصدی z و سوال 22
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
286
12
2
0
33/30
001/0
33/31
001/0
3
001/0
درصدی
33/95
4
67/0
0
تفسیر : چون Z(2و1) و Z(3و1) محاسبه شده به ترتیب (33/30) و (33/31) می باشند. و در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) خیلی زیاد است. لذا فرض صفر رد می شوند و با اطمینان 999/0 می توان قضاوت نمود که بین دو پاسخ او پاسخهای 2و3 تفاوت وجود دارد یعنی در حد زیادی به این ملاک اهمیت می دهند و چون (2و3) محاسبه شده (3) و سطح اطمینان 99/0 از Z جدول (58/2) بیشتر است.
بنابراین فرض صفر رد می شود و می توان قضاوت نمود که تفاوت معنی دار بین دو پاسخ 2و3 وجود دارد یعنی دانش آموزان گروه نمونه تا حدود به این ملاک اهمیت می دهند.
نتیجه: با توجه به مقایسه z الف با ب و Z ج تعداد زیادی اکثر دانش آموزان از گروه نمونه به اینکه دوست به قول خود عمل کند اهمیت زیادی می دهند و برای تعداد کمی نیز این ملاک تا حدودی مهم می باشد.
سوال 23- در حفظ امانت کوشا باشد.
جدول 4-23 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 23
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
284
12
4
0
33/30
001/0
33/31
001/0
3
01/0
درصدی
67/94
4
33/1
0
تفسیر: چون Z(2و1) و Z(3و1) محاسبه شده به ترتیب (33/30) و (33/31) می باشد و در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول 29/3 خیلی بزرگتر است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان بسیار زیاد می توان قضاوت نمود که بین پاسخ 1 با پاسخ های 2و3 تفاوت وجود دارد یعنی به این ملاک اهمیت زیادی می دهند.
و چون Z(3و2) مشاهده شده (3) در سطح اطمینان 99/0 از Z جدول (58/2) زیاد است لذا فرض صفر رد می شود و می توان قضاوت کرد. که بین دو پاسخ 2 و 3 تفاوت وجود دارد. یعنی تا حدودی به این ملاک اهمیت می دهند بنابراین واضح است که اکثر دانش آموزان به امانتداری اهمیت می دهند و در عین حال تعداد بسیار کمی وجود دارد که به این ملاک اهمیت کمی می دهند.
سوال 24 وقت شناس باشد.
جدول 4-24 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 24
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
274
22
4
0
28
001/0
30
001/0
6
001/0
درصدی
3/913
33/7
33/1
0
تفسیر: چون Z (2و1) محاسبه شده (28) و Z (30) می باشند و در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول(29/3) زیاد است. لذا فرض صفر رد می شود و تفاوت معنی دار بین پاسخ او پاسخهای (2و3) وجود دارد بنابراین به این ملاک اهمیت زیادی می دهند. هم چنین ، چون Z(3و2) (6) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول(29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و بین دو پاسخ 2و3 تفاوت معنی دار وجود دارد. بنابراین نتیجه می گیریم که اکثریت جامعه نمونه به ملاک وقت شناسی اهمیت زیادی می دهند و برای تعداد کمی نیز این ملاک اهمیت چندانی ندارد. یا تا حدودی به ملاک مطرح شده اهمیت می دهد.
سوال 25- باهوش باشد.
جدول 4-25 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 25
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
210
75
11
4
15
001/0
22
001/0
5/10
001/0
درصدی
70
25
67/3
33/1
تفسیر: الف و ب) چون Z (2و1) محاسبه شده (15) و Z (3و1) (22) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول ( 29/3) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کامل می توان گفت که بین پاسخ (1) با پاسخهای (2و3) تفاوت معنی دار وجود دارد. یعنی جامعه نمونه به این ملاک زیاد اهمیت می دهد.
ج) چون Z(3و2) محاسبه شده یعنی (5/10) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان می توان گفت که بین پاسخ 2و3 تفاوت معنی دار وجود ندارد یعنی تعداد زیادی از دانش آموزان به پاسخ تا حدودی اهمیت می دهند و این تا حدودی برایشان مهم است.
نتیجه : جامعه نمونه به ملاک مطرح شده در سوال ( باهوش بودن) در حد زیاد مایل به متوسط اهمیت میدهند.
26- با من در گذراندن اوقات فراغت همفکر باشد.
جدول 4-26 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 26
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
189
84
27
0
67/11
001/0
18
001/0
5/9
001/0
درصدی
63
28
9
0
تفسیر: الف و ب) چون اندازه های محاسبه شده Z (2و1) (67/11) و Z (3و1) (18) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است ، لذا فرض صفر رد می شود. با اطمینان زیاد می توان گفت که بین پاسخهای (2و3) با پاسخ (1) تفاوت وجود دارد بنابراین به این ملاک زیاد اهمیت می دهند.
ج: چون Z (2و3) مشاهده شده ( 5/9 ) از Z جدول (29/3) در سطح ایشان 999/0 زیاد است . لذا فرض صفر رد می شود و پاسخ 2و3 تفاوت وجود دارد. بنابراین دانش آموزان به پاسخ ( تا حدودی) بیشتر اهمیت می دهند و این ملاک برای آن در سطح متوسطی اهمیت دارد.
نتیجه : دانش آموزان گروه نمونه به این ملاک در حد زیاد و کمی مایل به متوسط اهمیت می دهند.
جدول 27- با من از نظر عقیده و مذهب هم عقیده باشد.
جدول 4-27 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال27
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
210
63
22
5
33/16
001/0
21
001/0
7
001/0
درصدی
70
21
33/7
67/1
تفسیر: الف و ب) چون Z (1و2) و Z (3و1) به ترتیب (33/16) و (21) در سطح اطمینان 999/0 از سطح Z جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان 999/0 بین پاسخ (1) با پاسخ های 2و3 تفاوت وجود دارد . بنابراین جامعه نمونه به پاسخ (1) بیشتر جواب داده یانسبت به ملاک مطحر شده زیاد اهمیت می دهند.
ج: ) چون Z (3و2) محاسبه شده (7) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض فرص صفر رد می شود و در سطح 9/99/0 اطمینان می توان قضاوت کرد که بین این دو پاسخ (2و3) تفاوت وجود دارد. و دانش آموزان به پاسخ ( تا حدودی) بیشتر جواب می دهند.
نتیجه : جامعه نمونه به ملاک مطرح شده در حد زیاد و مایل به متوسط اهمیت می دهند.
سوال 28: با من از نظر سیاسی و اجتماعی همفکر باشد.
جدول 4-28 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 28
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
187
75
32
6
33/12
001/0
17
001/0
7
001/0
درصدی
33/62
25
67/10
2
تفسیر الف و ب) چون Z و (1و2) و Z(3و1) محاسبه شده به ترتیب (33/12) و (17) می باشد و از Z جدول (29/3) در سطح اطمینان 999/ 0 بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی بین مقدار پاسخ (1) به پاسخهای 2و3 تفاوت معنی دار و معتبر وجود دارد بنابراین در این مقایسه دانش آموزان به این سوال ملاک و مطرح شده زیاد اهمیت می دهند.
ج: چون Z (3و2) محاسبه شده (7) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) زیاد است از فرض صفر رد می شود . بنابراین بین دو پاسخ 2 و 3 تفاوت منی دار وجود دراد. یعنی گروه نمونه تا حدودی به این ملاک اهمیت می دهند.
نتیجه : جامعه نمونه به ملاک همفکری از نظر سیاسی و اجتماعی در انتخاب دوست در حد زیاد کمی مایل به متوسط اهمیت می دهند.
سوال 29: کارها و حرفهایش عاقلانه و منطقی باشد.
جدول 4-29 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 29
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
266
27
7
0
67/26
001/0
29
001/0
7
001/0
درصدی
67/88
9
33/2
0
تفسیر : الف و ب) چون Z (2 و 1) و Z (3و1) محاسبه شده به ترتیب ( 67/26) و (29) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و بین پاسخ (1) با پاسخهای (2و3) تفاوت کاملا معنی دار و واقعی وجود دارد. بنابراین به ملاک مطرح شده اهمیت زیادی می دهند.
ج) چون Z(3و2) محاسبه شده یعنی (7) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و بین پاسخ (2و3) تفاوت وجود دارد. یعنی در این مقایسه تا حدودی به این ملاک اهمیت می دهند. در نتیجه اکثر دانش آموزان جامعه نمونه به این ملاک ( کارها و حرفهای منطقی) زیاد اهمیت می دهند و درصد کمی برای این ملاک تا حدودی ارزش و اهمیت قائل هستند.
سوال 30- با من در جلسات گروهی هم نظر باشد.
جدول 4-30 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال30
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
161
94
35
10
67/7
001/0
14
001/0
5/9
001/0
درصدی
67/53
33/3
67/11
33/3
تفسیر: الف و ب) چون Z (2و1) و Z (3و1) محاسبه شده به ترتیب ( 67/7) و 14 می باشد. و Z جدول (29/3) در سطح اطمینان 999/0 بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و تفاوت بین پاسخ (1) و پاسخهای 2و3 معنی دار است. بنابراین دانش آموزانبه ملاک طرح شده در سوال زیاد اهمیت می دهند.
ج) چون Z (2و3 ) محاسبه شده یعنی (5/9) در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود. بنابراین پاسخ های 2و3 تفاوت معنی دار وجود دارد.یعنی گروه نمونه به ملاک مطرح شده در سوال تا حدودی ( در حد متوسط اهمیت می دهند)
نتیجه: جامعه نمونه برای این ملاک در انتخاب دوم ( هم نظر بودن در جلسات گروهی) در حد زیاد مایل به متوسط اهمیت قایل می شوند.
سوال 31- از نظر مالی مثل من باشد
جدول 4-31 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال 31
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
102
115
72
11
33/1
05/0
33/3
001/0
67/4
001/0
درصدی
34
33/38
24
67/3
تفسیر : الف ) چون Z (2و1) محاسبه شده یعنی (33/1) در سطح اطمینان 95/10 از Z مبین جدول (96/1) کمتر است. لذا فرض صفر رد می شود. و به قوت خود باقی می ماند. بنابراین بین پاسخ زیاد و تا حدودی تفاوت معنی دار وجود دارند یعنی پاسخ دانش آموزان در مورد این ملاک در رابطه با پاسخ زیاد و تا حدودی یکسان است.
ب) چون Z (3و1) محاسبه شده یعنی (33/3) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) زیاداست لذا فرض صفر رد می شود و بین پاسخ (1و3) تفاوت معنی دار وجود دارد. بنابراین گروه نمونه به این ملاک زیاد اهمیت می دهند.
ج) چون Z (3و2) محاسبه ( 67/4) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و بین دو 2 پاسخ 2 و 3 تفاوت وجود دارد. پس جامعه نمونه به ملاک مطرح شده تا حدودی اهمیت می دهند.
نتیجه : در مقایسه تفاسیر الف و ب و ج دانش آموزان گروه نمونه به این ملاک تا حد زیاد مایل به متوسط ( متوسط بالا) اهمیت می دهند.
سوال 32 : از نظر درسی هم سطح خودم باشد
جدول 4-32 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال32
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
145
103
42
10
67/4
001/0
33/11
001/0
10
001/0
درصدی
34/48
33/34
33/34
33/3
تفسیر : الف و ب) چون Z (2و1) و Z (3و1) محاسبه شده به ترتیب (67/4) و (33/11) در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول (29/3) بیشتر است . لذا فرض صفر زده می شود و با اطمینان کامل بین تعداد دانش آموزان که پاسخ 1 را انتخاب کرده اند. تعداد دانش آموزانیکه پاسخ 2و3 را انتخاب کرده اند تفاوت کاملا معنی دار وجود دارد. پس دانش آموزان گروه نمونه به این سوال اهمیت زیادی می دهند.
ج) چون Z (2و3) محاسبه شده یعنی (10) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود. بنابراین میزان دو پاسخ تفاوت وجود دارد. پس در این مقایسه ( تا حدودی ) به ملاک مطرح شده در سوال اهمیت می دهند.
نتیجه : دانش آموزان گروه نمونه به این ملاک ( هم سطح بدون از نظر درسی) در حد زیاد یا مایل به متوسط اهمیت می دهند.
سوال 33- درانتخاب رشته تحصیلی هم فکرم باشد
جدول 4-33 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال33
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
166
13
10
11
33/10
001/0
67/12
001/0
315
001/0
درصدی
34/55
33/24
66/16
67/3
تفسیر: الف و ب) چون Z (2و1) یعنی (33/10) و Z(3و1) یعنی ( 67/12) در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول ( 29/3) بزرگتر است لذا فرض صفر رد می شود. پاسخ (1) با پاسخهای (3و2) تفاوت معنی دار وجود دارد. بنابراین مقایسه دانش آموزان نمونه با هم به این ملاک زیاد اهمیت می دهند.
ج) چون Z (3و2) بیشتر است در مقایسه با Z جدول (29/3) در سطح اطمینان 999/ 0 لذا فرض صفر رد می شود. پس بین مقدار پاسخ (3و2) تفاوت معنی دار وجود دارد یعنی برای گروه نمونه این ملاک تا حدودی اهمیت دارد.
نتیجه : این ملاک ( هم فکری در رشته های تحصیلی) برای گروه نمونه در انتخاب دوست در حد زیادی مایل به متوسط اهمیت دارد.
سوال 34- مرا درک کند
جدول 4-34 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال34
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
266
25
4
5
27
001/0
33/29
001/0
7
001/0
درصدی
67/88
33/8
33/1
67/1
/
تفسیر : الف و ب) چون Z (2و1) یعنی (27) Z (3و1) یعنی (33/29) در سطح اطمینان 999/ از Z مبین جدول (29/3) خیلی بزرگتر است لذا فرض صفر رد می شود. و با اطمینان کافی بین تعداد پاسخ 01) با تعداد پاسخهای (3و2) تفاوت واقعی وجود دارد. بنابراین در این مقایسه به این ملاک ( مرا درک کند) زیاد اهمیت می دهند.
ج) چون Z (3و2) محاسبه شده یعنی (7) در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول (29/3) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و بین دو پاسخ (2و3) تفاوت معنی دار وجود دارد. و تا حدودی برایشان مهم است. بنابراین در مقایسه تفسیرهای الف و ب و ج نتیجه میگیریم. علاوه بر اینکه جامعه نمونه برای ملاک مطرح شده در سوال اهمیت زیادی قائل می شوند تعداد و کمی نیز این ملاک برایشان تاحدودی از اهمیت برخورداراست.
سوال 35- در انتخاب سیر مطالعاتی هم عقیده باشد.
جدول 4-35 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال35
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
154
105
31
10
33/5
001/0
67/13
001/0
5/12
001/0
درصدی
33/51
35
34/10
33/
3
تفسیر : الف و ب) چون Z (2و1) یعنی (33/5) و Z (3و1) یعنی (67/13) در سطح اطمینان 999/ 0 از Z مبین جدول (29/3) بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و تفاوت معنی دار بین پاسخ (1) با پاسخ های (2و3) وجود دارد و در این قسمت به این ملاک زیاد اهمیت می دهند.
ج) چون Z (3و2) محاسبه شده ( 5/12) از Z جدول (29/3) در سطح اطمینان 999/0 تا حدودی بیشتر است . لذا فرض صفر رد می شود. یعنی بین پاسخهای 2و3 تفاوت معنی داری وجود دارد. و در این مقایسه دانش آموزان گروه نمونه تا حدودی به این ملاک اهمیت می دهند.
نتیجه : دانش آموزان جامعه نمونه در حد زیادی مایل به متوسط برابر ملاک مطرح شده در سوال اهم عقیده بودن در انتخاب سیر مطالعاتی اهمیت و ارزش قائل هستند.
سوال 36- در انتخاب نوع رشته ورزشی همفکرم باشد
جدول 4-36 فراوانی مطلق و درصدی Z و سوال36
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
119
101
75
5
2
5%
5
001/0
3
001/0
درصدی
67/39
67/33
25
66/1
تفسیر: چون Z ( 3و2) مشاهده یعنی (2) در سطح اطمینان 95/0 از Z جدول (96/1) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و در سطح اطمینان 5% بین دو پاسخ 1و2 تفاوت معنی دار وجود دارد. یعنی در این مقایسه به ملاک مطرح شده زیاد اهمیت می دهند.
ب) چون Z (3و1) محاسبه شده (5) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول ( 29/3) زیاد است. لذا فرض صفر رد می شود و با 9/99 % می توان قضاوت کرد در این مقایسه بین پاسخ 1 و پاسخ 3 تفاوت وجود دارد. یعنی به ملاک مطرح شده زیاد اهمیت می دهند.
ج) چون Z (3و2) مشاهده شده (3) در سطح اطمینان 99% از Z جدول 58/2 بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود و بین میزان پاسخ 2و3 تفاوت معنی دار وجود دارد. یعنی در این مقایسه به این ملاک تا حدودی اهمیت می دهند.
نتیجه : جامعه نمونه برای این ملاک ( همفکری در انتخاب نوع رشته ورزشی) در حد زیاد مایل به متوسط ارزش و اهمیت قائل هستند.
جدول 4-37 میانگین فراوانی های مطلق و درصدی Z و محاسبه شده مربوط به سوالات اخیر:
1- آیا جاذبه و زیبائی ظاهر می تواند ملاک دوست یابی نوجوانان پسر در مقطع متوسطه باشد؟
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
173
77
43
7
67/10
001/0
66/12
001/0
6
001/0
درصدی
67/57
67/25
33/14
33/2
2- آیا جاذبه اخلاقی و صفات پسندیده در انتخاب دوست بین نوجوانان پسر مقطع متوسطه می تواند موثر باشد؟
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
248
31
19
3
33/24
001/0
66/25
001/0
2
05/0
درصدی
67/82
33/10
33/6
67/0
3- مشاهده مشابه بودن افکار و عقاید دانش آموزان پسر مقطع متوسطه می تواندملاک دوست یا بی واقع شود؟
پاسخ
فراوانی
زیاد
تا حدودی
کم
بی جواب
Z
(1و2)
Z
(1و3)
Z
(3و2)
مطلق
181
78
34
7
32/11
001/0
33/16
001/0
5/7
001/0
درصدی
33/60
26
34/11
33/2
تفسیر سوال اول: فرضیه 1
چون Z(2و1) و Z(3و1) محاسبه شده در سطح اطمینان 999/0 به ترتیب ( 67/10 و 66/14) از Z مبین جدول (29/3) بزرگترند. لذا فرض صفر رد می شود و بین پاسخ (1) با پاسخهای (2و3) تفاوت وجود دارد. یعنی دانش آموزان گروه نمونه به این سوال اهمیت زیاد می دهند. هم چنین Z (3و2) مشاهده شده یعنی (6) در سطح اطمینان 999/0 از Z حدول (29/3) زیاد است. لذا فرض صفر رد می شود و بین میزان پاسخ 2و3 تفاوت معنی دار وجوددارد. یعنی گروه نمونه به این سوال تا حدودی ( در حد متوسط ) اهمیت می دهند. بنابراین دانش آموزان گروه نمونه به این سوال تا حدودی ( در حد متوسط) اهمیت می دهند. حدود 67/57% گروه نمونه به این سوال پاسخ زیاد داده و 67/25% پاسخ ( تاحدودی) می دهند. در نتیجه برای این سوال در سطح 9/99% اطمینان در حد زیاد مایل به متوسط اهمیت و ارزش قائل می شوند.
تفسیر سوال دوم : فرضیه 2
چون Z (2و1) یعنی( 33/24) و Z (3و1) یعنی ( 67/25) از سطح Z مبین جدول (29/3) در سطح 999/0 خیلی بیشتر است لذا فرض صفر رد می شود. و بین میزان پاسخ (1) با پاسخهای (2و3) تفاوت وجود دارد.یعنی در این مقایسه به سوال دوم اهمیت زیادی می دهند. از طرفی چون Z (3و2) مشاهده شده (2) از مبین جدول (96/1) در سطح اطمینان 95% بیشتر است ، لذا فرض صفر رد می شود و در سطح 5% اطمینان می توان قضاوت کرد. که بین پاسخهای 2و3 تفاوت وجود دارد. در نتیجه اکثریت دانش آموزان گروه نمونه با 999/0 اطمینان برای سوال دوم ارزش و اهمیت زیادی قایل هستند.و هم چنین با 95% اطمینان تعداد کمی نیز برای این سوال تا حدودی اهمیت قایل هستند.
تفسیر سوال سوم: فرضیه 3
چون Z ( 2و1) یعنی (33/11) و Z (3و1) یعنی 33/16 محاسبه شده و در سطح اطمینان 999/0 از Z مبین جدول (29/3) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و با اطمینان کافی می توان گفت که بین میزان پاسخ (1) پاسخهای (3و2) تفاوت وجود دارد.
بنابر این گروه نمونه در این قسمت به اندازه 33/60% به این سوال اهمیت زیادی می دهند و هم چنین چون Z (2و3) مشاهده شده یعنی (5/7) در سطح اطمینان 999/0 از Z جدول (29/3) بیشتر است. لذا فرض صفر رد می شود و می توان قضاوت کرد که بین پاسخ (2و3) تفاوت وجود دارد. یعنی در این مقایسه گروه نمونه نه اندازه 26% نیز به پاسخ تا حدودی جواب داده و برای این سوال تا حدودی اهمیت قایل می شوند.
نتیجه : اکثریت دانش آموزان گروه نمونه با 9/99% اطمینان و به اندازه 33/60% به این سوال اهمیت زیاد می دهند و عده ای نیز به اندازه 26% در حد متوسط پس میتوان گفت گروه نمونه برای این سوال در حد زیاد اهمیت قایل می شوند.
فصل پنجم
تفسیر نتایج بحث و خلاصه
تفسیر نتایج و تجزیه و تحلیل کمی و کیفی
سوالات پرسشنامه جهت سنجش متغیرهای مورد نظر در سوالات تحقیق ( فرض تحقیق) به سه دسته تقسیم می شوند سوالات 12-1 میزان علاقه و اهمیت دانش آموزان جامعه هدف را درباره جاذبه و زیبایی ظاهر در انتخاب دوست می سنجد با محاسبه میانگین فراوانیهای مطلق این دسته ستوالات و فراوانی درصدی وجود یا عدم وجود تفاوت معنی دار با استفاده از آزمون نسبت در تعیین سطوح اطمینان نتایج زیر بدست آمد. دانش آموزان جامعه هدف در سطح اطمینان 999/0 به میزان 67/57% برای ملاک زیبائی و جاذبه ظاهری در حد زیاد به میزان 67/25% درصد در حدود متوسط ارزش و اهمیت قائل می شوند. بنابراین به سوال اول در سطح اطمینان 999/0 در حد زیاد اهمیت می دهند. سوال 24 تا 12 میزان علاقه و اهمیت گروه نمونه را نسبت به سوال دوم آیا جاذبه اخلاقی و صفات پسندیده می تواند ملاک انتخاب دوست در بین نوجوانان پسر متوسطه باشد. ؟ را می سنجد به این سوال 67/82% در سطح اطمینان 999/0 اهمیت زیاد و 33/10% در سطح اطمینان 95% تا حدودی اهمیت می دهند . یا به عبارتی اکثریت دانش آموزان جامعه هدف برای این سوال اهمیت زیاد تعداد بسیار کمی نیز ارزش متوسطی ( تا حدودی ) قائل می شوند.
سوالات 36 تا 24 اهمیت جامعه هدف رانسبت به سوال سوم ( آیا متشابه بودن افکار و عقاید مذهبی دانش آموزان پسر در مقطع متوسطه می تواند ملاک انتخاب دوست واقع شود؟ را می سنجد لذا 33/60% در سطح اطمینان 999/0 به این سوال اهمیت زیاد و تعداد 26% با همین سطح اطمینان در حد متوسطه اهمیت می دهند.
بعبارت دیگر جامعه هدف برای این سوال در حد زیاد ارزش و اهمیت قائل شوند.
"بیان مسئله"
زندگی اجتماعی , احساس محبت و تعلق به دیگران و وجود کنشهای متقابل از نیازهای اساسی نوجوانان است تامین نیازها و حل مشکلات چاره ای جز ارتباط با دیگران خصوصاً همسالان وجود ندارد. در این راستا دوست یابی با داشتن دوستان خوب از عوامل بسیار مهمی است که باعث استحکام روابط اجتماعی می شود. از طرفی چون دوستی نوجوانان خصوصیت انتخابی دارد. گاهی نوجوانان در نتیجه عدم آگاهی به ملاکهای واقعی دوست, دوستانی اتفاقی برای خود بر می گزینند. فقدان نظریه صحیح در دوستی و ناتوانی در انتخاب دوست, نداشتن روحیه انتقادی و مخالفت با نصایح پدر و مادر و علاقه به استقلال یافتن و بزرگ شدن. نوجوانان را به اشتباه می اندازد و گاه هم اصلاح ناپذیر میگرداند. بنابراین ضروری به نظر می رسد که ملاکهایی که موجب بقای دوستی و دوست یابی می شوند. بررسی گردند و عوامل موثر در این مهم مورد مطالعه و تحقیق قرار گیرند.
"روش اجرا"
موضوعی تحت عنوان بررسی ملاکهای انتخاب دوست در بین نوجوانان پسر مقطع متوسطه مورد بررسی و مطالعه واقع شد. لذا به همین جهت از نظرات دانشمندان گذشته و مطالعه پیشینه تحقیق استفاده شده و پیرامون سوالات تحقیق دست به تحقیق زده شد. این تحقیق روی یک گروه 300 نفری از دانش آموزان 4 دبیرستان پسرانه شهرستان ملایر و از هر دبیرستان 100 نفر به روش تصادفی ساده انجام شد نوع این تحقیق توصیفی با تاکید بر تحقیق براورده بوده و ابزار اندازه گیری پرسش نامه می باشد که پرسش نامه ای با 36 سوال از نوع سوالات چند ارزشی و بسته در اختیار دانش آموزان قرار گرفت . پرسش نامه ساخته شده دارای پایانی کافی بوده و قادر به اندازه گیری متغیرهای موجود در سوالات تحقیق است جهت تجزیه و تحلیل سوالات پرسشنامه از آزمون نسبت
استفاده شده و نتنایج کمی و کیفی و کلی تحقیق استخراج گردید.
با توجه به تجزیه و تحلیل و یا وجود یا عدم وجود تفاوت معنی دار بین سه سوال تحقیقاتی استفاده از آزمون نسبت , چنین نتیجه ای بدست آمده دانش آموزان گروه نمونه به ملاک جاذبه اخلاقی و صفات پسندیده در درجه اول و به ملاک تشابه فکری و عقیدتی در درجه دوم و برای جاذبه زیبائی در درجه سوم ارزش قائلند.
نتایج کلی پژوهش یا نتیجه گیری کلی "
اکثریت دانش آموزان جامعه هدف برای 3 سوال مطرح شده در تحقیق اهمیت زیاد ولی مایل به متوسط قائل می شوند ولی هر کدام از سوالات از درجه اهمیت و اولویت خاصی به ترتیب زیر برخوردار است.
1. درجه اول به جاذبه اخلاقی و صفات پسندیده در انتخاب دوست ( مهربان , بردباری, صداقت , کمک , انتقاد پذیری وفاداری , عادل بودن , احترام به دیگران, یکرنگی , وفای به عهد , امانتداری و وقت شناسی ) بیش از هر ملاک دیگر اهمیت می دهند.
2. در درجه دوم به مشابه بودن افکار و عقاید یعنی ( هم عقیده بودن از نظر مذهبی – سیاسی اجتماعی, و هفمکری در گذراندن اوقات فراغت , هم عقیده بودن در جلسات گروهی هم سطوح بودن از نظر هوشی, درسی, مالی, در انتخاب رشته تحصیلی و سیر مطالعاتی) در انتخاب دوست اهمیت می دهند.
3. در درجه سوم به جاذبه زیبائی و ظاهری یعنی ( صورت زیبا, شیک پوش, سادگی و ورزشکار بودن , قد بلند , تناسب اندام, سلامت جسمانی, مرتب و تمیز بودن , زرنگ بودن, گفتار زیبا, شادابی, خوش خط بودن) در انتخاب دوست اهمیت می دهند.
بنابراین نتیجه می گیریم:
که مهمترین اساسی ترین ملاک انتخاب دوست در بین نوجوانان پسر جاذبه اخلاقی و مذهبی و صفات پسندیده است.
دانش آموزان جامعه هدف در درجه اول به ملاک اخلاق پسندیده و درجه دوم به ملاک مشابه فکری و عقیدتی و در درجه سوم به ملاک جاذبه زیبائی ظاهر اهمیت می دهند.
کاربرد و نتایج
با توجه به نتایج بدست آمده , والدین و اولیاء و مربیان در تربیت اخلاقی و پرورش صفات پسندیده اخلاقی و ارائه الگوهای مناسب رفتاری در بین نوجوانان می بایستی توجه نمود و تاکید بیشتری مبذول دارند. زیرا این ویژگی در روابط متقابل بین نوجوانان و در تمام ابعاد زندگی آنها سرنوشت ساز است.
همچنین نتیجه این تحقیق می تواند مورد استفاده مربیان و مشاوران جهت آشنایی با ملاکهای دوست یابی از بین نوجوانان پسر قرار گیرد.
و از طرفی نیز اخلاقی پسندیده در بسیاری از موارد از معضلات اجتماعی و اخلاقی پیش گیری نموده و باعث می شود که فرد از نظر روانی و عاطفی و اجتماعی سالم بوده و زندگی راحت و سعادتمندی داشته باشد.
ضمائم و منابع
فهرست منابع
1- آسیب شناسی روانی, دیرک راسل دیویس , ترجمه دکتر نصرت اله پور افکار, انتشارات نیا , تابستان 1370.
2- آئین ترتیب, ابراهیم امینی, انتشارات اسلامی.
3- آئین معاشرت و برادری در اسلام, سید محمد صحفی, 1365.
4- روانشناسی دوستی, ران کابر, ترجمه محمد علی فرجاد , 1370
5- روانشناسی و تربیت جنسی کودکان نوجوانان , و د- کوچکف و م, لاپیک- ترجمه محمد تقی زاده , انتشارات بنیاد.
6- رشد و شخصیت کودک ( مانس- کیکان- هوستون- کانجر) ترجمه مهشید یا سائی انتشارات مرکز نوع دوستی و همدردی.
7- روانشنانسی رشد, حسن احدی, نیک چهره محسنی, چاپ و نشر بنیاد
8- روشهای تحقیق در علوم تربیتی جان بست ترجمه, حسن پاشا شریفی و نرگس طالقانی ج1 و 2.
9- روانشنانسی نوجوان – سید احمد احمدی , انتشارات ترمه, مشعل 1371.
10- شخصیتی سعید شاملو , 1365
11- اصول کافی , جلد 3, ص 175.
12- روانشانسی تربیتی , ویژه تربیت, معلم, 1369.
13- تعلیم و تربیت اسلامی, ویژه تربیت معلم, 1371.
14- ماهنامه تربیت، ج5، علی قائمی، بهمن ، 1370.
15- معاشرین، ماهنامه تربیت ، ویژه تابستان، 1366، ص 22.
16- ماهنامه تربیت شماره های 2و5و7و9 سال 68 ، 69 ، 70.
17- نوجوانی، مجله پیوند شماره 128، خرداد، 1369، ص 30.
18- نوجوانی، کرمانی، 1360، ص 58.
19- دنیای نوجوانی، محمد رضا شریفی.
بسمه تعالی
دانش آموز عزیز:
این پرسشنامه به منظور بررسی نظر دانش آموزان در مورد نحوه انتخاب دوست تهیه شده است خواهشمند است سوالها را به دقت بخوانید و با گذاشتن علامت در داخل ستونها پاسخ مورد نظر را مشخص کنید. برای اینکه بتوانید آزادانه به پرسشها پاسخ دهید لازم نیست نام و نام خانوادگی خود را بنویسید.
(قبلا ازهمکاری شما سپاسگزاری می شود )
در انتخاب دوست ملاکهای زیر تا چه حد برایتان اهمیت دارد؟ با گذاشتن علامت ضربدر (() درجه اهمیت هر یک از آنها را مشخص کنید.
ملاکهای انتخاب دوست
درجه اهمیت
خیلی زیاد
زیاد
تا حدودی
کم
خیلی کم
1. علاقه دارم دوستم صورتی زیبا و جذاب داشته باشد
2. علاقه دارم دوستم شیک پوش و خوش لباس باشد
3. علاقه دارم دوستم ساده و بی آلایش باشد.
4. علاقه دارم دوستم ورزشکار و قوی باشد.
5. علاقه دارم دوستم بلند قد باشد.
6. علاقه دارم دوستم اندامی متناسب داشته باشد.
7. علاقه دارم دوستم از نظر جسمانی سالم باشد.
8. علاقه دارم دوستم مرتب و تمیز باشد.
9. علاقه دارم دوستم زرنگ و درسخوان باشد.
10. علاقه دارم دوستم گفتاری گیرا و جذاب داشته باشد.
11. علاقه دارم دوستم شاد و بانشاط باشد.
12. علاقه دارم دوستم خوش خط باشد.
13. علاقه دارم دوستم مهربان باشد.
14. علاقه دارم دوستم در برخورد با مشکلات صبور باشد.
15. علاقه دارم دوستم صحبتهایش از روی صداقت و راستی باشد.
16. علاقه دارم دوستم به کمک دیگران علاقه مند باشد.
17. علاقه دارم دوستم وقتی از او ایراد می گیرم بپذیرد.
18. علاقه دارم دوستم مرا در شادیها و جشنها شرکت دهد.
19. علاقه دارم دوستم مواد خوراکی را به طور عادلانه تقسیم کند.
20. علاقه دارم دوستم دوستم به دیگران احترام بگذارد.
21. علاقه دارم دوستم یکرنگ و رو راست باشد.
22. علاقه دارم دوستم به قول خود عمل کند.
23. علاقه دارم دوستم در حفظ امانت کوشا باشد.
24. علاقه دارم دوستم وقت شناس باشد.
25. علاقه دارم دوستم با هوش باشد.
ملاکهای انتخاب دوست
درجه اهمیت
خیلی زیاد
زیاد
تا حدودی
کم
خیلی کم
26. علاقه دارم دوستم با من در گذراندن اوقات فراغت همفکر باشد.
27. علاقه دارم دوستم از نظر مذهبی هم عقیده باشد.
28. علاقه دارم دوستم از نظر سیاسی و اجتماعی همفکر باشد.
29. علاقه دارم دوستم کارها و حرفهایش عاقلانه و منطقی باشد.
30. علاقه دارم دوستم با من در جلسات گروهی هم نظر باشد.
31. علاقه دارم دوستم از نظر مالی مثل من باشد.
32. علاقه دارم دوستم از نظر درسی هم سطح خودم باشد.
33. علاقه دارم دوستم در انتخاب رشته تحصیلی هم فکرم باشد.
34. علاقه دارم دوستم مرا درک کند.
35. علاقه دارم دوستم در انتخاب سیر مطالعاتی هم عقیده ام باشد.
36. علاقه دارم دوستم در انتخاب نوع رشته ورزشی همفکرم باشد.
1 – ابراهیم امینی، آئین تربیت.
2 – دکتر محمد رضا شرفی، دنیای نوجوانی. 1370.
3 – براهنی، زمینه روانشناسی، جلد 2 شخصیت.
4 – محمد رضا شرفی، دنیای نوجوانی، 1370.
5 – وبسن، بلوغ، صفحه 57.
6 – احمد احمدی، روانشناسی نوجوانان و جوانان، 1371.
7 – علی قائمی، ماهنامه تربیت، 1370
8 – گابر، روانشناسی دوستی ترجمه محمد علی فرجاد، 1370.
9 – علی قائمی- ماهنامه تربیت(1371)
10 – احمد احمدی، روانشناسی نوجوانان و جوانان، 1371.
11 – کتاب تربیت معلم 1371.
12 – تعلیم و ترتبیت اسلامی
13 – روانشناسی تربیتی ، انتشارات تربیت معلم ( 1369)
14 – حسن احمدی، و نیک چهره محسنی، روانشناسی رشد ( 1370.)
15 – تعلیم وتربیت، ویژه تربیت معلم (1371)
16 – سعید شاملو، شخصیت (1365)
17 – روان شناسی تربیتی ویژه تربیت معلم، 1369.
18 – اصول کافی، جلد 3، ص175.
19 – ماهنامه تربیت. بحث معاشرین، ویژه نامه تابستان، 1366، ص 22.
20 – تعلیم و تربیت، ویژه تربیت معلم، 1371.
21 – بحارالانوار ، جلد 75.
22 – محمد صحفی- آئین معاشرت و برادری در اسلام (1365)
23 – محمد تقی زاده، روانشناسی و تربیت جنسی کودکان و نوجوانان (1369)
24 – حسن احمدی- روانشناسی 1370.
25 – کاویور واوککی (1973) ، لرنر(1977)
آتروهیمل(1980) گاتمن(1977) مانس- کیگان- هوسترن- کانجر- رشد و شخصیت کودک، ترجمه مهشید یا سائی.
26 – آشتروهیمل (1980) گاتمن (1977) مانس کیگان- هوسترن- کانجر، رشد و شخصیت کودک. ترجمه مهشید یاسائی
27 – بل 1980 وهارتاب 1983.
28 – بل- 1980 کانجرو پیترسون 1984
29 – هوسترن- کانچر- رشد و شخصیت کودک- ترجمه مهشید یاسائی، 1369
—————
————————————————————
—————
————————————————————
99