اداره کل آموزش و پرورش استان
اداره آموزش و پرورش ناحیه
دبیرستان پسرانه
مقاله ارائه شده
عنوان پژوهش:
"بررسی سوانح هوایی ایران بین سال های 1387 تا 1397 و عوامل موثر بر آن"
پژوهشگر:
استاد راهنما:
سال تحصیلی 97-98
تقدیر و تشکر:
اینک که به یاری خداوند کارتحقیقی اینجانب به پایان رسید ضمن سلام وخسته نباشید از ارشادهای ارزنده وتوصیه های بجا وزحمات فراوان استاد ارجمند جناب آقای سعید وکیلی تقدیر و تشکر می نمایم و از درگاه احدیت برای ایشان توفیقات روز افزون خواستارم
با آرزوی توفیق
محمد حسین رضایی
زمستان 98
چکیده:
تاریخچه صنعت عظیم هوانوردی نشان دهنده حوادث و تلفات غم انگیز در حمل ونقل هوایی است.در بروز سوانح هوایی یک عامل اصلی و چند عامل کمکی وجود دارند و به ندرت یک عامل باعث بروز سانحه می گردد.به همین دلیل عوامل بروز سانحه هوایی به سه دسته کلی انسانی،عوامل فنی هواپیما،و عوامل مربوط به محیط مربوط به پرواز دسته بندی می شود.
با وجود سیستم های پیچیده ی هدایت و ناوبری امروزی این وسیله بزرگ مکانیکی نسبت به همتایان مدرن خود ایمن بوده و در حال حاضر برخی از خدمه های پروازی هستند که مرگبارتر از هواپیما پرواز می کنند.
از موارد مورد نیاز، مهارت ها و دانش های کافی برای پرواز با دستگاه، درک صحیح آلات دقیق و مهارت ناوبر در تفسیر اطلاعات خروجی است که استفاده ازخروجی صحیح داده ها به کنترل و هدایت هواپیما میانجامد.
براساس اعلام اداره هوانوری فدرال مسافرت های هوایی FAA تا سال 2025 نسبت به سال 2005 دو برابر خواهد شد و بر همین اساس با افزایش ترافیک هوایی خطر سوانح هوایی هم رو به افزایش است.
در این مقاله، روند آمار ده ساله شرکت های هواپیمایی ایرانی در تعداد مسافر جابه جا شده، تعداد پروازها، تعداد سوانح رخ داده و علل آنها در پروازهای داخلی از 87 تا 97بررسی و نقش خطاهای انسانی و فنی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است.
واژه های کلیدی:
سوانح هوایی- آلات- ناوبری- تاریخچه- مهارت ها-ترافیک هوایی-مهارت ها
فهرست مطالب
فصل یکم:کلیات تحقیق
مقدمه ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 8
بیان مساله ………………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 9
اهمیت و ضرورت تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 9
اهداف تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 9
روش جمع آوری اطلاعات ……………………………………………………………………………………………………………………………… 9
قلمرو تحقیق ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 10
سوالات یا فرضیات تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………… 10
تعاریف و مفاهیم واژه ها ……………………………………………………………………………………………………………………………… 10
فصل دوم:بررسی سوانح هوایی
3 شهریور 1387؛هواپیمایی آسمان …………………………………………………………………………………………………………….. 12
سانحه 24 تیر 1388؛هواپیمایی کاسپین …………………………………………………………………………………………………… 12
سانحه 2 مرداد 1388؛هواپیمایی آریاتور ……………………………………………………………………………………………………. 14
20 مرداد 1388؛هواپیمایی آسمان …………………………………………………………………………………………………………….. 14
4 بهمن 1388؛هواپیمایی تابان …………………………………………………………………………………………………………………… 14
19 دی 1389؛ایران ایر ……………………………………………………………………………………………………………………………….. 15
12 شهریور 1390؛هواپیمایی ماهان …………………………………………………………………………………………………………… 15
20 اردیبهشت 1390؛هواپیمایی آسمان …………………………………………………………………………………………………….. 15
19 مرداد 1393؛شرکت سپاهان ایر ……………………………………………………………………………………………………………. 16
8 بهمن 1394؛هواپیمایی زاگرس ………………………………………………………………………………………………………………. 17
29 بهمن 1396،هواپیمایی آسمان …………………………………………………………………………………………………………….. 18
فصل سوم:تجزیه و تحلیل داده های تحقیق
نگاهی کلی به پرواز های مسافربری ایران از سال 1387 تا 1397ایران ……………………………………………………. 21
تلفات سالیانه هواپیمایی(فقط مسافربری) …………………………………………………………………………………………………… 22
تلفات بر اساس شرکت هواپیمایی ……………………………………………………………………………………………………………….. 22
نقش عوامل محیطی،فنی،انسانی در سوانح هوایی سال های 1387تا 1397 ……………………………………………. 23
سوانح براساس نوع هواپیما ………………………………………………………………………………………………………………………….. 23
فصل چهارم:نتیجه گیری و پیشنهادات
پاسخ به فرضیات و سوالات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………………… 25
نتیجه گیری …………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 26
پیشنهادات ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 26
مانبع و ماخذ ………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 27
جداول و تصاویر:
جدول1-1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 12
جدول 2-1 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 13
شکل 3-1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 13
شکل 4-1 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 16
جدول 5-1 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………… 17
شکل 6-1 …………………………………………………………………………………………………………………………………………………….. 17
شکل 7-1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 18
شکل 8-1 ……………………………………………………………………………………………………………………………………………………. 19
فصل یکم:
کلیات تحقیق
مقدمه:
در حمل و نقل هوایی،تصادف توسط ضمیمه 13 کنوانسیون1 بین المللی هواپیمایی کشوری تعریف شده است که استاندارد ها و روش های توصیه شده را برای بررسی سوانح هوایی و حادثه مورد استفاده میگیرد.هر زمانی که هر فردی در هواپیما قرار می گیرد و قصد پرواز می کند تا زمانی که از هواپیما پیاده می شود مشمول این کنوانسیون می شود؛و آن را تحت تاثیر قوانین خود قرار می دهد.
اولین سانحه هواپیمایی،در سال 1908 صورت گرفت که برادران رایت که اولین سازندگان هواپیما بودند،دچار سانحه شدند.
حال بررسی سوانح هوایی می تواند اولین قدم برای جلوگیری از آن باشد که ما در این مقاله سوانح هوایی مسافربری ایران در سال های 1387 تا 1397را بررسی می کنیم.
طبق آمار های بدست آمده یک هزار و 530 سانحه هوایی در میان هواپیماهای ایرانی رخ داده است که بین 50 تا 70 سانحه آن مرگبار بوده است.
تحریم های غرب برای علیه ایران باعث فرسوده شدن سیستم هوایی کشور شده است که می توان در ضعف مدیریت و ضعف در عمل به معیار های استاتدارد جهانی دانست.
تعداد پروازها، تعداد سوانح رخ داده و علل آنها در پروازهای داخلی از87 تا 97 بررسی و نقش خطاهای انسانی و فنی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفته است.
بیان مساله
1. بررسی سوانح هوایی مسافربری ایران در سال های 1387 تا 1397
2. عوامل موثر برآن(انسانی،فنی،محیطی)مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفته است.
اهمیت و ضرورت تحقیق
از سال 1950 تاکنون تلاش شده است که نرخ سوانح هوایی به طورچشم گیری کاهش یابد. از آنجا که هزینه ی حوادث هوایی با توجه به دو مقوله زندگی و دلار به طور پیوسته افزایش یافته به همین منظور تلاش برای کاهش نرخ تصادفات بیش از پیش در حمل و نقل هوایی نظامی و غیر نظامی ادامه دارد.
اهداف تحقیق
1. شناخت و آگاهی از ضعف سیستم هواپیمایی کشور
2. آشنایی با هواپیماهای نامناسب از نظر اقلیمی یا فنی
3. به کارگیری معیار های استاندارد در فرودگاه ها و هواپیما
4. شناخت عامل های اصلی بروز سوانح هوایی
5. آشنایی با راهکار های مناسب برای جلوگیری از بروز سانحه هوایی
6. آشنایی با عامل های هر سانحه هوایی
روش جمع آوری اطلاعات
روش های کلی در جمع آوری اطلاعات:
الف)تجربه و آزمایش ب)مشاهده آزمایش ج)پرس و جو-مطالعه د)روش کتابخانه
ممکن است در تحقیق از یک یا دو یا هر چهار روش، متناسب با موضوع تحقیق استفاده شود.
در روش کتابخانه ای (که بسته به هر کتابخانه شیوه ی جستجو متفاوت است) با پژوهش در کتب، منابع علمی و دیگر ماخذ در محدوده ی کتاب و کتابخانه و آن چه به این فضا مربوط است (مانند استفاده از ابزارهای نوین اطلاع رسانی) به بررسی موضوع تحقیق پرداخته می شود.ما هم در مقاله خود از روش کتابخانه استفاده کردیم.
قلمرو تحقیق
* مکانی:سوانح مسافربری ایران
* زمانی:از شهریور سال 1387 تا فروردین 1397
سوالات یا فرضیات تحقیق
1. فرسودگی هواپیماها چند درصد عامل سقوط یا سانحه هواپیمایی هستند.
2. عوامل انسانی،عوامل فنی هواپیما و عوامل محیطی در هر سانحه هوایی چند درصد نقش دارند.
3. در سوانح هوایی سال های 1387 تا 1397 چند درصد عوامل انسانی نقش داشته اند.
4. هر شرکت هواپیمایی در طول این سال ها چه مقدار تلفات جانی داشته است.
5. تحریم های غرب بر علیه ایران چه نقشی در سوانح هوایی داشته است.
6. دی آیسر های چند درصد در سوانح موثراند.
7. در عوامل فنی چند درصد نقص موتور نقش داشته است.
8. آیا در به کارگیری هواپیماها باید به اقلیم کشور توجه کرد.
9. آیا بیشتر سوانح هوایی به دلیل عامل انسانی رخ داده است.
10. هواپیماهای ایرانی چه نقشی در سوانح هوایی دارند.
تعاریف و مفاهیم واژه ها
کنوانسیون:کنوانسیون یا مقاوله نامه یک نوع معاهده است که با هدف تدوین قواعد حقوقی و مهم ما بین کشورهای مختلف تنظیم و منعقد می گردد.
ضمیمه:چیزی که به چه دیگر وصل باشد.
مقوله:باب، زمره، فصل، گفتار، مبحث، باره، راجع
فصل دوم:
بررسی سوانح هوایی
3 شهریور 1387؛هواپیمایی آسمان
پرواز هواپیمایی آسمان که از مقصد بیشکک به تهران بود لحظاتی پس از پرواز در نزدیکی بیشکک سقوط کرد.نوع هواپیما بوئینگ 200-737 متعلق به شرکت ایتک ایر بود که به هواپیمایی آسمان اجاره داده بود.
کشته
مجموع
خدمه
مسافران
ملیت
21
30
6
24
قرقیزستان
43
53
1
52
ایران
3
3
0
3
قزاقستان
1
1
0
1
چین
1
1
0
1
ترکیه
2
2
0
2
کانادا
78
90
7
83
مجموع
جدول-1-1-تلفات سانحه 3 شهریور 1387
سانحه 24 تیر 1388 ؛هواپیمایی کاسپین
هواپیمایی کاسپین یک پرواز تجاری برنامه ریزی شده از فرودگاه امام خمینی به مقصد ایروان در حال پرواز بود و در ساعت 11:45 قبل از ظهر روز چهارشنبه 24 تیر 1388 در حوالی قزوین بین روستاهای فارسیان و جنت آباد دچار نقص فنی شد وسقوط کرد.(وبگاه تابناک،24تیر1388)
هواپیمایی که در این سانحه سقوط کرد از نوع توپولوف تی 154 بود که متعلق به کشور روسیه است.این هواپیما سابقه بسیار بدی در تاریخ هواپیمایی ایران داشت.(جدول2-1)
تعداد کشته و زخمی
تاریخ
134 کشته
19 بهمن 1371
119 کشته
23 بهمن 1380
28 کشته و 50 زخمی
10 شهریور 1385
168 کشته
24 تیر 1388
42 مصدوم
5 بهمن 1388
جدول2-1
سوانح توپولوف-154 درایران
این هواپیما ۱۶ دقیقه پس از آنکه از فرودگاه امام برخاست در نزدیکی دشت های کشاورزی قزوین با زمین برخورد کرد در این سانحه کلیه ۱۶۸ سرنشین هواپیما شامل ۱۵۳ نفر مسافر و پانزده نفر خدمه و کادر پرواز کشته شدند، شدت حادثه به حدی بود که ۶ هکتار از اراضی زراعی این منطقه نیز دچار حریق شد. در محل برخورد هواپیما با زمین گودال عظیمی به قطر ۶۰ تا ۷۰ متر ایجاد شد.(خبرگزاری فارس،24تیر1388)
بر اساس اطلاعات رسیده از این هواپیما و بنا به اظهارات مومنی رخ مدیرعامل شرکت فرودگاه های کشور، در زمان سقوط هواپیما هیچ مکالمه ای مبنی بر نقص فنی با برج مراقبت به ثبت نرسیده است.
شکل3-1-بعد از سقوط هواپیما
2 مرداد 1388؛هواپیمایی آریاتور
یک پرواز مسافربری متعلق به هواپیمایی آریاتور از فرودگاه مهرآباد به سمت مشهد در حال پرواز بود،ولی پس از فرود به علت سرعت از باند فرودگاه منحرف شده و دماغه هواپیما با دیواره کنار فرودگاه برخورد می کند و وارد زمین های کشاورزی می شود و پس از برخورد با دکل برق و تخریب زدن به آن آتش گرفته و متوقف می شود.(خبرگزاری مهر؛2مرداد1388)
عامل اصلی بروز این حادثه انسانی بود،زیرا سرعت هواپیما برای فرود 197 نات بوده است ولی سرعت مجاز برای فرود بین 145 تا 165 نات است.(جام جم)
این هواپیما از نوع ایلیوشن ایل-62،یک هواپیمای چهار موتوره و ساخت شوروی سابق می باشد. این هواپیما از سال 1967 وارد بازار شد و در مجموع 289 فروند از این هواپیما ساخته شد.
در این حادثه 17 نفر کشته شدند که 14 نفر کادر پرواز و 3 نفر مسافر بوده اند.تعداد مسافران 153 نفر بود که چون هواپیما از دماغه با زمین برخورد کرد مسافران ردیف اول جان خود را از دست دادند و تعداد 21 نفر هم زخمی شدند.(خبرگزاری خبرآنلاین؛4مرداد1388)
20مرداد1388؛هواپیمایی آسمان
یک پرواز مسافربری متعلق به هواپیمایی آسمان به علت فرود نامناسب عوامل پرواز یکی از چرخ ها ترکیده و آتش گرفته است.درهای هواپیما بسته بوده و در حالی که مسافران داخل بودند ماموران فرودگاه به اطفای حریق آمدند و بعد از خاموش شدن آتش مسافران از هواپیما خارج شدند.نوع این هواپیما یک فروند فوکر 100 بوده است.(وبگاه تابناک)
4بهمن1388؛هواپیمایی تابان
شرکت هواپیمایی تابان پروازی از آبادان به سوی مشهد داشت که در فرودگاه مشهد دچار حریق شد .
این هواپیما در شامگاه شنبه سوم بهمن ماه 1388 به سوی مشهد پرواز کرد اما به دلیل عوامل محیطی (نامساعد بودن هوای مشهد) 2موفق به فرود نشد و به همین دلیل مسیر خود را به سوی اصفهان تغییر داد و در ساعت 35 دقیقه بامداد در فرودگاه اصفهان به زمین نشست.
این هواپیما بعد از پنج ساعت با 170 سرنشین خود دوباره راهی مشهد شد که پس از یک ساعت و 10 دقیقه به دلیل بدحالی یک بیمار قلبی و با وجود پایین بودن قدرت دید خلبان،خلبان با پذیرفت مسئولیت درخواست فرود اظطراری در فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد را می دهد.اما در حین فرود اضطراری منحرف می شود.با وجود آسیب دیدن هواپیما تمامی مسافران از طریق سرسره های هواپیما از آن خارج شدند و پس از خارج شدن آتش سوزی در قسمت انتهایی هواپیما رخ داد.(روزنامه ایران؛5بهمن1388)
37 نفر از مسافران مجروع شدند که 30 نفر به صورت سرپایی مداوا و مرخص شدند.
این هواپیما یک توپولوف 154 اجاره ای تحت پوشش بیمه کشور خودش(روسیه)بود.محسن اسماعیلی مدیر کل فرودگاه هاشمی نژاد مشهد علت حادثه را کم توجهی خلبان به دید کم و تذکرات برج مراقبت را اعلام کرد.(خبرگزاری آفتاب؛4بهمن1388)
19 دی 1389؛ایران ایر
هواپیمایی ایران ایر یک پرواز مسافربری با هواپیمای بوئینگ-727 بود که از تهران به سمت ارومیه پرواز میکرد با 105 سرنشین خود که 94 مسافر و 11 نفر خدمه بوند در نزدیکی ارومیه سقوط کرد.(فارس)
علت اصلی این سانحه اوضاع نامساعد جوی و مه شدید بود که باعث شد در ساعت 19:45 در دشت نزدیک به روستای کلیساکندی ارومیه سقوط کرد.(جام جم)
علت این سانحه هوای نامناسب یخ زدگی باله ها و عمل نکردن دی آیسرها اعلام شده است.در این سانحه 78 نفر که شامل تمامی کادر هواپیما می شوند کشته شدند و 27 نفر باقی مانده مجروع می شوند.
12 شهریور 1390؛هواپیمایی ماهان
هواپیمای ایرباس شرکت هواپیمایی ماهان که از تهران به مشهد می رفت در فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد دچار سانحه شد.(ساعت22:30)یکی از مسافرین این پرواز محسن رضایی دبیر مجمع مصلحت نظام بوده است. حدود ساعت 24 بامداد در هنگام فرود به باند به علت ترکیدگی چرخ جلو با مشکل مواجه شد و به سختی فرود آمد.این پیشامد تلفات جانی نداشت.(وبگاه تابناک؛13شهریور1390)
20 اردیبهشت 1393؛هواپیمایی آسمان
هواپیمایی آسمان پرواز مسافربری از مشهد به سوی زاهدان که در ساعت 13:10 به دلیل باز نشدن چرخ سمت چپ عقب درخواست فرود اضطراری کرد و به ناچار با بسته بودن یک چرخ در عقب در باند فرودگاه بین المللی زاهدان فرود آمد و با وجود اینکه این هواپیما از باند پرواز خارج و لاستیک آن دچار ترکیدگی شد همه 113 مسافر این پرواز جان سالم به سر بردند.نوع این هواپیما فوکر-100 بوده است که تنها 9 تن آسیب دیدند.
19 مرداد 1393؛شرکت سپاهان ایر
هواپیمایی سپاهان(هسا) لحظاتی پس از پرواز خود از فرودگاه مهر آباد در ساعت 9:18 در شمال همان فرودگاه بر فراز شهرک آزادی و نزدیکی اتوبان فتح سقوط کرد.این هواپیما 48 سرنشین داشت که مرگ 39 نفر آن تائید شده است.خلبان این هواپیما 8000 ساعت پرواز بدون حتی یک سانحه داشت "معلم خلبان ایزد پناهی" خلبان این پرواز بود که لحظاتی بعد از پرواز اعلام مشکل کرد.عامل اصلی این پرواز ناموفق مشکل در موتور سمت راست و توقف حرکت آن بوده است.به همین دلیل قصد فرود آمدن در شهرک آزادی را داشت که این حادثه رخ داد.(خبرگزاری فارس،تابناک)
مدت سقوط این هواپیما بعد از پرواز خود از فرودگاه مهرآباد 4 دقیقه طول کشید.نوع این هواپیما هسا ایران-140 ساخت کشور ایران بوده است.(شکل4-1)(خبرگزاری انتخاب)این هواپیما مونتاژ شده هواپیماهای روسی-اوکراینی آنتونوف-140 بوده است.
هواپیمای آنتونف ۱۴۰ (و مدل ایرانی آن ایران-۱۴۰) در مجموع شش بار در جهان حادثه داشته است که چهار حادثه آن در کشور ایران(یک حادثه نمونه ساخت اوکراین و بقیه مونتاژ ایران)، یک حادثه در اوکراین و یک حادثه دیگر در کشور آذربایجان رخ داده بود.(جدول5-1) (وبگاه تحلیلی خبری عصر ایران)
شکل4-1-هواپیمای ایران-140
عامل
تعداد کشته و زخمی
تاریخ
اشتباه انسانی
–
2 دی 1381
عامل انسانی
–
1384
مربوط به جمهوری آذربایجان
18 کشته
دسامبر 2005
نقص فنی
–
سال 2008
فشار بیش از حد
5 کشته
27 بهمن 1387
نقص فنی
39 کشته
19 مرداد 1393
جدول5-1-سانحه های هواپیمای ایران-140
8 بهمن 1394؛هواپیمایی زاگرس
یک فروند هواپیمایی ام دی 83 متعلق به هواپیمایی زاگرس هنگام فرود از باند خارج می شود ولی تلفات جانی نداشت فقط 9 محروع به جا گذاشت. پس از فرود در باند 31 راست فرودگاه شهید هاشمی نژاد مشهد، ناگهان هواپیما به سمت چپ باند منحرف گردیده و پس از طی مسافتی کوتاه و شکسته شدن ارابه فرود سمت چپ هواپیما و گردش 181 درجه ای و جمع شدن ارابه فرود سمت راست ، هواپیما از باند خارج شده ودر حاشیه باند مذکور،در فاصله 1311 متری از ابتدای باند متوقف میگردد.(گزارش نهایی سازمان هواپیمایی کشور)
شکل6-1-بال سمت چپ هواپیما
شکل7-1نمای کلی هواپیما
29 بهمن 1396؛هواپیمایی آسمان
یک پرواز مسافربری داخلی از مبدا تهران به یاسوج بود.بعد از 50 دقیقه پرواز از تهران به سمت یاسوج در حوالی سمیرم بعد از برخورد به کوه دنا سقوط کرد.طبق اعلام مدیر روابط عمومی هواپیمایی آسمان همه سرنشینان این پرواز کشته شدند. (روزنامه ایران؛30بهمن1396)(خبرگزاری فارس)
هواپیمای ای تی آر 72 سن 24 ساله داشت.این هواپیما ساخت سال 1993 میلادی بود.هواپیمای دو موتوره ساخت کارخانجات پرت اند ویتنی کانادا بود.
پیدا کردن لاشه این هواپیما حدود 48 ساعت طول کشید.ساعت پرواز این هواپیما هشت صبح بوده است.سرانجام در تاریخ 30 بهمن لاشه هواپیما در محدوده کهنگان پیدا شد.ولی بعد تکذیب شد.
یک روز بعد که ارتش مختصات سقوط را در اختیار ستاد بحران گذاشت سخنگوی سپاه(رمضان شریف)در روز سه شنبه 1 اسفند 1396 خبر داد که لاشه هواپیما را حدود ساعت 9:55 صبح در ارتفاعات کوه دنا کشف و شناسایی گردیده است.لاشه این هواپیما در ارتفاع 4000 متری و به مختصات N30-4208 و E51-4293 کشف شد.(خبرگزاری فارس؛1اسفند1396)
در روز 12 اسفند 1396 جعبه سیاه پیدا شد.(خبرگزاری مهر؛12اسفند1396)
در روز 21 اسفند 1396 دفتر بررسی سوانح و حوادث سازمان هواپیمایی کشور گزارش اولیه را منتشر کرد.شازمان هواپیمایی کشور و شرکت ATR اشتباه خلبان را عامل اصلی اعلام کرد.با این حال بسیاری از کارشناسان از جمله قاضی شهریاری سرپرست دادسرای امور جنایی تهران و برخی از اصل کمیسیون 90 مجلس اعلام کردندخلبان مقصر نیست.(خبرگزاری صداوسیما؛11مرداد1397)
قاضی شهریاری علت حادثه را این چنین بیان کرده است:
1. علت سقوط یخ زدگی بال هواپیماست. هواپیما مجهز به سیستم دی آیسر 3نبوده است.
2. مجوز بهره برداری از هواپیما C of A غیرقانونی صادر شده است.
3. شرکت بهره بردار در به کارگیری گروه کروی پرواز قصور کرده است.
4. سیستم ELT هواپیما نقص داشته و عمل نکرده است.(دلیل فرعی)
5. هواپیمای ATR مناسب شرایط اقلیمی ایران نیست و محدودیت های زیادی از جمله دما وارتفاع(high&hot) داراست.
6. قصور شرکت فرودگاه ها هم مطرح می باشد.
7. ربطی هم به تحریم ها ندارد.
8. تقصیر خلبان نیست.
شکل8-1 ارتفاع پرواز(منبع:فلایت رادار)
فصل سوم:
تجزیه و تحلیل داده های تحقیق
علت حادثه
تعداد کشته و زخمی
شرکت هواپیمایی
نوع هواپیما
تاریخ پرواز
شماره پرواز
–
کل 78 و 43 ایرانی
هواپیمایی آسمان
بوئینگ 737-200
3 شهریور 1387
پرواز شماره 6895
نقص فنی
168 کشته
هواپیمایی کاسپین
توپولوف-154
24 تیر 1388
پرواز شماره 7908
عامل انسانی
17 کشته و 21 زخمی
هواپیمایی آریاتور
ایلیوشن ایل-62
2 مرداد 1388
پرواز شماره 1525
عامل انسانی
–
هواپیمایی آسمان
فوکر-100
20 مرداد 1388
پرواز شماره 729
خطای انسانی
47 زخمی
هواپیمایی تابان
توپولوف-154
4 بهمن 1388
پرواز شماره 6437
عامل محیطی
78 کشته و 27 زخمی
ایران ایر
بوئینگ 727
19 دی 1389
پرواز شماره 277
عامل فنی
–
هواپیمایی ماهان
ایرباس
12 شهریور 1390
پرواز شماره 613
عامل فنی
9 زخمی
هواپیمایی آسمان
فوکر-100
20 اردیبهشت 1393
پرواز شماره 8053
عامل فنی
39 کشته
هواپیمایی سپاهان(هسا)
ایران-140
19 مرداد 1393
پرواز شماره 5916
عامل انسانی
–
هواپیمایی زاگرس
ام دی 83
8 بهمن 1394
پرواز شماره 4010
عامل انسانی4
65 کشته
هواپیمایی آسمان
ای آر تی 72
29 بهمن 1396
پرواز شماره 3704
الف)نگاهی کلی به پرواز های مسافربری ایران از سال 1387 تا 1397 ایران
جدول1-2- نگاهی کلی به سانحه هوایی ایران در سال های 1387 تا 1397
ب)تلفات سالیانه هواپیمایی(فقط مسافربری)
کشته و زخمی
سال
48 کشته
1387
185 کشته و 68 زخمی
1388
78 کشته و 27 زخمی
1389
–
1390
–
1391
–
1392
93 کشته و 9 زخمی
1393
–
1394
–
1395
65 کشته
1396
جدول2-2-تلفات سالیانه
ج)آمار تلفات بر اساس شرکت هواپیمایی
تعداد
کشته و زخمی
شرکت هواپیمایی
1
168 کشته
کاسپین
4
143 کشته و 9 زخمی
آسمان
1
17 کشته و 21 زخمی
آریاتور
1
47 زخمی
تابان
1
78 کشته و 27 زخمی
ایران ایر
1
–
ماهان
1
39 کشته
سپاهان(هسا)
جدول3-2
ح)نقش عوامل محیطی،فنی،انسانی در سوانح هوایی سال های 1387 تا 1397
درصد
عوامل
50 درصد
عامل انسانی
40 درصد
عامل فنی
10 درصد
عامل محیطی
جدول 4-2
ت)بر اساس نوع هواپیما
تعدا سانحه
کشته و زخمی
نوع هواپیما
2
168 کشته و 47 زخمی
توپولوف-154
2
156 کشته و 27 زخمی
بوئینگ
1
17 کشته و 21 زخمی
ایلیوشن ایل-62
2
9 زخمی
فوکر-100
1
–
ایرباس
1
39 کشته
ایران-140
1
–
ام دی 83
1
65 کشته
ای آر تی 72
جدول5-2
فصل چهارم:
نتیجه گیری
پاسخ به فرضیات و سوالات تحقیق
فرضیه اول:(فرسودگی هواپیماها چند درصد عامل سقوط یا سانحه هواپیمایی هستند.) 40 درصد سوانح هوایی به دلیل عامل فنی رخ داده است ولی از بین این آمار،سانحه ای به دلیل فرسودگی هواپیما رخ نداده است.
فرضیه دوم:(عوامل انسانی،عوامل فنی هواپیما و عوامل محیطی در هر سانحه هوایی چند درصد نقش دارند.) عامل انسانی50 درصد،عامل فنی40 درصد و عامل محیطی10 درصد در بروز این سوانح نقش داشتند
فرضیه سوم: (در سوانح هوایی سال های 1387 تا 1397 چند درصد عوامل انسانی نقش داشته اند.) در سوانح هوایی ایران بین سال های 1387 تا 1397 خطای انسانی نقش50 درصدی داشته است.
فرضیه چهارم:(هر شرکت هواپیمایی در طول این سال ها چه مقدار تلفات جانی داشته است.) مراجعه به صفحه22؛آمار تلفات براساس شرکت هواپیمایی
فرضیه پنجم:(تحریم های غرب بر علیه ایران چه نقشی در سوانح هوایی داشته است.) تحریم های غرب نقش اندکی در سوانح هوایی نداشتند.
فرضیه ششم:( دی آیسر ها چند درصد در سوانح موثراند.) در بین سوانح هوایی(فنی)20درصد آمار به خاطر عمل نکردن دی آیسر ها اعلام شده است.
فرضیه هفتم:( در عوامل فنی چند درصد نقص موتور نقش داشته است.) دربین سوانح هوایی(فنی)10درصد به دلیل نقص در موتور بوده است.
فرضیه هشتم:( آیا در به کارگیری هواپیماها باید به اقلیم کشور توجه کرد.) هواپیمای ATR به گفته قاضی شهریاری(سرپرست دادسرای امور جنایی تهران) مناسب برای آب و هوای ایران نبود و یکی از عوامل سقوط هواپیمای تهران یاسوج بود.
فرضیه نهم:( آیا بیشتر سوانح هوایی به دلیل عامل انسانی رخ داده است.) بیش از نیمی از سوانح هوایی به دلیل خطای انسانی رخ داده است.
فرضیه دهم:( هواپیماهای ایرانی چه نقشی در سوانح هوایی دارند.) هواپیمایی ایران-140 چهار حادثه5 داشت که فقط یک حادثه آن به دلیل عامل فنی بوده است.
محدودیت های پژوهش:
نتیجه گیری
همانطور که گفته شد عامل اصلی بروز سانحه هوایی خطای انسانی بوده است و اول قدم برای کاهش سوانح هواپیمایی تربیت نیروی انسانی باتجربه و نظارت بر عملکرد آن است.برای این منظور بهتر است هر چند سال یکبار امتحانی از عملکرد خلبانان گرفته شود و نظارت دقیق تری بر آنان شود.
قبل از پرواز تمامی هواپیما با سیستم های دقیق و بروز کنترل شود تا احتمال بروز نقص فنی در هنگام پرواز به کمترین میزان خود برسد.
در فرودگاه و هواپیما تمامی استاندارد های جهانی کنترل شود و از بافت هوایی فرسوده استفاده نشود.
امیدواریم تا با انجام نظارت دقیق بر خلبانان و کنترل دقیق سیستم های هواپیمایی قدمی رو به جلو در کاهش سوانح هوایی برداریم.
پیشنهادات
1. همانطور که عامل انسانی نقش به سزایی در سوانح هوایی دارد تربیت نیروی انسانی بادقت بیشتر و جند برابری انجام گیرد.
2. هر ساله نظارت بر عملکرد خلبانان در شرایط مختلف شود.
3. کنترل سیستم های هواپیما با دستگاه های دقیق انجام شود تا احتمال نقص فنی به کمترین میزان خود برسد.
4. استاندارد های جهانی در فرودگاه ها به طور کامل اجرا شود.
5. بافت هوایی فرسوده به سرعت از رده خارج شوند.
6. خرید هواپیما با نظارت زیادی انجام گیرد و در این را از کارشناسان برجسته کمک گرفته شود.
7. هواپیماها با توجه به اقلیم کشور به کارگرفته شوند.
منابع و ماخذ:
1. رهنمایی،ذکاوت،بهرام و محمدرضا محمودی.1388.بررسی سوانح هوایی CFIT و ارائه راهکار هایی جهت پیشگیری و کاهش آن،هشتمین انجمن هوافضای ایران،اصفهان.
2. زارع،ابوذر؛سیدحسین ساداتی و یوسف عباسی.1395.بررسی سوانح هوایی ایران از سال 1370تا1393،شانزدهمین کنفرانس بین المللی
3. Annex 13بررسی سوانح و حوادث هواپیما، استانداردهای ایکائو، ضمیمه 13 پیمان شیکاگو.
4. گزارش نهایی بررسی سانحه موخه 08/11/1394،بهمن1395،سازمان هواپیمایی کشور
5. وب گاه: www.cao.ir
6. وب گاه: www.tabnak.ir
7. وب گاه: www.planespotters.net
8. وب گاه: www.khabaronline.ir
9. وب گاه: www.flightradar24.com
10. وب گاه: www.jamejamonline.ir
11. وب گاه: www.farsnews.com
12. وب گاه: www.mehrnews.com
13. وب گاه: www.ion.ir
14. وب گاه: www.khabarfarsi.com
15. وب گاه: www.aftabnews.ir
16. وب گاه: www.entekhab.ir
17. وب گاه: www.asriran.ir
18. وب گاه: www.iribnews.ir
19. روزنامه ایران،5 بهمن 1388
20. روزنامه ایران؛30بهمن 1396
1 Convention
2 عامل اصلی سقوط نیست
1سیستم جلوگیری از یخ زدگی بال ها
4 توضیح بیشتر صفحات(18،19)
5 جدول5-1-سانحه های هواپیمای ایران-140(ص17)
—————
————————————————————
—————
————————————————————
25