بررسی رابطه عزت نفس با پیشرفت تحصیلی‎

بررسی رابطه عزت نفس با پیشرفت تحصیلی‎

فصل اول: طرح تحقیق
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت و ضرورت مسئله
اهداف
سوالات و فرضیه ها
متغیرها و تعاریف عملیاتی

مقدمه:
در طول سده های گذشته دیدگاه فلاسفه وشاعران موید این اصل بوده است که انسان نیاز دارد خود را خوب ومنطقی واخلاقی جلوه دهد در صدسال گذشته نیز بسیاری از روانشناسان پذیرفته اند که انسان دارای عزت نفس می باشد
برای انسان هیچ حکم ارزشی مهمتر از داوری او در مورد عزت نفس خویشتن نیست .
ارزشیابی شخص از خویشتن قطعی ترین عامل در رشد روانی او میباشد این ارزشیابی به صورت احساسی است که انتزاع و شناسا یی ان دشوار است زیرا پیوسته تجربه میشود و جزئی از هر احساس و دخیل در هر واکنش احساساتی انسان است بنابراین این تصور که یک فرد از خویشتن دارد به طور ضمنی در همه ی واکنش های ارزشی تجلی می شود .
از سویی دیگر عملکرد تحصیل و یا موفقیت افراد در مورد تحصیل و عوامل و شرایط و امکانات ومقتضیات ان از جمله موضوعات مورد علاقه و جالب توجه روانشناسان و صاحب نضران علوم تربیتی می باشد
به نظر می رسد پیشرفت تحصیلی و عزت نفس دارای یک رابطه متقابل می باشد یعنی از طرفی داشتن عزت نفس موجب پیشرفت تحصیلی می شود زیرا که خودباوری و تلقی مثبت از خویشتن در یادگیری و ایجاد نگرش برای تحصیل اثر می گذارد و
موجب پیشرفت تحصیلی می شود از طرف دیگر موفقیت تحصیلی و رسیدن به مدارج بالا در کار اموزش موجب ارتقای عزت نفس می شود .
به طور کلی پیشرفت های انسان در هر زمینه ای وتجربه ی موفقیت احساس خودباوری و ازشمندی و توانمندی در هر مورد باعث افزایش عزت نفس می شود .
ویلیام جیمز اضهار می دارد که هر چند مفهوم خود و عزت نفس بسییار شبیه به هم هستند اما عزت نفس اشاره به به سطوح ارزشمندی دارد که فرد برای خود قایل است و به معنی درک و دریافت جایگاه و منزلت خود می باشد

جیمز در اواخر 1880مطرح نمود که عزت نفس را میتوان براساس میزان ارتباط بین خودواقعی وخود ارمانی تعریف نمود .

فاصله بین خود واقعی و خودآرمانی هر چقدر کمتر باشد فرد از عزت نفس بالاتری برخوردار است وهر چقدر فاصله بین
این دو بیشتر یاشد میزان عزت نفس پایین تر خواهد بود

رابسون عزت نفس را عبادت میداند از حس رضامندی خویشتن پذیری که از ارزیابی شخص درباره ی ارزشمندی قدرت و منزلت وجذابیتشایستگی و کفایت و توانایی برای ارضای تمایلات و خواسته های خود منتج می شود.
در تحقیق حاضر به بررسی رابطه بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان مقطع دبیرستان در شهرتبریز در سال تحصیلی 93-92 می پردازند.
بیان مساله:
عزت نفس، احساس ارزش، درجه تصویب تایید، پذیرش و ارزشمندی است که شخص نسبت به خویشتن احساس می کند (شاملو، 1372). وقتی سخن از عزت نفس به میان می آید ارزش شخصی یا احساسی که از فرد در نظر اعضای گروه مجسم می شود مطرح می گردد. یکی از پیچیده ترین و ناراحت کننده ترین مسائل شخصیتی عقده حقارت است. کودکانی که احساس بی لیاقتی و عقب ماندگی می کنند کمتر برای موفقیت و انجام دادن کارها به تلاش و کوشش دست می زنند. رشد سالم شخصیت ایجاب می کند که شخص نه فقط برای شناخت خود، بلکه بیشتر برای پذیرش خود فعالیت کند پژوهش های ارزشمندی درباره ی ارتباط خودشناسی فرد در رابطه با رشد سالم و سازگاری های شخصیتی افراد انجام گرفته و نتایج مثبت و سودمندی به بار آورده است(پارسا، 1376).
در زمینه رابطه ی بین احساس ارزشمندی و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی، نظر مربیان و اساتید و متخصصان تعلیم و تربیت بر این است که عوامل روحی و روانی تاثیر بسیار بالایی در موفقیت یا عدم موفقیت تحصیلی دانش آموزان دارد پژوهش های زیادی در زمینه پی بردن به رابطه عزت نفس و پیشرفت تحصیلی صورت گرفته است. گسترده ترین این تحقیقات پژوهشی است که به وسیله گیل دات انجام شده نتایج تحقیق موید رابطه بالا بین انگیزه پیشرفت و عزت نفس است. یکی دیگر از این پژوهش ها در زمینه ی عزت نفس یافته های کوپر اسمیت است که در سال 1967 منتشر شد. به نظر کوپر اسمیت منابع عزت نفس شامل موارد ذیل اند:
1. پای بند بودن به آداب و قوانین اجتماعی و اخلاقی
2. مهم بودن: وقتی شخص متوجه گردد که اهمیت دارد و در زندگی دیگران مهم است عزت نفس او بالا می رود.
3. موفقیت
4. قدرت: وقتی شخص احساس قدرت کند، در نتیجه می تواند روی سایرین اثر گذاشته و متعاقباً عزت نفس او بالا می رود.
بنابراین ارزش وجودی عزت نفس به عنوان بعدی از ابعاد شخصیت انسان و ارتباط آن با موفقیت ها و با شکست و ناکامی های فرد قابل ملاحظه و تبیین است. در این تحقیق که بررسی رابطه عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در میان دانش آموزان مقطع دبیرستان در شهر تبریز در سال تحصیلی 93-92 است سعی می کنیم که این رابطه را با استفاده از پرسشنامه عزت نفس به نتیجه برسانیم. حال سوال این است که عزت نفس و پیشرفت تحصیلی چه رابطه ای با هم دارند؟

اهمیت و ضرورت مساله:
داشتن عزت نفس برای یک زندگی موفقیت آمیز لازم است بنابراین باید به تقویت آن در بین دانش آموزان پرداخت.
از آنجا که عزت نفس کودک زمینه و اساس ادراکات وی از تجارب زندگی را مهیا نماید، امری ارزشمند محسوب می گردد شایستگی عاطفی-اجتماعی که از چنین شناخت مثبت از خود ناشی می شود، می تواند به عنوان نیرویی در مقابل مشکلات جدی آینده به کودک کمک کند.
عزت نفس جنبه مهمی از عملکرد و کشش کلی کودک است و به نظرمی رسد به صورت تعاملی با زمینه های دیگری از جمله سلامت روانی و عملکرد تحصیلی ارتباط دارد به این معنی که عزت نفس می تواند علت و هم معلول نوعی از عملکرد باشد که در سایر حوزه ها رخ می دهد(پپ و همکاران، 1988).
در بحث از اهمیت و ضرورت موضوع می توان به آیات قرآن و احادیث مراجعه نمود.
خداوند در سوره فاطر آیه ده می فرماید: " هر که طالب عزت است بداند که تحکم و عزت خاص خدا است، کلمه نیکوی توحید و (روح پاک آسمانی) به سوی خدا بالا رود و عمل نیک خالص آن را بالا برد".
و در سوره منافقون آیه هشتم آمده است که: "عزت خاص خدا و رسول و مومنین است". پیامبر گرامی اسلام در این باره فرموده است: "زندگی که در آن انسان زیردست و خوار باشد مردن از آن بهتر است و مردنی که با پیروزی مقرون باشد، صدهزار بار بر زندگی ذلت بار ترجیح دارد".
همچنین پیامبر گرامی می فرمایند: کسی که نفس خود را شناخت به یقین خدا را شناخته است حضرت علی (ع) می فرمایند: خویشتن شناسی سودمندترین دانش هاست.

اهداف:
هدف کلی:
تعیین رابطه عزت نفس با پیشرفت تحصیلی در میان دانش آموزان مقطع دبیرستان شهرتبریز
هدف جزیی:
1-تعیین میزان رابطه ی عزت نفس با پیشرفت تحصیلی
2-تعیین میزان رابطه ی عزت نفس با جنسیت
سوال ها:
1-آیا بین عزت نفس با پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد؟
2-آیا بین عزت نفس با جنسیت رابطه وجود دارد؟

متغیرها:
عزت نفس (متغیر مستقل): تصورات، نگرش ها و ارزیابی هایی که شخص بطور مداوم از خود انجام می دهد
پیشرفت تحصیلی (متغیر وابسته): موفقیت در هدف های تربیتی تعیین شده که به عنوان عملکرد تحصیلی دانش آموز در نظر گرفته شده است.

تعریف عملیاتی:
عزت نفس: منظور از عزت نفس در تحقیق حاضر میزان نمره ای است که فرد از آزمون کوپر اسمیت کسب کرده است.
پیشرفت تحصیلی: منظور از پیشرفت تحصیلی در پژوهش حاضر نمره معدل ترم گذشته دانش آموزان در تمام دروس است.
مقطع تحصیلی که این تحقیق در آن صورت گرفته است دانش آموزان دوره دبیرستان شهرتبریز است.

فصل دوم: پیشینه تحقیق

مبانی نظری
مبانی تجربی
مدل تحلیلی

مبانی نظری:
تعاریفی از عزت نفس:
مازلو عزت نفس را عبارت می داند از شایستگی، توانمندی، کفایت، اطمینان، استقلال و آزادی. چنانچه ارضاء گردد فرداحساس ارزشمند بودن، توانا بودن، مثمر به ثمر بودن و احساس غرور و اعتماد به خود می کند و اگر ارضاء نگردد فرد احساس حقارت، درماندگی و ضعف می کند (مدی، 1976).
راجرز عزت نفس را عبارت می داند از ارزیابی مداوم شخص نسبت به ارزشمندی خویشتن خود (شاملو، 1368).
روزنبرگ می گوید: هر فرد آگاهی هایی در مورد خود دارد، بخش ارزشی این آگاهی ها عزت نفس نام دارد رابسون عزت نفس را عبارت می داند از حس رضامندی، خویشتن پذیری که ارزیابی خود درباره ارزشمندی قدر و منزلت، جذابیت، شایستگی و کفایت و توانایی جهت ارضای تمایلات و خواسته های فرد، منتج می شود.
مولفه های عزت نفس عبارتند از: 1-امنیت 2-خودپذیری 3-پیوندجویی 4-تعهد 5-شایستگی

ابعاد عزت نفس:
1-بعد اجتماعی: هر چقدر ارتباط شخص با اجتماع کمتر باشد و فاقد محبت لازم و حمایت های اجتماعی باشد باعث کاهش عزت نفس فرد خواهد شد و هر چقدر ارتباط فرد با اجتماع بیشتر شود و از حمایت های اجتماعی و محبت لازم برخوردار باشد عزت نفس فرد بیشتر خواهد بود.
2-بعد تحصیلی: موفقیت ها و شکست های فرد در امر تحصیل علم و دانش در مدرسه و مسائل مربوط به آن مستقیماً بر عزت نفس اثر می گذارد و هر چه شکست بیشتر باشد عزت نفس پایین و هر چقدر موفقیت فرد بیشتر باشد عزت نفس فرد بالا خواهد رفت.
3-بعد جسمی: هر فرد نسبت به ظاهر و توانایی جسمی خود یک ارزیابی و برداشت دارد اگر این تصور در برداشت از وضعیت ظاهری و جسمی فرد منفی باشد از این نظر عزت نفس فرد پایین خواهد بود و برعکس.
4-بعد خانوادگی: فردی که احساس می کند عضو باارزشی از خانواده است و احترام بیشتری برای او قائلند عزت نفس او بالا خواهد بود.
5-بعد کلی عزت نفس: ارزیابی و تصور کلی فرد از خود و خویشتن است و اساس ارزیابی فرد در همه زمینه هاست.
نیاز حرمت و احترام به خود
فرد پس از برآورده ساختن نیازهای فیزیولوژیکی، ایمنی و عشق متوجه جلب احترام دیگران و احترام به خود می شود.
همه ما به عنوان یک انسان احساس می کنیم حق داشته باشیم که دیگران در قالب وجودی صاحب ارزش، با ما رفتار کنند. اهانت و پرخاش شدید یک کودک سه ساله به یک کودک کوچکتر از خود شاید رنجش و ناراحتی برای او فراهم سازد. این ناراحتی را حداقل از چشمان کودکی که مورد تعرض و اهانت قرار گرفته می توان مشاهده کرد. شخصی که احساس ناکارآوری می کند احتمالاً توان و انرژی خود را به قصد تایید کارآوری، متوجه خویش می سازد.
او مایل است کارآوری و شایستگی خود را به دیگران نشان دهد ولی بیشتر به قانع ساختن خویش سرگرم می شود. نیاز احترام به خود با عزت نفس تعامل دارد یعنی احساس هایی که درباره خودتان دارید تا اندازه ای بسیار زیاد با باورهایتان نسبت به دیگران بستگی د ارد به ویژه دیگرانی که به شما احترام می گذارند. اشخاصی که به خود احترام می گذارند و یا از سوی دیگران احترام می بینند به ندرت اتفاق می افتد که بخواهند توانایی ها و ظرفیت های خویش را نشان دهند. آنها صرف نظر از آنچه انجام داده اند یا می دهند و یا دیگران چگونه احترام شان را دارند از این وضع لذت می برند و شاید دچار غرور و افتخار هم شوند این دسته افراد مداوماً به تعریف و تمجید نیاز ندارند و خواهان توجه مستمر نیستند (هر چند ممکن است از توجه خوششان آید). اینگونه افراد از داور های نسبت به خود یا قضاوت کردن درباره دیگران نه ترس و واهمه ای دارند و نه از انجام این کار عقب نشینی می کنند. آنها همچنین نیاز دارند که برای رفع نگرانی های خود وقت و انرژی فراوانی صرف نمایند (بخشی، 1383).

نشانه های عزت نفس ناسالم و عزت نفس سالم:
هم چنان که کودک رشد می کند و بزرگ می شود، عزت نفس او هم تغییر می یابد و دچار نوسان می شود. هر چه کودک تجربه ی بیشتری کسب می کند و ادراک جدیدی نسبت به خویشتن پیدا می کند، عزت نفس او هم بر همان پایه دچار تحول می شود. خوب است والدین نسبت به نشانه های عزت نفس سالم و عزت نفس ناسالم هوشیار باشند تا بتوانند به موقع به فرزندان خود کمک کنند. کودکی که دچار ضعف عزت نفس است، درصدد یادگیری و یا کسب مطلب تازه ای بر نمی آید. او همیشه دیدی منفی نسبت به خود داشته و جملاتی مثل من یک ابله هستم هیچ وقت هیچی یاد نمی گیرم و یا هیچ کس به من توجهی نمی کند، به خود می گوید: او قدرت تحمل ناکامی ها را ندارد و به سادگی از رفتار و گفته های سایرین دلخور شده و می رنجد. کودکانی که عزت نفس پائینی دارند، موانع و مشکلات موقت را پایدار و همیشگی می پندارند و چنین شرایطی را غیرقابل تحمل می دانند. به عبارت بهتر حس بدبینی در آن ها مسلط و حکمفرما است .
برعکس، کودکی که از عزت نفس بالایی برخوردار است، از معاشرت با دیگران لذت می برد و از بودن در محافل اجتماعی و انجام فعالیت های گروهی به اندازه ی انجام کارهای فردی و شخصی احساس رضایت و ناراحتی می کند. او از اقدامات جدید استقبال می کند و وقتی با مشکلی روبرو می شود توانایی یافتن راه حل را در خود می بیند. او هیچ گاه استعدادهای خود را دست کم نمی گیرد و کاستی های درونی خود را منصفانه می پذیرد. برای مثال، به جای این که بگوید: من یک ابله هستم، می گوید: من معنی آن را نمی فهمم؟ او نسبت به نقاط ضعف و قوت خود آگاه است و حس خوش بینی و مثبت نگری در او مستولی است (سلحشور، 1379).

عوامل موثر بر رشد عزت نفس کودکان و نوجوانان عبارتند از:
الف) خانه-روابط موجود بین والدین، خواهرها و برادرها، پدربزرگ، مادربزرگ و سایر اقوام و نزدیکان، تاثیر مستقیمی بر میزان عزت نفس کودک دارد. تجاربی که کودک از محیط زندگی خود کسب می کند، دوست یابی، نوع بازی های انتخابی و رویدادهای خوشایند و ناخوشایند دوران کودکی بر شکل گیری حس عزت نفس کودک موثرند.
ب) مدرسه-روابط اجتماعی و دوستانه ای که کودک با هم سالان خود برقرار می کند، معلمین، مربیان و مشاوران مدرسه بر میزان عزت نفس کودکان نقش بسزایی دارند. همچنین تجاربی که کودک از طریق انجام وظایف و تکالیف درسی خود می آموزد، فعالیت های فوق برنامه، ورزش، نظم و انضباط نقش عمده ای در این خصوص ایفاء می کند.
ج) اجتماع-روابط مختلفی که کودک با سایر افراد جامعه برقرار می کند، اعم از فرهنگ های مختلف، نژادها و مذاهب گوناگون، می تواند بر میزان رشد عزت نفس موثر باشند (سلحشور، 1379).

عزت نفس تحصیلی و پیشرفت تحصیلی:
یکی از مفاهیمی که به مفهوم نگرش به آن به آموزشگاه و یادگیری آموزشگاهی بسیار نزدیک است مفهوم نگرش به خود و عزت نفس تحصیلی در رابطه با یادگیری آموزشگاهی است موفقیت و تایید یا شکست و عدم تایید در تعدادی از تکالیف یادگیری و در مدتی نسبتاً طولانی به عزت نفس کلی درباره آموزشگاه و یادگیری آموزشگاهی می انجامد. به همین نحو موفقیت و تایید یا شکست و عدم تایید پس از چند سال تحصیلی منجر به این خواهد شد که دانش آموزان موفقیت یا شکست را به خودش به عنوان یاد گیرنده یا دانش آموز تعلیم دهد. سرانجام این دانش آموز یا باید از متهم کردن آموزشگاه یا معلمان به سبب عدم موفقیتش دست بردارد و خود را هدف اتهام قرار دهد و یا باید تایید آموزشگاه و معلمان را به خاطر موفقیتش به تایید خود مبدل سازد. دانش آموزی که مرتباً در آموزشگاه موفقیت کسب می کند باید تایید مدرسه و معلمان را به خود تعمیم دهد و یک مفهوم کلی مثبت درباره خودش به عنوان یادگیرنده ایجاد کند (سیف، 1363).
اکثر صاحب نظران برخورداری از عزت نفس (ارزیابی مثبت از خود) را به عنوان عامل مرکزی و اساسی در سازگاری عاطفی-اجتماعی، افراد می دانند این باور گسترش یافته و دارای تاریخچه طولانی نیز هست ابتدا روان شناسان و جامعه شناسان، از جمله ویلیام جیمز هربرت مید و چارلز کولی بر اهمیت عزت نفس تاکید داشتند همچنین محققان بسیاری دریافته اند که بین عزت نفس مثبت و نمرات بالا در مدارس رابطه وجود دارد (پپ و همکاران، 1989).
این ارتباط حتی زمانی که کودکان خودشان را به عنوان دانش آموز ارزیابی می کنند بالاتر است که می توان آن را در "عزت نفس تحصیلی" آنها نام نهاد.

دیدگاه های دانشمندان درباره عزت نفس:
1-دیدگاه بک:
بک (1985) می گوید: افراد یکه عزت نفس پایین دارند می کوشند موفقیت ها را به بیرون نسبت دهند و
شکست ها را به درون، شواهد بیانگر این مطلب است که کودکان نیز از این شیوه ها استفاده می کنند. بک متذکر
می شود که اغلب واکنش های منفی احساس ناشی از فقدان عزت نفس است.
2-دیدگاه هورنای:
هورنای معتقد است عزت نفس یکی از نیازهای انسان است و عبارتست از ارزش خود را در درجه اهمیت و
ارزشی که دیگران برای او قائل هستند، دانستن.
به عقیده هورنای، آگاهی شخص از خود واقعی و از استعدادهای بالقوه و امکاناتی که دارد او را قادر می سازد به
اینکه کاملاً تسلیم محیط اجتماعی نباشد و احیاناً از خود ابتکار به خرج دهد و شخصیت خود را به رنگ
مخصوصی درآورده و آنرا از شخصیت افراد دیگری که تحت تاثیر همان عوامل اجتماعی و فرهنگی قرار
گرفته اند ممتاز سازد، شخصی که عزت نفس پایین دارد از اینکه صاحب قدرت و سیادت شود مایوس شده و
حتی این امید را ندارد که بتواند روی پای خود بایستد یعنی قائم بذات باشد از اینرو می خواهد از آزار و ایذاء
دیگران در پناه قرار گیرد و ضمناً برای خود حامی و پشتیبان فراهم سازد تا در زندگی او را یاری کنند از این رو
سخت می کوشد مورد محبت دیگران واقع شود و همه او را دوست بدارند (سیاسی، 1371).
3-دیدگاه ماریون:
ماریون (1995)، معتقد است که عزت نفس دارای سه نشانه مهم و اساسی است که عبارتند از: حس ارزشمندی،
کنترل و شایستگی. منظور از "حس ارزشمندی" این است که کودک خود را دوست بدارد و احساس کند که
برای دیگران مهم و باارزش است.
دوم، کودکی که مفهوم کنترل کردن را درک کند، به سادگی نمی پذیرد که سایرین او را تحت کنترل و
سلطه ی خود درآورند، زیرا می خواهد خودش تصمیم بگیرد. اگر والدین و مربیان کودک نسبت به انتظارات و
خواسته های او عکس العمل مناسبی نشان دهند و شیوه تصمیم گیری درست را به او بیاموزند، می توانند موجب
رشد و پرورش حس کنترل درونی کودک شوند.
سوم، ایجاد "حس صلاحیت و شایستگی" در کودکان می تواند موجب موفقیت های آموزشی تحکیم روابط
اجتماعی و رشد مهارت های بدنی شود. به عبارت دیگر، می توان با تقویت این طرز تفکر که تو می توانی این کار
را انجام دهی، حتماً موفق خواهی شد، حس لیاقت و شایستگی را در او پرورش داد (سلحشور، 1379).
4-دیدگاه راجرز:
تصور نسبتاً دائمی هر فرد راجع به ارزشی که او برای خود قائل می شود و رابطه این ارزش یا خود واقعی است
که شامل تمام افکار، ادراک ها و ارزش ها که من را تشکیل می دهد و من شامل آنچه هستم وآنچه می توانم و بر
ادراک فرد از جهان تاثیر دارد. پشتکار انسان را موفق می کند و بهترین نردبان ترقی است.
افرادی که بر عزت نفس و پشتکار خود تکیه دادند، بیش از اشخاصی که به قریحه و مواهب طبیعی خود متکی
هستند بر رستگاری و پیشرفت نزدیکندو از خسران دور هستند. نسبت پشتکار و عزت نفس با مواهب طبیعی مثل
نسبت اراده است به قابلیت، همانطوریکه شخص هر قدر قابلیت انجام کاری را داشته باشد تا اراده انجام آن را
نکند به انجامش موفق نخواهد شد، همینطور هم هر قدر انسان، صاحب ذوق و قریحه و هوش باشد تا آن ذوق
مقرون به پشتکار و عزت نفس و تلاش نباشد مثمرثمر نیست، پس عزت نفس اساس امید است (سیف پناهی، 1378).
5-دیدگاه الیس:
به نظر الیس، انسان تمایلی به عشق و محبت، توجه به مراقبت و تشفی آرزوها دارد و از مورد تنفر قرار گرفتن
بی توجهی و ناکامی دوری می جوید، زمانیکه حادثه فعال کننده ای برای فرد اتفاق می افتد او براساس تمایلات
ذاتی خود ممکن است در برداشت متفاوت و متضاد از حادثه فعال کننده داشته باشد. یکی افکار و عقاید و
باورهای منطقی و عقلانی و دیگری افکار ، عقاید و برداشت های غیرعقلانی و غیرمنطقی در حالتی که فرد
تابع افکار و عقاید عقلانی و منطقی باشد به عواطف منطقی دست خواهد یافت و شخصیت سالمی خواهد داشت
در حالتی که فرد تابع و دستخوش افکار و عقاید غیرمنطقی و غیرعقلانی قرار گیرد با عواقب غیرمنطقی مواجه
خواهد شد. که در این حالت او فردی است مضطرب و غیرعادی که شخصیت ناسالمی دارد. بطور خلاصه در
نظریه الیس، انسانها تا حد زیادی خود موجد اختلافات و ناراحتی های روانی خود هستند انسان با استعداد و
آمادگی مشخص برای مضطرب شدن متولد می شود و تحت تاثیر عوامل فرهنگی و شرط شدنهای اجتماعی این
آمادگی را تقویت می کند.
دیدگاه اریکسون:
اریکسون معتقد است بحران هایی که در هر مرحله از رشد بوجود می آید اساس سلامت و یا تا سلامت بعدی شخصیت فرد را پایه ریزی می کنند اگر هر یک از این مراحل با این بحران ها که جنبه های مثبت و منفی دارند و قسمتی از جنبه های طبیعی رشد محسوب می شود برخورد رضایت بخش شود جنبه های مثبت شخصیت مانند اعتماد به دیگران، خودکفایی و عزت نفس به میزان بالایی جذب خود می شوند و به این ترتیب شخصیت به رشد خود ادامه می دهد برعکس اگر تعارض استمرار یابد و یا در اصل به نحو راضی کننده ای حل نشود "خود" در حال رشد صدمه می بیند و عناصر منفی شخصیت مانند بی اعتمادی شکست و تردید، احساس حقارت جذب "خود" می شود و در نتیجه شخصیت به شکل ناسالمی رشد می یابد. به عقیده اریکسون والدینی که به کودکان خود اجازه بروز ابتکار نمی دهند باعث می شوند که در آنها احساس گناه، کم ارزشی و گوشه گیری بوجود آید این کودکان از ابراز وجود می ترسند و ضمن اتکاء شدید به بزرگسالان در گروه ها به صورت فعال شرکت نمی کنند و بیشتر و در حاشیه آنها زندگی می کنند آنها بی هدف می شوند و یا جرات اینکه به دنبال هدف بروند را نخواهند داشت (شاملو، 1370).
اریکسون نیز با اصطلاح "من که هستم" سعی دارد نوعی تقابل خلاق میان تجسمی که شخص از خود دارد و تجسمی که دیگران از او دارند، را بیان کند "من که هستم" یعنی اینکه فرد احساس کند به گروه خود تعلق دارد و گذشته او به اعتبار آینده اش دارای معنای خاص است و در این (کیستی) عوامل خودآگاه و ناخودآگاه نقش دارند. اما فرایند (کیستی) را از فرایند "عزت نفس" ناخودآگاه تر می داند (بلوم، 1352).

روش های تقویت عزت نفس در کودکان و نوجوانان:
برای ساختن محیطی که باعث رشد و پرورش عزت نفس کودک شود توجه به نکات زیر ارزشمند و مفید است:
1-پذیرش کودک به عنوان فردی ارزشمند، دوست داشتنی و شایسته یکی از نیازهای کودک، شناسایی او از جانب والدین و سایر اطرافیانش است. واکنش کودک-والدین، اولین و ساده ترین نحوه تعامل انسانی به شمار می رود. واکنش افراد می تواند مثبت یا خوشایند و یا منفی و ناخوشایند باشد. عکس العملی که کودک از والدین خود دریافت می کند به قدری مهم است که اگر نتواند پاسخ مطلوب را در بر داشته باشد، حتماً موجب عکس العملی نامطلوب خواهد شد.
2-ایجاد محیطی سرشار از اعتماد، امنیت و محبت بی قید و شرط احساس تعلق و توجه-یکی از موثرترین روش های پرورش کودک، دلگرم کردن آنان است. دلگرمی به کودکان کمک می کند تا نسبت به خود و توانایی هایشان اعتقاد پیدا کرده، با جرات کاستی های خود را بپذیرند.
3-رعایت احترام متقابل:
4-رعایت عدل و انصاف بین فرزندان، طوری که آنها متوجه این موضوع بشوند.
5-انتظارات و معیارهای معقول و منطقی از فرزندان داشته باشید.
6-ارج نهادن به سعی و پیشرفت کودکان-زمانی که کودکان کاری را درست انجام می دهند، با حمایت خود موجب رشد و تقویت آنها شوید و از همکاری و مشارکت آنها در انجام فعالیت های گوناگون قدردانی کنید.
7-سعی کنید با تحسین و تمجید به موقع و مناسب، پیشرفت آنها را تسریع کنید. هر کودکی قادر است از اشتباهاتش درس بگیرد و چنانچه در انجام کاری شکست بخورد، دوست دارد با دوباره و بهتر انجام دادن آن، حتماً موفق و پیروز شود.
8-از هر گونه قضاوت منفی اجتناب ورزید، زیرا در این صورت کودک شما نسبت به قضاوت دیگران حساس خواهد شد.
9-از هر گونه اظهار نظری که موجب تحقیر و کوچک شمردن کودکان شود، جداً اجتناب ورزید.
10-تشویق، به کودکان این امکان را می دهد که وی‍ژگی های منحصر بفرد خود را بشناسد این کار باعث تسلط بیشتر آنان بر محیطشان می شود (سلحشور، 1379).

تاثیر اعتماد به نفس در موفقیت های تحصیلی:
نتایجی که از پژوهش های اخیر بدست آمده، نشان می دهند دانش آموزانی که نسبت به توانایی های خود در دوران مدرسه اعتماد و اطمینان بیشتری دارند و هدفشان نیز یادگیری و آموختن است در مدارج عالی دانشگاهی نیز موفق تر عمل می کنند این تحقیقات خاطرنشان می سازند که کاهش نمره در علوم ریاضی و علوم اجتماعی به میزان اعتقاد دانش آموزانی که نتوانند در دوران مدرسه آن دروس را خوب یاد بگیرند بستگی مستقیم دارد.
روش های زیر کودکان را در انجام کارهای درسی خود راهنمایی می کند:
1-ایجاد حس تعلق
2-انتخاب الگوهای برتر
3-ایجاد حس پیشرفت مشارکت
4-نیاز به داشتن شادی و هیجان
5-رشد خلاقیت و کنجکاوی
6-تقویت تدریجی، روحیه ماجراجویی
7-رهبری و مسئولیت
8-اعتماد به فعالیت های کودکان (سلحشور، 1379).

مبانی تجربی:
1-پژوهش های انجام یافته در خارج از کشور:

ـ کوپر اسمیت (۱۹۶۷) در تحقیق خود به این نتیجه رسید که کودکان باعزت نفس بالا، افرادی هستند که احساس اعتماد به نفس ، استعداد ، خلاقیت و ابراز وجود می کنند وبه راحتی تحت تاثیر عوامل محیطی قرار نمی گیرند. همچنین او در تحقیقات خود دریافت که بین عزت نفس دختران و پسران تفاوت معناداری وجود ندارد (به نقل از میرعلی یاری،۱۳۷۹)

ـ استنک (۱۹۷۳) ارتباط بین عزت نفس و تصور فرد از توانایی خود را مورد بررسی قرار داد و دریافت اگر میزان عزت نفس کاهش یابد، احساس ضعف و ناتوانی درفرد به وجود می آید وبر عکس. تغبیرات مثبتی مثل افزایش پیشرفت تحصیلی، افزایش تلاش برای کسب موفقیت ، داشتن اعتماد به نفس و بلند همتی ، تمایل به داشتن سلامت بیشتر و بهتر در او به وجود می آورد (به نقل از فروغی، ۱۳۷۵).

استرامن و همکاران (۱۹۸۸) عنوان نمودند کسانی که از عزت نفس بالاتری برخوردارند، عملکرد بهتری در تحصیل دارند و از نظر روان شناختی بهتر سازگار می باشند و ترس کمتری از شکست تحصیلی دارند. همچنین این دانش آموزان از عملکرد تحصیلی بالاتری برخوردارند (به نقل از یوسفی، ۱۳۷۴).

2-پژوهش های انجام یافته در داخل کشور:
ـ پورشافعی (۱۳۷۰) در پایان نامه کارشناسی ارشد خود با عنوان "بررسی رابطه عزت نفس با پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر سال سوم متوسطه شهرستان قاین" ۱۶۰ نفر در سه رشته تحصیلی فرهنگ و ادب، ریاضی وعلوم تجربی را به روش تصادفی طبقه ای، برگزید و از سیاههٔ عزت نفس کوپر اسمیت برای سنجش عزت نفس آزمودنی ها استفاده نمود و نیز معدل دانش آموزان به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی آنان درنظر گرفته شد. او با استفاده از همبستگی پیرسون به این نتایج دست یافت که بین میزان عزت نفس دانش آموزان دختر و پسر از نظر آماری تفاوت معنا داری وجود ندارد. در مورد رابطه بین عزت نفس با پیشرفت تحصیلی، با محاسبه روش همبستگی پیرسون ضریب به دست آمده برای آزمودنی های پسر ۴۶/۰ و برای دختران ۴۹/۰ بود که با مقایسه این ضریب با مقادیر بحرانی ضریب گشتاوری پیرسون، از نظر آماری، معنادار بود. همچنین نتایج آزمون خی دو، با احتمال ۰۱/۰ نیز از این فرض را تایید نمود. بنابراین نتیجه گرفته شده بیانگر این است که میان عزت نفس دانش آموزان و پیشرفت تحصیلی آنان همبستگی مثبت و معناداری وجود دارد و افرادی که عزت نفس بالاتری دارند، از نظر میزان پیشرفت در تحصیل نیز در رتبه بالاتری قرار می گیرند.

۶ـ احسانی (۱۳۷۱) در پژوهشی که تحت عنوان "بررسی رابطه عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان" انجام داد، ملاحظه نمود که بین میزان عزت نفس دانش آموزان دختر و پسر تفاوت معناداری وجود ندارد. اما دانش آموزانی که سابقه مردودی داشتند از عزت نفس کمتری نسبت به دانش آموزانی که سابقه مردودی نداشتند، برخوردار بودند.

ـ ترخان (۱۳۷۲) دو گروه ۱۰۰ نفری از دانش آموزان عادی و تیز هوش پسر سال اول شهر تهران را بررسی نمود و به این نتیجه رسید که عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تیزهوش بالاتر از دانش آموزان عادی است و نیز جهت پیش بینی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان به ترتیب عزت نفس وسپس موضع نظارت اهمیت دارند.

مدل تحلیلی:
در این مدل تحلیلی متغیرها شامل عزت نفس و پیشرفت تحصیلی است.
عزت نفس (متغیر مستقل): تصورات، نگرش ها و ارزیابی هایی که شخص بطور مداوم از خود انجام می دهد.
پیشرفت تحصیلی (متغیر وابسته): موفقیت در هدف های تربیتی تعیین شده که به عنوان عملکرد تحصیلی دانش آموز در نظر گرفته شده است.

پیشرفت تحصیلی بالا: منظور معدل 17 به بالا می باشد.
بعد اجتماعی پیشرفت تحصیلی پیشرفت تحصیلی متوسط: منظور معدل 13 الی 17 می باشد.
عزت نفس پیشرفت تحصیلی پایین: منظور معدل کمتر از 13 می باشد.
مذکر: منظور دانش آموزان پسر در دوره دبیرستان می باشد.
بعد فردی جنسیت
مونث: منظور دانش آموزان دختر در دوره دبیرستان می باشد.

فصل سوم: روش شناسی

روش تحقیق
جامعه آماری
نمونه آماری
ابزارها
روایی و پایایی
روش های آماری

روش تحقیق:
روش تحقیق به صورت توصیفی از نوع همبستگی است.

-جامعه آماری:
شامل دانش آموزان دختر و پسر مقطع دبیرستان شهر تبریز ر در سال تحصیلی 92-91 که تعداد آنها 510 نفر می باشد که شامل رشته های علوم تجربی و علوم انسانی است.

-نمونه آماری:
نمونه آماری شامل 40 نفر که 20 نفر دختر و 20 نفر پسر است. که بصورت تصادفی از میان دانش آموزان دبیرستان انتخاب شده است.

-ابزارها:
ابزار اندازه گیری پرسشنامه عزت نفس کوپر اسمیت است که آن را در سال 1966 براساس تجدیدنظری که بر روی مقیاس راجرز دیمونه (1945) انجام داده تهیه و تدوین کرد این پرسشنامه شامل 5 موضوع است.
1-انجام تکالیف آموزشی
2-روابط اجتماعی
3-خانواده
4-خود
5-آینده
این مقیاس دارای 58 ماده است که 8 ماده آن، یعنی شماره های 6، 13، 20، 27، 34، 41، 46، 48، و 55 دروغ سنج است که اثر خنثی در تصحیح سیاهه دارد. چنانچه پاسخ دهنده از 8 ماده مذکور بیش از 4 نمره بیاورد بدان معنی است که ارتباط آزمون پائین است و آزمودنی سعی کرده است خود را بهتر از آن چیزی که هست جلوه دهد.
دامنه پاسخ های آزمودنی به صورت بلی، خیر است که هر فرد متناسب با وضعیت خود یکی از گزینه ها ر انتخاب می کند.
در سوالات: (2، 4، 5، 10، 11، 14، 18، 19، 21، 23، 24، 28، 29، 30، 32، 36، 45، 47، 58) به پاسخ بلی یک نمره و به پاسخ خیر صفر نمره تعلق می گیرد با توجه به مجموع نمره حاصله سطح عزت نفس هر فرد تعیین می گردد. بدیهی است حداقل نمره ای که هر فرد بگیرد صفر و حداکثر 50 خواهد بود (بیابانگرد، 1372).
از میان معدل نمرات دانش آموزان نیز به عنوان ملاک پیشرفت تحصیلی استفاده شد.

-روایی و پایایی پرسشنامه:
برای تعیین روایی و پایایی آزمون، تحقیقاتی از جانب پانچر (1967) کمپل (1965) کوپر اسمیت (1967) هورمن (1965) و مورسن (1971) انجام گرفته که روایی و پایایی آزمون را مورد تایید قرار می دهد.

-روش های آماری:
از آمار توصیفی و استنباطی برای تجزیه و تحلیل داده های جمع آوری شده استفاده می گردد.

فصل چهارم: تجزیه و تحلیل داده ها

در این پژوهش ما می خواهیم بدانیم که :
1-آیا بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد؟
2-آیا عزت نفس با جنسیت رابطه دارد؟
در این تحقیق متغیر (X) بیانگر نمرات عزت نفس دانش آموزان و متغیر (Y) بیانگر معدل دانش آموزان در نظر گرفته شده است.
بعد از جمع آوری نمرات و داده ها و انجام محاسبات آماری از طریق ضریب همبستگی پیرسون نتایج زیر بدست آمد:
ضریب همبستگی در دانش آموزان پسر 96/0 است که نشانه همبستگی خیلی بالاست.
ضریب همبستگی در دانش آموزان دختر 93/0 است که نشانه همبستگی خیلی بالاست.
میزان ضریب همبستگی این شاخص آماری بین "1+" و "1-" متغیر است که در این تحقیق میزان همبستگی در جهت مثبت است و همچنین عزت نفس در دانش آموزان پسر و دختر تقریباً یکسان است و تفاوت معناداری بین عزت نفس پسران و دختران وجود ندارد و در هر دو همبستگی خیلی بالاست.
با توجه به ضریب همبستگی بدست آمده بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی لذا فرضیه مذکور اثبات می شود یعنی همبستگی مثبت معناداری بین دو متغیر مورد پژوهش وجود دارد و نتیجه گرفته می شود که پیشرفت تحصیلی با عزت نفس رابطه دارد و هر چه عزت نفس بالاتر رود پیشرفت تحصیلی بهتر است و برعکس هر چه عزت نفس پائین تر باشد پیشرفت تحصیلی ضعیف تر است.

نمره عزت نفس
معدل
ردیف
20
30/11
1
18
75/11
2
24
12
3
19
5/12
4
26
25/13
5
23
14
6
27
25/14
7
26
5/14
8
30
75/14
9
28
15
10
32
5/15
11
34
75/15
12
38
90/15
13
39
25/16
14
40
5/16
15
42
17
16
39
5/17
17
44
5/18
18
46
5/18
19
48
75/18
20
جدول 1-4: ریزنمرات دو متغیر x و y در دانش آموزان پسر

نمره عزت نفس
معدل
ردیف
23
5/12
1
20
80/12
2
22
13
3
19
25/13
4
24
5/13
5
18
75/13
6
23
14
7
24
5/14
8
27
90/14
9
29
15
10
31
25/15
11
33
40/15
12
35
5/15
13
37
75/15
14
39
16
15
33
5/16
16
36
75/16
17
40
17
18
44
65/17
19
47
18
20
جدول 2-4: ریزنمرات دو متغیر x و y در دانش آموزان دختر

جدول 3-4: تبدیل نمرات خام پیشرفت تحصیلی دانش آموزان پسر به واریانس و انحراف استاندارد

10/13
62/3-
30/11
04/10
17/3-
75/11
52/8
92/2-
12
58/5
42/2-
5/12
78/2
67/1-
25/13
01/2
42/1-
5/13
846/0
92/0-
14
448/0
67-/0
25/14
176/0
42-/0
5/14
028/0
17/0-
75/14
0064/0
08/0
15
336/0
58/0
5/15
688/0
83/0
75/15
960/0
98/0
90/15
76/1
33/1
25/16
49/2
58/1
5/16
32/4
08/2
17
65/6
58/2
5/17
81/2
58/3
5/18
66/14
83/3
75/18

با توجه به جدول 3-4: نتیجه جدول فوق نشان می دهد که واریانس پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان پسر 65/4 و انحراف استاندارد 15/2 است.

جدول 4-4: تبدیل نمرات خام عزت نفس دانش آموزان پسر به واریانس و انحراف استاندارد

62/147
15/12-
20
22/200
15/14-
18
42/66
15/8-
24
92/172
15/13-
19
82/37
15/6-
26
72/83
15/9-
23
52/26
15/5-
27
82/37
15/6-
26
62/4
15/2-
30
22/17
15/4-
28
022/0
15/0-
32
42/3
85/1
34
22/34
85/5
38
92/46
85/6
39
62/61
85/7
40
02/97
85/9
42
92/46
85/6
39
42/140
85/11
44
82/191
85/13
46
22/251
85/15
48

با توجه به جدول 4-4: نتیجه جدول فوق نشان می دهد که واریانس عزت نفس در دانش آموزان پسر 81/87 و انحراف استاندارد 37/9 است.

جدول 5-4: تبدیل نمرات خام پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر به واریانس و انحراف استاندارد

50/6
55/2-
5/12
06/5
25/2-
80/12
20/4
05/2-
13
24/3
8/1-
25/13
40/2
55/1-
5/13
69/1
3/1-
75/13
10/1
05/1-
14
302/0
55/0-
5/14
022/0
15/0-
90/14
0025/0
05/0-
15
04/0
2/0
25/15
122/0
35/0
40/15
40/71
45/8
5/15
49/0
7/0
75/15
9025/
95/0
16
102/2
45/1
5/16
89/2
7/1
75/16
80/3
95/1
17
76/6
6/2
65/17
70/8
95/2
18

با توجه به جدول 5-4: نتیجه جدول فوق نشان می دهد که واریانس پیشرفت تحصیلی در دانش آموزان دختر 40/6 و انحراف استاندارد 52/2 است.

جدول 6-4: تبدیل نمرات خام عزت نفس دانش آموزان دختر به واریانس و انحراف استاندارد

84/51
2/7-
23
04/104
2/10-
20
24/67
2/8-
22
44/125
2/11-
19
44/38
2/6-
24
84/148
2/12-
18
84/51
2/7-
23
44/38
2/6-
24
24/10
2/3-
27
44/1
2/1-
29
64/0
8/0
31
84/7
8/2
33
04/23
8/4
35
24/46
8/6
37
44/77
8/8
39
84/7
8/2
33
64/33
8/5
36
04/96
8/9
40
44/190
8/13
44
24/282
8/16
47

با توجه به جدول 5-4: نتیجه جدول فوق نشان می دهد که واریانس عزت نفس در دانش آموزان دختر 85/73 و انحراف استاندارد 59/8 است.

بررسی شاخصهای آمار توصیفی در دانش آموزان پسر آزمون عزت نفس و پیشرفت تحصیلی
جدول 7-4

1/9967
17/4542
22341
45/298
643

جدول 8-4

گروه پسران
تعداد
نما
میانه
میانگین
واریانس
انحراف استاندارد
دامنه تغییر
ضریب همبستگی
درجه آزادی
ضریب تعیین
پیشرفت تحصیلی
20
95/14
87/14
92/14
65/4
15/2
45/7
96/0
19
16/92
عزت نفس
20
5/32
31
15/32
81/87
37/9
30
96/0
19
16/92

بررسی شاخصهای آمار توصیفی در دانش آموزان دختر آزمون عزت نفس و پیشرفت تحصیلی
جدول 9-4

35/9340
58/4580
19644
301
604

جدول 10-4
گروه دختران
تعداد
نما
میانه
میانگین
واریانس
انحراف استاندارد
دامنه تغییر
ضریب همبستگی
درجه آزادی
ضریب تعیین
پیشرفت تحصیلی
20
38/15
12/15
05/15
40/6
52/2
5/5
93/0
19
49/86
عزت نفس
20
6/26
31
2/30
85/73
59/8
29
93/0
19
49/86

نمودار 1-4: فراوانی نمرات پیشرفت تحصیلی دانش آموزان

نمودار 2-4: فراوانی نمرات عزت نفس

نمودار 3-4: نمودار فوق نشان می دهد که بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان همبستگی وجود دارد و این نمودار در جهت مثبت می باشد.

فصل پنجم: نتیجه گیری

بحث بر یافته ها
محدودیت ها
پیشنهادها
منابع

بحث بر یافته ها:
یافته های حاصل از این تحقیق نشان می دهد که همبستگی خیلی بالا بین پیشرفت تحصیلی و عزت نفس وجود دارد و نتیجه می گیریم که بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی همبستگی مثبت معناداری وجود دارد همچنین در این تحقیق عزت نفس در پسران و دختران تقریباً یکسان است و تفاوت معناداری در این مورد وجود ندارد زیرا در هر دو گروه همبستگی خیلی بالاست.
از میان هماهنگی بین یافته های تحقیق حاضر و تحقیقات قبلی بر می آید که بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی رابطه معنی داری مستقیمی وجود دارد.
چنانچه خانم فاطمه سیف پناهی درباره رابطه عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر و پسر ناحیه 1 مرکز پیش دانشگاهی سنندج سطح 46/0 را بدست آورده بود و بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معناداری قائل بود چنانچه هر چه افراد دارای عزت نفس بالایی بودند به مراتب در تحصیل نیز پیشرفت چشمگیری را نشان می دادند.
تحقیق آقای هادی پورهاشمی درباره رابطه بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی در سال 1370 انجام یافته و جامعه آماری دانش آموزان سال سوم متوسطه فرهنگ و ادب ریاضی و علوم تجربی (شهرستان قائم بود که ضریب همبستگی عزت نفس و پیشرفت تحصیلی برای آزمودنی ها از نظر آماری معنادار است).
پس می توان نتیجه گرفت که بین پیشرفت تحصیلی و عزت نفس یک رابطه تنگاتنگ و مثبت از نظر آماری وجود دارد زیرا هماهنگی نتیجه تحقیق حاضر با تحقیقات دیگر بیانگر ارتباط بین دو متغیر پیشرفت تحصیلی و عزت نفس است و می توان این تحقیق را به دانش آموزان مقطع دبیرستان در شهر تبریز تعمیم داد.
اما رابطه عزت نفس با جنسیت تایید نمی شود زیرا در عزت نفس دختران با پسران تفاوت معناداری وجود ندارد.

محدودیت های تحقیق:

1-عدم در اختیار داشتن آزمون هوش برای سنجش پیشرفت تحصیلی دانش آموزان لذا در این تحقیق معدل دانش آموزتن ملاک سنجش قرار گرفت.

2-نداشتن تجربه و اطلاعات کافی محقق در زمینه کارهای تحقیقی

3-احتمال عدم همکاری و پاسخ دادن صادقانه برخی از آزمودنی ها

پیشنهادها:

1-والدین اجازه ابراز وجود به فرزندان بدهند و به دیدگاه ونظرهای آنان احترام بگذارند و هیچ گاه نظرها و صلاح دیدهای خود را بر آنان تحمیل نکنند وفرزندان خود را
استوارو مستدل بار آورند وسعی کنند عصبانیت انان را از حد اعتدل خارج نکنند .

2- از انجا که احترام به شخصیت افراد و در نظر گرفتن نقاط قوت انانا می تواند در افزایش عزت نفس موثر باشد توصیه می شودوالدین به نقاط قوت فرزندان بیشتر از نقاط ضعف آن ها توجه کنند .

3-معلم بهتر است عملکرد خوب فراگیران را در کلاس ور جمع دوستان انان مطرح کند زیرا این کار نه تنها به ارزشمندی
فرد می افزاید بلکه به دیگر فراگیران نیز می فهماند که
چه عملی از انها انتظار می رود ودر این عمل با چه پیامدهای مثبتی توام می باشد .

4- معلمان تجارب همراه با موفقیت برای فراگیران فراهم نمایند و بر نقاط مثبت و توانمندی های انان تاکید نموده انان را مورد تشویق و ارزیابی مثبت قرار دهند.

5- افزایش مهارت های فردی واجتماعی در فراگیران نقش مهمی در افزایش احساس ارزشمندی انان دارد.

منابع:

1. بخشی،خداداد، روان شناسی رفتار انسانی، انتشارات پرشکوه، 1383.
2. بیابانگرد، اسماعیل، روشهای افزایش عزت نفس در کودکان و نوجوانان، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان جمهوری اسلامی ایران، تهران، 1372.
3. سیف، علی اکبر، روان شناسی پرورشی، انتشارات آگاه، 1373.
4. سلحشور، ماندانا، پرورش اعتماد به نفس در کودکان و نوجوانان، انتشارات واژه آرا، 1379.
5. شاملو، سعید، بهداشت روانی، انتشارات رشد، 1372.
6. قرنی، ابوالحسن، (82-1381)، بررسی رابطه بین عزت نفس و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دوره پیش دانشگاهی شهرستان تکاب، (پایان نامه) جهت اخذ درجه کارشناسی.
7. پارسا، محمد، روان شناسی انگیزش و هیجان، انتشارات دانشگاه تهران، 1376.

ضمائم
پرسشنامه

پاسخ دهنده عزیز:
این پرسشنامه فقط به منظور اهداف پژوهشی تهیه شده است جملات زیر را به دقت بخوانید و در صورتی که هر یک از آنها با وضعیت فعلی شما مطابقت دارد، در ستون "بلی" و چنانچه به هیچ شکلی با وضعیت شما مطابقت ندارد "خیر" را علامت بگذارید.
1-بیشتر اوقات در خواب و خیال به سر میبرم. بلی خیر
2-از خود خیلی مطمئن هستم. بلی خیر
3-اغلب آرزو می کنم ای کاش فرد دیگری بودم. بلی خیر
4-من دوست داشتنی هستم. بلی خیر
5-با اطرافیانم اوقات خوشی را می گذرانم. بلی خیر
6-هیچ وقت درباره چیزی نگران نیستم. بلی خیر
7-صحبت کردن در مقابل جمع برایم سخت است. بلی خیر
8-آرزو می کنم ای کاش جوانتر بودم. بلی خیر
9-چیزهای زیادی در من وجود دارند که اگر می توانستم آنها را تغییر می دادم. بلی خیر
10-به آسانی نمی توانم تصمیم بگیرم. بلی خیر
11-دیگران از بودن با من لذت می برند. بلی خیر
12-در خانه زود عصبانی می شوم. بلی خیر
13-همیشه کار درست را انجام می دهم. بلی خیر
14-به امور تحصیلی خود افتخار می کنم. بلی خیر
15-همیشه کسی باید به من بگوید چه کار کنم. بلی خیر
16-انجام هر کار جدیدی وقت زیادی را از من می گیرد. بلی خیر
17-اغلب از آنچه انجام داده ام متاسفم. بلی خیر
18-بین همسن و سالان خود مشهور هستم. بلی خیر
19-معمولاً خانواده ام به احساسات من توجه می کنند. بلی خیر
20-هرگز ناخشنود نیبستم. بلی خیر
21-تا آنجا که بتوانم کار را به نحو احسن انجام می دهم. بلی خیر
22-من به راحتی تسلیم می شوم. بلی خیر
23-معمولاً می توانم از خود مواظبت کنم. بلی خیر
24-من فردی نسبتاً شادمان هستم. بلی خیر
25-من ترجیح می دهم با افراد کوچکتر از خودم فعالیتی انجام دهم. بلی خیر
26-خانواده ام انتظارات بیش از حدی از من دارند. بلی خیر
27-من تمام کسانی را که می شناسم دوست دارم. بلی خیر
28-دوست دارم خانواده ام کارهای مهمی را به من واگذار نمایند. بلی خیر
29-من خود را درک می کنم. بلی خیر
30-مثل من بودن خیلی سخت است. بلی خیر
31-همه چیز در زندگی من گره خورده است. بلی خیر
32-همسن و سالانم معمولاً از عقیده من پیروی می کنند. بلی خیر
33-هیچ کس در خانه به من توجه زیادی نمی کند. بلی خیر
34-هرگز سرزنش نمی شوم. بلی خیر
35-آن طور که دوست دارم وظایفم را انجام نمی دهم. بلی خیر
36-می توانم تصمیم بگیرم و به آن پایبند بمانم. بلی خیر
37-من معمولاً دوست ندارم یک زن باشم. بلی خیر
38-من خودم را دست کم می گیرم. بلی خیر
39-دوست ندارم با دیگران باشم. بلی خیر
40-خیلی وقتها دوست د ارم خانه را ترک کنم. بلی خیر
41-من اصلاً کمرو نیستم. بلی خیر
42-من اغلب اوقات در میان جمع احساس دلخوری می کنم. بلی خیر
43-من اغلب احساس می کنم از خود شرمنده ام. بلی خیر
44-من به زیبایی دیگران نیستم. بلی خیر
45-اگر چیزی برای گفتن داشته باشم معمولا ً آن را می گویم. بلی خیر
46-همسن و سالانم اغلب از من دلجویی می کند. بلی خیر
47-خانواده ام مرا درک می کنند. بلی خیر
48-من همیشه راست می گویم. بلی خیر
49-اطرافیانم در من احساس ناخوشایند بی کفایتی را بوجود می آورند. بلی خیر
50-برایم مهم نیست که بر من چه می گذرد. بلی خیر
51-من فردی شکست خورده هستم. بلی خیر
52-هنگام سرزنش به آسانی ناراحت می شوم. بلی خیر
53-افراد دیگر بیشتر از من مورد علاقه دیگران هستند. بلی خیر
54-اغلب اوقات این احساس را دارم که اطرافیانم مرا تحت فشار قرار می دهند. بلی خیر
55-همیشه می دانم که به مردم چه بگویم. بلی خیر
56-اغلب در میان جمع دلسرد می شوم. بلی خیر
57-معمولاً چیزی مرا آزار نمی دهد. بلی خیر
58-نمی توان به من اعتماد کرد. بلی خیر