باغ های ایرانی
تاریخچه
ایرانیان از قدیم الایام به ساختن باغ ها و باغچه ها در حیاط و دور و بر بنا ها علاقه خاصی داشته اند، آنها باغچه هایی را در اطراف بنا می ساختند ”په اره دیسه“ یا پردیس می نامیدند، که به معنای پیرامون دژ یا ”دیس“بود. ”دیس“ به معنای بنا بوده و کسی که آن را می ساخت ”دیسل“ یا بنا می خواندند.
فرمانروایان شهرهای داخلی ایران و شهرهای قلمرو شاهنشاهی ایران در خارج ملزم به ساختن چنین باغچه هایی بوده اند. برای مثال تخت جمشید یکی از این پردیس هاست. واژه پردیس به معنای بهشت، به معنی ”بهترین زندگی است“ و این بهشت به شکل باغی سرسبز، خرم و زیبا مجسم می شده است.
بنابراین ایرانیان تصور ذهنیشان از بهشت را در باغهایی سبز و خرم تجسم بخشیده اند. بطوریکه استفاده از آب و درختان و گیاهان در باغ ایرانی نماد همان جویبارها، درختان و گلهای زیبایی است که در بهشت وعده داده شده است
اجزای باغ های ایرانی
زمینی که برای با غهای ایرانی انتخاب شده است،گذشته از جنس خاک، قابلیت آبیاری و نفوذ، در بیشتر موارد در زمین شیبداری مانند دامنه کوهستان و یا تپه ها در نظر گرفته شده است
زمین
وجود باغ ایرانی همواره متکی بر وجود یک کاریز(قنات) و یا چشمه ای بوده است که به طور دائم آب آن در باغ جریان می افتاده است. به طور معمول، آب ابتدا وارد باغ شده و پس از آبیاری کامل باغ آنچه مازاد مصرف باغ باشد، برای مصارف دیگر از باغ خارج می شود. نتیجه آنکه مساحت باغ در رابطه با میزان آب قرار گرفته شده و همواره مساحت باغ به انداز ه ای است که آب در فصل کم آبی نیز بتواند باغ را آبیاری کند.
آب
آب
کمبود آب، میل ایرانی را به تماشای بیشتر آن می افزاید و در نتیجه طراحان باغ ایرانی همواره با ابتکارهای گوناگون کوشش نموده اند تا آب را هرچه بیشتر در باغ نگه داشته و با گردش و حرکت دادن بیشتر به آن، هرچه بیشتر آن را به تماشا بگذارند. برای اینکار از آبنماها، حوض ها، استخرها، جویبارها، آبشارها، آبگردان ها و فواره های گوناگون با طرح ها، اندازه ها و میزان جهش آب متفاوت، استفاده نموده اند و نتایج درخشانی برای زیباتر نمودن باغ و ایجاد صداهای متنوعی از آب در باغ و نمایش پرحجمتر آب حاصل شده است. نمونه بسیار خوب در این مورد، باغ فین کاشان است. حرکت آب در جوی ها نیز روشی است برای نمایش بیشتر آب در باغ ایرانی؛ در این مورد کوشش می شود مسیرهای طولانی تری برای آب انتخاب شود.
گیاهان در باغ ایرانی با هدف ایجاد سایه، برداشت محصول و تز یین کاشته می شوند؛ حجم اصلی گیاهان، متوجه درختان سایه دار و محصول دار است و گلها وگیاهان تزیینی به میزان کمتری در باغها وجود دارند. گیاهان را میتوان در سه گروه تقسیم کرد که شامل درختان، بوته ها و گلهای تز یینی است.
برای ایجاد سایه در باغهای ایرانی از درختان سایه افکن مانند بید، چنار، نارون و مانند آن استفاده شده است و برای کمک بیشتر به ایجاد سایه، گذرگاه های با غها را باریک انتخاب نموده اند تا سایه درختان دو طرف، همه سطح گذرگا هها را بپوشاند.
درختان
درختان
در محورهای اصلی باغ، بیشتراز ردیف درختان سرو و چنار استفاده شده است و نیز در موارد زیادی یک در میان سرو و چنار کاشته شده است. تغییر شکلی که درختان چنار در چهار فصل سال از نظر رنگ برگ ها و یا ریزش آنها دارند، در مجاورت درختان سرو، که همواره برگ داشته و سبز رنگ هستند، تنوع زیادی در رنگ و طرح و حجم باغ ایرانی به وجود می آورد. به جز محور اصلی بقیه باغ را باغچه هایی شکل می دهد که پر از درختان میوه است که به صورت منظم کاشته شده اند. علاوه بر سرو و چنار، درختان دیگر مانند تبریزی، کاج، بید و بیدمشک، افرا، زبان گنجشک، نارون و صنوبر در باغهای ایرانی کاشته شده است. (پیرنیا، 1358 ، 5).
معماری باغ ایرانی
خصوصیات کاربردی معماری در باغ ایرانی عبارت است از:
جنبه خصوصی و محصور؛ باغهای ایرانی به جز آنهایی که برای فضا و محوطه آرامگاه ها ایجاد شده اند و جنبه عمومی دارند.
از نظر طرح و سلیقه در رابطه با خواست و سلیقه صاحب باغ.
فرهنگ معماری غالب بر مشی خصوصی؛ سلیقه اشخاص در قالب فرهنگ جاری دوره.
تلفیق بنا و باغ؛ برقراری ارتباط فضایی و ارتباط میان عناصر.
بنا در باغ ایرانی فضای باغ را مجزا نمی کند.
فضای باغ به داخل بنا راه می یابد و حد فاصلی به وجود نمی آید.
آب از داخل بنا به طرف باغ جریان می یابد و در باغ امتداد پیدا میکند.
تصویر بنا در آب؛ تداخل و آمیختگی باغ و بنا؛ فرم گرایی؛
تنوع شکل حو ض ها و استخرها؛ فرم گرایی.
نقشه باغ ایرانی؛ تعدادی خطوط و محورهای اصلی که بیشتر باغ را به چهار بخش تقسیم میکند، و سپس هر بخش به قسمتهای کوچک تری تقسیم میشود.
هندسه باغ های ایرانی
هندسه، اساس هنر و معماری ایرانی است و رد آن را از هنر و صنایع دستی و نقشهای تزیینی همچون کاش کاری تا فضاهای عظیم معماری میتوان دنبال کرد. این نگرش زاده دید مفهوم وار ایرانیان به اندیشه، هنر و محیط انسانی است و می توان آن را در فهم مردم ایرانی از جهان و چهارسویی که برای آن قایلاند، به نظاره نشست. تاثیر ساختاری معماری ایرانی از هندسه، تعریف و شکل گیری فضایی را تحت تاثیر قرار می دهد. این تاثیرگذاری در باغ ایرانی که در پیوند فضاهای بسته و باز شکل می گیرد، در تمامی عرصه ها به چشم می خورد و ما در باغ، گذشته از شکل گیری هندسی فضاها، شاهد آن هستیم که فضاهای باز و عرصه های طبیعی نیز به نظم درآمده و با هندسه قوام می گیرند. هندسه به عنوان یک علت در کنار سایر علت ها در باغ، به ابعاد و تناسبات کلی، حصارها، محورهای اصلی و فرعی، ردیف درختکاری، جو یهای آب و نحوه حضور و عبور آب می پردازد. بنابراین به همان اندازه که اصول هندسی در معماری ایرانی واجد اهمیت هستند در شکل بخشی به مفهوم باغ ایرانی نیز نقش دارند.
باغ پاسارگاد- شیراز
هندسه باغ های ایرانی
طرح کالبدی باغ ایرانی بر اساس ساختار هندسی بسیار دقیق و محاسبه شده شکل یافته است. محیط بیرونی باغ عمدتاً به شکل مربع کامل و یا مستطیل می باشد. ساختار هندسی کالبد باغ، دیواره خارجی که جدا کننده فضای درون و بیرون است، دقیقا بر پلان (مستطیل یا مربع شکل) هندسی آن قرار می گیرد. در باغ ایرانی، مرز قطعی میان درون و بیرون باغ بر مبنای شکل هندسی مربع یا مستطیل تعریف میشود، اما این تناسب هندسی علاوه بر تعیین حدود بیرونی باغ پایه و مبنای تقسیم فضاهای درونی نیز می باشد. در واقع در باغ ایرانی، شکل مربع که فاصله بین اجزای باغ را ساده و روشن نشان می داده از اهمیت خاصی برخوردار بوده است.
فضای کلی درون باغ به تبعیت از ساختار هندسی خود، توسط خطوط عمود بر هم، به فضاهای جزئی تری تقسیم می شود. عمدتاً دو محورعمود بر هم کل فضای باغ را به چهار قسمت تقسیم می کرده و کوشک درون باغ را نیز متناسب با فضای تقسیم شده در نقاط مختلف می ساختند. مثلاً گاه بنای اصلی در وسط باغ بود و از چهار طرف دیده می شد و بناهای فرعی و سردر دراطراف بودند یا اینکه بنای اصلی باغ یک طرف بود و بناهای فرعی در اطراف. در برخی از با غها نیز کوشک به نسبت یک سوم درامتداد محور طولی قرارداشت. اما در تمام این با غ ها در مقابل بنا حتماً یک میان کرت و یا یک فضای مستطیل شکل به عنوان آبنما قرارداشت. در طرفین میان کرت مسیرهای باریک و جو یهای آب قرار می گرفت و در جانب آنها باغچه هایی که خود توسط خطوط عمود بر هم به کرتها تقسیم می شدند. این کر تها که با خُرند (مرز برجسته خاکی کرت) مرزبندی می شدند، عمدتاً به شکل مربع بودند.
هندسه باغ های ایرانی
محل قرارگیری کوشک در باغ
هدف باغ های ایرانی
باغ های فرانسوی
تاریخچه
در قرون وسطی تقسیم باغ ها بسیار ساده و بصورت ابتدائی بوده. با وقوع رنسانس باغها بزرگتر و ترکیب درختان متنوعتر گردیده است. در این طرح ها از ایوانها ، طارمی، نردها ، پله ها، حوض ها و مجسمه ها استفاده شده و درختان از سبک منظم و مرتبی برخوردار هستند. در این استیل دیواره ها سبز ، ضخیم ، بلند ، راه روها بصورت سر پوشهای سبز و طویل و نرده های چوبی کناری مرسوم بوده است. در این دوره سعی می شده که روش باغبانی و باغداری ارزان ، ساده باشند و امکان انطباق با فضا رعایت گردد . گلکاری معمولاً به شکل باغچه های مربع مستطیل ، کم وبیش وسیع با اشکال هندسی با اندازه بزرگ باشد (از اوائل قرن وسعت باغها کمتر و کوچکتر شده است) در معماری و بنای باغها به هیچ وجه نمی توان جنبه تزئینی و نیازمندی به جزئیات را درآن از نظر دور داشت.
تاریخچه
اوایل قرن 16م. سبکهای باغ سازی ایتالیا به فرانسه رسوخ می کند؛ کاشتن انواع گیاهان تزئینی و درختچه ها نزدیک به یکدیگر، ردیف فشرده و هرس آنها به شکل دیوار سبز، درختچه ها به منزله یک حصار (پرچین) بلند، استفاده از اشکال هندسی در قسمت های مختلف طراحی (گل کاری، چمن کاری، راهروهای شنی و… ) و استفاده از پارتر(Parterre : نوع خاصی از باغچه ها در باغ سازی فرانسویان، سطوح افقی عظیم با اشکال هندسی بسیار پیچیده شامل گلکاری، چمن کاری، درختکاری، سبزیکاری، آبنما، حوضخانه، مکان استراحت و راه های شنی این باغچه ها را پارتر می نامیدند. پارترها سبب افزودن رنگ و بافت به زمین های مسطح شده و برای نمایش طرح های زینتی است.)
تاریخچه
از اواسط قرن 16م. با حاکمیت شیوه رنسانس، قصرهای حکومتی به طرف محیط بیرون کشیده شد.
قرن 17م. با حاکمیت بر طبیعت و تسخیر آن ( بر خلاف مفهوم تعامل با طبیعت در دوره رنسانس و بیان قدرت و ثروت و خرد انسان) شاهد اوج استفاده از پارتر در معماری ( در اوایل کار این نقوش طرح های منظم و هندسی ( مربع مستطیل زاویه دار ) داشته ولی بتدریج طرح های منحنی تزئینی و زیبا جایگزین آنها شدند. در این دوره، باغ مکانی بود برای نمایش عظمت (فرانسه تحت حکمرانی طبقه قدرتمند و ثروتمند اشراف) و بهترین راه نشان دادن عظمت وسعت تقریباً نامحدودمنظر بود.
کاربرد این گونه طرح تا اواخر قرن هفدهم و اوائل قرن هجدهم بسیار متداول بوده است
ویژگی های باغ فرانسوی
باغ فرانسوی عبارت است از فضایی بزرگ که از چند باغچه به اندازه های مختلف که با استفاده از مجسمه ها، آب نماهائی که به نظم در آمده اند یک مجموعه را تشکیل می دهد. این گونه باغ ها را در زمین های صاف و هموار و یا در زمینهای شیب دار در انتهای یک ساختمان یا یک قصر احداث می کرده اند. امروزه در باغچه های جدید فرانسه اشکال هندسی، خیابانهای منظم متقاطع یا غیر هندسی مورد نظر می باشد. حاشیه ها و مرزبندی در باغچه ها بصورت کشیده وممتد نیستند و در فواصلی که تک درخت ها برروی آن کاشته می شود گاهی حاشیه ها و یا مرزها بوسیله درختان از یکدیگر جدا می شوند. حداکثر عرض حاشیه ها بستگی به اهمیت باغچه داشته و معمولاً از 2/5 متر بیشتر نیست. در اینگونه باغها ، باغچه ها ی شنی و یا حاشیه های شنی را بطور منقطع و پراکنده ایجاد می کنند. فضائی که برای چمن در نظر گرفته می شود صاف یا فرورفته است.
ویژگی های باغ فرانسوی
گاهی با استفاده از سبکهای قدیمی انگلیس در روی برجستگی ها مجسمه هائی قرار می دهند و گاهی براساس بدست آوردن اقطار زمین تک درختهائی را غرس می کنند. قصرهائی که در قرن بیستم در فرانسه ساخته شده، برای فضا سبز آن سعی کرده اند باغچه ها بصورت مستطیل های باریک ، کشیده و هماهنگی گلکاری در آنها رعایت شود، بطور کلی از جهت طول در مقابل ساختمان قرار گیرند.
فرانسوی ها استفاده از مجسمه ها ، گلدانهای سنگی (که بالاتر از سطح زمین قرار می گرفتند)، غرس درختان در اطراف باغ و خیابانها را جزئی از ترکیب یک باغچه می دانستند ضمناً سعی داشتند که استیل منظم همراه با تناسبهای هندسی و ترکیب رنگ گلها را رعایت نمایند.
بطور کلی در اوائل دوره رنسانس ، باغسازی در فرانسه تعریف خاصی داشته، که عبارت از مجموعه باغهای مختلف و متعدد است و این مجموعه از معماری غیر قرینه برخوردار بوده است ، شاید بتوان گفت که قبل از آن اصولاً باغها در فرانسه از نکات محور سازی به دور بوده و ایده، این گونه طرحها از ایتالیا به فرانسه آمده است
نمونه باغ فرانسوی
آندره لونتر ، ژاک بارودری و کلودمله از جمله طراحان و معماران معروف درهنر باغسازی در فرانسه هستند.
اولین شاهکار آندره لونوتو باغ ولو ـ وی ـ کنت می باشد که در زمان لوئی چهاردهم در آن باغ نمایش نامه های از مولیر اجرا شده است. در این باغ از مجسمه ها و چشمه های کوچک استفاده و همچنین اقدام به ایجاد پیاده روهائی که نسبت به ساختمان شکل محور اصلی را دارد کرده است.
نمونه باغ فرانسوی
باغ لوکزامبورگ یکی از کارهای بارودری است او در طرح این باغ موضوع محور سازی را بنحوی که منتهی به محور ساختمان می شود تطبیق داده و در اطراف ساختمان تراسهائی را ایجاد کرده است. این تراسها در فاصله بین باغ و ساختمان واقع شده اند. این هنرمند و دیگر همکاران او برای باغچهای گل طرحهای از مربع ، مستطیل ومنحنی هائی که با یک دیگر تلفیق می شدند طراحی کرده اند. همچنین استفاده از خطوط متقاطع برای پیاده رو ها را مورد توجه قرار داده اند. بارودری استفاده از خیابانها مستقیم را در روی محورشبکه خیابانهای منحنی از آن جدا می شد، مورد بحث قرار داده و طرح استحاله اشکال شطرنجی را به اشکال منحنی و گردپیش کشیده است.
نمونه باغ فرانسوی
شاهکار لونوتر در امر باغ سازی، اجرای نقشه باغ معروف ورسای است. احداث باغ مزبور در سال 1661 شروع شد ودر سال 1689 (لوئی چهاردهم یک طرح راهنما برای بازدیدکنندگان از باغ نوشت) پایان یافت. در باغ ورسای نکته قابل ملاحظه نوعی هم آهنگی و توجه به رعایت اصول محور اصلی در باغ می باشد، بدین ترتیب هنگامیکه از سالن اصلی ساختمان وارد باغ می گردیم، در طرفین یک محور حوض و بعد ازآن اختلاف سطحی تراس مانند به چشم می خورد. پس از آن محوطه بزرگ باغ و حوضهایی متعدد وجود دارد. در اطراف آن مجسمه ها، فواره ها، درختان شکل داده شده (فرمیک) و سایر وسائل تزئینی بانظم و ترتیب خاصی قرار دارند.
نمونه باغ فرانسوی
در قسمت دیگر که دنباله فضای فوق است سراشیبی یک خیابان (یک محور عمودی) وجود دارد که دو طرفه و در وسط دارای باغ و باغچه می باشد. پس از آن فضای باز و گسترده ای است، که مجسمه هائی مرکب از انسان واسب گذارده شده است . آبراه بزرگی که در فواصل معین توسط خیابان های عمودی قطع می شود و در هر فاصله آب نماهائی با ترکیب جالب در نظر گرفته شده است. در قسمت دیگر محوطه ای را که دور تا دور آن مجسمه ها احاطه کرده اند برای استفاده از موزیک در نظر گرفته شده، همجنین در ناحیه دیگر آمفی تاتری را ایجاد کرده اند که در آن نمایش موزیک و فواره اجرا می گردد(این پدیده خود عرضه سبک جدیدی در هنر موزیک و آب می باشد)
باغ اروپایی
مهمترین عنصر در باغ اروپایى هندسه است. هندسه (یا تفکر) در باغ اروپایى نقش تعیین کننده اى دارد. هندسه آن قدر اهمیت دارد که حتى شمشادها در باغ اروپایى فرم دیوار پیدا مى کنند. حتى گیاه را وادار به ایفاى نقش به صورت یک جسم مصنوعى مثل دیوار کرده اند. کوشک ها در باغ اروپایى در نقاط بلند و مرتفع ساخته مى شوند تا احاطه کامل بر روى باغ و طبیعت داشته باشند با این کار مقام انسان برتر از طبیعت و بالاتر از آن قرار مى گیرد..
باغ های ژاپنی
تاریخچه
در باغ ژاپنی همه چیز برعکس باغ اروپایی است. در آنجا از فرم هاى هندسى منظم خبرى نیست. با این که همه درخت ها و گیاهان با فکر، طرح و نقشه کاشته مى شوند اما خبرى از نظم هاى همیشگى نیست. گویى این درخت ها و گیاهان خودرو بوده اند. کوشک ها نیز کاملاً هم سطح طبیعت و گاهى در پائین ترین سطح باغ یعنى هم سطح دریاچه ساخته مى شدند. در این مقایسه مى بینیم که ژاپنى ها چقدر خود را نزدیک و در طبیعت مى بینند. انسان بخشى از طبیعت است نه فراتراز آنجاکه سبک باغسازی در خاور دور ( چین و ژاپن) بر مبنا و اصول خاصی قرار گرفته و قدمت تاریخی به 2500 سال قبل از میلاد مسیح ( در چین) می رسد ، پرورش گیاهان داروئی و حفظ فضای سبز ، قرن ها مبنای فکری و منبع الهام علاقمندان به طبیعت بوده است . افکار فلسفی و مذهبی در طول تاریخ خاور دور بنوعی در هنر تاثیر نهاده است . آن چنانکه پس از ظهور بودا و آشنائی هنرمندان با عقاید و افکار فلسفی او طراحان به طبیعت نزدیکتر خود را حس کردند و نمایانگر این حالات در طرحهای تقلیدی آنها از طبیعت می باشد.
ویژگی های باغ ژاپنی
بطور کلی باید مناظر باغها در مقیاس کوچکی از فرمهای آزاد طبیعت شکل گرفته باشد . بنابراین می توان چنین دریافت که هر آنچه در باغ و پارک به کار گرفته می شده خود مفهوم خاص و بیانگر نکته ایی از واقعیت های موجود در طبیعت بوده است و براساس خصلت و امکان بهتر زیستن ثروتمندان سبب می شد که آنها بتوانند به سهولت قسمتی از طبیعت زیبا را به ماورای خویش ببرند و از این رهگذر در اطراف قصرها و بناهای بزرگشان زیبایی هایی از طبیعت را به اشکال مختلف جمع کنند و همچنین در اطراف معابد براساس انگیزه و احترامات مذهبی ، پارکها و گلستانهایی با نهایت سلیقه ، که نشانه خلوص در آنها بود طراحی می کردند. براساس طبیعت ظریف و دقیق ژاپنی ها ، گرایش سمبلیک به گیاهان و بعلاوه خصوصیات طبیعی محیط زیست موجب پیدایش سبک و روش خاصی برای باغهای ژاپنی شد.
ویژگی های باغ ژاپنی
باغهای اولیه در ژاپن بسیار ساده و از مجموعه آبگیرها ، جزیره ها و نهرها تشکیل شده بودند . گیاهان در باغهای ژاپنی اهمیت و معنای خاصی دارند ، در برخی موارد سعی شده است که بزرگی طبیعت را بر مقیاس کوچکی بنشانند این خود از ظرافت مردمی بر میخیزد که بصورت طرحها مینیاتوری (گیاهان هماهنگ شده با محیط )به وجود می آید . این توجه اختصاص به گیاهان و حفظ دایمی آنها بر مبنای داشتن طبیعت آزاد با مقیاس کوچک را در این قسمت از خاور دور خلق کرد . در طرحهای ژاپنی به جای آنکه از تعداد زیادی گل و گیاه استفاده شود سعی بر این است که بین عوامل طبیعی که نقش سمبلیک دارند ، ارتباط عاطفی برقرار شوند و هر قسمتی از باغ نمایان گر گوشه ایی از طبیعت باشد
ویژگی های باغ ژاپنی
مواردی که در احداث باغ های ژاپنی بیشتر مورد توجه می باشد اشکال مختلف سنگ هاو طرز قرار گرفتنشان ، آب ، گیاهان زینتی و ایجاد رابطه خاصی بین آنهاست همان طور که در قبل اشاره شد در باغهای ژاپنی سنگ ها نقش عمده ایی به عهده دارند در طبیعت باغهای ژاپنی ، یک سنگ کاملاً منظم و صاف به کار نمی رود بلکه اشکال نامنظم و سطوح مختلف سنگهاست که زیباهایی را ایجاد می کند که بطور کلی ژاپنی ها هر سنگی را که در باغ به کار می برند، معنای بخصوصی برایش در نظر می گیرند. به نظر آنها سنگ ها ابدی هستند و معنای سمبلیک خود را حفظ کنند . هر سنگی به تنهایی رسالت و واقعیت مجزا از دیگر حقایق هستی است و فلسفه تجرید خود به شکلی در هریک از سمبل ها بیانگر می باشد.
ویژگی های باغ ژاپنی
یک باغ سنگی نوعی از باغ ژاپنی است که ریشهایش در فلسفه ی ذن وجود دارد. در اغلب موارد این باغ ها در نزدیکی معابد ساخت می شوند و فضای داخلی معبد – مکانی که فرصت نوعی تفکر عمیق و آرامش بخش را فراهم می کند – تا بیرون امتداد می دهد. بعنوان مثال باغ روایوآنجی Kyonanji به طور قطع اولین باغ سنگی به وسیله ی استاد به نام ذن "سوآمی"ساخته شده است. این باغ معروف ترین باغ سنگی ژاپنی است که نزدیک معبد"رایوآنجی"(یک معبد بودایی در کیوتو) ساخته شده است و به نام باغ فلسفی خوانده می شود.
ویژگی های باغ ژاپنی
ترتیب سنگ ها است که در این باغ سنگی زیر مجموعه ای از قوانینی هندسی می باشد. بر اساس آن باغ های سنگی ژاپنی را می توان در محدوده شبکه ای هفت ضلعی ازخطوط تعریف کرد. این حقیقت دلیل هماهنگی توجیه ناپذیر و اسرارگونه ای است که در باغ های سنگی ژاپنی دیده می شود. باغ در یک مستطیل کوچک محدود شده است بنابراین سنگ ها در حداقل فاصله فقط چیده شده اند اما در واقع طراحی هندسی باغ در پس محدودیت ظاهری باغ قضا را در محدوده ی وسیعی گسترش می دهند. در نتیجه یک ناظر هماهنگی و زیبایی هفت ضلعی را دریافت می کند و به سنگ ها هماهنگی کیهانی می دهند در نتیجه افسونی خلق می شود که در آن اشیاء به صورت مشخص شکل یافته اند و ناظر در نقطه ای کاملاً دقیق قرار می گیرد نقطه ای که فرصت تعمق و تفکر را فراهم می کند.
ویژگی های باغ ژاپنی
باغ یک مستطیلی کوچک به طول 30 متر در جهت شرقی و غربی و 10 متر در جهت شمالی و جنوبی است فضای باغ شامل 15 سنگ به صورت نامرتب است که در 5 دسته گروه بندی شده اند اگر از نقطه ای تعیین شده به باغ نگاه کنیم متوجه می شویم که ترتیب سنگ ها نوعی تاثیر هیپنوتیزم آور بر روی مردم دارد. تاثیری که به بیننده کمک می کند راحتتر متمرکز شده و در سکون به تفکر بپردازند.
"رایو آنجی"در قرن 15 ساخته شده و مردم در تاویل اثر جادویی این باغ برداشت ها ی غیرملموس واسرارآمیزی در مورد هارمونی و ترتیب چیدمان عناصر را ارائه داده اند.اما ترکیب باغ در قالب آنالیزهای ساده ای که در دنیا معمولند قابل توضیح نیست. به نظر می رسد راهبان ذن سعی در آشکار کردن زیبایی زندگی به صورتی غیر قابل درک در باغ داشته اند اما نباید فراموش کردکه هماهنگی بین عناصر طبیعی به هر حال یک قانون است که در تمام دنیا وجود دارد پس در این باغ هم قابل شناسایی است قانونی که در هندسه ی باغ باید به دنبال آن گشت. فهم راز باغ نیازمند آن است تا ما با نگاهی دیگر به باغ بپردازیم: شبکه ای از خطوط که به صورت هندسه ای نامرئی تمام باغ را پوشانیده اند مستطیل خاکستری حاشیه ناحیه ی باغ را از سایر قسمت ها جدا می کند. 5 گروه از سنگ ها در باغ دیده می شوند نقطه ای تیره در پایین تصویر مکان مشاهده کننده را نشان می دهد. این نقطه در بالاترین قسمت 7 ضلعی که شبکه ی هندسی خط ها شکل پیدا می کنند قرار دارد.
باغ های ایتالیایی
تاریخچه
در روزهای اقتدار روم، پرورش گلها و گیاهان فقط به منظور تهیه عطر و دارو بوده است . همچنین در روزهای جشن و اعیاد لباس لژیونرها توسط گیاهی بنام پالیدا دالماتیکا معطر میشده است . بطور کلی باغ های رومی ترکیبی از مجموعه درختان زینتی و پوشش هائی از گیاهانی مانند مورد و شمشاد ایلکس بوده است . در این باغ ها سنگ ریزه ها انواع صدف های دریائی را برای تزئین بکار می بردند و بتدریج در طول تاریخ ، کاربرد مجسمه در باغ ها و پارکهای اطراف قصر ها مرسوم گردید .
در زمان های بسیار دور قبل از آنکه اولین باغ توده ای در انگلستان بوجود آید ، طراحی باغ در ایتالیا ، همانند دیگر تغییرات محیطی دوره تحولی وسیعی را شروع کرد و سبک مزبور بتدریج تا اوائل قرن شانزدهم به کشور های مجاور مانند فرانسه برده شد . بعنوان مثال چارلز هشتم در سال 1495 از ناپل ، به خانواده اش در پاریس می نویسد " شما نمی توانید تصور کنید که چه باغ های زیبائی در این جا وجود دارد و من آنها را دیده ام " چارلز تعدادی از افراد ورزیده و متخصص در این زمینه را از ایتالیا به فرانسه برد و باغ قصر سلطنتی فرانسه را همانند آنهائی که در ایتالیا دیده بود احداث نمود . بنابراین انواع باغهای ایتالیائی خود راهنمائی در قرن پانزدهم وشانزدهم برای احداث باغها و پارکها در اروپا شد که نوعی گسترش فرهنگ و خصوصیات ایتالیائی را نشان می دهد . . از این تاریخ به بعد در انواع طرح های باغ های انگلیسی و فرانسوی بخوبی رد پای سلیقه افکار ایتالیائی ها و هنر طراحان آن باقی است .
معماری باغ ایتالیایی
باغ های با وسعت بسیار، تراس بندی ، بنوعی متاثر از سبک های معماری همراه با مجسمه ها ، درختان ، درختچه های دائمی و گلکاری های حاشیه ای در فضای باز مرسوم شده بود. امروزه سعی می شود در طراحی های جدید تغییرات زیادی نسبت به طرح های گذشته داده نشود، ولی چگونه می توان بطور مطلق و یک سویه قضاوت کرد زیرا این طبیعی است که روان و احساس انسان فارغ از تاثرات مسائل زمان خود نخواهد بود . در هر حال در دوره رنسانس رعایت قرینه سازی در طرح ها مرسوم بوده لذا هر نوع تغییرات کوچکی که ممکن است تصور شود و بفکر طراحان خطور نماید ، نشانه ذوق و سلیقه خاص هنری مردم می باشد
نمونه باغ ایتالیایی
در پارکهای کلاسیک ایتالیائی، گاهی سعی شده است که از مساحت های کوچک حداکثر استفاده را بنمایند. برای مثال باغ لاگامبرایا در نزدیکی فلورانس . در این باغ حاشیه های زیبای گل کاری همراه با ، پرچین ها جلب توجه می کند در زمان جنگ جهانی دوم این باغ به تصرف آلمانها در آمد قسمتی از آن از بین رفته و دوباره بازسازی شده است .
برخی از باغها و پارکهای ایتالیا بصورت تراس بندی می باشد، بعنوان مثال باغ باروک که در دامنه یک تپه مانند پر طاوس جلوه گری می کند . این پارک داری چشمه های متعدد و پله های زیبای است و در بلندی آن آبشار زیبایی وجود دارد در این باغ سرو های بلند سر به آسمان کشیده ، زیبایی خاصی را پدید آورده و به عبارت دیگر یکی از زیبا ترین باغهای ایتالیا است که متاثر از طرح های دوره رنسانس می باشد. بطور کلی سبک باغهای قدیم روم به گونه ای گسترش یافت که در دوره ما بصورت باغچه ها و تراس بندی مرسوم گشت .
نمونه باغ ایتالیایی
زیبا ترین باغ پس از اسلام در اروپا باغ قصر الحمرا می باشد . این باغ در جنوب اسپانیا و نزدیک به گرانادا واقع شده است در این باغ حوضچه ها و حوض خانه هایی که در حد وسط ساختمان و فضای آزاد است احداث شده یکی از شاهکارهای مهم آن نحوه آب رسانی و استفاده از نی و کانال می باشد . در این باغ اتاق هایی همانند تراس ها سرپوشیده با گیاهان سبز ، نحوه ارتباط فضای داخل و بیرون را مشخص می کند به طور کلی سبکی که در این باغ به کار رفته کاملاً ایده های شرقی داشته و وجود آب نماها و فواره ها در بیرون و داخل ساختمان ، دلیل بارزی از ورود طبیعت به داخل ساختمان می باشد .
باغ های انگلیسی
تاریخچه
بطور کلی دوران جدید باغ سازی در انگلستان از سال از 1519 شروع شده است . در طرح های سنتی و قدیمی انگلستان سعی بر این بوده که از خطای چشم در مورد ترکیب رنگها ، کاشت درختان و درختچه ها با نظم ردیفی پشت سرهم و همچنین ایجاد تپه ماهور ، برکه و یا دریاچه های مصنوعی استفاده شود در این گونه طرحهای کلاسیک قدیمی خیابانهای باریک و از دو طرف پوشیده از درختان و همچنین کاشت تک درخت در فضای بزرگ مرسوم بوده است سبک باغ سازی در اواخر سلطنت الیزابت اول همچنان ثابت بوده و تغییرات چندانی پیدا نکرده است . براساس تاریخ باغ سازی به سبک انگلیسی از اوائل سلطنت جیمز اول ( 1625 – 1603) آغاز شد و در این سبک پیاده رو ها عریض تر بوده و مقدار گل کاری کمتر بوده است .
تاریخچه
اولین باغ گیاه شناسی انگلیس در سال 1620 در دانشگاه آکسفور احداث گردید در همین زمان در فضای کوچک اطراف خانه های مسکونی و نیز گاهی از جعبه های گل در اطراف پنجره استفاده نموده اند. در سال 1685، براساس افکار ویلیام کنت، پرچین در اطراف باغ ها بر مبنای فلسفه "همه طبیعت یک باغ است" در منطقه ایی به نام روسام در آکسفور پدید آمد . همچنین به دنباله این مکتب و طرز فکر لانسلوت بروان ابتکار استفاده از چهار چوب در اطراف پارکها به مرحله عمل در آمد به دنباله آن هامفری رپتون (1818-1752 ) به نوعی دگرگونی در سیستم باغهای رسمی و مصنوعی را در قرن 18 پدید آورد او سعی داشت که باغها نشانه و نمایان گر کامل حالات کوچک و خصوصیات طبیعت باشد. هامفر رپتون سعی بر آن داشته که سطح چمن کاری در باغ زیاد نباشد بطوریکه افراد از انبوهی کاشت درختان و درختچه ها خسته نشوند به عبارتی دیگر کشت متعادلی از درختان را توصیه کرده است .
تاریخچه
اولین باغ گیاه شناسی انگلیس در سال 1620 در دانشگاه آکسفور احداث گردید در همین زمان در فضای کوچک اطراف خانه های مسکونی و نیز گاهی از جعبه های گل در اطراف پنجره استفاده نموده اند. در سال 1685، براساس افکار ویلیام کنت، پرچین در اطراف باغ ها بر مبنای فلسفه "همه طبیعت یک باغ است" در منطقه ایی به نام روسام در آکسفور پدید آمد . همچنین به دنباله این مکتب و طرز فکر لانسلوت بروان ابتکار استفاده از چهار چوب در اطراف پارکها به مرحله عمل در آمد به دنباله آن هامفری رپتون (1818-1752 ) به نوعی دگرگونی در سیستم باغهای رسمی و مصنوعی را در قرن 18 پدید آورد او سعی داشت که باغها نشانه و نمایان گر کامل حالات کوچک و خصوصیات طبیعت باشد. هامفر رپتون سعی بر آن داشته که سطح چمن کاری در باغ زیاد نباشد بطوریکه افراد از انبوهی کاشت درختان و درختچه ها خسته نشوند به عبارتی دیگر کشت متعادلی از درختان را توصیه کرده است .
معماری باغ انگلیسی
سبک باغ سازی در انگلستان کم و بیش متاثر از سبک های ایتالیایی و فرانسوی است. باید اضافه کرد باغهای انگلیسی از تاثیر افکار و ایده های خاور دور بی بهره نبوده مخصوصاً در قرن هجده هم این تاثیر با مسافرت اروپائیان به خاور دور شکل گرفته است . بعنوان مثال کارویلبام چمبر در احداث باغ گیاه شناسی سلطنتی کیو را می توان نام برد. طرح مزبور آمیخته ایی از سبک انگلیسی و سبک باغهای خاور دور است و امروزه اینگونه باغ سازی در انگلستان به نام باغ سازی انگلیسی معروف می باشد .
نمونه های باغ انگلیسی
انگلستان باغ های قدیمی و پارک های افسانه ایی بسیاری دارد. به عنوان مثال باغ زیبای لوانس هال ، در وست مورلند است که دارای پرچین های زیبایی از شمشاد و درختان مورد می باشد و درختان زیبای راش آن که حدود 15 پا بلندی دارد همچنان تا امروز باقی مانده اند . باغ ویلت شیر در دشت سالسبوری قرار دارد که در قرن هجدهم بوجود آمده است . در زمان سلطنت ژرژ اول (1714) و پسر او هنری دوم معماری دور نما در آنجا پیاده شده و در زمان وی جنگل های مصنوعی احداث گردیده است . درختان آن از قبیل نراد و راش بوده و امروزه راش های عظیم آن با تنه های نقره ای 200 ساله زیبایی خاصی را دارا می باشند . همچنین در این باغ یک معبد گل زیبائی که با سنگ های طلایی و پرده ایی از برگ درختان سبز آرایش یافته وجود دارد. در هر حال امروزه در باغ های انگلیسی طرح هایی اجرا می شوند که با تکیه بر عدم تقارن و ایجاد پرچین های کوتاه حفظ درختان کهن ایجاد استفاده از وسائل مدرن و تاثر از تکنیک های پیشرفته قرن حاضر در طبیعت دخل و تصرف نموده اند .
نمونه های باغ انگلیسی
انگلستان باغ های قدیمی و پارک های افسانه ایی بسیاری دارد. به عنوان مثال باغ زیبای لوانس هال ، در وست مورلند است که دارای پرچین های زیبایی از شمشاد و درختان مورد می باشد و درختان زیبای راش آن که حدود 15 پا بلندی دارد همچنان تا امروز باقی مانده اند . باغ ویلت شیر در دشت سالسبوری قرار دارد که در قرن هجدهم بوجود آمده است . در زمان سلطنت ژرژ اول (1714) و پسر او هنری دوم معماری دور نما در آنجا پیاده شده و در زمان وی جنگل های مصنوعی احداث گردیده است . درختان آن از قبیل نراد و راش بوده و امروزه راش های عظیم آن با تنه های نقره ای 200 ساله زیبایی خاصی را دارا می باشند . همچنین در این باغ یک معبد گل زیبائی که با سنگ های طلایی و پرده ایی از برگ درختان سبز آرایش یافته وجود دارد. در هر حال امروزه در باغ های انگلیسی طرح هایی اجرا می شوند که با تکیه بر عدم تقارن و ایجاد پرچین های کوتاه حفظ درختان کهن ایجاد استفاده از وسائل مدرن و تاثر از تکنیک های پیشرفته قرن حاضر در طبیعت دخل و تصرف نموده اند .
باغ های مصری
تاریخچه
آثار و شواهد موجود در باغ های کهن شرقی نمایانگر آن انست که شرق مهد تمدن هنر بوده است .امروزه بسیاری از آن اثار بصورت نقوش,کتیبه ها و نقاشی در بسیاری از موزه های اروپا و آمریکا باقی مانده است. بطور کلی وجود سبک و فرم های خاص در هنر نقاشی و باغ سازی خود نمایانگر فرهنگ اصیل این سرزمین و همچنین نشانگر ارتباط انسان و گیاه در طول تاریخ می باشد. باغ های تفریح مصریان و پارسیان خصوصاٌ قبل از میلاد مسیح ,خود بزرگترین منبع تاریخ هنر باغ سازی میباشند. کهن ترین دوره ای که در ان هنر باغ سازی را میتوان به کمک نقوش و کتیبه ها جستجو کرد مصر قدیم میباشد.
تاریخچه
تاریخ دوران فراعنه از حضرت موسی وبعد از ان نمایانگر آن است که جریان اصلی حیات زندگی مصریان رود نیل بوده ,این رود از کوههای سودان سرچشمه وطغیان همه ساله آن موجب باروری و حاصلخیزی خاک میگردیده است. بنابراین قابل تصور و توجه است که این سیستم ابیاری, امکان احداث باغ هایی افسانه ای را باشرایط خاص پدید می آورد. باز میتوان چنین تعبیر وتفسیر کرد که سیستم باغ سازی در مصر قدیم بر پایه باغ سازی کشاورزی بوده است . شاید بتوان گفت کشت گیاهان در آن دوران، بر مبنای روش های خاص مورد مطالعه و محاسبه بر حسب توضیع ومقدار آب انجام میشده است. ولی به طور کلی بر اساس خصلت ماهیت حکومت, چنین به نظر می رسد که باغهای لوکس و تفریحی برای مردم عادی کمتر متداول بوده,فقط منحصر ومحدود به باغهای اطراف قصرهای سلطنتی ومزارع میشده است. بنابر نظریه استرابن کیفیت ساختمانی واصول مهندسی این نوع باغ ها با باغ های کشاورزی اختلافاتی داشته است. در این گونه باغ ها اغلب گیاهان پابلند از قبیل : انواع نخل, افرا و اکالیپتوس متداول بوده است .
معماری باغ مصری
ارتباط مصریان قدیم بابرخی از کشورها مانند یونان قدیم موجب شد, برخی از درختان مانند انار، انجیر و میموزا به مصر برده شوند . نکته مهم دراین باغهای مصری(درزمان فراعنه ) تنظیم طرح بر اصول محورسازی است. درتنظیم این هماهنگی، محور اصلی را از درب ورودی باغ آغاز وبه پارک یا قصر ,حیاط کوچک وحیاط بزرگ مرتبط میکردند. تزیینات در باغهای مصری , مخصوصاٌ در اطراف قصرها, از روشهای خاص مهندسی برخوردار وایجاد دار بست های یک طرفه ,یا دوطرفه در کنار دیواره ها, راهروها مرسوم بوده, همچنین درفضای باغ ,حوض خانه بسیار بزرگ احداث می شده است. به منظور تزئین اطراف حوض وحوضخانه ها ازگیاهان زینتی پاکوتاه برای جدا سازی قطعات از یکدیگراز دیواره یا پرچین های کوتاه با طول زیاد (که همیشه سبز بوده اند )استفاده می شده است.از آنجایی که فراعنه خدایان بودند ,نصب مجسمه های خدایان قدیمی عظمتی به باغ و قصر می بخشیده است
معماری باغ مصری
معماری باغ مصری
. در برخی از قصرها پس از احداث ساختمان, دریاچه یا برکه بزرگی را می ساختند که رشته های آن به رود نیل متصل میگردید ودر روی آن قایق رانی می کردند همچنین در قصر یکی از فراعنه ستون بلندی در وسط باغ قرار داده بودند که در روی آن باخط هروگلیف مطالبی مربوط به سیاست و امور کشوری و… حک شده بود وعظمت ان خود زیبایی را خلق می کرد.
به طور کلی تنوع گل کاری در مصر قدیم بسیار کم ومحدود به بسیاری از گیاهان دارویی ودائمی بوده است. طرز باغسازی در مشرق زمین اصولاٌ بر مبنای دو اصل باغ سازی(محور وسایه) قرار داشته, شاید اجرای این روش مربوط به خشکی هوا و نیاز به سایه بوده است. معماری بین النهرین در این دوره مردم اهمیت بسیاری به طبیعت داده و بطور کلی می توان گفتکه طبیعت را پرستیده و طبیعت برای آنها مقدس بوده به علت مقدس بودن طبیعت برای آنها ، آنها از طبیعت در زندگی خود الهام گرفته . در این دوره زمین را به عنوان منبع بقا و عنصر طبیعی بر شمرده و به همین دلیل زمین نیز برای آنها مقدس بوده ،آب را عامل تولید ، بقا ، رویش گیاهان وخنک کردن هوا دانسته و به همین علت آب نیزیک ارزش معنوی برای آنها داشته است.
معماری باغ مصری
پایان