بسمه تعالی
سوال1: برنامه آینده نگاری فناوری سه کشور پیشرفته و سه کشور در حال توسعه را استخراج و بصورت تطبیقی مقایسه کنید.
سوال2: روندهای متا ومگا در حوزه مدیریت فناوری به چه معنا بوده و کدامند .
سوال1. برنامه آینده نگاری فناوری سه کشور پیشرفته وسه کشور در حال توسعه را استخراج و بصورت تطبیقی مقایسه کنید.
آلمان
در سال 1992 برنامه آینده نگاری ” تکنولوژی در آستانه قرن 21“ آغاز شد. این اولین تجربه در این زمینه است. دراین برنامه آلمانی ها سعی داشتند تا به پتانسیل تکنولوژی های مختلف برای حل مسائل اقتصادی ،اجتماعی و زیست محیطی دست یابند.
به این ترتیب تیم پروژه دو دسته از معیارهای متفاوت را برای سنجش این امر طراحی نمود.در دسته اول این معیارها به معیارهایی توجه شد که برای دست یابی به آن تکنولوژی به عنوان موضوعی اساسی قابل توجه است.
این معیارها نیازمندی های مالی و زیرساختاری مورد نیاز را نشان می دهد و سعی دارند تا به موارد ذیل در خصوص هر تکنولوژی بپردازند:
1.زیر ساخت تحقیق و توسعه 5.تقسیم کار جهان
2.محدودیت های پیاده سازی علمی و تکنولوژیکی 6.ذینفع بودن شرکت ها
3.سرمایه انسانی 7.جایگاه رقابت ملی
4.هزینه نوآوری 8.علاقمند کردن عمومی
در دسته دوم معیارها سعی می شد تا اطلاعاتی در مورد ظرفیت حل مساله و یا به عبارت دیگر پتانسیل هر تکنولوژی پرداخته شود. این معیارها معیارهای نزدیک به معیارهلی اقتصادی رقابتی سنتی و معیارهای متناسب با مسایل حفظ و سلامت محیط زیست بود.
این معیارها سعی داشت تا به موارد ذیل در خصوص هر تکنولوژی بپردازد:
1.ویژگی های عام یا خاص 3.تاثیر بر ساختار صنعتی
2.نفوذ اقتصادی 4.اندازه بازار و تاثیر بر رقابت پذیری5 5.تاثیر بر بازار اروپا و رابطه آن با قدرت های سه گانه 6.تاثیر بر محیط زیست
7.تاثیر بر سلامت انسانی و محافظت سلامتی 8.تاثیر بر پیشرفت جامعه
انگلستان
در فعالیت اول انگلیسی ها در سال 1995 نیز اولویت گذاری یکی از 3 هدف عمده آینده نگاری بود. پانل های تخصصی در مجموع 360 توصیه تکنولوژی فراهم آوردند. این توصیه ها به گروه راهبردی ارائه شد. گروه راهبری تکنولوژی قرار گرفت. این 27 تکنولوژی در 3 گروه ذیل تقسیم شدند.
1.حوزه های با الویت کلیدی (تکنولوژی با الویت بالا)
2.حوزه های با الویت متوسط 3.حوزه های در حال ظهور
گروه راهبری برای تعیین اولویت تکنولوژی ها از دو دسته از معیارها استفاده نمود:
در معیارهای دسته اول میزان جذابیت تکنولوژی ها مورد سنجش قرار می گرفت که 11 معیار در رابطه با منفعت های اجتماعی و اقتصادی تکنولوژی ها و 10 معیار در رابطه با توانایی انگلستان در کسب این منافع می باشد.
دسته دوم معیارها معیارهای امکان سنجی بودند. که 4 معیار در رابطه با امکان موفقیت های علمی و تکنولوژی انگلستان در دستیابی به آن تکنولوژی ها در نظر گرفته شدند. یک معیار در مورد هزینه مورد نیاز برای سرمایه گذاری در آن حوزه و آخرین معیار نیز در مورد زمان مورد نیاز برای دست یابی به آن تکنولوژی طرح گردیده بود.
فرانسه
در فرانسه 15 معیار متفاوت در 3 مجموعه از معیارها انتخاب شد. تا لیست 136 تایی تکنولوژی را ارزیابی نماید.
1.معیارهایی که به قوت فرانسه درآن تکنولوژی می پرداخت این دسته معیارها بر اساس وضعیت فعلی و موجود بود.
2.معیارهایی که میزان جذابیت آن تکنولوژی را اندازه گیری می نمود و بر پایه پتانسیل موجود بود.
3.معیارهایی که فاکتورهای کلیدی موجود برای موفقیت در هر تکنولوژی را نشان می داد مانند پذیرش اجتماعی وجود راهبران در آن حوزه میزان حساسیت عمومی نسبت به آن و… .
هر یک از تکنولوژی ها امتیازی بین 1تا 4 کسب می کردند و به این ترتیب امتیاز هر تکنولوژی به دست می آید.
در لیست نهایی 105 تکنولوژی در دسته در 5 دسته تقسیم بندی شدند. این گروه ها شامل موارد ذیل بود:
1.تکنولوژی هایی که نیازمند تحقیق و توسعه در آن ها بودند(20 تکنولوژی)
2.تکنولوژی هایی که نیازمند انتشار (چه از حیث کاربرئ چه از حیث از نظر تولید) در سطح جامعه بودند(22 تکنولوژی)
3.تکنولوژی هایی که نسبت به پیش قدمی بخش عمومی حساسیت دارد مانند قانون گذاری مناسب و…(21 تکنولوژی)
4.تکنولوژی هایی که نیازمند پیش قدمی بخش صنعتی است(7 تکنولوژی)
5.تکنولوژی هایی که نیاز به توسعه خودگردان دارند(35 تکنولوژی)
وزارت صنایع فرانسه برنامه ای تحقیقاتی صنعتی را جهت پشتیبانی از 50 تکنولوژی دارای اولویت طراحی نمود با بودجه ای 308 میلیون یورویی به این ام می پرداخت.
هند
در آخرین برنامه ارایه شده توسط متخصصین آینده نگاری و برنامه ریزان فناوری در کشور هندوستان حوزه های فناوری به 17 زیر حوزه کلی تقسیم شده و پس از آن فناوری های مرتبط با هر حوزه به صورت ریز یررسی شده است. یررسی این حوزه ها وزیر گروه های آنها به صورت مبسوط حکایت از توجه این کشور به زیر ساخت های موجود و همچنین توانایی کشور از لحاظ نیروی انسانی دارد.
همچنین در زمینه فناوری ها ی نوین که در آینده فناوری جهانی حائز اهمیت است. کشور هند تلاش مناسبی را آغاز کرده است. این تلاش ها در جهت حفظ توانایی رقابت این کشور با سایر کشورهای دنیا و همچنین امکان ارتقای جایگاه اقتصادی هند در دنیاست. در ادامه کار فناوری های مطرح هر حوزه از حوزه های اصلی فناوری در کشور هندوستان مورد بررسی بیشتر قرار گرفته است.
چین
آینده نگاری در کشور چین در بخش های : 1. انرژی (شامل زغال سنگ، نفت و گاز، نیروی الکتریک، انرژی هسته ای ،انرژس های تجدید شونده ، انرژی هیدروژنی و سایر انرژی های جدید ، حفاطت از انرژی ساختمان ، حفظ انرژی صنعت ،حفظ انرژی حمل و نقل) ؛ 2. منابع و محیط زیست (شامل محیط اکولوژیکی ، منابع معدنی جامد ،منابع نفت و گاز ، منابع زیستی ، منابع آبی و دریایی )
3. صنایع پیشرفته (مدل صنایع پیشرفته ، مهندسی دیجیتال تجهیزات ، اتوماسیون ، جریان صنعتی ، طراحی دیجیتال صنعت سازگار با محیط ، صنعت نانو ، تجهیزات حمل و نقل ، صنعت فراوری تجهیزات کشاورزی ، تجهیزات حفظ محیط زیست ، وسایل الکتریک خانگی ، مهندسی دریایی) انجام شد.
این سه بخش شامل 28 زیر بخش و 261 فناوری مورد مطالعه قرار گرفته اند.
0
این پروژه در 3 مرحله انجام شد . مرحله اول شامل طراحی پروژه ،تحلیل نیازهای اقتصادی-اجتماعی چین ارزیابی روندهای علم و فناوری در چین معرفی فناوری ها برای مطالعه در فرآیند دلفی(222 فن) انتخاب کارشناسان(1000کارشناس) و برگزاری سمینارهای مشاوره ای(40سمینار)
مرحله دوم دربردارنده اجرای دو دور فرآیند دلفی
و مرحله سوم انتخاب تکنولوژی حیاتی و انتشار نتایج آینده نگاری بود.
چک
نخستین تجربه آینده نگاری جمهوری چک پیرو سیاست تحقیق و توسعه ملی و براساس ضرورت دستیابی آنها به یک برنامه تحقیقات ملی انجام شده است . برنامه تحقیقات ملی با هدف الویت بندی تحقیقات و شناسایی پژوهش ها و فناوری های کلیدی و چگونگی مدیریت و سازماندهی پژوهش ها در سطح ملی تنظیم شده است.
در مستندات این برنامه به صورت مفصل به تعریف و توصیف اهمیت ساختاری اولویت های مطالعاتی در تحقق توسعه اقتصاد ملی و اصلاح کیفیت زندگی جامعه پرداخته شده است. در آنجا اشاره شده است که تحقق توسعه اقتصادی و اجتماعی متناسب با بودجه کشور عمیقا متاثر از انتخاب درست مسیر پژوهش های آن کشور است
0
در واقع رویکرد نخستین آینده نگاری ملی جمهوری چک شناخت مسیر اصلی پژوهش و فناوری های کلیدی بوده که موضوع کشاورزی و غذا یکی از محورهای اصلی آن بوده است.
آینده نگاری علم و فناوری جمهوری چک که مقدمه ای برای ورود به برنامه تحقیقات ملی بوده است، از سوی وزارت آموزش جوانان و ورزش به نمایندگی دولت چک سفارش شده و توسط مرکز فناوری آکادمی علوم چک و آکادمی مهندسی چک انجام شده است.
مقایسه تطبیقی برنامه آینده نگاری فناوری جدول شماره 1. روش های بکارگیری در مطالعات آینده نگاری
جدول شماره 2.
جدول شماره 2.
جدول شماره 2.
سوال2. روندهای متا و مگا در حوزه مدیریت فناوری به چه معنا بوده و کدامند.
مفاهیم برخواسته ازمتا و مگا
متاپیش وندی است در زبان انگلیسی که با قرارگرفتن درکنار کلمه ای,چنین مفهومی را تداعی می کند : برگرفته از موضوع دنبال آن. فراسوی حالت طبیعی.
معنای لغوی مگا عبارت است ازبزرگ ,میلیون ,اساسی .
پیشوندی است که با قرار گرفتن در کنار یک کلمه,معنای بزرگ و اساسی را تداعی می کند.
برخی روندهای اساسی متا در حوزه مدیریت فناوری عبارتند از :
جهانی سازی اقتصاد .
ارتباط جهانی .
شفافیت و نمایان سازی تبادلات .
جهانی سازی اقتصاد
حرکت به سمت داشتن محصولات با قیمت کمتر .
بروزمشکلات اقتصادی شرکت ها در کشور های جهان سوم .
افزایش حقوق کارگری در کشور های با درآمد کم .
با وجود تاثیرات کوتاه مدت,اماجهانی سازی اقتصاد در حال افزایش است .
ارتباط جهانی
وجود قابلیت های مختلف در فناوری اطلاعات .
افزایش ارتباطات .
حذف شدن مرزهای زمانی و مکانی آزادبا تاثیرتلفن های همراه .
بوجود آمدن ارتباطات دائمی بدلیل فعال شدن گستره شبکه ها .
حرکت در جهت شکلگیری دهکده جهانی در آینده نزدیک .
شفافیت و نمایان سازی تبادلات
ظهورابتدایی درکشورشوروی سابق و بعضی کشورهای افریقایی
بروز اطلاعات مربوط به مبادلات اقتصادی
تمایل در جهت کاهش فساد های اقتصادی
رو کردن تبادلات به سمت رقبا
سند سازی و الکترونیکی کردنونهایتا آشکار شدن مبادلات
روندهای مگا برای درک بهتر جهان آینده
تولید نفت در طول 10 تا 30 سال به اوج خواهد رسید ، که نیاز به منابع جدید انرژی بیش از پیش احساس خواهد شد.
داروها بر روی ویروسهای ناشناخته و باکتری های مقاوم بی اثر خواهند بود.
تضاد بین پیر شدن در کشورهای پیشرفته و افزایش جمعیت جوان در کشورهای در حال توسعه تبعات اقتصادی و اجتماعی فراوانی خواهد داشت .
ظهورانحصارگرایی فناورانه.
سرزندگی و آسیب پذیری اقتصاد و جامعه به توانایی رهبری توسعه پیچیدگی شناختی و نوآوری پیوسته در ظرفیتهای شهروندان ، بستگی خواهد داشت.
برخورد فزاینده تمدنها .
وجود سه رویه اقتصادی در جهان بطور همزمان:
مراحل گذشته اقتصاد صنعتی
مرحله گذر بیست ساله اقتصاد خلاق دانش محور
مرحله اولیه اقتصاد شبکه ای
مرزهای ملی به طور فزاینده ای غیرقابل نفوذ خواهند بود.
هوش مصنوعی به واسطه پیشرفتهای زیاد در زمینه نانو و بیوفناوری به هدف خویش که توانایی هوش انسان است نزدیک خواهد شد.
منابع:
1. کرامت زاده، عبدالحمید، طباییان، سید کمال، ناظمی، امیر؛ آینده نگاری به مثابه ابزار اولویت گذاری، همایش آینده پژوهشی فناوری و چشم انداز توسعه، تهران، 1385 .
2.یعقوبی، محمود، غفاری، محمد مهدی، پاکپور، مریم؛ آینده نگری فناوری ابزار سیاست گذاری علم و فناوری، همایش آینده پژوهشی فناوری و چشم انداز توسعه، تهران، 1385 .
3.عظیمی، سید علی اکبر؛ آینده نگاری علم و فناوری، ماهنامه تدبیر، شماره 198، آبان 1387.
4.بخشی، محمدرضا؛ آینده نگاری فناوری، ماهنامه تدبیر، شماره 182، تیر 1382 .
5.شفیعا، محمد علی؛ همت افزایی برای تحکیم اثربخشی ،دانشگاه علم وصنعت ایران