به نام خدا
پرسشنامه تجزیه روان تنی (SDQ-20) 1996 نیجنهویس و همکاران
نام و نام خانوادگی: سن: تحصیلات: جنسیت: تاریخ اجرا:
با سلام
راهنمایی
در این پرسشنامه سوالاتی در مورد علائم مختلف جسمانی یا حالات بدن آمده است که ممکن است شما آنها را در مدتی کوتاه یا طولانی تجربه کرده باشید. لطفاً بگویید طی سال گذشته هر مورد را تا چه اندازه تجربه کرده اید.
در مورد هر سوال، در ستون اول دور عدد مناسب را که بیش از همه با وضعیت شما مطابقت دارد خط بکشید. به این مقیاس توجه کنید:
1= اصلاً در مورد من صدق نمی کند
2= کمی در مورد من صدق می کند
3= تقریباً در مورد من صدق می کند
4= زیاد در مورد من صدق می کند
5= خیلی زیاد در مورد من صدق می کند
اگر یکی از علائم در مورد شما صادق است، در ستون "آیا علت جسمانی آن را می دانید؟"، لطفاً با انتخاب یکی از گزینه های "بله" یا "خیر" مشخص کنید آیا یک پزشک آن را به بیماری جسمانی خاصی ربط داده است یا خیر. در صورتی که پاسخ شما مثبت بود لطفاً علت جسمانی در خط مربوطه بنویسید (در صورتی که از آن اطلاع دارید). لطفاً هیچ سوالی را بی پاسخ نگذارید. با سپاس از همکاری شما.
گاهی اوقات:
شدت علائم درد در شما
آیا علت جسمانی آن مشخص است؟
علت جسمانی
1. من در ادرار کردن مشکل دارم.
1
2
3
4
5
بله
خیر
2. من از مزه هایی که قبلاً دوست داشتم خوشم نمی آید (در خانم ها به غیر از دوران بارداری و عادت ماهانه)
1
2
3
4
5
بله
خیر
3. صداهایی را از نزدیکی ام می شنوم که انگار دارد از دور به من نزدیک می شود.
1
2
3
4
5
بله
خیر
4. موقع ادرار کردن درد دارم.
1
2
3
4
5
بله
خیر
5. بدنم یا قسمتی خیر از بدنم بی حس است.
1
2
3
4
5
بله
خیر
6. اجسام و افراد را بزرگتر از معمول می بینم.
1
2
3
4
5
بله
خیر
7. به حمله ای دچار می شوم که شیبه به حمله صرع است.
1
2
3
4
5
بله
خیر
8. بدنم یا قسمتی از بدنم به درد کرخت است.
1
2
3
4
5
بله
خیر
9. از بوهایی که معمولاً دوست داشتم خوشم نمی آید.
1
2
3
4
5
بله
خیر
10. در اندام تناسلی ام احساس درد می کنم (به غیر از زمان انجام رابطه جنسی).
1
2
3
4
5
بله
خیر
11. برای مدتی نمی توانم بشنوم (گویا ناشنوا شده باشم).
1
2
3
4
5
بله
خیر
12. برای مدتی نمی توانم ببینم (گویا نابینا شده باشم).
1
2
3
4
5
بله
خیر
13. چیزهای اطرافم را متفاوت از همیشه می بینم (مثلاً انگار از داخل تونل به آنها نگاه می کنم یا فقط بخشی از آنها را می بینم).
1
2
3
4
5
بله
خیر
14. می توانم خیلی بیشتر یا کمتر از حد معمول بوها را حس کنم (با این که سرما نخورده ام).
1
2
3
4
5
بله
خیر
15. احساس می کنم بدنم یا قسمتی از بدنم ناپدید شده است.
1
2
3
4
5
بله
خیر
16. نمی توانم غذا را قورت بدهم با تلاش زیاد باید غذا را پایین بدهم.
1
2
3
4
5
بله
خیر
17. شب های پی در پی نمی توانم بخوابم اما در طول روز کاملاً فعال هستم.
1
2
3
4
5
بله
خیر
18. نمی توانم صحبت کنم (یا با زحمت زیاد حرف می زنم) یا فقط می توانم زمزمه کنم.
1
2
3
4
5
بله
خیر
19. برای مدتی فلج می شوم.
1
2
3
4
5
بله
خیر
20. برای مدتی بدنم خشک می شود.
1
2
3
4
5
بله
خیر
راهنمای پرسشنامه تجزیه روان تنی
(SDQ-20) معرفی
پرسشنامه تجزیه روان تنی در سال 1996 توسط نیجنهویس و همکاران به منظور ارزیابی شدت علائم روان تنی ساخته شد. این مقیاس با 20 عبارت برای ارزیابی شدت علائم روان تنی که عموماً در اختلالات تجزیه ای دیده می شود، طراحی شده است. این علائم عبارتند از بی حسی (فقدان ادراک بصری، شنوایی، چشایی و بویایی)، فراموشی (فقدان ظرفیت بازیابی اطلاعات) و بی ارادگی (فقدان قدرت اراده یا اختیار و محدودیت طیف ابراز و تجربه عواطف). گویه های پرسشنامه ی تجزیه روان تنی از میان 77 عبارت انتخاب شده و اعتبار صوری آن توسط هیئت متخصصین مورد ارزیابی قرار گرفته است. معیار باقی مانده گویه ها، این بود: هر عبارتی که می توانست یک فرد مبتلا به اختلال تجزیه ای را از فردی که به انواع دیگر اختلالات روانی مبتلا بود متمایز سازد، باقی می ماند. 20 عبارتی که به این ترتیب انتخاب شدند یک مقیاس تک بعدی را تشکیل می دهند. نسخه ی کوتاه تری از این ابزار، فقط شامل موارد 4، 8، 13، 15 و 18 می تواند برای غربالگری اولیه بالینی مورد استفاده واقع شود. نسخه کوتاه تر دارای یک نمره مرزی 8 یا بالاتر است که نشان می دهد شدت علائم به اندازه ای بالا است که ارزیابی بیشتر برای اختلال تجزیه ای لازم باشد. این پرسشنامه یک ابزار خودگزارشی است و آزمودنی باید در یک مقیاس لیکرت پنج درجه ای میزان موافقت یا مخالفت خود با هر یک از آن عبارات را مشخص سازد.
شیوه نمره گذاری
شیوه نمره گذاری عبارت ها در پرسشنامه تجزیه روان تنی بدین شرح است:
اصلاً در مورد من صدق نمی کند= 1 کمی در مورد من صدق می کند= 2
تقریباً در مورد من صدق می کند= 3 زیاد در مورد من صدق می کند= 4
خیلی زیاد در مورد من صدق می کند= 5
برای بدست آوردن نمره ی پرسشنامه ی تجزیه ی روان تنی کافی است امتیاز همه ی عبارت ها را با هم جمع کنید. طیف نمرات در SDQ-20 (فرم 20 عبارتی) بین 20 تا 100 و در SDQ-5 (فرم 5 عبارتی) بین 5 تا 25 خواهد بود. نمره بالاتر حاکی از شدت بیشتر علائم روان تنی است.
ویژگی های روان سنجی
هنجاریابی: میانگین نمره 20 گویه ای این مقیاس برای مردان مبتلا به اختلال تجزیه ای 8/40 (11=SQ) و برای زنان 1/49 (56/15=SQ) بوده است. مردان مبتلا به بیماری های روانی غیر از اختلال تجزیه ای دارای میانگین 8/23=SQ (3=SO) و زنان دارای میانگین 4/23 (2/4=SO) بودند.
پایایی: ثبات درونی نسخه 20 عبارتی پرسشنامه تجزیه روان تنی عالی است و ضریب آلفای آن 95/0 گزارش شده است. همچنین ثبات درونی نسخه 5 عبارتی پرسشنامه تجزیه روان تنی 80/0 است که برای مقیاسی با این حجم کم خوب است.
روایی: اعتبار این مقیاس با روش های گروه های شناخته شده (روایی افتراقی) ارزیابی شد که نمرات 50 بیمار مبتلا به اختلال تجزیه ای را با نمرات 50 بیمار روانی غیرمبتلا به این اختلال مقایسه کرد. نمرات تفاوت معناداری داشتند. تفاوت هایی نیز در مورد بعضی از زیرمجموعه های اختلال تجزیه ای دیده شد از جمله اختلال هویت تجزیه ای در مقایسه با اختلال مسخ شخصیت، نمرات نسخه 20 سوالی پرسشنامه تجزیه روان تنی با نمرات یکی از مقیاس های تجزیه ی روانی همبستگی 71/0 داشت که نشان دهنده ی اعتبر همگرای آزمون است.
Reference
* Nijenhuis, E. R. S., Spinohoven, P., Van Dyck, R., Van der Hart, O., And Vanderlinden, J. (1996). The Development and Characteristics of the Somatoform Dissociation Questionnaire (SDQ-20), the Journal of Nervous and Mental Disease. 184, 688-694. Nijenhuis, E., R. S., Spinhoven, P., Van Dyck, R., Van Der Hart, O., And Vanderlinden, J.