تهیه گسترش خونی
Blood Smear
وسیله کار:
1- دو عدد لام یک بار مصرف تمیز
2 – لوله موئینه ساده
مرحله اول
طرزتهیه گسترش خونی: آشنایی با روش تهیه گسترش نمونه خون حاوی ماده ضد انعقاد EDTAرا به
آرامی خوب مخلوط می کنیم .یک قطره خون را (بوسیله لوله موئینه)در یک سانتیمتری انتهای لامA
قرار می دهیم لبه لام دیگرلامB را با زاویه حدود (30) درجه بر روی قطره خون قرار می دهیم
لحظه بعد خون سراسر روی لبه لام B یعنی فصل مشترک دولام انتشار می یابد .
اکنون لامB را با همان زاویه (30) درجه با یک فشارملایم وسرعت یکنواخت در سطح لام A به سمت
جلوحرکت میدهیم . خلاصه داستان را اینجا اکنون گسترش خونی آماده است . اینجا می گذاریم
خون سطح لام خشک شود.
سپس در حاشیه گسترس توسط مداد مشکی مشخصات فردآزمایش شونده را می نویسیم.
خون روی لام را با الکل متانول ثابت میکنیم . حالا گسترش خونی برای رنگ آمیزی آماده است.
گسترش خونی دوسوم(3/2) سطح لام را اشغال کند. پس گسترش خونی کوتاه ارزش پائینی دارد
گسترش خونی مطلوب دارای مناطق ضخیم, متوسط, نازک می باشد.
انتهای گسترش خونی شعله شمعی باشد. انتهای گسترش های خونی ناصاف کج ونوک تیزبی
ارزش تلقی می شود.
نکته:یک گسترش خونی نادرست باعث اشکال در تشخیص سلولهای خونی می شود.
خلاصه کار: ثابت کردن یا فیکس کردن گسترش خونی(لام خونی) تهیه شده را می گذاریم خوب
خشک شود.لام خونی را روی دهانه یک لیوان قرار می دهیم.روی سطح لام خونی قطره قطره الکل
متانول میریزیم . بطوریکه الکل تمام سطح لام خونی را فرا گیرد .صبر می کنیم تا الکل روی سطح لام
خوب خشک شود.(این عمل را ثابت کردن لام خونی با الکل گویند.)
مرحله دوم
مر حله رنگ آمیزی
رنگ گیمسا را به نسبت یک به ده با آب رقیق میکنیم. (1ccرنگ گیمسا + 9ccآب)
روی سطح لام خونی که ( ثابت شده است) را با رنگ رقیق شده می پوشانیم.بعد ازگذشت 20 تا 30
دقیقه رنگ روی لام را دورمی ریزیم.
لام را زیر شیر آب با جریان ملایم گرفته تا رنگ های اضافی خوب شسته شود. حالا سلول های خونی
روی لام رنگ گرفته اند. می گذاریم لام خشک شود. روی لام یک قطره روغن ایمرسیون می چکانیم
بعد زیر میکروسکوپ با عدسی شیئی لام را مورد مطالعه قرار می دهیم.بعد زیر میکروسکوپ با
عدسی شیئی X 100یا X40لام را مورد مطالعه قرار می دهیم.
توجه:در تمام مراحل موظب باشید لام را پشت وارونه گذاشته باشید.
رنگ آمیزی
Staining
به افتخار آقای رومانوسکی Romanowsky رنگ رایت (Wright-stain) ورنگ گیمسا (GIMSA-Stain)
و….بنام رنگهای رومانوسکی نامگذاری شدند.
رنگ رایت ( Wrigth-stian)
این رنگ حاوی دو رنگینه است I- رنگینه های اسیدی مثل ائوزینII- رنگینه های بازی یا قلیائی مثل
متیلن بلو (آبی متیلن) میبا شد.
اجزا وساختمانهای اسیدی سلولها, رنگهای قلیائی را می پذیرند لذا این ساختمانها رابازوفیلیک
(قلیا دوست) یا دوستار مواد بازی گویند , مثل هسته سلول که در این رنگ آمیزی آبی رنگ میشود.
اجزا وساختمانهائی که فقط رنگینه های اسیدی را بخود راه میدهند اسیدوفیلیک (اسید دوست)
یاائوزینوفیلیک(ائوزین دوست) می نامند.
این اجزا که در سیتو پلاسم بعضی سلولها قرار دارند با این رنگ آمیزی قرمز رنگ میشوند.
توجه:اجزاوساختمانهائی که ترکیبی ازدو رنگینه هم رنگینه اسیدی هم رنگینه بازی را به خود راه
میدهند نوتروفیلیک (خنثی دوست ) می نامند.
بهترین رنگ برای رنگ آمیزی گسترش خونی رنگ رایت و رنگ گیسما (رایت+ گیمسا) است
رنگ آمیزی گیمسا با توجه مشکلات وعیوبی که برای آن ذکر میشود هنوز به عنوانرنگ آمیزی روتین
ومعمول آزمایشگاهها از آن استفاده می شود.
رنگ آمیزی گسترش خونی بوسیله رنگ گیمسا
بعد از تهیه گسترش خونی اگر لام را زیر میکروسکوپ قراردهیم . فقط هاله ای از سلولها ی خون را
مشاهده می کنیم.
این رنگ خود حاوی دو رنگینه است.1- رنگینه متیلن آبی 2- رنگینه ائوزین .
دقت:رنگینه متیلن آبی خاصیت بازی دارد.
رنگینه متیلن آبی که خاصیت بازی دارد , قسمتهای اسیدی سلول را رنگ می کند.
توجه:مقصود از قسمت اسیدی هسته سلول است( به خاطر وجود نوکلئیک اسید هسته سلول ها
خاصیت اسیدی دارند.) که با این رنگ آمیزی به رنگ آبی تیره متمایل به بنفش در می آید.
دقت:رنگ ائوزین خاصیت اسیدی دارد.
دانه های موجود در سیتوپلاسم سلول خاصیت بازی دارند و با ائوزین به رنگ نارنجی درمی آیند.
به عنوان نمونه دانه های موجود در سلول های ائوزینوفیل که با رنگ آمیزی گیمسا به رنگ نارنجی
درمی آیند.