تاریخچه ای در گنجینه ثبت احوال: روزگاری که همه نام دار شدند
درهای ساختمان گنجینه ثبت احوال، بیشتر مواقع بسته است. گاهی ممکن است بازدید کننده ای از راه برسد که یک محقق است یا دانشجو یا خبرنگاری از سر کنجکاوی در آن صورت کلید ها از کشوی میز اتاق روابط عمومی بیرون می آیند. قفل ها یک به یک باز و درهای گنجینه گشوده می شوند. اما رسیدن به همین مرحله هم نیاز به هماهنگی و کسب مجوز ورود دارد. هرچند چندان جای نگرانی هم نیست. دوربین های حراست سازمان ثبت احوال همه حرکات و رفت و آمدهای داخل ساختمان گنجینه را کنترل می کنند. گنجینه ای که حتی چیدمان آثار داخل آن هم از سوی آدم های پشت همان دوربین ها صورت گرفته است!
وقتی در موزه ای بسته باشد، می شود حدس زد که یا بازدید کننده ای وجود ندارد یا آثار داخل موزه به علت دارا بودن اهمیت و ارزش فراوان و لزوم نگهداری بیشتر نباید چندان در معرض دید قرار بگیرد. در گنجینه ثبت احوال باید به دنبال کدامیک از این دو بود نسخه ای از اسناد مشاهیر شهدا و بزرگان کشور در این گنجینه نگهداری می شوند. علاوه بر اسناد مذکور نمونه هایی از شناسنامه ها، گواهی ها، قوانین و مقررات و دستورالعمل ها، متون آموزشی و فرم های اداری، مهرها و مستندات مربوط به گذشته ثبت احوال در ایران نیز در این محل به نمایش گذاشته شده اند.
سعید عبودی معاون حقوقی و سجلی سازمان ثبت احوال کشور می گوید: "از سال ۱۲۹۷ که سازمان ثبت احوال کشور با صدور نخستین شناسنامه برای نوزادی به نام "فاطمه ایرانی" تشکیل شد، برای هر ایرانی در حین صدور شناسنامه، سندی هم تنظیم شد. این سند حاوی اطلاعاتی از اظهار کننده مراتب ولادت هر ایرانی، تاریخ ولادت، محل آن، مشخصات والدین فرد و در صورت تولد در مراکز بهداشتی گواهی مربوط به آن مراکز یا مشخصات و امضا شهودی به عنوان گواهان بر امر ولادت است. در حال حاضر نزدیک به ۹۷ میلیون سند تنظیم شده از بدو تشکیل ثبت احوال تاکنون هم به صورت مکتوب و هم به صورت الکترونیکی در دو نسخه آرشیو شده است. نسخه های دوم این اسناد در محل های جداگانه نگهداری می شود. این اسناد در مجلدهای ۲۵۰ تایی تجلید شده و در پایان به امضای دادستان هر محل رسیده و در بایگانی های ثبت احوال سراسر کشور نگهداری می شوند. اطلاعات این اسناد مهمترین مرجع برای رسیدگی به دعاوی مربوط به هویت یا اثبات نسب است و تغییر در مندرجات آنها با حکم دادگاه و تصمیم هیات های حل اختلاف، کمیسیون تشخیص سن و تغییر نام خانوادگی امکان پذیر است."
در گنجینه ثبت احوال بازدید کننده هایی که وجود ندارند می توانند نمونه ای از این اسناد تنظیم شده را مشاهده کنند. اسنادی که البته مربوط به وقایع چهارگانه زندگی برخی از بزرگان نظام، سیاستمداران صاحب نام و مشاهیر است. مانند سندی که گواهی تولد شهید سید مصطفی خمینی است و در شروع آن آمده "اینجانب روح الله فرزند مرحوم آقای مصطفی، پیشه ام اهل علم در شهر … کوی… سکونت دارم به معیت و گواهی که این برگ را امضا کرده اند." و در ادامه مشخصات فرزند پسر متولد شده ثبت شده است. دو سند سجلی دیگر هم مربوط به مرحوم حاج سیداحمد خمینی و فرزند او سیدحسن خمینی (مصطفوی) است: "اول مرداد ۱۳۵۱ در ساعت هفت شب پسری که نام او حسن می باشد در قم، خیابان … کوی یخچال خانه شماره … به دنیا آمده است. نام پدر آقای سید احمد دارای نام خانوادگی مصطفوی ، پیشه او محصل است ادامه مشخصات. از طرفی شناسنامه شماره ۲۷۴۴ هم نام سید روح الله با نام خانوادگی مصطفوی، سال تولد ۱۲۷۹ در شهرستان خمین را درخود جای داده است. نمونه ای از صفحه اول شناسنامه در ابعاد بزرگ تر به شکل تابلوهای قاب گرفته شده هم در موزه به نمایش درآمده است.
گنجینه ثبت احوال بخش های متعددی دارد. در بروشور آن نوشته شده است: "محل گنجینه در ساختمان شماره سه سازمان ثبت احوال واقع شده است. در سه سالن با زیربنای ۲۰۰ متر مربع ۸۷ ویترین با ابعاد مختلف جای داده شده است" می توان ویترین های شیشه ای را که با نمایش نخستین شناسنامه صادر شده برای یک ایرانی در آن، شروع می شود را یک به یک نگاه کرد و جلو رفت و نام های آشنایی را دید. مرحوم آیت الله محمدحسین طباطبایی صاحب تفسیر المیزان، آیت الله موسی صدر یا "سند سجلی" آیت الله طالقانی و استاد محمدتقی جعفری. همچنین اسناد سجلدی برخی از محققان و دانشمندان ایرانی نظیر محمود حسابی، سعید نفیسی، سیاستمداران معاصر دکتر محمدمصدق و معاصرتر، اسناد سجلدی شهید باهنر، رجایی، همچنین اسناد سجلی رهبر معظم انقلاب، آقای هاشمی رفسنجانی . اسناد سجلی دیگری هم مربوط به سیاستمداران و شخصیت های مطرح دوران پیش از انقلاب وجود دارد که در غرفه های دیگری به نمایش درآمده اند.
موزه می تواند مورد استقبال و توجه مردم قرار بگیرد، دست کم اگر اطلاعی از وجود آن داشته باشند حتی مردمی که روزانه برای انجام دادن دهها کار اداری به سازمان ثبت احوال کشور مراجعه می کنند، می توانند در حین پیگیری درخواست ها و کارهای اداری خود، سری هم به ساختمان سفیدرنگ وسط محوطه سازمان ثبت احوال کشور بزنند و با بنایی آشنا بشوند که نزدیک به صد سال قدمت دارد و داخل آن پر از آثار گچبری و آئینه کاری به جا مانده از دوران قاجاریه است. سپس وقتی از پلکانی بالارفتند که درست به ایوانی با ستونها و گچبری های زیبا ختم می شود قدم به درون ساختمان بگذارند و با تاریخ ۹۰ سال ثبت احوال در کشور آشنا شوند. مردم می توانند در گنجینه ثبت احوال نه فقط به ۹۰ سال گذشته بلکه به زمان های دورتری هم سفر کنند. دورانی که بنا به رسم و سنتی دیرینه هرگاه نوزادی متولد می شد، نام او بر حاشیه قرآن کریم، نهج البلاغه و دیگر کتاب های ارزشمند ثبت می شد. قرآن ها و کتاب های قدیمی و خطی که نمونه هایی از آنها در گنجینه ثبت احوال نگهداری می شوند با نام هایی در حاشیه هایشان که البته به دشواری خوانده می شوند.
حتی در گنجینه می توان با آدم هایی آشنا شد که در روزگاری زندگی کرده اند که بیش از ۱۰ازدواج و ۲۰ فرزند هم داشته اند. در بخش مربوط به کثیرالازدواج ها و بخش مربوط به کثیرالاولادها صاحب یک شناسنامه قدیمی ۱۱ بار ازدواج کرده و ۱۹ فرزند دارد. تاریخ نخستین ازدواج سال ۱۳۱۲ نام و مشخصات فرزندان در دو صفحه پیاپی ذیل هم ثبت شده. آن قدر که برای جاشدن همه نامها، مامور ثبت کننده ناچار به استفاده از کمترین فضای خالی روی برگه های سند شده است.
یک نمونه "اعلان" قدیمی هم در یکی از غرفه ها جای داده شده است . در بخشی از متن آن آمده: " …به استحضار کلیه داوطلبین این ناحیه می رساند که روز سه شنبه اول خردادماه ۱۳۱۳ چهار ساعت قبل از ظهر به مدارک تحصیله و امتیازات داوطلبین رسیدگی خواهد شد. اشخاصی که واجد شرایط مقرره بوده و پیشنهادات لازم را تسلیم نموده اند ، در وعده مقرره با کلیه مدارک تحصیله خود دراین اداره حضور به هم رسانند…"
اینجا حتی نمونه گواهی های اعطایی به نخستین کارکنان سازمان ثبت احوال ایران هم در غرفه ها به نمایش گذاشته شده است. کارکنانی که در کلاس های اختصاصی شرکت کرده اند و یکی از آنها با درجه ممتازی با معدل ۱۰/۷ موفق به گذراندن دوره آموزشی و کسب عنوان کارمندی برای ثبت احوال شده است. سال ۱۲۹۷.
شیشه ها خاک گرفته اند. در برخی غرفه ها هم مدارکی بدون ارائه توضیحی در باره آنها به نمایش در آمده اند. توضیح های درج شده درباره برخی از اسناد هم کافی نیست. خطوط ثبت شده در اسناد ناخواناست و آن قدر که حتی برای بازدیدکننده های اتفاقی موزه هم گویا قابل فهم نیست. شاید فقط حدس و گمان بیننده هنگام بازدید به کارش بیاید تا بتواند ارتباط تاریخی برخی اسناد و مدارک به نمایش درآمده و ارزش و اهمیت آنها را دریابد.
وقتی شناسنامه ها و مهرهای قدیمی ، ورقه هویت، نمونه استشهاد محلی، اسناد سجلی شهدا و گواهی نامه های کلاس اختصاصی ثبت احوال مربوط به ۹۰ سال پیش و برخی کتیبه های هخامنشی، اسناد ازدواج و دفتر مخصوص ثبت ازدواج اتباع ایران و نمونه دفاتر ازدواج و طلاق ایرانیان خارج از کشور به گونه ای کنار هم قرار گرفته اندکه سردرگمی بازدیدکننده هنگام تماشا می تواند ساده ترین پیامد آن باشد و مهم تر از همه این که اولین سند سجلی ایران که به نام خانم فاطمه ایرانی مهر شده در گنجینه نیست و برای نمایش به نمایشگاه منتقل شده است.
جایی که به نظر می رسد، غرفه اسناد سجلی شهدا به پایان رسیده ، در واقع این طور نیست. چراکه لابه لای این غرفه ها، یک محفظه شیشه ای هم به نمایش نخستین گواهی های اعطایی ثبت احوال اختصاص داده شده است.
شاید گنجینه ای که می تواند به تمام معنا گنجینه ای از همه اسناد تاریخی مربوط به ثبت احوال درتاریخ کشور ما باشد، نیاز به توجه ، رسیدگی بیشتر و نگاه حرفه ای تر در جمع آوری و نگهداری آثارش دارد. تا این که گنجینه به معنای واقعی گنجینه باشد و آرام آرام تبدیل به انبار یا بایگانی اسناد نشود.
سازمان ثبت احوال کشور
سازمان ثبت احوال کشور یکی از سازمانهای دولتی ایران است که جمع آوری اطلاعات و آمار جمعیتی کشور ایران را به عهده دارد. این سازمان با وظایف و عملکردی مستقل، از نهادهای زیرمجموعه وزارت کشور است. این سازمان وظیفه تهیه اطلاعات ثبتی اساسی مانند زاد و ولد، مرگ و میر و ازدواج و نیز صدور مدارک هویتی مانند شناسنامه را بر عهده دارد. رئیس این سازمان در حال حاضر (بهمن ۱۳۸۶) محمدرضا آیت اللهی است.
تاریخچه
در گذشته ثبت امور مربوط به ولادت و ازدواج در ایران بصورت سنتی بیشتر با مراجعه به روحانیون، ریش سفیدان محله یا بزرگان قوم انجام می گرفت. ثبت احوال به شیوه کنونی با پیروی از کشورهای اروپایی در ایران رواج یافت. بر اساس مصوبه هیات وزیران در تاریخ ۲۰ آذر ماه ۱۲۹۷ خورشیدی، مقررات تشکیل اداره سجل احوال در وزارت کشور تهیه شد و نخستین شناسنامه برای دختری بنام فاطمه ایرانی در تاریخ ۳ دی همان سال صادر شد. از سال ۱۳۰۴ شمسی، بر اساس قانون، دریافت شناسنامه برای کلیه شهروندان ایرانی در مناطقی که در آنها اداره سجل احوال دایر بود الزامی شد [۲]. اداره کل احصائیه و سجل احوال بر اساس مصوبه ۲۰ خرداد ۱۳۰۷ با وظایف مستقل و به عنوانی نهادی وابسته به وزارت کشور کار خود را آغاز کرد. با بازنگری وظایف و آئین نامه های مربوط به این نهاد، نام آن در سال ۱۳۱۹ به اداره کل آمار و ثبت احوال تغییر یافت. آخرین بار در سال ۱۳۵۵ با تعریف وظایف و ساختار جدید، این نهاد به نام کنونی یعنی سازمان ثبت احوال کشور تغییر نام داد. بعد از انقلاب اسلامی، برخی وظایف و آئین نامه های این سازمان در سال ۱۳۶۳ مورد بازنگری مجلس شورای اسلامی قرار گرفت [۳].
ساختار و تشکیلات
سازمان ثبت احوال دارای یک حوزه ستادی و سی اداره کل در سی استان کشور است. ساختار اداری هر اداره کل تقریبا مشابه ساختار حوزه ستادی است. حوزه ستادی دارای سه معاونت و شش اداره کل است. رئیس سازمان ثبت احوال کشور معاون وزیر کشور به حساب می آید [۴].
وظایف سازمان
سازمان ثبت احوال وظیفه گردآوری چهار دسته اطلاعات اصلی جمعیتی را برعهده دارد: ثبت تولد (ولادت)، ثبت مرگ، ثبت ازدواج و ثبت طلاق. بر اساس مصوبه سال ۱۳۶۳ مجلس شورای اسلامی، وظایف سازمان به شرح زیر است:
1. ثبت تولد و صدور شناسنامه برای نوزادان
2. ثبت مرگ وصدور گواهی وفات
3. تعویض شناسنامه
4. ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات
5. صدور گواهی ولادت برای شهروندان خارجه
6. تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی
7. تهیه آمارهای جمعیتی [۵]
علاوه بر موارد فوق صدور کارت شناسایی ملی همراه با شماره ملی و کد پستی ۱۰ رقمی برای افراد بالای پانزده سال ایران از دیگر وظایف این سازمان است [۶].
ثبت احوال بصورت یکپارچه و منسجم در جهان مربوط به قرن نوزدهم میلادی است. در ایران همزمان با نوسازی و مدرنیزاسیون و نیاز به شناسایی اتباع جهت ایجاد ارتش منظم، اخذ مالیات و… تاسیس ثبت احوال در دستور کار قرارگرفت از این رو در جلسه مورخه 30 آذر ماه 1297 هجری شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در تاریخ 3 دیماه 1297 در تهران فعالیت خود را آغاز کرد.تا قبل از سال 1295 هجری شمسی ثبت وقایع حیاتی از جمله ولادت و وفات براساس اعتقادات مذهبی و سنت های رایج در کشور، با نگارش نام و تاریخ ولادت مولود در پشت جلد کتب مقدس از جمله قرآن مجید به عمل می آمد و از افراد متوفی نیز جزء نام و تاریخ وفات آنان که بر روی سنگ قبر ایشان نگاشته می شد اثری مشاهده نمی گردید. با گسترش فرهنگ و دانش بشری و نیز توسعه روز افزون شهرها و روستاها و افزایش جمعیت کشور، نیاز به سازمان و تشکیلاتی برای ثبت وقایع حیاتی ضرورتی اجتناب ناپذیر می نمود. به تدریج فکر تشکیل سازمان متولی ثبت ولادت و وفات و نیز صدور شناسنامه برای اتباع کشور قوت گرفت. ابتدا سندی مشتمل بر 41 ماده در سال 1297 هجری شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و اداره ای تحت عنوان اداره سجل احوال در وزارت داخله (کشور) وقت به وجود آمد؛ پس از تشکیل این اداره اولین شناسنامه به شماره 1 در بخش 2 تهران در تاریخ 16 آذر 1297 هجری شمسی به نام فاطمه ایرانی صادر گردید.
پس ازاین دوره اولین قانون ثبت احوال مشتمل بر 35 ماده در خرداد سال 1304 هجری شمسی در مجلس شورای ملی وقت تصویب شد. براساس این قانون مقرر گردید کلیه اتباع ایرانی در داخل و خارج از کشور باید دارای شناسنامه باشند.
سه سال پس از تصویب اولین قانون ثبت احوال یعنی در سال 1307 هجری شمسی قانون جدید ثبت احوال مشتمل بر 16 ماده تصویب گردید.
براساس این قانون وظیفه جمع آوری آمارهای مختلف نیز به اداره سجل احوال محول گردید، به همین جهت نام این اداره نیز به اداره احصائیه و سجل احوال تغییر یافت. از آن تاریخ به تناسب شرایط زمانی تغییر و تحولات بوجود آمده در کشور و با احساس عدم تناسب قوانین موجود با نیازهای جامعه، قانون ثبت احوال نیز به دفعات مورد تجدید نظر، تغییر و اصلاح قرار گرفت. متعاقباً دراردیبهشت سال 1319 قانون نسبتاً جامع و کاملی مشتمل بر 55 ماده تصویب گردید و پس از آن آئین نامه مربوط به این قانون نیز در همان سال مشتمل بر 131 ماده به تصویب رسید. این قانون به جهت جامعیت نسبی قریب 36 سال پایدار ماند.
پس از گذشت این زمان در تیر ماه 1355 قانون جدید ثبت احوال مشتمل بر 55 ماده به تصویب رسید و سپس به موجب اصلاحیه دی ماه سال 1363 مجلس شورای اسلامی در برخی از مواد اصلاحاتی صورت گرفت و تاکنون نیز این قانون به قوت خود باقی مانده است.
در یک نگاه اجمالی سیر قانونگذاری درخصوص ثبت احوال را اینگونه می توان دسته بندی نمود:
1- تهیه تصویب نامه ثبت احوال در سال 1297 مشتمل بر 41 ماده
2- تهیه و تصویب قانون سجل احوال در تاریخ 14/3/1304 مشتمل بر 4 فصل و 35 ماده
2- 3- تهیه و تصویب نظام نامه اداره کل احصائیه و ثبت احوال توسط هیات وزیران در 20/11/1314 مشتمل بر 196 ماده و تعیین تشکیلات دفاتر و ادارات ثبت احوال در شهرستانها
3- 4- تهیه و تصویب قانون اصلاح قانون ثبت احوال دراردیبهشت سال 1319 مشتمل بر 5 باب و 55 ماده
4- 5- تهیه و تصویب آئین نامه قانون ثبت احوال سال 1319 مشتمل بر 131 ماده
5- 6- تهیه و تصویب قانون ثبت احوال در تیرماه سال 1355
7- اصلاح و بازنگری قانون ثبت احوال توسط مجلس شورای اسلامی در تاریخ 18/10/1363
6- 8- تصویب آئین نامه طرز رسیدگی هیاتهای حل اختلاف موضوع ماده 3 قانون ثبت احوال
7- 9- تصویب قانون تخلفات، جرائم و مجازاتها مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه توسط مجمع تشخیص مصلحت نظام در سال 1370
همزمان با تغییر و تصویب قوانین جدید، تشکیلات ثبت احوال نیز کاملتر گردید. این سازمان تا سال 1310 تنها دارای 94 اداره در تهران و شهرستانها بود. در سال 1308 ثبت ولادت و صدور شناسنامه برای اتباع ایرانی مقیم خارج از کشور به سفارتخانه ها و نمایندگی های ایران در خارج از کشور محول شد. در سال 1337 نیز قسمت آمار از ثبت احوال منفک و تحت عنوان اداره کل آمار عمومی ادامه فعالیت داد.
تشکیلات جدید ثبت احوال نیز پس از این جدایی به اداره کل ثبت احوال تغییر نام یافت.
8- سرانجام با تصویب قانون تقسمات کشوری ادارات استانی و شهرستانی این سازمان نیز گسترش یافت و عنوان آن نیز به سازمان ثبت احوال کشور تغییر یافت.
9- سازمان ثبت احوال کشور به دلیل دراختیار داشتن اسناد هویت و تابعیت فردی و آمارهای حیاتی یکی از ارکان مهم حکومت تلقی می شود. ارائه خدمات عمومی به آحاد مردم و اطلاعات ویژه جمعیتی به ارکان حکومت از ویژگی های اختصاصی و انحصاری این سازمان است.
در حال حاضر سازمان مذکور برای انجام ماموریت های محوله، تشکیلاتی به شرح ذیل دارد:
10- حوزه ریاست ، 3 معاونت (امور سجلی، آمار و انفورماتیک و اداری و مالی) و 6 اداره کل (امورحقوقی، سجلی و پژوهش، ثبت احوال امور خارجه، خدمات ماشینی، اموراداری و امور مالی)، 6 دفتر ستادی (دفتر آمار و اطلاعات جمعیتی، دفتر توسعه و فن آوری اطلاعات، دفتر بودجه و تشکیلات، دفتر روابط عمومی و دفتر مدیریت و ارزیابی عملکرد و پاسخگویی به شکایات و مدیریت حراست، یک مرکز آموزش و تجهیز نیروی انسانی) و 30 اداره کل ثبت احوال استانی که به انجام وظایفی نظیر "سیاستگذاری، برنامه ریزی کلان، نظارت و ارزیابی، تدوین و اصلاح قوانین و مقررات و رویه های اداری، آئین نامه ها و دستور العمل ها و…" همت می گمارند و بالاخره تعداد 476 اداره اجرایی انجام فعالیتهای خدمات رسانی در زمینه امور سجلی و انفورماتیک می پردازند. ذیلاً به شرح مختصری از فعالیت های اصلی سازمان بسنده می گردد.
11- وظایف سازمان ثبت احوال کشور به قرار ذیل است:
الف) ثبت ولادت و صدور شناسنامه
ب) ثبت وفات و صدور گواهی
ج) تعویض شناسنامه های موجود در دست مردم
د) ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات
هـ) صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجه و تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی
و) ایجاد پایگاه اطلاعات جمعیتی و صدور کارت شناسنایی ملی
ز) جمع آوری و تهیه آمار انسانی سراسر کشور و انتشار آن
ی) وظایف مقرر دیگری که طبق قانون به عهده سازمان گذاشته شده است.
سازمان ثبت احوال کشور" سازمانی باشخصیت حقوقی مستقل از لحاظ اداری, مالی واجرایی واز حیث تشکیلاتی دردولت وابسته به وزارت کشور است. این سازمان بصورت متمرکز اداره می شود و کلیه ادارات در سطح کشور تابع ستاد مرکزی بوده و آئین نامه ها و دستور العمل های مصوب ابلا غی را اجرا می نماید. به دلیل گستردگی وظایف قانونی ، "سازمان ثبت احوال کشور " در اقصی نقاط کشور به ارائه خدمات مشغول بوده و پر مراجعه ترین سازمان دولتی است .تاریخچه ثبت احوال به صورت یکپارچه و منسجم در جهان مربوط به قرن نوزدهم میلادی است ،در ایران قانون ثبت احوال در جلسه مورخ 20 آذر ماه 1297 هجری شمسی هیات وزیران به تصویب رسید و با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در تاریخ 3دی ماه 1297در تهران فعالیت خود را آغاز کرد طی 10سال در تمام استانها و شهرستانها ی بزرگ دایر وفعال شد. براساس قانون مصوب 20 خرداد 1307" اداره کل احصائیه وسجل احوال "تابع وزارت کشور تاسیس و بطور مستقل شروع به کار نمود .بعد از آن نیز در سال 1319 با تصویب قانون جدید و تهیه و تدوین آئین نامه مربوطه نام قبلی به " اداره کل آمار و ثبت احوال " تغییر یافت . در تیر ماه 1355 " سازمان ثبت احوال کشور " با شکل نوین و شرح وظائف معین به تصویب رسیده وآخرین اصلاحات در پاره ای از مواد آن در سال 1363 توسط مجلس شورای اسلامی به عمل آمده است .
ثبت احوال با وضع کنونی در ایران برای اولین بار بموجب تصویب نامه مصوب 1297 و بنا بر پیشنهاد رئیس الوزراء وزیر داخله و وزیر عدله هیئت وزراء که در 41 ماده تنظیم گردیده بود در آذر ماه همان سال منحصراً در تهران شروع به کار کرد.
شهر تهران به ده بخش تقسیم وهر بخش به صورت مستقل دارای ثبت احوال و در اجرای ماده اول تصویب نامه فوق که تمامی اتباع ایران ملزم به داشتن سجل احوال رسمی شدند همزمان در روز 16 ( آذر) سال 1297 در 8 بخش شروع ، و به استناد ماده دوم مصوبه ، سجل احوال رسمی در دفاتر مخصوص ثبت و سواد مطابق اصل (سجل یا شناسنامه) به اشخاص ذینفع داده می شد در سال 1304 و با تصویب قانون سجل احوال در 35 ماده اداره احصائیه و سجل احوال کل مملکتی بوجود آمد و مقرر شد در سطح مملکت ورقه هویت برای مردم صادر شود در اجرای این قانون تشکیلات ثبت احوال در شهر تهران و استان تهران بشرح زیر تفکیک شد
1 – دایره اول: شامل 10 بخش ( ادامه فعالیت قبل ) و روستای مجاور شهر تهران
2 – دایره دوم: شامل بلوک های محدوده استان تهران
شامل: ساوجبلاغ- طالقان- شهریار- شمیرانات- ورامین- شهرری، با شماره حوزه های 11 الی 20 که توسط مامورین اعزامی از تهران حوائج سجلی ساکنین روستاهای هر یک از بلوک ها مرتفع ، و اسناد تنظیمی در اختیار بایگانی تهران قرار می گرفت. از سال 1327 و با گستردگی شهر تهران علاوه بر ادامه فعالیت 10 بخش مستقر در تهران ، واحدهای ثبت احوال دیگری تحت عنوان بخشهای 21 الی 29 و مرکزی ( به جز بخش 25) مشغول بکار گردیدند، مجددا از سال 1334 و با تغییر تشکیلات تقسیمات کشور و شهرستان شدن تعدادی از بلوک ها مانند شهرستان کرج شماره بخشهای 11 الی 20 که قبلا به دایره دوم تخصیص داده شده بود در شهر تهران بجای شماره بخشهای 21 الی 29 به این شماره ها تغییر داده شده . مانند بخش 21 به بخش 11 – بخش 22 به بخش 12 الی آخر . در اواخر سال 1348 و اوائل سال 1349 با تغییر تقسیمات شهرداری تهران از بخش به ناحیه ، تشکیلات ثبت احوال تهران نیز به 12 ناحیه تغییر و این نواحی متناسب با نواحی شهرداری تهران نیز به 12 ناحیه تغییر و این نواحی متناسب با نواحی شهرداری تهران مستقر و مشغول بکار شدند. متعاقب آن از نیمه دوم سال 1352 باز هم با تغییر نواحی شهرداری تهران به منطقه ، عناوین واحدهای ثبت احوال به مناطق ثبت احوال تهران تغییر و در سال 1360 با اضافه شدن مناطق و شهرداری به 18 منطقه ثبت احوال در تهران هم دارای تشکیلات برای 18 منطقه گردید. البته لازم به ذکر است:
1- تمامی اسناد تنظیمی در مناطق و نواحی و بخشهای تهران از بدو تاسیس ثبت احوال( سال 1297) در یک واحد مرکزی تحت عنوان اداره تمرکز اسناد سجلی نگهداری میشد و تمامی شناسنامه های تعویضی – المثنی – استعلامات و غیره که نیاز به سند سجلی داشت در این اداره انجام میگرفت.
آخرین تغییرات بعمل آمده در سطح تهران مربوط به چند سال اخیر میباشد که با تفکیک اسناد سجلی تنظیمی حدود 87 سال گذشته بر حسب محل تنظیم سند شهر تهران به پنج منطقه با تشکیلات اداری در سطح معاون مدیر کل و هر یک دارای 3 اداره که قادر به انجام تمامی امور سجلی مراجعین را با در اختیار داشتن اسناد سجلی میباشند تغییر یافته است.
ثبت احوال ابهر
این اداره جهت انجام خدمات سجلی به مردم شهرستان ابهر آماده ارائه هر گونه خدمات به شرح ذیل میباشد.
1. بایگانی : به محل نگهداری اسناد سجلی فوت و کلیه دفاتر و اسناد دیگر گفته میشود و مسئولین بایگانی مامور انجام
2. وظایف محوله زیر می باشد.
1- 1. نعویض شناسنامه : منظور تعویض کلیه شناسنامه های فرسوده ، حل اختلافی و دادگاهی میباشدو مدارک لازم جهت تعویض شناسنامه به شرح ذیل میباشد.
• ارائه شناسنامه مورد تعویض
• فیش بانکی به مبلغ 10000 ریال به شماره حساب جاری 90025 بانک ملی شعبه سعدی ابهر
• دو قطعه عکس 4×3 زمینه روشن
• حضور صاحب شناسنامه در صورتی که به سن 18 سال تمام رسیده باشد در سن زیر 18 سال حضور پدر صاحب شناسنامه
الزامی است
2-1. الصاق عکس: کلیه شناسنامه های بالای 15 سال باید عکسدار شوند و مدارک لازم جهت الصاق عکس عبارتند از
گواهی معتبر عکسدار
فیش بانکی به مبلغ 5000 ریال به شماره حساب 90025 بانک ملی شعبه سعدی ابهر
2 قطعه عکس 4×3 زمینه روشن
شخص صاحب شناسنامه در صورت داشتن 15 سال به بالا میتواند با در دست داشتن مدارک مذکور با مراجعه به ثبت احوال محل سکونت خود اقدام به عکسدار نمودن شناسنامه نمایدواگر بین 15 تا 18 سال باشد والدین نیز میتوانند با ارائه شناسنامه خود نسبت به عکسدار نمودن شناسنامه فرزندانشان اقدام نمایند.
3-1.صدور شناسنامه المثنی: اشخاصی که شناسنامه شان مفقود گردیده با مراجعه به اداره ثبت احوال میتوانند نسبت به صدورشناسنامه المثنی اقدام نماید. مدارک لازم برای صدور شناسنامه المثنی به شرح ذیل میباشد.
تکمیل فرم مربوط به صدور شناسنامه المثنی
2 قطعه عکس 4×3 زمینه روشن برای افراد بالای 15 سال
اشخاصی که برای مرحله اول شناسنامه آنها مفقود گردیده مبلغ 50000 ریال و برای مرحله دوم 100000 ریال به شماره
حساب 90025 بانک ملی شعبه سعدی ابهر واریز نمایند و کلیه مدارک بایدبه امضاء صاحب شناسنامه مفقودی در صورت داشتن 18
سال به بالا و یا امضاء پدر در صورتیکه کمتر از 18 سال باشد.
صدور شناسنامه المثنی برای مرحله اول بعد از یکماه از تاریخ تحویل مدارک و مرحله دوم بعد از 3 ماه از تاریخ تحویل مدارک
4-1 صدور برگ فوت: افراد درجه یک فامیلی برای کلیه شناسنامه هایی که در محل اداره ثبت احوال فوت کشیده شده میتوانند با ارائه
مبلغ 500 ریال فیش بانکی 90031 بانک ملی شعبه سعدی ابهر گواهی فوت اخذ نمایند.
5-1. پاسخگویی به استعلامات سازمانها
2. حوزه تنظیم سند: مهمترین کارهای حوزه عبارت است از :
صدور شناسنامه برای نوزادان
صدور سند فوت برای افراد فوت شده وابطال شناسنامه آنها
مدارک لازم جهت صدور شناسنامه
گواهی بیمارستان پزشک ماما- شناسنامه والدین نوزاد
فیش بانکی به مبلغ 20000 ریال به شماره حساب 90025 بانک ملی شعبه سعدی
مراجعه یکی از والدین یا جد پدریهمراه شناسنامه خود لازم به توضیح است که افراد پس از مراجعه به ثبت احوال در همانروز میتوانند برای نوزاد خود شناسنامه دریافت نمایند و مهلت قانونی برای ثبت ولادت و اخذ شناسنامه نوزاد 15 روز از تاریخ تولد میباشد
در غیراینصورت والدین به مراجع قانونی معرفی خواهند شد.
مدارک لازم جهت صدور فوت
o اصل شناسنامه
o گواهی فوت پزشک یا گواهی رسمی شورای اسلامی روستاها و در شهرها نیز نامه رسمی شهرداریها
o واریز مبلغ 500 ریال به شماره حساب 90031 بانک ملی شعبه سعدی
o مهلت قانونی برای ثبت واقعه فوت 10 روز از تاریخ فوت میباشد.
3. سایت رایانه ای: وظایف این قسمت که ارائه خدمات مربوط به کارت شناسائی ملی میباشد به شرح ذیل است :
الف) بررسی درخواست های کارت شناسایی ملی و تحویل کارت شناسایی به مردم
ب) تغذیه فرم های تغییرات به سیستم رایانه ای
ج) کنترل شناسنامه های تعویضی قبل از تعویض و صدور فرم مغایرت در صورت لزوم
د)ارائه شماره ملی به مراجعین
مدارک لازم جهت کارت شناسایی ملی
• اصل شناسنامه عکسدار و یکبرگ تصویر واضح از صفحه اول (در صورت داشتن توضیحات تصویر آن نیز ضمیمه گردد
• یک قطعه عکس جدید زمینه سفید 4×3 یا 4×6 رنگی یا سیاه سفید بدون عینک دودی
• مبلغ 2500 ریال برای هر نفر
• ارائه کارت ابلاغ شماره ملی یا کد پستی ده رقمی متقاضی
لازم به توضیح است متقاضی بالای 15 سال تمام باشد و مراکز اخذ مدارک کارت شناسایی ملی باجه ها و دفاتر پستی شهرهای ابهر
– هیدج – صائین قلعه – و دفتر پست مستقر در مخابرات ابهر
4. کارشناسی حقوقی و سجلی:
• رسیدگی به پرونده های تغییر نام و نام خانوادگی
• رسیدگی به شکایات امور سجلی و حل اختلاف
• رسیدگی به پرونده های دادگاهی
• رسیدگی به پرونده های کمیسیون تشخیص سن
آشنایی با سازمان ثبت احوال کشور
سازمان ثبت احوال کشور سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل می باشد و از لحاظ حقوقی تابع وزارت کشور است و از نظر تصمیم گیری یک سازمان، نتیجه تمرکز محسوب می شود کلیه ادارات ثبت احوال تابع اداره مرکزی بوده و ملزم به رعایت و اعمال قوانین و آئین نامه های مصوب در سطح کل کشور می باشند. بر اساس آخرین بررسی های انجام شده این سازمان بالاترین میزان خدمات را به خود اختصاص داده و بیشترین مراجعه کننده داشته است . با توجه به اهمیت اطلاعات جمعیتی و آمارهای انسانی و به منظور تسهیل در امور مختلفه از جمله آگاهی از تعداد نفوس شهرها و قراء کشور، وضعیت اشتغال مردم، امر مالیات و سربازگیری و به استناد تصویب نامه هیات وزیران و دستور رئیس الوزراء در تاریخ اول (مهر) 1297 هجری شمسی اداره احصائیه و سجل احوال به عنوان متولی امر ثبت و ضبط وقایع حیاتی چهارگانه در تهران و در وزارت داخله (کشور) تاسیس گردید و خان محیط به عنوان رئیس اداره سجل احوال تهران انتخاب شد.
ابتدا در سال 1304 بعداً در سال 1307 با تصویب قانون سجل احوال توسط مجلس شورای ملی سابق اداره کل آمار و احصائیه ایجاد و رسماً شروع به کار کرد و تا سال 1310 در بیشتر شهرهای بزرگ ایران اقدام به تاسیس شعبه و اداره مستقل و تقسیم حوزه استحفاظی هر اداره به چند حوزه ثبت احوال نمود و برای هر حوزه مامور مستقل و مختاری را به کار گمارد تا با عزیمت به حوزه ماموریت و مراجعه به مردم نسبت به انجام وظیفه و رسالتی که بر عهده دارند (شناسایی افراد فاقد شناسنامه و تنظیم سند برای آنان و ثبت فوت کسانی که فوت شده اند) اقدام نمایند.
در سال 1310 تا 1319 قانون مزبور مورد بازنگری واقع و بر اساس تصمیم نمایندگان مجلس، اداره کل آمار و احصائیه به دو تشکیلات مجزا تحت عناوین مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال کشور مبدل گردید مرکز آمار به سازمان برنامه و بودجه سابق محلق و سازمان ثبت احوال به عنوان یک سازمان مستقل از توابع وزارت کشور باقی ماند.
در سال 1355 مجدداً قانون ثبت احوال بررسی شد و اصلاحاتی در آن به عمل آمد آخرین بازنگری در قانون ثبت احوال در سال 1363 صورت گرفت و تا کنون قانون به قوت خود باقی است مگر مقررات کیفری آن که به وسیله قانون تخلفات، جرائم و مجازات های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه مصوب سال 1370 مجمع تشخیص مصلحت نظام به طور ضمنی نسخ گردیده است.
در سال های بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی با توجه به درخواست مردم و ضرورت و نیازی که احساس شد و در اکثر شهرها و بخش هایی که فاقد اداره و از استحقاق و امکانات لازم برای ایجاد اداره برخوردار بودند اداره مستقل ثبت احوال و یا نمایندگی ایجاد و راه اندازی شد. به نحوی که در حال حاضر بالغ بر 467 اداره مستقل ایجاد شده و در مجموع قریب 500 پیشخوان در سراسر کشور فعال و به امر خدمت رسانی به هموطنان عزیز مشغول است.
آشنایی با سازمان ثبت احوال
سازمان ثبت احوال کشور سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل می باشد و از لحاظ حقوقی تابع وزارت کشور است و از نظر تصمیم گیری یک سازمان، نتیجه تمرکز محسوب می شود کلیه ادارات ثبت احوال تابع اداره مرکزی بوده و ملزم به رعایت و اعمال قوانین و آئین نامه های مصوب در سطح کل کشور می باشند. بر اساس آخرین بررسی های انجام شده این سازمان بالاترین میزان خدمات را به خود اختصاص داده و بیشترین مراجعه کننده داشته است . با توجه به اهمیت اطلاعات جمعیتی و آمارهای انسانی و به منظور تسهیل در امور مختلفه از جمله آگاهی از تعداد نفوس شهرها و قراء کشور، وضعیت اشتغال مردم، امر مالیات و سربازگیری و به استناد تصویب نامه هیات وزیران و دستور رئیس الوزراء در تاریخ اول (مهر) 1297 هجری شمسی اداره احصائیه و سجل احوال به عنوان متولی امر ثبت و ضبط وقایع حیاتی چهارگانه در تهران و در وزارت داخله (کشور) تاسیس گردید و خان محیط به عنوان رئیس اداره سجل احوال تهران انتخاب شد.
ابتدا در سال 1304 بعداً در سال 1307 با تصویب قانون سجل احوال توسط مجلس شورای ملی سابق اداره کل آمار و احصائیه ایجاد و رسماً شروع به کار کرد و تا سال 1310 در بیشتر شهرهای بزرگ ایران اقدام به تاسیس شعبه و اداره مستقل و تقسیم حوزه استحفاظی هر اداره به چند حوزه ثبت احوال نمود و برای هر حوزه مامور مستقل و مختاری را به کار گمارد تا با عزیمت به حوزه ماموریت و مراجعه به مردم نسبت به انجام وظیفه و رسالتی که بر عهده دارند (شناسایی افراد فاقد شناسنامه و تنظیم سند برای آنان و ثبت فوت کسانی که فوت شده اند) اقدام نمایند.
در سال 1310 تا 1319 قانون مزبور مورد بازنگری واقع و بر اساس تصمیم نمایندگان مجلس، اداره کل آمار و احصائیه به دو تشکیلات مجزا تحت عناوین مرکز آمار ایران و سازمان ثبت احوال کشور مبدل گردید مرکز آمار به سازمان برنامه و بودجه سابق محلق و سازمان ثبت احوال به عنوان یک سازمان مستقل از توابع وزارت کشور باقی ماند.
در سال 1355 مجدداً قانون ثبت احوال بررسی شد و اصلاحاتی در آن به عمل آمد آخرین بازنگری در قانون ثبت احوال در سال 1363 صورت گرفت و تا کنون قانون به قوت خود باقی است مگر مقررات کیفری آن که به وسیله قانون تخلفات، جرائم و مجازات های مربوط به اسناد سجلی و شناسنامه مصوب سال 1370 مجمع تشخیص مصلحت نظام به طور ضمنی نسخ گردیده است.
در سال های بعد از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی با توجه به درخواست مردم و ضرورت و نیازی که احساس شد و در اکثر شهرها و بخش هایی که فاقد اداره و از استحقاق و امکانات لازم برای ایجاد اداره برخوردار بودند اداره مستقل ثبت احوال و یا نمایندگی ایجاد و راه اندازی شد. به نحوی که در حال حاضر بالغ بر 467 اداره مستقل ایجاد شده و در مجموع قریب 500 پیشخوان در سراسر کشور فعال و به امر خدمت رسانی به هموطنان عزیز مشغول است.
نهادها- همشهری آنلاین
ثبت احوال بصورت یکپارچه و منسجم در جهان مربوط به قرن نوزدهم میلادی است .
در ایران همزمان با نوسازی و مدرنیزاسیون و نیاز به شناسایی اتباع جهت ایجاد ارتش منظم، اخذ مالیات و… تاسیس ثبت احوال در دستور کار قرارگرفت از این رو در جلسه مورخه 30 آذر سال 1297 شمسی به تصویب هیات وزیران رسید و با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در تاریخ 3 دی همان سال در تهران فعالیت خود را آغاز کرد.
تا قبل از سال 1295 ثبت وقایع حیاتی از جمله ولادت و وفات براساس اعتقادات مذهبی و سنت های رایج در کشور، با نگارش نام و تاریخ ولادت مولود در پشت جلد کتب مقدس از جمله قرآن مجید به عمل می آمد و از افراد متوفی نیز جزء نام و تاریخ وفات آنان که بر روی سنگ قبر ایشان نگاشته می شد اثری مشاهده نمی گردید.
با گسترش فرهنگ و دانش بشری و نیز توسعه روز افزون شهرها و روستاها و افزایش جمعیت کشور، نیاز به سازمان و تشکیلاتی برای ثبت وقایع حیاتی ضرورتی اجتناب ناپذیر می نمود. به تدریج فکر تشکیل سازمان متولی ثبت ولادت و وفات و نیز صدور شناسنامه برای اتباع کشور قوت گرفت.
ابتدا سندی مشتمل بر 41 ماده در سال 1297 به تصویب هیات وزیران رسید و اداره ای تحت عنوان اداره سجل احوال در وزارت داخله (کشور) وقت به وجود آمد؛ پس از تشکیل این اداره اولین شناسنامه به شماره 1 در بخش 2 تهران در تاریخ 16 آذر 1297 به نام فاطمه ایرانی صادر گردید.
پس ازاین دوره اولین قانون ثبت احوال مشتمل بر 35 ماده در خرداد سال 1304 در مجلس شورای ملی وقت تصویب شد. براساس این قانون مقرر گردید کلیه اتباع ایرانی در داخل و خارج از کشور باید دارای شناسنامه باشند.
سه سال پس از تصویب اولین قانون ثبت احوال یعنی در سال 1307 قانون جدید ثبت احوال مشتمل بر 16 ماده تصویب گردید.
براساس این قانون وظیفه جمع آوری آمارهای مختلف نیز به اداره سجل احوال محول گردید، به همین جهت نام این اداره نیز به اداره احصائیه و سجل احوال تغییر یافت. از آن تاریخ به تناسب شرایط زمانی تغییر و تحولات بوجود آمده در کشور و با احساس عدم تناسب قوانین موجود با نیازهای جامعه، قانون ثبت احوال نیز به دفعات مورد تجدید نظر، تغییر و اصلاح قرار گرفت.
متعاقباً دراردیبهشت سال 1319 قانون نسبتاً جامع و کاملی مشتمل بر 55 ماده تصویب گردید و پس از آن آئین نامه مربوط به این قانون نیز در همان سال مشتمل بر 131 ماده به تصویب رسید. این قانون به جهت جامعیت نسبی قریب 36 سال پایدار ماند.
پس از گذشت این زمان در تیر ماه 1355 قانون جدید ثبت احوال مشتمل بر 55 ماده به تصویب رسید و سپس به موجب اصلاحیه دی ماه سال 1363 مجلس شورای اسلامی در برخی از مواد اصلاحاتی صورت گرفت و تاکنون نیز این قانون به قوت خود باقی مانده است.
همزمان با تغییر و تصویب قوانین جدید، تشکیلات ثبت احوال نیز کاملتر گردید. این سازمان تا سال 1310 تنها دارای 94 اداره در تهران و شهرستانها بود. در سال 1308 ثبت ولادت و صدور شناسنامه برای اتباع ایرانی مقیم خارج از کشور به سفارتخانه ها و نمایندگی های ایران در خارج از کشور محول شد.
در سال 1337 نیز قسمت آمار از ثبت احوال منفک و تحت عنوان اداره کل آمار عمومی ادامه فعالیت داد. تشکیلات جدید ثبت احوال نیز پس از این جدایی به اداره کل ثبت احوال تغییر نام یافت.
سرانجام با تصویب قانون تقسمات کشوری ادارات استانی و شهرستانی این سازمان نیز گسترش یافت و عنوان آن نیز به سازمان ثبت احوال کشور تغییر یافت.
سازمان ثبت احوال کشور به دلیل دراختیار داشتن اسناد هویت و تابعیت فردی و آمارهای حیاتی یکی از ارکان مهم حکومت تلقی می شود. ارائه خدمات عمومی به آحاد مردم و اطلاعات ویژه جمعیتی به ارکان حکومت از ویژگی های اختصاصی و انحصاری این سازمان است.
وظایف سازمان ثبت احوال کشور:
* ثبت ولادت و صدور شناسنامه
* ثبت وفات و صدور گواهی
* تعویض شناسنامه های موجود در دست مردم
* ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات
* صدور گواهی ولادت برای اتباع خارجه و تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی
* ایجاد پایگاه اطلاعات جمعیتی و صدور کارت شناسنایی ملی
* جمع آوری و تهیه آمار انسانی سراسر کشور و انتشار آن
* وظایف مقرر دیگری که طبق قانون به عهده سازمان گذاشته شده است
آشنایی با سازمان ثبت احوال کشور
سازمان ثبت احوال کشور در حال حاضر به صورت سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل می باشد که ازلحاظ اداری , مالی ، اجرائی، وظایف ومسئولیتهایی که به عهده دارد بر این استقلال متکی است سازمان مذکور تابع وزارت کشور است و یک سازمان متمرکز محسوب می شود کلیه ادارات ثبت احوال تابع اداره مرکزی بوده و ملزم به رعایت و اعمال قوانین و آئین نامه های مصوب در سطح کل کشور می باشند. بدلیل حجم خدمات سجلی ارائه شده از سوی سازمان ثبت احوال کشور به آحاد مردم طبق آخرین بررسی ها این سازمان در حال حاضر پر مراجعه ترین سازمان دولتی می باشد
درباره سازمان
سازمان ثبت احوال کشور" سازمانی با شخصیت حقوقی مستقل از لحاظ اداری، مالی، و اجرایی و از حیث تشکیلاتی در دولت وابسته به وزارت کشور است.
این سازمان بصورت متمرکز اداره می شود و کلیه ادارات در سطح کشور تابع ستاد مرکزی بوده و آئین نامه ها و دستور العمل های مصوب ابلاغی را اجرا می نماید. به دلیل گستردگی وظایف قانونی، "سازمان ثبت احوال کشور" در اقصی نقاط کشور به ارائه خدمات مشغول بوده و پر مراجعه ترین سازمان دولتی است.
تاریخچه ثبت احوال به صورت یکپارچه و منسجم در جهان مربوط به قرن نوزدهم میلادی است، در ایران قانون ثبت احوال در جلسه مورخ 20 آذر ماه 1297 هجری شمسی هیات وزیران به تصویب رسید و با صدور اولین شناسنامه برای دختری به نام فاطمه ایرانی در تاریخ 3 دی ماه 1297 در تهران فعالیت خود را آغاز کرد و طی 10 سال در تمام استانها و شهرستانهای بزرگ دایر و فعال شد.
براساس قانون مصوب 20 خرداد 1307 "اداره کل احصائیه و سجل احوال" تابع وزارت کشور تاسیس و بطور مستقل شروع به کار نمود. بعد از آن نیز در سال 1319 با تصویب قانون جدید و تهیه و تدوین آئین نامه مربوطه نام قبلی به "اداره کل آمار و ثبت احوال" تغییر یافت.
در تیر ماه 1355 "سازمان ثبت احوال کشور" با شکل نوین و شرح وظائف معین به تصویب رسیده و آخرین اصلاحات در پاره ای از مواد آن در سال 1363 توسط مجلس شورای اسلامی به عمل آمده است
خدمات شناسنامه ای
* ماده 12 قانون ثبت احوال کشور در خصوص ثبت ولادت
* مدارک مورد نیاز
* نامگذاری
* نحوه مراجعه و دریافت شناسنامه
* توصیه های ضروری
* تعاریف و مفاهیم
* سوالات انتقادات و پیشنهادات
ماده 12 قانون ثبت احوال کشور در خصوص ثبت ولادت
ولادت هر طفل در ایران اعم از اینکه پدر و مادر طفل ایرانی یا خارجی باشند باید بنماینده یا مامور ثبت احوال اعلام شود و ولادت اطفال ایرانیان مقیم خارج از کشور بمامور کنسولی ایران در محل اقامت و اگر نباشد به نزدیکترین مامور کنسولی و یا سازمان ثبت احوال کشور اعلام می شود
• هر یک از اشخاص زیر می توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به اعلام ولادت و اخذ شناسنامه نوزاد اقدام نمایند .
1- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه.
3- مادر در صورتی که ازدواج او قانونا" به ثبت رسیده باشد.
4- وصی یا قیم یا امین با ارائه مدارک ذیربط.
5- متصدی یا نماینده موسسه ای که طفل به آنجا سپرده شده است.
6 – صاحب واقعه که سن او 18 سال تمام به بالا باشد.
• مدارک مورد نیاز
1- اصل شناسنامه پدر و مادر.
2- گواهی ولادت صادره توسط پزشک یا ماما.
3- فیش بانکی به مبلغ 000‚20 ریال نزد بانک ملی ایران بنام سازمان ثبت احوال کشور.
4- حضور یکی از والدین یا جد پدری و چنانچه ازدواج پدر و مادر طفل به ثبت نرسیده باشد اعلام ولادت و امضاء اسناد متفقاً به عهده پدر و مادر خواهد بود.
• نامگذاری
– انتخاب نام نوزاد به عهده اعلام کننده است.
– برای نامگذاری یک نام ساده و یا مرکب که عرفا" یک نام محسوب می شود قابل انتخاب است.
– انتخاب نامهایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می گردد و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نامهای زننده مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است.
– انتخاب نام در مورد اقلیتهای دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است.
– ذکرسیادت در مورد ساداتی که سیادت آنها در شناسنامه پدر یا جد پدری مندرج باشد الزامی است.
• نحوه مراجعه و دریافت شناسنامه
جهت اخذ شناسنامه نوزاد کلیه ادارات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دارند در ساعات و ایام اداری پاسخگوی مراجعین محترم باشند و در صورت تکمیل بودن مدارک لازم و مراجعه قبل از ساعت 10 صبح سند سجلی تنظیم و شناسنامه نوزاد در همان روز صادر و تحویل می گردد.
• توصیه های ضروری
1-طبق قانون مهلت اعلام واقعه ولادت و دریافت شناسنامه حداکثر 15 روز از تولد نوزاد می باشد.
2- از آنجائیکه پس از صدور شناسنامه تغییر نام به سادگی امکان پذیر نیست مناسب است در هنگام نامگذاری تمامی جوانب امر بویژه رعایت فرهنگ اسلامی ، ایرانی، و شخصیت آینده طفل خود را مد نظر قرار دهید.
3- صدور شناسنامه مستلزم تنظیم سند سجلی است، با توجه به اهمیت موضوع لازم است قبل از امضاء اسناد مربوطه از صحت مندرجات اطمینان حاصل نمایید.
4- بهنگام دریافت شناسنامه از صحت مندرجات آن اطمینان حاصل نمایید.
5- صدور شناسنامه مجدد محدودیت قانونی دارد لذا در حفظ و نگهداری آن دقت لازم را معمول فرمائید .
6- درج هرگونه مهر ، نشانه و نوشتار در شناسنامه های نوزاد ( نمونه جدید ) اکیدا" ممنوع است
7- دست بردن در مندرجات شناسنامه بهر صورت اکیدا" ممنوع و با متخلفین برابر قانون رفتار خواهد شد .
8- ودیعه گذاشتن شناسنامه به هر جهت و در هر جا ممنوع است
• تعاریف و مفاهیم
1- اطفالی که می توان برای آنان شناسنامه صادر نمود
– پدر ایرانی باشد.
– اطفالی که در ایران از پدر و مادر نامعلوم بدنیا آمده باشد.
– اطفالی که در ایران از پدر و مادر خارجی که یکی از آنها در ایران بدنیا آمده اند متولد شود.
2- سند سجلی
– سندسجلی سندی رسمی است که ولادت هرفرددرآن ثبت وبراساس آن شناسنامه صادرمی گردد.
3- شناسنامه
– شناسنامه مدرک هویت و تابعیت هر فرد ایرانی می باشد.
* ماده 22 قانون ثیت احوال کشور
* هر یک از اشخاص زیر می توانند به اعلام وفات واخذ گواهی فوت اقدام نمایند
* مدارک مورد نیاز جهت ثبت وفات
* صدور خلاصه رونوشت وفات( گواهی فوت)
* نحوه مراجعه و ثبت وفات و صدورگواهی فوت
* توصیه های ضروری
* تعاریف و مفاهیم
* سوالات انتقادات و پیشنهادات
ماده 22 قانون ثیت احوال کشور
وفات هر کس اعم از ایرانی یا خارجی باید به یکی از ادارات ثبت احوال سراسر کشور اعلام شود و نیز وفات ایرانیان در خارج از کشور به ماموران کنسولی محل اقامت یا به یکی از ادارات سازمان ثبت احوال کشور اعلام میشود
هر یک از اشخاص زیر می توانند به اعلام وفات واخذ گواهی فوت اقدام نمایند
1- نزدیکترین خویشاوند متوفی یا هر شخصی که در موقع وفات حاضر بوده است با ارائه مدرک شناسائی .
2- ماموران انتظامی متصدی یا صاحب مکانی که وفات در آن رخ داده است .
3- متصدیان گورستانها .
4- مقامات قضایی و نظامی .
5- گروههای امدادی .
مدارک مورد نیاز جهت ثبت وفات
1- شناسنامه متوفی و کارت شناسایی ملی( در صورت صدور کارت ) .
2- گواهی پزشک یا بیمارستان یا مسئولین گورستان یا معرفی و حضور دو نفر گواه با ارائه مدرک شناسایی در اداره ثبت احوال مورد مراجعه .
ثبت احوال مورد مراجعه.
صدور خلاصه رونوشت وفات( گواهی فوت):
1- گواهی فوت به هر شخصی و به هر تعدادی که درخواست نماید تسلیم خواهد شد.
2- برابر گواهی فوت وجهی طبق تعرفه جاری اخذ می شود.
3- هزینه صدور گواهی فوت ده هزار ریال می باشد.
نحوه مراجعه و ثبت وفات و صدورگواهی فوت:
– جهت ثبت وفات و اخذ گواهی فوت کلیه ادارات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دارند در ساعات و ایام اداری پاسخگوی مراجعین محترم باشند و در صورت تکمیل بودن مدارک لازم نسبت به ثبت وفات و صدور گواهی فوت در همان روز اقدام خواهد شد .
– در صورت عدم تحویل شناسنامه متوفی ارائه مدارکی که هویت وی را مشخص نماید الزامی است که در این صورت پس از طی مراحل اداری نسبت به ثبت وفات و صدور گواهی فوت اقدام خواهد شد .
توصیه های ضروری:
1- اصلح است که واقعه وفات در ظرف مهلت مقرر ( 10 روز ) به اداره ثبت احوال اعلام گردد .
2- صدور گواهی فوت در مراحل بعدی مستلزم ارائه شناسنامه متوفی یا اعلام شماره و تاریخ ثبت وفات می باشد .
3- صدور گواهی فوت مستلزم ثبت وفات است ، با توجه به اهمیت موضوع لازم است قبل از امضاء سند مربوطه از صحت مندرجات آن اطمینان حاصل نمایید .
4- بهنگام دریافت گواهی فوت از صحت مندرجات آن اطمینان حاصل نمایید .
5- پس از وفات ، گواهی فوت جایگزین شناسنامه متوفی می باشد که بنابه ضرورت و نیاز این گواهی ارائه خواهد شد .
تعاریف و مفاهیم :
1- سند وفات
2- سند وفات سندی رسمی است که وفات هر فرد در آن ثبت و بر اساس آن گواهی فوت صادر می گردد
3- 2- گواهی فوت
4- گواهی فوت که همان خلاصه رونوشت وفات می باشد بر اساس مندرجات سند فوت تنظیم و تسلیم میگردد
* چگونگی تعویض شناسنامه در قبال ارایه شناسنامه
* اشخاصی که می توانند نسبت به تنظیم برگ درخواست تعویض شناسنامه اقدام نمایند
*
* مدارک مورد نیاز
* نحوه مراجعه
* توصیه های ضروری
* تعاریف و مفاهیم
* سوالات انتقادات و پیشنهادات
* فرم درخواست تعویض شناسنامه
چگونگی تعویض شناسنامه در قبال ارایه شناسنامه
تعویض شناسنامه در هر یک از حالات زیر صورت می گیرد:
1- تعویض شناسنامه های نمونه قدیم دراجرای قانون ثبت احوال
الف) با ارائه شناسنامه نمونه قدیم
2- ب) بدون ارائه شناسنامه نمونه قدیم
3- 2- تعویض شناسنامه های نمونه جدیدمستعمل.
4- 3- تعویض شناسنامه ناشی از اجرای احکام صادره از محاکم دادگستری، تصمیمات متخذه هیاتهای حل اختلاف ، آرای صادره از کمیسیونهای تشخیص سن یا مصوبات نام خانوادگی .
5- 4- تجدید شناسنامه پس از رسیدن فرد به سن 30 سالگی جهت تعویض عکس .
6- 5- تعویض شناسنامه پس از رسیدن فرد به 15 سال تمام
هر یک از اشخاص زیرمی توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال سراسر کشور، نسبت به تنظیم و امضاء برگ درخواست تعویض شناسنامه( فرم شماره 1 ) و دریافت شناسنامه جدید اقدام نمایند.
1- اشخاص 18 سال به بالا
2- 2- افراد کمتر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند
3- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال
4- مادر تا زمانی که در قید زوجیت پدر طفل باشد با ارائه شناسنامه خود
5- سرپرست قانونی ( قیم ، امین ، وصی ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستندکه سمت او احراز گردیده باشد
مدارک مورد نیاز
2) تعویض شناسنامه نمونه جدید مستعمل
1. اصل شناسنامه.
2. سه قطعه عکس 4×3 تمام رخ جدید ( برای اشخاص 15 سال به بالا )
3. پرداخت هزینه متعلقه طبق تعرفه جاری.
4. چنانچه شناسنامه ای که جهت تعویض ارائه می شود فاقد عکس باشد ارائه اصل و تصویر مدارک معتبر عکسدار از قبیل ( گذرنامه ، کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا معافیت ، گواهینامه رانندگی ، کارنامه عکسدار دوره های تحصیلی راهنمایی به بالا ، معرفی نامه عکسدار محصلین از سوی مدرسه ای که مشغول تحصیل می باشند یا کارت شناسایی عکسدار کارکنان دوایر دولتی باذکر مشخصات سجلی ) الزامی است .ضمناً پس از تطبیق اصل و تصویرمدارک معتبر یاد شده، اصل مدرک مسترد میگردد.
– چنانچه صاحب شناسنامه فاقد هر یک از مدارک مذکور در بند4 باشد از طریق معرفی وی به نیروی انتظامی، درخواست تایید عکس خواهد شد .
– کارمندان دولت و یا کسبه(با جواز کسب) می توانند نسبت به تآیید هویت در ظهر عکسهای دارنده شناسنامه اقدام نمایند.
نحوه مراجعه
برای تعویض شناسنامه کلیه ادارات ثبت احوال سراسرکشور آمادگی دریافت مدارک یاد شده را در ساعات و ایام اداری دارند .
ضمناٌ درخواست تعویض شناسنامه در غیر از محل صدور شناسنامه بلامانع است که در این گونه موارد پس از تنظیم درخواست و آن به اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه ) نسبت به تعویض و تحویل آن اقدام خواهد شد.
توصیه های ضروری:
1- از آنجائیکه شناسنامه منحصرا" مطابق مندرجات سند سجلی صادر خواهد شد لذا بهنگام دریافت شناسنامه تعویض شده
2- 2- آنرا بدقت مطالعه و چنانچه نواقصی مشاهده شد از دریافت آن تا رفع مغایرت خودداری شود .
3- شناسنامه اشخاص باید در سن سی سالگی تمام با عکس همانسال صاحب آن تجدید ( تعویض ) شود .
4- 3- از آنجائیکه شناسنامه سند هویت اشخاص می باشد برای حفظ حقوق خود بدقت از آن نگهداری نمایید
5- 4- ودیعه گرفتن و ودیعه گذاردن شناسنامه تحت هر شرایطی ممنوع است
تعاریف و مفاهیم
1- قیم
نماینده قانونی محجور که از طرف مقامات صلاحیتدار قضائی در صورت نبودن ولی قهری (پدر- جدپدری) و وصی جهت انجام امور او تعیین می گردد
2- وصی
3- امین
امین کسی است که جهت انجام امور محجور در زمان نبودن ولی قهری (پدر-جدپدری) ویا در مواردیکه ولی بنا به دلایلی قادر به اداره امور محجور تحت ولایت خود نباشد موقتاً از طرف مقامات صلاحیتدار قضائی جهت انجام امور مربوط به محجورکه در قانون ذکر گردیده منصوب می گردد.
3- محجور
4- اشخاص ذیل محجور میباشند
5- 1. صغار (کمتر از 18 سال تمام )
6- 2. اشخاص غیر رشید
7- 3. مجانین
اطلاع از وضعیت شناسنامه مفقود شده
هر یک از اشخاص زیر می توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال سراسر کشور نسبت به تنظیم درخواست صدور شناسنامه المثنی (فرم شماره 2) به لحاظ فقدان یا از بین رفتن آن اقدام نمایند .
1- اشخاص 18 سال به بالا .
2- 2- افراد کمتر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند .
3- 3- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال .
4- مادر تا زمانی که در قید زوجیت پدرصاحب شناسنامه ( فرد کمتر از 18 سال ) باشد با ارائه شناسنامه خود .
4- 5- سرپرست قانونی ( قیم ، امین ، وصی ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد .
مدارک مورد نیاز:
1- دریافت فرم استشهادیه از ادارات ثبت احوال سراسر کشور(فرم شماره 3) .
2- تکمیل فرم استشهادیه مذکور و تصدیق امضاء یکی از گواهان در دفتر خانه اسناد رسمی .
3- دو قطعه عکس 4×3 تمام رخ جدید با درج مشخصات سجلی (نام ، نام خانوادگی)، شماره شناسنامه ، تاریخ تولد ، محل صدور) در ظهر آن برای اشخاص 15 سال به بالا
4- اصل و تصویر مدارک عکسدار از قبیل ( گذرنامه ، کارت پایان خدمت وظیفه عمومی یا معافیت ، گواهینامه رانندگی ، کارنامه عکسدار دوره های تحصیلی راهنمایی به بالا ، معرفی نامه عکسدار محصلین از سوی مدرسه ای که مشغول تحصیل می باشند یا کارت شناسایی عکسدار کارکنان دوائر دولتی با ذکر مشخصات سجلی ) الزامی است .
ضمنا" پس از تطبیق اصل و تصویر مدارک معتبر یاد شده اصل مدارک مسترد می گردد . چنانچه صاحب شناسنامه فاقد هر یک از مدارک مذکور در بند 4 باشد از طریق معرفی وی به نیروهای انتظامی ، درخواست تایید عکس خواهد شد .
5- اصل وتصویرسند ازدواج و طلاق (حسب مورد) وشناسنامه فرزندان درصورت تآهل که پس از تطبیق، اصل مدرک مسترد می گردد .
5- فیش بانکی به مبلغ 000‚100 ریال نزد هر یک از شعب بانک ملی ایران بنام سازمان ثبت احوال کشور .
6- چنانچه برای بار دوم و به بعد شناسنامه مفقود شده باشد میزان مبلغ واریزی به بانک 000‚200 ریال خواهد بود .
نحوه مراجعه:
برای صدور شناسنامه المثنی کلیه ادارات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دریافت مدارک یاد شده را در ساعات و ایام اداری دارند .
ضمنا" تنظیم درخواست صدور شناسنامه المثنی در غیر از محل صدور شناسنامه بلامانع است که در این گونه موارد پس از پذیرش و ارسال آن به اداره ذیربط ( محل صدور شناسنامه ) و طی مهلت های مقرره نسبت به صدور ، ارسال و تحویل آن اقدام خواهد شد.
توصیه های ضروری:
1- شناسنامه سند هویت شماست، برای حفظ حقوق خود بدقت از آن نگهداری کنید .
2- 2-مشخصات شناسنامه ای خودرابخاطربسپارید تادرموقع ضرورت دسترسی به سوابق سجلی شما آسانتر باشد.
3- 3- هرگونه تغییر و تحریف در شنــاسنامه یا سوء استفاده از آن جـرم است و مجرم تحت تعقیب قانونی قرار می گیرد .
4- 4- بهنگام دریافت شناسنامه از صحت مندرجات آن اصمینان حاصل نمایید .
5- صدور شناسنامه مجدد محدودیت قانونی دارد لذا در حفظ و نگهداری آن دقت لازم را معمول فرمائید .
5- 6- درج هرگونه مهر ، نشانه ، نوشتار در شناسنامه توسط هر یک از ارگانها و نهادها و موسسات دولتی و بخش خصوصی باستثناء سازمان ثبت احوال کشور دفاتر اسناد رسمی ازدواج و طلاق ، نمایندگی های دولت جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور ، اداره تشخیص هویت و پلیس بین الملل و اداره کل انتخابات ممنوع و متخلف از این امر تحت پیگرد قانونی قرار خواهند گرفت .
7- ودیعه گرفتن و ودیعه گذاردن شناسنامه تحت هر شرایطی ممنوع است .
برابر ماده 36 قانون ثبت احوال کشور:
شناسنامه های افرادی که به سن 15 سال تمام می رسند باید ملصق به عکس همان سال صاحب آن شود .
شناسنامه اولیه باید در سی سالگی تمام با عکس همان سال صاحب آن تجدید شود صاحب شناسنامه پس از رسیدن به سن سی سال مکلف است ظرف یکسال برای تجدید آن مراجعه نماید.
هر یک از اشخاص زیر می توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به ارائه درخواست الصاق عکس به شناسنامه(فرم شماره 4) اقدام نمایند .
1- اشخاص 15 سال به بالا .
2- افراد کمتر از 15 سال که دارای حکم رشد باشند .
3- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت افراد 15 تا 18 سال تمام .
4- سرپرست قانونی ( قیم ، امین ، وصی ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد .
مدارک مورد نیاز
1- ارائه اصل شناسنامه .
2- دو قطعه عکس 4×3 تمام رخ جدید با درج مشخصات سجلی (نام ، نام خانوادگی)، شماره شناسنامه ، تاریخ تولد ، محل صدور) در ظهر آن .
3- اصل و تصویر مدارک عکسدار از قبیل ( معرفی نامه عکسدار از موسسات آموزشی دولتی ، کارنامه عکسدار دوره های تحصیلی راهنمایی به بالا ) .
4- تایید تعلق عکس به صاحب شناسنامه توسط افراد زیر مورد قبول می باشد .
– کارکنان رسمی دولت و مامورین نظامی و انتظامی با ارائه کارت شناسائی معتبر
بدیهی است پدر یا مادر که کارمند دولت باشند می توانند با ارائه کارت شناسائی عکس فرزند خود را تایید نمایند .
– کسبه با پروانه معتبر کسب .
چنانچه صاحب شناسنامه قادر به ارائه مدارک و یا معرفی اشخاص یاد شده فوق نباشد ، اداره ثبت احوال فرد مورد نظر را به حوزه انتظامی محل سکونت جهت تایید عکس معرفی می نماید .
5 – پرداخت هزینه متعلقه طبق تعرفه جاری.
نحوه مراجعه
برای الصاق عکس به شناسنامه کلیه ادارات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دریافت مدارک و الصاق عکس به شناسنامه ها را در ساعات و ایام اداری داشته و در صورت تکمیل بودن مدارک ظرف همانروز الصاق عکس به شناسنامه انجام خواهد شد .
توصیه های ضروری
– چنانچه به هر دلیلی عکس الصاقی به شناسنامه ها جدا و مفقود گردد الصاق عکس مجدد به این گونه شناسنامه ها امکان پذیر نیست و می بایست شناسنامه تعویض گردد . – توصیه می شود که زمینه عکس ارائه شده روشن بوده و حتی الامکان از عکس های سیاه و سفید استفاده شود .
– – عکس بانوان باید با رعایت حجاب اسلامی بوده و گردی صورت کاملا" مشخص باشد .
– – الصاق عکس به شناسنامه های مخدوش مقدور نمی باشد .
برابر ماده 20 قانون ثبت احوال کشور :
– انتخاب نام با اعلام کننده است ، برای نام گذاری یک نام ساده یا مرکب ( حسین ، محمد مهدی ، و مانند آن ) که عرفاً یک نام محسوب می شود انتخاب خواهد شد.
– – انتخاب نامهائی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می گردد و همچنین عناوین و القاب و نامهای زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است .
– – تشخیص نامهای ممنوع با شورایعالی ثبت احوال می باشد و این شورا نمونه های آن را تعیین و به سازمان اعلام میکند .
– – انتخاب نام در مورد اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است .
– – ذکر سیادت در اسناد سجلی ساداتی که سیادت آنان در اسناد سجلی پدر و یا جد پدری مندرج باشد و یا سیادت آنان با دلائل شرعی ثابت گردد الزامی است ، مگر کسانیکه خود را سید ندانند و یا عدم سیادت آنان شرعاً احراز شود .
نامهای قابل تغییر بشرح ذیل می باشد :
بموجب ماده 20 قانون ثبت احوال و تبصره های آن انتخاب نامهای زیر ممنوع و دارندگان آنها می توانند با رعایت مقررات مربوطه نسبت به تغییر آن اقدام نمایند .
1 – نامهائی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می گردد .مانند : " عبدالات ، عبدالعزی "
( لات و عزی نام دو بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام است )
2 – اسامی مرکبی که عرفا" یک نام محسوب نمی شوند ( اسامی مرکب ناموزون )
مانند : " سعید بهزاد ، شهره فاطمه ، حسین معروف به کامبیز و …."
3 – عناوین – اعم از عناوین لشکری و یا کشوری و یا ترکیبی از اسم و عنوان .مانند : " سروان ، سرتیپ ، دکتر ، شهردار و یا سروان محمد و و شهردار علی "
4 – القاب – اعم از ساده و مرکب . مانند : " ملک الدوله ، خان ، یا شوکت الملک ، حاجیه سلطان و سلطانعلی "
5 – اسامی زننده و مستهجن – زننده و مستهجن آندسته از نامهائی است که بر حسب زمان ، مکان یا مورد بدلایل و جهات زیر برای دارنده آن زننده و مستهجن باشد و مراتب به تایید شورایعالی برسد .
5 – 1 – نامهائیکه معرف صفات مذموم و مغایر با ارزشهای والای انسانی است .
مانند : گرگ ، قوچی و …."
5 – 2 – نامهائیکه با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد .
مانند " لات ، خونریز ، چنگیز و … "
5 – 3 – نامهائیکه موجبات اشاعه و ترویج فرهنگ بیگانه گردد .
مانند : " وانوشکا ، ژاکاردو ، شاهدوست و …. "
5 – 4 – نامهائیکه موجب تحقیر اشخاص بوده و یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نباشد .
مانند : " صد تومانی ، گت آقا ، کنیز ، گدا و … "
6 – اسامی نامتناسب با جنس .
مانند : " ماشاءاله برای اناث و یا انتخاب نام اشرف و یا اکرم برای افراد ذکور"
7 – حذف کلمات زائد و غیر ضروری در نام اشخاص .
مانند : " قلی ، غلام ، گرگ ، ذولف و قوچ "
8 – تصحیح اشتباهات املائی در نام اشخاص که بدلیل عدم آشنائی مامور با لهجه ها و الفاظ و معانی محلی و یا ناشی از تلفظ اظهار کننده پیش آمده .
مانند : " زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه و یا … "
9 – هم نام بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده .
10 – هم نام بودن برادران و یا خواهران در یک خانواده .
11 – تغییر نامها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان ، اسمعیل به اسماعیل ، اسحق به اسحاق و …
12 – تغییر نام کسانیکه با تایید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف می شوند .
13 – تغییر نام کسانیکه نام آنها اسامی ایام هفته باشد
14 – تغییر نام کسانیکه تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر نموده است .
پیشوند " عبد " خاص اسامی و صفات ذات پروردگار است و در سایر موارد متقاضی می تواند تقاضای حذف آنرا بنماید .
هر یک از اشخاص زیر با رعایت موارد نامهای قابل تغییر می توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به درخواست تغییر نام اقدام نمایند .
1 – اشخاص 18 سال به بالا .
2 – افراد کمتر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند .
3- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال.
4- سرپرست قانونی ( قیم ، امین ، وصی ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.
مدارک مورد نیاز:
1 – ارائه اصل شناسنامه و دو برگ تصویر آن.
2 – تکمیل فرم درخواست تغییر نام. (فرم شماره 5)
3 – پرداخت هزینه متعلقه طبق تعرفه جاری.
نحوه مراجعه:
1 – برای تغییر نام کلیه ادارات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دریافت مدارک یاد شده را در ساعات و ایام اداری دارند.
ضمنا" تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام در غیر از محل صدور شناسنامه بلامانع است که در این گونه موارد پس از پذیرش درخواست و ارسال آن به اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه ) و طرح در هیات حل اختلاف (فرم شماره 6) اقدام لازم معمول و نتیجه جهت اطلاع متقاضی به اداره ارسال کننده اعلام خواهد شد.
2 – نظر به اینکه درخواست تغییر نام می بایست در هیات حل اختلاف اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه ) مطرح و نسبت به آن با رعایت قوانین و مقررات مربوطه اتخاذ تصمیم گردد . فلذا موافقت با تغییر نام مورد درخواست موکول به رای صادره از سوی هیات حل اختلاف خواهد بود
3 – پس از وصول رای هیات حل اختلاف بشرح ذیل اقدام خواهد شد.
الف : در صورتی که رای صادره بر له ( موافق ) خواسته درخواست کننده صادر شده باشد پس از رویت متقاضی و تقاضای اجراء نسبت به تعویض شناسنامه با نام جدید اقدام خواهد شد.
ب : چنانچه رای صادره بر علیه ( مخالف ) خواسته درخواست کننده صادر شده باشد متقاضی پس از رویت آن در صورت تمایل می تواند باستناد ماده 4 قانون ثبت احوال ظرف مهلت مقرر ( 10 روز از تاریخ ابلاغ ) نسبت به تصمیم متخذه به دادگاه محل اقامت خود مراجعه و اعتراض نماید.
توصیه های ضروری:
حدیث نبوی : بر پدر و مادر است که نام نیکو بر فرزند خود بگذارد.
برابر ماده 997 قانون مدنی :
هر کس باید دارای نام خانوادگی باشد.
بموجب ماده 40 قانون ثبت احوال تغییر نام خانوادگی اشخاص منحصرا" با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود .
برابر ماده 41 قانون ثبت احوال :
– نام خانوادگی فرزند همان نام خانوادگی پدر می باشد .
– دارنده حق تقدم نام خانوادگی کسی است که برای اولین بار در قلمرو هر اداره ثبت احوال مستقل نام خانوادگی خاصی بنام او ثبت و مختص او شناخته شده باشد .
– حق تقدم نام خانوادگی پس از فوت دارندگان آن به ورثه قانونی او منتقل می شود ، دارنده حق تقدم نام خانوادگی یا وارث قانونی اومی توانند اجازه استفاده از نام خانوادگی خود را به اشخاص دیگر مشروط به آنکه محل صدور شناسنامه آنان یکی باشد بدهند .
پشت فرم تغییر نام و نام خانوادگی
اشخاص می توانند در موارد ذیل درخواست تغییر نام خانوادگی نمایند :
1- نام خانوادگی بیش از دو کلمه و یا بیش از یک کلمه و یک حرف یا عدد یا پسوند و یا بطور مطلق یا مضاف نام محل باشد . مانند : دو اصل تهرانی ، علی نژاد مطلق ، عدنان تکان تپه تهرانی ، آحسینی پور ، طباطبائی ط .
2- 2- نام خانوادگی از واژه های مستهجن و ناپسند ترکیب شده باشد . مانند : گدا پور ، پدر سوخته ، لش .
3- 3- نام خانوادگی از واژه های خارجی باشد . مانند : علی اف برای ایرانیان غیر مهاجر یا آراکلیان برای مسلمانان .
4- 4- نام خانوادگی های مذموم که مغایر ارزشهای فرهنگ اسلامی باشد .
5- اسامی محل بطور مطلق و مضاف . : مانند کرجی ، افخمی تبریزی .
تبصره1 : حذف نام محل از نام خانوادگی اشخاص بدون رعایت مقررات مربوط به دارنده حق تقدم نام خانوادگی انجام خواهد شد . مانند حسینی شیرازی به حسینی یا اکبری علی آبادی به اکبری .
5- تبصره 2 : حذف نام ایلات و عشایر و حِرف و مشاغل از نام خانوادگی اشخاص بدون رعایت مقررات دارنده حق تقدم نیز انجام خواهد شد مانند : کوراوند به رسولی و محمدی نقاش به محمدی
6- 6- واژه هائی که از القاب و اسامی مربوط به عناوین علمی اعم از درجات و موسسات علمی مانند دکتر ، دانشگاه و یا مناصب دولتی از لشکری و کشوری بصورت مطلق باشد مانند : سرهنگ ، شهردار .
7- 7- استفاده از نام خانوادگی همسر برای زوجه تا زمانی که در قید زوجیت می باشد با ارائه اجازه نامه از شوهر بدون رعایت حق تقدم بلامانع است .
در صورت وقوع طلاق با اعتراض زوج سند سجلی و شناسنامه زوجه به نام خانوادگی اولیه برگشت داده می شود .
8- پس از فوت همسر تا زمانیکه زوجه شوهر دیگری اختیار نکرده باشد کماکان می تواند از نام خانوادگی همسر متوفایش استفاده نماید یا به نام خانوادگی اولیه خود برگردد.
9- 8- در صورتیکه نام خانوادگی پدری تغییر یابد ، تغییر نام خانوادگی فرزندان کمتر از 18 سال با درخواست کتبی پدر و تغییر نام خانوادگی فرزندان کبیر وی بدون رعایت حق تقدم و با ارائه اجازه نامه از پدر ممکن خواهد بود .
9- هرگاه پدری نام خانوادگی خود را تغییر و فوت نماید هر یک از فرزندان متوفی می توانند برابر تبصره ماده 41 قانون ثبت احوال نام خانوادگی خود را به نام خانوادگی پدر تغییر دهند .
هر یک از اشخاص زیر که دارای نام خانوادگی قابل تغییر باشند می توانند با مراجعه به اداره ثبت احوال محل اقامت نسبت به درخواست تغییر نام خانوادگی اقدام نمایند .
1 – اشخاص 18 سال به بالا .
2 – اشخاص کمتر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند .
3 – پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال در صورتیکه نام خانوادگی پدر تغییر کرده باشد.
4 – قیم یا وصی برای اطفال تحت سرپرستی خود با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد .
بموجب ماده واحده قانون حفظ اعتبار اسناد سجلی و جلوگیری از تزلزل آنها مصوب 2/11/1367 مجلس شورای اسلامی : " تغییر تاریخ تولد اشخاص ممنوع است " .
تبصره : صاحب شناسنامه تنها یکبار در طول عمر و در صورتیکه اختلاف سن واقعی با سن مندرج در اسناد سجلی به تشخیص کمیسیون ذیربط بیش از پنج سال باشد می تواند سن خود را اصلاح نماید .
اشخاص می توانند در صورتی که سن واقعی آنان با تاریخ تولد مندرج در اسناد سجلی و شناسنامه بیش از پنج سال اختلاف داشته باشد درخواست اصلاح تاریخ تولد خود را بنمایند .
هر یک از اشخاص زیر که خواهان اصلاح تاریخ تولد خود می باشند می توانند با مراجعه به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه خود اقدام نمایند .
1- اشخاص 18 سال به بالا .
2- اشخاص کمتر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند .
3- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال .
قیم و وصی برای افراد تحت سرپرستی خود با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد .
مدارک مورد نیاز:
1 – درخواست کتبی صاحب سند یا ولی قانونی در برگ مخصوص (فرم شماره 8).
2 – ارائه اصل شناسنامه عکسدار و تصویر آن .
3- یک قطعه عکس جدید .
4- اصل و تصویر حکم رشد برای اشخاص کمتر از 18 سال که شخصا" مراجعه می نمایند .
5- اصل تصویر مدارک مربوط به قیم یا وصی برای افراد تحت سرپرستی .
6- فیش بانکی به مبلغ 000‚100 ریال نزد هر یک از شعب بانک ملی ایران بنام سازمان ثبت احوال کشور .
نحوه مراجعه و چگونگی اقدام
1- متقاضی برای اصلاح تاریخ تولد می بایست به دبیرخانه کمیسیون تشخیص سن اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه خود مراجعه و مدارک لازم را تسلیم و رسید آنرا دریافت نماید
2- 2- تاریخ تشکیل جلسه رسیدگی توسط دبیرخانه کمیسیون تشخیص سن محل صدور شناسنامه به خواهان ( متفاضی ) ابلاغ خواهد شد .
3- درخواست کننده ( خواهان ) مکلف است در وقت تعیین شده با در دست داشتن شناسنامه عکسدار در کمیسیون تشخیص سن حاضر شود .
4- در صورت عدم حضور خواهان چنانچه پرونده آماده برای اظهار نظر باشد کمیسیون تصمیم لازم را اتخاذ خواهد نمود و در غیر اینصورت درخواست وی رد می شود . لیکن خواهان می تواند درخواست مجدد به کمیسیون تسلیم نماید .
3- 5- کمیسیون می تواند در صورت لزوم صاحب سند را جهت معاینه و تعیین سن به پزشکی قانونی معرفی نماید
4- 6- تصمیم کمیسیون تشخیص سن قابل اعتراض نخواهد بود .
7- تصمیم کمیسیون تشخیص سن به متقاضی ( خواهان ) ابلاغ می شود .
8- در صورت عدم موافقت کمیسیون با تغییر تاریخ تولد صاحب سند درخواست مجدد پذیرفته نخواهد شد .
5- 9- اجرای تصمیم کمیسیون تشخیص سن در اسناد سجلی و شناسنامه مستلزم درخواست کتبی ( متقاضی ) خواهد بود .
برابر بند 2 ماده 976 قانون مدنی :
اطفالی که پدر آنها ایرانی است اعم از اینکه در ایران یا خارجه متولد شده باشند ایرانی محسوب میشوند.
برابر ماده 12 قانون ثبت احوال :
ولادت اطفال ایرانیان مقیم خارج از کشور باید به مامور کنسولی ایران در محل اقامت و اگر نباشد بنزدیکترین مامور کنسولی و یا به سازمان ثبت احوال کشور اعلام شود .
تبصره ماده 15 قانون ثبت احوال :
مهلت اعلام ولادت پانزده روز از تاریخ ولادت طفل است ، روز ولادت و تعطیل رسمی بعد از آخرین روز مهلت بحساب نمی آید و در صورتیکه ولادت در اثنا سفر زمینی یا هوایی یا دریائی رخ دهد مهلت اعلام آن از تاریخ رسیدن به مقصد محسوب می شود .
هر یک از اشخاص زیر می توانند با مراجعه به نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور و یا ادارات ثبت احوال نسبت به اعلام ولادت و اخذ شناسنامه نوزاد اقدام نمایند .
1 – پدر .
2 – جد پدری با ارائه شناسنامه .
3 – مادر در صورتی که ازدواج او قانوناً به ثبت رسیده باشد ( توسط دفاتر ازدواج در داخل کشور و یا نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور).
4 – در صورتیکه ازدواج پدر و مادر به ثبت نرسیده باشد حضور والدین الزامی است (رجوع به توصیه های ضروری )
5- سرپرست قانونی ( وصی یا قیم یا امین ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد .
مدارک مورد نیاز:
1 – اصل شناسنامه های پدر و مادر .
2 – اصل گواهی ولادت خارجی که به تایید نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در کشور محل تولد نوزاد رسیده باشد .
توضیح اینکه پس از صدور شناسنامه اصل گواهی ولادت خارجی مسترد خواهد شد .
3 – پرداخت هزینه طبق تعرفه جاری و چنانچه تنظیم سند و صدور شناسنامه در نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران انجام گیرد طبق تعرفه ای نمایندگی اقدام خواهد شد .
نحوه مراجعه:
برای اخذ شناسنامه اطفال متولد شده در خارج از کشور می توانید به یکی از مراجع زیر مراجعه فرمایید :
الف : در خارج از کشور : به نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در محل اقامت یا نزدیکترین کنسولی .
ب : در داخل کشور .
1- در تهران : به اداره کل ثبت احوال امور خارجه واقع در خیابان امام خمینی (ره) نبش خیابان شیخ هادی ساختمان شماره 6 ثبت احوال .
در سایر استانها : به اداره ثبت احوال شهرستان مرکز استان .
نامگذاری:
– انتخاب نام طفل به عهده اعلام کننده است .
– – برای نامگذاری یک نام ساده و یا مرکب که عرفا" یک نام محسوب می شود انتخاب خواهد شد .
– – انتخاب نامهائی که موجب هتک هیثیت مقدسات اسلامی می گردد و همچنین انتخاب عناوین القاب و نامهای زننده و مستهجن و یا نامتناسب با جنس و اسامی مرکب ناموزون ممنوع است .
– انتخاب نام در مورد اقلیت های دینی شناخته شده در قانون اساسی تابع زبان و فرهنگ دینی آنان است .
– – ذکر سیادت در مورد ساداتی که سیادت آنها در شناسنامه پدر یا جد پدری مندرج باشد الزامی است .
توصیه های ضروری:
1- اصلح است که اعلام ولادت در ظرف مهلت مقرر ( 15 روز ) صورت پذیرد .
2- بمنظور پیشگیری از بروز هرگونه مشکلی همانگونه که ذکر شد رعایت نکات مربوط به نامگذاری الزامی است بنابراین قبل از دریاقت شناسنامه ایرانی از دریافت مدارک خارجی برای اطفال خود با اسامی مغایر قانون جداً خودداری فرمائید .
2- 3- چنانچه قصد دارید برای دریافت شناسنامه فرزند خود در ایران اقدام نمایید . حتماً قبل از ورود به ایران با مراجعه به نمایندگی جمهوری اسلامی ایران نسبت به ثبت واقعه ازدواج در شناسنامه خود و همسرتان مبادرت و همچنین گواهی ولادت صادره را به تایید نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در محل اقامت خود برسانید .
3- 4- صدور شناسنامه جهت اطفالی که در خارج از کشور متولد می شوند در صورتی امکان پذیر است که پدر طفل ایرانی باشد .
4- 5- صدور شناسنامه مستلزم تنظیم سند سجلی است با توجه به اهمیت موضوع لازم است قبل از امضاء سند سجلی از صحت مندرجات آن اطمینان حاصل کنید.
5- 7- صدور شناسنامه مجدد محدودیت قانونی دارد لذا در حفظ و نگهداری آن دقت لازم را معمول نمایید .
6- 8- دست بردن در مندرجات شناسنامه بهر صورت اکیدا" ممنوع و با متخلف برابر قانون رفتار خواهد شد .
7- 9- درج هرگونه مهر ، نشانه ، و نوشتار در شناسنامه اکیدا" ممنوع است . به استثناء مراجع ذکر شده در تبصره 4 ماده 36 قانون ثبت احوال کشور .
10- در صورتی که ازدواج والدین به ثبت نرسیده باشد و مادر طفل نیز شناسنامه ایرانی نداشته باشد شناسنامه فرزند منحصرا" با مشخصات کامل پدر و نام کوچک مادر صادر خواهد شد .
تعاریف و مفاهیم:
1- سند سجلی :
2- سند سجلی سندی است که ولادت هر فرد در آن ثبت و بر اساس آن شناسنامه صادر میگردد
3- 2- شناسنامه :
4- شناسنامه مدرک هویت و تابعیت هر فرد ایرانی است
برابر ماده 22 قانون ثبت احوال:
وفات ایرانیان مقیم خارج از کشور باید به ماموران کنسولی محل اقامت یا به نزدیکترین ماموران کنسولی ایران یا به سازمان ثبت احوال اعلام شود.
هر یک از اشخاص زیر می توانند اعلام کننده وفات ایرانیان مقیم خارج از کشور باشند.
1- نزدیکترین خویشاوند متوفی .
2- 2- متصدی یا صاحب مکانی که فوت در آنجا اتفاق افتاده است یا نماینده او .
3- هر شخصی که در موقع وفات حاضر بوده است .
الف : نحوه مراجعه و مدارک موردنیاز برای ثبت فوت در خارج از کشور .
متقاضی می بایست به نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در محل اقامت یا نزدیکترین مامور کنسولی مراجعه نماید .
مدارک مورد نیاز:
1 – ارائه اصل شناسنامه و کارت شناسایی ملی (در صورتیکه صادر شده باشد).
2- ارائه اصل مدرک خارجی مربوط به فوت .
تذکر : پس از ثبت فوت نسبت به اخذ گواهی فوت ( رونوشت خلاصه فوت ) به تعداد مورد نیاز از نمایندگی جمهوری اسلامی ایران اقدام گردد .
ب : نحوه مراجعه و مدارک مورد نیاز برای ثبت فوت در داخل کشور .
متقاضی می تواند به هر یک از ادارات ثبت احوال سراسر کشور مراجعه نماید.
مدارک مورد نیاز:
1 – ارائه اصل شناسنامه و کارت شناسایی ملی متوفی(در صورتیکه مهر شده باشد) .
2- ارائه اصل مدرک خارجی مربوط به فوت که به تایید نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در محل اقامت متوفی رسیده باشد.
3- ارائه گواهی عدم ثبت فوت از نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در محل اقامت متوفی .
تذکر : در صورت ارائه ننمودن گواهی عدم ثبت فوت ادارات ثبت احوال موظف هستند تا از طریق اداره کل ثبت احوال امور خارجه در این خصوص اقدام نمایند.
4- پرداخت هزینه طبق تعرفه جاری برای هر برگ گواهی وفات .
توصیه های ضروری:
1- اصلح است که اعلام وفات در ظرف مهلت مقرر ( 10 روز ) به نمایندگی جمهوری اسلامی ایران یا سازمان ثبت احوال اعلام گردد.
2- 2- صدور گواهی فوت در مراحل بعدی مستلزم ارائه شناسنامه متوفی یا اعلام شماره و تاریخ ثبت وفات می باشد .
3- 3- صدور گواهی فوت مستلزم ثبت وفات است ، با توجه به اهمیت موضوع لازم است قبل از امضاء سند مربوطه از صحت مندرجات آن اطمینان حاصل نمایید.
4- بهنگام دریافت گواهی فوت از صحت مندرجات آن اطمینان حاصل نمایید .
5- پس از وفات گواهی فوت جایگزین شناسنامه متوفی می باشد که بنابه ضرورت و نیاز این گواهی ارائه خواهد شد.
4- 6- به اشخاصی که در خارج از کشور اقدام به ثبت فوت می نمایند توصیه می شود که بمنظور انجام امور حقوقی حتما" به تعداد مورد نیاز گواهی فوت از نمایندگی جمهوری اسلامی ایران دریافت نمایند.
5- 7- گواهی فوت به هر شخصی و به هر تعدادی که درخواست نمایند داده می شود.
تعاریف و مفاهیم :
1- سند وفات :
2- سند وفات سندی رسمی است که وفات هر فرد در آن ثبت و بر اساس آن گواهی فوت صادر می گردد .
3- 2- گواهی فوت :
4- گواهی فوت که همان خلاصه رونوشت وفات می باشد براساس مندرجات سند فوت تنظیم و تسلیم می گردد .
ثبت مشخصات فرزندان در شناسنامه های والدین
در صورتی که مشخصات والدین در شناسنامه های فرزندان کامل درج شده باشد لیکن بنا به دلائلی از جمله تعویض شناسنامه هر یک از والدین اسامی فرزندان یایکی از آنان در شناسنامه های والدین درج نشده باشد با مراجعه به هر یک از ادارات ثبت احوال سراسر کشور و ارائه اصل شناسنامه والدین و فرزندان مورد نظر نسبت به ثبت نام فرزند در شناسنامه والدین اقدام خواهد شد .
ثبت مشخصات زوج یا زوجه در شناسنامه هر یک از آنان
در صورتی که واقعه ازدواج و یا طلاق بنا به دلائلی از جمله تعویض شناسنامه در شناسنامه زوج یا زوجه درج نشده باشد لازم است متقاضی با مراجعه به هر یک از ادارات ثبت احوال سراسر کشور و ارائه اصل شناسنامه زوجین و عین قباله ازدواج و یا طلاق نسبت به ثبت واقعه ازدواج یا طلاق در شناسنامه زوجین اقدام نماید.
رفع اشتباهات و تکمیل و اصلاح مشخصات سجلی در شناسنامه
چنانچه درخواستی مبنی بر تکمیل ، اصلاح و یا رفع مغایرتهای سجلی در شناسنامه اشخاص مطرح باشد ادارات ثبت احوال سراسر کشورآمادگی دریافت درخواست متقاضیان را داشته که حسب مورد از طریق اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه اقدام مقتضی را بعمل خواهد آورد.
بدین منظور لازم است متقاضیان محترم با در دست داشتن مدارک لازم مستقیما" به هر یک از ادارات ثبت احوال سراسر کشور مراجعه و با طرح مسائل مورد نظر نسبت به انجام خواسته آنان حسب مورد اقدام خواهد شد .
برابر ماده 32 قانون ثبت احوال ازدواجهائیکه در دفاتر رسمی ازدواج به ثبت نرسیده باشد در صورت وجود شرایط زیر در اسناد سجلی زن و شوهر ثبت خواهد شد .
ارائه اقرار نامه رسمی مبنی بر وجود رابطه زوجیت بین متقاضیان ثبت واقعه ازدواج
گواهی ادارات ثبت احوال محل صدور شناسنامه های زوجین به اینکه در تاریخ اعلام واقعه طرفین در قید ازدواج دیگری نمی باشند .
اشخاصی که می توانند جهت ثبت ازدواج مراجعه و اقدام نمایند:
زوجینی که با یکدیگر ازدواج شرعی نموده اند می توانند با مراجعه به یکی از دفاتر اسناد رسمی محل اقامت نسبت به تنظیم اقرارنامه رسمی زوجیت که در آن مشخصات زوجین بطور کامل قید و تاریخ دقیق ازدواج درج شده باشد اقدام نموده و با ارائه اقرارنامه رسمی و اصل شناسنامه خود درخواست ثبت آن را در سند سجلی و شناسنامه خود از اداره ثبت احوال محل اقامت و یا محل صدور شناسنامه خود بنمایند
مدارک مورد نیاز:
1. ارائه اصل اقرارنامه رسمی زوجیت
2. 2. اصل شناسنامه زوجین و تصویر از صفحات آن
3. پرداخت هزینه طبق تعرفه جاری
چگونگی ثبت ازدواج در اسناد سجلی و شناسنامه های زوجین:
زوجین یا یکی از آنها با ارائه مدارک فوق الذکر می تواند به نزدیکترین اداره ثبت احوال محل سکونت مراجعه و درخواست ثبت واقعه را در شناسنامه ها بنماید که به دو صورت ذیل عمل خواهد شد :
الف ) چنانچه محل صدور شناسنامه ها ثبت احوال محل مراجعه باشد با بررسی اسناد و صدور تاییدیه مربوطه ظرف یکروز واقعه در اسناد سجلی زوجین و شناسنامه ها درج و تحویل میشود
ب ) چنانچه محل صدور شناسنامه ها و یا یکی از آنها اداره ثبت احوال دیگری باشد با استعلام از اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه (شناسنامه ها) گواهی مربوطه مبنی براینکه طرفین ازدواج در قید زوجیت دیگری نمی باشند اخذ و سپس در شناسنامه ها و سند سجلی درج میگردد .
گواهی تجرد تاییدیه ای است که بر مبنای اطلاعات مندرج در سند سجلی شخص صرفاً برای صاحب سند و براساس درخواست وی صادر می شود .
اشخاصی که می توانند جهت اخذ گواهی تجرد مراجعه و اقدام نمایند:
هر شخصی می تواند با مراجعه به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه خود و یا اداره سجلات و احوال شخصیه در وزارت امور خارجه ( در داخل کشور) و یا نمایندگی های جمهوری اسلامی ایران ( در خارج از کشور) درخواست صدور گواهی تجرد بنماید . مدارک مورد نیاز:
1. اصل شناسنامه متقاضی
2. 2. یک برگ فتوکپی شناسنامه
3. 3. تکمیل فرم درخواست (فرم شماره 9)
4. 4. پرداخت هزینه طبق تعرفه جاری
چگونگی صدور گواهی تجرد:
الف ) چنانچه متقاضی گواهی تجرد مقیم داخل کشور باشد می بایست به اداره کل ثبت احوال امورخارجه واقع در خیابان امام خمینی(ره) – نبش خیابان شیخ هادی پلاک 108 – ساختمان شماره 6 سازمان ثبت احوال و یا نزدیکترین اداره ثبت احوال محل سکونت مراجعه و در خواست خود را ارایه نماید .
ب ) چنانچه متقاضی گواهی تجرد مقیم خارج از کشور داشته باشد می بایست به نزدیکترین نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور مراجعه و در خواست خود را ارایه نماید .
تذکر : گواهی تجرد صرفا توسط اداره کل ثبت احوال امور خارجه ظرف یکروز صادر می گردد.
2- چنانچه شخصی غیر از صاحب شناسنامه قصد اخذ گواهی تجرد برای وی را دارد می بایست دارای وکالتنامه رسمی که در ان اخذ گواهی تجرد صراحتاً گردیده باشد.
3-صدور گواهی تجرد منوط به ارائه اصل شناسنامه صاحب آن است.
خدمات کارت شناسایی ملی
نحوه دریافت کارت ملی
برابر ماده 38 قانون ثبت احوال و قانون الزام اختصاص شماره ملی و کد پستی به کلیه اتباع ایرانی مصوب سال 1376 مجلس محترم شورای اسلامی کسانی که سن آنان از 15 سال به بالا می باشد باید دارای کارت شناسایی ملی بوده و همیشه آن را همراه داشته باشند .
نحوه مراجعه جهت دریافت کارت شناسایی ملی
کلیه اتباع ایرانی واجد شرایط درخواست صدور کارت شناسایی ملی به اداره ثبت احوال محل سکونت خود مراجعه و آن دسته از ایرانیان مقیم خارج از کشور که شرایط لازم را دارند با مراجعه به کنسولگری های ایران نسبت به ارائه مدارک و تکمیل فرم درخواست (با استفاده از برنامه فرم سازICRS_FormBuilder.exe) اقدام می نمایند .
سن متقاضی بایستی 15 سال تمام باشد و پس از تکمیل فرم درخواست برگ رسید درخواست به متقاضی ارائه می شود .
مدارک مورد نیاز :
1. شناسنامه عکسدار متقاضی و یک برگ فتوکپی از صفحه اول آن
3. یک قطعه عکس با زمینه روشن
4. 3. پرداخت هزینه طبق تعرفه جاری (دو هزار و پانصد ریال)
نحوه دریافت کارت شناسایی ملی
تحویل کارت شناسایی ملی منحصرا" به صاحب کارت و وکلای آنها امکان پذیر خواهد بود .
تحویل کارت شناسایی ملی به ازاء برگ رسید فرم درخواست و شناسنامه عکسدار انجام می شود .
توصیه های ضروری
1. عکس متقاضی باید 4*6 یا 4*3 با زمینه روشن باشد .
2. عکس با سن جاری متقاضی مطابقت داشته باشد .
تعاریف و مفاهیم
1. شماره ملی : عددی ده رقمی و منحصر بفرد میباشد که به هر شخص ایرانی اختصاص می یابد .
2. کد پستی ده رقمی: عددی ده رقمی است که به هر مکان طبق ضوابط شرکت پست جمهوری اسلامی ایران اختصاص می یابد.
صدور کارت ملی ناشی از فقدان
چنانچه کارت شناسایی ملی مفقود شده باشد می بایست با مراجعه به نزدیکترین اداره ثبت احوال و تکمیل نمونه اظهارنامه فقدان (فرم شماره 10) اقدام و به همراه مدارک لازم جهت صدور کارت شناسایی ملی اقدام نمود.
اطلاع از وضعیت کارت شناسایی ملی مفقود شده
هزینه صدور اولین کارت شناسایی ملی ناشی از فقدان برای بار اول 000/100 ریال و برای بار دوم به بعد 000/200 ریال می باشد که ضروری است طی فیش بانکی به حساب مربوطه واریز گردد.
شناسنامه و کارت شناسایی ملی پیدا شده
درخواست تغییر نشانی کارت شناسایی ملی
درخواست تغییر نام
درخواست تغییر نام خانوادگی
درخواست صدور گواهی تجرد
پیگیری درخواست تغییر نام، تغییر نام خانوادگی، صدور گواهی تجرد
پیگیری وضعیت صدور کارت شناسایی ملی
رهگیری درخواست کارت شناسایی ملی هموطنان خارج از کشور
سازمان ثبت احوال کشور
سازمان ثبت احوال کشور یکی از سازمانهای دولتی ایران است که جمع آوری اطلاعات و آمار جمعیتی کشور ایران را به عهده دارد. این سازمان با وظایف و عملکردی مستقل، از نهادهای زیرمجموعه وزارت کشور است. این سازمان وظیفه تهیه اطلاعات ثبتی اساسی مانند زاد و ولد، مرگ و میر و ازدواج و نیز صدور مدارک هویتی مانند شناسنامه را بر عهده دارد. رئیس این سازمان در حال حاضر (بهمن ۱۳۸۶) محمدرضا آیت اللهی است
تاریخچه
در گذشته ثبت امور مربوط به ولادت و ازدواج در ایران بصورت سنتی بیشتر با مراجعه به روحانیون، ریش سفیدان محله یا بزرگان قوم انجام می گرفت. ثبت احوال به شیوه کنونی با پیروی از کشورهای اروپایی در ایران رواج یافت. بر اساس مصوبه هیات وزیران در تاریخ ۲۰ آذر ماه ۱۲۹۷ خورشیدی، مقررات تشکیل اداره سجل احوال در وزارت کشور تهیه شد و نخستین شناسنامه برای دختری بنام فاطمه ایرانی در تاریخ ۳ دی همان سال صادر شد. از سال ۱۳۰۴ شمسی، بر اساس قانون، دریافت شناسنامه برای کلیه شهروندان ایرانی در مناطقی که در آنها اداره سجل احوال دایر بود الزامی شد [۲]. اداره کل احصائیه و سجل احوال بر اساس مصوبه ۲۰ خرداد ۱۳۰۷ با وظایف مستقل و به عنوانی نهادی وابسته به وزارت کشور کار خود را آغاز کرد. با بازنگری وظایف و آئین نامه های مربوط به این نهاد، نام آن در سال ۱۳۱۹ به اداره کل آمار و ثبت احوال تغییر یافت. آخرین بار در سال ۱۳۵۵ با تعریف وظایف و ساختار جدید، این نهاد به نام کنونی یعنی سازمان ثبت احوال کشور تغییر نام داد. بعد از انقلاب اسلامی، برخی وظایف و آئین نامه های این سازمان در سال ۱۳۶۳ مورد بازنگری مجلس شورای اسلامی قرار گرفت [۳].
ساختار و تشکیلات
سازمان ثبت احوال دارای یک حوزه ستادی و سی اداره کل در سی استان کشور است. ساختار اداری هر اداره کل تقریبا مشابه ساختار حوزه ستادی است. حوزه ستادی دارای سه معاونت و شش اداره کل است. رئیس سازمان ثبت احوال کشور معاون وزیر کشور به حساب می آید [۴].
وظایف سازمان
سازمان ثبت احوال وظیفه گردآوری چهار دسته اطلاعات اصلی جمعیتی را برعهده دارد: ثبت تولد (ولادت)، ثبت مرگ، ثبت ازدواج و ثبت طلاق. بر اساس مصوبه سال ۱۳۶۳ مجلس شورای اسلامی، وظایف سازمان به شرح زیر است:
1. ثبت تولد و صدور شناسنامه برای نوزادان
2. ثبت مرگ وصدور گواهی وفات
3. تعویض شناسنامه
4. ثبت ازدواج و طلاق و نقل تحولات
5. صدور گواهی ولادت برای شهروندان خارجه
6. تنظیم دفاتر ثبت کل وقایع و نام خانوادگی
7. تهیه آمارهای جمعیتی [۵]
علاوه بر موارد فوق صدور کارت شناسایی ملی همراه با شماره ملی و کد پستی ۱۰ رقمی برای افراد بالای پانزده سال ایران از دیگر وظایف این سازمان است [۶].
چارت سازمانی
منابع:
www.aftab.com
www.hamshahrynews.com
1