گزارش کارآموزی در کارخانه روغن نباتی


به نام خدا

عنوان
گزارش کارآموزی در کارخانه روغن نباتی

ارائه دهنده:

استاد راهنما:

بهترین ها را از ما بخواهید

تمامی تحقیق ها و پروژه های کارآموزی آماده موجود در سایت "مقاله آباد اینجاست" به صورت فایل وورد در اختیار شما قرار خواهد گرفت تا آنها را هرآنگونه که خواستید ویرایش کنید

کافیست به "خانواده ی مقاله آباد اینجاست" بپیوندید

www.Maghaaleh.Blogfa.Com

مقاله آباد اینجاست

مقدمه
روغن ها و چربی ها از زمان های بسیار دور یکی از اجزای اصلی و مهم تشکیل دهنده غذای انسان بوده که یک گرم آن حدود 2/9 کیلوکالری انرژی در بدن تولید می کند. همچنین غذای طبخ شده و چربی مزه و طعم مطلوبی را در بر دارد.
یک فرد در کشورهای صنعتی در طول عمر خودش در حدود 3 تن روغن و چربی مصرف می کند که بیش از نصف این مقدار به صورت روغن یا چربی غیر قابل رویت مانند پنیر، سوسیس و کالباس و گوشت و نظیر اینها می باشد اما در کشور های در حال توسعه مصرف چربی و روغن کمتر از مقدار پیشنهاد شده توسط WHOاست. از 1340 تا کنون مصرف سرانه روغن و چربی در جمهوری اسلامی ایران افزایش یافته و در سال 1379 میزان مصرف سرانه چربی وروغن یک ایرانی به 5/14کیلوگرم رسیده است.
فصل اول این مقاله راجع به آشنایی کلی با مکان کارخانه و محصولات جانبی آن و سال تاُسیس و…می باشد. به طور کلی هدف اصلی این شرکت تصفیه روغن های استخراج شده مثل روغن پنبه دانه، سویا، پالم و آفتابگردان بوسیله کارخانجات مختلف می باشد . فصل دوم ارزیابی بخش های مرتبط با رشته علمی ام و توضیح خط تولید است. فصل سوم توضیحی درباره ی آزمایشات انجام شده در آزمایشگاه می باشد.

فصل اول : آشنایی کلی فصل با مکان
مالکیت کارخانه بصورت سهامی خاص می باشد این کارخانه در سال 1342تا1344راه اندازی شد. روغن تصفیه شده در سال های اول حدود 5تن در روز در سال 1357 حدوداً 35تن و امروزه 80تن می باشد . تعداد مهندسین 10نفر و کارگران 130نفر است . لازم به ذکر است که این کارخانه دارای مهراستاندارد HACCP می باشد .سالن آزمایشگاه ، وسایل آن ، دستگاه های مختلف از دقت لازم برخوردار می باشد . در این کارخانه استخراج روغن صورت نمی گیرد بلکه روغن استخراج شده پس از انجام عملیات مختلف تصفیه به روش های خاص صورت می گیرد . محصولات جانبی این کارخانه یخ، هیدروژن و صابون می باشد . در این کارخانه روغن استخراج شده از پنبه دانه ، آفتابگردان ، سویا و پالم ، تصفیه می گردد .
هیدروژن تولیدی در اینجا در تانک های بزرگ ذخیره شده و در هنگام هیدروژناسیون مورد استفاده قرار می گیرد . صابون تولید شده بخاطر جدا کردن اسید های چرب به روش NaoHمرطوب می باشد که این صابون پس از طی مراحل مختلف با اسید بالا تولید و جهت مصارف رختشویی مورد استفاده قرار می گیرد . یخ نیز بخاطر وجود آمونیاک که برای سرد کردن سرد خانه ها است تولید می شود این کار بخاطر بهروری بیشتر از آمونیاک صورت می گیرد.
1-1واحد صابون سازی
صابون خروجی از سانتریفوژ از قسمت خنثی سازی وارد این قسمت شده و با آب گرم که حجمش زیاد است مخلوط می گردد و پخت آن انجام می شود مدت توقف در این قسمت 2ساعت است . سپس برای جدا کردن آب و خنثی کردن اسید های چرب و تشکیل صابون به آن نمک اضافه می گردد و تزریق بخار در این مرحله قطع می شود پس از اینکه نمک آب را جدا کرد صابون در بالا و آب در پایین قرار می گیرند و این آب به استخر های پشت ساختمان انتقال می یابد و وارد تانکر گشته از کارخانه خارج می شود ، و صابون با مقدار کمی آب مخلوط و وارد تانک های دوقلو شده مقداری نمک نیز اضافه می شود که هر 48 ساعت این تانک ها تعویض می گردد سپس مایع صابون داخل مخازنی می شود که دارای لوله های دو جداره است که درون لوله داخلی آب و داخل لوله خارجی بخار جریان دارد و این حرارت آب صابون را به داخل مخازنی خاص وارد کرده و صابون خشک شده به دیواره مخازن می چسبد و بوسیله کاردک هایی این صابون جدا شده و پس از خروج از خشک کن که به صورت مخروطی شکل است فشرده شده و بصورت شمش در می آید .

1-2 واحد الکترولیز
این واحد با برق 3فاز شهری کار می کند که باعث کاهش ولتاژ از 220به 40شده و آمپراژ را بین 800تا 1000افزایش می دهدکه این آیتم ها برای تجزیه آب لازم است داخل وان ها آب مقطر می ریزیم که برای افزایش واکنش مقداری سود هم اضافه می کنیم سپس NaoHتبدیل به
وو آب تبدیل بهودر رقابتی که با هم دارندپتانسیل احیای یشتری دارد و پیشی می گیرد .در قطب کاتد تبدیل به می شود وکه رقیبی ندارد در فطب آند الکترون می گیرد وتولید می کند و هیدروژن و اکسیژن از طریق لوله های U شکل جمع آوری و هیدروژن به داخل گاز متر از طریق لوله وارد می شوند سپس توسط پمپ از کمپرسور از سیکل سرد و تحت فشار عبور کرده در تانک ذخیره می شود در سرد کن گاز مقداری آب داشت که این آب گرفته شده و خالص می شود .

فصل دوم: توضیح خط تولید تصفیه روغن نباتی
تصفیه فرآیندی برای خارج کردن ناخالصی ها از روغن های خام است. در جریان تولید روغن های خام توسط هر یک از روش های استخراج معمول صنعتی مقداری از مواد غیر گلیسیریدی داخل روغن می شود که باید از روغن خارج شوند .
تمام ناخالصی های روغن خام غیر مفید نیستند، برای مثال استرول ها ترکیباتی بی رنگ و پایدار به حرارت و برای تمام مقاصد عملی خنثی بوده و تا وقتی مقدار آنها در حد طبیعی است مشکل ایجاد نمی کنند . همچنین توکروفول ها که به طور طبیعی در روغن ها وجود دارند، عمل محافظت از روغن را در برابر اکسیداسیون را بر عهده داشته و جزو ترکیبات مطلوب روغن به حساب می آیند .
وجود ناخالصی های نا مطلوب در روغن سبب تیرگی،کف کردن یا دود کردن و تشکیل رسوب در هنگام حرارت دادن روغن، کاهش پایداری روغن در مقابل اکسداسیون و سایر وا کنش هایی می شود که در جریان فرآیند روغن مشکلاتی را پدید آورده و ا ز کیفیت محصول نهایی می کاهد. این ناخالصی شامل اسید های چرب آزاد، فسفاتید ها و سایر مواد صمغی، مومها، رنگدامه ها، پراکسید هاو مواد حاصل از اکسیداسیون، مواد معطر، فلزات کمیاب و000 هستند.
هدف از تصفیه روغن خارج کردن ناخالصی های نا مطلوب از روغن است به نحوی که کمترین آسیب به گلیسیرید ها رسیده و افت روغن در حداقل ممکن باشد. تصفیه روغن شامل صمغ گیری ، تصفیه قلیایی ، بی رنگ، و بی بوکردن است. موم گیری و وینترایزاسیون، (زمستانه کردن )فرآیند خاص برای بعضی روغن های مایع است که در سرما به دلیل رسوب موم ها و تری گلیسرید های دارای نقطه ذوب بالا (نظیر استئارین)، شفافیت خود را از دست می دهند.
تصفیه پنج مرحله تشکیل شده است :
2-1خنثی سازی
2-2رنگبری
2-3هیدروژناسیون
2-4رنگبری ثانویه
2-5 بوگیری

2-1-خنثی سازی
خنثی سازی روغن با قلیا معمول ترین روش تصفیه روغن است. مخلوط کردن روغن با محلول قلیا سبب خارج کردن اسید های چرب آزاد از طریق تبدیل آنها به صابون های نا محلول در روغن می شود. سایر مواد اسیدی نیز با قلیا ترکیب و مقداری از صابون های نا محلول در روغن می شود. سایر مواد اسیدی نیز با قلیا ترکیب و مقداری از نا خالصی ها نیز توسط جذب بر روی صابون تشکیل شده از روغن خارج می شوند . به طور کلی در عمل تصفیه تمام موادی که توسط جذب آب در روغن نا محلول هستند خارج می شوند.
با توجه به بر داشتی که من از خط تولید و قسمت خنثی سازی داشتم، صمغ گیری در این کار خانه بروش مداوم صورت می گیرد زیرا در آنجا از سانتریفوژ جهت این عمل استفاده می گردید.تصفیه قلیایی مداوم
در این روش سود و روغن توسط دستگاه های مخلوط کن به طور مداوم مخلوط و سپس جدا کردن خمیر صابون و روغن بوسیله سانتریفوژ انجام می شود. در روش تصفیه مداوم استفاده از جدا کننده سانتریفوژی افت ها را در مقایسه با روش بچ کاهش داده است.
تصفیه قلیایی مداوم بطور کلی شامل مخلوط کردن روغن خام با محلول هیدروکسید سدیم دارای غلظت و سرعت و جریان معین است . شکستن امولسیون در دمای 90-65 درجه سانتی گراد توسط به هم چسبیدن ذرات صابون تشکیل شده انجام و سپس دو فاز روغن و خمیر صابون در یک سانتریفوژ جدا می شوند. در روغن خنثی شده هنوز مقدار صابون و ناخالصی وجود دارد که توسط شستشوی روغن با آب و دوباره جدا کردن دو فاز در یک سانتریفوژ دیگر عمل کامل می شود. روغن خارج شده از دومین سانتریفوژ توسط خلاُ خشک و برای بی رنگ کردن آماده است.
در این کارخانه ابتدا روغن در تانک گرم کن به درجه حرارت 80تا85درجه و فشار 1/5وات رسانیده شده سپس در میکسر یک برای صمغ گیری اسید فسفریک به آن اضافه می گردد و در میکسر دوسود به آن اضافه می شود، بعد از آن جذب اسید های چرب آزاد بوسیله سود صابون تولید می شود سپس 80درصد این صابون با سانتریفوژ یک جدا شده و برای جدا سازی 20درصد صابون باقی مانده در روغن به آن 10درصد آب اضافه می گردد . سپس این روغن وارد درایر گشته و خشک می شود که خشک کن از نوع مداوم و در خلاُ برای جلوگیری از اکسیداسیون شدن روغن می باشد درجه حرارت درایر 100و فشار آن psi 13-است با توجه به برداشت ها من نتیجه گرفتم که روش مخلوط کردن سود با روغن کوتاه مدت یا Short-Mix-Methode می باشد،در کارخانجات مختلف روغن و آب با مخلوط کن های تیغه ای، ثابت و صفحه ای مخلوط می شوند ولی در این کار خانه از مخلوط کن تیغه ای استفاده می گردد.
شستشو با آب می تواند یک مرحله ای، دو مرحله ای یا در خلاف جهت حرکت روغن انجام شود و بستگی به وضعیت اقتصادی و تجهیزات موجود در هر کارخانه دارد. با توجه به بازدید صورت گرفته شستشو در شرکت سه گل یک مرحله ای و دو مرحله ای است که فعلاُ شستشوی یک مرحله ای کار می کند.
ابندا روغن خام از یک تانک بزرگ که می تواند روغن کافی برای یک روز کار را در خود ذخیره کند به دستگاه تصفیه تغذیه می شود. شرایط اولیه کار بر اساس نتایج حاصل از آزمون های انجام شده بر روی روغن تانک ذخیره تنظیم می شود، نمونه ای از این آزمون ها در جدول زیر نشان داده شده است باید توجه داشت که برای مخلوط و یکنواخت کردن روغن در تانک های بزرگ نگه داری روغن خام، زمان نسبتاُ زیادی لازم است. اگر محتوبات تانک یکنواخت نباشد با خالی شدن تانک ترکیب روغن خام تغییر کرده و در نتیجه کیفیت روغن تصفیه شده و افت ها تحت تاُثیر قرار می گیرد.

روغن
آزمون
سویا
مواد غیر روغنی، اسید های چرب آزاد
تخم پنبه
اندازه گیری افت تصفیه بروش آزمایشگاهی – اسید های چرب آزاد -رنگ
ذرت و بادام زمینی
اندازه گیری افت تصفیه به روش آزمایشگاهی – مواد غیر روغنی – اسید های چرب آزاد

روغن و سود باید دقیقاُ متناسب باشند . سود معمولاً به صورت فله با غلظتی بیشتر از آنچه برای خنثی سازی لازم است، زیرا مقداری از سود صرف واکنش با اسید های چرب گشته و خنثی می شوند . غلظت و سرعت جریان سود باید دقیقاً با سرعت جریان روغن متناسب باشد اگر مقدار سود ناکافی باشد روغن تولید شده کییفیت خوبی ندارد . همچنین اگر مقدار سود مصرفی زیاد باشد بدلیل صابونی شدن و حبس روغن در خمیر صابون افت ها زیاد خواهد بود. به طور کلی استفاده از غلظت های پایین تر سود در هنگام خنثی سازی به روش مخلوط کردن طولانی می تواند افت های مربوط به صابونی شدن را کاهش دهد ولی سرعت جریان بیشتر بوده و افت در اثر از دست رفتن روغن در خمیر صابون زیاد تر است. با استفاده از یک کنترل کننده نسبتی می توان محلول سود را به صورت تزریقی وارد روغن کرد و سرعت جریان و غلظت سود را توسط یک فلومتر جرم اندازه گیری و کنترل کرد

2-2-رنگبری
در عمل بی رنگ کردن بعضی ناخالصی های روغن جذب خاک بی رنگ کننده یا کربن فعال می شوند. در این عمل علاوه بر کاهش رنگ، نا خالصی های دیگری نظیر فلزات کمیاب، صابون ها، پراکسیدها و ستن ها نیز از طریق جذب خارج می شوند.جداسازی ناخالصی ها در نهایت در کیفیت و خصوصیات طعم و پایداری محصول نهایی موثر است.
در رنگبری روغن ها یکی از مسائل مهم آماده سازی روغن برای رنگبری می باشد. برای به اپتیمم رساندن خاک رنگبر لازم است که از مقدار کمی خاک رنگبر استفاده شود و در ضمن از افت و هدر رفتن روغن جلوگیری گردد. اگر از خاک رنگبر زیادی استفاده شود میزان قابل ملاحظه ای روغن در خاک رنگبر باقی می ماند. بازیافت روغن از خاک رنگبر هزینه بسیار بالایی در بر دارد که موجب افزایش قیمت روغن پالایش شده خواهد گشت یکی از عوامل مهم که اثرات منفی بر روی رنگبری روغن دارد. میزان صابون باقی مانده در روغن می باشد.
به همین دلیل باید میزان صابون باقی مانده در روغن خنثی شده را به حداقل رساند. حتی المقدور با شستن روغن، می توان صابون را از روغن خنثی شده کاهش داد.
بی رنگ کردن در این کارخانه به روش مداوم بوسیله استوانه های مختلف و بیلیچرها انجام می شود .به این صورت که چهاردیگ بیرنگ کننده داریم ابتدا روغن وارد بیلیچینگ های 1و2 می گردد در قسمت بالا روغن با مقدار تجربی از خاک تونسیل مخلوط شده به وسیله لوله و خلاُیی که در تانگ ها وجود دارد به داخل بیلیچینگ ها کشیده می شود و همزمان با اضافه شدن خاک و به صورت مداوم دمای مخلوط به 110تا120 درجه رسانیده می شود روغن تانگ 1و2 از فیلتر های مرحله ی اول بی رنگ سازی عبور می کند پس از این مرحله روغن بی رنگ شده به قسمت هیدروژناسیون وارد می گردد .
لازم به ذکر است در این کارخانه بازیابی روغن از خاک رنگبر با تزریق هوا به فیلتر ها انجام می شود . پاک کردن فیلتر ها نیز هزینه زیادی را در بر دارد در نتیجه این کار صورت نمی گیرید بلکه صافی های روی فیلتر هاهر چند وقت یکبار تعویض می گردد.

2-3-هیدروژناسیون
هیدروژناسیون یک واکنش شیمیایی است که از طریق آن هیدروژن به محل پیوند های غیر اشباع که به طور طبیعی در تری گیلیسرید های با مبداُ حیوانی و نباتی وجود دارند اضافه به آنها را اشباع می کنند . انجام این واکنش نیاز به حضور یک کاتالیست نیاز دارد و در جامد سازی چربی ها و روغن های خوراکی تقریبا در اکثر موارد از کاتالیست نیکل استفاده می شود .
هیدروژناسیون بر خلاف سایر مراحل فرآوری چربی ها و روغن های خوراکی که اساساً به منظور خالص سازی روغن انجام می شود، تنها موردی است که بر ساختمان ملکولی و ترکیب استر گلیسرول موثر است هیدروژناسیون ویژگی های فیزیکی و شیمیایی چربی ها و روغن ها را تغییر داده ، روغن های مایع به چربی های نیمه جامد یا جامدی تبدیل شده و در نتیجه محدوده کاربرد آنها در صنایع غذایی وسیع تر می شود .
واکنش هیدروژناسیون گرچه به ظاهر ساده به نظر می رسد ولی در واقع به چند دلیل عمل پیچیده ای است . اولاً ایزومریزاسیون پیوند های دوگانه همزمان با هیدروژناسیون اتفاق می افتد، ثانیاً ایزومریزاسیون گرچه اساسا به شکل هندسی است ولی ایزومریزاسیون وضعیتی نیز می تواند اتفاق بیافتد، ثالثا استر ها می تواند دارای یک، دو، سه یا چند اتصال غیر اشباع در هر زنجیره کربنی بوده وهر پیوند غیر اشباع بر اساس وضیت قرار گرفتن درزنجیری کربنی یا شرایط محیطی ملکول تری گلیسرید ممکن است با سرعت های مختلف هیدروژنه یا ایزومریزه شود .
مکانیسم هیدروژناسیون
الکل ظرفییتی گلیسرول سه که با سه اسید چرب یک استر به نام چربی بوجود می آورد. بخصوص اگر روغن حاوی اسید چرب اشباع نشده باشد می تواند بطور سریع با هیدروژن واکنش ایجاد کند. ترکیب هیدروژن با اسید چرب اشباع نشده بستگی به زنجیره کربنی آن دارد . واکنش هیدروژناسیون طبق فرمول شیمیایی زیر انجام می شود :

واکنش هیدروژناسیون وقتی انجام می شود که روغن مایع غیر اشباع کاتالیست جامد و گاز با تماس پیدا کنند و هیدروژن بر روی اتصال مضاعف می نشیند در اثر این واکنش اسید های چرب اشباع نشده سیر می شود و سپس کاتالیست از آنها جدا می گردد .کاتالیست جدا شده در مراحل بعدی می تواند وارد مکانیسم هیدروژناسیون شود . معمولاً در مکانیسم هیدروژناسیون رقابتی بین اسیدهای چرب اشباع نشده برای جذب شدن در سطح کاتالیست وجود دارد . واکنش هیدروژناسیون ناهمگن (هستروژن) اساساً دارای مراحل مختلف می باشد
هر مولکول غیر اشباع روغن می تواند جذب سطح کاتالیست شده و یا یک اتم هیدروژن واکنش داده و یک ترکیب نا پایدار که پیوند غیر اشباع نیمه هیدروژنه است، تشکیل دهد . اگر این ترکیب با یک اتم هیدروژن دیگر واکنش دهد پیوند غیر اشباع بطور کامل اشباع و در غیر این صورت یک اتم هیدروژن از مولکول جدا و ترکیب غیر اشباع از سطح کاتلیست جدا می شود . ×شکل ص 285مالک

پس از اینکه روغن از مرحله رنگبری خارج شد وارد تانگ جامد سازی شده و در آنجا از پایین به آن گاز هیدروژن تزریق می شود این تانک دارای یک میکسر با دو همزن است که باعث اختلاط هیدروژن و روغن می گردد این تانک دارای کویل های گرم کننده و سرد کننده است که دمای روغن را در هنگام هیدروژناسیون بالا برده و در پایان عمل باعث کاهش دما می گردد .در تانگ برای سرعت جامد سازی به روغن کاتالیزور نیکل نیز اضافه می شود زمان و درجه حرارت جامد سازی بستگی به نقطه ذوب روغن دارد ولی به طور تقریبی دما 130تا138و فشار 2تا3 اتمسفر می باشد .پس از هیدروژناسیون روغن برای جداسازی نیکل وارد مرحله رنگبری ثانویه می شود .

صاف کردن روغن و تخلیه کاتالیست
روغن های هیدروژنه شده مخصوصاً آنهایی که با کاتالیست نیکل تهیه شده به روش احیای مرطوب یا با کاتالیست مس کرومیت هیدروژنه می شوند دارای مقادیر کمی نیکل یا مس به شکل صابون های کلوئیدی فلزی هستند که باید از محصولات خوراکی خارج شوند . خارج کردن نیکل از روغن پس از هیدروژناسیون انجام می شود و روغن هیدروژنه شده پس از صاف شدن در درجه حرارتی در حدود 180درجه فارنهایت با مقداری در حدود1/0تا2/0 درصد خاک رنگبر که بهتر است از نوع فعال شده باشد مخلوط و سپس صاف می شود . در بعضی مواقع افزودن مقدار خیلی کمی اسید فسفریک یا یک ماده بی اثر کننده فلزات می تواند در مرحله رنگبری مفید باشد، همچنین برای جذب و خارج کردن نیکل کلوئیدی استفاده از کربن توصیه شده است که همراه با کاتالیست قبل از هیدروژناسیون به روغن افزوده می شود .
وجود مقدار کم مس در روغن بخاطر قدرت پراکسیدانی (شروع کننده اکسیداسیون ) پایداری روغن را کاهش می دهد و روغن هایی که با کاتالیست کرومیت مس هیدروژنه شده اند ممکن است پس از صاف کردن در حدود 2/0تا4 قسمت در میلیون مس داشته باشند . خاک رنگبر و کربن فعال نمی توانند مس را تا حد مطمئن که به پایداری روغن آسیب نرساند از روغن خارج کنند . عمل آوری روغن با محلول اسیدسیتریک (در کار خانه مذکور نیز برای عمل آوری از اسیدسیتریک استفاده می شود) با یک رزین تبادل یونی و سپس اسیدسیتریک می تواند مقدار مس را به کمتر از 03/0 قسمت در میلیون برساند.

2-4-رنگبری ثانویه
در این مرحله برای جداسازی نیکل به روغن خاک رنگبر اضافه شده که این کار در بیلیچینگ های 2و3 انجام شده و روغن از فیلتر های مرحله دوم رنگبری عبور کرده و نیکل از آن جدا می شود .
×اسکن ص 285 مالک

2-5-بوگیری
این مرحله برای از بین بردن بوی هیدروژناسیون است زیرا روغن دارای هیدروژن سنگین است که بوی نامطبوعی را دارا می باشد . برای بی بو کردن روش های مختلفی وجود دارد مانند روش مداوم ، نیمه مداوم و غیر مداوم . در این کارخانه از روش مداوم و نیمه مداوم یا بهتر بگویم از روش سمی کانتینیو استفاده می گردد . با استفاده از حرارت 180تا220درجه مواد فرار عامل بو و اسید های چرب آزاد باقی مانده جدا می شوند . دیگ بی بوکننده دارای درجه حرارت بالا و فشار 2تا3 میلی متر جیوه و خلاء زیادی می باشد این اسید ها با استفاده از سیستم مکنده و خلاء حاکم جدا شده و در اثر عمل میعان گاز ها تبدیل به مایع می شوند که در جریان برخورد آنها با ستون ها این عمل صورت می گیرد سپس در پایین مخزن ته نشین می شوند و با استفاده از کلید فرمان داخل بشکه های مخصوص تخلیه می شوند . روغنی که از این مرحله خارج می گردد دارای دمای حدوداً 35تا40درجه است که با استفاده از پمپ وارد مخازن استیل با ظرفیت 4تن می گردد . در فرآیند بی بو کردن نحوه گرم و سرد کردن موردی با اهمیت بوده و برای جلوگیری از اکسیداسیون روغن از طریق تماس با هوا ، قبل از اینکه روغن هواگیری و اکسیژن حل شده در آن به حجمی کمتر از 05/0 درصد برسد روغن نباید تحت فشار تا دمای بیشتر از 120-100 درجه سانتی گراد حرارت داده شود . هواگیری روغن توسط پاشیدن روغن گرم به داخل تانک خلاء یا حرارت دادن روغن تحت خلاء انجام می شود . وقتی درجه حرارت از 150درجه سانتی گراد تجاوز کند بسیاری از روغن ها مخصوصاً روغن های غیر اشباع پلیمریزه شده و ترکیبات تشکیل شده بر روی سطوح حرارتی رسوب کرده و در سیستم های مداوم که مبدل های حرارتی تحت فشار هستند این امر سبب افت ناگهانی ظرفیت حرارتی دستگاه می شود در دستگاه هایی که درآنها حرارت دادن تحت خلاء انجام می شود این مشکل کمتر وجود دارد .
پس از طی این مراحل روغن رنگ و ویتامین هایش را در مراحل مختلف از دست داده بنابراین در مخازن استیل به آن بتاکاروتن که عامل رنگ و اشتها آوری است اضافه می گردد در ضمن بتاکاروتن در روغن شکسته شده و به دو مولکول ویتامین A تبدیل می شود برای جلوگیری از اکسیداسیون و ماند بیشتر روغن به آنتی اکسیدان نیز اضافه می شود که در شرکت سه گل از آنتی اکسیدان مصنوعی TBHQ استفاده می شود .
روغن ها پس طی این مراحل از مخازن استیل وارد قوطی ها در قسمت پرکن می گردد اینجا در اندازه های 5-5/4-17و000 روغن به قوطی ها تزریق می گردد و از آنجا وارد سردخانه هایی که با گاز آمونیاک سرد می شوند می گردد .مدت توقف روغن در این مرحله12 ساعت و درجه حرارت 20درجه زیر صفر است . سپس وارد انبار یا واحد پرکنی می گردد .البته لازم به ذکر است که قوطی ها نیز در همین کارخانه تولید می شود به این صورت که ورق های قوطی ها داخل دستگاه چاپ قرار گرفته و مشخصات لازم روی آن چاپ شده و وارد کوره می گردد تا کاملاً خشک شود (تاُمین حرارت کوره با بخار است و سرعت عمل بالاست ) سپس دستگاه گیوتین صفحات را به قسمت های مختلف تقسیم می نماید و بعد دستگاه خم کن به قوطی ها فرم می دهد سپس با لعاب مس لبه های قوطی بهم متصل می گردد بعد از آن دستگاه گونیا با اهرم به قوطی ها زاویه می دهد با دستگاه والس ته قوطی گذاشته و با دستگاه بعدی در بندی صورت می گیرد . سپس به قسمت پر کنی منتقل می گردد .

فصل سوم : آزمایشات انجام شده در کار خانه سه گل خراسان

آزمایش شماره (1)
موضوع : اندازه گیری عدد پراکسید
1-تعریف عدد پراکسید
مقدار پراکیسد موجود بر حسب میلی اکی والان گرم اکسیژن فعال برای یک کیلوگرم روغن بیان می شود .
2-هدف
هدف از تدوین این استاندارد ارائه روش آزمون جهت اندازه گیری عدد پراکسید در روغن ها و چربی های خوراکی می باشد .
3-اصول روش
نمونه مورد آزمون در اسید استیک وکلروفرم با پتاسیم یداید واکنش می دهد و ید آزاد شده را با محلول استاندارد حجمی سدیم تیوسولفات عیارسنجی می کنیم .
4-دامنه کاربرد
این استاندارد در مورد روغن ها و چربی های خوراکی و محصولات حاوی چربی کاربرد دارد.

5-روش انجام آزمون
5-1- وسایل لازم
1- بالن سر سمباده ای 250میلی لیتری 2- لوله شیشه ای برای نمونه برداری 3- بورت 4- ترازو
5-2-محلول های لازم
1- محلول3به2 اسید استیک کلروفرم(کلروفرم یا ایزو اکتان همراه با اسی استیک بلوری)2- محلول اشباع یدید پتاسیم 3- محلول سدیم تیوسولفات 01/0نرمال

6-روش کار
ابتدا 5گرم نمونه را وزن نموده و زیر هود 30سی سی اسید استیک کلروفرم 3به2 سپس 5/0سی سی پتاسیم یداید (از زمانی که KI را اضافه می کنیم یک دقیقه زمان ببرد) و بعد 30سی سی آب مقطرو چند قطره چسب نشاسته اضافه نموده و تا شفاف شدن فاز بالایی روغن پس از هم زدن شدید با تیوسولفات سدیم تیتر می نماییم

آزمایش شماره (2)
موضوع : اندازه گیری عدد اسیدی
1-تعریف عدد اسیدی
مقدار میلی گرم پتاسیم هیدروکسید لازم برای خنثی کردن اسید های چرب آزاد یک گرم چربی یا روغن که طبق روش های استاندارد تعیین می گردد عدد اسیدی بر حسب میلی گرم بر گرم بیان می شود.
2-هدف
هدف از تدوین این استاندارد ارائه 3روش (2روش عیار سنجی و یک روش پتانسیومتری) برای اندازه گیری اسیدیته روغن ها و چربی های خوراکی است.
3- اصول روش
3-1- روش اتانل داغ
با استفاده از شناساگر : نمونه در محلول اتانل داغ با محلول آبی سیدم و یا پتاسیم هیدروکسید عیارسنجی می شود .
3-2- روش پتانسیومتری
عیار سنجی پتانسیومتری محلول ایزوپروپانل پتاسیم هیدروکسید با اسید های چرب آزاد نمونه در یک محیط غیر آبی .
4-روش کار
این استاندارد برای اندازه گیری روش اتانل داغ روش مرجع بوده و برای تمام انواع چربی ها کاربرد دارد روش اندازه گیری با حلال های سرد برای چربی ها و روغن هایی که دارای رنگ شدید هستند همچنین برای موم ها کابرد دارد .
5-روش انجام آزمون
5-1-وسایل لازم :1-ارلن 2- ترازو 3- بنماری 4- بورت
5-2- محلول های لازم
1- اتانل با خلوص 94درصد حجمی (برای تهیه این محلول 50میلی لیتر اتانل را درون یک ارلن سپس 5/0میلی لیتر فنل فتالئین ریخته تا 70درجه درون یک بنماری حرارت می دهیم و بعد با سود یا پتاسیم هیدروکسید تا ظاهر شدن رنگ ارغوانی(رنگ ثابت تا 15ثانیه) تیتر می نماییم 2-سدیم یا پتاسیم هیدروکسید 1/0مول در لیتر 3- معرف فنل فتالئین (100گرم معرف در یک لیتر اتانل).
6-روش کار
برای این آزمون ابتدا 10گرم نمونه را درون ارلن وزن نموده سپس 50تا70سی سی الکل داغ خنثی شده به آن اضافه و بعد چند قطره معرف فنل فتالئین ریخته وبا سود 1/0نرمال تا تغییر رنگ تیتر می کنیم.

عدد اسیدی

آزمایش شماره (3)
موضوع : اندازه گیری مقاومت روغن (Rancimat)
هدف
در این آزمون ابتدا باید شرایط فساد را برای روغن فراهم کرد به این ترتیب که حرارت و هوای دستگاه رنسیمت که مخصوص این آزمون است
باعث فساد روغن می گردد و می خواهیم میزان مقاومت روغن را در محدوده زمانی خاص بسنجیم
روش کار: ابتدا 5/2گرم روغن را داخل قالب سل هیتردستگاه می ریزیم (البته روغنی که آنتی اکسیدان خورده باشد) و درجه حرارت را روی 120و هوا نیز روی 20تنظیم می نماییم هیتر باعث ایجاد حرارت و هوا شده وارد سل می گردد روغن فاسد شده و آلدئید و ستون آزاد می نماید این دو به محفظه بالایی منتقل شده که داخل آن 60سی سی آب مقطر قرار دارد که آلدئید و ستن داخل آب حل شده و هدایت الکتریکی روغن تغییرکرده به 200می رسد . سپس پیک را شکسته که وقتی به ms200رسید روغن کاملاً فاسد می شود که نتیجه آن این است که میزان مقاوت روغن در برابر فساد بر حسب مقاومت آن در ساعت را نشان می دهد (برای روغن مایع که مقاوتش به خاطر هیدروژناسیون کم است درجه حرارت را روی 110تنظیم می کنیم) .

آزمایش شماره (4)
هدف
رطوبت باعث هیدرولیز و فساد روغن می گردد دلیل اهمیت این آزمون این است که چون هنگامیکه اسید های چرب آزاد بیش از حد مجاز باشد باعث تغییر طعم چربی و روغن می شوند ، مثلاً اسید های چرب بلند زنجیره ایجاد طعم سوختگی و تلخ شدن را می کنند و اسید های چرب کوتاه زنجیره نیز باعث ایجاد بو و طعم تند شدن همچنین طعم صابونی می گردد که وجود آنها برای ما مضر است .
موضوع: اندازه گیری رطوبت(کارل فیشر)
این آزمون به این صورت است هنگامی که عدد دستگاه صفر شد ابتدا 1سی سی روغن را با سرنگ وارد آن نموده سپس دستگاه بطور خودکار شروع به تیتر می نماید داخل آن حلال متانل و کلروفرم قرار دارد که رطوبت روغن را جذب می نماید .رطوبت روغن بایستی در نمونه 1/0درصد باشد .

آزمایش شماره (5)
موضوع : اندازه گیری عناصر مختلف با دستگاه اسپکتروفتومتری
اصول روش
IR مادون قرمز که طول موج بیشتر از 700 نانومتر را اندازه گیری می کند .UVفرابنفش که طول موج بین 180تا 400 نانومتر را اندازه می گیرد .Visibleمرئی که طول موج بین 400تا700 نانومتر را اندازه می گیرد.
نکته قابل به ذکر این است که برای هر عنصر بایستی از معرفی خاص همچنین درطول موج مناسب جهت انجام آزمون استفاده نمود، مثلاً برای اندازه گیری Fe در طول موج Visible و ازمعرف ارتوفنانترولین و برای اندازه گیری کلروفیل از طول موج های 630 ، 670 ، 710 درا Visible ستفاده می گردد . نیکل و بتاکاروتن نیز با همین دستگاه اندازه گیری می گردد .
روش کار
ابتدا نمونه را سوزانده سپس در کوره قرار داده و بعد به آن اسید کلریدریک غلیظ اضافه نموده روی بنماری گذاشته سپس اسید کلریدریک وبعد چند دقیقه می جوشانیم سپس آب مقطر و معرف و به حجم میرسانیم .
برای تهیه محلول استاندارد نیز از محلول خاص آن عنصر استفاده می نماییم .و با ساخت انواع غلظت ها جذب آنها را در طول موج خاص خود می خوانیم و منحنی آن را در کامپیوتر و یا با استفاده از ماشین حساب رسم می نماییم .

آزمایش شماره (6)
موضوع : اندازه گیری عدد یدی در روغن (هانوس)
هدف
اندیس یدی نشان دهنده میزان غیر اشباعیت روغن ها می باشد روغن های مختلف بسته به نوع گیاهی شان دارای مقادیر متفاوتی پیوند های غیر اشباع اند .اگر روغن خام باشد اهمیت دارد بدانیم که چقدر غیر اشباع است مثلاً روغن بادام زمینی ، روغن کبد ماهی ، روغن سویا که غیر اشباعیت بالایی دارند .
روش کار
ابتدا 3عدد ارلن هانوس(سر سمباده ای) برداشته سپس سه محلول شاهد ، بچ(سرخ کردنی) و کانتینیو(جامد) تهیه می نماییم .
شاهد
25سی سی کلروفرم +25سی سی محلول هانوس سپس 5/0ساعت در تاریکی قرار داده پس از گذشت زمان ذکر شده به آن 10سی سی یدور پتاسیم 15/0اضافه کرده و بعد 100سی سی آب مقطر در ارلن ریخته و با تیوسولفات سدیم تا رنگ آن کمتر شود سپس چند قطره چسب نشاسته و مجدادً تیتر با تیوسولفات سدیم صورت می گیرد .
برای بچ و روغن جامد نیز همین مراحل با این تفاوت که در ابتدای کار برای بچ 25/0گرم روغن و برای جامد 4/0گرم روغن داخل ارلن های جداگانه می ریزیم همچنین برای این دو یک مرحله تیتر با تیوسولفات سدیم بعد از ریختن چسب نشاسته داریم .

=عدد هانوس

آزمایش شماره (7)
موضوع : اندازه گیری نقطه ذوب به روش لوله موئین باز
روش کار
2عدد لوله موئین باز را برداشته و تا 1سانتی متری آن از روغن مورد نظر پر کرده سپس آن را لابلای یخ قرار داده تا ببندد بعد آنها را به سر یک ترمومتر فیکس کرده و داخل لوله ای پر شده از آب 4 درجه قرار داده و لوله را داخل بشر حاوی آب 40 درجه می گذاریم و هنگامی که روغن شفاف شد و از لوله موئین بالا رفت عدد تومومتر را می خوانیم که همان نقطه ذوب روغن است .

آزمایش شماره (8)
موضوع : اندازه گیری اندیس صابونی
تعریف اندیس صابونی
میلی گرم پتاسی است که جهت صابونی نمودن تری گلیسیرید های موجود در مواد چرب نیاز است این شاخص تا حدودی نشان دهنده کیفیت روغن و چربی می باشد هر چقدر جرم ملکولی این نوع روغن یا چربی بیشتر باشد عدد صابونی کمتر است و بر عکس بنابراین این فاکتور نشان دهنده وزن ملکولی تری گلیسرید های تشکیل دهنده ماده چرب همچنین طول زنجیره اسید چرب می باشد.

روش کار
ابتدا 40گرم روغن را وزن نموده به آن 50سی سی آب و استون که حاوی معرف برموفنل بلو است اضافه کرده هم می زنیم اگر فاز بالایی سبز رنگ شد با اسی سی اسیدکلریدریک 1/0نرمال تا زرد شدن به و تبدیل به رنگ اولیه تیتر می نماییم .

آزمایش شماره (9)
موضوع : اندازه گیری سختی آب
تعریف
سختی آب ناشی از تر کیباتی مثل بی کربنات کلسیم ، بی کربنات منیزیم (سختی موقت) ، کربنات کلسیم ، سولفات کلسیم ، بی کربنات سدیم ، سولفات منیزیم ، کربنات منیزیم و تر کیباتی نظیر این ها می باشد .
روش کار
ابتدا 100سی سی آب داخل ارلن ریخته سپس 10قطره بافر آمونیاکی و 3قطره اریوکروم بلک T داخل آن ریخته که کمپلکس قرمز ایجاد می گردد و با محلول EDTA تا آبی شدن تیتر می نماییم . لازم به ذکر است که سختی آب مقطر، آب ورودی، آب منبع شماره 3و آب چاه اندازه گیری می گردد .
آزمایش ضریب شکست روغن با استفاده از رفرکتومتر، رنگ روغن با لاویباوند و اندازه گیری هدایت الکتریکی آب نیز با Konductometr خوانده و در عدد 2 ضرب می گردد .

1