1
عنوان پروژه : بسته بندی روغن نباتی
2
اهداف اجرایی طرح: 1- زمینه ایجاد اشتغال 2- توسعه در نقش اقتصاد و صادرات و واردات 3- عرضه
3
مقدمه————————————————————————————- 6 بخش اول :کلیات 1-1) صنعت روغن و اهمیت آن در تغذیه—————————————————7 2-1) ویژگی های روغن های خوراکی —————————————————–11 1-2-1) روغن خام————————————————————————-12 3-1) تشکیل شرکت سهامی روغن نباتی جهان(سهام عام) و به ثبت رساندن آن—————–13 4-1) بازار مصرف روعنهای خوراکی—————————————————–14 بخش دوم مرحله صمغ گیری 1-2) مرحله خنثی سازی——————————————————————- 19 2-2) هیدروژنا سیون———————————————————————- 21 3-2) بی بو کردن————————————————————————- 22 بخش سوم مطا لعات فنی و اقتصادی 1-3) مین و ساختمانهای طرح————————————————————- 24 2-3) بر آورد نیروی انسانی————————————————————– 29 3-3) فرضیات طرح——————————————————————— 31 4-3) جداول سرمایهگذاری ثابت طرحتصفیه روغن مایه———————————– 32 1-4-3) هزینه ماشین آلات اصلی خط تولید———————————————— 32 2-4-3)هزینه ماشین آلات و تجهیزات و خدمات فنی و پشتیبانی—————————– 34 3-4-3) جدول هزینه های زیر بنایی——————————————————- 35 4-4-3)جدول هزینه های قبل از بهره برداری———————————————- 36 5-4-3) جدول هزینه های نصب و راه اندازی———————————————-36 6-4-3) جدول آماده سازی و حصار کشی و محوطه سازی———————————- 37 7-4-3) جدول هزینه احداث سا ختمانها—————————————————- 37 8-4-3) هزینه ساخت مخازن و فونداسیونها———————————————— 38 5-3) میزان سرمایه گذاری ثابت طرح—————————————————– 39 6-3) جدول سرمایه گذاری در گردش طرح تصفیه روغن نباتی—————————– 39 1-6-3) جدول میزان مواد و قیمت تمام شده جهت تولید 119000تن روغن در سال———- 39 2-6-3) جدول دستمزد و مزایای کار کنان در سال—————————————– 42 3-6-3) جدول هزینه های تعمیرات و نگهداری در سال———————————— 43 4-6-3) جدول هزینه های انرژی در سال————————————————- 44 7-3) میزان سرمابه در گردش جهت یک دوره سه ماهه———————————— 46 8-3) میزان سرمابه گذاری طرح تصفیه و بسته بندی روغن نباتی-بررسی مالی-اقتصادی—- 46 1-8-3) جدول استهلاک —————————————————————– 46 2-8-3) محاسبه قیمت تمام شده جهت تولید119000تن روغن نباتی————————- 48 3-8-3) محاسبه نقطه سر بسر————————————————————- 49 4-8-3) محاسبات افزوده —————————————————————– 50 5-8-3) صور تحساب های دستویی——————————————————– 52 1-5-8-3) صورت حساب سود و زیان—————————————————– 52 2-5-8-3) تراز نامه———————————————————————- 53 9-3) باز دهی خط تولید——————————————————————- 54
4
مقد مه روغن نباتی به عنوان یکی از کالاهای اساسی در الگوی مصرف غذایی ، اهمیت و نقشی ویرژه دارد . روغن های خوراکی و بطور کلی چربی ها ، یکی از سه مواد اصلی غذایی مورد نیاز بشر را تشکیل می دهند که به لحاظ میزان تولید انرژی در بدن به ازای واحد وزن ، از ارزش بیشتری نسبت به پروتئینها و هیدروکربونها برخوردار است . هر گرم چربی حدود 9 کالری انرژی تولید کرده ، حال آن که به ازای هر گرم پروتئین یا هیدروکربور ، انرژی تولید شده حدود 4 کالری می باشد . چربیها علاوه بر تامین انرژی لازم برای بدن انسان ، در ساخت و ساز و ترمیم بافتها نیز نقش مهمی را بر عهده داشته و افزون بر آن ، سرشار از ویتامینها نیز می یاشد . مصرف سرانه روغنها و چربیها براساس برنامه توسعه کشور در سال 1368 به مرز حدود 11 کیلوگرم و در سال 1373 به 5/14 کیلوگرم افزایش یافته است . روغنها و چربیهای مصرف شده در طول همان سال به ترتیب چربیهای هیدروژنه 76 درصد ، کرده 14 درصد و روغن مایع 10 درصد بوده است ، یعنی با توجه به تامین 86 درصد از نیاز به چربی از طریق مصرف روغن هیدروژنه و مایع ، مصرف سرانه روغن نباتی (هیدروژنه و مایع) در سال 1373 ، حدود 5/12 کیلوگرم بوده است . رشد توسعه صنایع غذایی همگام با رشد جمعیت کشور و درآمد خانوار و تغییر الگوی مصرف ، ضرورتی اجتناب ناپذیر است . ضرورت توسعه کشت دانه های روغنی و افزایش ظرفیت کارخانه های صنایع تبدیلی و چربیها و روغنها در کشور برای تامین روغن به عنوان یکی از اصلی ترین اجزاء تشکیل دهنده غذای انسان ، از جایگاه ویژه ای برخوردار است .
5
بخش اول : کلیات
1-1) صنعت روغن و اهمیت آن در تغذیه
اجزای روغن ها و چربی ها که برای تغذیه مفید و مناسب هستند ترکیبات نسبتا ساده گلیسیریدها می باشند از آنجائیکه در ترکیب روغن ها اجزاء زیادی مانند اسیدهای چرب ، پروتئین ها ، کربوئیدراتها ، ویتامین ها و ترکیبات معدنی مانند کلسیم و فسفر موجود می باشند لذا صنعت روغن را به صنعتی استراتژیک در زمنیه های غذایی ، رنگ ، شوینده ها و … تبدیل کرده که به جای تحقیق و بررسی زیادی در جهان خصوصا در کشور ما دارد .
پایه صنعت روغن در کشور ما براساس دانه های روغنی سویا ، پنبه تخم و آفتابگردان می باشد که ماده اولیه فرآورده های غذایی زیادی مانند روغن های سالاد ، طباخی ، شورتنینگ ، مارگارین ، لستن ، شیر ، ماست ، پنیر می باشد . تحقیقات نشان داده است که براساس امکان تغییرات زیاد هم در تری گلیسیریدها (تغییر استری شدن) و هم در اسیدهای چرب (ایزومره شده) که موجب تغییر خواص فیزیکی و شیمیایی چربی ها می شود که هنوز زمینه وسیعی برای تحقیقات مختلف بخصوص در زمینه فیزیولوژیک وجود ندارد نقش استرین ، فسفاتیدها و سایر مواد همراه چربی ونقش تری گلیسیریدها در تبدیل مواد (متابولیسم) دارای اهمیت است . اغلب یک گرایش دو جانبه برای مصرف چربی ها در رژیم غذایی افراد دیده می شود که از یک طرف مصرف چربی بالا با افزایش چاقی و ناراحتی های قلبی ارتباط داشته و از یک سو چربی ها باعث خوشمزگی غذاها می گردد
6
ضریب قابلیت هضم در روغن های نباتی حدود 5/97 درصد می باشد که مصرف متعادل آن از بروز کلسترول و رسوب آن در شریانهای قلب ممانعت می کند بررسی های به عمل آمده برای روغنهایی مانند روغن سویا در غذاها از نظر مشکل طعم برگشتی ، ئیدروژناسیون و عدم ثبات طعم ، استفاده از روغن را در شورتنینگ ها و مارگارین امکان پذیر کرده است .
گاهی اوقات واکنش های آنزیمی (لیپوکسی آناژ) کیفیت روغن را کم می کند که باید از انجام آنها ممانعت به عمل آورد فرآورده های روغنی را می توان یک منبع غنی از ویتامین ها در رژیم غذایی دانست که نقش مهمی در حفظ سلامت ایفاء می نماید .
کالری بر گرم چربی 25/2 برابر کربوهیدارتها (شکر و نشاسته و پروتئین هاست که از کربوهیدراتها و پروتئین ها بیش از نیاز بدن استفاده شود این کربنهای انتخابی موجود با تبدیل به اسیدهای چرب به عنوان تری گلیسرول به فرم چربی ذخیره می شوند .
وجود چربی هضم این ویتامین ها می باشد . روغن های نباتی منبع مهم توکوفرول شامل ویتامین E کاروتین ویتامین Aکه منبع مهم آنتی اکسیدانت طبیعی در بدن به شمار می رود بوده در حالی که روغن ماهی وحیوانی منبع ویتامین D بوده و اغلب شامل میزان بالاتری اسید چرب اشباع نسبت به روغن گیاهی است . بچه ها و نوجوانان نیاز قوی به چربی و کلسترول برای رشد و تضمیم سلامتی خود دارند در سنین بالا خصوصا چربی اشباع وکلسترول مرتبط با افزایش امراض قلبی می باشد . اسیدهای چرب 12 ، 14 ، 16 سطوح چرخش پلاسما که عامل مهم تصلی شریان است را افزایش می دهند برعکس مصرف n-3 , n-6 اسید چرب چند غیر اشباع با کاهش فشار خود مرتبط می باشد .
گونه هایی از اسیدهای چرب مخصوص که آنها را اسیدهای چرب اساسی می نامند به منظور سنتز از نو انزیم های بدن در رژیم غذایی ضروری است . دو نمونه که برای انسانها مهم هستند عبارتند از اسید لینولئیک و اسید a لینولئیک که اولی دارای عضو n-6 (امگا 6) و دومی n-3 (امگا 3) می باشند اسیدهای چرب با زنجیره طولانی n-3 برای مغز و شبکه چشم مهم بوده و مشخص شده که از منابع موجود به خوبی جذب و هضم می شوند .
از آنجایی که چربی ها اغلب بخش هایی از غذاهای روزمره را شامل می شوند لذا بررسی تغذیه ای غذاهای چربی دار می تواند اهمیت چربی ها را در تغذیه بیش از پیش مشخص نماید :
7
نکانی که در مورد اسیدهای چرب یادآور می شویم عبارتند از :
1-از همه چربی ها ممانعت نشود بعضی اسیدهای چرب در سلامتی نقش اساسی داشته و برخی در مقابل بیماری پوشش دهنده هستند .
2-برخی چربی های خاص برای یک نوع بیماری پوشش دهنده ولی در بیماری دیگر ممکن است شرکت کند .
3- ویتامین های آنتی اکسیدانت بدون چربی در رژیم غذایی در بدن منتقل نمی شوند .
و لذا این سوال مطرح می شود که آیا رژیم غذایی با چربی کم از جذب این عوامل تغذیه ای مهم می کاهد . خوشبختانه اخیرا بانک اطلاعات تحقیقاتی ، اطلاعات تغذیه ای غذاها را ارائه کرده است . لذا در سال
1990 سرویس های سلامتی انسانی را ملزم به تنظیم برچسب های تغذیه ای بر محصولات غذایی شامل موارد ذیل نمود :
1-کل کالری
2-کالری حاصل از چربی
3-کل چربی
یک غیر اشباع
4-چربی اشباع
چند غیر اشباع
8
5-کلسترول
6-سدیم (پتاسیم)
7-فیبر پرهیز غذایی (قابل حل و غیر قابل حل)
8-کل کربوهیدراتها
9-شکرها (الکی یا سایر کربوهیدارتها)
10-پروتئین
C , A 11-ویتامین
12-کلسیم و آهن
13-سایر ویتامین های اصلی و مواد معدنی
براساس تحقیقات انجام شده ویتامین های روغن های نباتی می تواند کمبود ویتامین B کمپلکس ، ویتامین A و کاروتین در پلاسمای خون ، ویتامین K , E را با توجه به منبع گیاهی آن جبران نماید . از سوی دیگر تحقیقات زیادی بر دانه های روغنی به عنوان یک منبع غنی پروتئنی انجام شده که باعث مطرح شدن برای کشورهای در حال توسعه با قیمت ارزان گشته است . اوایل عرضه روغن های نیاتی مشکل طعم باعث عدم توسعه آن گردیده اما بعدها با جدا کردن عوامل طعم و بو توسعه آن رونق بسیار خوبی پیدا کرد .
9
اسید فتیک منبع اصلی ذخیره فسفر در دانه غلات می باشد که مهمترین اثر آن در تغذیه انسان تاثیر در جذب روی می باشد که ثبات ترین کمپلکی فتیات می باشد . از آنجایی که عنصر فسفر در بسط و توسعه استخوان کودک موثر است لذا نقش اسید فتیک روشن تر می گردد . بهر حال بررسی جوانب مختلف صنعت روغن و فرآورده های متعدد آن در تغذیه نیاز به تحقیقات وسیعتری داشته تا استفاده روزافزون و تنوع بیشتر این فرآورده ها را به توان دنبال کرد .
از آنجایی که انرژی حاصل از هر گرم چربی حدود 2/9 کالری می باشد لذا به نظر متخصصین جنبه های تغذیه ای مواد از دو دیدگاه قابل بررسی است :
1-چه نوع مواد مغذی باید در کل مواد غذایی وجود داشته باشد و میزان نیاز انسان به آنها مشخص گردد .
2-اثرات فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی مواد غذایی و تاثیر آنها بر سلامتی انسان مشخص گردد .
طبق آمار ارائه شده میزان مصرف در سال 73 حدود 5/14 کیلوگرم برای هر نفر بوده است که این میزان مصرف شامل 76% روغن هیدروژنه ، 14% کرده و 10% روغن مایع بوده است و با توجه به رشد جمعیت میزان مصرف روغن ها دائم در حال افزایش است که تنگناهایی در سیستم خرید و تولید و تامین نیاز مردم وجود دارد که به اختصار عبارتند از :
1-عدم امکان تخلیه و ذخیره سازی در بنادر جنوبی
2-عدم امکان ذخیره سازی دانه های روغنی
3-مشکلات توزیع دانه های روغنی و نوسانات قیمت و تولید ناچیز آن در داخل .
2-1) ویژگی های روغن های خوراکی
10
1-2-1) روغن خام
از آنجایی که مهمترین روغن های خام مورد استفاده در صنعت فعلی روغن عبارتند از :
روغن پنبه دانه ، سویا ، آفتابگردان ، لذا به ویژگی های این روغن ها اشاره می شود :
الف)روغن پنیه دانه :
-قابلیت استخراج روغن 16%
-اندیس ید 114-106
-اسید چرب ها 25% اشباع و 75^ اشباع نشده
ب-روغن سویا :
-قابلیت استخراج روغن 18%
-اندیس ید 138-124
-اسید چرب ها (15-12)% اشباع شده و % (88-85) اشباع نشده
-تری گلیسیریدها %2 یک غیر اشباعی %(85-55) دو غیر اشباعی %(43-42) سه غیر اشباعی
ج)روغن آفتابگردان :
-قابلیت استخراج روغن %35
-اندیس ید 135-120
-اسید چرب ها %(14-6) اشباع شده
-تری گلیسیریدها %2 یک غیر اشباعی %(45-35) دو غیر اشباعی و %(63-56) سه غیر اشباعی
2-2-1) روغن جامد تصفیه شده :
-اسیدیته : برحسب اسیداولئیک %1/0 – %4/0
-اندیس ید : 85-65
11
3-1 : تشکیل شرکت سهامی روغن نباتی جهان ( سهامی عام) و به ثبت رساندن آن :
اولین قدم در تشکیل شرکت سهامی و به ثبت رساندن آن روجوع به اداره ثبت محل و به ثبت رساندن شرکت است . نوشتن تقاضانامه ثبت شرکت که حاوی نام چهار شرکت که باید یکی از آنها توسط مراجع بالا در تهران انتخاب شود است . نامهای ارائه شده در تقاضا نامه برای انتخاب نام شرکت عبارت بودند از : جهان ، قو ، لادن و آفتابگردان که از میان آنها نام جهان مورد تصویب مراجع بالا قرار گرفت . در طی ارائه تقاضانامه فیشی به مبلغ 40000 ریال به شماره حساب 90569 نزد بانک ملی شعبه دارائی به نام سازمانثبت اسناد و املاک کشور به عنوان هزینه به ثبت رساندن شرکت واریز شد . بعد از این مراحل دو برگ شرکت نامه از قسمت حسابداری اداره اخذ و بعد از پرکردن آن به پرونده مورد نظر ضمیمه شد .
فتوکپی شناسنامه کلیه اعضای شرکت که آنها هم باید در پرونده ضمیمه شود تحویل اداره ثبت شد . اداره ثبت آگهی مورد نظر را در روزنامه ای درج کرد و بدین ترتیب شرکت روغن نباتی جهان به شماره ثبت 390 در اداره ثبت اسناد و املاک کل به ثبت رسید . موارد مربوط به وظایف هیات مدیره و مدیرعامل دیگر نیاز به توضیح نیست .
تبدیل شدن سرمایه به سهام مساوی و فروش آن در بازار :
کل سرمایه شرکت به مبلغ 172055753000 به سهام مساوی تقسیم شد. سرمایه این شرکت به سهام 10000 ریالی تقسیم شد که 17205573 سهم شد که می یابد در بازار به فروش برسد . هیئت مدیره شرکت می باید 20% کل سهام را تعهد و حداقل 35% مبلغ تعهد شده را به حساب شرکت در شرف تاسیس واریز می کردند . که این کار هم صورت گرفت . در این قسمت به روش سهام در بازار به قیمت بیشتر از ارزش اسمی و یا کمتر از آن کاری نداریم و این مربوط به بازار می باشد . در ضمن کل سهام فوق در بازار به فروش رسید و سرمایه موردنظر شرکت تامین شد
12
4-1) بازار مصرف روغن های خوراکی
آمار نشان می دهد که علی رغم بالا رفتن میزان مصرف روغن در کشور درصد تولیدات داخلی آن محدود می باشد . جدول زیر مقادیر روغن وارداتی و تولیدی کشور را نشان می دهد .
مقادیر روغن خام وارداتی و تولید داخلی 1370-1346
مقادیر روغن خام وارداتی و تولید داخلی 1370-1346
13
جهت بررسی دقیق تر فهرست ظرفیت کارخانجات موجود اعم از روغنکشی و تصفیه در صفحه بعد آورده شده است .
14
15
(تمامی ارقام برحسب تن می باشند)
16
-این واحدها فقط عملیات روغنکشی انجام می دهند .
با توجه به مدت مورد نیاز برای احداث و بهره برداری از کارخانجات روغن (اعم از تصفیه و روغنکشی از یک طرف و زمینه های کشاورزی در تولید دانه های روغنی از طرف دیگر) از هم اکنون باید برای ایجاد کارخانجات جدید ظرف برنامه پنج ساله دوم تا سقف 840 هزار تن تا سال 1383 اقدام گردد . در بحث و جلسات شورای اقتصاد در برنامه پنج ساله به رقم 800 هزار تن اشاره شد که با در نظر گرفتن تولید داخلی و واردات رقمی منطقی و معرف مصرف سرانه 5/13 کیلوگرمی است .
آمار مصرف سرانه دنیا تا سال 1980 حدود 5/10 کیلوگرم برای هر نفر بوده در حالی که این رقم در خاورمیانه 5/13 و در آمریکا 7/22 و در کشورهای آسیایی 9/7 می باشد .
با توجه به مطالب بالا و هم چنین افزایش بیماریها ضرورت مطالعه در جهت دگرگونی تولید و مصرف نمونه های مناسب تر روغن مایع به نظر می رسد که برای پیاده کردن طرح اصولی و منطقی نیاز به همکاری نزدیک دست اندرکاران صنعتی ، سیاسی ، علمی و موسسات استاندارد و مصرف کنندگان می باشد .
در این راستا مواردی که می تواند در مصرف روغن در کشور نقش مهمی را ایفا نماید عبارتند از :
الف-در کوتاه مدت در چارچوب استاندارد فعلی کشور با افزایش روغن مایع مصرف آن فراگیر گشته و در طولانی مدت تولید روغن جامد محدود به صنف و صنعت گردد .
ب-از طریق رسانه ها در مورد نگاهداری و مصرف ، میزان و کیفیت روغن ، استانداردهای لازم با مردم ارتباط مستمر باشد .
ج-با رعایت موارد فوق و با استفاده از تجربیات دنیا در مورد انتخاب نوع و میزان روغن های مختلف ضمن ارائه روغن با کیفیت مطلوب ، رفع مشکلات کارخانجات فعلی ، تحقیقات ضروری جهت استفاده های روغن با همکاری نزدیک با پزشکان متخصص انجام پذیرد .
17
بخش دوم :
مرحله صمغ گیری
این مرحله منحصرا در مورد روغنهایی نظیر سویا ، آفتابگردان که مقدار صمغ و فسفاتیدها و موم آنها زیاد است انجام می گیرد . معمولا قبل از عمل خنثی کردن ، روغن خام را با آب و اسید ضعیفی نظیر اسید فسفریک و یا سیتریک مجاور نموده و به کمک سانتریفوژ مواد مورد نظر را جدا می سازند و فسفاتیدهایی که به این ترتیب جدا می شوند خود یک محصول فرعی و با ارزش بوده که بعد از تصفیه قابل فروش و مصرف می باشد . بطور مثال در تصفیه روغن سویا ماده ای که توسط سانتریفوژ از روغن مذکور توسط فاز آبی جدا می گردد لستین نامیده می شود که یکی از فسفولیپیدها بوده و در صنایع یک امولسیفابر از آن استفاده می نماید . از مزایای این روش که در کارخانه روغن کشی بلافاصله بعد از استخراج روغن از دانه انجام می شود ، این است که عمل خنثی سازی سریعتر و با افت کمتری می گیرد .
1-2)مرحله خنثی سازی
هدف از این مرحله جدا سازی اسیدهای چرب آزاد ، مواد جامد ، مواد صمغی باقیمانده ، فسفاتیدها و قسمتی از رنگها به کمک قلیائی های قوی و یا ضعیف می باشد . در این مرحله چربیها و روغنها با افزایش درجه حرارت و با استفاده از یک قلیا خنثی شده ، و در نتیجه این عمل علاوه بر خروج مواد فوق الذکر از روغن ، تبدیل اسیدهای چرب آزاد به صابون می باشد . صابون حاصله اکثر ناخالصیها را از روغن خارج نموده و وارد لایه آبی می نماید . بعد از این عمل روغن با آب شسته می شود .
قلیایی مصرفی بطور عمده سود سوزآور و در پاره ای از موارد کربنات دو سود می باشد . روش عمل بدین ترتیب است که روغن و چربیها را تا حدود 10 درجه بالاتر از نقطه ذوب آنها گرم نموده و سپس سود رقیق (حداکثر 20 بومه – 14%) را با آن مجاور می کنند . بنابراین شرایط عمل را طوری انتخاب می نمایند که فقط اسیدهای چرب خنثی شوند . عمل اختلاط به کمک به همزن مکانیکی تسهیل می شود تا ذرات صابون تشکیل گردد .
این فرآیند به دو روش در واحدهای صنعتی صورت می پذیرد . در روشهای قدیمی تر ، عمل در تانکهای استوانه ای آهنی با کف مخروطی و به همزمان با دور متغیر انجام شده و سود سوزآور از طریق مارپیچ سوراخ سوراخ که در سطح بالایی تانک نصب شده به شکل دوش روی روغن پا شیده می شود .
18
به همزن با دور بالا عمل اختلاط را انجام داده و پس از آنکه ذرات صابون به شکل یکنواخت در تمامی محیط تشکیل شد ، دور به همزن را آهسته می کنند و درجه حرارت را تدریجا بالا می برند تا اتصال ذرات صابون به یکدیگر وتشکیل لخته های بزرگتر صابون میسر شود . سپس به همزن را متوقف کرده به مدت حدود 12-8 ساعت محیط را آرام نگه می دارند . در این فاصله لخته های صابون به علت اختلاف وزن مخصوص از روغن جدا شده و در کف مخروطی تانک جمع آوری و روغن در قشر فوقانی جمع می شود ، آنگاه صابون حاصله را از انتهای قیف مخروط تخلیه کرده و به صابون سازی پمپ می کنند . روغنی را که در بالا جمع شده چند بار با آب نمک می شویند تا صابون آن گرفته شود . بعد از هر شستشو مدتی روغن را می خوابانند تا آب آن جدا شود . روغن خنثی شده را خشک کرده و به مخازن روغن خنثی شده جهت اقدامات دیگر می فرستند . این روش که امروزه در اکثر موارد منسوخ گردیده ، روش ناپیوسته نامیده می شود .
امروزه در اکثر کارخانجات مدرن عمل خنثی سازی به روش پیوسته انجام می یگرد . این عمل به این ترتیب انجام می شود که روغن خام را در مخلوط کن با سود سوزآور با غلظت مناسب بین 20-12 بومه به مقدار لازم مخلوط کرده ، مخلوط حاصله را که شامل گلسیرید ، صابون ، آب و ناخالصیها است از سانتریفوژ خارج می شوند ، برای گرفتن باقیمانده قلیایی و صابون از روغن بعد از عبور از سانتریفوژ اول روغن خنثی شده را یکی دوبار با آب گرم مخلوط کرده از سانتریفوژهای بعدی می گذرانند و پساب قلیایی را از یک سو و روغن شسته شده را از سوی دیگر خارج می نمایند . در انتهای خط تولید ، روغن خنثی شده ، زیر خلاء قوی وحرارت حدود یکصد درجه سانتی گراد خشک می شود . روغن خنثی شده ، خنک شده و به مخازن یا مرحله بعدی تصفیه فرستاده می شود .
19
2-2)هیدروژناسیون
هیدروژناسیون عملی است که به کمک آن ترکیبات غیر اشباع موجود در چربی تا حدودی اشباع شده و محصول نهایی نیمه جامد و فرآورده های شبیه کره روغن حیوانی بدست آید و واکنش ساده هیدروژناسیون به شرح زیر میباشد :
همانطوریکه ذکر شد ، هدف از هیدروژناسیون روغن ، نشاندن H2 بر روی اتصالهای مضاعف (غیر اشباع) می باشد . در روغن مایع به علت وجود اسیدهای چرب غیر اشباع ، فساد پذیری فرآورده در مقابل عوامل فیزیکی (نظیر گرما ، نور و اکسیژن) شدید بوده و در نتیجه روغن مایع به سرعت فاسد گردیده و غیر قابل مصرف انسانی می گردد .
در فرایند هیدروژناسیون روغنهای خوراکی سعی بر این است که ابتدا تمامی اسید لینولنیک موجود با دریافت یک مولکول هیدروژن ، به لینولنیک اسید و در صورتی که نیاز بود قسمتی از لینولنیک اسید به اولئیک اسید تبدیل شود . در صنعت روغن نباتی ، هیدروژناسیون اسیدهای اولئیک صورت نمی گیرد .
در عمل هیدروژناسیون روغن ، سرعت مورد توجه قرار نمی گیرد بلکه باید شرایطی ایجاد گردد تا انتخاب صورت بگیرد و روش عمل به نحوی است که روغن را تا به آخر هیدروژنه نمی نمایند ، چون اشباع کردن کامل زنجیر ، چربی معمولی می دهد که دارای نقطه ذوب بالا بوده و غیر قابل هضم و نامطلوب می باشد .
بنابراین هیدروژناسیون نسبی با افزودن هیدروژنه ، روغن مایع را به روغن جامد تبدیل نموده و همان طوری که ذکر شد ، به این ترتیب نه فقط حالت فیزیکی آن را تغییر می دهیم بلکه پایداری آن را در برابر اکسیداسیون افزایش داده و رنگ روغن را نیز روشن تر می کنیم .
این گونه هیدروژناسیون که با انتخاب صورت می گیرد به نام هیدروژناسیون انتخابی می نامند که همان طوری که شرح آن رفت ابتدا اسید لینولنیک با سه اتصال مضاعف به اسید لینولئیک و آن هم به اسید اولئیک با یک اتصال مضاعف تبدیل می شود . بنابراین در صنعت به طور مطلق چنین انتخابی میسر نبوده و ناگزیر قسمتی از ترکیبات اشباع شده و کامل خواهند شد .
20
جریان عمل هیدروژناسیون به شرح زیر است :
ابتدا روغن مایع را با پمپ به مقدار لازم به دستگاه هیدروژناسیون پمپ می کنیم . سپس خلاء دستگاه را باز نموده تا هوای موجود در روغن و مخزن کاملا تخلیه شده ، آن گاه بخار را باز کرده درجه حرارت روغن را تا حد مطلوب بالا می بریم (بین 210-100 درجه سانتیگراد) . بعد محلول سوسپانسیون کاتالیست در روغن را که در تانک کوچک قبلا آماده شده ومقدار آن طبق دستور متناسب با نیاز است ، بداخل تانک هیدروژناسیون می فرستیم و بهم می زنیم ، پس از اتمام اختلاط کامل خلاء را قطع کرده ، جریان گاز هیدروژن را باز می کنیم تا فشار محیط به کمک هیدروژن به میزان دلخواه برسد (بین 1 تا 3 اتمسفر) . جریان هیدروژن را در روغن مخلوط با کاتالیست همراه با بهم زدن ، آنقدر ادامه می دهیم که به اندیس یدی و نقطه ذوب دلخواه برسیم .
آنگاه شیر هیدروژن را بسته ، سیستم خلاء را متصل می کنیم تا هیدروژن باقی مانده در محیط کاملا تخلیه شود سپس روغن را تا 60-50 درجه سانتی گراد به کمک آب سرد خنک کرده با پمپ به فیلتر پرس پارچه ای می فرستیم تا فلز نیکل را از روغن جدا کند . همراه نیکل باز یافتنی ناگزیر مقداری هم روغن به هدر می رود .
کاتالیست کار شده را می توان تا حدود 5 بار مورد مصرف قرار داد ولی حساسیت آن کم خواهد شد .
3-2)بی بو کردن
عمل بی بو سازی به منظور خروج مواد بودار محلول در چربی و ترکیبات طعم زا و بودار از روغنها و چربیها نظیر الدئیدها ، کتونها ،و مقادیر کمی اسیدهای چرب آزاد می باشد . از زمانی که تهیه مارگارین و روغنهای نباتی نیمه جامد و نیز مصرف روغن ماهی برای تغذیه جامعه مطرح شده نیاز به بی بو کردن روغنها بطور جدی مورد مطالعه قرار گرفت . روغن ماهی بوی نامطلوب داشته روغنهای نباتی نیز بسته به منشاء آن هر کدام بطور طبیعی و طعمی که الزاما مورد پسند ذائقه انسان نمی باشد ، دارند .
روشی که برای گرفتن بو و طعم روغنها در طی قرن نوزدهم و بیستم مورد مطالعه قرار گرفته و به تکامل رسیده است مبتنی بر جوشاندن روغن در حرارت بالا و تحت خلاء قوی به مدت طولانی است تا مواد فرار و بودار موجود در روغن در شرایط فوق استخراج شده و توسط سیستم خلاء از محیط روغن خارج شود . مواد بودار موجود در روغنهای نارگیل ، پالم ، کرده ، و کاکائو از نوع ستن ها و در مورد روغنهای تخم پنبه ، بادام زمینی و آفتابگردان بیشتر هیدروکربورهای سنگین و در مورد روغنهای موجودات دریایی آلدئیدهای ردیف تا و اسیدهای چرب تا شناسایی شده اند .
21
علاوه بر این همیشه در روغنها ، حتی پس از مراحل اولیه تصفیه مقداری اسید چرب در حدود 2/0% باقی می ماند که ترجیح دارد مقدار آن کاهش یابد . در جریان بی بو کردن عملا مواد فرار و بودار ، اسیدهای چربی باقی مانده نیز تقطیر شده و در نتیجه اندازه گیری باقی مانده اسید چرب در محصول نهایی ، خود وسیله تشخیص صحت عملکرد دستگاه و بی بو کننده می باشد و مقدار اسید چرب باقی مانده در روغنی که به خوبی بی بو شده باشد پایین می آید . به علاوه بی بو کردن پراکسید موجود را نیز کاملا می گیرد . عوامل اصلی بی بو کردن عبارتند از :
حرارت بالا ، خلاء قوی ، بهم زدن کافی و زمان مناسب هر چه درجه حرارت و خلاء و شدت بهم زدن بیشتر باشد در زمان کوتاهتری عمل صورت خواهد گرفت . درجه حرارت بی بو کردن اکثر روغنها در حدود 250-175 درجه سانتی گراد بوده که این عمل به وسیله تزریق بخار فوق اشباع و یا ماده دیگری به نام دیوترم که به داخل کویلهای دستگاه بی بو وارد می شود ، صورت می پذیرد . عمل بهم زد روغن به وسیله تزریق بخار اشباع به داخل محیط روغن صورت می گیرد . مقدار بخار بهمزن متناسب با نوع روغن و طرز ساختمان دستگاه بی بو کننده متفاوت است و حداکثر در طول زمان بی بو کردن تا 10 درصد حجم روغن می رسد . معذالک بخار بهمزن اثر منفی هیدرلیز را داشته و مقدار آن را باید در حد متعادل کاهش داد .
ایجاد خلاء پیوسته به کمک سیستم جت آب و بخار صورت می گیرد . تعداد جت ها و طرح آن متناسب با خلاء مورد نیاز فرق می کند ولی در هر صورت آب بخار برای ایجاد خلاء بی بو کننده بسیار بالا بوده و هزینه اصلی تصفیه را یعنی 50 درصد کل مصرف بخار و آب کارخانه را تشکیل می دهد . در هر صورت هر چه خلاء قویتر باشد زمان بی بو کردن کوتاهتر شده کیفیت روغن نهایی بهتر خواهد شد . دور دستگاهها که امروزه می سازند برای خلاء بین 2 تا 6 میلیمتر جیوه طراحی می شود .
زمان بی کردن متناسب با ساختمان برج سازی و بی بو سازی ، قدرت خلاء درجه حرارت ، شدت بهم زدن و البته کیفیت روغن ورودی و استاندارد روغن خروجی در سیستم ناپیوسته معمولا زمان هر پخت بین 8-6 ساعت و در سیستمهای نیمه پیوسته و پیوسته تقریبا نصف این مدت می باشد . دستگاه بی بو کننده در سیستم متناوب عبارتست از برج استوانه ای آهنی که ترجیحا پوشش ضد زنگ دارد و به مارپیچ گرم و سرد کردن مجهز می باشد . سیستم خلاء در بالای دستگاه نصب شده و مواد فرار استخراجی را که با آب جت ها مخلوط شده ، به شبکه فاضلاب متصل می ناید .
22
فشار بخار برای خلاء بین 13-8 اتمسفر و درجه حرارت آن بین 220-150 درجه سانتی گراد می باشد . آب مصرفی باید تا حد امکان سردتر باشد تا خلاء بهتری حاصل شود . در سیستم متناوب (ناپیوسته) حدود دو سوم برج از روغن پر می شود و فضای باقی مانده برای جوشاندن روغن در نظر گرفته می شود
بخش سوم
مطالعات فنی و اقتصادی :
1-3) زمین و ساختمانهای طرح
برای کارخانه با ظرفیت 350 تن در روز (250 تن روغن ، 100 تن روغن مایع) ، احداث ساختمانها و فضاهای باز مورد نیاز به شرح ذیل برآورد گردیده است . بدیهی است که با اطلاعات واصله از فروشندگان ماشین آلات پیش بینی شده در طرح ، در خصوص انجام تصمیمات لازمه و طرح جانمایی نهایی ، اقدام خواهد شد .
23
24
25
26
27
2-3) برآورد نیروی انسانی
28
29
3-3) فرضیات طرح
1-کارخانه با ظرفیت 350 تن در روز (250 تن روغن جامد ، 100 تن روغن مایع) و 119000 تن در سال برای تصفیه روغن نباتی خام احداث می گردد .
2-با توجه به تعطیلات رسمی سالیانه ، مرخصی های کارگری و توقف های پیش بینی نشده ، تعداد روزهای کاری در سال 340 روز منظور گردیده است .
3-تعداد نوبت کاری (شیفت کار) خطوط اصلی تولید ، سه نوبت در روز منظور شده است .
4-در محاسبه قیمت ماشین آلات تولیدی ساخت شرکتهای سازنده خارجی ، براساس اعلام بانک مرکزی ، نرخ برابری دلار در برابر ریال ، 3200 محاسبه و منظور گردیده است .
5-زمان شروع اجرای طرح ، سال 1379 می باشد .
6-زمان بهره برداری : چهار سال پس از شروع اجرای طرح و تامین منابع مالی (ریالی ، ارزی) .
30
4-3 جداول سرمایه گذاری ثابت طرح تصفیه روغن مایع
1-4-3 هزینه ماشین آلات اصلی خط تولید :
31
32
2-4-3 هزینه ماشین آلات و تجهیزات و خدمات فنی و پشتیبانی
33
3-4-3 جدول هزینه های زیر بنایی
34
4-4-3 جدول هزینه های قبل از بهره برداری
5-4-3 جدول هزینه های نصب و راه اندازی
35
6-4-3 جدول آماده سازی و حصار کشی و محوطه سازی
7-4-3 جدول هزینه احداث ساختمانها
7-4-3 جدول هزینه احداث ساختمانها
36
8-4-3 هزینه ساخت مخازن و فونداسیونها
37
5-3 میزان سرمایه گذاری ثابت طرح
6-3 : جدول سرمایه گذاری در گردش طرح تصفیه روغن نباتی
1-6-3 جدول میزان مواد و قیمت تمام شده جهت تولید 000/119 تن روغن در سال
(34000 تن روغن مایع ، 85000 تن روغن هیدروژنه)
38
39
از جمع هزینه مواد جهت تولید 000/119 تن روغن نباتی در سال ، سهم تولید 000/85 تن روغن جامد 6/713/154میلیون ریال و سهم تولید 000/34 تن روغن مایع 08/932/60 میلیون ریال می باشد . به عبارت دیگر ، هزینه مواد در تولید یک کیوگرم روغن جامد ، 16/1820 ریال و در تولید یک کیلوگرم روغن مایع ، 12/1792 ریال می باشد .
40
2-6-3 جدول دستمزد و مزایای کارکنان در سال
41
3-6-3 جدول هزینه های تعمیرات و نگهداری در سال
42
4-6-3 جدول هزینه های انرژی در سال
43
44
7-3 میزان سرمایه در گردش جهت یک دوره سه ماهه
8-3 میزان سرمایه گذاری طرح تصفیه و بسته بندی روغن نباتی – بررسی مالی – اقتصادی
1-سرمایه گذاری ثابت
2-سرمایه در گردش
200/917/115 ، 553/138/56 = 753/055/172 هزار ریال
1-8-3 جدول استهلاکات
45
46
2-8-3 محاسبه قیمت تمام شده جهت تولید 119000 تن روغن نباتی
(85000 تن هیدروژنه ، 000/34 تن مایع) در سال
47
-قیمت تمام شده متوسط هر کیلو روغن تصفیه شده (مایع و هیدروژنه) 4/1986 ریال
-قیمت فروش متوسط هر کیلو روغن تصفیه شده (براساس 250 تن روغن هیدروژنه ، 100 تن روغن مایع) به نرخ تعاونی :
قیمت روغن مایع 900 گرمی : 2368
قیمت متوسط روغن جامد 2285 (هر کیلو)
جامد
ریال 9/2383 = (2285×250) + (9/0/2368×100)
350
مایع
3-8-3 محاسبه نقطه سربسر
استهلاکات + هزینه نگهداری و تعمیرات + هزینه آب ، برق ، گاز ، و … + حقوق و دستمزد کارکنان = کل هزینه های ثابت
060/827/11 + 412/771/1 + 000/578/3 + 6/289/560/3 =000/761/736/200
-هزینه تعمیر واحد کال عبارتست از قیمت هر کیلوگرم روغن خام با نفمام سایر مواد جهت تصفیه که این مبلغ به طور متوسط 1/1812 ریال در هر کیلو می باشد .
-بهای فروش واحد کال جهت هر کیلو گرم روغن تصفیه شده بر نرخ تعونی به طور متوسط 9/2383 ریال می باشد .
بنابراین تولید در منطقه سربسر
48
استهلاکات + هزینه نگهداری و تعمیرات + هزینه آب ، برق ، گاز ، و … + حقوق و دستمزد کارکنان = کل هزینه های ثابت
060/827/11 + 412/771/1 + 000/578/3 + 6/289/560/3 =000/761/736/200
-هزینه تعمیر واحد کال عبارتست از قیمت هر کیلوگرم روغن خام با نفمام سایر مواد جهت تصفیه که این مبلغ به طور متوسط 1/1812 ریال در هر کیلو می باشد .
-بهای فروش واحد کال جهت هر کیلو گرم روغن تصفیه شده بر نرخ تعونی به طور متوسط 9/2383 ریال می باشد .
بنابراین تولید در منطقه سربسر
000/761/736/20 000/761/736/20
759/265/36= ــــــــــــــــــــ = ـــــــــــــــــــــــــــ 8/571
1/1812-9/2383
4-8-3 محاسبات افزوده
ارزش افزوده = ستاده ها – داده ها
49
1-داده ها :
-فروش محصول
-فروش ضایعات
-سایر درآمدها
2-ستاده ها
-قیمت مواد اولیه
-تعمیرات و نگهداری
-سوخت ، آب و برق و تلفن
-سایر
000/000/000/1+000/000/250/4+000/100/684/283 =داده ها
000/100/934/288= 000/537/994/220- 000/100/934/288
000/000/578/3+000/412/771/1+000/125/645/215=ستاده ها 000/568/939/67= ارزش افزوده
ارزش افزوده
5/23% = ـــــــــــــــ = درصد ارزش افزوده
داده ها
-درصد ارزش افزوده
ارزش افزوده تقسیم بر داده ها = 5/23%
50
5-8-3) صورتحساب های دستویی
1-5-8-3) :
صورتحساب سود و زیان
شرکت روغن نباتی جهان (سهامی عام)
برای سال مالی منتهی به 29/12/1383
51
صورتحساب سود و زیان
شرکت روغن نباتی جهان (سهامی عام)
برای سال مالی منتهی به 29/12/1383
2-5-8-3) :
ترازنامه
شرکت روغن نباتی جهان (سهامی عام)
برای سال مالی منتهی به 29/12/1383
52
9-3) بازدهی خط تولید
53
54
نمودار حق تقدم تاخر
A B C D E F G
55
پایان