عنوان گزارش تخصصی :
علاقه مند نمودن دانش آموزان به ورزش و فعالیت بدنی با راهکار حرفه ای حیاط پویا
مقدمه کوتاه
تربیت بدنی و ورزش در مفهوم کلی کلمه، یک پدیده اجتماعی است که با اعتلای آن ،روابط افراد جامعه و سلامت جسم وروح آنها استحکام می یابد .بنابراین ،روابط اجتماعی و تربیت بدنی وورزش بر یکدیگر تاثیر متقابل دارند و در تامین بهداشت روانی دانش آموز وهمچنین در جهت گیری مطلوب جامعه بسیار موثر می باشد .فعالیتهای ورزشی فرصتی را ایجاد می کند که افراد با تعامل یکدیگر هدفها را مشخص می کند ووظیفه ای را به عهده گرفته واز نتیجه کار گروهی بهرمند می شوند . در این میان، فعالیت بدنی به عنوان یکی از اجزای مهم تربیت بدنی ،دارای نیروی بالقوه ای است که به کودکان ونوجوانان در بر قراری رابطه بهتر و ایجاد یک نیروی اجتماعی پویا در جامعه کمک می کند.
تربیت بدنی وورزش به عنوان وسیله ای موثر جهت پاسخ به نیازهای روانی محسوب می گردد که کودکان ونوجوانان می توانند با بهره گیری ازآن به ارضای نیازهای خود بپردازد و تمایلات درونی خود رابیان دارد . همچنین کسب تجربیات لازم در زمینه های گوناگون فعالیتهای ورزشی مطابق با استعداد و علاقمندی خود،کودکان و نوجوانان را قادر می سازد تا به شیوه ای مثبت به ابراز خود بپردازد. مشارکت و همکاری کودکان در ارائه یک فعالیت ورزش جمعی وسیله ای مناسب جهت ارضای تمایلات تعلق به گروه وتقویت روح تعاون وحس همکاری در آنان به شمار می رود .این عامل ،شرایط مناسبی جهت ابراز محبت متقابل وبهره گیری از محبت یکدیگررا فراهم می آورد. علاوه بر این اثار وفعالیتهای سودمند ورزش موجب افزایش دانش واطلاعات ،راهنمای غیرمستقیم درحل مشکلات وآشکار نمودن نحوه نگرش صحیح به امور و عواقب ناگوار می گردد.لذا ورزش تاثیراتی مطلوبی در ارضای نیازهای شناختی وپرورش روح زیباشناسی فرد خواهد داشت و از این طریق بر احساس امنیت کودکان ونوجوانان می افزاید و موجبات کاهش و رفع فشارها،بر طرف کردن ترسها واضطرابها،گشودن عقده هاو کسب رضایت وتامین بهداشت روانی کودکان ونوجوانان می کند. اینجانب …..در طرح فوق تصمیم دارم از طریق طرح ها و راهکار های مختلف به راغب سازی دانش آموزان در فعالیت های بدنی هدفمند بپردازم.
بیان وضعیت موجود :
اینجانب ….. دبیر ورزش آموزشگاه …. مدت …سال است که در آموزش و پرورش در حال خدمت هستم و هم اکنون در سمت دبیر ….در این آموزشگاه به دانش آموزان در حال خدمت رسانی می باشم. پس از چند جلسه که در این مدرسه مشغول شدم متوجه شدم که دانش آموزان این مدرسه به درس بازی و مهارت و ورزش علاقه ای نشان نمی دهند و حرکات ورزشی را بسیار کند انجام می دهند. و بیشتر والدین از هر معلمی وضعیت درسی فرزند خود را جویا می شوند به جز معلم ورزش!
ورزش و زنگ ورزش در مدارس، زمینه هایی ابتدایی برای شناسایی استعدادهایی است که می توانند در آینده یکی از ملی پوشان و مدال آوران ورزش ایران در رشته و عرصه ای مختلف باشند. البته اگر معلم ورزش از شیوه های استعدادیابی آگاه باشد.به همین دلیل تصمیم گرفتم به کمک ابتکارات حرفه ای و فردی دانش آموزان را به این امر مهم راغب سازم.
شناسایی مسئله :
آپارتمان نشینی و رواج انواع و اقسام وسایل الکترونیکی در میان کودکان، این روزها یکی از نگرانی های مهم خانواده هاست. این موضوع محدود به کشور ما نیز نیست و بی تحرکی کودکان پدیده ای جهانی است که هر روز توسط کارشناسان و دست اندرکاران، آمار جدیدی از آن ارائه می شود. اما کمبود فضاهای ورزشی از یک سو و گرانی امکانات و کلاس های ورزشی از سوی دیگر بسیاری از کودکان ایرانی را از ورزش محروم کرده است. موضوعی که وزارت آموزش و پرورش را به فکر انداخته با ایجاد امکانات درون و برون مدرسه گامی در جهت رفع این مشکلات بردارد.
در هزاره سوم و با افزایش گرایش به شهرنشینی و بالطبع آپارتماننشینی و همچنین زندگی ماشینی با پدیده کمیتحرک در افراد جامعه مواجهیم که این موضوع خاص کشور ما نیست و در اکثر جوامع مدرن نیز به چشم میخورد. این کمبود فعالیتهای بدنی دانشآموزان را نیز درگیر کرده و هماکنون آثار آن در کشور ما بوضوح قابل مشاهده است. بروز و ظهور فناوریهای مدرن و توجه افراد به غذاهای ناسالم مانند فستفود و نوشابه باعث کمتحرکی و چاقی در بخشی از نوجوانان شده است. از سوی دیگر در مدارس ایران خیلی کم به درس تربیت بدنی اختصاص یافته که در آن بیشتر بحث آموزش و مهارت مطرح است و محدودیتهای حرکتی را که زندگی جدید به کودکان تحمیل میکند، جبران نخواهد کرد.
برای فعال نمودن دانش آموزان از لحاظ بدنیباید همه دستگاههای فرهنگی و اجتماعی، والدین و اولیای مدرسه در یک همکاری مشترک برای رفع این مشکل اقدام کنند تا با فرهنگسازی صحیح تحرک در زندگی افراد جامعه بیشتر شود. اما به هر حال با توجه به اینکه وظیفه آموزش و پرورش تربیت نسل است، در این زمینه نیز احساس مسئولیت بیشتری کرده و با طراحی برنامههای مختلف سعی در تغییر این رویکرد دارد. بر این اساس تلاش کردیم با تغییر رویکرد از برگزاری المپیادهای ورزشی سراسری و برنامههای ورزشی استانی به طرف برنامههای مدرسهمحور حرکت کنیم. این اقدامات بر اساس اجرای سند تحول بنیادین آموزش و پرورش و مباحث دانشآموزمداری و مدرسهمحوری است.
اگر منظومهای برای این برنامهها در نظر بگیریم محور این منظومه دانشآموز و مدرسه است. اولین حلقه برنامهها، کلاس درس تربیت بدنی است که تلاش میکنیم در محتوای برنامهها، منابع انسانی و فضای ورزشی به طرف بهبود شاخصها حرکت کنیم. در عین حال با طراحی برنامههای تکمیلی به عنوان حلقه مکمل کلاس تربیتبدنی گامی در جهت افزایش تحرک و فعالیت بدنی دانشآموزان برداریم. بهطور مثال همه ساله 3.5 میلیون دانشآموز با راهبری اولیای مدرسه و حمایت و مشارکت والدین و دستگاههای درون و برون سازمانی با شرکت در المپیادهای ورزشی حرکتی را طرحریزی میکنند که همه مدارس درگیر این شور و نشاط میشوند. بررسیها نیز نشاندهنده موفقیت این برنامه است.
همه اینها در حالی است که ورزش و به خصوص معلم ورزش نقش مهم و تاثیرگذار در امر اهداف آموزشی و سلامت دانش آموزان دارند. به همین دلیل است که از سالیان دور معلم ورزش به خصوص در کشورهای پیشرفته اگر نقش و جایگاهی مهم تر و برجسته تر از سایر معلمان نداشته باشد، نقش کم اهمیت تر ندارد.
معلم ورزش ارتباط مستقیمی با توسعه سلامت جسمی و روانی دانش آموزان و آموزش شیوه های صحیح زندگی سالم دارد. ارزیابی سلامت جسمی اولیه و بهبود شاخص های سلامت دانش آموزان، بهبود مهارت های حرکتی و ورزشی آنها از وظایف معلم ورزش است.
به همین دلیل درکشورهای پیشرفته که آموزش پرورش پیشرفته ای هم دارند، برای معلم ورزش جایگاهی برابر با سایر معلمان در نظر گرفته می شود و نقش هایی مانند سازماندهی و اجرای دقیق فوق برنامه ها هم به معلم ورزش نسبت داده می شود. فوق برنامههایی تفریحی آموزشی که از مسابقات و تمرینات داخل مدرسه تا خارج از مدرسه را در برمیگیرد.
با همه اینها جایگاه اصلی معلم ورزش هنوز در کشورمان شناخته و ایجاد نشده است. البته اوضاع نسبت به گذشته بهتر شده اما هنوز تا رسیدن به نقطه عالی راه زیادی مانده است.
همه اینها نیازمند آن است که جایگاه معلمان ورزش در آنجایی که باید باشد، حفظ شود. چرا که اگر معلم دیگری که فاقد مهارتهای ورزشی باشد و غیر متخصص، می تواند موجب بی توجهی دانش آموزان به ورزش و سلامتی در بزرگسالی شود.
ورزش و زنگ ورزش در مدارس، زمینه هایی ابتدایی برای شناسایی استعدادهایی است که می توانند در آینده یکی از ملی پوشان و مدال آوران ورزش ایران در رشته و عرصه ای مختلف باشند. البته اگر معلم ورزش از شیوه های استعدادیابی آگاه باشد. بنابراین معلمان ورزش باید به گونه ای تربیت شوند که بتوانند مهارت های لازم برای تاثیرگذاری به عنوان "معلم ورزش" را به دست آورند.
مجموعه این مباحث تاکید و تاملی بر شناخت و ایجاد جایگاه شایسته معلم ورزش در مدارس است.لازم است نگرش ها نسبت به معلم ورزش و زنگ او تغییر کند. باید جایگاه معلم در راستای جایگاه معلمان سایر دروس قرار گیرد. کاملا برابر و چه بسا در بسیاری موارد بالاتر از سایرین. برای رسیدن به این منظور مهمترین اقدام تلاش برای تغییر نگرش مسوولان و خانواده ها نسبت به معلم ورزش و درس ورزش است. در گام بعدی ایجاد نظام آموزشی مناسب در تربیت معلم ورزش مجهز به مهارت های لازم در ایفای نقش های یاد شده است و در گام دیگر، ایجاد نظام شرایط احراز در جذب و به کارگیری بهترین گزینه های ممکن در این شغل حساس و بسیار مهم است.
البته در کنار این موارد باید به مشکلات مدارس و کمبود فضاهای ورزشی هم اشاره کرد که متاسفانه در اکثر مدارس ما فضاهایی برای ورزش کردن دانش آموزان وجود ندارد و همین امر دست معلمان برای انجام وظیفه به معنای واقعی را بسته است.
جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات
از روشهای مشاهده ، مصاحبه برای جمع آوری اطلاعات در این پژوهش در شواهد یک و دو استفاده شده است.
شاخص های کیفی وضعیت موجود
امسال باکمک مدیر مدرسه سعی کردیم با دادن نمره ی تشویقی و کارت امتیاز دانش آموزان را به شرکت در فعالیت های تربیت بدنی علاقه مند کنیم اما با گذشت 3 ماه از سال تحصیلی همچنان تعداد کمی از دانش آموزان در فعالیت های ورزشی شرکت میکردند و علاقه ی چندانی به شرکت در فعالیت های ورزشی نداشتند و در بیشتر مواقع انتظامات مدرسه مجبور میشد با توسل به اجبار همچون نوشتن نام و کم کردن نمره انضباطشان و یا دادن اسامی به دفتر مدرسه ، مجبور میکردند که آنها در فعالیت های ورزشی شرکت کنند و بعضی از بچه ها در حیاط یا زیر میز کلاس ها قایم میشدند تا خودشان را از چشم انتظامات مدرسه و یا معلمان و کادر مدرسه مخفی کنند و بدین ترتیب در فعالیت های ورزشی شرکت نکنند
شاخص های کمی وضعیت موجود
میزان علاقه مندان و شرکت
کنندگان در فعالیت تربیت بدنی
مهر وآبان
آذر
دی
20%
30%
50%
جدول میزان علاقه مندان و شرکت کنندگان در فعالیت های ورزشی در 4 ماه اول سالتحصیلی (جدول شماره1)
با مشاهده وضعیت کیفی و کمی شواهد موجود و همچنین با توجه به تجربیاتی که کسب کرده بودم متوجه شدم که این اقداماتی که تا حالا خودم وسایر همکاران در مورد جذب دانش آموزان به فعالیت های ورزشی انجام داده ایم کافی نیست و باید دلایل این مشکل و عدم علاقه ی دانش آموزان به فعالیت های ورزشی را باکمک خود دانش آموزان و اولیا وهمکاران محترم پیدا کنم و تا حد توان این مشکل را حل کنم .
1- مصاحبه:
ابتدا درمورد اهمیت فعالیت های ورزشی و همچنین در مورد اینکه چرا بعضی ها دوست ندارند در فعالیت های ورزشی شرکت کنند؟ به نظر شان چه کار هایی باید انجام شود تا همه در فعالیت های ورزشی شرکت کنند؟ میزان همکاری پدر و مادرشان با آن ها جهت شرکت در فعالیت های ورزشی چگونه میباشد؟ ؟ سوالاتی از این قبیل از دانش آموزان پرسیده شد و دانش آموزان پاسخ های گوناگونی ارائه دادند که این پاسخ ها را به طور خلاصه یاد داشت کردم. وبا اساتید و مشاورین و همکاران محترم مصاحبه کرده و اطلاعاتی در این زمینه به دست آوردم.
2- برگزاری جلسه همکاران
جلسه ای با همکاران هم پایه برگزار کردیم و در مورد عدم علاقه ی بعضی از دانش آموزان به فعالیت های ورزشی با همکاران بحث و گفتگو کردیم آنها نیز متوجه این موضوع شده بودند و عقیده داشتند که دبیر ورزش بدون همکاری معلمان هر کلاس به تنهایی نمی تواند در این امر مهم موفق شود و در پایان نتیجه گرفتیم که برای موفق شدن در این کار باید جلسه ای با اولیا ی دانش آموزان داشته باشیم و آگاهی های لازم را در مورد چگونگی همکاری آنها با دانش آموزان و اهمیت فعالیت های ورزشی به آنها بدهیم.
3- پرسش نامه
با توجه به پاسخ هایی که دانش آموزان در پاسخ به سوالات مصاحبه داده بودند لازم دانستم که پرسش نامه ای تهیّه کنم و اطلاعاتی را در این زمینه از اولیا بدست آوردم.
4- مطالعه
مطالعه ی کتابها، مجلات و تحقیقاتی که در این زمینه کار شده بود،که عنوان بعضی از آنها در منابع و ماخذ ذکر شده است نیز، راه حل هایی یافت شد.
5- مشاهده
یکسری از اطلاعات را با مشاهده مکرری داشتم به دست آوردم و از این طریق صحت نظر های ایشان در رابطه با پاسخ سوالات تایید گردید.
پس از بررسی اطلاعاتی که از طریق مصاحبه و پرسش نامه و مطالعه و مشاهده و نظریه های همکاران سایر مدارس و معاونان و مدیریت آموزشگاه و مشاوران امر به دست امد اطلاعات حاصل از این فرایند مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و مواردی که باید در این زمینه تغییر و اصلاح یابد معین شد، خلاصه ی یافته های تجزیه وتحلیل به شرح زیر میباشد:
ترس از شکست و تمسخر از جانب همکلاسی ها/برنامه ریزی های اشتباه در امر ورزش/عدم وجود امکانات ورزشی لازم برای دانش آموزان و کمبود فضاهای ورزشی مناسب/معلولیت ها و محدودیت های جسمی دانش آموزان.
برخی از داده های حاصل از ابزار و فنون دیگر:
ناتوانی در یادگیری مهارت های ورزشی و عدم اعتمادبه نفس/سستی و تنبلی دانش آموز/نبود فرهنگ سازی در حیطه مسائل ورزشی و نهادینه نشدن امر ورزش در خانواده/رفتار نامناسب مربی تربیت بدنی و نداشتن رابطه ی گرم بادانش آموزان.
طرح /ابتکار به کار گرفته شده و ویژگی آن
طرح حیاط پویا ـ حیات پایا
یکی از طرح هایی که برای افزایش تحرک در بین دانشآموزان در نظر گرفته شده طرح حیاط پویا ـ حیات پایاست که به این طرح براساس مطالعاتی که روی کشورهایی که توانستند کمتحرکی را کاهش دهند، دست یافتیم. در این طرح در کف حیاط مدارس و روی دیوارهای حیاط مدرسه خطوط پرش طول و ارتفاع و دوایری رسم میشود تا دانشآموزان را برای حرکت بیشتر ترغیب کند. بسیاری از مدارس این اقدام را انجام دادند و شاهدیم که در طول زنگ تفریح دانشآموزان دائم در حال جست و خیز و پریدن و جهیدن هستند بدون اینکه نیازی به هدایت آنها یا حضور مربی باشد.
ایجاد ورزش صبحگاهی
طرح دیگری که در این زمینه داریم، طرح ورزش صبحگاهی است براساس این طرح اول صبح آهنگهای خاص ورزشی در ساعت معین پخش خواهد شد و همه دانشآموزان در آن ساعت به ورزش صبحگاهی میپردازند. این حرکت نیز توسط خود دانشآموزان اداره میشود.
طرح مدرسه قهرمان
در این طرح که مسیر ترقی دانشآموزان نخبه را تسهیل میکند، مدارس شرکتکننده در مسابقات ورزشی با نام و برند مدرسه در مسابقات منطقهای، استانی و کشوری شرکت میکنند. البته براساس تمهیدات پیشبینی شده در هر مرحله، سهمیهای برایشان در نظر گرفته شده که از دانشآموزان دیگر مدارس به عنوان یار کمکی استفاده کنند. در این طرح هر مدرسه مسئولیت اعزام تیم را خود برعهده دارد که در این صورت کار پخش میشود و امکان مدیریت مناسب وجود دارد. ضمن اینکه جریان آموزشی و پرورشی مدرسه ادامه مییابد و دست حمایتی و تربیتی مدرسه از پشت دانشآموز در طول مسیر ترقی آنها برداشته نمیشود.
▪ تابلوی اعلانات ورزشی:
یکی از روشهایی که موجب افزایش جاذبه درس تربیت بدنی در مدارس می شود نصب یک تابلوی اعلانات ورزشی است که می توان از طریق آن اطلاعات جدید ورزشی،اخبار و…. را به دانش آموزان ارائه کرد.
▪ اعلام سایت های مختلف ورزشی:امروزه با گسترش اینترنت در سطح جهان ودست یابی راحت وآسان به آن می توان از این طریق دانش آموزان را به ورزش کردن ترغیب کرد به این صورت که سایتهای ورزشی را به دانش آموزان معرفی نمائیم.
▪ بر گزاری مسابقات ورزشی:
مسابقات می تواند در سطوح مختلف اجرا شود،از سطح یک کلاس گرفته تا سطوح بالاتر:آموزشگاه،ناحیه،استان و کشور که هم اکنون در مقاطع مختلف اجرا می شود اما نکته ای که مورد توجه است این است که این مسابقات هنوز جایگاه واقعی خود را در بین دانش آموزان پیدا نکرده واین نشانه ضعف ونقص در برنامه ریزی می باشد. چرا که برگزاری اینگونه مسابقات فقط دانش آموزان برتر شرکت کننده را فرا می گیرد حال آنکه بد نیست اگر مسابقاتی جهت دانش آموزان دیگر ویا تماشا گران ومشوقّین که به مسابقات می آیند برگزار گردد وبرای دیگر دانش آموزان نیز ایجاد انگیزه نماید ودر واقع یک فرهنگ سازی اصولی برای تماشا گران ودانش آموزان غیر فعّال گردد.
▪ ایجاد انگیزه برای مطالعات ورزشی:
در حال حاضر بسیاری از کتب ورزشی مفید وجود دارند که به امر تربیت بدنی از دیدگاه خاص و ویژه ای می نگرند وعلاوه بر آنها می توان از مجلات وروزنامه ها وهفته نامه های معتبر ومعروف ورزشی نام برد،کارشناسان تربیت بدنی آموزش وپرورش می توانند با در اختیار قرار دادن این منابع عظیم نقش مهمی در ترغیب دانش آموزان به ورزش ایفا کنند.از جمله عوامل ایجاد کننده انگیزه:خبر رسانی واطلاعات عمومی ورزشی وتربیت بدنی وبرگزاری مسابقات اطلاعات عمومی ورزشی می باشد.
▪ ارائه مشاوره جهت جدول برنامه ریزی شده:همان طور که امروزه مراکز مشاوره ای گوناگونی در ابعاد مختلف روانشناسی،جامعه شناسی و…. وجود دارند ارئه مشاوره به دانش آموزان برای داشتن برنامه ای زمان بندی شده برای انجام فعالیت های ورزشی کمتر به چشم می آید.
▪ چاپ نشریات ورزشی توسط دانش آموزان:ایجاد یک محیط رقابتی برای دانش آموزان یک آموزشگاه یا ناحیه ویا استان در مورد چاپ نشریات ورزشی دانش آموزی می تواند در بسیاری از موارد موجب افزایش جاذبه درس تربیت بدنی گردد.
▪ ایجاد یک سایت ورزشی برای آموزشگاه:
با ایجاد یک سایت ورزشی وبا کمک دانش آموزان مطالب مختلف ورزشی گردآوری می شود وبدین ترتیب موجب گسترش جاذبه درس تربیت بدنی می گردد.
▪ اهدای جوایز ورزشی:
در بسیاری از مدارس رسم بر این است که از دانش آموزان برتر رشته های مختلف درسی ،هنری،فرهنگی و….تقدیر به عمل می آید وبه آنها جوایزی اهدا می گردد.چرا در این میان اهدای جوایز ورزشی بسیار نادر است؟تربیت بدنی می تواند با مرسوم کردن این شیوه نقش مهمی را در ترغیب وتشویق دانش آموزان به سمت وسوی ورزش ایفا کند.
▪ کاهش ارزش بازیهای رایانه ای:
شاید این مورد را نتوان جزء وظایف تربیت بدنی دانست،اما باید توجه داشت مادامیکه این گونه بازیها در بین دانش آموزان رونق واهمیت دارد،آنها کمتر به ورزش روی می آورند،اما با کم رنگ جلوه دادن نقش اینگونه بازیها وهمزمان با ارائه گزینه ورزش به دانش آموزان می توان انگیزه قابل توجهی در جذب آنها به ورزش ایجاد کرد.
▪ برگزاری مسابقات فرهنگی ،هنری در محدوده ورزشی:به عنوان مثال می توان به مناسبت های مختلف مسابقاتی در سطح آموزشگاه ویا ناحیه ویا استان تحت عنوان عکاسی با موضوع ورزشی برگزار کرد ویا عناوین دیگر از قبیل:طنز-کاریکاتور-نقاشی و….
▪ برگزاری نمایشگاه های ثابت یا دوره ای:
این نمایشگاه ها شامل:
۱)عرضه محصولات ورزشی با کیفیت وقیمت مناسب
۲) آثار ابداعات، اختراعات،تالیفات،ترجمه ها و….دانش آموزان ویا مربیان تربیت بدنی است.
▪ برگزاری مسابقات ورزشی همگانی:برگزاری چنین مسابقاتی موجب افزایش شور ونشاط وروحیه ورزشی در بین دانش آموزان می گردد.در حال حاضر این مسابقات در سطح بسیار محدودی اجرا می شود.
▪ معرفی مکانها،باشگاه ها وکلوپ های معتبر ورزشی:کارشناسان تربیت بدنی می توانند در یک تحقیق گسترده سالنها ومکانها وباشگاه های ورزشی معتبر ومفید همجوار وغیره را به منظور استفاده دانش آموزان شناسایی ومعرفی نمایند.
چگونگی اجرا و نتایج حاصله
▪ بستر سازی مناسب:
منظور از بستر سازی مناسب،فراهم آوردن امکانات کافی برای دانش آموزان است تا رشته مورد علاقه خود را انتخاب نمایند.گرچه این بحث بسیار تکراری است اما نباید فراموش شود که مهمترین مسئله نیز هست.
▪ تمرین دادن دانش آموزان در زمان بندی خاص:
یعنی اینکه با ارائه یک برنامه خاص به دانش آموزان مستعد در زمینه ورزشی،آنها را علاوه بر زنگهای ورزش در دیگر اوقات هفته نیز تمرین دهیم ویک آموزش منظم،متداول وبا برنامه برای هر دانش آموز مستعد داشته باشیم.(منظور ایجاد کانون های ورزشی خود گردان آموزشگاه با تامین بودجه مالی آن می باشد).
▪ گزینش ژنتیکی:
در برخی از فعالیت های ورزشی وجود سابقه موفق در خانواده ونزدیکان یک دانش آموز می تواند نقش مهمی در موفقیت وی ویا ایجاد انگیزه در وی داشته باشد.البته سرمایه گذاری وکشف استعدادهای ورزشی در بین دانش آموزان با فیزیک بدنی مناسب جهت رشته ورزشی خاص لازم وضروری می باشد.
▪ استفاده از دانش آموزان متخصص:
معمولا در مدارس،دانش آموزانی هستند که در رشته خاص ورزشی تجارب ارزشمندی دارند ومی توان در قبال ارائه خدمات به آنها،در آموزش وتمرین سایر دانش آموزان از آنها استفاده نمود.
▪ ایجاد کمیته های حمایت:
منظور کمیته هایی است که بتوانند دانش آموزان علاقه مند وبا استعداد را شناسایی وآنها را تحت پوشش وحمایت خود قرار دهند.چه از نظر کیفیت بهتر آموزش و چه از نظر مالی.
▪ بازدید از اماکن ورزشی ومسابقات مختلف ورزشی:می توان با برنامه ریزی صحیح، دانش آموزان را جهت تشویق به مسابقات برد ویا از اماکن وباشگاه های ورزشی بازدید نمایند.
▪ تعیین الگوی پیشرفت:
متاسفانه الگوی مشخص ودقیقی برای بالا بردن کیفیت بازی و ورزش دانش آموزان در مدارس ویا ناحیه وجود ندارد وفقط به هنگام مسابقات این دانش آموزان مورد توجه قرار می گیرند.می توان با تعیین یک الگوی مناسب پیشرفت،آمادگی لازم را در دانش آموزان حفظ کرد.مثلاً هر چند وقت یکبار ورزشکار موفق ونمونه شهرستان،استان ویا ملی را به آموزشگاه دعوت نماییم تا در بین دانش آموزان لحظاتی را سپری نماید.
▪ استفاده تمام دانش آموزان از امکانات ورزشی ناحیه(سالنها،زمین چمن و…):
حتی اگر در سال تحصیلی یکبار تمام دانش آموزان بتوانند از امکانات استفاده نمایند، تاثیر فراوانی در روحیات وانگیزه دانش آموزان خواهد داشت.
▪ نظر خواهی برای تهیه امکانات ورزشی ودیگر فعالیت های تربیت بدنی:
بهتر است نظرخواهی از دانش آموزان،اولیاء،مدیران،مربیان تربیت بدنی وسایر معلمین در سطح وسیع وگسترده انجام پذیرد.
▪ تالیف وتدوین کتاب تربیت بدنی وتدریس آن به دانش آموزان:
به عنوان بخشی از نمره درس تربیت بدنی که کاملاً تخصصی بوده وفقط مربیان تربیت بدنی تحصیل کرده قادر به تدریس آن باشند.
▪ افزایش ساعات درس تربیت بدنی:
در حال حاضر فقط اخبار آن را شنیده ایم وبا برنامه ریزی صحیح همانند کشورهای توسعه یافته هر روز حدود یک ساعت دانش آموزان ورزش نمایند.
از میان راهکار هایی که اسم برده شد تصمیم گرفتم ابتدا به طرح حیاط پویا بپردازم. بنا بر این یکسری خط کشی های هدفمند در آموزشگاه انجام دادیم. و به کمک مدیر آموزشگاه تعدادی ابزار و وسایل ورزشی در آموزشگاه گذاشتیم که دانش آموزان می توانستند در ساعاتی که من هم حضور نداشتم به فعالیت بدنی هدفمند بپردازند.. مورد دوم این بود که ورزش صبحگاهی را نهادینه ساختیم و هر روز صبح بعد از نواختن آهنگ های آرام دانش آموزان به صورت خودجوش به ورزش صبحگاهی می پرداختند که این خود تاثیر بسزایی در آنها ایجاد نموده بود. و از دیگر راه کار های به خدمت گرفته شده می توان موارد زیر را نام برد:
پوشیدن کفش و لباس ورزشی مناسب توسط معلم/ برقراری ارتباط صمیمی با دانش آموزان و داشتن روابط دوستانه با آنها/در نظر گرفتن تفاوت های فردی در سازمان دهی/بهره گیری از روش تدریس نوین/استفاده بهینه از وسایل آموزشی و کمک آموزشی و استفاده ازcd /زمان بندی فعالیت های پیش بینی شده در مراحل مختلف طرح درس./ توجه به ارزشیابی مستمر دانش آموزان.
نتایج حاصله
1- بعد از انجام هر فعالیت شاهد تغییر و تحول در روحیه دانش آموزان بودم.
2- دانش آموزان بدون گفتن ما و بدون استفاده از زور و با علاقه ورغبت در فعالیت های ورزشی شرکت میکردند.
3- ارزشیابی مدیر محترم از دانش آموزان به طور مستمر از لحاظ کمی و کیفی و احساس رضایت و خوشحالی ایشان از وضعیت پیش آمده.
4- اولیای دانش آموزان به صورت شفاهی و کتبی اعلام میکردند که از فرزندانشان راضی هستند و از این بابت احساس خوشحالی می کردند و تقدیر و تشکر میکردند.
5- از روش هایی که به کار میبردم دانش آموزان و اولیا و همکاران استقبال میکردند.و خیلی برای آنها جالب و نو بود.
6- آگاهی های دانش آموزان و اولیا در مورد اهمیت فعالیت های ورزشی افزایش یافته بود.
7- دانش آموزان به خاطر جایزه و کارت و شکلات در فعالیت های ورزشی شرکت نمیکردند چرا که عملا مشاهده کردم با حذف همه ی این ها و جایگزین کردن روش های جذاب باز در فعالیت های ورزشی شر کت میکردند.
8- تعداد شرکت کنندگان کلاس در فعالیت های ورزشی به صد در صد رسیده بود.
9- همکاران به علت موفقیت در کارم تقدیر و تشکر می کردند.
ردیف
نام فعالیت ها
تعداد شرکت کنندگان و علاقه مندان به فعالیت های ورزشی بعد از انجام هر فعالیت
1
ابتدای سال تحصیلی
20%
2
بعد از دادن کارت امتیاز ونمره ی تشویقی
25%
3
برگزاری جلسه با اولیا و ونوشتن تحقیق توسط دانش آموزان در مورد اهمیت فعالیت های ورزشی
50%
4
اجرای رویکرد الگویی و توجه به تشویق های کلامی و طرح تشکر کتبی از همکاران
70%
5
استفاده از روش های غیر مستقیم و متنوع برای آموزش تربیت بدنی
80%
6
اجرای راه حل های جدید مشارکتی
بالای 90%
پس از اجرای راه حل های جدید ، با توجه به مشاهدات خود و نظرات مدیر و معلمان و انجمن اولیا و مربیان و همچنین توجه و بررسی آمار و ارقام دانش آموزان شرکت کننده در فعالیت های ورزشی،طناب زنی 4، اجرای ورزش صبحگاهی ،همچنین پوشیدن لباس های ورزشی و کاور ورزشی و انجام نرمش به منظور گرم کردن عمومی قبل از انجام فعالیت های ورزشی متوجه تغییرات مثبتی در میزان استقبال آنان از فعالیت های ورزشی از لحاظ کمی و کیفی شدم. مقایسه میزان شرکت دانش آموزان در قبل از اجرای طرح و پس از آن نشان داد که علاقه دانش آموزان به نسبت زیاد شده است . بر اساس مصاحبه ای که با خانواده ی دانش آموزان داشتم اذعان داشتند فرزندانشان صبح زود از خواب بیدار می شوند و صبحانه می خورند و با شور و شوق برای انجام ورزش صبحگاهی راهی مدرسه می شوند و همکاران نیز اعلام کردند که علاقه ی دانش آموزان به درس زیاد شده و نمرات بهتری کسب کرده اند.
عادلانه بودن ارزیابی (اعتبار بخشی)
مدیر محترم چندین بار به طور تصادفی ار دانش آموزان ارزشیابی بعمل آورد و وقتی تعداد شرکت کنندگان تربیت بدنی هر کلاس را بررسی میکرد مشاهده میکرد که تعداد شرکت کنند گان کلاس من روز به روز افزایش می یابد بطوری که بعد از اجرای روش های متنوع و جذاب این تعداد به صد در صد رسیده بود که مدیر محترم چندین بار مقابل سایر همکاران مدرسه تقدیر و تشکر کرد.
اولیای محترم با نوشتن نامه یا بصورت شفاهی احساس رضایت خود را اعلام می کردند و تشکر و قدر دانی می کردند.
باز ساخت یا بهسازی عمل
1- این طرح باعث شد که اطلاعاتم را در مورد ورزش در دانش آموزان و مراحل رشد بدنی آنها بالا ببرم
2- ابتدا برای بالا بردن آگاهی دانش آموزان در مورد آثار و اهمیت ورزش از روش تحقیق استفاده می کردم که بعد متوجه شدم که این روش به علت یکنواخت بودن برای بچه ها جالب نیست در نتیجه تصمیم گرفتم برای این کار از روش های جذاب و متنوع و ابتکاری استفاده کنم
3- همچنین خود و همکارانم به این موضوع پی بردیم که اقدامات مربی و مدیر مدرسه برای ترغیب دانش آموزان به ورزش کافی نیست باید همه معلمان در این مورد تلاش کنند.
4- استفاده از روش های یکنواخت و مستقیم برای ترغیب دانش آموزان مناسب نیست بلکه بهتر است از روش های غیر مستقیم و تلفیقی از چند روش استفاده شود.
هدف اصلی تربیت بدنی ( که با هدف کلی آموزش و پرورش یکسان است ) تربیت همه جانبه کودکان و کودکان به عنوان افراد مفید و مسئولیت پذیر جامعه است . بنا براین برنامه آموزشی باید به قدری اساسی و فراگیر باشد که کودکان بتوانند معلومات و تجربه های لازم را برای رسیدن به اهداف مقدس آموزش و پرورش کسب کنند .بنابراین برنامه های تربیت بدنی باید از نظر پرورش صحیح کودکان و کودکان دارای ویژگیهای زیر باشد :
1- فرد را از نظر آمادگی بدنی به سطح مطلوب برساند ، یعنی بتواند آمادگی وکارایی بدن را تضمین کند .
2- فرد بتواند به کمک آن در کاربرد بدن خود تسلط کامل داشته باشد و مهارتهای لازم را کسب کند .
3- صفات ومحاسن اخلاقی و اجتماعی را ایجاد کند .
4- مهارتهای ایمنی و عادتهای سالم را ایجاد کند .
5- برای ایام فراغت ، برنامه سالم مفید داشته باشد .
6- باعث اعتماد به نفس شود .
7- از برنامه های آموزش و ورزشی ، نتایج انسانی و تربیتی بدست آورند .
اهداف عمده تربیت بدنی :
1- هدفهای توسعه و رشد اندامی : منظور از آن ایجاد قدرت جسمانی از راه رشد و توسعه دستگاههای مختلف بدن است یا به عبارت دیگر توجه به این هدف معطوف به نیرومندی و آمادگی جسمانی می باشد .
2- هدف توسعه و رشد عصبی ، عضلانی ( حیطه روان – حرکتی ) : منظور از آن دور ریختن حرکات اضافی و بیهوده در اجرای مهارتهای بدنی و انجام آن حرکات با تبحر و استادی و زیبایی و ظرافت و با صرف حداقل انرژی ممکن در مرحله اجرا ء
3- هدف توسعه و رشد تفسیری (حیطه شناختی ) : توسعه و رشد تفسیری در بر گیرنده معلومات ، قضاوتها ، درک و تشخیص و ارزشهایی است که با اجرای فعالیتهای جسمانی همراهند و منظور از آن گرد آوری معلومات ضروری برای پر بار تر کردن زندگی ، توانایی اندیشه و تفسیر و تحلیل شرایط و اوضاعی است که فرد در زندگی روزمره خود دائما با آن مواجه می شود . همچنین معلومات بهداشتی ، پیشگیری از بیماریها ، قوانین و مقررات رشته های ورزشی ، روابط انسانی و غیره نیز در این حیطه قرار می گیرند .
4- هذف توسعه و رشد فردی ، اجتماعی ( حیطه عاطفی ) : منظور سازگاری فرد با خود و با دیگران و نیز توسعه در رشد معیارهای رفتاری لازم برای یک شهروند خوب می باشد . تعالی این جنبه یکی از خدمات عمده تربیت بدنی به جوامع بشری است .
در این قسمت به طور خلاصه به اهداف تربیت بدنی در دوره های مختلف تحصیلی و هر یک از حیطه های مذکور اشاره می گردد :
اهداف درس تربیت بدنی
حیطه شناختی :
1- آشنایی با وضعیت های صحیح بدنی درراه رفتن ،ایستادن،نشستن،حمل اشیاء
2- آشنایی با برخی رشته ورزشی رایج آموزشگا هی.
3- آشنایی با برخی عوامل ایجاد کننده صدمات ورزشی و نحو ه ی پیشگیری از آنها
4- آشنایی باآمادگی جسمانی وحرکتی و برخی از آزمو نهای آن.
5- آگا هی از اصول اساسی بهداشت ورزشی؛
6- شناخت قا بلیت ها و محدودیت های حرکتی .
7- آشنایی با اصول مبانی تربیت بدنی در حد د بستان.
حیطه روان – حرکتی:
1- توانایی انجام مهارتهای بنیادی (حر کات انتقا لی-حر کت غیر انتقالی -حرکات مها رتی)به شکل صحیح.
2- کسب توانا های ادراکی -حر کتی در پاسخ به محرک های مختلف و متنوع.
3- مهارت در برخی شیرین کاری ها و حرکات ریتمیک(حرکات تعادلی ،تقلیدی،تشبیهی،ابداعی مر بوط به رشته های ورزشی).
4- مهارت در انجام تمرینات آمادگی جسمانی وتندرستی؛
5- توانایی اجرای مهارتهای اولیه رشته های ورزشی رایج آموزشگاهی به ویژه ورزش های پایه.
6- مهارت در اجرای برخی بازی های د بستا نی و پرورشی.
7- مهارت در شناخت مفاهیم از طریق حرکت.
حیطه عاطفی:
1- علا قمندی به رعایت نظم و انضباط واحترام به حقوق دیگران؛
2- تمایل به رعایت نظافت وعادات بهداشتی؛
3- پرورش روحیه تعاون ،همکاری و مسئولیت پذ یری از طریق فعالیت های ورزشی؛
4- علا قمندی به رعایت اصول اسلا می و اخلا قی در سا عات درس تربیت بدنی و فعا لیت های ورزشی؛
5- علا قه به کسب آمادگی جسمانی و تندرستی ؛
6- تمایل به بهره مندی از سلا متی و تندرستی؛
7- تمایل به شرکت در بازی ها و فعالیت های گروهی؛
8- علا قه به کسب توسعه مهارت های ورزشی برای لذ ت بردن از فعا لیتها و غنی سازی اوقات فرا غت.
محدودیت ها
محدودیت هایی که بنده در این طرح و ابتکار با آنها سر و کار داشتم عبارت بودند از :
کمبود وسایل کمک آموزشی به اندازه مورد نیاز
عدم مشارکت کلیه دانش آموزان در این طرح
عدم همکاری کامل والدین
پیشنهادات
انتخاب راه حل های جدید برای حل مشکل با توجه به شواهد و مدارک موجود و اعتبار سنجی آن ها
اجرای راه حل های جدید، ر ا موفقیت آمیز نشان می دهد . به طوری که میزان استقبال آنها از 23 درصد به بیش از 90 درصد رسید.
اجرای برخی راه حل ها نیز با مشکلاتی مواجه شد که تغییرات آنها دست من نبود مثل عدم آسفالت حیاط مدرسه و خاکی بودن کف حیاط، کمبود امکانات ورزشی و نبود اتاق رخت کن برای تعویض لباس قبل و بعد از انجام ورزش و آماده شدن برای زنگ بعد و غیره که این امر باعث شد که میزان موفقیت کامل و صد در صد حاصل نگردد.باید پاره ای از وقت کلاس صرف ارزش های اجتماعی دانش آموزان شود اداره آموزش وپرورش بودجه ورزشی مدارس را افزایش دهد و باشگاه هایی برای این امر تدارک ببیند.دسته بندی یا گروه بندی، برای فعالیت های گروهی و درعین حال تمرین رهبری روش موثری است.
بهتر است معلم تربیت بدنی در ارائه اصول و مبانی ورزش و آموزش آن بیش از اندازه سخت گیر نباشد . پیشنهاد می شود والدین این دانش آموزان برای افزایش علاقه آنها به امر ورزش، فرزندان خود را در مراسم هایی که در سطح شهر با عنوان پیاده روی با خانواده برگزار می شود، مشارکت دهند.
پیشنهاد می شود معلم ورزش از موسیقی آرام در ورزش صبحگاهی و بعضی از ورزش ها استفاده کند.
"منابع و مآخذ"
1 – مهریار، امیر هوشنگ و یوسفی، فریده،(1369)، تشخیص و درمان بیماری های روانی در کودکان ، شیراز: انتشارات علامه طباطبایی.
2 – اف. فیت، هالیس (1369)، تربیت بدنی و باز پروری برای رشد، سازگاری و بهبود معلولان ، ترجمه ی تقی منشی طوسی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
3 – دلاکاتو، کارل، تشخیص و درمان دشواری های گفتار و خواندن، ترجمه ی نیمتاج زرین قلم، چاپخانه ی دفتر نشر فرهنگ اسلامی – چاپ اول ، 1371.
4 – ملکی (قاسم) حسن (1382)، مبانی و اصول تربیت، زنجان، انتشارات نیکان کتاب.
5 – رحیمی ارسنجانی، اسکندر ، (1380)، تربیت بدنی در مدارش، شیراز : انتشارات دانشگاه شیراز.
فهرست مطالب
مقدمه کوتاه 2
بیان وضعیت موجود : 2
شناسایی مسئله : 3
جمع آوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات 6
شاخص های کیفی وضعیت موجود 6
شاخص های کمی وضعیت موجود 6
طرح /ابتکار به کار گرفته شده و ویژگی آن 9
طرح حیاط پویا ـ حیات پایا 9
ایجاد ورزش صبحگاهی 9
طرح مدرسه قهرمان 9
چگونگی اجرا و نتایج حاصله 12
نتایج حاصله 15
عادلانه بودن ارزیابی (اعتبار بخشی) 17
باز ساخت یا بهسازی عمل 18
اهداف عمده تربیت بدنی : 19
اهداف درس تربیت بدنی 19
محدودیت ها 21
پیشنهادات 21
"منابع و مآخذ" 22
23