فصل اول
پرسش پژوهش
آیا هوش هیجانی کودکان کار و خیابان تفاوت معناداری با کودکان عادی 10 تا 15 سال دارد؟
فرضیه پژوهش
هوش هیجانی کودکان کار و خیابان تفاوت معناداری با هوش هیجانی کودکان عادی دارد.
اهداف پژوهش:
1-توصیف هوش هیجانی (EQ) کودکان کار و خیابان و عادی.
2-مقایسه تفاوت وش هیجانی (EQ) کودکان کار و خیابان بر اساس میزان معناداری
متغیر پژوهش
متغیر وابسته هوش هیجانی
متغیر مستقل: وضعیت کودک اعم از عادی یا کودک کار و خیابان بودن
تعریف نظری متغیرهای پژوهشی:
هوش هیجانی: هوش هیجانی متشکل از مولفه های درون فردی است که دارای پنج حیطه باشد خودآگاهی اداره هیجانها خودانگیزی هم حسی و تنظیم روابط (مایر و سالووی 1996)
کودک خیابانی
کودکانی که عمده وقت خود را بدون مدیریت بزرگسالان در خیابان ها می گذرانند (یونیسف)
کودک عادی:
کودکانی که از محبت پدر و مادر برخوردارند و تحت سرپرستی آنها در خانه و خانواده زندگی می کنند و می توانند از بیشتر امکانات رفاهی اجتماعی فرهنگی برخوردارند.
هوش هیجانی
نمره ای که کودک در پاسخ به پنج سوال باز پاسخ در رابطه با پنج محور خودآگاهی اداره هیجانها خودانگیزی هم حسی و تنظیم روابط کسب می کند.
کودک خیابانی
در پژوهش حاضر کودکان کار به کودکانی اطلاق می شود که سطح سنی آنها بین 10 تا 15 سال بوده و برای افراد معاش به شغل هایی نظیر دست فروشی، گل فروشی، فال فروشی، واکس زدن و… اشتغال دارند
کودک عادی:
کودکی که از خانواده و محبت آنها برخوردار است و تحت سرپرستی آنها زندگی می کند و به طور در دسترس در شهر تهران مورد انتخاب و آزمون قرار گرفته اند.
هدف پژوهش:
یکی از بزرگ ترین چالشهای بشری توسعه روابط معنی دار و رضایت در زندگی است. مادامی که فرد به نیازهای هیجانی خود و دیگران توجهی نکند. ارتباط موثری با افراد نخواهد داشت. (پتن به نقل از اعتصامی 82)
اهمیت موضوع پژوهش
بحث بر سر اهمیت هوش هیجانی پیوند میان عاطف، شخصیت را شامل می شود از دیدگاه ارسطو مشکل انسان در این نیست که از هیجان برخوردار است، بلکه آنچه اهمیت دارد مناسب بودن هیجان و نحوه ابراز آن است (کلمن 1998)
فـصل دوم
پیشـینه
ادبیات پژوهش : پیشینه هوش هیجانی را می توان در ایده و کسلر به هنگام تبیین جنبه های غیر شناختی هوش عمومی جست و جو کرد.
پیر (1984) نیز بر این باور بود که تفکر هیجانی بخشی از تفکر منطقی است و به این نوع تفکر یا به معنای کلی تر هوش، کمک می کند.
هوش هیجانی، احساس و تفکر را به کار می گیرد و موفقیت افراد را به زندگی بهترین نحو پیش بینی می کند (بس 1996 و هنگ 1996 به نقل از مایر سالوی و کارسو 2000)
عامل هوش عاطفی نوعی از با هوش بودن است. از دیدگاه روزبرگ (1992) هوش عاطفی از دو مولفه بینش فرد و استعداد فطری همدلی تشکیل شده است.
مولفه اول: بینش فردی در همه موقعیت ها و به طور حتم در تمام مراحل حل مسئله، تصمیم گیری و یا انجام تکلیف یادگیری شایان اهمیت است.
مولفه دوم: به هنگام انجام وظیفه و یا موقعیتی خاص در رابطه با دیگران ضرورتی یا به شکلی است که در چنین موقعیتی رابطه ای متقابل میان ما و دیگران وجود دارد. با وجود این احساس همدلی حتی در صورت عدم حضور فیزیکی دیگران می تواند مولفه ای ضروری و حساس باشد.
نظریه پردازان
با نگاهی به تعاریف متعدد هوش هیجانی دو خط نظری کلی را در این زمینه ی توان یافت. دیدگاه اولیه، هوش هیجانی را نوعی هوش تعریف می کند که هیجان و عاطفه را در بر می گیرد.
دیدگاه توانایی (پردازش اطلاعات)
اصطلاح هوش هیجانی اولین بار در سال 1990 از سوی رابرو مایر و سالووی به عنوان شکلی از هوش اجتماعی تعریف شد. الگوی اولیه آنها از هوش هیجانی سه حیطه از توانایی ها را شامل می شود.
1-ارزیابی و ابراز هیجان:ارزیابی و ابراز هیجان خود به دو مولفه کلامی و غیر کلامی و ارزیابی و ابراز هیجان دیگران با مولفه های فرعی غیر کلامی و همدلی مشخص می شود (مایر و سالووی 1990)
2-تنظیم هیجان در خود و دیگران
تنظیم هیجان در خود به معنی تجربه فراخورده کنترل و ارزیابی عمل و خلق خویشتن دست تنظیم هیجان در دیگران یعنی تعامل موثر با سایر افراد برای مثال آرام کردن هیجانات درمانده کننده در دیگران.
۳-بهره برداری از هیجان:
با استفاده از اطلاعات هیجانی در تفکر، عمل و مسئله گشایش است. مایر و سالووی در 1997 مدل اصلاح شده ای از هوش هیجانی که بر مولفه های شناختی رشد هوشمندانه و هیجانی تاکید داشت ارائه دادند. این مدل هوش هیجانی را به صورت عملیاتی در دو سیستم شناختی و هیجانی بررسی می کند. هر دو سیستم تک الگویی و کاملاً سنجیده عمل می کنند.
دیدگاه مختلط هوش هیجانی (شخصیتی هیجانی اجتماعی)
یکی از نظریه پردازان مدل فوق گلمن (1995) می باشد. که مفهوم هوش هیجانی را در این حوزه قرار داد. گلمن در سال 95 در کتاب خود با عنوان هوش هیجانی در کار 5 مولفه را به 25 توانش هیجانی متناوب تقسیم می کند که آگاهی سیاسی نظم کارکنان اعتماد به نفس هوشیاری و انگیزه پیشرفت استعانت اشتیاق و خوش بینی را تشکیل می دهد.
مدل هوش هیجانی بار- آن
یکی دیگر از نظریه پردازان مدل مختلط هوش هیجانی بار- آن (1997) است که مئلی از توانشهای هیجانی را ارائه داده است.
هین (1996) بر اساس الگوی مایر، سالووی و کارسوراجع به افراد با هوش هیجانی پایین موارد زیر را بیان کرده است.
از مسئولیت احساس های خود را بر عهده نمی گیرند.
2-از عبارتهای مانند "من احساس می کنم" استفاده نمی کنند.
3-افراد را ملامت می کنند و به دیگران دستور می دهند.
4-افراد دیگر را بی اعتبار می کنند و در مورد آنها قضاوت می کنند.
5-دیگران را موعظه می کنند.
6-در مورد احساسهایشان دروغ می گویند. احساسهایشان را کوچک یا بزرگ نمایی می کنند.
(هین 1996)
یافته های اصلی در مورد افراد با هوش هیجانی بالا:
1-احساس های خود را به طور مستقیم بیان می کند.
2-از ابزار احساس های خود نمی ترسد
3-روابط غیرکلامی را درک می کنند.
4-احساس های خود را به صورت عقلانی بیان می کند.
هین 1996
کودک خیابانی و پیشینه تاریخی آن:
از مظاهر صنعتی شدن و پیشرفت تکنولوژی کودک خیابانی تکدی و ولگردی است که شاید قدتی به اندازه تاریخ شهرنشینی داشته باشد. با وقوع انقلاب صنعتی در قرن 18 و سیر هجوم روستائیان به شهر برای کار در کارخانه ها و درامد بیشتر آغاز گردید.
الیورتویست یکی از قهرمانان داستانهای چارلز دی کنز انگیس و گاوروش یکی از شخصیت های رمان برای نوایان ویکتور هوگوی فرانسوی است زندگی هایی شبیه کودکان خیابانی امروز داشتند.
جنگ که از عوامل آوارگی و بینوایی انسانهاست تاثیر منفی بر کودکان به ویژه ولگردی وتکدی آنها گذارد.
کودکان خیابانی به دو دسته تقسیم می شوند
1-کودکان خیابانی اینها کودکانی هستندکه در خیابان زندگی می کنند وروابط بسیار کمی با خانواده خود دارند و یا اصلا خانواده ندارند و یا روابط خود را با آنها قطع کرده اند
2-کودکان در خیابان اینها کودکانی اند که عمدتا در طول روز در خیابان هستند و شبها به منزل بر می گردند اینها اغلب کمک معاش خانواده ی می باشند.
پیشینه کودک خیابانی و کار
کودک یا صغیر اصطلاح حقوقی به کسی گفته می شود که از نظر سنی به نحو جسمی و روحی بریا زندگی اجتماعی نرسیده باشد براساس تبصره 1 ماده 1210 قانون فلانی ایران کودک به کسی اطلاق می شود در مورد پسران به پانزده سال تمام به دختران به نه سال تمام قمری نرسیده باشد و به عبارت دیگر بالغ نشده باشد( عبادی- شیرین 1375)
در ماده 1 کنوانسیون حقوقی کودک آمده است : منظور از کودک افراد زیر 18 سال هستند مگر آنکه قانون قابل اجرا در مورد کودک من بلوغ را کمتر تعیین کرده باشد.
عوامل بروز پدیده کودک خیابانی
از مهمترین عوامل اجتماعی بر توان به موارد زیر اشاره کرد به نقل از دکتر مسعود غفاری
1-عدم توزیع عادلانه ثروت در جامعه و وجود اختلافات شدید طبقاتی
2-عدم سیاست گذاری دولت در زمینه کنترل جمعیت
3-کم رنگ شدن ارزشها و سنت های وبی تفاوتی شهروندان نسبت به اشتغال کودکان د رجامعه
4-مهاجرت از شهرای کوچک یا مهاجرت روستاییان بزرگ به علت بلایای طبیعی فقدان امکانات شغلی و رفاهی و اموزشی
(دکتر مسعود غفاری روزنامه اطلاعات شماره 22603)
نظریه ها و دیدگاههای مبنی بر عوامل تعیین کننده کار کودکان
دیدگاه مندلوچ:
مندلوچ معتقد است عوامل اقتصادی ، اجتماعی، فرهنگی در ایجاد زمینه ای کارکودکان نقش به سزایی دارد.
( مندلوچ 1979)
دیدگاه استرلینگ:
برای عوامل تعیین کننده کار کودک رابه دو شاخه تقسیم می کند.
1-زمینه های اقتصادی واجتماعی
2-عوامل رفتاری خرد
دیدگاه السون
از دیدگاه اسون کار کودکان نه تنها به جنبه هیا اقتصادی وابسته است بلکه به الگوهای اجتماعی و فرهنگی نیز بستگی دارد. در حالی که خود ساختاری اجتماعی است. (السون 1983)
دیدگاه فانیت:
از دیدگاه وی کارکودکان صرفا پاسخ به فرآیندهای اقتصادی نیست بلکه منعکس کننده کارکرد های معین شده فرهنگی کودکان نیز به شمار می رود
فصل سوم
طرح پژوهش:
هدف پژوهش حاضر بررسی مقایسه ای هوش میانی کودکان عادی و کودکان کار و خیابان 10 تا 15 سال پسر در شهر تهران است.
جامعه آماری:
جامعه آماری این پژوهش را کودکان عادی و کودکان کار وخیابان پسر تهران که بین آنها بین 10تا15 سال است تشکیل می دهند.
نمونه وروش نمونه گیری:
در این گروه شامل 15 کودک عادی 10تا 15 سال و 11 کو دک کار و خیابان در همین رنج سنی که جمعا نمونه گری شالم 26 کودک می باشد. نمونه گیری به صورت در دسترس انجام شده و این کودکان برحسب اتفاق در خیابان مورد سنجش قرار گرفته اند.
ابزار پژوهش
پژوهشگر از مصاحبه ساخت دار باز پاسخ محقق ساخته به عنوان ابزار مدد گرفته است.
سوالات این مصاحبه 4 بار پایلوت شده وجهت اطمینان از روش کدگذاری وتحلیل محتوی یک دانشجو دیگر که در زمینه هوش هیجانی تحیقاتی داشته مجددا به نمره گذاری پرداخته ونمرات داده شده توسط رو برای پاسخها 85 درصد معادل نمرات داده شده ù پژوهشگر بوده که نشان می دهد سوالات از روی محتوی برخوردارند.
روش اجرا
این مصاحبه به صورت حضوری انجام گرفته وسوالات در مدت کو تاهی از کودک پرسیده می شود واین گفتگو با استفاده ازضبط صوت و به صورتی که فرد مصاحبه شده متوجه آن نباشد ضبط شده و در حین انجام مصاحبه به صورت افتخاری پاسخ ها در مقابل سوالات نوشته می شد و در فرصت مقتضی این پاسخ ها تکمیل می شدند.
روش نمره گذاری
این مصاحبه شامل پنج محور خودانگیزی اداره هیجانها هم حس تنظیم روابط خودآقایی است که بر پاسخ به سوال هر محور به ترتیب نمرات 3و2و1 به سطوح بالا متوسط و پایین اختصاص می یافت در زمینه خودآگاهی هم میانگین دومحور خودانگیزی و هم حس با دخالت نظر محقق ملاک قرار گرفت. زیرا بعد از 4 بار پایلوت آزمودنی ها نتوانسته به سوال این محور پاسخ دهند و آزماینده هم نتوانست وسوال مناسب بیابد.
از آنجایی که محورها به صورت مجزا مورد توجه ونمره گذاری قرار گرفته اند و از آن جهت که هیچ نظر متقضی در رابطه با تلفیق این محورها نداشتیم از جمع عادی نمرات اجتناب شده است.
روش تجزیه وتحلیل:
با استفاده ازروش های ناپارامتریک آماری روش مانوتین مناسب دیده شد ونمرات هر محور در دو گروه مقایسه گردید.
فصل چهارم
شاخص آماری
گروه
تعداد
Mean Rank
میانگین رتبه
Sum of Ranks
مجموع رتبه ها
کودکان عادی
15
13/17
00/257
کودکان خیابانی
11
55/8
00/94
کل
26
00/28
u-من وتینی
00/94
ویل کاکسون
164/3-
Z
002/
Asymp.sig(2-tailed)
004/
Fxact sig [2*(1-tailed sig)]
از بین محاسبه شده صفر کوچکتر 55/9=M مربوط به کودکان کارو خیابان و M بزرگتر 13/17 M= مربوط به کودکان عادی است در سطح اطمینان 5% مقدار در M جدول برابر 002/0 است. در این آزمون برای معنادارشدن M محاسبه شده بایستی کوچکتر یا مساوی جدول باشد.
بنابراین نتیجه می گیریم که اختلاف معناداری بین دو گروه وجود ندارد و فرض صفر تایید نمی شود.
۲) اداره هیجان
شاخص آماری
گروه
میانگین رتبه
مجموع رتبه ها
تعداد
کودکان عادی
27/15
5/229
15
کودکان خیابانی
09/11
0/122
11
کل
26
00/56
u-من وتینی
00/122
ویل کاکسون
771/1-
Z
077/0
Asymp.sig(2-tailed)
180/0
Fxact sig [2*(1-tailed sig)]
از بین صفرهای محاسبه شده صفر کوچکتر 09/11=M مربوط به کودکان کار و خیابان و M بزرگتر 27/15=M مربوط به کودکان عادی است. در سطح اطمینان 5%(5%= مقدار M جدول برابر 077/0 است. در این ازمون برای معنادار شدن M محاسبه شده بایستی کوچکتر یا مساوی جدول باشد. بنابراین نتیجه می گیریم که اختلاف معناداری بین دو گروه وجود ندارد و فرض صفر تایید نمی شود.
شاخص آماری
گروه
میانگین رتبه
مجموع رتبه ها
تعداد
کودکان عادی
33/11
0/170
15
کودکان خیابانی
45/16
0/181
11
کل
26
00/50
u-من وتینی
00/170
ویل کاکسون
912/1-
Z
056/
Asymp.sig(2-tailed)
097/
Fxact sig [2*(1-tailed sig)]
از بین Mهای محاسبه شده M کوچکتر 45/16=M مربوط به کودکان کار و خیابان و M بزرگتر 33/11=M مربوط به کودکان عادی است. در سطح اطمینان 5% مقدار M جدول برابر 56% است. در این ازمون معنادارشدن M محاسبه شده بایستی کوچکتر یا مساوی جدول باشد. بنابراین نتیجه می گیریم که اختلاف معناداری بین دو گروه وجود ندارد. فرض صفر تایید نمی شود.
۴)تنظیم روابط
شاخص آماری
گروه
میانگین رتبه
مجموع رتبه ها
تعداد
کودکان عادی
23/13
50/198
15
کودکان خیابانی
86/13
50/152
11
کل
26
500/78
u-من وتینی
500/198
ویل کاکسون
230/
Z
818/0
Asymp.sig(2-tailed)
838/0
Fxact sig [2*(1-tailed sig)]
از بین M های محاسبه شده M کوچکتر 86/13=M مربوط به کو دکان کارو خیابان و M بزرگتر 23/12=M مربوط به کودکان عادی است در سطح اطمینان 5% مقدار M جدول برابر 818/0 است در این آزمون برای معنادارشدن M محاسبه شده بایستی کوچکتر یا مساوی جدول باید باشد. بنابراین نتیجه می گیریم که اختلاف معناداری بین دو گروه وجود ندارد وفرض صفر تایید نمی شود.
۵)خودآگاهی
شاخص آماری
گروه
میانگین رتبه
مجموع رتبه ها
تعداد
کودکان عادی
43/14
50/216
15
کودکان خیابانی
23/12
50/134
11
کل
26
500/68
u-من وتینی
500/134
ویل کاکسون
786/0-
Z
432/0
Asymp.sig(2-tailed)
474/0
Fxact sig [2*(1-tailed sig)]
از بین صفرهای محاسبه شده M کوچکتر 23/12=M مربوط به کو دکان کار و خیابان و M بزرگتر 43/14=M مربوط به کو دکان عادی است در سطح اطمینان 5% مقدار جدول برابر 432/0 است. در این آزمون برای معنادارشدن M محاسبه شده بایستی کوچکتر یا مساوی جدول باشد.
بنابراین نتیجه می گیریم که اختلاف معناداری بین دو گروه وجود ندارد وفرض صفر تایید نمی شود.
بحث و نتیجه گیری:
چنانچه در جریان کار مشخص شد پرورش هیجان زمینه ای مختص را دربر می گیرد و همان طول که از قول ارسطو نقل کردیم مشکل انسان این نیست که از هیجان برخوردار است بلکه مشکل او در نحوه ابزار آن است.چنانچه در نتایج آماری مشخص شد گر چه نمره کسب شده کودکان عادی بیشتر از کودککان خیابانی است اما تفاوت معناداری در هوش هیجانی این دو گروه وود ندارد.البته باید به نمونه گیری محدود نیز توجه داشت.
پیشنهادات برای تحقیقات آتی
1-نمونه گیری به روش تصادفی صورت گیرد تا همه آزمودنی ها شانس برابر داشته باشند.
2- انجام این پژوهش در گروه نمونه وسیع تر
3-اجزای آزمون بر روی دختران
4-اجرای این پژوهش در شهرستانها
محدودیت های پژوهش
1-از کم سوادی کودکان کار و خیابان
2-محدودیت در زمان ومکان برای مصاحبه زیرا مصاحبه در خیابان انجام می شد.
3- محدود بودن منابع ترجمه شده به فارسی در زمینه هوش هیجانی
4-کم بودن منابع قابل دسترسی برای بررسی وپژوهشی در زمینه کودکان خیابان دیگران
فهرست منابع
حسین وفایی صنعتی بررسی واعتبار وپرسشنامه هوش هیجانی "دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی پایان نامه کارشناسی ارشد " چاپ نشده واحد مرکز 1381
کلمن-دانیل .هوش عاطفی (ترجمه حمید رضا بلوچ) تهران جیحون 1379 دماس احمد هوش هیجانی فصل نامه تعلیم وتربیت 1381
عبادی -شیرین -حقوق کودک تهران انتشارات کانون 1376
کلمن- دانیل هوش هیجانی توانایی محبت کردن ومحبت دیدن (نسرین پارسا تهران انتشارات رشد 1380)
محی الدین بناب.مهدی روان شناسی انگیزش و هیجان ،تهران نشر راه 1374
معین. محمد. فرهنگ فارسی جلد سوم تهران انتشارات امیرکبیر
کوئن بروس مبنای جامعه شناسی علامعباس توسلی ورضا فاصل تهران انتشارات سمت 1382
فرجی ذبیح الله انگیزش و هیجان تهران نشر میترا
مجلات مقالات منبرنامه ها
پور معنبری ،محمد رضا 1370 کار کودک دشواری ها .برنامه ها سیاست ها جامعه سالم شماره یک سال یکم تیرماه 1370
قاسم زاده ،فاطمه 1373 کنوانسیون حقوقی کودک از تدوین تا تحقیق جامعه سالم شماره 31 مدنی-سعید. 1378 کودکان رنج و کار اندیشه جامعه
مدنی-سعید 1378 دستهای کوچک وچالاک اندیشه سالم
موسوی چلک .ص 1381 کودکانی خیابانی یا نان آوران کوچک مهر 1381
ابراهیمی شاهد، جعفر 1384 ویژنامه شبکه یاری کودکان کار و خیابان برزگر کوچک
خبرنامه انجمن حمایت از حقوق کودک شماره 77 سال 8 تیر 1382
خبرنامه انجمن حمایت از کودکان کار شماره 3،2 سال 1 تابستان 1382
خبرنامه انجمن حمایت از کودکان کار شماره 4و3 سال دوم بهار و تابستان 83
ویژه نامه انجمن حمایت از کودکان کار (ویژنامه روز جهانی مبارزه علیه کار کودک /خرداد 84)
نقش اجتماع در بررسی مقایسه ای هوش هیجان
کودکان عادی و کودکان کار و خیابان
نام درس: روش های تحقیق
در روانشناسی وعلوم تربیتی
نام استاد :
نام دانشجو :
رشته تحصیلی : مشاوره و راهنمایی
تقدیم به استاد گرانقدر جناب آقای دکتر فردوسی
به پاس تمام زحمات و لحظاتی که با لطف بی دریغ خود عطش شناختن و آموختن را در من فرو می نشاندند و چشمانم را به روی حقایقی که بود و من از درکشان محروم می گشودند
کلمات کلیدی:
هوش هیجانی – کودکان کار- کودکان کار و خیابان- کودکان و هیجان
خلاصه پژوهش
پژوهش فوق بررسی مقایسه ای هوش هیجانی کودکان کار و خیابان و کودکان عادی شهر تهران که سن آنها بین 10 تا 15 سال است و به صورت در دسترس مورد سنجش قرار گرفته اند. محقق در این پژوهش با توجه به الگوی مایرو سالوری (1990) مصاحبه ای را به صورت ساخت وار و باز پاسخ طراحی کرده است.
فهرست مطالب
فصل اول 1
پرسش پژوهش 1
فرضیه پژوهش 1
اهداف پژوهش: 1
متغیر پژوهش 1
تعریف نظری متغیرهای پژوهشی: 2
هوش هیجانی 2
هدف پژوهش: 3
اهمیت موضوع پژوهش 3
فـصل دوم 4
پیشـینه 4
دیدگاه توانایی (پردازش اطلاعات) 5
دیدگاه مختلط هوش هیجانی (شخصیتی هیجانی اجتماعی) 6
مدل هوش هیجانی بار- آن 7
کودک خیابانی و پیشینه تاریخی آن: 8
پیشینه کودک خیابانی و کار 9
عوامل بروز پدیده کودک خیابانی 9
نظریه ها و دیدگاههای مبنی بر عوامل تعیین کننده کار کودکان 10
فصل سوم 12
طرح پژوهش: 12
جامعه آماری: 12
نمونه وروش نمونه گیری: 12
ابزار پژوهش 12
روش اجرا 13
روش نمره گذاری 13
روش تجزیه وتحلیل: 14
فصل چهارم 15
بحث و نتیجه گیری: 20
پیشنهادات برای تحقیقات آتی 20
محدودیت های پژوهش 20
فهرست منابع 22
مجلات مقالات منبرنامه ها 23