پروژه مالی امورمالی در صنعت برق به صورت فرضی



مقدمه:
وجود اطلاعات مالی شفاف و قابل مقایسه ، یکی از ارکان اصلی پاسخگویی مدیران اجرایی و از نیازهای اساسی تصمیم گیران اقتصادی و از ملزومات بی بدیل توسعه و رشد اقتصادی در بخش خصوصی و دولتی است .
صاحبان سهام ، اعتبار دهندگان ، دولت و سرمایه گذاران بالقوه در جهت تصمیم گیری در زمینه های خرید ، فروش ، نگهداری سهام ، اعطای وام ، ارزیابی عملکرد مدیران اجرایی و سایر تصمیمات مهم اقتصادی به اطلاعات مالی معتبر ، مربوط و قابل فهم نیاز دارند .
اگر چه اطلاعات مالی از منابع مختلف قابل استخراج است ، اما در حال حاضر صورتهای مالی ، هسته اصلی منابع اطلاعات مالی را تشکیل می دهد و بنابر این باید از کیفیت مطلوبی برخوردار باشد . تهیه صورتهای مالی بر اساس استانداردهای حسابداری به عنوان ضوابط معتبر ، تضمین کیفیت مطلوب صورتهای مالی است . روح حاکم در تدوین استانداردهای حسابداری ایجاد الزاماتی در جهت ارائه شفاف نتایج عملکرد واحدهای اقتصادی در قالب اطلاعات مالی است .
حسابداری مستقل صورتهای مالی ،ارزیابی رعایت استانداردهای حسابداری
در صورتهای مزبور بوده و اظهار نظر " مقبول " نماد رعایت این استانداردها و در نهایت معیار اعتبار صورتهای مورد اشاره در زمینه اطلاعات مالی می باشد .
بررسی روند اظهار نظر " مقبول " ارائه شده توسط حسابرسان نسبت به صورتهای مالی حدود 2000 شرکت مورد رسیدگی ، طی شش سال گذشته حکایت از این دارد که هر چند طی سالیان اخیر بهبود نسبی در نحوه تهیه صورتهای مالی توسط شرکتها صورت گرفته لکن هنوز تعداد زیادی از شرکتهای مورد بررسی به دلایل زیر موفق به دریافت اظهار نظر " مقبول " نسبت به صورتهای مالی خود نمی گردند:
ـ عدم درک صحیح از نقش و جایگاه امور مالی در شرکت ها و در نتیجه عدم توجه کامل به دانش و تجربه حرفه ای در تعیین اعضای مالی هیات مدیره و یا مدیران مالی شرکتها.
ـ عدم برخورد و یا پیگیری مناسب مجامع عمومی در خصوص موارد اعلام شده در گزارش حسابرسان مستقل .
ـ وجود سیستم های نا مناسب حسابداری و فقدان سیستم مناسب کنترل های داخلی در شرکتها .
انجام دادن یک عمل و حتی خودداری از یک عمل مستلزم تصمیم گیری و لازمه تصمیم گیری ، آگاهی است . برای آگاهی باید اطلاعات موجود در باره موضوع تصمیم را گرد آوری و اطلاعات موثر در تصمیم گیری را انتخاب نمود ، و بر اساس این اطلاعات ، تصمیمات مختلفی را که می توان نسبت به یک موضوع گرفت تعیین و آثار و نتایج هر یک را ارزیابی کرد . در اینصورت تصمیمی که در نهایت گرفته می شود آگاهانه و معقول خواهد بود .

تاریخچه :
بهره برداری بهینه از انرژی ، علی الخصوص انرژی الکتریکی با پیشرفت تمدن همراه بوده و از شاخص های توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی نیز در جوامع بشری مصرف انرژی می باشد . نیروی برق به عنوان یکی از انرژی های ثانویه نقش مهمی در زندگی ایفا می نماید زیرا که انرژی الکتریکی در زمان نیاز به راحتی قابل انتقال بوده و به آسانی به صورتهای دیگر انرژی قابل تبدیل می باشد و همچنین باعث آلودگی محیط زیست نشده و به صورت مستمر سهم بیشتری از مصرف نهایی انرژی را به خود اختصاص می دهد . با توجه به نقش ارزنده و سهم صنعت برق و برنامه ریزی و تصمیم گیری نهایی در جهت توسعه و بهبود این صنعت نقش اطلاع رسانی و اهمیت آمار هر چه بیشتر آشکار می گردد.
اکنون بیش از نود سال از تاسیس کارخانه برق شهری در ایران می گذرد و حدودا سی سال نخست این مدت موسسات تولید و توزیع برق کلا در دست بخش خصوصی بوده نه تنها صاحبان و مدیران آنها درگذشته اند بلکه متاسفانه دفاتر و اسناد مرتب و مدونی در دست نیست در بیشتر موارد حتی یک نکته روشن کننده مطلب هم دشوار بدست می آید .
در اولین سالهای بعد از سال 1320 هجری شمسی نظر به اشغال ایران توسط قوای خارجی و اثرات ناشی از آن ، توسعه برق به کندی صورت گرفت . در این سالها که همزمان با ادامه جنگ جهانی دوم و ویران شدن بسیاری از کارخانه های سازنده لوازم و تجهیزات مختلف از جمله مولد برق در سراسر جهان بود ، صنعت برق در ایران نیز نمی تو انست از این بحران جهانی به دور باشد و در نتیجه پیشرفت قابل توجهی در این زمینه صورت نگرفت . با این وجود برای تامین برق کشور اقدام به خرید و نصب چهار دستگاه مولد 2000 کیلو واتی ( در مجموع به قدرت 8000 کیلو وات ) در محل شرکت برق منطقه ای فعلی تهران ( میدان شهدا ) شد که در مهر ماه سال 1327 بهره برداری از آن آغاز شد .احداث این نیرو گاه و حتی استفاده از نیروی مولد های برق کارخانه های دولتی از جمله سلطنت آباد ، سیمان ری ، سیلو ، دخانیات و راه آهن نیز تکافوی پاسخگویی به نیازهای برق تهران را نمی کرد . چنانکه در زمستان سال 1328 کمبود نیروی برق در تهران بطور کامل محسوس شد و به همین خاطر مسئولان پس از مطالعه و بررسیهای لازم در سالهای 1332 و 1333 اقدام به خرید سه دستگاه مولد دیزلی 1300 کیلو واتی و در مجموع به قدرت 3900 کیلو وات از کارخانه نردبرگ آمریکا به مبلغ 500000 دلار نمودند . این مولد ها در فاصله سالهای 1334 و 1335 مورد بهره بردار ی قرار گرفتند .
در طی این مدت در برخی از شهرها و روستاهای بزرگ ، شهرداریها و یا بخش خصوصی بطور مستقل اقدام به نصب مولد و احداث شبکه توزیع برق نمودند . در این سالها به منظور رفع مشکلات ناشی از جنگ جهانی دوم و جبران عقب افتادگی های امور کشور از جمله صنعت برق ، اقدامات گسترده ای به عمل آمد و نظام اقتصادی کشور با پیاده شدن برنامه های عمرانی ، بصورت برنامه ریزی شده و منظم آغاز گردید.

ویژگیهای صنعت برق :
مهمترین ویژگیهای برق که می بایستی در ارتباط با مشارکت سایر بخشها ، مخصوصا مشارکت بخش غیر دولتی مورد توجه قرار گیرد عبارتند از :
ـ زیر بنایی بودن صنعت
ـ سرمایه بری زیاد تاسیسات :
صنعت برق در بسیاری ازشهرهای کشور چند میلیارد تومان سرمایه گذاری نموده است . لذا به نظر می رسد تخصیص سرمایه های هنگفت از سوی بخش
خصوصی به ویژه در امر تولید برق مشکل باشد .

زمان بری زیاد در اجرای پروژه ها :
با توجه به عدم امکان ذخیره سازی برق ، میزان تولید و سرمایه گذاری های انجام شده در این ارتباط ، به شدت به مرکز کنترل شبکه برق کشور ( دیسپا چینگ ملی ) وابسته می باشد . به طور کلی نیروگاهها الزاما باید به طور لحظه ای تولیدشان را با مرکز کنترل شبکه برق کشور هماهنگ کنند .

ضرورت تداوم تامین برق :
برنامه ریزی در صنعت برق باید با توجه به زمان برو زیر بنایی بودن آن طوری باشد که همیشه به تامین برق در آینده اطمینان وجود داشته باشد . بنابراین چنانچه بخش خصوصی در این بخش مایل به فعالیت باشد ، باید تعهدات و ضمانت هایی را جهت تضمین تداوم برق ارائه دهد .

نظارت و کنترل :
در صنعت برق نظارت و کنترل ضرورت زیادی دارد . در واقع تمامی تولید
کنندگان و مصرف کنندگان به دلیل حساسیتی که در صنعت برق وجود دارد از طریق دیسپاچینگ مراکز ( راهبری متمرکز نیروی برق ) به طور مستمر تحت کنترل و نظارت می باشند .

انحصار :
صنعت برق از مرحله تولید تا توزیع با نوعی انحصار مواجه می باشد یعنی هم تولید کننده مجبور است محصول تولیدی خود را به خریدار خصوصی بفروشد وهم مشترکین و مصرف کنندگان برق ناچار با خرید برق از تولید کنندگان و توزیع کنندگان خاصی هستند .
امروزه صاحبنظران معتقدند که در ضایعاتی مانند برق شکستن انحصار نسبت به تغییر مالکیت اثر مطلوبتری را در افزایش بهره وری و بهبود خدمات رسانی ، به مصرف کننده ها دارد . به همین لحاظ ما نیز تلاش خود را جهت شکستن انحصار متمرکز کرده ایم .

آماده کردن زمینه ها برای استفاده از بخش دولتی در اداره صنعت برق
در طی چند سال گذشته به منظور جلب امکانات و منابع غیر دولتی اقداماتی
برای آماده کردن زمینه ها در اداره صنعت برق به شرح زیر انجام شده است:

اجرای سیاستهای عدم تمرکز :
با اجرای این سیاست بهره برداری و توسعه تاسیسات در حد امکان منطقه ای شد .

هزینه یابی :
با انجام عدم تمرکز و منطقه ای کردن فعالیتها در بخشهای مختلف ، مراکز هزینه و مراکز درآمد مشخص شد .

توجه به منابع و فروش برق :
اگر چه صنعت برق با دریافت بهای تمام شده برق از مشترکین فاصله زیادی دارد لیکن تامین بهای برق از منابع داخلی در سالهای اخیر رشد نموده است .

حذف بخشهای امانی و خدماتی
ظرفیت سازی :
با مشخص کردن مسئولیت ها در بخشهای مختلف خدمات تولید ، انتقال ، توزیع و تعیین درآمد و هزینه آنها و همچنین ایجاد طبقه ای از مدیران اجرایی ، ظرفیت های جدیدی برای قبول اداره امور ، به صورت غیر دولتی فراهم شده است .
ـ شناسایی فضاهای رقابت در داخل صنعت .
ـ آمادگی و تقویت فشار صنعت برق برای پذیرش فعالیت های جدید .

تفکیک فعالیت های برق
فعالیت های اصلی صنعت برق در بخش های تولید ، انتقال ، توزیع و فروش به صورت های مختلف انجام می گیرد .

اقدامات انجام شده در زمینه بهره برداری:
تشکیل شرکتهای مدیریت تولید برق ، با توجه به شرایط صنعت ، جزفعالیت فروش که تقریبا تمامی آن به بخش خصوصی واگذار شده است در بقیه بخشها
کوشش در جهت واگذاری مدیریت به بخش خصوصی بوده است .
در زمینه بهره برداری از نیروگاهها 190 شرکت مدیریت تولید تشکیل شده است . 40% سهام این شرکت ها متعلق به دولت و بقیه آن به بخش غیر دولتی
است .
این شرکتها بهره برداری از نیروگاهها را به عهده گرفته اند .

تشکیل شرکت های توزیع نیروی برق :
حدود 34 شرکت مدیریت بهره برداری بخش توزیع در استانهای کشور با مشارکت وزارت نیرو و بخش توزیع در استانهای کشور با مشارکت وزارت نیرو و بخش خصوصی تشکیل شده است . البته در استانهای بزرگ بیش از یک شرکت مشغول به فعالیت هستند.

تشکیل شرکتهای پشتیبانی فنی مانند تعمیرات و تامین قطعات :
تلاش ما این است که ظرف دو سال آینده در بخش های مختلف صنعت به استثنای تعمیرات اساسی و تامین قطعات اصلی نیروگاهها ، بخش عمده ای از کارها به بخش خصوصی واگذار شود.
محدود نمودن فعالیت در شرکتهای توزیع :
سعی ما بر این است که با آماده کردن زمینه و طبقه بندی وظایف و حذف
فعالیت های خدماتی و پشتیبانی از شرکت های توزیع ، این گونه فعالیت را به بخش خصوصی منتقل کنیم .

اقدامات انجام شده در زمینه توسعه :
در کشورهایی که خصوصی سازی در صنعت برق آنها انجام شده ، بیشترین سعی بر این بوده است که برای سرمایه گذاری های آتی فقط سازی نمود . در این راستا صنعت برق جهت پوشش و ریسکهایی که برای سرمایه گذاری در این صنعت وجود دارد ، اقدامات مهم و عمده ای انجام داده است .
مهمترین ریسکی که در صنعت وجود دارد قیمت گذاری برق است که برای پوشش آن در برنامه هم ، تبصره ای از طرف وزارت نیرو پیشنهاد شده است بر اساس این تبصره مجلس شورای اسلامی ، وزارت نیرو را مکلف کرده است که قیمت تضمینی را برای خرید برق تعیین و اعلام کند . این کار انجام شده و در حال حاضر قیمت تضمینی برق برای تولید در لحظات قله مصرف ( پیک ) اعلام شده است . همچنین اگر بخش خصوصی حاضر باشد نیروگاهی را جهت بهره برداری اجاره کند ما آمادگی داریم که برق را از آنها خریداری کنیم و به زودی قیمت های تضمینی آن را اعلام خواهیم کرد .
در مورد سرمایه گذاری خارجی نیز بسترهای مناسب قانونی ایجاد شده است به طور نمونه در مورد نیروگاه کرمان مجوزات لازم اخذ شود و تضمین های لازم جهت پوشش ریسک ها نیز پیش بینی شده است .

" صنعت برق در برنامه های عمرانی "
صنعت برق در برنامه اول عمرانی :
در برنامه اول عمرانی کشور که هفت ساله در نظر گرفته شده بود واز مهر ماه سال 1327 به اجرا گذاشته شد ، هدف اصلی در توسعه برق ، تامین مصارف خانگی و روشنایی شهرها و فراهم آوردن رفاه اجتماعی بوده است . در این برنامه مبلغ 250 میلیون ریالی برای خرید مولد های برق هزینه شده است ، در طول برنامه مذکور ، سازمان برنامه مولد های برق دیزلی 50 ، 100 ، 150 کیلو واتی را خریداری نموده و با کارمزد و بهره 3 درصد به شرکتهای برق خصوصی و شهرداریها فروخت .
در این برنامه کمکهای سازمان برنامه محدود به نقاطی بوده که موسسه های برق آنها قدرت پرداخت 50 درصد سهم سرمایه گذاری برق را دارا باشند .
در نتیجه توسعه برق در برنامه اول عمرانی تابع امکانات و نیاز جاری و آینده شهرها بود. در اواخر برنامه اول عمرانی قدرت نصب شده نامی نیروگاههای برق کشور برابر 40 مگا وات و میزان تولید انرژی برق نزدیک به 200 میلیون کیلو وات ساعت بود . در این برنامه اقدامات بسیار محدودی برای ایجاد نیروگاههای برق آبی ، بخاری و گازی نیز صورت گرفت و با نصب یک توربین بر روی رودخانه شوشتر با ژنراتوری به قدرت 500 کیلو وات ، استفاده از نیروی برق آبی در خوزستان آغاز گردید.

صنعت برق در برنامه دوم عمرانی :
در این برنامه که از مهر سال 1334 تا مهر سال 1341 ادامه یافت ، اجرای طرح های مربوط به گسترش و ایجاد شبکه های برق به عنوان یک فعالیت عمران شهری در جهت بهبود وضع زندگی مردم در برنامه گنجانده شد . هدفهای اصلی در این برنامه بر پایه محورهای زیر استوار بود :
1 ـ افزایش قابلیت تولید برق
2 ـ کاهش هزینه تولید برق
3 ـ اصلاح نرخ ها و کاهش سطح عمومی نرخ ها
برای تحقیق اهداف فوق ، کارشناسان داخلی و خارجی پیشنهاد داده بودند که محدوده جغرافیایی کشور به چهار منطقه تقسیم شده و برای هر منطقه با توجه به شرایط خاص آن منطقه برنامه جداگانه ای برای توسعه تاسیسات برق تنظیم گردیده و به مورد اجرا گذاشته شود . این چهار منطقه عبارت بودند
از :
1 ـ منطقه خوزستان : در این منطقه افزایش قابلیت تولید برق می بایست بر اساس پیش بینی تقاضاهای برق پایه گذاری شده و هزینه ها کاهش داده می شد . همچنین سطح عمومی نرخها باید به قسمی طراحی می شد که مشوق صنایع برای استفاده بیشتر از نیروی برق باشد .
2 ـ منطقه تهران : تهران منطقه ای بود که می توانست عرصه کافی برق را در اختیار داشته باشد . لازم بود نرخ برق در تهران کاهش یابد تا از این راه مصرف برق صنایع افزایش یافته تحولی در صنعت بوجود آید .
3 ـ شهرهای بزرگ : در شهرهای بزرگ به ویژه شهرهای اصفهان ، مشهد، تبریز ، شیراز ، ساری ، بابل ، قائم شهر ، ….. لازم بود در مورد احداث نیروگاههای تجاری اقدام شود تا در این شهر ها نیز از طریق کاهش سطح برق ، مصارف صنعتی افزایش داده شده و بتواند رشد اقتصادی آینده را موجب شود .
4 ـ شهرهای کوچک : اگر چه در این شهر ها برای رشد صنعت امکاناتی وجود داشت ولی در مرحله نخست تامین برق برای مصارف روشنایی بیشتر مورد توجه بود .
برنامه دیگری که در طی سالهای برنامه دوم عمرانی کشور آغاز گردید شروع کار ساختمان سدهای بزرگ از قبیل سدهای دز ، امیر کبیر ، سفید رود و سپس احداث نیروگاههای برق آبی در آنها به شرح زیر بود :
ـ سد دز با ظرفیت نصب شده اولیه 130 کیلو مگا وات
ـ سد امیر کبیر با ظرفیت نصب شده اولیه 91 مگا وات
ـ سد سفید رود با ظرفیت نصب شده اولیه 35 مگا وات
هدف این بود که عملیات اجرایی سدهای فوق در سالهای اولیه برنامه سوم عمرانی کشور پایان یافته و ظرفیت نیروگاههای برق آبی کشور را که بسیار ناچیز و غیر قابل ذکر بود به حدود 250 مگا وات برسد ، و در آینده نیز به موازات افزایش نیاز به نیروی برق ظرفیت این نیروگاهها به تدریج افزایش یابد.

صنعت برق در برنامه سوم عمرانی :
در برنامه سوم عمرانی کشور که از مهر ماه سال 1341 به مدت 5 سال و نیم به اجرا گذاشته شده بود و به نقش صنعت برق در تقویت زیر بنای اقتصادی اهمیت زیادی داده شد و ضمن آنکه تامین برق برای مصارف صنعتی در درجه اول اهمیت قرار داشت. روشنایی شهر ها ومصارف خانگی نیز از نظر دور نمانده و برنامه ریزی هایی به منظور تامین رفاه اجتماعی صورت گرفته بود .
در این سالها برای نخستین بار برنامه ای جهت تو سعه و گسترش صنعت برق تنظیم گردیده و در برنامه های عمرانی کشور گنجانده شد . اعتبارات نسبتا زیادی برای تولید انتقال و توزیع نیروی برق در سراسر کشور ، پیش بینی شده و به مصرف رسید . در این برنامه ریزی دو هدف اساسی به شرح زیر مورد توجه قرار گرفته بود :
1 ـ تشویق و تسهیل کار صنایع
2 ـ افزایش و بهبود رفاه مصرف کنندگان
برای تحقق بخشیدن به این دو هدف لازم بود از یک سو انرژی برق به میزان کافی ، مطمئن و با نرخ مناسب در اختیار مصرف کنندگان قرار می گرفت و از سوی دیگر با نرخ های تشویقی و افزایش عرضه برق ، مو جبات رشد صنعتی فراهم می آمد .
این امر فقط از طریق توسعه تاسیسات تولید ، انتقال و توزیع به ویژه در مراکز عمده مصرف و شهر های بزرگ و متوسط که از لحاظ صنعتی اهمیت بیشتر ی داشتند . می بایست بر مبنای طرحهای جامع اقتصادی و پیش بینی مصارف آینده انجام می پذیرفت. به همین خاطر بازار های برق به سه گروه متمایز تقسیم شده و برای هر گروه برنامه ریزی جداگانه به شرح زیر انجام گرفته بود .
1 ـ تامین برق مراکز عمده مصرف با اعتباری به میزان 14 میلیارد ریال .
2 ـ تامین برق 17 شهر متوسط با اعتباری به میزان 5/1 میلیارد ریال .
3 ـ تامین برق شهرهای کوچک با اعتباری به میزان 2/1 میلیارد ریال .
همچنین برای بهینه سازی روشهای بهره برداری جهت بهبود کیفیت نیروی برق کاهش هزینه تولید و اصلاح و ترکیب نرخ ها که می توان آنها را جزء هدفهای کلی و عمومی برنامه سوم عمرانی کشور به حساب آورد ، اعتباری به میزان 600 میلیون ریال در نظر گرفته شده بود . در آخرین تجدید نظری که در اعتبارات برنامه سوم عمرانی کشور به عمل آمد هزینه سرمایه گذاری در صنعت برق به 21 میلیارد ریال افزایش یافت .

تغییر موسسات و کاهش فایده صورتهای مالی :
ما معتقدیم که نرخ افزایشی تغییراتی که به وسیله موسسات تجاری تجربه شده است ، باتوجه به تاخیر در منظور کردن حسابها به وسیله سیستم حسابداری ، دلیل اصلی کاهش در مفید بودن اطلاعات مالی است .
ما در ابتدا نرخ افزایشی تغییر را که بر موسسه تجاری اثر گذاشته است بررسی کرده و سپس اثر تغییر در موسسات تجاری را بر مفید بودن اطلاعات حسابداری بررسی می نماییم .
در موسسات ، هزینه های تجدید ساختار ، مانند هزینه هایی را که برای آموزش کارکنان ، مهندسی مجدد تولیدات یا طراحی مجدد سازمانی مصرف می شود فورا هزینه شده در حالی که منافع تجدید ساختار به صورت کاهش هزینه های تولید و بهبود خدمات مصرف کننده در دوره های بعد شناسایی می شوند.
در نتیجه در طول تجدید ساختار ، صورتهای مالی منعکس کننده هزینه تجدید ساختار می باشد نه منافع آن و بنا بر این موجب عدم ارتباط با ارزشهای بازاری که منعکس کننده منافع مورد انتظار در مقابل هزینه ها است می گردد .
بطور مشابه می توان هزینه های سرمایه گذاری در نوآوری ( برای مثال تحقیق و توسعه ) که عامل مهم تغییر در تکنولوژی شرکتها می باشد را نیز نام برد . هزینه های نو آوری در ابتدا شناسایی می شوند در صورتی که منافع در دوره های بعدی ثبت می شود .مواردی که مسا ئل را پیچیده تر می کند عدم هماهنگی حسابداری سرمایه گذاری نا مشهود است . برای مثال یک موسسه که یک ابزار را برای استفاده داخلی توسعه می دهد کلیه هزینه های توسعه را به حساب هزینه منظور می کند ولی اگر موسسه یک ابزار مشابه را خریداری کند ، آن را به حساب دارایی منظور می نماید.
بنا بر این عوامل ایجاد کننده تغییر مانند خصوصی سازی ، رقابت ، نوآوری ، … بطور معکوس بر تطابق هزینه ها با درآمدها اثر گذاشته و منتج به کاهش در مربوط بودن اطلاعات مالی می شوند .
ما موسسات نمونه را به دو گروه شرکتهای ثابت و در حال تغییر تقسیم کردیم . اولین گروه شامل موسساتی است که تغییری نداشته اند و در طول دوره نمونه ( 1996 – 1977 ) در همان سبد دارایی ها باقی مانده اند . دومین گروه شامل موسساتی است که تغییر داشته اند ( از 3000 موسسه در سال های اولیه نمونه تا 5500 موسسه در دهه میانی 1990 ) . بنا بر این نرخ افزایشی تغییر موسسات همراه با عدم کارآیی سیستم حسابداری در انعکاس نتایج تغییر ، باعث ضعیف تر شد ن فایده اطلاعات حسابداری شده است .

نگاهی به قانون بودجه سال 79 کل کشور
ماده واحده قانون بودجه سال 79 کل کشور شامل 50 تبصره است . در این بخش ضمن نقل مفاد تبصره های مرتبط با صنعت برق بر اساس طبقه بندی موضوعی آنها ، به معرفی برخی دیگر از تبصره ها نیز پرداخته می شود .

تبصره های مربوط به وظایف شرکتهای دولتی :
بند " ل " تبصره 2 : به دولت اجازه داده می شود در سال 79 برای انجام معاملات دولتی به غیر از ضمانت نامه معتبر و یا سپرده نقدی ، اوراق بها دار ( مانند سفته ، بیمه نامه و … ) ویا تضمین های معتبر دیگر ی نیز تعیین نماید.
بند " ن " تبصره 2 : روسای مجامع عمومی یا شوراهای عالی شرکتهای دولتی و موسسات انتفاعی وابسته به دولت ، مکلفند که بودجه تفضیلی سال 80 شرکت های تحت پوشش خود را در قالب دستورالعمل سازمان برنامه و بودجه به تصویب مجامع برسانند .
دولت مکلف است بودجه تفضیلی شرکت ها و موسسات انتفاعی وابسته به دولت موضوع بند"و" این تبصره را به همراه لایحه بودجه سال 80 در پیوست
جداگانه تقدیم مجلس شورای اسلامی نماید .
بند " ف " تبصره 2 : به دولت اجازه داده می شود تا زمان تشکیل " شرکتهای مادر تخصصی " و " سازمان خصوصی سازی " برای امر سامان دهی و واگذاری شرکت های دولتی بر اساس قانون سیاستهای برنامه پنج ساله سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران نسبت به اجرای امر واگذاری بر اساس ساز و کارهای مصوب در قالب مفاد تبصره ( 35 ) قانون بودجه سال 1378 کل کشور اقدام نماید .
بند " ع " تبصره 10 : کلیه کارخانجات دولتی و بخش خصوصی می توانند بر اساس ضوابط مندرج در قانون کار نسبت به ایجاد مرکز بهداشتی درمانی اقدام نموده و همه سال حد اقل نیم درصد ( 5/0 % ) از سود خالص سال قبل خود را زیر نظر وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی بطور مستقیم و یا از طریق وزارت مذکور برای آموزش و اجرای گسترش ضوابط بهداشت و درمان به مصرف برساند.
کل هزینه هایی که به موجب این بند صورت می گیرد جزء هزینه های قابل قبول مالیاتی کارخانجاتی مذکور تلقی و از درآمد مشمول مالیات آنها کسر خواهد شد . آیین نامه اجرایی این بند توسط وزارت بهداشت ، درمان آموزش پزشکی تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید .

بند " الف " تبصره 15 :
اجازه داده می شود حداکثر تا دو درصد (2 % ) از مجموع اعتبارات عمرانی بودجه عمومی دولت و یک درصد ( 1 % ) از هزینه های سرمایه ای شرکتهای دولتی( 5/1 % ) از مجموع اعتبارات جاری و اختصاصی بودجه عمومی دولت و نیم درصد ( 5/0 % ) از هزینه های جاری شرکت های دولتی و کل اعتبار جاری و اختصاصی فصل تحقیقات این قانون ، بنا به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه و تصویب هیات وزیران ، بدون الزام به رعایت قانون محاسبات عمومی کشور و دیگر قوانین و مقررات عمومی کشور و با رعایت قانون نحوه هزینه کردن اعتباراتی که به موجب قانون از رعایت قانون محاسبات عمومی و دیگر مقررات عمومی دولت مستثنی هستند هزینه گردد.

بند " ب " تبصره 15 :
اعتبارات خارج از شمول باید تنها درجهت هدفهای طرح ها و برنامه های
عمرانی و جاری به مصرف برسد.

بند " ح " تبصره 21 :
به دستگاههای اجرایی اجازه داده می شود مطالبات پیمانکاران از محل صدور کارکرد و تعدیل قطعی شده آنان را به عنوان ضمانت نامه برای قراردادهای فی مابین مورد اقدام قرار دهد .

بند " 3 " تبصره 24 :
به شرکتهای دولتی مشمول بند ( و ) تبصره ( 2 ) این قانون و سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران اجازه داده می شود با رعایت مقررات مربوط نسبت به فروش اموال منقول مآزاد بر نیاز خود باستثنای خود رو از طریق مزایده و همچنین کسب درآمد پخش آگهی ثبتی موضوع مواد ( 11 ) و ( 12 ) و( 14 ) قانون قیمت و آگهی ثبت شرکتها بطور نقد یا اقساط اقدام نمایند و معادل صد در صد ( 100 % ) وجوه حاصله را در قالب بودجه مصوب و یا اصلاحیه خود صرف هزینه های سرمایه گذار می کنند .

بند " الف " تبصره 27 :
شرکت های بخش انرژی مکلفند مبلغ یک هزار و سیصد و هشتاد میلیارد و دویست میلیون ( 1380200000000 ) ریال را پس از وصول بر اساس ارقام مندرج در قسمت ششم این قانون بر درآمد عمومی موضوع ردیف درآمدی شماره 690 594 قسمت سوم این قانون واریز کنند.
معادل وجوه واریزی برای بهینه سازی مصرف انرژی در طرحهای مندرج در شماره (1) این قانون هزینه خواهد شد و اجازه داده می شود بخشی از اعتبارات مذکور حسب مورد به صورت وجوه اداره شد و یا کمک بلا عوض اعطا شو د .
آیین نامه اجرایی این بند به پیشنهاد سازمان برنامه و بودجه به تصویب هیات وزیران خواهد رسید .

بررسی و تحلیل حسابهای روش متحدالشکل حسابداری برق از دیدگاه نظری اصول و استانداردهای حسابداری :
حسابهای تاسیسات برق نخستین گروه از حسابهای ترازنامه در گروه " دارایی ها و سایر اقلام بدهکار " می باشد که به توضیح بیشتر آن می پردازیم:

ثبت تاسیسات برق بر اساس قیمت تما م شده :
خرید و تحصیل دارایی های ثابت و احدا ث تاسیسات تولیدی ( ماشین آلات ، تجهیزات ، ساختمانی ) اصولا به روشهای متفاوتی صورت میگیرد . برخی از این روشها به شرح ذیل می باشد :
الف ـ خرید دارایی بصورت نقد
ب ـ خرید دارایی بصورت نسیه
ج ـ تحصیل دارایی ها از طریق مبادله با سهام یا سایر اوراق بهادار
د ـ تحصیل دارایی ها از طریق تعویض با دارایی های دیگر
ه ـ احداث تاسیسات تولیدی توسط خود شرکت
و ـ خرید دارایی ها بصورت یکجا و آماده برای بهره برداری
ز ـ تحصیل دارایی ها از طریق هدایا بصورت رایگان
محاسبه های تمام شده داراییها در هر یک از روشهای فوق به طریق خاصی انجام می گیرد و هر روش ویژگی خاصی دارد که با سایر روشها متفاوت است .
در روش متحد الشکل حسابداری برق که اقتباس از متون روش متحد الشکل حسابداری امریکاست در مورد محا سبه های تمام شده دارایی ها در حالتی که تاسیسات تولیدی توسط خود شرکت احداث می گردد تحت عنوان اجزاء تشکیل دهنده هزینه های ساختمانی به تفضیل مورد بحث قرار گرفت .
در ایران ، شرکت ها در صنعت برق کشور ، در بخش ساخت تاسیسات انتقال و توزیع غالبا فعال بوده و اغلب تاسیسات فوق توسط خود شرکت ها احداث می گردید و در بخش تولید نیز اگر چه سابقاً تاسیسات تولیدی به صورت ساخته شده و آماده بهره برداری و از طریق قرارداد با پیمانکاران خارجی انجام می گردید ، لیکن شرکت از یکی دو دهه اخیر در این زمینه فعال شده و به ویژه شرکت ها صنایع نیرو گاهی در صنعت برق پیشرفتهای فراوانی در این زمینه داشته اند بطوری که بدون استفاده از متخصصان خارجی ، خود به ساخت تاسیساتی از قبیل تاسیسات خنک کننده ، دیگهای بخار ، پرده های گاز ، دودکش و …. مبادرت نموده اند، لذا روش فوق برای
تعیین قیمت تمام شده تاسیسات برق ، روشی مفید و موثر می باشد .
اصطلاحات مربوط به دستور العمل تاسیسات برق :
1 ـ تاسیسات تجهیزات و اموال : 1- Plant , Equipment and Property تاسیسات ، تجهیزات و اموال دارای مشخصات زیر می باشند:
الف ـ این داراییها بطور فیزیکی و جود ندارد و برای تولید سایر کالاها و یا انجام خدمات برای شرکت یا مشتریان بکار گرفته می شود .
ب ـ دارای عمر مفید محدود می باشند که باید در پایان آن جایگزین و یا کنار گذاشته شوند این عمر مفید محدود به سنوات خدمت و یا میزان استفاده ای که از آنها بعمل می آید بستگی دارد.
ج ـ ارزش آنها ناشی از بهره برداری از آنها می باشد ( نه صرف مالکیت )
د ـ طبیعتا اقلام غیر پولی هستند و مفید بودن آنها از طریق تبدیل آنها به پول حاصل نمی شود بلکه از طریق بکار گیری و یا فروش خدمات ایجاد شده توسط آنها حاصل می گردد ، به عبارت دیگر این دارایی ها برای بکارگیری و استفاده از خدمات آنها خریداری شده اند نه برای فروش .
ه ـ معمولا عمر مفید آنها بیشتر ازیکسال و یا بیشتر از یک دوره عملکرد می باشد اما استثنائاتی نیز وجود دارد مانند ابزار آلات .
1 ـ تجهیزات : به معنای واحدهایی از دارایی های ثابت می باشند که معمولا قابلیت جابجایی دارند و به عنوان اقلام تکمیلی جهت اقلام بزرگتر بکار می روند . مانند تجهیزات کارخانه ، تجهیزات اداری ، تجهیزات بویلر ، تجهیزات سیستم آب رسانی ، تجهیزات سیستم روشنایی به عبارت دیگر این اصطلاح به تنهایی برای رساندن معنی کافی نیست .
ماشین آلات و اثاثیه اگر چه تحت این تعاریف واقع می شوند ولی معمولا به عنوان تجهیزات طبقه بندی نمی گردد . مثال هایی که برای تجهیزات کارخانه می توان ذکر نمود . واحدهایی از دارایی ثابت از قبیل سیستم مخابراتی ، سیستم تهویه مطبوع ، سیستم آب آشامیدنی ، سیستم روشنایی می باشد و برای تجهیزات اداری عبارتند از قفسه ها ، میزها و صندلیها .
2 ـ واحد اموال :
در موسسات صنعتی به منظور تمایز بین هزینه های جاری و هزینه های سرمایه ای از واحد اموال استفاده می شود انتخاب واحد اموال در هر موسسه بسیار حائز اهمیت می باشد زیرا مرز بین هزینه های جاری و سرمایه ای را مشخص می کند . مثلا اگر یک دستگاه پمپ که فقط 12 سال عمر مفید دارد به عنوان یک واحد اموال تعیین شود ، در این صورت اگر تعمیراتی انجام گردد که مشتمل بر تعویض یا جایگزینی الکتروموتور هزینه تعمیرات و از نوع هزینه های جاری می باشد . اما برای حالت دوم که الکتروموتور پمپ نیز به عنوان یک واحد اموال شناسایی گردیده است ، تعویض یا جایگزینی آن از نوع هزینه های سرمایه ای می باشد که باید به حساب دارایی منظور گردد . بنا بر این با انتخاب واحد اموال مرز بین تعمیرات و جایگزینی و برکناری و افزایش مشخص می گردد زیرا اگر تجهیزات خاصی به عنوان واحد اموال تعیین شده باشد و در تعمیر تاسیسات لازم باشد که این تجهیزات تعویض و یا جایگزین شوند مخارج آن از نوع هزینه های سرمایه ای بوده و شامل 2 عمل می باشد:
1 ـ برکناری واحد اموال قدیم
2 ـ جایگزینی واحد اموال جدید
در صورتی که تعمیرات مورد نظر به عنوان واحد اموال شناسایی نگردیده باشد این تعویض و جایگزینی از نوع هزینه های جاری ( هزینه های تعمیر و نگهداشت ) می باشد مثلا اگر تمام بویلر یک نیروگاه بخاری به عنوان یک واحد اموال شناسایی گردد و در تعمیرات ، تجهیزات مربوط به بویلر از قبیل درام یا سوپر هیتر ها تعویض گردند مخارج این تعویض هزینه جاری می باشد . اما اگر درام یا سوپر هیتر ها هر کدام به عنوان یک واحد اموال تعیین شده باشند تعویض و جایگزینی آنها در تغییرات جزو هزینه های سرمایه ای می باشد .
موسسات صنعتی واحد اموال را به شکل واحدهای فیزیکی تعیین می کنند ولی می توان واحد اموال را به صورت واحد ریالی نیز انتخاب نمود . مثلا در ساختمانها هزینه های تعمیرات و جایگزینی که منجر به افزایش عمر مفید آنها می شود و مبلغ ریالی آن نیز فرضا بیش از 500000 ریال باشد به عنوان هزینه سرمایه ای ( دارایی ) تلقی گردد یا در مورد ماشین آلات مخارجی که باعث افزایش عمر مفید و یا کارآیی آنها شده و میزان آن نیز فرضا بیش از 100000 ریال باشد به عنوان هزینه سرمایه ای تلقی می شود . در این حالت واحد اموال برای ساختمان ها با مخارج بیش از 500000 ریال و برای ماشین آلات و تجهیزات با مبلغی بیش از 100000 ریال جزو هزینه های سرمایه ای می باشد و مخارج کمتر از این مبالغ به عنوان هزینه ها ی جاری در نظر گرفته می شود .

حسابهای معین تاسیسات برق :
الف ـ تاسیسات تولید نیروی برق بوسیله بخار :
حسابهای زمین و ساختمان از جمله حساب های معین تاسیسات برق می باشد اما حسابهایی که جز تاسیسات تولید نیروی برق بوسیله بخار است
متفاوت از سایر حسابها است . این حساب ها شامل :
1 ـ تجهیزات دستگاه دیگ بخار
2 ـ واحدهای توربو ژنراتور
3 ـ لوازم و تجهیزات فرعی
4 ـ تجهیزات متفرقه نیروگاه
ب ـ تاسیسات تولید نیروی برق هیدرولیک شامل :
1 ـ مخازن ، سدها و آب راه ها
2 ـ چرخ های آبی ، توربین ها و ژنراتور
3 ـ تجهیزات فرعی تاسیسات برق
4 ـ تجهیزات متفرقه نیروگاه
5 ـ راهها ، جاده ها فرعی و پل ها

شرح حساب :
1ـ تاسیسات تولید برق با نیروی بخار :
1ـ1 : تجهیزات دیگ بخار : این حساب شامل بهای تمام شده نصب شده کوره ها ، دیگ بخار، تجهیزات جابجایی و آماده سازی زغال سنگ وجابجایی خاکستر ، لوله های بخار و آب ورودی ، تجهیزات و اجزای فرعی مورد استفاده در تولید بخار ،(بخار آب ، بخار جیوه یا سایر بخارها ) که در اصل جهت تولید برق به کار می رود می باشد .
2ـ1 : واحدهای توربو ژنراتور : این حساب شامل بهای تما م شده نصب شده توربین های اصلی و تجهیزات فرعی آنها است که در تولید برق توسط بخار مورد استفاده می باشند .
3ـ1 : لوازم و تجهیزات فرعی : این حساب شامل بهای تمام شده نصب شده تجهیزات کمکی تولید برق تجهیزات تبدیل و سایر تجهیزاتی است که در اصل برای کنترل و قطع و وصل برق تولید شده با بخار و برای حفاظت مدارها و تجهیزات برق بکار می رود. این حساب شامل موتورهای راه اندازی تجهیزات منظور شده در سایر حسابها ، نبوده و آن موتورها باید در همان حسابی منظور شوند که تجهیزات مرتبط با آنها ثبت شده است .
4-1 : تجهیزات متفرقه نیروگاه : این حساب شامل بهای تمام شده نصب شده تجهیزات متفرقه نیروگاه بخاری و پیرامون آن است که مورد استفاده عمومی نیروگاه بوده و جای مناسبی در هیچ یک از حسابهای پیش گفته تاسیسات بخار ندارد .

2 – تاسیسات تولید برق با نیروی آب :
1-2 : مخازن ، سدها و آب راهها : این حساب شامل بهای تمام شده نصب شده لوازم و تجهیزات مورد استفاده در محصور سازی ، جمع آوری ، نگهداری ، انحراف ،تنظیم و تحویل آب مورد استفاده در تولید برق است .
در مورد موسسات کلان ، این حساب باید شامل بهای تمام شده استقرار یافته تجهیزات مورد استفاده برای نگهداری ماهیان و وحوش و امور تفریحی نیز باشد . هر یک از موارد مذکور می باید در حساب معین جداگانه ثبت شود.
2-2 : چرخ های آبی ، توربین ها و ژنراتورها : این حساب شامل بهای تمام شده نصب شده چرخ های آبی ، توربین های هیدرولیک و ژنراتورهایی که بدین طریق کار می کنند و به تولید برق با نیروی آب جهت صنایع یا مقاصد دیگر اختصاص دارند می باشد به شرطی که تجهیزات مورد استفاده برای مقاصد مذکور بخشی از نیروگاه هیدرولیک باشند .
3-2 : لوازم و تجهیزات فرعی : این حساب شامل بهایی تمام شده نصب شده تجهیزات کمکی تولید برق ، تجهیزات تبدیل و سایر تجهیزاتی که عمدتا برای کنترل و قطع و وصل برق تولید شده با نیروی آب و حفاظت مدارها و تجهیزات برق به کار می روند . این حساب شامل موتورهای راه اندازی تجهیزات منظور شده در سایر حسابها نبوده و آن موتورها باید در همان حسابی ثبت شود که تجهیزات مرتبط با آنها منظور شده است .
4-2 : تجهیزات متفرقه نیروگاه : این حساب شامل بهای تمام شده نصب شده تجهیزات متفرقه نیروگاه آبی و اطراف آن است که مورد استفاده عمومی نیروگاه بوده و جای مناسبی در سایر حسابهای تولید هیدرولیکی برق ندارد .
در مورد موسسات کلان ، این حساب باید شامل بهای تمام شده تجهیزات مورد استفاده برای نگهداری ماهیان و وحوش و امور تفریحی نیز باشد . هر یک از موارد مذکور می باید در حساب معین جداگانه ثبت شود .
5ـ2 : جاده ها ، راه های آهن و پل ها : این حساب شامل بهای تمام شده جاده های اصلی و فرعی و راه های آهن ، پل ها و پایه ها است که در اصل به صورت تسهیلات تولید به کار می روند . این حساب همچنین شامل جاده ها و تسهیلات جاده ای اتصال نیروگاه به شاهراههای حمل و نقل می باشد مگر آن که آن جاده ها به استفاده عمومی اختصاص یافته و توسط مقامات دولتی نگهداری شوند .

ملاحظاتی در مورد تجدید ارزیابی دارایی ها ی ثابت شرکت های تابعه وزارت نیرو .
مقدمه :
نظر به اینکه نتایج حاصل از تجدید ارزیابی دارایی های ثابت شرکت های تابعه وزارت نیرو موضوع دستور العمل صادره در سال 1371 که اثر استان در صورتهای مالی منتهی به 29 اسفند ماه 1372 منعکس گردید پس از گذشت 8 سال مشخص شده لذا بررسی و نقد مشکلات و کمبود های آن برای تجدید ارزیابی بعدی مفید می باشد.

انتخاب دارایی جهت تجدید ارزیابی :
بر اساس استانداردهای حسابداری مربوط به تجدید ارزیابی " هر گاه یک قلم از طبقه ای از دارایی های ثابت مورد تجدید ارزیابی تمام اقلام آن طبقه بندی الزامی است " . یک طبقه دارایی ثابت به مجموعه ای از دارایی با ماهیت و کاربرد مشابه در عملیات واحد تجاری اطلاق می گردد. با توجه به تعریف مذکور گزینش طبقات مشابه برای ارزیابی مجاز می باشد . در دستور العمل قبلی طبقات مشابه مورد انتخاب جهت تجدید ارزیابی به شرح زیر بوده است :
1 ـ زمین
2 ـ ساختمان
3 ـ تاسیسات تولید ، انتقال و فوق توزیع برق .
4 ـ تاسیسات توزیع برق
5 ـ سدها
6 ـ شبکه های آب
7 ـ ماشین آلات و تجهیزات عمده .
8 ـ داراییها ی در جریان تکمیل از هر قبیل .
9 ـ موجودی کالا
10- سفارشات اسنادی
طبقات تعیین شده به شرح ردیف های ا الی 8 با استاندارد های حسابداری تجدید ارزیابی عینا مطابقت دارد . لیکن تجدید ارزیابی موجود ی کالا و سفارشات اسنادی از نظر تطبیق با استانداردهای حسابداری همواره مورد بحث بوده است .
عمده ترین مشکلی که بر تجدید ارزیابی دارایی ها مذکور وارد گردیده قبول یا عدم قبول آنها به عنوان دارایی ثابت مشمول تجدید ارزیابی است . به ویژه اینکه موجودی کالا و اعتبارات اسنادی به طور مشترک در تعمیرات جاری ، نوسازی ، بهسازی و تعمیرات اساسی مورد استفاده قرار می گیرد ، ضمن اینکه در شرکتهای آب و برق ضابطه مشخصی در مورد تفکیک حسابهای مذکور به دارایی های جاری و غیر جاری نیز تعریف نشده است .
در مورد قبول موجودی کالا و اعتبارات اسنادی به عنوان دارایی های ثابت، توجه به مفاد بیانیه های حسابداری مربوط به دارایی های ثابت به شرح زیر کارگشا است .
" قطعات یدکی و تجهیزات دستی عمده در صورتی که انتظار رود بیش از یک دوره مالی مورد استفاده قرار گیرد ، به عنوان دارایی ثابت تلقی شود به گونه ای هر گاه قطعات یدکی و تجهیزات احداثی را تنها بتوان در ارتباط با یک قلم خالص دارایی ثابت به کار گرفت و انتظار رود که استفاده از آنها به طور نامنظم صورت گیرد، این گونه اقلام رامی توان به عنوان دارایی ثابت
تلقی نمود ."

تناوب تجدید ارزیابی :
هر چند که تناوب تجدید ارزیابی به میزان تغییرات در ارزش منصفانه اقلام
مورد ارزیابی بستگی دارد ، لیکن به علت مشکلات ارزیابی های مکرر کوتاه مدت ناشی از این امر تناوب تجدید ارزیابی به صورت 3 الی 5 سال پیش بینی شده است . در دستور العمل قبلی تجدید ارزیابی تناوب مذکور پیش بینی نگردیده و این موضوع همواره مورد ایراد بوده است .

تعیین مبلغ تجدید ارزیابی :
در استانداردهای حسابداری روش های قیمت گذاری دارایی های مورد تجدید ارزیابی عمدتا بر مبنای ارزش بازار آنها و یا بهای جایگزینی مستهلک شده مشخص شده است . در دستورالعمل قبلی مبنای اندازه گیری مشتمل بر ارزش متعارف کارشناسی ، ارزش جایگزینی ، مستهلک شده ، ارزش بازار ( برای موجودی کالا ) و نرخ ارز.

مدلهای نقدینگی در مدیریت مالی صنعت برق .
مدیریت صندوق :
مدیریت صندوق بخشی از مدیریت مالی است که مدلهای صندوق یا مدل سازی صندوق را بررسی می کند . به عبارت دیگر ، بهینه سازی موجودی صندوق و کارآ کردن اداره صندوق ، موضوعاتی است که در بحث مدیریت صندوق به آنها پرداخته می شود .
پیش تر باید توجه داشت که حوزه مدیریت مالی موضوعی متفاوت از حوزه حسابداری است .حسابداری از دیدگاه نظریه سیستم ، علمی است که وظیفه آن جمع آوری و پردازش اطلاعات مالی است . سیستم حسابداری در کیفیت اطلاعات مالی نقشی ندارد . اگر چه حساب دار زیر نظر مدیر مالی ، کار می کند ( در ایران ما و اکثر کشورهای جهان نیز این چنین است ) اما نتیجه کار هر یک ، در دو حوزه کاملا مختلف به ثمر می نشیند. مدیریت مالی به طور اعم بخشی از اقتصاد و به طور اخص بخشی از نظریه بنگاههای اقتصادی است که زیر مجموعه اقتصاد فرد است . برای مثال ، یکی از جنبه های مدیریت مالی که زمینه و اساس بحث مدلهای نقدینگی نیز محسوب می شود. مدیریت وجوه است .
در واقع ، وجوه می باید با کارآیی بسیار زیادی به گردش در آید . وجوه زیاد یا کم هر دو به مفهوم عدم کارایی است . کمبود وجوه به معنای آن است که کاری انجام نخواهد شد و وجوه زیادی به معنای ضایعات است .
برای مثال ، از دیگر فعالیتها ی حوزه مدیریت مالی می توان دفاع از قیمت سهام شرکت در مقابل بانکهای سرمایه گذار ، کنترل جریانهای ورودی و خروجی نقدی در شرکتها صدور اوراق مشارکت یا سهام به منظور اجرای طرحهای شرکت نام این فعالیتها ارتباطی با حوزه حسابداری ندارد .
بنا بر این موضوع این جهت د رچار چوب مدیریت مالی صنعت برق است و نه حسابداری آن . اگر تشابهات و ابهاماتی در این زمینه وجود دارد ، دلیل آن است که با شدن مهم آن از بودجه دولت ، به سمت بازار سرمایه حرکت کند. قطع وابستگی ازبودجه دولت به عنوان منبع تامین مالی اساس کار مدیران مالی صنعت برق شده است اینجاست که ماهیت اصلی مدیریت مالی بروز می کند. اکنون شاهد تاسیس شرکت های سرمایه گذاری هستیم و بحث انتشار اوراق مشارکت ، رواج پیدا کرده است.
باید توجه داشت ، هنوز بازار سرمایه ایران در مراحل اولیه است و مقوله مدیریت ملای دو تا سه سال است که شکل واقعی خود را نشان داده است صنعت برق نیز به سمت بازار مالی و استفاده از امکانات آن حرکت می کند . لذا وظیفه مدیریت مالی با وضوح بیشتری به تدریج از حسابداری جدا می شود .
در این فصل به مدیریت صندوق به عنوان بخشی خاص از مبحث سرمایه د رگردش در مدیریت مالی ، پرداخته خواهد شد ، منظور از صندوق نقدینگی موجود نزد شرکت ، به علاوه سپرده های جار ی موجود در بانک است . مدلهایی که به آن باید توجه شود و باید پاسخگوی نحوه اداره صندوق باشد . هدف آن است که مدیریت صندوق در داخل سازمان بهینه گردد .
معمولا در بحثهای مختلف نظام اقتصادی حاکم بر جامعه عدم کارایی مدیریت صندوق مشاهده می شود . مثلا وقتی به شعبه یک بانک مراجعه می شود ممکن است در آن شعبه پول نقد جهت پرداخت به مراجعه کننده موجود نباشد . طبعا از این مجرا به اعتبار بانک لطمه وارد می شود . و معلوم است آن بانک بر روی جریانهای ورودی و خروجی صندوق چه با مدلهای ساده و چه با مدلهای جدید ، مطالعه و بررسی نکرده است .واضح است که این نوع اداره کردن با عدم کارایی همراه است و مدیر وظایفی را که مدیران صندوق بر عهده او گذاشته به درستی انجام نمی دهد.
اینکه جریانهای نقدی بانک مورد نظر پیش بینی شود واز مدلهای پیشرفته استفاده گردد . نوع دیگر برخورد با موضوع است اگر سیستمی طراحی گردد که احتمال نبودن موجودی وجه نقد را در یک شعبه و همین به طور احتمال اینکه یک شعبه نزدیک به شعبه دیگر هر دو پول را نداشته باشند ( یعنی بحث احتمال شرطی و احتمال مشترک به میان آید .) را بررسی کند نیز سیستمی طراحی شود که بتواند نقدینگی لازم را با توجه به احتمالات ممکن تشخیص دهد ، در آن صورت مدیریت بهتری بر صندوق اعمال خواهد شد . تمام این موارد به مدل سازی صندوق مربوط است . همین موضوع عینا در مدیریت وجوه نقد در شرکتهای وابسته به صنعت برق نیز مطرح است .

چرخه نقدی در بخش توزیع برق و شیوه های بهبود بخشیدن به آن :
اولین عامل موثر بر سطح موجودی صندوق ، همزمان کردن جریان های نقدی است که به آن اشاره شد. دومین عامل ، تسریع در جمع آوری وصولیها و دریافت وجوه نقد است که در قسمت برق و در سطح شرکتهای توزیع ، بدین صورت است که فرم کامپیوتری را در اختیار کنترخوان ، کنتور را می خواند و مقدار مصرف را ثبت می کند . سپس فرمها را به طریق دستی یا از
طریق شبکه به شرکت توزیع عودت می دهد .
در داخل سازمان ، حدود ده روز فرصت لازم است تا اطلاعات به صورت دستی یا از طریق شبکه وارد کامپیوتر اصلی شده و صورتحساب تهیه گردد . صورتحساب ها به صورت دستی یا از طریق پست به مشترکین تحویل داده می شود . مدت زمان تحویل صورتحساب ها به مشترکین ، متغییر است و از روند ثابتی تبعیت نمی کند .مشترکین صورتحساب را ظرف مهلت پانزده روز به بانک پرداخت می کنند .شرکت برق صورتحساب ها را طی چهارده رو ز از شبکه بانکی گرد آوری می کند و اطلاعات مربوط به صورتحساب های پرداخت شده را ظرف دو روز در قالب مبالغ دریافتی به صورت دسته ای وارد کامپیوتر می سازد .
درآمد های گزارش شده توسط کامپیوتر اصلی با صورتحساب های ماهانه بانکی مطابقت داده می شود که انجام دادن این کار حدود دو روز طول میکشد.
حال اگر مانده های صندوق کاهش یابد ، در آن صورت باید به جمع آوری وصولیهای نقدی سرعت داده شود . لازمه این سرعت ، کوتاه کردن فرایند مذکور است . مفهوم کوتاه کردن فرایند به این مفهوم نیست که مهلت پرداخت صورتحساب برق مصرفی مشترکین 48 ساعت باشد ، بلکه موضوع به سنجش عملیات حسابداری و مدیریت صندوق مربوط می شود و این امر جز با افزایش کارایی میسر نیست . البته مدیران ارشد صنعت برق واقف هستند که کوتاه کردن زمان در این فرایند ، بدون انجام مطالعات لازم ، امکان پذیر نیست .
موضوع دیگر سیستم اعتبارات د رحساب جاری است که هنوز در سیستم بانکداری اسلامی طراحی نشده است . این سیستم ، به مقوله مدیریت صندوق و کاهش مانده آن کمک می کند و در نظام بانکداری قبل از انقلاب وجود داشت . در تعیین مانده صندوق هدف یا مانده صندوق بهینه با استفاده از مدلهای صندوق ، منظور برقراری تعادل بین دو مقوله هزینه فرصت نگهداری از مازاد پول و هزینه معاملاتی ناشی از کمبود پول است . مدیریت صندوق ، ایجاد متعادلی است که در عین اجتناب است که در عین اجتناب از تقبل هزینه های غیر ضروری ، از پذیرش زیانهای کم پولی نیز بر حذر باشد.

حسابداری وجوه نقد در شرکت های برق :
در روش متحد الشکل حسابداری برای موسسات برق ایران کدهاو طبقه
بندی زیر با تعاریف مشخص پیش بینی شده است :
1 ـ کد 131 صندوق شامل مبالغ وجوه نقد موجود ( به استثنای وجوه تنخواه گردان ) و همچنین جاری در بانکها خواهد بود که موسسه می تو اند به طور جاری آنرا برداشت کند .
همانطور که ملاحظه می گردد در دستورالعمل برق حسابهای صندوق ( وجوه در شرکت ) و حسابداری جاری بانکی در یک کد پیش بینی گردیده است و برای تفکیک این دو سر فصل به ناچار باید ا زکدها ی فرعی استفاده کند .
2 ـ کد 132 ویژه که شامل سپرده هایی است که نزد بانکها ، نمایندگان مالی یا دیگر کارگزاران به منظورهای خاص نگهداری می شود . ثبت این حساب باید هدف از سپرده را نیز مشخص سازد .
با توجه به کد تخصیص یافته ، کلیه سپرده های بانکی اعم از کوتاه مدت و بلند مدت باید د ر داراییها ی جاری طبقه بندی گردد که این موضوع با استاندارد حسابداری مربوط مطابقت ندارد .
3 ـ کد 125 وجوه ویژه شامل وجوه نقدی و برای دفتری سرمایه گذاریهایی خواهد بود که به صورت مخصوص به طور مجزا برای بیمه بازنشستگی کارکنان ، پس انداز ، بیمارستانها و سایر هدفهای پیش بینی نشده اختصاص یافته است ضمنا یک حساب فرعی جداگانه با عنوان محصول برای هر صندوق نگهداری خواهد شد .
کد 125 مربوط به سایر دارایی ها یا وام و سرمایه گذاری است که د ردستورالعمل حسابداری برق به شرح زیر تعریف شده اند . اقلام منعکس در کدهای 121 و 125 مربوط به دارایی ، وام و سرمایه گذاری موسسه است که نمی توان آنها را دقیقا به عنوان تاسیسات دارایی ها ی جاری و اقلام بدهکار معوقه طبقه بندی کرد .
دستور العمل به این موضوع که وجوه نقد دارای محدودیت نباید در سر فصل وجوه نقد و داراییها ی جاری گردند کاملا مورد توجه است .
4 ـ افشا
هر چند در دستور العمل حسابداری برق به افشای وجوه نقد در صورتهای مالی اشاره ای نشده است اما در صورتهای مالی نمونه تهیه شد ه توسط سازمان حسابرسی که برای اجرای توسط وزارت نیرو به شرکتهای برق منطقه ای ابلاغ گردیده افشای وجوه نقد عینا بر اساس بیانیه شماره 5 بین المللی پیش بینی شده است .
کنترل های داخلی وجوه نقد در شرکتهای برق منطقه ای
کنترل های داخلی مربوط به پرداختهای نقدی – حسابهای جاری بانکی ، تنخواه گردان برنامه ریزی ، حفاظت ، بودجه بندی و گزارشهای آن در شرکت برق منطقه ای کم و بیش مانند کنترلهای داخلی سایر شرکتهاست که اهم آنها قبلا مورد بحث قرار گرفته است .
به علت ویژگی های خاص وصول درآمدهای این شرکت باید کنترل های داخلی مناسب برای آنها پیش بینی گردد . هر چند کنترلهای داخلی مربوط به دریافتهای نقد درآمدهای شرکتهای برق باید در چارچوب سیکل شناسایی درآمد ، ثبت در حسابها و وصول آن مورد بررسی قرار گیرد اما به علت موضوع این فصل منحصرا کنترلهای داخلی مناسب ناشی از دریافتهای نقدی به شرح زیر پیش بینی می گردد :
1 ـ کلیه درآمدهای شرکت های برق از طریق بانکها معتبر وصول گردند.
2 ـ قبض های مربوط به وصول درآمد توسط شعب بانکهای وصول کننده رسید شود و در اسرع وقت برای ثبت حسابداری مشترکین به شرکت های برق منطقه ای همراه با فهرست مربوط ارسال گردد .
3 ـ حتی الامکان از نگهداری حسابداری واسط وجوه نقد مانند وجوه بین راهی خودداری شود و در صورت ضرورت این حسابها در اسرع وقت بررسی و واریز شود .

راهبری متمرکز وجوه در صنعت برق – دیسپاچینگ وجوه :
یکی از مهمترین اهداف مدیریت وجوه نقد در شرکتهای برق ، اعم از دولتی یا غیر دولتی استفاده بهینه از امکانات برق ، اعم از دولتی یا غیر دولتی ، استفاده بهینه از امکانات وجوه نقد ناشی از درآمد است که مستلزم اتخاذ تدابیر مختلفی از جمله ایجاد روشهای پیش دریافت بهای برق مصرفی صدور به موقع صورتحساب های فروش برق ، وصول وجه در کوتاهترین زمان و واریز آن به حسابداری تمرکز وجوه در کمترین زمان است . ولی وقتی همه این مراحل به بهترین وجه ممکن به انجام رسد باز هم می تو ان کارهای تازه تری برای استفاده بهینه از وجوه نقد انجام داد و آن عبارتست از ایجاد صندوق مشترک " یا ظروف مرتبط نقدینگی " و توزیع مناسب آن یا به عبارتی "راهبری متمرکز وجوه در صنعت برق " :

1 ـ تعریف راهبری متمرکز وجوه :
تخصیص امکانات نقد واحد به مهمترین و با صرفه ترین محل مصرف در یک مجموعه اقتصادی از طریق یک سیستم اطلاعاتی سریع و مطمئن را " راهبری متمرکز وجوه " می نامیم .

2 ـ انواع راهبری متمرکز وجوه در صنعت برق :
در حال حاضر سه نوع راهبری متمرکز وجوه در صنعت برق قابل فرق است :

1 ـ لیستهای وصولی ارسالی توسط شعب بانکها ( قبوض برق ) با صورت ریز منظم به اعلامیه بستانکار ارسالی توسط بانک تمرکز وجوه به وسیله واحدی مستقل ( ترجیحا کامپیوتر ) مطابقت داده شود و مغایرت های موجود به طور پیگیری و بررسی قرار گیرد.
2 ـ مبالغ وصولی پس از اطمینان از در اسرع وقت و به نحو صحیح به بستانکار حساب مشترک مربوط منظور گردد.
3 ـ لیست قطعی برای مشترکین که وجوه قبض خود را به موقع پرداخت نکرده اند در اسرع وقت تهیه و مفاد آن دقیقا اجرا گردد ودایره مستقلی نسبت به اجرای قطع برق این مشترکین نظارت کند .
4 ـ اعتراض مشترکینی را که برق آنها قطع شده است دایره مستقلی رسیدگی و اتخاذ تصمیم کند .
5 ـ متوسط وصولیها مربوط به هر سیکل قرائت کنتور برق ، از قبل برآورد و وصولیهای انجام شده بدان مقایسه شود و علل انحرافات عمده مورد بررسی قرار گیرد .
6 ـ مشترکینی که به هر علت بدهی خود را پرداخت نکرده اند و برق آنها قطع نشده است با ذکر علتهای مربوط و تعیین مانده های سنواتی آنها به مدیریت گزارش و تصمیم گیری شود .
7 ـ اصلاحات مربوط به حسابهای مشترکین به ویژه در ارتباط با وصولیهای آن توسط افراد مستقل بررسی و تایید گردد .

الف : راهبری متمرکز وجوه منطقه ای :
دراین نوع ازراهبری متمرکز وجوه،یک شرکت برق منطقه ای و بلکه شرکتهای
تحت پوشش با توجه به موازین حقوقی و اساسنامه های خود همچنین با رعایت قوانین محاسبات اطلاعات امکانات استفاده از حسابهای بانکی خویش را از طریق یک بانک اطلاعات مکانیزه وارد شبکه راهبری متمرکز وجوه خواهند کرد. مضافا به اینکه به لحاظ وجوه شخصیتهای حقوقی متفاوت و مستقل در این مجموعه وجود اطلاعات حسابداری مالی هر شرکت در شبکه نیز ، از طریق بانک اطلاعاتی وجوه آن شرکت انجام خواهد شد .

ب : راهبری متمرکز وجوه صنعت برق :
در این نوع از راهبری متمرکز وجوه ، مجموعه راهبری های وجوه شرکت توانیر و شرکتهای برق منطقه ای ، در سیستمی مشابه راهبری متمرکز وجوه منطقه ای قرار خواهند گرفت تا با رعایت موازین لازم به بهینه سازی مصرف وجوه نقد د رسطح صنعت اقدام شود .

اهداف اصلی گزارشگری نقدینگی :
هدفهای اصلی گزارشگری نقدینگی تامین نیازهای مدیریت ازجهات برنامه ریزی و کنترل می باشد . این مسئله در مورد سایر عملیات حسابداری نیز مصداق دارد .باید توجه داشت که برنامه ریزی مربوط به قبل از اجرای کار و کنترل مربوط به بعد از آن است .

هدفها ی گزارشگری در برنامه ریزی :
1 ـ آماده بودن نقدینگی برای رفع کمبودها .
2 ـ آمادگی به کار بردن مازاد نقدینگی ( توجه به هزینه فرصت از دست رفته )
3 ـ رویداد گزینی ( گزینش رویدادها ) بدین معنی که دریافت و پرداخت نقدینگی با توجه به اهمیت رویدادها اولویت بندی شوند .

هدفهای گزارشگری نقدینگی در اعمال کنترل :
1 ـ جلوگیری از زیانهای ناشی از راکد شدن پول در آتیه .
2 ـ جلوگیری از ضررهای تامین مالی با تاخیر و یا تامین مالی با صرف وقت زیاد در آتیه .
3 ـ استفاده از راهنمایی مدیریت برای تنظیم دریافت ها و پرداخت ها .

زمان گزارشگری نقدینگی :
– گزارشگری می تواند روزانه ، هفتگی یا ماهانه باشد . لیکن مناسب تر آن است که روزانه تهیه شود .
– در تهیه گزارش نقدینگی ابتدا موجودی نقدینگی در اول دوره ، بعد از آن دریافتها ، سپس پرداختها و در آخر مانده آخر دوره آورده می شود . ضمنا ضروری است که مانده مطلوب هم به منظور مقایسه با عملکرد در فرمها ی نقدینگی آورده شود.

انواع گزارشهای نقدینگی :
1 ـ نوع عملکردی : گزارشی است که در آن عملکرد یک دوره با بودجه مقایسه و سپس اختلافات بدست آمده مورد تجزیه و تحلیل قرارمی گیرد .
2 ـ نوع برآوردی : این نوع گزارش های نقدینگی خود چند گونه است :
الف ) برآورد پویا : به معنای آن است که همیشه برآورد مدت معینی را داشته باشیم .
یعنی اگر مثلا یک برآورد شش ماهه مورد نظر باشد پس از سپری شدن هر ماه ، بلافاصله ماه بعد از آن دوره شش ماهه را برآورد کرده و پنج ماه باقیمانده را به آن بیافزاییم تا همواره برآورد شش ماهه باشد . در مورد بو دجه بندی نقدینگی این عمل بسیار توصیه می شود .
ب ) برآورد سیستم ذره بینی : عبارتست از برآورد نقدینگی مقطع نخست با جزئیات کامل .
به طور مثال وقتی برآورد شش ماهه یا یکساله را انجام می دهیم ، اولین ماه را با جزئیات کامل یعنی بصورت هفتگی و روزانه تهیه کنیم و سایر ماه ها راکلی تر و پس از سپری شدن هر ماه برای اولین ماه پیش رو ، این کار تکرار میگردد.
ج ) برآورد انباشته ای : در این روش برآورد نقدینگی در پایان هر ماه از سال ، شامل برآورد نقدینگی از ابتدای سال تا پایان هر یک از ماهها می باشد.

نکات مورد توجه در حساب سپرده ویژه :
– سپرده به وجوهی اطلاق می شود که دسترسی به آن به صورت مشروط بوده و برداشت از آن به شرایط خاصی نیاز دارد . هر نوع وجوه دیگری که در اختیار شرکت بوده و برداشت از آن به شرایط خاصی نیاز دارد . هر نوع وجوه دیگر ی که در اختیار شرکت بوده و بر طبق ضوابط جاری شرکت قابل برداشت باشد جزء نقدینگی شرکت تلقی می شود . این یکی از وجوه افتراق سپرده با حساب بانک است .
– برای منظور نمودن منبعی به حساب سپرده ، باید به نیت ماهیت و عمل سپرده گزاران توجه شود .
– سپرده هایی که به منظور خاص ( ودیعه موقت تلفن ) به طور موقت پرداخت شوند چون امتیاز آنها قابل واگذاری نمی باشد ، باید به حساب سپرده منظور شود و سپرده هایی که به منظور خاص ( ودیعه تلفن ) ولی بطور قطعی پرداخت شوند چون به صورت حق امتیاز قابل واگذاری می باشند باید به حساب دارایی منظور شوند.

ویژگیهای حساب سپرده :
حسابهای سپرده معمولا دارای ویژگی های زیر می باشد :
1 ـ با هدف ومنظور خاصی به سپرده گذاشته می شود .
2 ـ برداشت از این حساب به راحتی ممکن نیست
3 ـ قابل استرداد است ( درصورت اتمام کار یا انصراف از کار )
4 – گردش چندانی ندارد

هزینه ها در صنعت برق
هزینه یابی جذبی :
در حسابداری مالی ، همواره اهمیت ارزشیابی موجودی کالا برای ارائه در تراز نامه و محاسبه سود ( زیان ) در صورت سود و زیان مد نظر می باشد . بنا بر این ارزیابی صحیح مبلغ موجودی کالا از مسائل مورد توجه حسابداران است .
هزینه یابی جذبی با در نظر گرفتن کلیه هزینه های تولید که مربوط به ساخت کالا می شود به ارزیابی موجودی کالا می پردازد . واضح است که یک شرکت تولیدی نسبت به هزینه مواد مستقیم و مدت زمانی که کارگران برای ساخت یک کالا صرف می کنند آگاهی دارد .هزینه مواد مستقیم و هزینه دستمزد مستقیم ، هزینه های اولیه نامیده می شود.
دسته ای دیگر از هزینه ها که در تولید کالا نقش دارند ولی به اندازه هزینه های اولیه بارز نمی باشد ، هزینه سربار است . به عنوان نمونه هزینه اجاره کارخانه را در نظر بگیرید ، بدون کارخانه نمی توان محصولی تولید کرد .
از این هزینه به منظور تولید کالاها و ادامه فرایند تولید باید پرداخت شود ، ولی این است که از این هزینه چه میزان در ارزشیابی موجودی کالاها ی تولید شده باید ملحوظ شود ؟ مثال دیگر هزینه های نگهداشت ماشین آلات است . اگر از ماشین آلات به قدر کافی نگهداری نشود بدیهی است خراب خواهند شد و تولید قطع می گردد و از این هزینه به فرایند تولید مربوط می شود . باید مجددا چگونگی شمول این هزینه در ارزشیابی موجودی های تولید شده را در نظر گرفت .
بنابر این هدف هزینه یابی جذبی تلاش به منظور شمول هزینه سربار تولیدی در محاسبه بهای تما م شده هر واحد کالای تولید شده می باشد . بیان این مطلب ساده است اما عمل به آن مستلزم محاسبات طولانی است .
سرشکن هزینه ها سربار تولیدی به کالاهای تولید شده در روش هزینه یابی جذبی را می توان به سه مرحله مهم تقسیم نمود :
تخصیص و تسهیم
تسهیم مجدد
جذب

تخصیص و تسهیم :
تخصیص زمانی صورت می گیرد که هزینه سربار مستقیما بوسیله مرکز
هزینه یا دایره انجام و به آن مربوط شود . لذا هزینه سربار جزء هزینه کلی
آن مرکز هزینه یا دایره قرار خواهد گرفت .
تسهیم مستلزم تعیین مهمی از هزینه سربار بر مبنایی مناسب است به طوری که تنها بخشی از هزینه سربار به هر مرکز هزینه یا دایره مربوط می شود . حال می توان فهمید برای حل مسائل هزینه های اولیه شامل هزینه سربارتولیدی نسبت و نیازی به تسهیم آن بین دوایر خدماتی و تولیدی نمی باشد . در هر شرکت تولیدی مقدار مواد خام مورد نیاز و به میزان زمان کار جهت ساخت یک محصول مشخص است . لذا مبلغ مورد نیاز برای هر محصول شناخته شده و معلوم است .

هدف از ترخیص و طبقه بندی اطلاعات در صورتهای مالی :
بطور کلی ، هدف از ترخیص و طبقه بندی و اطلاعات ( بخاطر اطلاعات انبوهی که وجود دارد ) درصورتهای مالی ارائه خلاصه دارایی ها بصورت مفید و سودمند برای استفاده کنندگان می باشد . ارائه اطلاعات به شکل تفضیلی و بدون طبقه بندی در صورت های مالی نامطلوب و اطلاعات ارائه شده نا مفهوم خواهد بود و باعث خواهد شد تا استفاده کنندگان صورتهای مالی برای دست یابی به اطلاعات مالی مورد نیاز خود با مشکل مواجه شوند .
از سوی دیگر ، ازآنجایی که علائق و نیازهای استفاده کنندگان از اطلاعات مالی متنوع است ، تلخیص و طبقه بندی اطلاعات مالی الزاما به حذف برخی ازاطلاعات و روابطی منتهی می شود که احتمال دارد برای استفاده کنندگان خاص یا گروهی از آنان با ارزش باشد .
ضمنا امکان تجزیه و تحلیل برای آنان وجود نخواهد داشت . بنا بر این ، تلخیص ، طبقه بندی و تفکیک اطلاعات مالی به گروههای همگن ، تحلیل اطلاعات مالی را سهل می سازد.

تجزیه و تحلیل صورتهای مالی
از آنجا که حسابرس عملیاتی ممکن است حسابرس مالی نیز باشد لذا بهترین نقطه شروع د رتشخیص حوزه های عملیاتی بحرانی ، تجزیه و تحلیل صورتهای مالی سازمان است . استفاده از ابزار تحلیلی خاص می تواند در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی ، تشخیص چگونگی انجام فعالیتها توسط سازمان و تعیین حوزه های بحرانی که نیاز به توجه و بهسازی دارد ، به نحو ی موثر باشد این ابزار عبارتند از :
مقایسه اطلاعا ت ، درصد روندها ، صورتهای مالی همگن و نسبتهای مالی .
مقایسه اطلاعات صورتهای مالی یک روش تحلیلی اولیه در تجزیه و تحلیل است . یکی دیگر ازابزارهای تحلیل صورتهای مالی درصد روندها می باشد که برای ارائه ارقام سالهای مختلف نسبت به سال پایه مورد استفاده قرار می گیرد .
در یک صورت مالی همگن ، سر فصل های اصلی نه تنها بر مبنای ریالی بلکه بر اساس درصد نیز نشان داده می شود . نسبت های مالی که یک رابطه ریاضی را بین دو حالت کمی نشان می دهد ، ابزار اصلی تحلیل نسبت های مالی محسوب می شود . از این نسبت ها برای شناسایی نقاط مشکل آفرین عملیاتی نیز می توان استفاده کرد ، این نسبت ها عبارتند از نسبت های تداوم فعالیت و نسبت ها ی عملکرد یا گردش .
علاوه بر ابزار فوق رسم نمودارها و نمایش ترسیمی اطلاعات مالی ابزار مناسبی جهت تجزیه و تحلیل و درک اطلاعات است .

بررسی روند نسبتهای مالی صنعت برق :
تجزیه و تحلیل نسبت های مالی به عنوان یک ابزار متداول جهت شناخت نقاط قوت و ضعف یک شرکت مورد استفاده قرار می گیرد . لازم به ذکر است که با این نسبت ها فقط می توان به عوارض و علائم موجود پی برد . اگر یکی از نسبت ها بیش از اندازه زیاد یا کم باشد می توان به وجود حادثه مهمی در آن شرکت پی برد . ولی نمی توان اطلاعات کافی بدست آورد .
در تجزیه و تحلیل صورتهای مالی به وسیله نسبت های مالی دو روش عمده وجود دارد:
1 ـ تجزیه و تحلیل مقایسه ای : در این روش وضعیت مالی شرکت در یک زمان مشخص ارزیابی و عملکرد آن با عملکرد شرکت رقیب و یا با نسبت های متعلق به صنعتی که شرکت در یک زمان مشخص ارزیابی در آن فعالیت می کند مقایسه می شود.
2 ـ تجزیه و تحلیل روند : هدف از این بررسی ، قضاوت در مورد عملکرد شرکت در یک دوره زمانی و چند سالی است . در این تجزیه و تحلیل به سه عامل توجه می شود :
ـ روند اصلی داده ها
ـ تغییر جهت روند
ـ انحراف مهمی که برخی از داده ها نسبت به بقیه پیدا می کنند .

نقاط ضعف و قوت نسبت های مالی :
کاربرد مناسب نسبت ها و تجزیه و تحلیل درست آنها به شناخت نقاط قوت و ضعف این روش بستگی دارد . در این قسمت نقاط قوت و ضعف شناخته شده این گونه تجزیه و تحلیل به اختصار مطرح می شود :

نقاط قوت :
1 ـ محاسبه نسبتهای مالی نسبتا ساده است .
2 ـ با استفاده از نسبت های معیاری برای مقایسه بین فعالیتها در یک مقطع زمانی بدست می آید و نیز می توان نسبت های محاسبه شده را با " متوسط صنعت " مقایسه کرد .
3 ـ برا ی تعیین روند سنواتی شرکت و تغییراتی که احیانا در این روند رخ داده است ونیز تعیین اعداد غیر عادی می توان از این روش استفاده کرد .
4 ـ در امر شناخت زمینه های مسئله ساز یک شرکت محاسبه این نسبت ها سودمند است .
5 ـ اگر روش مبتنی بر تجزیه و تحلیل نسبت ها با روش دیگر ادغام شود این نسبت ها می توانند در فرایند ارزیابی و قضاوت ، نسبت به عملکرد مالی شرکت نقش مهمی ایفا نمایند .

نقاط ضعف :
1 ـ اگر فقط به یکی از این نسبت ها توجه شود ، فایده چندانی نخواهد داشت .
2 ـ نسبت ها به ندرت راه حل مسائل هستند زیرا از این نسبتها نمی توان به علل اصلی مشکلات شرکت پی برد .
3 ـ شخص تحلیل گر در تفسیر داده ها به سادگی دچار اشتباه می شود احتمال دارد به راحتی آنها را غلط تفسیر کند ، برای مثال کاهش مقدار یک نسبت ، الزاما به معنای وقوع رخدادی نامطلوب یا مطلوب نیست .
4 ـ تقریبا هیچ استاندارد قابل قبولی وجود ندارد که بتوان آن را مبنا ی مقایسه با نسبت یا مجموعه ای از نسبت ها قرار داد . به هر حال نباید مبنای قضاوت را منحصرا نسبتهایی بدانیم که به اصطلاح " نسبت های صنعت " نامیده می شوند .

روند نسبت های نقدینگی :
نسبت جاری د رصنعت برق رو به تعادل است ولی با توجه به روند نزولی آن باید مراقب بود که کاهش آن فزاینده نباشد .
متوسط نسبت سریع در صنعت برق رو به کاهش است . این نسبت نشان می دهد که به طور متوسط دارایی های آنی می تواند بدهی های جاری را پوشش دهد . چنانچه این نسبت کمتر ا زیک باشد بستانکاران تامین خود را از دست خواهند داد . لذا در خصوص این نسبت نیز مدیران می بایست دقت بیشتری داشته باشند .
فرایند نسبت های اهرمی :
رشد متوسط نسبت بدهی نشانگر آن است که بطور متوسط نسبت بدهی ها به دارایی ها در صنعت برق رو به افزایش است .
بالا رفتن این نسبت نشان می دهد که شرکتها برای تامین منابع مورد نیاز نا گزیر از استفاده از تسهیلات بیشتری شده اند.
به هر حال افزایش این نسبت در آخرین سالها ملایم تر شده است .
با توجه به اینکه نسبت های سود آوری نشان دهنده زیان شرکتهای برق منطقه ای هستند تامین نیازهای مالی از طریق استقراض موجب افزایش جمع هزینه ها و در نتیجه زیان دهی بیشتر می شود اصولا هنر مدیران برای تامین منابع مالی با کمترین هزینه و بالاترین سودآوری می باشد.

نسبت های مالی در صنعت برق :
مقدمه یکی از ابزارهایی که برای تعیین موقعیت مالی شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرد تجزیه و تحلیل نسبت های مالی است در واقع نسبت های مالی واقعیت های مهمی را در ارتباط با عملیات و وضعیت مالی یک شرکت آشکار می سازد . فایده محاسبه نسبتها آن است که رابطه بین اقلام عمده صورت های مالی دقت پیدا می کند . همچنین با استفاده از آن ، مشکلات و نقاط ضعف و قدرت مالی شرکت ها تعیین می گردد . البته نسبت ها وقتی بیشتر مفهوم پیدا می کنند که با سایر نسبتها در گذشته همان شرکت و یا با موسسات مشابه و یا با استانداردهای مطلوب صنعت مربوط مقایسه شوند . هدف از این بررسی ، با توجه به اینکه تاکنون نسبت های مالی صنعت برق محاسبه نشده است ، محاسبه نسبت های مالی متوسط صنعت می باشد . در واقع این بررسی مشروعی برای یک کار تحقیقاتی جهت بدست آوردن استانداردهای صنعت و شاخص های عملکرد می باشد . محاسبات انجام یافته بر اساس صورت های مالی سال 75 شرکت های برق منطقه ای و شرکت توانیز و با استفاده از موسسه "دان اند براد استریت" انجام شده است .

نسبت های مالی :
تحلیل گران مالی به منظور تجزیه و تحلیل وضعیت مالی یک شرکت از نسبت های مالی استفاده می کنند . نسبت های مالی می تواند برخی از واقعیت های مهم را درباره نتایج عملیات و وضعیت مالی یک شرکت به آسانی آشکار و اطلاعات مربوط به آن را ارائه کند ، لذا با توجه به هدف و مراحل استفاده می توان نسبت های خاصی را مورد تجزیه و تحلیل قرارداد. نسبت های مالی معمولآً در چهار گروه زیر طبقه بندی می شوند :
1-نسبت های نقدینگی : توانایی قدرت پرداخت شرکت را در مورد واریز بدهی های کوتاه مدت اندازه گیری می کنند . خود نسبت های نقدینگی به دو گروه زیر طبقه بندی می شوند :
1-1-نسبت جاری

2-1-نسبت آنی

2-نسبت های اهرمی : تامین نیازهای مالی از طریق ایجاد بدهی را نشان می دهد . در واقع این نسبت ها تعیین می کنند که شرکت تا چه حد نیازهای مالی خود را از منابع دیگر تامین نموده است . نسبت های اهرمی به دوقسمت تقسیم می شوند :
1-2-نسبت بدهی

2-2-نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام

3-نسبت های فعالیت : درجه کارآیی شرکت را در کاربرد منابعش اندازه گیری می کند . این نسبت ها مربوط به مقایسه میان حجم فروش و سرمایه گذاری در دارایی می باشد . این نسبت به چهار گروه زیر طبقه بندی شده است :
1-3-نسبت گردش دارایی ها :

2-3-نسبت گردش سرمایه جاری :

3-3-نسبت گردش دارایی ثابت :
4-3-نسبت دوره وصول مطالبات :
4-نسبت سود آوری : مزان موفقیت شرکت را در کسب سود و طریق تامین آن از محل درآمد ، فروش و سرمایه گذاری را مورد تجزیه و تحلیل قرار می دهد . مهمترین این نسبت ها عبارتند از :
1-4-بازده دارایی ها : × 100

2-4-بازده حقوق صاحبان سهام : 100 ×

3-4-بازده فروش : 100 ×

محاسبه نسبتها در صنعت برق :
در جدول شماره 1 نسبت مالی شرکت های برق منطقه ای و شرکت توانیز بر اساس صورت های مالی سال 75 آنها محاسبه شد .

بر اساس روش موسسه دان اندبراداستریت پس از محاسبه هر کدام از نسبت های مورد نظر برای شرکت های مورد بررسی مقادیر نسبت ها بر حسب مقدار مرتب گردید . بدین ترتیب سریال نسبت ها بدست آمد . به نسبتی که در وسط سریال قرار می گیرد اصطلاحاً نسبت میانه گفته می شود . نسبت میانه رقمی است که بطور متوسط از وضع کلی آن نسبت در صنعت حکایت می کند . فاصله بین نسبت میانه و بزرگترین نسبت به دو نیم تقسیم شده نسبتی که در وسط قرار می گیرد تربیح فوقانی می باشد و به همین ترتیب نسبتی که در وسط بین نسبت میانه و پایین ترین نسبت قرار می گیرد تربیح تحتانی می باشد .
تربیح فوقانی و تربیح تحتانی بطور تقریبی چگونگی آن نسبت را در مورد شرکت هایی که به ترتیب در نیمه بالا و پایین سلسله مراتب آماری نسبت ها قرار می گیرد نشان می دهند به عبارت دیگر با بدست آوردن آن ، حد بالا و حد پایینی که یک نسبت می تواند در دامنه آن قرار گیرد مشخص می شود . در مورد نسبت های سود آوری با توجه به اینکه منفی می باشند صرفاً میانه نسبتها در جدول درج گردید .
در روش مذکور چنانچه در هر کدام از نسبت ها ، مقادیر نامتعارفی وجود داشته باشد پس از خارج کردن ارقام نامتعارف نیز از روش فوق استفاده شده است . چنانچه میانگین ، میانه و نمای هر کدام از دو حالت نزدیک به هم باشد در آن صورت بدون خارج کردن ارقام نامتعارف نیز می تواند محاسبات را انجام داد . جدول شماره 2 حد متوسط نسبت های مالی ، حد پایین و حد بالا برای صنعت برق نشان می دهد .

جدول شماره 2 حد متوسط بالا و پایین نسبت های مالی در صنعت برق
نسبت جاری
14/2
57/1
52/1
نسبت آنی (سریع)

45/1
07/1
01/1
نسبت بدهی (درصد)
84/15
75/21
65/23
نسبت بدهی به حقوق صاحبان سهام (درصد)
31
28
19
نسبت گردش دارایی ها
07/0
12/0
15/0
نسبت گردش دارایی ثابت
20/0
15/0
09/0
دوره وصول مطالبات (روز)
226
141
109
نسبت گردش سرمایه جاری
55/0
1
72/1
بازده دارایی ها (درصد)
05/1-
بازده حقوق صاحبان سهام (درصد)
24/1-
بازده فروش (درصد)
92/8-
ترازنامه :
ترازنامه در صورتی است که اطلاعات مزبور را از طریق گزارش دارائیها ، بدهی ها و حقوق صاحبان سهام واحد تجاری در پایان هر دوره مالی فراهم می کند از آنجایی که ترازنامه معرف وضعیت مالی واحد تجاری در یک مقطع زمانی معین است ، آن را صورت وضعیت مالی نیز می نامند . اطلاق اصطلاح ترازنامه به این صورت مالی به این واقعیت اشاره دارد که صورت مزبور مبین معادل اساسی حسابداری (معین دارایی ها = بدهی ها + حقوق صاحبان سهام) به شکل تفصیلی با ترازنامه همانند سایر صورت های مالی اساسی ، همراه با یک سری یادداشت ارائه می شود که این یادداشتها جزء با اهمیت و لاینفک ترازنامه محسوب می شوند . ترازنامه درباره دارائیها ، بدهیها ، حقوق صاحبان سهام و ارتباط بین این عناصر ارائه می دهد که برای سرمایه گذاران، ارتباط دهندگان و سایر اشخاص ذیعلاقه به واحد تجاری با اهمیت و مفید محسوب می شود . مثلاً ، بانک اعطاء کننده اعتبار قبل از اعطای وام به واحدهای تجاری عوامل زیر را مورد بررسی قرار می دهد :
1-ترکیب و ارزش دارائی های متعلق به واحدهای تجاری
2-قابلیت تبدیل دارائیهای مزبور به نقد
3-شرایط و مبلغ بدهیها و تعهدات موجود واحد تجاری
4-حقوق بستانکاران نسبت به واحد تجاری

شرکت …………
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی …….. ماهه و …. روزه منتهی به تاریخ ×× …… ماه X ×13

رویداد های بعد از تاریخ ترازنامه :
کلیه تعدیلات لازم در رابطه با آن بخش از رویدادهای بوقوع پیوسته بعد از تاریخ ترازنامه ، تا تاریخ تحریر این یادداشتها که مستلزم تعدیل صورتهای مالی ، دوره مالی منتهی به تاریخ …/… X ×13 بوده ، در صورتهای مالی منعکس گردیده و همچنین رخدادهای با اهمیتی از این نوع رویدادها که مستلزم تعدیل اقلام صورتهای مالی نبوده ، لبکن افشاء آن در صورتهای مالی ضروری است ، بشرح زیر می باشد (یا : بعد از ذکر قسمت اول جمله – و همچنین هیچگونه رخداد با اهمیتی از این نوع که مستلزم تعدیل اقلام صورتهای مالی نبوده ، لیکن افشاء آن در صورتهای مالی ضروری باشد . به وقوع نپیوسته است ) :
1-مجمع عمومی فوق العاده شرکت در تاریخ …/…/(1+X)×13 تشکیل شد و تصمیم گرفته شد که به منظور تامین وجوه لازم جهت ……. ، سرمایه شرکت
به میزان …. ریال از محل ……. افزایش یابد .
2-در تاریخ …/…/(1+X)×13 ، انبار شرکت در نتیجه جریان سیل ، خسارت دیده که میزان دقیق خسارت وارده هنوز مشخص نشده است . لازم به توضیح است که ساختمانهای انبار و موجودی ههای مستقر در آن در تاریخ حادثه به مبلغ ………….. ریال تحت پوشش بیمه بوده است .
3-آقای ……… که یکی از نمایندگان فروش است و مبلغ ……….. ریال به شرکت بدهی دارد . در اوایل خردادماه سال …/…/(1+x)*13بعلت ……………… فعالیت خود را متوقف نموده است .

صورت سود (زیان) انباشته :
صورت سود (زیان) انباشته اغلب به عنوان مکمل صورت حساب سود و زیان انباشته ارائه می شود . زیرا ارائه آن از لحاظ تحقق ضرورتهای افشای کامل الزامی است . هدف از ارائه صورت سود (زیان) انباشته گزارش کلیه تغییرات در سود (زیان) انباشته طی دوره حسابداری تطبیق مانده ابتدا و انتهای دوره سود (زیان) انباشته انعکاس طبقه ارتباطی بین صورت حساب سود (زیان) ترازنامه است .
اقلام عمده ای که در صورت سود (زیان) انباشته منعکس می شود به شرح
زیر است :
مانده سود (زیان) انباشته ابتدای دوره مالی
اصلاح اشتباهات با اهمیت مربوط به دوره های قبل
اثرات انباشته برخی از تغییرات خاص در اصول و روشهای حسابداری
سود و زیان خالص دوره جاری
محدودیت های ایجاد شده در توزیع سود نظیر اندوخته قانونی و سایر اندوخته ها
سود سهام پیشنهادی اعم از نقدی و غیرنقدی و یا سود سهمی در صورت پیشنهاد و توزیع آن از محل سود انباشته
مانده سود (زیان) انباشته پایان دوره مالی

شرکت …………………..
صورت حساب سود و زیان
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
سال / دوره مالی منتهی به تاریخ سال / دوره مالی منتهی به تاریخ

ریال
ریال
ریال
خالص فروش / درآمد حاصل از ارائه خدمات

………….
………….
کسر می شود : بهای تمام شده کالا / خدمات فروش رفته

(………….)
(………….)
سود /(زیان) ناخالص

………….
………….
کسر می شود – هزینه عملیاتی :

هزینه های توزیع و فروش
(………….)

(………….)
هزینه های عمومی و اداری
(………….)

(………….)

………….
………….
سود /(زیان) عملیاتی

………….
(………….)
اضافه (کسر) می شود :

………….
هزینه های مالی
(………….)

(………….)
هزینه های جذب نشده در تولید
(………….)

(………….)
خالص سایر درآمدها و هزینه ها
………….

………….

………….
………….
سود / (زیان) قبل از اقلام غیرمترقبه ، اثرات انباشته تغییر در اصول

و روشهای متداول حسابداری و مالیاتی

………….
………….
اقلام غیرمترقبه
(………….)

(………….)
اثرات انباشته تغییر در اصول و روشهای متداول حسابداری
(………….)

(………….)

(………….)
(………….)
سود /(زیان) سال / دوره مالی ، قبل از مالیات

………….
………….
مالیات عملکرد شرکت

(………….)
(………….)

سود /(زیان) خالص سال /دوره مالی بعد از کسر مالیات شرکت

………….
………….
ناخالص سود هر سهم قبل از مالیات (E.P.S)

امضای اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل :
شرکت …………………..
صورت سود (زیان) انباشته و تخصیص سود
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
سال / دوره مالی منتهی به تاریخ سال / دوره مالی منتهی به تاریخ

ریال
ریال
ریال
سود(زیان) انباشته نقل از سال / دوره مالی قبل

………….
………….
اصلاح اشتباه دوره های مالی قبل

………….
………….
سود(زیان) اصلاح شده ابتدای دوره

………….
………….
سود(زیان) سال/ دوره مالی

………….
………….
سود قابل تخصیص

………….
………….
اندوخته قانونی
(………….)

(………….)
اندوخته احتیاطی الزامی
(………….)

(………….)

(………….)
(………….)
سود قابل تقسیم

………….
………….
اندوخته طرح و توسعه
………….

………….
اندوخته …………..
………….

………….
ناخالص سود سهام پیشنهادی
………….

(………….)

(………….)
(………….)
خالص سود(زیان) انباشته نقل به سال / دوره مالی بعد

………….
………….

خالص اندوخته قانونی احتسابی برای هر سهم
خالص اندوخته طرح و توسعه احتسابی برای هر سهم
خالص سایر اندوخته های احتسابی برای هر سهم
خالص سود انباشته انتقالی به سال بعد هر سهم
ناخالص سود سهام پیشنهادی هر سهم
پاداش پیشنهادی برای هیئت مدیره قابل کسر از سود هر سهم
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
………….
امضاء اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل :
توضیح :
1-چنانچه طبق اساسنامه شرکت ، احتساب اندوخته دیگری بجز اندوخته قانونی الزامی باشد ، بایستی این اندوخته در حسابها منظور و توضیحات کافی با اشاره به مفاد ماده اساسنامه ای مربوطه در یادداشت های مربوطه که مطابق یادداشت مربوط به اندوخته قانونی تهیه می گردد ، ارائه شود .
2-چنانچه هیئت مدیره در نظر داشته باشد پیشنهادی دائر بر تقسیم اندوخته های اختیاری سنوات قبل ارائه نماید ، بایستی مبلغ پیشنهادی خود را (ضمن مشخص نمودن اینکه کدامیک از اندوخته های شرکت می باشد ) به سود قابل تخصیص اضافه نماید و همچنین ناخالص سود سهام پیشنهادی را نیز ضمن ارائه تفکیک لازم ، بصورت ارائه یکستون فرعی دیگر در ههمین صورت (صورت سود انباشته و تخصیص سود) ، معادل مبلغ مزبور افزایش دهد . لازم به توضیح است که چنانچه به تقسیم اندوخته مزبور ، مالیاتی تعلق بگیرد ، مالیات مزبور نیز بایستی به ذخیره مالیات شرکت (با ارائه توضیحات لازم) اضافه شود و سود سهام پیشنهادی (شامل سود سهام پیشنهادی از محل سود سال جاری و سودسهام پیشنهادی از محل مذکور در این توضیح ) ، بصورت خالص و با توضیحات کافی در مورد محل تامین آن . در ترازنامه منعکس شود .
3-چنانچه هیئت مدیره در نظر داشته باشد پیشنهادی دائر بر انتقال یک اندوخته اختیاری احتسابی در سنوات قبل به یک اندوخته دیگر ارائه نماید ، بایستی اندوخته ای را که برای انتقال در نظر گرفته مانند توضیح 2 به سود قابل تخصیص اضافه نماید و همچنین اندوخته ای که این مبلغ باید به آن اضافه گردد ، ضمن ارائه تفکیک لازم ، بصورت ارائه یک ستون فرعی دیگر در همین صورت (صورت سود انباشته وتخصیص سود) ، اضافه نماید . لازم به توضیح است که چنانچه این اندوخته برای استهلاک زیان انباشته در نظر گرفته شده باشد ، بایستی ضمن اضافه نمودن مبلغ اندوخته به سود قابل تخصیص ، توضیح لازم در یادداشتهای همراه صورتهای مالی ارائه گردد .
صورت گردش وجوه نقد :
مقدمه : وجه نقد از منابع مهم و حیاتی در هر واحد انتفاعی است . زیرا معرف قدرت خرید عمومی است که غالباً در مبادلات اقتصادی وسیله قرار می گیرد و برای تامین منابع دیگر بکار گرفته می شود واحدهای انتفاعی منابع مورد نیاز خود را در ازای پرداخت وجه نقد تحصیل می کند و تولیدات خود را نیز در قبال دریافت وجه نقد به فروش می رساند . سود سهام غالباً به شکل وجه نقد پرداخت می شود . اکثر اندازه گیری ها در حسابداری نیز مبتنی بر جریان گذشته ، در حال یا آینده وجه نقد است .

جریان ورود و خروج وجه نقد :
جریان های ورود وجه نقد به یک واحد انتفاعی و جریانهای خروج وجه نقد از آن واحد جزء اساسی ترین رویدادهایی است که شالوده بسیاری از تصمیم گیری ها و قضاوتهای سرمایه گذاران ، اعتبار دهندگان و برخی دیگر از گروه های عمده استفاده کننده و قضاوتهای مالی درباره آن واحد انتفاعی را تشکیل می دهد. جریانهای ورود وجه نقد به یک واحد انتفاعی اساساً از کاهش دارائیها غیر از وجوه نقد و افزایش در بدهیها و یا حقوق صاحبان سهام طی یک دوره مالی ناشی می شود . بالعکس جریانهای خروج وجه نقد از یک واحد انتفاعی از افزایش در دارئیها غیر از موجودی نقد و کاهش در بدهیها و یا حقوق صاحبان سهام طی یک دوره مالی ناشی می شود . تفاوت بین جریانهای ورود و خروج وجه نقد عبارتند از تغییر در موجودی نقد طی همان دوره مالی .

شرکت …………………..
صورت گردش وجوه نقد
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
سال / دوره مالی منتهی به تاریخ سال / دوره مالی منتهی به تاریخ

ریال
ریال
ریال
گردش وجوه نقد ناشی از فعالیت های مرتبط با عملیات : –

سود ویژه قبل از کسر مالیات

………….
………….
اضافه (کسر) می شود : تعدیل بابت تفاوت بین جریان درآمدوجوه نقد

ناشی از فعالیت های مرتبط با عملیات :

هزینه استهلاک
………….

………….
زیان(سود) شناسایی شده حاصل از سرمایه گذاری بلند مدت در سایر شرکتها به روش ارزش ویژه
………….

………….
زیان(سود) حاصل از فروش اقلام دارائیهای ثابت
………….

………….
هزینه کاهش ارزش سرمایه گذاری بلند مدت
………….

………….
زیان(سود) حاصل از فرشگاه سهام سرمایه گذاریهای بلندمدت
………….

………….
هزینه مزایای پایان خدمت کارکنان
………….

………….
تعدیلات سنواتی
………….

………….

………….
………….
تاثیر تغییرات در دارائیها و بدهیهای جاری :

کاهش (افزایش) در سرمایه گذاریهای کوتاه مدت
………….

………….
کاهش (افزایش) در طلب از شرکت مادر
………….

………….
کاهش (افزایش) در طلب از شرکتهای گروه
………….

………….
کاهش (افزایش) در حسابها و اسناد دریافتنی
………….

………….
کاهش (افزایش) در سایر حسابها و اسناد دریافتنی
………….

………….
کاهش (افزایش) در موجودی مواد و کالا
………….

………….
کاهش (افزایش) در سفارشات مواد ، کالا و کار در جریان پیمانهای بلند مدت
………….

………….
کاهش (افزایش) در پیش پرداختها
………….

………….
کاهش (افزایش) در حسابها و اسناد پرداختنی تجاری
………….

………….
کاهش (افزایش) در بدهی به شرکت مادر
………….

………….
کاهش (افزایش) در بدهی به شرکتهای گروه
………….

………….
کاهش (افزایش) در حسابها و اسناد پرداختنی غیرتجاری
………….

………….
کاهش (افزایش) در سود سهام پرداختنی
………….

………….
کاهش (افزایش) در پیش دریافت از مشتریان
………….

………….

………….
………….

………….
………….
پرداختهای عده فعالیت های مرتبط با عملیات :

مالیات
(………….)

(………….)
سایر
(………….)

(………….)

………….
………….
خالص وجه حاصل از فعالیت های مرتبط با عملیات

………….
………….
گردش وجوه نقد ناشی از فعالیت های سرمایه گذاری :

کاهش (افزایش) در حسابها و اسناد دریافتنی بلند مدت
………….

………….
وجوه پرداختی بابت سرمایه گذاری بلند مدت
(………….)

(………….)

شرکت …………………..
صورت گردش وجوه نقد
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13

ادامه صورت گردش وجوه نقد
وجوه دریافتی از محل فروش سهام سرمایه گذاری بلند مدت
………….

………….
وجوه پرداختی بابت خرید دارایی ثابت
(………….)

(………….)
وجوه دریافتی از محل فروش اقلام دارایی ثابت
………….

………….
کاهش (افزایش) در طرح های توسعه و تکمیل
………….

………….
کاهش (افزایش) در سفارشات و پیش پرداختهای سرمایه ای
………….

………….
کاهش (افزایش) در سایر دارائیها
………….

………….
خالص وجه نقد مصرف شده در فعالیت های سرمایه گذاری

(………….)
(………….)
گردش وجوه نقد ناشی از فعالیت های تامین مالی :

وجوه حاصل از انتشار سهام
………….

………….
تسهیلات مالی دریافتی
………….

………….
پرداخت سود سهام
(………….)

(………….)
واریز بخشی از تسهیلات دریافتی
(………….)

(………….)
وجوه دریافتی / پرداختی در ارتباط با حسابها و اسناد پرداختی بلند مدت
………….

………….
پرداخت از محل ذخیره مزایای پایان خدمت کارکنان
………….

(………….)
خالص وجه نقد حاصل از فعالیت های تامین مالی

………….
………….
خالص افزایش (کاهش) در وجوه نقد و موجودی نزد بانکها

………….
………….
وجوه نقد و موجودی نزد بانکها در ابتدای سال

………….
………….
وجوه نقد و موجودی نزد بانکها در پایان سال

………….
………….

فعالیت های سرمایه گذاری و تامین مالی غیرموثر بر موجودی نقد : –
افزایش سرمایه غیرنقدی
مالیات پرداختی سال جاری
خالص افزایش سود انباشته نقل به سال بعد
خالص افزایش اندوخته قانونی
…………………………………………………………………………………

………….
………….
………….
………….
………….

………….
………….
………….
………….
………….
امضاء اعضاء هیئت مدیره و مدیر عامل :

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
وجوه نقد و موجودی نزد بانکها
وجوه نقد و موجودی نزد بانکها به شرح ذیل تفکیک می گردد :

ریال
ریال
موجودی صندوق
……………….
……………….
موجودی نزد بانکها
……………….
……………….
موجودی تنخواه گردانها
……………….
……………….

……………….
……………….
سپرده های کوتاه مدت بانکی (سرمایه گذاری کوتاه مدت)
……………….
……………….
وجوه بین راهی
……………….
……………….

……………….
……………….
بابت تضمین وجوه نزد صندوق ، تنخواه داران ضمانت کافی از مسئولین مربوطه اخذ شده است.
توضیح – در صورت موجود بودن مبالغ ارزی نزد صندوق یادداشت ذیل ارائه می گردد :
مبلغ …………….. دلار موجودی ارزی نزد صندوق با توجه به توضیحات ارائه شده طی یادداشت ……………
همراه صورتهای مالی ، به نرخ ارز …………. به مبلغ ……….. ریال در تاریخ ترازنامه تسعیر گردیده است .

موجودی نزد بانکها به شرح زیر تفکیک می شود :
شرح
شماره حساب

ریال
ریال
موجودی ریالی نزد بانکها

بانک ملی ایران شعبه ……………
……………….
……………….
……………….
بانک ملت شعبه …………..
……………….
……………….
……………….
………………………………………..
……………….
……………….
……………….

……………….
……………….
وجوه مسدودی نزد بانک …………
……………….
(……………….)
(……………….)

……………….
……………….
موجودی ارزی نزد بانکها

بانک ملی ایران شعبه …….. (………… دلار)……….
……………….
……………….
……………….
………………………………………….
……………….
……………….
……………….

……………….
……………….

……………….
……………….

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ *× …………. ماه ×X 13
با توجه به توضیحات ارائه شده طی یاداشت همراه صورت های مالی ، موجودیهای ارزی به نرخ ارز …………. بمبلغ ………. ریال در تاریخ ترازنامه تسعیر گردیده است .
مانده فوق مربوط به دعوی اقامه شده از سوی …………. بمبلغ ………. ریال بوده که طبق دستور ………. از تاریخ ………. مبلغ ………. ریال از موجودی حساب جاری شماره ………. نزد بانک ………. شعبه ………. مسدودگردیده است وپیگیریهای بعمل آمده در این خصوص عبارتند از : (در این قسمت شرح مختصری از پیگریهای بعمل آمده ارائه می گردد.) وجوه مسدود شده فوق به حساب سایر دارییها (یادداشت ………. همراه صورتهای مالی) انتقال یافته است .
توضیح – در صورت تخصیص حسابی به واریز وجوه حاصل از عملیات افزایش سرمایه یادداشت مربوطه به شرح ذیل تهیه و ارائه می گردد :
در ارتباط بامانده این حساب که مربوط به واریز وجوه حاصل از افزایش سرمایه توسط سهامداران بوده به توضیحات یادداشت همراه صورتهای مالی رجوع شود .
سپرده های کوتاه مدت بانکی از اقلام ذیل تشکیل شده است :
شرح

نرخ سود
نرخ سود

علی الحساب
مبلغ
قطعی
علی الحساب
مبلغ
سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت :

ریال

ریال
نزد بانک ……….. شعبه ……….. شماره حساب ………..
100%
…………..
100%
100%
………….
………………………………………………………..
……..
…………..
……
………
…………..
جمع

…………..

…………..
سپرده سرمایه گذاری کوتاه مدت یک ساله

نزد بانک ……….. شعبه ……….. سیررسید ……….. …/…./××13
100%
…………..
100%
100%
………….
…………………………………………………………
……..
…………..
……
………
…………..
جمع

…………..

…………..
جمع کل

…………..

…………..
سود سپرده های کوتاه مدت فوق طی سال / دوره مالی بمبلغ ………….. ریال به حساب سایر درآمد ها منظور شده است .
با توجه به توضیحاتارائه شده طی یادداشت همراه صورتهای مالی ، مبلغ ………….. دلار سپرده کوتاه مدت اذزی نزد بانک ………….. شعبه ………….. به نرخ ارز ………….. بمبلغ ………….. ریال در تاریخ ترازنامه تسعیر گردیده است .
وجوه بین راهی عمدتاً بابت چکها / اسناد دریافتی از شرکت ………….. جهت………….. ایجاد شده که در تاریخهای موثر به حسابهای جاری شرکت نزد بانکهای مربوطه واریزگردیده است .

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
معادل ………. درصد از مبلغ اسمی سهام مورد سرمایه گذاری در شرکت ………. پرداخت شده و بقیه آن در تعهد صاحبان سهام است که احتمال می رود تا پایان سال (1+×)×13 از سهامداران مطالبه شود .
مبلغ ………. میلیون ریال از بهای تمام شده حق تقدم خرید سهام شرکتهای ………. بابت بهای خرید حق تقدمهائی بوده که بهای اسمی آن پرداخت نشده و حداکثر تا تاریخهای …./…./ (1+×)×13 و ………. به ترتیب به مبالغ ………. و ………. میلیون ریال باید پرداخت گردد .
بموجب مصوبات مجامع شرکتهای ………. سرمایه آنها با استفاده از حق تقدم سهامداران افزایش پیدا کرده است ولی تا تاریخ ترازنامه از حق تقدمها استفاده نشده است . سهم افزایش سرمایه این شرکت نسبت به شرکتهای سرمایه پذیر ذکر شده بترتیب معادل ………. ریال و ………. ریال می باشد که تا این تاریخ از حق تقدمها استفاده نشده است (حق تقدمها بفروش رفته است) .

سرمایه :
سرمایه شرکت در تاریخ ترازنامه بالغ بر ………. ریال ، منقسم به ………. سهم یک هزار ریالی با نام عادی و ……………. سهم یک هزار ریالی بی نام ممتاز می باشد . آخرین افزایش سرمایه شرکت در تاریخ ………. صورت گرفته است و ترکیب سهامداران در تاریخ ترازنامه به شرح زیر می باشد :

سمت در هیئت مدیره شرکت
تعداد سهام
درصد

عادی
ممتاز
جمع
100%
بانک ……….
رئیس هیئت مدیره
……….
……….
……….
100%
شرکت ……….
عضو هیئت مدیره
……….
……….
……….
100%
سازمان ……….
ــــــ
……….
……….
……….
100%
آقای ……….
عضو هیئدت مدیره و مدیرعامل
……….
……….
……….
100%
سایرین (تعداد ………. نفر که دارای 5% سهام شرکت می باشند
……….
……….
……….
100%

……….
……….
……….
100%

(در جدول فوق بایستی تعداد سهام سهامدارانی که بیش از 5% سهام شرکت را دارا می باشند و نیز تعداد سهام اعضاء هیئت مدیره قید گردد) .

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13

اندوخته قانونی
مبلغ ………. ریال اندوخته قانونی در تاریخ ../../××13 در اجرای مفاد مواد 140 و 238 قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت ، مصوب اسفندماه 1347 و ماده ………. اساسنامه شرکت مبنی بر لزوم احتساب و وضع یک بیستم سود هر سال مالی بعنوان اندوخته قانونی و احتیاری بودن وضع آن در هنگام فزونی این اندوخته از یک دهم سرمایه شرکت ، در حسابها منظور شده است . طبق مقررات قانونی ، اندوخته مزبور فقط در صورت انحلال شرکت ، بین صاحبان سهام قابل تقسیم خواهد بود . تغییرات اندوخته قانونی طی سال / دوره مالی به شرح زیر می باشد :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/××13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-×)××13

هر سهم
کل
هر سهم
کل

ریال
ریال
ریال
ریال
مانده در ابتدای سال / دوره مالی
……………
……………
……………
……………
اضافه می شود – انتقال از محل سود سال / دوره مالی
……………
……………
……………
……………
مانده در پایان سال / دوره مالی
……………
……………
……………
……………

اندوخته طرح و توسعه :
گردش حساب اندوخته طرح و توسعه به شرح زیر است :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/××13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-×)××13

هر سهم
کل
هر سهم
کل

ریال
ریال
ریال
ریال
مانده در ابتدای سال / دوره مالی
……………
……………
……………
……………
انتقال از محل سود سال / دوره
……………
……………
……………
……………
استفاده از اندوخته جهت ……….
……………
……………
……………
……………
مانده در پایان سال / دوره مالی
……………
……………
……………
……………
اندوخته طرح و توسعه بمنظور توسعه ………… (طی مجوز شماره ………… مورخ ………… اداره ………… ) در نظر گرفته شده است . پیش بینی می شود طرح ذیربط در تاریخ ………… آغاز ودر تاریخ ………… پایان پذیرد که جمع منابع مورد نیاز این طرح بالغ بر ………… میلیون ریال است .(همچنین در صورتیکه بخشی از طرحهای توسعه انجام پذیرفته باشد به یادداشت 15 همراه صورتهای مالی عطف داده شود . )
شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی – (ادامه)
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13

سایر اندوخته ها
سایر اندوخته ها متشکل از اندوخته عمومی و اندوخته ………… می باشد و گردش حساب آنها طی سال / دوره مالی منتهی به تاریخ ترازنامه به شرح زیر است :

اندوخته عمومی
اندوخته …………
جمع

سال / دوره
سال / دوره
سال / دوره
سال / دوره
سال / دوره
سال / دوره

سال منتهی به
سال منتهی به
سال منتهی به
سال منتهی به
سال منتهی به
سال منتهی به

../…/××13
../…/(1-×)×13
../…/××13
../…/(1-×)×13
../…/××13
../…/(1-×)×13

ریال
ریال
ریال
ریال
ریال
ریال
مانده در ابتدای سال / دوره مالی
…………
…………
…………
…………
…………
…………
انتقال از محل سود سال / دوره مالی
…………
…………
…………
…………
…………
…………
استفاده از اندوخته طی سال / دوره مالی
…………
…………
…………
…………
…………
…………
مانده در پایان سال / دوره مالی
…………
…………
…………
…………
…………
…………
اندوخته هر سهم در ابتدای سال / دوره مالی
…………
…………
…………
…………
…………
…………
اندوخته هر سهم در پایان سال / دوره مالی
…………
…………
…………
…………
…………
…………
به موجب مصوبه مورخ ………… مجموع فوق العاده صاحبان سهام مبلغ ………… ریال از اندوخته ………… به مصرف ………… رسیده است .
اندوخته عمومی جهت ………… در نظر گرفته شده است .

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13

خالص فروش / درآمد حاصل از ارائه خدمات
خالص فروش کالا / درآمد حاصل از ارائه خدمات شرکت بشرح زیر قابل تفکیک است :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

مقدار
مبلغ
مقدار
مبلغ

عدد/کیلوگرم/متر
ریال
عدد/کیلوگرم/متر
ریال
کالای (الف)
…………
…………
…………
…………
کالای (ب)
…………
…………
…………
…………
درآمد حاصل از …………

…………

…………
جمع فروش محصولات
….
…………
….
…………
کسر می شود : برگشت از فروش و تخفیفات
….
(………)
….
(………)

خالص فروش محصولات
….
…………
….
…………
درآمد حاصل از خدمات ارائه شده
….
…………
….
…………
جمع کل فروش و درآمد حاصل از خدمات
….
…………
….
…………

فروش کالا به تفکیک گروه مشتریان به شرح زیر است :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

مبلغ فروش
درصد نسبت به کل فروش
مبلغ فروش
درصد نسبت به کل فروش

ریال

ریال

شرکتهای تعاونی
…………
100%
…………
100%
نمایندگان فروش
…………
100%
…………
100%
ارگانهای دولتی و نهادها
…………
100%
…………
100%
شرکت …………
…………
100%
…………
100%
کارکنان
…………
100%
…………
100%
بنابراین (کمتر از مبلغ ………… ریال)
…………
100%
…………
100%

…………
100%
…………
100%

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
توضیح : پیشنهاد می شود جهت ارائه اطلاعات بیشتر در خصوص فروش محصولات، اطلاعات فروش محصولات شرکت بر اساس خریداران عمده نیز ارائه گردد همانند نمونه زیر :
فروش کالا بر اساس خریداران عمده به شرح زیر می باشد :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

مبلغ فروش
درصد
مبلغ فروش
درصد

میلیون ریال

میلیون ریال

شرکت …………
…………
100%
…………
100%
شرکت …………
…………
100%
…………
100%
آقای …………
…………
100%
…………
100%
شرکت …………
…………
100%
…………
100%
سایر (اقلام کمتر از ………… میلیون ریال)
…………
100%
…………
100%

…………
100%
…………
100%
کالای (الف) تنها بر اساس حواله های صادره از سوی ………… و طبق نرخهای اعلام شده از طرف سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولید کنندگان فروخته می شود و فروش سایر کالاها وارائه خدمات بر اساس نرخهای تعیین شده توسط هیئت مدیره شرکت صورت می گیرد .
افزایش فروش کالا در سال ××13 نسبت به سال (1-×)×13 معادل ………… ریال بوده که علل آن عمدتاً ناشی از افزایش مقدار فروش محصولات ………… و ………… از یک طرف و افزایش در نرخ فروش محصولات شرکت (که طی مصوبه مورخ ………… هیئت مدیره صورت پذیرفته است) از سوی دیگر می باشد .
مبلغ ………… ریال از فروش کالا بابت فروش صادراتی بوده که بشرح زیر می باشد :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

خریدار
مقدار

نام کالا
نام
کشور
کیلوگرم /متر/عدد
ارز
ریال
ارز
ریال
…………
…………
…………
…………
…….(دلار)
…………
…….(دلار)
…………
…………
…………
…………
…………
(مارک)……
…………
(مارک)……
…………

…………

…………

توضیح: در این قسمت لازم است اطلاعات کافی در خصوص روش تبدیل ارز حاصل از صادرات به هم ارز ریالی و مقایسه آن با بهای فروش کالا در داخل در مقطع زمانی که صادرات ورت گرفته است ، معافیت های مالیات در خصوص صادرات . نحوه وصول وجه و سایر اطلاعات مورد نیاز ارائه گردد .
شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
تخفیفات فروش بر اساس ضوابط تعیین شده توسط هیئت مدیره ار تاریخ ××/××/××13 به مشتریان بشرح زیر تخصیص می یابد .

درصد تخفیف سال ××13
در صد تخفیف سال (1-×)×13
نمایندگان فروش
00%
00%
شرکتهای تعاونی
00%
00%
ارگانهای دولتی و نهادها
00%
00%
کارکنان
00%
00%

برگشت از فروش و تخفیفات سال ××13 شامل بهای فروش ………… عدد کالای (الف) و ………… دستگاه کالای (ب) می باشد که بعلت ………… از طرف نمایندگان فروش شرکت برگشت داده شده است .
درآمد حاصل از خدمات ارائه شده بر اساس خریداران عمده به شرح زیر می باشد :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

مقدار
مبلغ
مقدار
مبلغ
شرکت ………… بابت تولید کارمزدی …………
…………
…………
…………
…………
آقای ………… بابت …………
…………
…………
…………
…………
سایر عمدتاً بابت ……………………

…………

…………

…………

…………

توضیح : چنانچه این یادداشت جهت شرکتهای پیمانکاری تهیه می گردد ، بصورت زیر ارائه می گردد :

درآمد حاصل از پیمانها
درآمد حاصل از پیمانها به شرح زیر تفکیک می گردد :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

ریال
ریال
درآمد حاصل از پیمانهای نصب
…………
…………
درآمد حاصل از پیمانهای راه سازی
…………
…………
درآمد حاصل از …………..
…………
…………
جمع
…………
…………
شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
درآمد حاصل از پیمانها بشرح زیر تفکیک می گردد :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

روش شناسایی

ریال
ریال
شرکت ………… بابت پیمان …………
درصد پیشرفت کار
…………
…………
شرکت ………… بابت پیمان …………
درصد پیشرفت کار
…………
…………
شرکت ………… بابت پیمان …………
درصد پیشرفت کار
…………
…………

…………
…………

بهای تمام شده کالا / خدمات فروش رفته
بهای تمام شده کالا خدمات فروش رفته ناشی از عملکرد ذیل است :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

کالا :

موجودی ،مواد اولیه در ابتدای سال
…………
…………
اضافه می شود – خالص خرید طی سال
…………
…………
دریافت مواد امانی از دیگران
…………
…………
مواد آماده برای مصرف
…………
…………
کسر می شود -مواد مصرفی جهت پروژه های خدماتی
(…………)
(…………)
کسر می شود – بهای تمام شده مواد فروش رفته
(…………)
(…………)
کسر می شود -موجودیهای مواد اولیه در پایان سال
(…………)
(…………)
مواد مصرفی در طی سال
…………
…………
هزینه دستمزد مستقیم
…………
…………
هزینه بار تولید
…………
…………
کسر می شود : هزینه های جذب نشده در تولید
(…………)
(…………)
بهای تمام شده تولید
…………
…………
اضافه می شود – موجودی کالای در جریان ساخت در ابتدای سال /دوره
(…………)
(…………)
بهای تمام شده کالای ساخته شده
…………
…………
اضافه می شود – موجودی کالای ساخته شده در ابتدای سال / دوره
…………
…………
کسر می شود – موجودی کالای ساخته شده در پایان سال / دوره
(…………)
(…………)
کسر می شود – بهای تمام شده کالای مصرف شده در شرکت
(…………)
(…………)
بهای تمام شده کالای فروش رفته
…………
…………
خدمات :

مواد مصرفی جهت خدمات
…………
…………
دستمزد مستقیم
…………
…………
سایر هزینه های مستقیم
…………
…………
هزینه های سربار خدمات
…………
…………
بهای تمام شده خدمات ارائه شده
…………
…………
بهای تمام شده کالا / خدمات فروش رفته
…………
…………
شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13

تامین کنندگان اصلی مواد اولیه ، قطعات و لوازم یدکی شرکت به تفکیک مبلغ خرید از هر یک به شرح زیر است :
نوع مواد
کشور
مقدار
کیلوگرم / عدد / تن
نام فروشنده
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
ریال
مواد اولیه :

ماده اولیه …………………..
آلمان
………………………………
شرکت ……………………
………………………………
ماده اولیه ……………………
ایران
………………………………
شرکت ……………………
………………………………
قطعات و لوازم یدکی :

قطعه ……………………
ایران
………………………………
شرکت ……………………
………………………………
لوازم ……………………
ایران
………………………………
شرکت ……………………
………………………………

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
هزینه های دستمزد مستقیم و هزینه های سربار تولید بشرح زیر قابل تفکیک می باشند :

دستمزد تولیدی طی سال / دوره مالی منتهی به
هزینه های واحدهای کمکی سال / دوره مالی منتهی به

…/…/**13
…/…/(1-*)**13
…/…/**13
…/…/(1-*)**13

ریال
ریال
ریال
ریال
حقوق و دستمزد
…………
…………
…………
…………
فوق العاده شغل
…………
…………
…………
…………
اضافه کاری
…………
…………
…………
…………
حق جذب
…………
…………
…………
…………
نوبتکاری
…………
…………
…………
…………
حق مسکن و خواربار
…………
…………
…………
…………
حق اولاد و عائله مندی
…………
…………
…………
…………
عیدی و پاداش
…………
…………
…………
…………
بهره وری
…………
…………
…………
…………
23% حق بیمه سهم کارفرما و حق بیمه بیکاری
…………
…………
…………
…………
2% صندوق کارآموزی
…………
…………
…………
…………
کمکهای غیرنقدی و بن کالای اساسی
…………
…………
…………
…………
مزایای سنوات خدمت کارکنان
…………
…………
…………
…………
سایر مزایا
…………
…………
…………
…………
جمع هزینه های پرسنلی
…………
…………
…………
…………
رستوران
…………
…………
…………
…………
ایاب و ذهاب
…………
…………
…………
…………
مواد مصرفی غیرمستقیم
…………
…………
…………
…………
تعمیر و نگهداشت
…………
…………
…………
…………
استهلاک
…………
…………
…………
…………
برق و سوخت
…………
…………
…………
…………
حق بیمه اموال
…………
…………
…………
…………
سایر
…………
…………
…………
…………
جمع
…………
…………
…………
…………
کسر می شود – سهم دوایر غیرتولیدی

(…………)
(…………)
کسر می شود – سهم پروژه های خدماتی ارائه شده
(…………)
(…………)
(…………)
(…………)

…………
…………
…………
…………
افزایش هزینه های ذیربط با حقوق و دستمزد کارکنان تولیدی و سربار تولیدی عمدتاً به سبب افزایش نرخ حقوق و دستمزد کارکنان بمنظور اعمال مصوبه…………. که از تاریخ ………… رسمیت یافته ، صورت گرفته است .
افزایش هزینه های سربار بعلل زیر صورت پذیرفته است :
-…………
-…………
شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
مقایسه تولید شرکت با ظرفیت اسمی ، ظرفیت تجربه شده و ظرفیت قابل دسترس آن نتایج ذیل را منعکس می نماید :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

مقدار تولید بصورت همگن
درصد نسبت به ظرفیت اسمی
مقدار تولید بصورت همگن
درصد نسبت به ظرفیت اسمی

واحد ….
درصد
واحد ….
درصد
ظرفیت اسمی
…………
100%
…………
100%
میانگین ظرفیت تجربه شده 5سال اخیر
…………
100%
…………
100%
ظرفیت قابل دسترس
…………
100%
…………
100%
تولید سال
…………
100%
…………
100%

کاهش تولید سال جاری نسبت به ظرفیت قابل دسترس ناشی از قطع برق /خرابی ماشین آلات بمدت ………… ماه و عدم دسترسی بموقع به مواد اولیه مورد نیاز به سبب ………… و ………… بوده است . مراتب فوق باعث گردیده است که مبلغ………… ریال از هزینه دستمزد مستقیم و مبلغ ………… ریال از هزینه سربار تولید که جمعاً بالغ بر ………… ریال می گردد ، در تولید جذب نگردد . مبلغ مزبور در صورتحساب سود وزیان بصورت جداگانه و تحت عنوان هزینه های جذب نشده در تولید منعکس شده است . هرچند که هزینه های شرکت از نظر شناسایی آنها بعنوان هزینه های ثابت و متغیر طبقه بندی شده اند ، معذلک در محاسبه هزینه توقف بخشی از هزینه های متغیر (عمدتاً حقوق و دستمزد تولیدی) بسبب شرایط جاری به عنوان هزینه های ثابت تلقی شده اند .

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
هزینه های توزیع و فروش :
هزینه های توزیع و فروش از اقلام زیر تشکیل می گردد :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

ریال
ریال
حقوق و دستمزد
…………
…………
فوق العاده شغل
…………
…………
اضافه کاری
…………
…………
حق مسکن و خواربار
…………
…………
حق اولاد و عائله مندی
…………
…………
عیدی و پاداش
…………
…………
بهره وری
…………
…………
23% حق بیمه سهم کارفرما و حق بیمه بیکاری
…………
…………
کمکهای غیرنقدی و بن کالای اساسی
…………
…………
مزایای سنوات خدمت کارکنان
…………
…………
سایر مزایا
…………
…………
جمع هزینه های پرسنلی
…………
…………
رستوران
…………
…………
ایاب و ذهاب
…………
…………
سفر و فوق العاده ماموریت
…………
…………
کمیسیون و حق العمل فروش
…………
…………
استهلاک
…………
…………
حق بیمه اموال
…………
…………
کرایه حمل و کالای فروش رفته
…………
…………
تبلیغ در رسانه های جمعی
…………
…………
برگزاری نمایشگاهها
…………
…………
چاپ کاتالوگ و بروشور تبلیغاتی
…………
…………
نمونه های تبلیغاتی کالاها
…………
…………
سایر
…………
…………

…………
…………

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
افزایش / کاهش هزینه های توزیع و فروش در سال ××13 نسبت به سال مالی قبل ناشی از علل زیر بوده است :
آ)-…………
ب)-…………
پ)-…………
هزینه های عمومی و اداری
هزینه های عمومی و اداری از اقلام زیر تشکیل می گردد :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

ریال
ریال
حقوق ، دستمزد و مزایا
…………
…………
عیدی و پاداش
…………
…………
مزایای سنوات خدمت کارکنان
…………
…………
جمع هزینه های پرسنلی
…………
…………
هزینه سفر فوق العاده ماموریت
…………
…………
هزینه های مطالبات مشکوک الوصول
…………
…………
پست و تلگراف و تلفن
…………
…………
اجاره محل
…………
…………
استهلاک
…………
…………
حسابرسی
…………
…………
سایر
…………
…………

…………
…………
-افزایش / کاهش هزینه های سال / دوره مالی منتهی ب 00/00/**13 نسبت به سال / دوره مالی قبل عمدتاً به دلیل …………………… می باشد .

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
هزینه های مالی
هزینه های مالی از اقلام زیر تشکیل می گردد :

سال / دوره مالی منتهی به
00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
00/00/(1-*)13

ریال
ریال
سود تضمین شده و کارمزد تسهیلات مالی دریافتی از بانکها
…………
…………
سود تضمین شده و کارمزد تسهیلات مالی دریافتی از سایر منابع
…………
…………
سایر اقلام
…………
…………

…………
…………
افزایش / کاهش هزینه های مالی سال / دوره مالی منتهی به ../../**13 نسبت به سال / دوره مالی قبل عمدتاً بدلیل …………………… می باشد .
خالص سایر درآمدها و هزینه ها :
خالص سایر درآمدها و هزینه ها متشکل از اقلام زیر می باشد :

سال / دوره مالی منتهی به
تاریخ 00/00/**13
سال / دوره مالی منتهی به
تاریخ 00/00/(1-*)13

ریال
ریال
ریال
درآمدهای متفرقه
…………

…………
سود حاصل از فروش مواد اولیه قطعات و لوازم یدکی
…………

…………
سود حاصل از فروش دارائیهای ثابت
…………

…………
سود سپرده های کوتاه مدت بانکی
…………

…………
سود سپرده های بلند مدت بانکی
…………

…………
سودسرمایه گذاری در اوراق مشارکت
…………

…………
سود حاصل از سرمایه گذاریهای کوتاه مدت
…………

…………
سود حاصل از سرمایه گذاریهای بلند مدت
…………

…………
سود حاصل از فروش سرمایه گذاریها
…………

…………
سود حاصل از تسعیر نرخ ارز
…………

…………

…………
…………
هزینه های متفرقه

زیان ناشی از تسعیر اقلام ارزی
…………

…………
زبان ناشی از کاهش ارزش سرمایه گذاریها
…………

…………
زیان ناشی از فروش محصولات معیوب
…………

…………
سایر
…………

…………

…………
…………

…………
…………

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
سود حاصل از فروش دارائیهای ثابت و اقلام عمده دارئیهای ثابت فروش رفته بشرح زیر می باشد :

قیمت تمام شده
استهلاک انباشته
ارزش دفتری
بهای فروش
سود (زیان) حاصل از فروش

ریال
ریال
ریال
ریال
ریال
ساختمان مرکزی شماره 1
…………
…………
…………
…………
…………
ده دستگاه ماشین الات پرس قدیمی
…………
…………
…………
…………
…………
سه دستگاه پیکان سواری
…………
…………
…………
…………
…………

…………
…………
…………
…………
…………
سایر دارائیهای ثابت فروش رفته
…………
…………
…………
…………
…………
جمع
…………
…………
…………
…………
…………
فروش دارئیهای ثابت بنا به تصمیم هیئت مدیره و از طریق مزایده صورت پذیرفته است .
درآمد سود سهام شرکتهای سرمایه پذیر که با توجه به یادداشتها خلاصه اهم رویه های حسابداری در حسابها منعکس می شود ، از اقلام زیر تشکیل شده است :

سال / دوره مالی منتهی به
تاریخ …./…/**13
سال / دوره مالی منتهی به
تاریخ …./…/**13
شرکت سرمایه پذیر
سال عملکرد
مبلغ ناخالص
مالیات سودسهام
مبلغ خالص
مبلغ ناخالص

ریال
ریال
ریال
ریال
(ج)
…./…/**13
…………
…………
…………
…………
(ب)
…./…/**13
…………
…………
…………
…………

…………
…………
…………
…………
3-فروش سرمایه گذاریها و سود حاصل از فروش آنها به شرح ذیل تفکیک می گردد .

سال / دوره مالی منتهی به
تاریخ …./…/**13
سال / دوره مالی منتهی به
تاریخ …./…/**13

شرکت …………
شرکت …………
جمع
جمع

ریال
ریال
ریال
ریال
بهای فروش
…………
…………
…………
…………
قیمت تمام شده سرمایه گذاری
…………
…………
…………
…………
کسر می شود -ذخیره کاهش ارزش
…………
(…………)
(…………)
(…………)
خالص ارزش سرمایه گذاری
…………
…………
…………
…………
سود حاصل از فروش سهام
…………
…………
…………
…………
سایر اطلاعات :

درصد سرمایه گذاری قبل از فروش
…………
…………

درصد سرمایه گذاری پس از فروش
…………
…………

تعداد سهام فروش رفته
…………
…………

روش تعیین نرخ فروش
آگهی مزایده
نرخ بورس

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
زیان ناشی از کاهش ارزش سرمایه گذاریها مربوط به سرمایه گذاری در شرکتهای ………… بوده که به علت ………… ، مبلغ ………… ریال زیان ناشی از کاهش ارزش برای آن محاسبه شده است / یا زیان بابت فروش سرمایه گذاری در شرکتهای ………… بوده که در این صورت عملیات همانند یادداشت ارائه شود .
زیان ناشی از فروش محصولات معیوب عمدتاً بابت ………… بوده است .

اقلام غیرمترقبه :
اقلام غیرمترقبه مربوط به خسارات وارده به بخشی از دارئیهای شرکت در نتیجه آتش سوزی / ………… می باشد که خالص خسارت از این بابت (خسارت برآوردی پس از اعمال وجوه دریافتی از شرکت بیمه) تحت عنوان "اقلام غیرمترقبه" در صورت حساب سود و زیان گزارش شده است :

سال / دوره مالی منتهی به تاریخ …/…/××13
ریال
خسارت وارده به دارائیهای ثابت
…………
خسارت وارده به موجودی مواد و کالا
…………
…………………………………….
…………

…………
اثرات انباشته تغییر در اصول و روشهای متداول حسابداری
روش ارزیابی موجودی مواد اولیه در سال **13 از ………… به ………… تغییر یافته است . دلیل این تغییر ، استفاده از روش اخیر در شرکتهای مشابه می باشد که بکارگیری آن در شرکت باعث یکنواختی و افزایش قابلیت مقایسه صورت های مالی این شرکت با سایر شرکتهای مشابه خواهد شد . اتخاذ روش جدید ، سود سال ………… را به مبلغ ………… ریال افزایش داده واثرات انباشته ناشی از تسری آن به سالهای مالی قبل نیز مبلغ ………… ریال است که تحت همین عنوان در صورت حساب سود و زیان بطور جداگانه انعکاس یافته است . (یا هیچگونه تضمین ارائه شده ای توسط شرکت در ارتباط با تعهدات شرکت و سایرین با اشخاص (موضوع ماده 235 قانون اصلاح قسمتی از قانون تجارت ، مصوبه اسفندماه 1347 ) ، در تاریخ ترازنامه وجود نداشته است .

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
خلاصه وضعیت مالی شرکت در پایان سه ساله اخیر بشرح زیر می باشد :

××13
میلیون ریال
(1-×)×13
میلیون ریال
(2-×)×13
میلیون ریال
کاربرد منابع سرمایه ای :

حسابها و اسناد دریافتنی بلند مدت
…………
…………
…………
سرمایه گذاری بلند مدت
…………
…………
…………
دارائیهای ثابت(پس از کسر استهلاک انباشته)
…………
…………
…………
طرحهای توسعه و تکمیل
…………
…………
…………
سفارشات و پیش پرداختهای سرمایه ای
…………
…………
…………
سایر دارائیها
…………
…………
…………
جمع دارائیهای غیرجاری
…………
…………
…………
دارائیهای جاری

وجوه نقد و موجودی نزد بانکها
…………
…………
…………
سرمایه گذاری های کوتاه مدت
…………
…………
…………
طلب از شرکت مادر
…………
…………
…………
طلب از شرکتهی گروه
…………
…………
…………
حسابها و اسناد دریافتنی تجاری
…………
…………
…………
سایر حسابها و اسناد دریافتنی
…………
…………
…………
موجودی مواد و کالا
…………
…………
…………
سفارشات مواد ،کالا و کار در جریان پیمانهای بلند مدت
…………
…………
…………
پیش پرداختها
…………
…………
…………
جمع دارائیهای جاری
…………
…………
…………
بدهیهای جاری

حسابها و اسناد پرداختی تجاری
…………
…………
…………
منتهی به شرکت مادر
…………
…………
…………
منتهی به شرکتهای گروه
…………
…………
…………
حسابها و اسناد پرداختنی غیرتجاری
…………
…………
…………
پیش دریافتی از مشتریان
…………
…………
…………
سود سهام پرداختی
…………
…………
…………
ذخیره مالیات بر درآمد
…………
…………
…………
تسهیلات مالی دریافتی
…………
…………
…………
سود سهام پیشنهادی
…………
…………
…………
جمع بدهیهای جاری
…………
…………
…………
خالص دارائیها /(بدهیهای) جاری
…………
…………
…………
حسابها و اسناد پرداخهتی بلند مدت
(…………)
(…………)
(…………)
تسهیلات مالی دریافتی بلند مدت
(…………)
(…………)
(…………)
ذخیره مزایای سنوات خدمت کارکنان
(…………)
(…………)
(…………)
مطالبات پذیره نویسان افزایش سرمایه
(…………)
(…………)
(…………)
جمع بدهیهای غرجاری
(…………)
(…………)
(…………)
منابع سرمایه ای بکار رفته
…………
…………
…………
سرمایه

اندوخته قانونی
…………
…………
…………
سایر اندوخته ها
…………
…………
…………
سود /(زیان) انباشته
…………
…………
…………

…………
…………
…………
لیست جاری
…………
…………
…………
لیست آنی
…………
…………
…………
لیست بدهی
…………
…………
…………
لیست بدهیهای بلندمدت به حقوق صاحبان سهام
…………
…………
…………

…………
…………
…………

…………
…………
…………

توضیح :
ضروری است در صورت دسترسی به اطلاعات پنج ساله اخیر شرکت ، اقلام منعکس شده در صورت فوق بصورت پنج ساله ارائه شود .

شرکت …………………..
یادداشتهای همراه صورتهای مالی
برای سال / دوره مالی ………. ماهه و ………….. روز منتهی به تاریخ ×× …………. ماه ×X 13
خلاصه نتایج عملیات شرکت طی سه ساله اخیر بشرح زیر می باشد :

××13
میلیون ریال
(1-×)×13
میلیون ریال
(2-×)×13
میلیون ریال
خالص فروش / درآمد حاصل از ارائه خدمات
…………
…………
…………
بهای تمام شده کالای / خدمات فروش ویژه
…………
…………
…………
سود (زیان) ناخالص
…………
…………
…………
هزینه های عملیاتی
…………
…………
…………
سود (زیان) عملیاتی
…………
…………
…………
هزینه های مالی
…………
…………
…………
هزینه های جذب نشده در تولید
…………
…………
…………
خالص سایر درامدها وهزینه ها
…………
…………
…………
سود / (زیان) خالص
…………
…………
…………
اقلام غیرمترقبه
…………
…………
…………
اثرات انباشته تغییر در روشهای حسابداری
…………
…………
…………
سود (زیان) قبل از کسر مالیات
…………
…………
…………
مالیات عملکرد شرکت
…………
…………
…………
سود (زیان) بعد از کسر مالیات
…………
…………
…………
سود (زیان) انباشته در اول سال
…………
…………
…………
اصلاح اشتباه دوره های قبل
…………
…………
…………
سود قابل تخصیص
…………
…………
…………
اندوخته قانونی
…………
…………
…………
اندوخته طرح توسعه
…………
…………
…………
سایر اندوخته ها
…………
…………
…………
ناخالص سود سهام پیشنهادی
…………
…………
…………
سود (زیان) انباشته در پایان سال
…………
…………
…………

…………
…………
…………
سود هر سهم : سود ویژه سال / تعداد سهام (ریال)
…………
…………
…………
سود اعلام شده هر سهم :

نسبت قیمت به درآمد (قیمت یعنی آخرین قیمت قبل از مجمع
…………
…………
…………
نسبت فروش به کل منابع سرمایه ای
…………
…………
…………
نسبت سود قبل از کسر مالیات به فروش
…………
…………
…………
حداکثر قیمت هر سهم (ریال)
…………
…………
…………
حداقل قیمت هر سهم (ریال)
…………
…………
…………
آخرین قیمت سهم در پایان سال مالی (ریال)
…………
…………
…………
آخرین قیمت قبل از تشکیل مجمع عمومی عادی (ریال)
…………
…………
…………
تاریخ پرداخت سود سهام
…………
…………
…………

توضیح :
ضروری است در صورت دسترسی به اطلاعات پنج ساله اخیر شرکت ، اقلام منعکس شده در صورت فوق بصورت پنج ساله ارائه شود .

2

1