پروپوزال مدیریت بازرگانی بازاریابی
عنوان:
شناسایی و بررسی مولفههای موثر بر توسعه صنعت گردشگری
مورد مطالعه: استان قم
مقدمه
در سال های اخیر، صنعت گردشگری در جایگاه صنعتی نوپا اثر فراوانی بر وضعیت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جهان داشته است. اهمیت صنعت گردشگری در سطح بین المللی، از لحاظ تعداد گردشگران و هم از لحاظ درآمد ارزی همواره و به طور بی سابقه ای در حال افزایش بوده است و پیشبینی می شود تا سال2020 سالیانه بیش از یک میلیارد و نیم جهانگرد در سراسر جهان سفر کنند. از این رو بسیاری از کشورها در رقابت نزدیک و فشرده، در پی افزایش بیش از پیش، منافع و عواید خود از این فعالیت بین المللی هستند (اسماعیل پور، 1390).
در کشور ما نیز باید برای توسعه این صنعت و استفاده کامل از فرصت های ناشی از ظرفیت موجود برنامه ریزی شود. اما این صنعت در ایران به علت پاره ای از موانع اقتصادی و زیرساختی مانند: توجه ویژه به درآمدهای نفتی، ناکارامدی زیرساخت های اقتصادی گردشگری، ضعف سامانه حمل و نقل کشور و مشکل های تاسیسات اقامتی و بهداشتی و … نمی تواند به صورت یک صنعت پردرآمد جایگاه مناسبی برای خود در کشور به دست آورد (افشار زاده و همکاران، 1390).
سند چشم انداز بیست ساله گردشگری کشور (به عنوان سند بالا دستی تمام برنامههای گردشگری کشور)، دورنمای روشنی برای رسیدن به جایگاه برتر کشور را نشان میدهد، اما امروزه شاهد عقب ماندگی صنعت گردشگری در کشور و به طور خاص در استان قم میباشیم و این نیاز احساس میشود که از منظری متفاوت تر از آنچه که تا امروز به گردشگری قم نگریسته میشده، دیده شوند، لذا در این پژوهش محقق سعی دارد از منظر شناسایی عوامل تاثیرگذار بر توسعه صنعت گردشگری به استان قم بنگرد و سپس با بررسی آنها در رابطه با بهبود نقاط ضعف و تقویت نقاط قوت پیشنهاداتی را به مسولان ارائه دهد.
بیان مساله تحقیق
امروزه گردشگری یکی از اقتصادی ترین فعالیتها در چرخه کشورها و استانها به خصوص از جهت اشتغال و رونق منطقه ای تلقی می شود که علاوه بر آن دارای مزایای ارتباطی، سیاسی و فرهنگی خاصی است (استیگیتز1، 1386)، به همین دلیل در اغلب نقاط جهان که دارای میراث فرهنگی غنی و نیز مناطق طبیعی هستند از این فعالیت به منزله ابزاری راهبردی در جهت توسعه اقتصادی استفاده می کنند.
همچنین در مسئله گردشگری یکی از عوامل مهم وجود افراد خارجی است که توریست2 نامیده می شود و با ورود خود، باعث ایجاد رونق اقتصادی ارتباطی و فرهنگی می شود، که باید با برنامه ریزی درست و آگاهانه ورود این افراد را به استان هر چه بیشتر توسعه داد (کاظمی، 1389).
اما در استان قم، علی رغم داشتن استعدادهای فراوان، وجود منابع عظیم گردشگری، جاذبه های فرهنگی و طبیعی چنانکه شایسته است، نتوانسته در زمینه بهره گیری از درآمدها و ورودی های گردشگری در عرصه کشوری و بین الملل به جایگاه در خور مقام خود دست یابد. که می توان علت این وضعیت را نشناختن عوامل تاثیر گذار بر توسعه این صنعت (مانند تقویت زیر ساختها، افزایش مشارکت بخش خصوصی، تقویت مسایل فرهنگی و آموزشی و …) نامید. که در پژوهش حاضر با بررسی پیشینه پژوهش و نظرسنجی از خبرگان، اساتید راهنما و مشاور تمامی عوامل تاثیر گذار بر توسعه صنعت توریسم3 استان شناسایی و مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
در مجموع هرچند ادبیات مربوط به صنعت گردشگری جذاب بوده و تقریبا کارهایی انجام شده، اما تاکنون پیرامون شناسایی و بررسی عوامل موثر بر توسعه صنعت گردشگری استان قم در جهت توسعه استان و اولویت بندی این جاذبه های گردشگری تحقیقات میدانی صورت نگرفته است، و از این حیث استان قم دنباله رو استانهای رقیب خود در سطح ملی است. محقق این ضعفهای عقب ماندگی، توسعه نیافتگی و… حاکم بر صنعت گردشگری استان قم را به عنوان مسائل مهم مد نظر قرار داده و در طی این مطالعه در صدد است که با بررسی اسناد و مطالعه کافی، این مشکلات را بررسی و ضمن تلاش برای اکتشاف زوایای مختلف موضوع راه حل ها و پیشنهادهای مناسب را ارائه نماید. البته اهمیت روزافزون صنعت گردشگری محقق را به پژوهش، این مساله اساسی که "مهمترین مولفههای تاثیرگذار بر توسعه صنعت گردشگری در استان قم کدامند و در چه وضعیتی قرار دارند" وادار کرده است.
اهمیت و ضرورت انجام تحقیق
بهبود صنعت گردشگری نیازمند برگزیدن چشم اندازی است که تمامی صنعت را در برگیرد. یعنی در نظر گرفتن ساختار و عملکرد ادارات و مراکز دولتی وغیر دولتی مرتبط به طور جمعی و نه تنها به صورت مجزا. استان قم به عنوان یکی از محروم ترین استان های کشور و درصد بالای بیکاری جوانان این ناحیه، لازم است با استفاده از تمامی امکانات و قابلیتها در جهت رفع محرومیت، ایجاد اشتغال و کسب درآمد از راه های مختلف اقدام شود.
گسترش صنعت گردشگری به عنوان صنعتی که با حوزههای مختلفی نظیر اقتصاد، کشاورزی، فرهنگ، محیط زیست و خدمات در تعامل است (نساج و آریا، 1386)، دارای اهمیت فراوانی است و تجربیات سایر مناطق جهان نشان داده است که توسعه گردشگری در هر منطقه باعث رشد و پیشرفت اقتصادی- اجتماعی آن ناحیه گردیده است (کاظمی، 1389)، بنابراین با توجه به کمک های شایان توجه این پژوهش به صنعت گردشگری استان قم محقق بر خود لازم دانسته که با مطالعه و پژوهش کامل به شناسایی و بررسی عوامل تاثیر گذار برتوسعه صنعت گردشگری در استان قم بپردازد، چرا که استان قم یک استان در حال توسعه است و نیازمند چنین پژوهش هایی برای هدایت و اثربخش نمودن این توسعه با توجه به شرایط ملی و استانی است. از طرفی انجام پژوهش به صنعت گردشگری استان کمک می کند که مدیران مربوطه استان با استفاده از روشی منظم، معقول و منطقی گزینه های راهبردی مناسب را برای توسعه این صنعت انتخاب کنند و از این طریق بتوانند به کاهش بحران بیکاری و سکوت استان کمک شایان توجهی بنمایند.
جنبه جدید بودن و نوآوری در تحقیق
بر اساس مطالعات انجام شده پیش بینی می گردد این تحقیق از دو جهت نوآوری آن قابل توجه باشد. اول جنبه جدید بودن و استفاده های کاربردی آن مطرح می باشد. به عنوان مثال از نظر جدید بودن، حوزه اکتشافی بودن پژوهش جهت دست یابی به برخی از مولفه ها و متغیرهای اثر گذار در پژوهش مورد نطر است. دوم از نظر استفاده کاربردی این پژوهش هم در حوزه تولید دانش واستفاده علمی و همچنین استفاده عملی جهت پاسخ به مساله اصلی تحقیق قابل توجه می باشد.
اهداف مشخص تحقیق
هدف اصلی پژوهش حاضر، شناسایی و بررسی عوامل تاثیر گذار بر توسعه صنعت گردشگری در استان قم میباشد.
اهداف فرعی پژوهش عبارت بودند از:
1- شناسایی عوامل تاثیر گذار بر توسعه صنعت گردشگری در استان قم
2- بررسی عوامل تاثیرگذار بر توسعه صنعت گردشگری در استان قم.
3- رتبهبندی عوامل تاثیرگذار بر توسعه صنعت گردشگری در استان قم.
بهرهوران پژوهش
انجام این پژوهش، با شناسایی و بررسی عوامل موثر بر توسعه صنعت گردشگری استان قم متناسب با ویژگی های بومی استان ارائه می گردد. البته این پژوهش در جهت دستیابی به اهداف چشم انداز پنج ساله استان، برنامه پنجم توسعه و اهداف و سیاست های کلان صنعت گردشگری کشور خواهد بود. در یک تحلیل جامع پیشنهاد ها و راهکارهای کاربردی و عملی برای بهبود نوآوری برای بکار گیری و احیانا اجرا در صنعت گردشگری استان قم ارائه می گردد.
جدول 1-1: بهره وران پژوهش
ردیف
نام سازمان
نوع استفاده
1
سازمان میراث فرهنگی و گردشگری
شناسایی و بررسی عوامل موثر بر توسعه صنعت گردشگری استان قم متناسب با ویژه گی های بومی در جهت دستیابی توسعه قابلیت کاربرد دارد.
2
هتلها، آژانس های مسافرتی، شهرداری ها و سازمان حج و اوقاف
این پژوهش میتواند در برنامه ریزیهای هتلها و آژانسهای مسافرتی، هتل ها، شهرداری ها و سازمان حج و اوقاف در جهت توسعه موثر باشد.
3
نهادهای سیاستگذار گردشگری استان قم
با این پژوهش رویکردی جدید در عرصه صنعت گردشگری مبتنی بر توسعه استان شکل می گیرد.
4
پژوهشگران و افراد دانشگاهی
مبنایی جدید برای تحلیل و پژوهش در عرصه صنعت گردشگری مبتنی بر توسعه و پیشرفت فراهم می شود.
سوالات تحقیق
1- عوامل موثر بر توسعه صنعت گردشگری در استان قم کدامند؟
2- وضعیت عوامل موثر بر توسعه صنعت گردشگری در استان قم چگونه است؟
3- رتبه بندی عوامل موثر بر توسعه صنعت گردشگری در استان قم چگونه است؟
قلمرو تحقیق
قلمرو تحقیق شامل سه قلمرو موضوعی، مکانی و زمانی میباشد.
قلمرو موضوعی این تحقیق شناسایی و بررسی عوامل تاثیرگذار بر توسعه صنعت گردشگری در استان قم میباشد.
قلمرو مکانی تحقیق شامل تمامی سازمانها، ادارات و مراکز خصوصی و دولتی مرتبط با صنعت گردشگری در استان ایلام میباشد.
قلمرو زمانی نیز انجام تحقیق در نیمه اول سال1393 تا اواخر شهریور 1393 را شامل میشود.
روش تحقیق
روش اجرای تحقیق در واقع مجموعه فعالیت هایی است که به کمک آن ها تعیین می شود که اطلاعات مورد نظر از کجا، چگونه و با چه ابزاری جمع آوری شود (سرمد، بازرگان و حجازی، 1392).
پژوهش حاضر شامل دو مرحله است؛ در مرحله اول که به دنبال (شناسایی عوامل تاثیر گذار بر توسعه صنعت گردشگری در استان قم میباشیم)، برای درک بهتر موضوع و افزایش دانش در این زمینه تحقیقی توسعهای و علاوه برآن با توجه به بررسی و انجام مطالعات نظری پژوهشی توصیفی محسوب میشود و در مرحله دوم که به دنبال پاسخ به سوالات تحقیق هستیم، کاربردی میباشد. بنابراین در انجام این تحقیق از روش تحقیق پیمایشی استفاده شده است.
متغیرهای تحقیق
متغیرهای این پژوهش عبارتند از توریست، عوامل فرهنگی و آموزشی، صنعت جهانگردی، بازاریابی جهانگردی، امکانات زیر بنایی و خدمات گردشگری، مدیریت تصمیم گیری منسجم و هماهنگ.
تعریف متغیرها
تعریف مفهومی متغیرها
تعریف مفهومی به تعریف یک واژه توسط واژه های دگر اشاره دارد. به عبارت دیگر در این گونه تعاریف از وازه های انتزاعی و مدل های فرضی استفاده می شود (سرمد، بازرگان و حجازی،1392). تعریف مفهومی متغیرها به شرح زیر می باشد:
توریست:
به شخصی خارجی جهت سیاحت، گردش، ورزش، که اقامت آن کمتر از 24 ساعت نباشد و بیشتر از 2 ماه هم نباشد توریست گفته می شود (گو و پنگ4، 2011).
عوامل فرهنگی و آموزشی:
در پژوهش حاضر فرهنگ پذیرش گردشگر و آگاهی از مزایای آن در بخش های مختلف صنعت گردشگری مد نطر بوده و سایر مولفه های فرهنگ مد نظر نمی باشد.
صنعت جهانگردی (لومسدن،1390):
جهانگردی به معنی عام: میتوان آن را به عنوان پدیده جمعی و تنوع تمدن صنعتی که از سفر و اقامت همزمان غیر بومیان منشا گیرد تعریف کرد (گو و پنگ، 2011).
بازاریابی جهانگردی:
بازاریابی جهانگردی را می توان به وجود و مطلوب بودن تیلیغات بازاریابی برای جاذبه های گردشگری در جهت جلب توجه و ترغیب جهانگردان برای بازدید از آن منطقه دید (استیگیتز، 1386).
امکانات زیر بنایی و خدمات گردشگری:
امکاناتی زیر ساخت و هزینه بر در صنعت گردشگری جهت ترغیب و رفاه گردشگران.
مدیریت تصمیم گیری منسجم و هماهنگ:
مدیریت تصمیم گیری منسجم و هماهنگ را می توان به وجود مدیر و سیستم مدیریت قوی و کارآمد جهت بهره برداری بهینه از منابع، امکانات و پتانسیل های موجود در مورد یک موضوع واحد تصمیم گیری دانست.
تعریف عملیاتی متغیرها
با توجه به اینکه پژوهش حاضر در جهت شناسایی مولفههای موثر بر توسعه صنعت گردشگری استان قم میباشد، بنابراین تعریف مفهومی متغیرها دارای تعریف عملیاتی نمیباشد و متغیرهای تحقیق با توجه به جوابی که پاسخ دهندگان به سوالات پژوهش دادهاند، بر اساس طیف لیکرت پنج گزینهای اندازه گیری شده است.
جهت گیری پژوهش
انتخاب روش تحقیق مناسب به اهداف، ماهیت و موضوع مورد تحقیق و امکانات اجرایی بستگی دارد (سرمد و همکاران،1383).
با توجه به ماهیت تحقیق حاضر میتوان گفت از نظر هدف، کاربردی و از نظر شیوه جمعآوری اطلاعات کمی میباشد. زیرا در این تحقیق تلاش میشود تا با استفاده از مطالعات کتابخانهای و روش دلفی عوامل تاثیرگذار بر توسعه صنعت گردشگری استان قم شناسایی و ارائه گردد.
همچنین با استفاده از روشهای کمی به بررسی و سنجش نظرات پاسخ دهندگان به سوالات تحقیق پرداخته میشود و از آنجا که هدف صنعت گردشگری استان قم میباشد جزء تحقیقات کاربردی میباشد، بنابراین در این پژوهش از روش تحقیق پیمایشی استفاده شده است.
روش دلفی
در حقیقت دلفی از لحاظ لغوی نام یک پیشگوی یونان باستان است که برای افرادی که خواهان آگاهی از آینده بودند، پیش بینی و آینده نگری می کرد در عین حال در این زمینه نیز نوعی توافق وجود دارد که این فن برای اولین بار در مطالعات پیشبینی در کمپانی راند برای ارتش امریکا در سال 1950 به کار گرفته شد (گوپتا و کلارک5، 1996)، از آن زمان به بعد این روش به یک ابزار عمده جمع آوری اطلاعات در عرصه های مختلف به ویژه نظرخواهی از متخصصان و کارشناسان مبدل گردید و در عین حال پژوهشگران در ساختار و محتوای این فن تغییرات عمدهای به وجود آوردند. فن دلفی یک رویکرد پژوهشی است که برای ایجاد توافق در خصوص موضوعات و عناوین پژوهشی از طریق اجرای پیمایش های مبتنی بر پرسشنامه چند مرحله ای مورد استفاده قرار می گیرد. دلفی به عنوان یک روش پژوهش و یا ابزاری جهت تعیین اولویت های پژوهشی تحت عناوین مختلفی نظیر پیمایش6 (یانگ و هسیه7، 2009)، رویه8 (مونیکا9، 2009) مورد استفاده واقع شده است.
هدف فن دلفی
مقصود اصلی از اجرای فن دلفی عبارت است از جمع آوری اطلاعاتی از طریق یک فرآیند سازمان یافته در موقعیتهایی که تنها راه ممکن برای رسیدن به هدف، جمع آوری دیدگاهها و نقطه نظرات باشد (یانگ و هسیه، 2009)، اساساً تعریف دقیق مساله، جمع آوری نظرات و ایجاد توافق بین نظرات و دیدگاههای افراد مبنایی را برای تعیین اولویت های تحقیقاتی فراهم میکند (هاسون ،2000، لیستون و تاروف10، 1975).
دورها (روندهای) متوالی: تاروف می گوید بیشتر از 5 دور دلفی ممکن است برای تحقق اهدافش ضروری باشد، اگر چه این تعداد ممکن است در وضعیتی که تیم پژوهشی قادر به بیان موضوعات و ارائه گزینههای مهم وقابل اعتمادی از قبل هستند، کمتر باشد (تاروف ،1975: 88). اکثر محققین اعلام می کنند که موقعیت ها بعید است بعد از دو یا سه دور خیلی تغییر کنند و اینکه مشارکت ممکن است کاهش یابد (جیلسون و میلر 1990: 37، میشل 1992: 8-7 ، گلدفیشر: 11؛ مک نایت و دیگران 1991، جیلسون 1975: 154).
تشکیل و ترکیب پانل
همانطوری که اشاره شد، روش دلفی با مشارکت افرادی انجام می پذیرد که در موضوع پژوهش دارای دانش و تخصص و نیز نظر کارشناسی باشند. این افراد با عنوان پانل دلفی شناخته می شوند. گزینش و انتخاب اعضای واجد شرایط برای پانل دلفی از مهمترین مراحل این روش به حساب می آید، چرا که اعتبار نتایج کار بستگی به شایستگی و دانش این افراد دارد. این افراد برخلاف آنچه در پیمایشهای کمی معمول است، بر مبنای نمونه گیری احتمالی انتخاب نمی شوند. چرا که این روش ساز و کاری برای تصمیم گیری گروهی است و نیاز به متخصصان واجد شرایطی دارد که درک و دانش عمیقی از موضوع پژوهش داشته باشند. روشن است که این افراد را نمی توان از این طریق برگزید. معمولاً انتخاب اعضای پانل از طریق نمونه گیری غیراحتمالی صورت می گیرد. در این نمونه گیری، اعضاء به صورت احتمالی انتخاب نمی شوند و به همین دلیل معرف جامعه ای خاص نیز نیستند. در این حالت، اعضا به منظور کاربرد دانش آنان در مسئله ای خاص و بر مبنای معیارهایی برگزیده می شوند که از ماهیت موضوع و مسئله پژوهش نشات گرفته اند. یکی از روشهای مورد استفاده در این زمینه، نمونه گیری هدف دار یا قضاوتی است. این روش بر این فرض استوار است که دانش پژوهشگر درباره جامعه برای دستچین کردن اعضای پانل قابل استفاده است.
برای دعوت نامزدها به مشارکت، فرمی طراحی و برای اظهار نظر در اختیار دو نفر از متخصصان موضوع قرار گرفت و ویرایش شد. سپس با تک تک نامزدها به صورت تلفنی تماس حاصل و قرار ملاقاتهای جداگانه ای تنظیم شد. در این ملاقاتها، هدف و موضوع پژوهش، تعریف و عوامل موثر بر توسسعه صنعت گردشگری قم، که در مطالعات نظری به دست آمده بود با آنان در میان گذاشته شد و سپس از آنها دعوت شد که در پانل دلفی مشارکت کنند. سپس فرمی در اختیار آنها قرار گرفت که شامل موضوع پژوهش، هدفهای آن، تعریف ها، تعداد دورها، زمان لازم برای مشارکت در هر دور، طول تقریبی کار، و مشخصات افراد بود. در این فرم از آنها خواسته شد که تمایل و موافقت خود را با مشارکت در این پانل اعلام کنند. علاوه بر این، از هر یک از این افراد درخواست شد که افراد دیگری را معرفی کنند که بر اساس معیارهای یاد شده برای مشارکت در این پژوهش مناسب باشند. در نهایت جمع اعضای پانل به 20 نفر رسید، اکثر این اعضا کارکنان سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری میباشند.
فرآیند پژوهش
در این مرحله از پژوهش، بر اساس تعریف موضوع، تخصصهای مورد نیاز تعیین و اعضای پانل دلفی در سه مرحله و با استفاده از روشهای نمونه گیری غیراحتمالی، شناسایی و انتخاب شدند. همزمان با شناسایی و تعیین اعضای پانل و مکاتبه با هریک از آنان وتوضیح برخی متغیرهای استخراج شده در مبانی نظری (برخی موارد به صورت حضوری)، از آنان خواسته شد تا متغیرهایی که احیانا مد نظر قرار نگرفتهاند، پیشنهاد دهند بنابراین قبل از مرحله اول دلفی با توجه به نظرات اعضای پانل و اساتید محترم راهنما و مشاور برخی متغیرهای موثر بر توسعه صنعت گردشگری احصاء و تحلیل گردید. و پس از آن تمامی متغیرهای تحقیق در سه دور تکنیک دلفی به قضاوت خبرگان گذاشته شدند. جدول 3-1 تاریخ توزیع و گردآوری پرسشنامه های هر دور را به همراه تعداد آنها نشان می دهد.
جدول 3-1: تاریخ توزیع و گردآوری پرسشنامه ها
دور
توزیع پرسشنامه ها
گردآوری پرسشنامه ها
میانگین تعداد پیگیری از هر عضو
شناساییاعضای پانل و تاریخ توزیع
تعداد
آخرین تاریخ
تعداد
درصد
اول
19 تا 24/1/1393
20
28/1/1393
20
100
3 بار
دوم
29 و 30/2/1393
20
8/3/1393
18
90
4 بار
سوم
14 و 15/3/1393
20
22/3/1393
18
90
4 بار
مقیاس اتفاق نظر
در این پژوهش برای تعیین میزان اتفاق نظر میان اعضای پانل، از ضریب هماهنگی کندال11 استفاده شد. ضریب هماهنگی کندال مقیاسی است برای تعیین درجه هماهنگی و موافقت میان چندین دسته رتبه مربوط به N شیئی یا فرد. در حقیقت با کاربرد این مقیاس می توان همبستگی رتبه ای میان K مجموعه رتبه را یافت. چنین مقیاسی به ویژه در مطالعات مربوط به "روایی میان داوران"12 مفید است. ضریب هماهنگی کندال نشان می دهد که افرادی که چند مقوله را بر اساس اهمیت آنها مرتب کرده اند، اساساً معیارهای مشابهی را برای قضاوت درباره اهمیت هر یک از مقوله ها به کار برده اند و از این لحاظ با یکدیگر اتفاقِ نظر دارند. این مقیاس با استفاده از فرمول زیر محاسبه می شود:
که در آن: حاصل جمع مربعات انحرافهای Rjها از میانگین Rj ها
مجموع رتبه های مربوط به یک عامل = Rj
تعداد مجموعه های رتبه ها (تعداد داوران) = k
تعداد عوامل رتبه بندی شده = N
حداکثر حاصل جمع مربعات انحرافهای از میانگین Rjها =
(یعنی حاصل جمع s که در صورت وجود موافقت کامل بین k رتبه بندی مشاهده می شد)
مقدار این مقیاس هنگام هماهنگی یا موافقت کامل برابر با یک و در زمان نبود کاملِ هماهنگی برابر با صفر است."اشمیت" برای تصمیم گیری درباره توقف یا ادامه دورهای دلفی دو معیار آماری ارائه می کند. اولین معیار اتفاقِ نظری قوی میان اعضای پانل است که بر اساس مقدار ضریب هماهنگی کندال تعیین می شود. در صورت نبود چنین اتفاق نظری، ثابت ماندن این ضریب یا رشد ناچیز آن در دو دور متوالی نشان می دهد که افزایشی در توافق اعضا صورت نگرفته است و فرآیند نظرخواهی باید متوقف شود. جدول 3-2 چگونگی تفسیر مقادیر گوناگون این ضریب را نشان می دهد.
جدول 3-2: تفسیر مقادیر گوناگون ضریب هماهنگی کندال
مقدار W
تفسیر
اطمینان نسبت به ترتیب عوامل
1/0
اتفاق نظر بسیار ضعیف
وجود ندارد
3/0
اتفاق نظر ضعیف
کم
5/0
اتفاق نظر متوسط
متوسط
7/0
اتفاق نظر قوی
زیاد
9/0
اتفاق نظر بسیار قوی
بسیار زیاد
منبع: (اشمیت، 1997)
شایان ذکر است که معناداری آماری ضریب W برای متوقف کردن فرایند دلفی کفایت نمی کند. برای پانلهای با تعداد بیشتر از 10 عضو حتی مقادیر بسیار کوچک W نیز معنادار به حساب می آیند.
جامعه آماری
جامعه آماری عبارت است از تعدادی از عناصر مطلوب مورد نظر که حداقل دارای یک صفت مشخصه باشند (آذر و مومنی،1380). همچنین کرسول، جامعه را گروهی از افراد میداند که از یک خصوصیت مشترک برخوردارند که آنها را از دیگر گروهها متمایز میسازد (دانایی فرد و دیگران، 1387). جامعه آماری در این پژوهش شامل کارشناسان و صاحب نظران ادارات و سازمانهای دولتی مرتبط با صنعت گردشگری مانند (سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی، سازمان منابع طبیعی و محیط زیست و شهرداریها) و مراکز غیر دولتی شامل(هتل داران و صاحبان آژانس های مسافرتی و تفریحی در سطح استان قم) میباشند که با توجه به مطالعات و پژوهشهای انجام گرفته تعداد آنها 180 نفر بدست آمد است.
با توجه به محدود بودن جامعه آماری دیگر به روش نمونه گیری احتیاجی نبوده و از روش سرشماری استفاده شده است.
لازم به ذکر است که تعداد 8 پرسشنامه قابل استفاده نبودند.
روشهای گردآوری اطلاعات
روشهای گردآوری اطلاعات را به طور کلی میتوان به دو دسته روشهای کتابخانهای و روشهای میدانی تقسیم نمود. در این قسمت از پژوهش برای جمعآوری اطلاعات مربوط برای پاسخگویی به سوالات پژوهش، از روش میدانی استفاده شده است، همچنین از روش کتابخانهای مانند مطالعه کتابها، مقالات، مجلات، طرحهای پژوهشی و بانکهای اطلاعاتی اینترنتی برای تدوین و نگارش بخش ادبیات موضوع و مبانی نظری استفاده شده است.
ابزار گردآوری اطلاعات
به دلیل نوع تحقیق و پیچیدگی نمونه آماری، برای دسترسی سریعتر به نظرات پرسش شوندگان بهترین روش جمع آوری داده ها در این تحقیق پرسشنامه در نظر گرفته شده، که عملیات مربوط به روایی و پایایی بر روی آن انجام گرفته است.
پرسشنامه
پرسشنامه شیوهای برای بدست آوردن اطلاعاتی خاص در مورد مسئلهای مشخص میباشد به گونهای که این اطلاعات پس از تجزیه و تحلیل و تفسیر، باعث ارزیابی بهتر مسئله میشود (صنایعی، 1387). همچنین داناییفرد و دیگران (1387)، پرسشنامه را مجموعه ای از قبل تدوین شده میدانند که پاسخ دهندگان، پاسخهای خود را درون دامنهای از گزینههای معین انتخاب میکنند.
برای جمعآوری اطلاعات مورد نظر جهت سنجش نظرات نمونه آماری، از پرسشنامه استفاده گردیده است. برای تهیه سوالات پرسشنامه از منابع بدست آمده در قسمت دلفی و مبانی نظری صنعت گردشگری و همچنین نظرات اساتید راهنما، مشاور و اساتید حوزه مدیریت بهره گرفته شده است. در مجموع پرسشنامه از دو بخش سوالات عمومی و سوالات تخصصی تشکیل گردیده است.
سوالات عمومی: این بخش شامل5 سوال میباشد که ویژگیهای جمعیت شناختی نمونه آماری را مورد پرسش قرار میدهد.
سوالات تخصصی: این بخش قسمت اصلی پرسشنامه را شامل میشود و نظرات نمونه آماری را در مورد عوامل موثر بر صنعت گردشگری قم بر اساس طیف لیکرت پنج گزینه ای مورد پرسش قرار میدهد.
طیف لیکرت یک مقیاس فاصلهای است که از تعدادی عبارت و گزینههای جوابیه تشکیل شده است (خاکی، 1387). این طیف به پاسخ دهندگان کمک میکند که نگرش و باور خود را از طریق انتخاب عبارت مربوط به آن بروز دهند و به این ترتیب محقق قادر خواهد بود نگرش پاسخگو را تعیین کند. در جدول زیر نمونهای از طیف لیکرت که در پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفته به نمایش گذاشته شده است.
جدول 3-3: طیف لیکرت
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
خیلی کم
گزینه انتخابی
5
4
3
2
1
امتیاز
اجزای پرسشنامه
در جدول3 -4 سوالات پرسشنامه تحقیق بیان شده است.
جدول 3-4: سوالات پرسشنامه
متغییرها
سوالات
افزایش مشارکت بخش خصوصی
1،2،3،4،5،6
افزایش بازاریابی و تبلیغات
8،9،10،11،12،13،7
توسعه امکانات زیر ساختها
15،16،17،18،19،20،14
افزایش سطح تصمیمگیری مدیریت
22،23،24،25،26،27،21
تقویت مسائل فرهنگی و آموزشی
29،30،31،32،33،28
روایی پرسشنامه13
روایی از واژه "روا" به معنای جایز و درست گرفته شده است و روایی به معنای صحیح و درست بودن است. مقصود از روایی آن است که وسیله اندازهگیری، بتواند خصیصه و ویژگی مورد نظر را اندازه بگیرد. اهمیت روایی از آن جهت است که اندازهگیریهای نامناسب و ناکافی میتواند هر پژوهش علمی را بی ارزش و ناروا سازد. اعتبار در اصل به صحت و درستی اندازه گیری محقق بر میگردد (خاکی، 1378).
نویسندگان برای تفهیم آزمونهای روایی اصطلاحات مختلفی را به کار میگیرند، که به صورت کلی میتوان آنها را تحت سه عنوان روایی محتوی14، روایی معیار15 و روایی سازه16 گروهبندی کرد.
روایی محتوی به این مطلب اشاره دارد که نمونه سوالات مورد استفاده در یک آزمون تا چه حد معرف کل سوالات ممکن هستند، که میتوان از محتوا یا موضوع مورد نظر تهیه کرد. بنابراین روایی محتوی ایجاد اطمینان میکند که همهی متغیرهایی که میتواند مفهوم مورد نظر را انعکاس دهد در آن سنجه وجود دارد. یکی از انواع روایی محتوا، روایی صوری17 میباشد. روایی صوری به این مطلب اشاره دارد که سوالهای آزمون تا چه حد در ظاهر شبیه به موضوعی هستند که برای اندازهگیری آن تهیه شدهاند و از آنجا که روایی صوری نوع خاصی از روایی محتوایی است همان روشی که برای تعیین روایی محتوا به کار میرود، یعنی استفاده از نظر متخصصان، در اینجا نیز برای روایی صوری قابل استفاده است. روایی معیار وقتی ایجاد می شود که سنجه مورد نظر، افراد را بر اساس معیاری که انتظار پیشبینی آنها میرود متمایز سازد که این امر از طریق روایی همزمان18 و یا روایی پیشبین19 انجام میشود. روایی سازه دلالت بر آن دارد که نتایج بدست آمده از کاربرد سنجهها تا چه حدی با تئوریهایی که آزمون بر اساس آنها طراحی شده، سازگاری دارد. این روایی بر اساس روایی همگرا20 و روایی واگرا21 ارزیابی می شود (داناییفرد و دیگران 1387).
در این پژوهش برای بررسی روایی پرسشنامه از روایی صوری استفاده شده است به این صورت که پرسشنامه به هشت صاحبنظر از جمله استاد راهنما داده شد و از آنان در مورد هر سوال و توانایی آن سوال در خصوص ارزیابی هدف مریوطه نظر خواهی شد و با نظر آنان اصلاحات جزئی در پرسشنامه صورت گرفت و در نهایت روایی پرسشنامه توسط آنان مورد تایید قرار گرفت.
پایایی22
در عرف افراد معتبر کسانی هستند که که رفتارشان همسان، قابل اعتماد و قابل پیش بینی است. یعنی آنچه فردا یا هفته بعد انجام خواهند داد با آنچه که امروز انجام میدهند و آنچه که هفته پیش انجام دادهاند همسان است، می گوییم آنان افرادی با ثبات و پایا هستند، از سوی دیگر افراد نا معتبر کسانی هستند که رفتارشان تغییرپذیری بیشتری دارد، رفتار آنان به گونهای غیر قابل پیشبینی متغیر است، هر گاهگاهی این کار و آن کار را انجام میدهندآنان فاقد پایایی و ثباتاند، لذا گفته میشود آنان ناهمسانند (خاکی، 1378).
پایایی یک وسیله اندازهگیری عمدتا" به دقت نتایج حاصل از آن اشاره میکند. کاپلان و ساکوزا گفتهاند "پایایی به دقت، اعتمادپذیری، ثبات، یا تکرارپذیری نتایج آزمون اشاره دارد. روشهای تعیین پایایی متنوعاند و میتوان آنها را به شرح زیر طبقهبندی کرد: روش پایایی مصححان و روش همسانی درونی(روش دو نیمه کردن آزمون، روش کودر- ریچاردسون و روش ضریب الفای کرونباخ23)، (سیف، 1382).
در این تحقیق برای تعیین پایانی پرسشنامه از روش آلفای کرونباخ24 استفاده گردید. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری از جمله پرسشنامه ها یا آزمون هایی که خصیصه های مختلف را اندازه گیری می کنند به کار می رود. حد قابل قبول آلفای کرونباخ برای مقاصد کاربردی حداقل 7/0 است.
این روش برای محاسبه هماهنگی و سازگاری درونی ابزار اندازه گیری بکار می رود. برای محاسبه ضرایب آلفای کرونباخ ابتدا بایستی واریانس نمونه های هر زیرمجموعه سوال های پرسشنامه کل را محاسبه کرد، سپس با استفاده از رابطه زیر، آلفا را محاسبه کرد
که در آن k تعداد سوال های پرسشنامه، واریانس سوال iام و واریانس کل سوالات است.
جدول 3-5: آماره پایایی
تعداد سوالات
α کرونباخ
متغیرها
6
0.943
افزایش مشارکت بخش خصوصی
7
0.849
افزایش بازاریابی و تبلیغات
7
0.876
توسعه امکانات زیر ساخت
7
0.903
افزایش سطح تصمیمگیری مدیریت
6
0.789
تقویت مسائل فرهنگی و آموزشی
ضریب پایایی آزمون
= تعداد سوالات آزمون
= واریانس سوال ام
=واریانس کل آزمون
پایاییهای کمتر از 6/0 نوعا" ضعیف تلقی میشوند، و پایاییهای 7/0 قابل قبول و بالاتر از 8/0 خوب قلمداد میشوند(دانایی فر و دیگران، 1387). در این تحقیق آزمون ضریب آلفای کرونباخ به کمک نرمافزار SPSS 19 محاسبه شد و آزمون، مقدار ضریب آلفای کرونباخ را 814/0 نشان داد، لذا میتوان پایایی پرسشنامه مذکور را خوب ارزیابی کرد.
آزمونهای مورد استفاده
در این پژوهش از روشهای آمار توصیفی نظیر جداول توزیع فراوانی، درصد، میانگین، واریانس و انحراف معیار و روشهای آمار استنباطیمختلف مانند: ضریب هماهنگی کندال، آلفای کرونباخ، آزمون کولموگروف- اسمیرونف، تحلیل عاملی اکتشافی ، t تکنمونه ای و آزمون رتبه بندی فریدمن استفاده شده است.
نرم افزارهای مورد استفاده
در این تحقیق از برخی نرم افزارهای OFFICE 2010از قبیل نرم افزار Wordو EXCEL استفاده شده است و نیز برای پردازش اطلاعات و تحلیل آن از نرم افزار SPSS 19 استفاده شده است.
منابع و مآخذ:
آسایش. حسین ( 1386 )، تکنیکها ومدل های برنامه ریزی توریسم (اصول، مبانی و مفاهیم کاربردی). 1-
2- استفان، ویلیا مز (1388)، جغرافیای گردشگری، ترجمه محمود ضیایی، تهران: انتشارات دانشگاه پیام نور.
3- اسماعیل پور، حسن (1390)، مبانی مدیریت بازاریابی، چاپ چهارم، انتشارات نگاه دانش.
4- استیگلیتز، جوزفای (1386)، نگاهی نو به جهانی شدن، ترجمه مسعود کرباسیان، انتشارات: نشر چشمه
5- افشار زاده و همکاران (1390)، توسعه صنایع دستی ضرورت پایداری توسعه و توسعهی پایدار. مجموعه مقالات همایش ملی صنایع فرهنگی و نقش آن در توسعه پایدار دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرمانشاه.
6- امین بیدختی علی اکبر، زرگر، سید مجتبی و نظری ماشاالله(1389). آمیخته بازاریابی راهبردی در صنعت گردشگری. مجله مطالعات مدیریت راهبردی- شماره 3 پاییز.
7- تولایی، سیمین(1386)، مروری بر صنعت گردشگری، تهران: دانشگاه تربیت معلم.
8- پورخلیلی، حمیدرضا و استادی، حسین (1387)، بررسی عوامل آمیخته بازاریابی در صنعت گردشگری استان اصفهان، مجله پژوهشی دانشگاه اصفهان (علوم انسانی)، جلد بیست و ششم، شماره ٥ سال ١٣٨7، صص 34-19.
9- بازرگان، علی، (1393)، روش تحقیق در علوم رفتاری، (چاپ هیجدهم) تهران، انتشارات آگاه.
10- کاظمی، مهدی (1389)، مدیریت گردشگری، تهران: سمت، چاپ سوم.
11- لشگری، محمد (1386)، توسعه اقتصادی و برنامه ریزی، انتشارات کنکاش دانش.
12- لومسدن، لس(1390)، بازاریابی گردشگری. ترجمه محمد ابراهیم گوهریان، تهران: انتشارات دفتر پژوهشهای فرهنگی.
13- نساج، مینا. آریا، مینا ( 1386)، "بررسی و تبیین نقش صنعت جهانگردی در فضاهای شهری " همایش منطقه ای جغرافیا، گردشگری و توسعه پایدار، اسلامشهر.
14- یوسفی پور، غلامرضا (1379)، نقش صنعت گردشگری در توسعه اقتصادی ایران وراههای گسترش آن .
15- Chiang Lee, Chien and Chun-Ping Chang. (2008): Tourism development and economic growth: A closer look at panels, Tourism Management 29. 16- Gao, C.; Peng, D. (2011).Consolidating SWOT analysis with non-homogeneous uncertain Preference information. Knowledge -Based Systems, 24, 796 -808. Retrieved December 22, 2010, from http: // www.scienceDirect.com.
17- Halla, F.(2007). A SWOT analysis of strategic urban development planning: The case of Dar es Salaam City in Tanzania. Habitat international, 31, 130-142.
Retrieved December 22, 2010, from http: //www.scienceDirect.com.
18- Laimer., Peter and Juergen, Weiss (2009), "Porolio Analysis as a Strategic Tool for Tourism Policy", Tourism Review,. 64(1), 17‐31.
19- Nobakht, Mohammad Bagher., Pirouz, Elham,(2008), Development of Tourism in Iran: Barriers and Solutions, Research Department of Islamic Azad University Office of Science expand production. (in Persian).
20- Nan, Kain,(2013), A Study on Consumer Perceptions of Burmese Shoppers for Gems and Jewelry Products in Mandalay Division, Myanmar. The 2013 IBEA, International Conference on Business, Economics, and Accounting , 20 – 23 March 2013, Bangkok – Thailand
21- Pernille Kernel 151-164 Journal of CleanerProduction (2005). www.elsevier.com.
22- Saskia cousin (2008). Tradition and stakes in tourism policy' touraine ' france -r.com
23- UNWTO, (2007); world tourism barometer, committed tourism, travel and the millennium development goals.
24- Uzama, Austin (2008), "Marketing Japans Tourism to the World", Paper Presented at the Annual Conference of British Association of Japenese Studies in University of Manchester ,11-12 April.
25- Van Beynen , M. (2007), " Tourism Industry" ,The Christchurch Press.
26- Williams, Alistair (2006),"Tourism Hospitality Marketing : Fantasy, Feeling and Fun", International Journal of Contemporary Hospitality Management, 18 (6),482-491.
27- Waheed Riaz & Asif Tanveer ,(2012 ), Marketing Mix, Not Branding . Asian Journal of Business and Management Sciences ISSN: 2047-2528 Vol. 1 No. 11 [43-52], (c)Society for Business Research Promotion | 43.
28- Xinyan, Zhan, et al., (2009), "Tourism Supply Chain Management :A New Research Agenda", Tourism Management, 9, 1-14.
1 .Staginess
2 . Tourist
3 . Tourism Industry
4. Gao& Peng
5. Cupta and Clarke
6 .Survey
7 .Yang& Hsieh
8 .Procedure
9 .Monica
10 . Hasson, Linstone & Turoff
11. Kendall's Coefficient of Concordance (W)
12. interjudge reliability
13 .Validity
14 . Content Validity
15 . Criterion-Related Validity
16 . Construct Validity
17 . Face Validity
18 . Concurrent Validity
19 . Predictive Validity
20 . Convergent Validity
21 . Discriminant Validity
22 . Reliability
23. Cronbach Coefficient Alpha
24. Cronbach s Alpha
—————
————————————————————
—————
————————————————————