پروپوزال مدیریت فناوری اطلاعات
گرایش سیستمهای اطلاعاتی پیشرفته
سنجش احتمال موفقیت پیادهسازی مدیریت دانش با استفاده از رویکرد MCDM فازی در بانک کارآفرین
مقدمه
با پیدایش تکنولوژیهای نوین و جذب و بکارگیری آن در جنبههای مختلف زندگی امروزی، پارادایمهای جدیدی مطرح شده که زندگی بشررا کاملاً متحول کرده است. درچنین موقعیتی سازمانها برای برخورداری از مزیت رقابتی و حفظ و انطباق سازمان درمحیطی متمایز ناگزیر از رویآوردن به استفاده از ابزارهای نوین مدیریتی و روشهای جدید شدهاند. ازاین رو مدیریت دانش همچون یک نگرش نوین درسازمانها مطرح شده ومدنظر قرار میگیرد.
امروزه درجوامع توسعهیافته ، دانش درکنارعواملی همچون سرمایه، زمین و نیروی کار، بهعنوان یکی از مهمترین منابع اقتصادی سازمان محسوب میشود. نتایج یک بررسی دردهه اخیر حاکی ازآن است که بیشترازنیمی از شرکتهای جدید درایالات متحده بهجای ساخت کالا به تولید دانش میپردازند. پیتردراکر درکتاب خود باعنوان "مدیریت درزمان وقوع تحولی شگرف" درخصوص اهمیت دانش و نقش آن درعملکردسازمان گفته است "دانش به یک منبع اقتصادی حیاتی وحتی شاید بتوان گفت به تنها منبع مزیت رقابتی سازمانها بدل شده است)دراکـــر،1998).
خلق دانش، انتقال و نسخه برداری ازآن بهراحتی امکان پذیر نیست و ازهمین رو دانش درقیاس باسایرمنابع رقابتی سازمان ازجایگاهی استراتژیک برخورداراست.
تصمیم به اجرای مدیریت دانش گاهی برای سازمانها مشکل است. ماندگاری و یاسقوط یک سازمان میتواند به این تصمیم وابسته باشد، بنابراین باتوجه به اینکه پروژه های مدیریت دانش معمولا بسیار هزینهبراست و به زمان نیازدارد تا اثراتش کاملاً در سازمان احساس شود لازم است که قبل ازرسیدن به توافق عمومی برای پایه گذاری مدیریت دانش درشرکت، بررسیهای ریشهای واساسی در داخل و خارج از سازمان صورت پذیرد(بـــاهرا، 2001).
بیان مسئله
باورودبههزارهسومشاهدتغییراتسریعدرفن آوریهاوشدتپیچیدگیمحیطهستیم.درچنینشرایطی،ایجادمزیترقابتیاستراتژیکنیازمندنوعجدیدیازسازمان هاستکهقابلیتایجاددانشکیفیراداشتهباشند. بههمیندلیلازمدیرانانتظارمیرودکهدرکعمیقیازتحولاتسازمانیداشتهباشندوعملکردسازمانهاراازطریقسرمایه گذاریدرپروژ هایمبتنیبردانشارتقاءدهند.
به این گونه یک روش پیش بینی موفقیت و یک روش تصمیم گیری موثر میتواند تصمیم گیری بهتر درباره اجرای مدیریت دانش را امکان پذیر کند. از آنجا که فاکتورهای زیادی برموفقیت دراجرای مدیریت دانش اثرگذار هستند، پیش بینی این امر یک مسئله چند معیاره است. دربیشتر مسائل پیش بینی برای حل تاثیر فردگرایی وابهامات دنیای واقعی برتحلیلهای آماری واحتمالی تکیه میشود.
روشهای آماری برای تخمین اطلاعات غیرقطعی رخدادها ونتایج درآینده مورداستفاده قرار میگیرند، اگرچه روشهای آماری دربرخورد با مفهوم عدم قطعیت موجود درپیش بینی موفقیت مدیریت دانش محدودیتهایی دارند لذا برای حل اینگونه مشکلات، در این تحقیق روش پیش بینی خود را براساس روش تصمیمگیری فازی چندمعیاره ارائه کرده تا به سازمانها درشناخت فاکتورهای موثر بر اجرای مدیریت دانش کمک کند. سپس مقادیر پیش بینی موفقیت(شکست) درجهت کمک به تشخیص اقدامات اولیه برای بالا بردن احتمال موفقیت مدیریت دانش درسازمان ارائه میشود.
به دلیل شرایط و وضعیت های پیچیده جدیدی که سازمان ها را با تنگناهای رقابتی و تکنولوژیکی مواجه ساخته و تداوم روش های سنتی را با مشکل جدی روبرو ساخته است، بانک کارآفریننیز به لزوم استفاده از سیستم های مدیریت دانش پی برده است. در این تحقیق احتمال موفقیت یاشکست پیادهسازی پروژه مدیریت دانش را دربانک کارآفرین بررسی کردهایم. لازم به ذکر است که این مدل به ارائهی تنها یک مکانیزم بررسی اکتفا نکرده است بلکه این امکان را فراهم میکند که با درنظر گرفتن فاکتورهای کلیدی در اجرای موفقیت آمیز مدیریت دانش به تحلیل قابلیتهای سازمانی نیز پرداخته شود .
اهمیت و ضرورت تحقیق
به دلیل رشد سریع سیستمهای تخصصی دانش محور، مطالعات قبلی در زمینه مدیریت دانش بر روی جنبههای تکنولوژیکی کاربردها و راهکارها تمرکز دارند. درهر حال مطالعات اخیر بیان میکنند که پروژههای مدیریت دانش تنها با استقرار سیستمهای اطلاعاتی تحقق پیدا نمیکنند (استیوارت، 1997).
فاکتورهای اثرگذار زیادی موفقیت اجرای مدیریت دانش راتعیین میکنند. فاکتورهایی که نیاز به توجه دارند ، تنها مالی نیستند بلکه مسایلی مانند فرهنگ سازمانی، هارمونی، مدیریت، کنترل و اندازهگیری را شامل میشوند; مشکل درترکیب فرآیندهای عملیاتی قدیمی و جدید است; تعامل انسانها وروابط بین آنها، میزان اثرگذاری مدیریت استراتژیک، شخصیت روسا و بینش آنها، تعریف قوانین جدید درسازمان و غیره .
اولین چالشها درپایهگذاری مدیریت دانش، درترکیب فاکتورهای فوق با محدودیتها وقابلیتهای پرسنلی و سازمانی است، با این حال مطالعات گذشته هنوز هیچ ارتباط خطی بین هزینه مدیریت دانش و موفقیت تجاری نیافتهاند . علی رغم بازخورد نامشخص وسرمایهگذاری گسترده موردنیاز ، عدم توقف سرمایهگذاری درمدیریت دانش مهم است زیرا این سرمایهگذاریها میتوانند راندمان و اثرگذاری سازمانی راافزایش داده و مزیتهای رقابتی ایجاد کنند.
هدف های تحقیق یا نتایج مورد انتظار
امروزه بسیاری ازمدیران نقش اساسی دانش را درکسب مزیت رقابتی ودنبال کردن اهداف استراتژیک سازمان درک کردهاند و مدیریت دانش بصورت یک الزام رقابتی درسازمانها درآمده است. با وجود این اگر زیرساختهای مناسب وپیش نیازهای لازم برای استفاده از چنین فرایندی فراهم نباشد پیاده سازی مدیریت دانش شاید حاصلی جز انزجار منابع انسانی و اتلاف منابع مالی در پی نخواهد داشت.
این تحقیق رویکردی را براساس روش تصمیم گیری چندمعیاره فازی 1(FMCDM) توسعه داده است وازاین طریق قصد دارد به سازمانها کمک کند که نسبت به فاکتورهای اثرگذارو کلیدی در اجرای مدیریت دانش هوشیارشوند و درحالی که اقدامات لازم قبل ازاجرای مدیریت دانش را معرفی میکند به اندازهگیری احتمال موفقیت پروژه مدیریت دانش میپردازد. پس بطور کلی اهداف این تحقیق عبارتند از:
* شناسایی فاکتورهای اثرگذار درپیادهسازی موفقیتآمیز مدیریت دانش
* اولویت بندی فاکتورهای اثر گذار در پیادهسازی موفقیتآمیز مدیریت دانش
* سنجش احتمال موفقیت پیادهسازی مدیریت دانش با استفاده از رویکرد تصمیمگیری چند معیاره فازی
گزاره های تحقیق
سوالات تحقیق
سوال اصلی تحقیق
چگونه میتوان با استفاده از رویکرد تصمیم گیری چندمعیاره فازی (FMCDM) احتمال موفقیت پیاده سازی پروژه مدیریت دانش را سنجید؟
سوال فرعی تحقیق
1. فاکتورهای اثرگذار درسنجش احتمال موفقیت پیادهسازی مدیریت دانش چگونه شناسایی میشوند؟
2. ضریب وزن اثرگذاری فاکتورها و درجه امکان موفقیت (شکست) آن فاکتورها به چه نحو در سنجش احتمال موفقیت (شکست) نهایی مدیریت دانشتاثیر گذار هستند ؟
روش کلی تحقیق
این تحقیق براساس هدف جزء تحقیقات کاربردی محسـوب میشود به دلیل اینکه در این تحقیق احتـمال موفقیت پیادهسازی مدیریت دانش در سازمانها وبخصوص بانک کارآفرین باتوجه به فاکتورهای اثرگذار مورد سنجش قرارگرفته است و سازمانهای مشابه میتوانند برای پیادهسازی موفقیت آمیز مدیریت دانش، از نتایج این تحقیق استفاده کنند.
ازنظرنحوه تحلیل دادهها، روش تحقیق توصیفی واز نظر گردآوری دادهها از نوع پیمایشی میباشد . توصیفی است به این علت که به تبیین و توصیف دادههای جمعآوری شده در راستای پاسخگویی به سوالات تحقیق میپردازد. در این تحقیق جهت گردآوری اطلاعات و دادههای مورد نیاز برای انجام تحقیق از پرسشنامه استفاده شده است. علاوه بر استفاده از پرسشنامه، از کتب، مقالات، پایاننامهها، اینترنت و پایگاههای اطلاعاتی نیز بعنوان منابع ثانویه استفاده شده و پیمایشی است زیرا در این تحقیق از یک گروه خاص از افراد خواسته شده است که به تعدادی سوالات خاص پاسخ گویند.
قلمرو مکانی- جامعه تحقیق
جامعهی آماری این تحقیق صاحب نظران و خبرگان و کارشناسان واحد ستادی بانک کارآفرین در تهران هستند که با مفهوم مدیریت دانش آشنایی نسبی نیز دارند. خبرگان دراین تحقیق شامل افرادی هستند که حداقل دارای مدرک تحصیلی کارشناسی درزمینههای مرتبط با فناوری اطلاعات و مدیریت و همچنین دارای حداقل یک سال سابقه کار دراین زمینهها باشند.
قلمرو زمانی تحقیق
دراین تحقیق وضعیت موجود بانک کارآفرین درزمینهی اجرای پروژه مدیریت دانـش درسال 1391 مورد بررسی قـرارگرفته است.
روش نمونهگیری و تخمین حجم جامعه
برای انجام این تحقیق با توجه به اینکه تعداد افراد خبـره درزمینه فـناوری اطلاعات و کارکنان درگیر درپـروژهی پیادهسازی مدیریت دانش محدود است روش نمونهگیری متناسب باحجم جامعه و به صورت تمام شماری از کارشناسان و خبرگان واحد ستادی بانک کارآفرین انتخاب شد.
روشهای گردآوری دادهها و ابزار مورد استفاده برای آن
اطلاعات مورد نیاز برای انجام این پژوهش به دو روش جمعآوری گردید:
الف) روش کتابخانهای: در این روش برای جمعآوری اطلاعات مربوط به ادبیات موضوع و پیشینهی تحقیق ازکتابها، پایاننامهها، مقالات و پایگاههای اطلاعاتی استفاده شده است.
ب) روش میدانی: در این روش با طراحی پرسشنامه و توزیع آن دربین جامعهی آماری اطلاعات مورد نظر پژوهشگر جمعآوری شد.
روش تحلیل دادهها
دراین تحقیق پس از اینکه فاکتورهای اثرگذار برموفقیت پیادهسازی مدیریت دانش با استفاده از نظرات صاحب نظران مدیریت دانش و کتب و مقالات موجود در این زمینه شناسایی شدند، درجه ی اهمیت هریک از فاکتورها و شاخصهای مربوطه با توجه به نظرات ارزیابان مشخص گردید. لازم بذکر است که برای بیان نظرات خبرگان دربارهی درجهی اهمیت فاکتورهای اثرگذار و شاخصهای مربوطه از متغیرهای کلامی پارامتری شده در اعداد فازی مثلثی(TFNS)بهره گرفته شده و برای یکی کردن قضاوت خبرگان، مقدار میانگین فازی نظرات خبرگان در مورد یک شاخص بهکار برده شده است.
تبدیل اعدادفـازی مثلثی به اعداد دقیق (Crisp)توسط فرمول BNP که عدد غیرفازی بهتری نسبت به سایر روشها بدست میدهد صورت گرفته است. این فرمول معادل Best Non-fuzzy Performance یعنی بهترین مقدار عملکرد غیرفازی میباشد. بعد از اینکه اعداد فازی به اعداد غیرفازی تبدیل شدند اقدام به نرمال سازی آنها میکنیم. ارزیابان برای بار دوم نظرات خود را درمورد احتمال تحققپذیری و عملی شدن شاخصهای مربوطه درسازمان بصورت مستقل اعلام کردند و مشابه مراحل قبل درمورد احتمال تحقق پذیری فاکتورها و شاخصها نیز صورت گرفت. دراین مرحله بعد از غیرفازی کردن اعداد فازی بوسیله روش BNP نـرمال سازی صورت انجام نشد. درنهایت مجموع حاصلضرب درجهی اهمیت فاکتورها و شاخصها در احتمال تحققپذیری آنها، احتمال موفقیت و عدم موفقیت پروژهی مدیریت دانش را نشان میدهد(چنگ و چین، 2009).
فرایند تشخیص درجهی اهمیت فاکتورهای اثرگذار و سنجش احتمال موفقیت بصورت زیر است:
1) ماتریس X رابرای درجهی اهمیت فاکتورهای اثرگذار تشکیل میدهیم که در آن (Cj , j=1,2,…,n) شاخصهای موردنظر و (Ei , i=1,2,…,m)نظرات شخصی ارزیابان درباره درجهی اهمیت یا ضریب وزن شاخصها است که با استفاده از عبارات کلامی بیان شده است.
2) m تعداد ارزیابان و n تعداد شاخـصهای مورد نظر می باشد،=(Lxij,Mxij,Uxij) Xijارزش عمـلکرد فــازی j امین شاخص اثرگذار ارزیابی شده توسط i امین ارزیاب را نشان میدهد. ازآنجایی که نظرات ارزیابان با توجه به تجربه، بینش و دانش آنها متفاوت است ازروش میانگین امتیاز برای ترکیب نظر m ارزیاب استفاده کردهایم بدین شکل:
درجایی که ترکیب فازی درجهی اهمیت شاخص اثرگذار jام است.
3) پس از غیر فازی کردن اعداد ترکیبی فازی مثلثی به بهترین مقدار عملکرد غیر فازی، به صورت زیر محاسبه شده است:
4) پس از اینکه اعداد مثلثی فازی به اعداد غیرفـازی تبدیل شدند، اعداد دقیق با یکدیگر جمع شده و نرمال سازی میشوند به صورتیکه Rj درجهی اهمیت نرمال شدهی j امین فاکتور اثرگذار بصورت زیر محاسبه میشود:
در جایی که
درمرحلهی بعد ماتریس Y را دقیقاً به همان طریقی که در بالا گفته شد برای احتمال تحققپذیری شاخصها تشکیل میدهیم. مراحل 1 تا 3 برای این ماتریس نیز تکرار میشود و درنهایت عدد غیرفـازی Qj را که مقدار دقیق احتمال تحققپذیری شاخص jام است بدست میآوریم. دراینجا نرمال سازی صورت نگرفته است.
زمانیکه درجهی اهمیت فاکتورهای اثرگذار وشاخصهای مرتبط با آنها و همچنین ضریب تحقق پذیری شاخصها معلوم شد احتمال موفقیت پروژه بدین صورت بدست میآید:
با داشتن احتمال موفقیت برای احتمال عدم موفقیت داریم:
هر تحقیق علمی میبایست بر مبنای اصول و قواعد تهیه و تنظیم گردد. روش تحقیق و تحلیل دادهها در واقع همان قواعد و اصول علمی میباشند که محقق میبایست برای روند تحقیق خود مورد توجه قرار دهد. در تحقیق حاضر از رویکرد تصمیمگیری چند معیاره فازی برای سنجش احتمال موفقیت و2Fuzzy DEMATEL برای تعیین روابط علت و معلولی و همچنین شناسایی فاکتورهای تاثیرگذار و تاثیرپذیر حین اجرای پروژه استفاده شده است.
پس از اینکه فاکتورها با استفاده از روش Fuzzy DEMATEL به دو دستهی فاکتورهای علت و معلول تقسیم بندی شدند اثرگذاری عوامل بر روی هم و برکلیت سیستم مشخص گردیده است.
مشکلات و محدودیتهای تحقیق
* عدم وجود اطلاعات مرتبط با پیادهسازی چارچوب مدیریت دانش در سازمانهای پولی نظیر بانکها
* دشواری دسترسی به خبرگان درزمینههای مرتبط با موضوع تحقیق
* عدم همکاری برخی ازمدیران درتکمیل پرسشنامهها
چارچوب کلان نظری تحقیق
دراین تحقیق براساس روش تصمیمگیری چندمعیاره فـازی(FMCDM) از مدلی تحلیلی برای سنجش احتمال موفقیت پیادهسازی مدیریت دانش دربانک کارآفرین استفاده شده است که چهار عنصر اصلی آن عبارتند از: شناسایی فاکتورها و شاخصهای اثرگذار کلیدی که بایستی درپیادهسازی مدیریت دانش مورد توجه قرار گیرد، تعیین درجه اهمیت یا ضریب وزن این شاخصها توسط خبرگان، ارزیابی از احتمال تحقق پذیری این عوامل توسط خبرگان و درنهایت محاسبهی احتمال موفقیت و عدم موفقیت پروژهی مدیریت دانش.نهایتاً از روش Fuzzy DEMATEL برای تعیین تاثیرگذاری و تاثیر پذیری فاکتورها برهم و برکلیت سیستم استفاده شده است.
واژگان تخصصی تحقیق
مدیریت دانش: فرایند سیستماتیک جستجو، انتخاب، سازماندهی، پالایش و نمایش اطلاعات است به طریقی که درک کارکنان درزمینهی خاص بهبود و اصلاح شود و سازمان بصیرت و درک بهتری از تجربیات خود کسب کند (داونپورت و پروساک، 1998).
تصمیمگیری چندمعیاره: تعداد محدودی از آلترناتیوها رادربر میگیرد که تصمیمگیرنده بایستی براساس اوزان خاصی که به معیارها و شاخصهای آلترناتیوها تخصیص داده میشود آنها را ارزیابی، رتبهبندی یا انتخاب کند (چنگ و چین، 2009).
احتمال موفقیت: مجموع احتمال موفقیت همهی شاخصهای تاثیر گذار در فرآیند پیادهسازی مدیریت دانش است که بصورت عددی بین صفر و یک مطرح میشود و ارزیابی کلی از میزان موفقیت پیادهسازی مدیریت دانش در سازمان است.
روش تحقیق
تحقیقات براساس هدفشان به سه دسته تقسیمبندی میشوند(سرمد و همکاران، 1382)
* تحقیق بنیادی: هدف اساسی این نوع تحقیق آزمودن نظریهها، تبیین روابط بین پدیدهها و افزودن به دانش موجود دریک زمینهی خاص است و با تبیین روابط میان پدیدهها به کشف قوانین و اصول علمی میپردازد و درصدد توسعهی مجموعهی دانستهها دراین زمینه است.
* تحقیق کاربردی: توسعهی دانش خاص دریک زمینه خاص است و به سمت کاربرد علمی دانش هدایت میشود. وقتی پژوهشی به قصد کاربرد نتایج یافتههایش برای حل مشکلات خاص متداول درون سازمان انجام میشود، چنین تحقیقی پژوهش کاربردی نامیده میشود.
* تحقیق و توسعه: فرایندی است که به منظور تدوین وتشخیص مناسب بودن یک فرآوردهی آموزشی امجام میشود.
پژوهش حاضر براساس هدف جزء تحقیقات کاربردی محسوب میشود به دلیل اینکه دراین تحقیق عوامل کلیدی برای پیادهسازی موفقیتآمیز مدیریت دانش دربانک کارآفرین شناسایی شدهاند و همینطور احتمال پیادهسازی موفقیتآمیز مدیریت دانش با وجود این عوامل سنجیده شده است و سازمانهای مشابه میتوانند ازنتایج این تحقیق استفاده کنند.
انواع پژوهش از نظر هدف
ماهیت مطالعات پژوهشی ممکن است اکتشافی، توصیفی و یا آزمون فرضیهها باشد. همین که از گام اکتشافی به سوی توصیفی و سپس به آزمون فرضیه روی میآوریم براستحکام تصمیمات مربوط به طرح پژوهش افزوده میشود.
تحقیق توصیفی آنچه را که هست توصیف میکند و به شرایط یا روابط موجود، عقاید متداول، فرآیندهای جاری، آثار مشهود یا روندهای در حال گسترش توجه دارد. تمرکز آن در درجهی اول به زمان حال است، هرچند غالباً رویدادها و آثار گذشته را نیز که به شرایط موجود مربوط میشود مورد بررسی قرار میدهد. دراین پژوهش به توصیف و مطالعهی آنچه که هست میپردازیم بنابراین روش تحقیق مناسب که دراین پژوهش بهکاررفته است روش تحقیق توصیفی میباشد(بست،1377).
درتحقیقات توصـیفی میتوان جامعهی مورد مطالعه را از طریق پیمایشی تحت بررسی و آزمون قرار داد. پیمایش عبارت است از جمعآوری اطلاعات که با طرح و نقشه و به عنوان راهنمای عملی توصیف یا پیشبینی و یا به منظور تجزیه و تحلیل روابط برخی متغیرها صورت میگیرد. پیمایش توصیفی به توصیف پدیدههای خاص در محیطی معین میپردازد، برای آزمون نظریهها و پاسخگویی به پرسشهای پژوهش بهکار میرود و شامل توصیف و نتیجهگیری است.
با توجه به مطالب گفته شده، تحقیق حاضـر از نظر نحوهی گردآوری دادهها در زمرهی تحقیقات توصیفی از نوع پیمایشی است.
قلمرو زمانی
1 ) مطالعات مقطعی
برخی مطالعات به گونهای صورت میگیرند که دادههای مربوط به آنها تنها یک مرتبه گردآوری میشوند تا به سوال پژوهش پاسخ گفته شود. این مطالعات را تک ضربهای، مقطعی یا عرضی مینامند.
2 ) مطالعات طولی
گاهی ممکن است پژوهشگر علاقهمند باشد افراد یا پدیدهها را در چند مقطع زمانی مطالعه کند تا پاسخ سوال پژوهش را بیابد.
با توجه به نحوهی جمعآوری اطلاعات، تحقیق حاضر از لحاظ افق زمانی میتوان در دستهی مطالعات مقطعی طبقهبندی میشود.
روشهای گردآوری اطلاعات
اطلاعات مورد نیاز برای اجرای تحقیق را میتوان به شیوههای گوناگونی جمعآوری نمود. ابزارهای گوناگونی نظیر مشاهده، مصاحبه حضوری، مصاحبه تلفنی، و انواع سایر فنون انگیزشی همچون آزمونهای برون فکنی برای بدست آوردن اطلاعات وجود دارند. هر پژوهشگر با توجه به ماهیت مساله و فرضیههای طراحی شده یک یا چند ابزار را انتخاب نموده و پس از کسب شرایط لازم در مورد اعتبار این ابزارها، از آنها در جهت جمعآوری داده و قضاوت نهایی در مورد فرضیهها بهره میبرد. در پژوهش حاضر با استفاده از مطالعات کتابخانهای مدل مفهومی تحقیق بدست آمده و پس از آن به کمک پرسشنامه، اطلاعات مورد نیاز جمعآوری گردید.
جامعهی آماری
نخستین گام در فرآیند گردآوری دادهها، تعریف جامعهی آماری و تعیین حدود و دامنهی آن میباشد. جامعهی آماری عبارتست از کلیه عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص دارای یک یا چند صفت مشترک باشند(حافظ نیا، 1382).
چارچوب جامعه، فهرستی است از همه اعضاء جامعه که نمونه از آن استخراج میشود(داناییفرد و همکاران، 1383). جامعهی آماری این تحقیق جهت سنجش احتمال موفقیت پیادهسازی مدیریت دانش شامل کلیهی افراد متخصص و صاحب نظر در زمینه مدیریت دانش در واحد ستادی بانک کارآفرین است.
روش نمونهگیری
با توجه به تعداد کم متخصصین در این حوزه چه در درون سازمان و چه در بیرون سازمان به منظور پاسخ دادن به پرسشنامه و همچنین گرفتن مشاوره از روش تمام شماری استفاده شد.
پرسشنامه
همانطور که گفته شد از ابزار پرسشنامه که جزو منابع اولیه برای جمع آوری اطلاعات به شمار می رود استفاده شد. در این بخش از طریق طراحی پرسشنامه نسبت به سنجش متغیرهای تحقیق اقدام کردیم.
متغیرهای مستقل این تحقیق که شامل ویژگیهای کارکنان، استـراتژی سازمان، حمایت مدیریت ارشد، ارزیابی و انتقال دانش، فرهنگ سازمانی ، زیرساخت سازمانی، زیرساخت فنی و اقدامات انگیزشیمی باشد. هریک از این متغیرها با توجه به شاخصهای مربوط به خودشان سنجیدهشدهاند. لازم به ذکر است که 31 شاخص در پرسشنامه مورد سنجش قرار گرفته است.
سوالات پرسشنامه به تفکیک متغیرها و شاخصها
پرسشنامه تعیین درجه اهمیت و احتمال تحقق شاخصها
شماره
فاکتورهای شناسایی شده
شاخـصهای مورد نظر
درجه اهمیت شاخصها
(ضریب وزن)
احتمال تحقق شاخصها درسازمان
(نرخ موفقیت)
خیلی زیاد
زیــاد
متوسـط
کـم
خیلی کـم
خیلی زیاد
زیــاد
متوسط
کــم
خیلی کم
1
ویژگیهای کارکنان
تخصص، تجربه، انعطافپذیری و توانایی خلق دانش
دیدگاه و نگرش مثبت نسبت به مدیریت دانش
انگیزه لازم برای تسهیم دانش
مشارکت کارکنان و تلاش آنها برای یادگیری فناوریهای نوآورانه
2
استراتژی سازمان
تنظیم چشمانداز مبتنی بر دانش
وجود یک تیم تخصصی مسئول مدیریت دانش در سازمان
وجود یک مدیر ارشد دانش برای پروژههای مدیریت دانش
اهتمام در تعلیم و آموزش کارکنان
توجه به استراتژی نوآوری
همترازی راهبرد مدیریت دانش با راهبرد کسبوکار
پرسشنامه تعیین درجه اهمیت و احتمال تحقق شاخصها
شماره
فاکتورهای شناسایی شده
شاخـصهای مورد نظر
درجه اهمیت شاخصها
(ضریب وزن)
احتمال تحقق شاخصها درسازمان
(نرخ موفقیت)
خیلی زیاد
زیــاد
متوسط
کــم
خیلی کـم
خیلی زیاد
زیــاد
متوسط
کــم
خیلی کـم
3
حمایت مدیریت ارشد
پذیرش سیستم مدیریت دانش
تشویق عقاید جدید
حمایت از پروژههای مدیریت دانش
4
ارزیابی و انتقال دانش
طراحی سازوکارهای مناسب برای ارزیابی دانش
احصاء مقیاسهای مناسب برای ارزیابی دانش
ارزیابی عملکرد مبتنی بر ارتقاء دانش
5
فرهنگ سازمانی
فضای مورد اعتماد
فرهنگ خلاقیت و نوآوری
تشویق کارتیمی و تسهیم دانش
به اشتراکگذاری دانش و تجارب میان افراد
تسهیم افکار نو در جلسات طوفان مغزی
6
زیرساخت سازمانی
وجود روندهای عملیاتی استاندارد و آشکار
روشهای عملیاتی پروژهای و مبتنی بر یادگیری در سازمان
ساختار تسهیل کننده اکتشاف دانش جدید
پرسشنامه تعیین درجه اهمیت و احتمال تحقق شاخصها
شماره
فاکتورهای شناسایی شده
شاخـصهای مورد نظر
درجه اهمیت شاخصها
(ضریب وزن)
احتمال تحقق شاخصها درسازمان
(نرخ موفقیت)
خیلی زیاد
زیــاد
متوسط
کــم
خیلی کـم
خیلی زیاد
زیــاد
متوسط
کــم
خیلی کـم
7
زیرساخت فنی
وجود زیرساخت مناسب فناوری اطلاعات
قابلیت سیستمهای فناوری اطلاعات
توانایی استفاده از سیستم مدیریت اطلاعات در سازمان
قابلیت و توانایی کارکنان بخش فناوری اطلاعات
تناسب سیستم فناوری اطلاعات با تسهیم دانش
8
اقدامات انگیزشی
پاداش به اقدامات مبتنی بر دانش
ترغیب نوآوری و تشویق فعالیتهای گروهی
روایی و پایایی پرسشنامه
* روایی پرسشنامه: مقصود از روایی آن است که آیا ابزار اندازهگیری میتواند ویژگی و خصیصهای که ابزار برای آن طراحی شده است را اندازهگیری کند یا خیر؟ موضوع روایی از آن جهت اهمیت دارد که اندازهگیری نامناسب و ناکافی میتواند هرپژوهش علمی را بیارزش و ناروا سازد ( خاکی، 1384)
وقتی مجموعه سوالاتی برای اندازهگیری نمونهای از رفتار بکار میرود، معنی و مفهوم آن مجموعه فقط با نامگذاری آن مشخص نمیشود، بلکه ماهیت آن تنها از راه مطالعهی روایی آن معلوم میگردد. مهمترین عاملی که در ارزشیابی یک ابزار سنجش باید مورد توجه قرار گیرد، مناسب بودن، با معنا بودن، و مفید بودن استنباطهای خاصی است که ازنمرههای حاصل ازآن بهعمل آید. به منظور تایید این گونه استنباطها لازم است شواهدی گردآوری شود که در فرهنگ روانسنجی، رواسازی گفته میشود.
دراین تحقیق از روایی محتوا استفاده شده است که در این روش از مشاوره و راهنمایی چندین تن از اساتید استفاده شده است.
* پایایی پرسشنامه(قابلیت اعتماد به پرسشنامهها): قابلیت اعتماد یا پایایی یکی از ویژگیهای فنی ابزار اندازهگیری است. مفهوم یادشده بدین معنی است که ابزار اندازهگیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی بدست میدهد.
برای اندازهگیری پایایی از شاخصی به نام" ضریب پایایی" استفاده میکنیم و اندازهی آن معمولاً بین صفر تا یک تغییر میکند. ضریب پایایی" صفر" معرف عدم پایایی و ضریب پایایی "یک" معرف پایایی کامل است(خاکی، 1384)
معمولاً آلفای کمتر از0.6 پایایی ضعیف، 0.6 تا 0.8 قابل قبول و بالاتر از 0.8 نشاندهندهی پایایی بالا میباشد. بدیهی است که هرچه این عدد به یک نزدیکتر باشد بهتر است.
مقدار آلفای محاسبه شده دراین تحقیق 0.875میباشد که نشان دهندهی وجود ابزاری قابل اطمینان و مناسب برای اندازه گیری میباشد.
روش احتمال سنجی
در تصمیمگیری چند معیاره تعداد محدودی گزینه وجود دارند که تصمیمگیرندگان باید آنها را با توجه به وزن این معیارها انتخاب و طبقهبندی نمایند. برای این منظور روشهای متعددی نظیر تحلیل سلسله مراتبی(AHP)، تکنیک شباهت به گزینه ایدهال (TOPSIS) وجود دارند. اما تخصیص مقادیری ثابت برای قضاوتهای ذهنی بخصوص هنگامیکه اطلاعات مبهم و غیر دقیق میباشند مطلوب نمیباشد. بدین منظور میبایست برای تعیین این موارد از روش فازی استفاده کرد. از زمانی که انسان اندیشیدن را آغاز کرد، همواره از واژههایی نظیر "کم"، "زیاد"، و "خیلی محتمل" در زندگی خود بهره جسته است که مرزهای روشن و مشخصی نداشتهاند. منطق فازی در سال 1965 توسط لطفی زاده به عنوان پاسخی برای حل این مسئله ارائه شد (زاده، 1965).
در مطالعات متعددی از تکنیکهای چند معیاره فازی برای رتبهبندی و تعیین درجه اهمیت عوامل استفاده شده است اما کمتر در مورد پیشبینی در مورد موفقیت یا شکست مورد استفاده قرار گرفته است. رویکرد ارائه شده در این تحقیق بر مبنای پیش بینی و استفاده از روش غیر فازی سازی Best non-fuzzyPerformance(BNP) میباشد. محاسبات و عملیات ریاضی برگرفته از مقاله چانگ و وانگ(2009) میباشد. خصوصیات و تابع عضویت اعداد فازی مثلثی به صورت رابطه (1) نمایش داده میشود:
(1) µA=
عملیات جبری اعداد فازی مثلثی به صورت زیر محاسبه میشوند:
(2) جمع دو عدد فازی با همدیگر
(3) تفریق دو عدد فازی از همدیگر
(4) ضرب دو عدد فازی در هم
(5) تقسیم دو عدد فازی بر هم
(6)معکوس
(7) ضرب دو عدد حقیقی در عدد فازی
الف ) تعیین اوزان اهمیت فاکتورهای موثر با استفاده از تصمیمگیری چند معیاره فازی
فاکتورهای اثر گذار بر موفقیت سیستمهای مدیریت دانش هر کدام دارای اهمیتهای متفاوتی میباشند، این فاکتورها به همراه شاخصهای مربوطه که ازادبیات تحقیق و همچنین با استفاده از پرسشنامه استاندارد KMAT استخراج شدهاند مورد قضاوت خبرگان قرار گرفتهاند.
پرسشنامه مذکور شامل 8 فاکـتور کلیدی درپیادهسازی مدیریت دانش و 31 شاخص میباشد که درانتهای فصل ارانه شده است. این پرسشنامه درواقع از فاکتورهای کلیدی پرسشنامه KMATنیز بهره جسته است در نتیجه برای ارزیابان به جای اینکه درجه اهمیت مثلا فاکتور P بیشتر از 70% را بیان کنند فاکتور P را از نظر درجه اهمیت بر اجرای مدیریت دانش بسیار اثر گذار مینامند و برای این از متغیرهای کلامی پارامتری شده در اعداد فازی مثلثی استفاده مینمایند (جدول3-1). پس از آن فرآیند تشخیص درجه اهمیت فاکتورهای موثر به صورت زیر است.
1 ) ماتریس X برای درجه اهمیت فاکتورهای موثر که در اینجا سطرها بیانگر فاکتورهای موثر و ستونها بیانگر ارزیابان می باشد.
(8)
جدول (3-1). متغیرهای زبانی اهمیت اوزان معیارها
تعاریف
اعداد فازی مثلثی
عدد متناظر
خیلی زیاد (خ ز)
(0.7،0.9،1)
5
زیاد (ز)
(0.5،0.7،0.9)
4
متوسط (م)
(0.3،0.5،0.7)
3
کم (ک)
(0.1،0.3،0.5)
2
خیلی کم (خ ک)
(0،0.1،0.3)
1
2 ) چون نظرات ارزیابان متفاوت می باشد از روش میانگین امتیاز استفاده شده است.
(9)
3 ) پس از غیر فازی کردن اعداد ترکیبی فازی مثلثی به بهترین مقدار عملکرد غیر فازی، به صورت زیر محاسبه میشود:
(10)
در جاییکه درجه اهمیت دقیق jامین فاکتور اثرگذار است.
4 ) هم اکنون که اعداد مثلثی فازی غیر فازی شدهاند، اعداد دقیق با یکدیگر جمع شده و نرمال سازی میشوند به صورتی که ، درجه اهمیت نرمال شده jامین فاکتور اثرگذار به صورت زیر محاسبه میشود:
(11)
در جایی که
ب ) میزان احتمال موفقیت برای پیاده سازی مدیریت دانش
این مرحله شامل گامهای زیر میباشد:
1) از ارزیابان خواسته شده است تا قضاوت شخصی خود را در ارتباط با میزان احتمال موفقیت پیادهسازی مدیریت دانش با توجه به هر یک از فاکتورهای اثرگذار با توجه به متغیرهای کلامی ذکر شده بیان نمایند.
(12)
در جایی که m تعداد ارزیابان و n تعداد فاکتورهای اثرگذار است.
جدول (3-2). متغیرهای زبانی برای درجه احتمال موفقیت
تعاریف
اعداد فازی مثلثی
عدد متناظر
خیلی زیاد محتمل (خ ز)
(0.7،0.9،1)
5
زیاد محتمل (ز)
(0.5،0.7،0.9)
4
متوسط (م)
(0.3،0.5،0.7)
3
کم محتمل (ک)
(0.1،0.3،0.5)
2
خیلی کم محتمل (خ ک)
(0،0.1،0.3)
1
2) سپس نظر ارزیابان مختلف برای محاسبه مقدار ترکیبی فازی درجه امکان موفقیت، استفاده میشود. که در اینجا برای یکی کردن مقدار فازی قضاورت ارزیابان از روش مقدار میانگین استفاده شده است. که در این صورت داریم:
(13)
3) در مرحلهی بعد عدد فازی مثلثی را بهترین عملکرد غیر فازی معادل خود تبدیل میکنیم.
(14)
در جایی که مقدار دقیق احتمال موفقیت مدیریت دانش را براساس فاکتور اثرگذار jام نشان میدهد.
ج ) تعیین احتمال موفقیت
زمانی که درجه اهمیت فاکتورهای موثر و همچنین احتمال تحقق موفقیت آمیز برای هر فاکتور مشخص شد، جمع مقادیر ضرب درجه اهمیت فاکتور اثرگذار در احتمال موفقیت ، مقدار احتمال موفقیت پیادهسازی مدیریت دانش به دست میآید. در این صورت داریم:
(15)
با داشتن احتمال موفقیت برای احتمال عدم موفقیت داریم:
(16)
چارچوب احتمال سنجی پژوهش
شکل (3-1). چارچوب احتمال سنجی
(Chang &Chin , 2009)
روش Fuzzy DEMATEL
در سالهای اخیر تئوری گرافها به طرز فوق العادهای رشد یافته است تا حدی که از آن در مدلسازی برای محاسبات و بهینه سازی استفاده میشود.با توجه به اینکه گرافها نتایج ریاضی را به صورت بصری و بطرزی واضح و شفاف نمایش میدهند بسیار در حل مسائل پیچیده کاربرد دارند. روش DEMATELفاکتورها و معیارهای شناسایی شده را در دو گروه علت و اثر طبقهبندی مینماید (وو، 2012). هدف اصلی از این روش یافتن ارتباطات علی مستقیم و غیر مستقیم و قدرت تاثیر بین تمام متغیرهای یک سیستم پیچیده به کمک محاسبات ماتریسی میباشد (لی و همکاران، 2011).
تکنیک DEMATEL در مرکز تحقیقات ژنو در سال 1973 ارائه شد (فونتلا و گابوس، 1976). تکنیک DEMATEL از انواع روشهای تصمیمگیری چند معیاره میباشد اما تفاوت آن با دیگر روشها در بکارگیری تئوری گرافها و تعیین درجه و روابط اثرگذاری فاکتورها بر روی یکدیگر میباشد. بطوریکه در چنین ساختاری هر عنصر میتواند بر کلیه عناصر هم سطح، سطح بالاتر، یا سطح پایینتر از خود تاثیر گذاشته و متقابلا از تمامی آنها تاثیر پذیرد. پس تمامی عوامل نسبت به یکدیگر مورد سنجش قرار میگیرند و در این حالت آنچه در تعیین وزن و اهمیت هر فاکتور موثر است تمامی عوامل موجود میباشند. لذا این روش میتواند روابط علت و اثر را کشف نموده و از این طریق یک مدل ساختاری قابل درک را ارائه نماید (تسنگ، 2009). خروجی DEMATEL اطلاعاتی را راجع به تاثیر هر فاکتور بر روی کلیت پروژه ارائه میدهد. مهمترین ویژگی DEMATEL در حوزه تصمیم گیری چند معیاره ایجاد روابط و ساختار فاکتورها میباشد (ژو و همکاران، 2011). گامهای تکنیک Fuzzy DEMATELدر ادامه بیان شده است:
گام1. تعیین فاکتورها و تشکیل ماتریس روابط اولیه ([A]). تشکیل یک تیم متخصص و ارزیابی در مورد تاثیر مستقیم بین مولفهها. با تبدیل ارزیابیهای زبانی(جدول 3) به ارزشهای CRISP، ماتریس روابط اولیه A=[aij] که یک ماتریس n x n میباشد تشکیل میشود. در اینجا aijتاثیر مستقیم فاکتور i بر روی فاکتور j را نشان میدهد و هنگامی که i=j باشد در این حالت aij=0 میباشد.
جدول (3-3). مقیاس زبانی فازیFuzzy DEMATEL
Linguistic Variable
متغیرهای زبانی
ارزش
VH Influence
تاثیر بسیار زیاد
(0.75,1,1)
H Influence
تاثیر زیاد
(0.5,0.75,1)
N Influence
بیاثر
(0,0,0.25)
L Influence
تاثیر کم
(0.25,0.5,0.75)
VL Influence
تاثیر بسیار کم
(0,0.25,0.5)
Wu, W.-W., & Lee, Y.-T. (2007)
گام2. نرمال سازی ماتریس روابط اولیه. ماتریس روابط اولیه A=[aij] از طریق معادله (17) محاسبه میشود. تمامی مولفههای ماتریس A بین ≤ aij ≤10 و تمامی عناصر بر روی قطر اصلی برابر با 0 میباشند.
(17)
گام 3. تشکیل ماتریسروابط نهایی با استفاده از معادله (18). در این معادله I همان ماتریس واحد میباشد.
مولفههای موجود در این ماتریس نشان دهندهی تاثیر غیر مستقیم یک فاکتور نسبت به دیگر فاکتورها میباشد. بنابراین ماتریس X روابط نهایی بین فاکتورها را منعکس مینمایند.
(18)
گام 4.محاسبه جمع ستونها و سطرهای ماتریس نهایی. بدین منظور از 2 معادله (19) ، (20) استفاده میشود. جمع سطرها i، که با ri نمایش داده میشود، بیانگر تمامی تاثیرات مستقیم و غیر مستقیم فاکتور i نسبت به تمامی فاکتورها میباشد. به همین صورت، جمع ستونها j، که با cjنمایش داده میشود نیز همین شرایط را دارد.
(19)
(20)
گام 5.تشکیل دیاگرام ارتباطات علت و اثر. در این دیاگرامR + C به عنوان محور عمودی و R – C به عنوان محور افقی در نظر گرفته شده است.
غیر فازی سازی
با توجه به اینکه نتیجه قضاوتهای بشر با متغیرهای زبانی چیزی جز اعداد فازی نمیباشد بنابراین تمامی روشهای تجمعی فازی نیازمند یک روش غیر فازی سازی میباشند (تسنگ، 2009). غیرفازی سازی به معنای انتخاب مولفههای CRISPبر مبنای خروجی مجموعه فازی میباشد کهاعداد فازی را به اعداد CRISPتبدیل مینماید (اپریکویچ و تژنگ، 2003). روشهای غیر فازی سازی مفیدی وجود دارند که میتوان آنها را با در نظر گرفتن توزیع احتمال به هر دو صورت افقی و یا عمودی در 2 طبقه تقسیم نمود (اوسالا، 2002). رایج ترین و پرکاربرد ترین روش غیر فازی سازی، روش مرکز ثقل(Centroid) میباشد (یاگر و فیلو، 1994) اما این روش بین اعداد فازی که ارزش CRISP یکسانی داشته باشند علیرغم اشکال گوناگون آنها تفاوتی قائل نمیشود (وو و لی، 2007). لذا ما در اینجا از متد CFCS(Converting Fuzzy data into Crisp Scores)برای غیر فازی سازی استفاده مینماییم، چرا که روش مذکور به نسبت روش مرکز ثقل ارزش CRISP بهتری را ارائه میدهد. براساس اپریکویچ و تژنگ (2003) روش CFCS بر مبنای تعیین امتیاز راست و چپ به وسیلهی ماکسیمم و مینیمم اعداد فازی میباشد. همچنین امتیاز نهایی به عنوان میانگین وزنی بر مبنای توابع عضویت تعیین شده است.
ijk = (lijk, mijk, rijk)نشان دهندهی ارزیابی فازی ارزیابkام (k = 1, 2, . . . , p)در رابطه با درجه تاثیر معیارiام برروی معیارjام میباشد. روش CFCS شامل 5 مرحله به شرح ذیل میباشد:
(1) نرمال سازی
(7)
(8)
(9)
که در معادلات بالا منظور از∆minmaxبرابر است با
(2) محاسبه ارزش نرمال چپ و راست
(10)
(11)
(3) محاسبه ارزشCRISP نرمال شده نهایی
(12)
(4)محاسبه ارزشCRISP
(13)
(5) جمع تمامی ارزشهای CRISP
(14)
منابع فارسی:
1. احمدی،سید علی اکبر و صالحی، علی .مدیریت دانش، (1389)
2. آرامی، میثم. سنجش میزان آمادگی و راهکارهای تدوین نظام مدیریت دانش در بیمه سامان، پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه علامه طباطبایی، (1387).
3. اصغرپور، محمد جواد. تصمیمگیریهای چندمعیاره. انتشارات دانشگاه تهران، (1388)
4. انتظاری، علی. مقایسه فرهنگ دانایی بین موسسه عالی آموزش و پژوهش مدیریت و برنامهریزی، دانشکده صدا و سیما و دانشکده صنعت هواپیمایی کشور. پایاننامه کارشناسی ارشد.
5. برگرن، برایان. اصول و مبانی مدیریت دانش ، ترجمه دکتر محمد قهرمانی. انتشارات موسسه تحقیقات و آموزش مدیریت، (1385)
6. حافظ نیا، محمدرضا. مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی. انتشارات سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه ها (سمت)، تهران(1382)
7. حسنوی، رضا؛ اخوان، پیمان و سنجقی، ابراهیم. عوامل کلیدی موفقیت مدیریت دانش. تهران؛ انتشارات آتی نگر(1389)
8. خاکی، غلامرضا. روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی، مرکز تحقیقات علمی کشور با همکاری کانون فرهنگی انتشاراتی درایت، چاپ دوم(1384).
9. داونپورت و پروساک، مدیریت دانش، ترجمه حسین رحمان سرشت، تهران نشر ساپکو، (1379)
10. دانایی فرد, حسن، الوانی، مهدیوآذر. روش شناسی پژوهش کمی در مدیریت:رویکردی جامع.تهران: انتشارات صفار(1386).
11. رادینگ آلن، مدیریت دانش، ترجمه دکتر محمد حسین لطیفی، انتشارات سمت، (1383)
12. راه چمنی، احمد. مدیریت دانش انسانمدار کلید توسعه پایدار سازمانی. اولین کنفرانس توسعه منابع انسانی مجموعه مقالات، انتشارات موسسه مطالعات بهره وری و منابع انسانی(1382)
13. زاهدی، سیدمحمد، انتظاری، علی . مدیریت فرهنگ سازمانی . فصلنامه مدیریت و توسعه 81-100،9(34)
14. سرمد،ز،بازرگان ،عوالهه, ح. روش های تحقیق در علوم رفتاری.تهران: انتشارات آگاه(1383)
15. شریف زاده، فتاح و بودلایی، حسن. مدیریت دانش (در سازمان های اداری، تولیدی و خدماتی). چاپ اول. تهران: جهاد دانشگاهی، دانشگاه علامه طباطبایی(1387)
16. عبدالکریمی، مهوش. مدیریت دانش، فنـاوری و خلاقیت و نقش آن در افزایش کارایی و اثربخشی فرایندها، پیام مدیریت موفق، دی ماه، ص 34-49
17. محمدی، کاوه. سنجش میزان آمادگی سازمان برای مدیریت دانش از طریق طراحی یک مدل مفهومی. پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، 1385.
منابع لاتین:
1) Ai Leng, L; F. Hanum Md Nasaruddin. Application of Knowledge management in Malaysian Banks, (2005)
2) Al-Busaidi, Kamla Ali ; Olfman, Lorne. (2005). Knowledge management systems success factors: An investigation in Middle-Eastern organizations; IRMA International Conference, pp.277-281.
3) Amin, A., Bargach, S., Donegan, J. & Others. Building a Knowledge-Sharing Culture, Oilfield Review, 13(1), 48-65. (2001)
4) Anand, Apurva & M.D.Singh, Understanding Knowledge Management: a literature review; International Journal of Engineering Science and Technology (IJEST), (2011)
5) Artur, Andersson, The KMAT, Benchmarking Knowledge Management, Johannesburg, South Africa
6) Bahra, N . (2001), " Competitive Knowledge Management"
7) Bhatt, G. D. (2001), Knowledge Management In Organisations: Examining The Interaction Between Technologies, Technique And People, Journal of Knowledge Management, 5(1), 68-75.
8) Bounfour, A. (2003). The Management of Intangibles, the Organisation's Most Valuable Assets, Roudlege, London.
9) Bruno, A. and Leidecker, J. (1984). "Identifying and Using Critical Success Factors". In: Long Range Planning,, Vol. 17, No.1, pp. 23-32.
10) Buckman, R. (1999). "Collaborative knowledge, Human Resource Planning", Vol. 22 No. 1, pp. 22-38.
11) Chang.T.H & Wang, T. C / Information Sciences 179 (2009) 355-370; Using the fuzzy multi-criteria decision making approach for measuring the possibility of successful knowledge management
12) Choi, B and Jong, A. M. "Assessing the impact of knowledge management strategies announcements on the market value of firms" Journal Of Information & Management; 47 (2010) 42-52
13) Chourides, P., Longbottom, D., Murphy, W. (2003). "Excellence in knowledge Management: an Empirical Study to Identify Critical Factors and Performance Measures", Measuring Business Excellence", Vol. 7 No.2, pp. 29-45.
14) Daniel, D.R. (1961). Management information crises. Harward business review 39 . pp:111-121.
15) Davenport, T., & Grover, V. (2001). "Knowledge management". Journal of Management Information Systems, Vol.18, No.1, pp. 3-4.
16) Davenport, T., De Long, D. and Beers, M. (1998). "Successful Knowledge Management Projects", Sloan Management Review, Vol. 39 No. 2, pp. 43-57.
17) Davenport, T. H. & Prusak, L. (1998). Working Knowledge: How Organizations Manage What the Know. Boston, Massachusetts, Harvard Business School Press.
18) Dess, G. and Picken, J. (2000). "Changing roles: Leadership in the 21st century", Organizational Dynamics, Vol. 28 No. 3, pp. 18-34.
19) Drucker. P, " Managing in a Time of Great Change " Penguin Putnam, NY,1998.
20) Ellis, S. (2003). Cultivating a Knowledge Culture, Knowledge Management Feature, 7(4).
21) Fontel, E., & Gabus, A. (1976). The DEMATEL Observer, DEMATEL 1976 Report. Geneva, Switzerland: BATTELLE Institute, Geneva Research Center.
22) Gibbons, R. (1998). "Incentives in Organizations". Journal of Economic Perspectives, Vol.12, pp. 115-132.
23) Greco, J. (1999). "Knowledge is Power":, Journal of Business Strategy, Vol. 20, No. 2, pp. 18-22.
24) Hauschild, S., Litch, T. & Stein, S. (2001). Creating Knowledge Culture. McKinsey Quarterly, 1, 74-81.
25) Holsapple, C. W., & Jones, K. G. (2004). Exploring Primary Activities of the Knowledge Chain. Knowledge and Process Management. 11(3), 155-174.
26) Hung, Y.C., Huang, S.M Lin, Q. Tsai, M.L (2005). Critical Factors in Adopting a Knowledge Management System for the Pharmaceutical Industry, Vol.105, No.2, pp. 164-168.
27) Khairuzzaman Wan Ismail, Wan; Md. Nor, Khalil & Marjani, Taimoor.(2009). The Role of Knowledge Sharing Practice in Enhancing Project Success.Interdisciplinaryjournal of contemporary research in business.vol1.no7.pp34-52.
28) Kuan, Y.W. Critical Success Factors for Implementing Knowledge Management in Small and Medium Enterprises, Industrial management & Data Systems, Vol. 105, No. 3, pp. 262-273.
29) Lee, S.M. and Hong, S. (2002). "An Enterprise-wide Knowledge Management System", Industrial Management & Data Systems, Vol. 102, No.1, pp. 17-25.
30) Mathi, K. (2004). Key Success Factors for Knowledge Management, Master Thesis, MBA: International Business Management& Consulting, Germany: University of Applied Sciences.
31) Moffett, S., McAdam, R. and Parkinson, S. (2003). "An Empirical Analysis of Knowledge Management Applications", Journal of Knowledge Management, Vol. 23 No. 3, pp. 6-26.
32) Nonaka, I.. (1994). A Dynamic Theory of Organizational Knowledge Creation, Organization Science. 5(1), 14-37.
33) O'Dell, C. & Grayson, J. C. (1998). If Only We Knew What We Know: Identification and Transfer of Internal Best Practices, California Management Review, 40(3), 74-154.
34) Pinto, J. and Slevin, D. (1987). "Critical Factors in Successful Project Implementation". In IEEE Transactions on Engineering Management, Vol.34, No.1, pp. 22-27.
35) Quinn, J. B and Anderson, P and Finkelestein, S; Managing Proffessional Intellect: Making The Most Of The Best; Harvard Business Review, (1996)
36) Rockart, J. (1979). Chief Executives Define Their Own Information Needs. Harvard Business Review, March – April, pp. 81-92.
37) Savary, M. (1999). "Knowledge Management and Competition in the Consulting Industry", California Management Review, Vol. 41 No. 2, pp. 95-107.
38) Skyrme, David J. and Amidon, Debra M. (1997). Creating the Knowledge-based Business, London: Business Intelligence.
39) Stewart, T.A, Intellectual Capital(1997). The New Wealth of Organizations, Doubleday, New York
40) Wong, Kuan Yew.(2005). Critical success factors for implementing knowledge management in small and medium enterprises. Industrial Management & Data Systems Vol. 105 No. 3, pp. 261-279.
41) wu, w.-w. (2012). Segmenting critical factors for successful knowledge management implementation using the fuzzy DEMATEL method. Applied Soft Computing , 527-535.
42) Yahya, S. & Goh, W. (2002). "Managing human resources toward achieving knowledge management", Journal of Knowledge Management, Vol. 6, No.5, pp. 457-468.
1.Fuzzy Multiple Criteria Decision Making
1.Decision Making Trial And Evaluation
—————
————————————————————
—————
————————————————————