پروپوزال مدیریت بازرگانی گرایش بازاریابی
عنوان
بررسی میزان آمادگی الکترونیکی بانک ملی استان گیلان از دیدگاه خبرگان
مقدمه
بدون تردید امروز در انقلابی ترین دوره تاریخ بسر می بریم و تحول دائمی به واقعیت انکارناپذیر و اساسی حیات بشر بدل شده است . آنچه زمینه چنین تغییر و تحول ژرف و شگرفی را پدید آورده و انقلاب سوم تاریخ بشر را از دو انقلاب نخست آن متمایز ساخته، دستاوردهای فناوری جدید و متاخر بشری است؛ دستاوردهایی که با عنوان فناوری ارتباطات و اطلاعات (فاوا) شناخته می شوند. ( Menoua , Taylor , 2006 ; Kauffman , Kumar, 2008 ) با ظهور این فناوریها و توسعه کاربرد آن ها، سازمان ها و جوامع با ترسیم چشم اندازی روشن از اهداف آینده و تجزیه و تحلیل شرایط کنونی به برنامه ریزی برای ایجاد تغییرات ساختاری و بکارگیری فاوا برای افزایش کارایی و رفاه شهروندان روی آورده اند. (رضایی کلید بری ، داوری ، ایمانی 1391 )
برای بکارگیری موثر تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات، کشورها باید به آمادگی مطلوب در زمینه های زیرساخت، فراهم بودن دسترسی به تکنولوژی مذکور برای بخش عمده ای از جمعیت کشور و چارچوب مناسبی از قوانین و مقررات برای استفاده از این تکنولوژی دست یابند . الزامات دست یابی به این اهداف گسترش ظرفیت های موجود با سرعت چشم گیر است. این ظرفیت با میزان آمادگی کشور یا سازمان یا به عبارتی با آمادگی الکترونیکی سنجیده می شود. آمادگی الکترونیکی به معنای میزان و اندازه مشارکت هر جامعه یا سازمان در فضای شبکه ای است. با ارزیابی میزان آمادگی الکترونیکی سازمان ها، جوامع می توانند وضعیت موجود خود را از ابعاد مختلف توسعه تکنولوژی اطلاعات و ارتباطات مورد بررسی قرار دهند و با برنامه ریزی بر روی شاخص ها ومعیارهای مرتبط، سطح مطلوبیت آنها را ارتقاء بخشند. بنابراین در راستای آمادگی الکترونیکی در سطح ملی باید در سطح سازمانها نیز این آمادگی گسترش یابد. (باقری نژاد، ستاری، 1391)
با توجه به مطالب بیان شده در این فصل به بیان مساله، چارچوب نظری، فرضیه ها، سوالات و اهداف و اهمیت و ضرورت، تعریف متغیرها و قلمرو تحقیق پرداخته می شود.
بیان مسئله
محققان بر این باورند که ما اکنون در عصر اطلاعات زندگی می کنیم، عصری که در آن دانش و اطلاعات ضرورتی اجتناب ناپذیر به حساب می آیند، دلیل پیدایش این عصر، فناوری های جدیدی است که تحت عنوان فناوری ارتباطات و اطلاعات )فاوا( شناخته می شوند با ظهور این فناوریها و توسعه کاربرد آن ها، سازمان ها و جوامع با ترسیم چشم اندازی روشن از اهداف آینده و تجزیه و تحلیل شرایط کنونی به برنامه ریزی برای ایجاد تغییرات ساختاری و به کاربری فاوا 1 برای افزایش کارایی و رفاه شهروندان روی آورده اند. (رضایی کلید بری ، داوری ، ایمانی 1391 )
در این میان بانک ها نیز با حرکت به سوی بانکداری الکترونیکی و عرضه خدمات مالی جدید، نقش شایان توجّهی در افزایش حجم تجارت الکترونیکی ایفاء می نمایند. (حسن زاده و الهی،1387، ص 266) همچنین توجّه به نیازهای انفورماتیکی بانک ملّی ایران به عنوان بزرگترین بانک جهان اسلام همواره مورد توجّه ویژه مدیریت شرکت خدمات انفورماتیک و کادر متخصّص آن بوده است تا جایی که حداکثر توان کارشناسی خود را در جهت رفع کمبودها و نقایص فنّی بکار گرفته تا با توجّه به روند حداکثری رشد فعّالیتهای این بانک، توان پردازشی، نرم افزاری و سخت افزاری خود را ارتقا بخشد، با توجّه به افزایش قابل توجّه تراکنش های سیستمی بانک ملّی ایران و تجربه 8 دوره واریز یارانه ها )که بیش از 25 درصد سهم واریزی کل بانک های کشور را شامل می شود( ارتقاء تجهیزات سخت افزاری مرکز و به روز رسانی نرم افزارهای سیستمی، اجتناب ناپذیر می نمود. (اتوماسیون بانک ملی ایران،1390،ص 31). کاربرد فنّاوری اطلاعات در بانکداری نوین، ارائه خدمات شبانه روزی در دورترین نقاط را تبدیل به یکی از ابتدایی ترین خواسته های مشتریان نموده و نپرداختن به آن منجر به حذف بانکها از عرصه رقابت خواهد شد. ( خوشه چین،1390،ص 137)
امروزه فناوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک سلاح کلیدی در جنگ علیه فقر جهانی به حساب می آید. در صورت استفاده مناسب از این فناوری، پتانسیل عظیمی برای کشورهای در حال توسعه ایجاد می شود. این کشورها می توانند با استفاده ی مناسب از فناوری اطلاعات و ارتباطات، بر موانع توسعه غلبه و مهم ترین مسائل اجتماعی خود را شناسایی کنند. آنها می توانند موسسات دموکرات، انتشارات آزاد و کسب و کارهای داخلی خود را تقویت کنند، اما برای جذب منافع ایجاد شده به وسیله ی فناوری اطلاعات و ارتباطات می بایست این فناوری پیاده سازی و از آن استفاده ی کارآمد شود. از سوی دیگر کشورها با این تهدید مواجه اند که چنانچه شکاف دیجیتالی رو به رشد در داخل کشور، یا میان کشور خود با سایر کشورها را شناسایی نکنند دچار عقب ماندگی شوند. این دو موضوع نشانگر جایگاه فناوری اطلاعات و ارتباطات در حال رشد و پیشرفت کشورها است و نیز ضرورت درک صحیح از موقعیت کشور در خصوص دسترسی و استفاده از فناوری اطلاعات و ارتباطات را به خوبی مشخص می سازد. (حنفی زاده ، خدابخش ،1387)
بنابراین بهره گیری از تحّولات اخیر در فناوری اطلاعات و ابزارهای توانمند ساز تجارت الکترونیک می توان به اهداف مد نظر دست یافت. بانکهای ایران در زمینه تجارت الکترونیک ، کشوری جوان است و تا رسیدن به سطحی قابل قبول از آن، راه درازی در پیش دارد. در این راستا گسترش تجارت الکترونیک و ارایه خدمات مناسب الکترونیکی از سوی سایر سازمان ها منوط بر وجود بانکداری الکترونیکی قوی و مورد قبول است. در راستای تعیین وضعیت موجود اطلاعاتی راجع به مدلهای آمادگی الکترونیکی ضروری به نظر می رسد. تعاریف متعددی توسط نهادها و سازمانهای مختلف از آمادگی الکترونیکی ارائه شده است. تعریف مدل همکاریهای آسیا و اقیانوسیه از آمادگی الکترونیکی به شرح زیر می باشد: کشوری که برای تجارت الکترونیک آماده است دارای تجارت آزاد، صنعت قانونمند، سهولت در صادرات، هماهنگ با استانداردهای جهانی و توافقنامه های تجاری است. (باقری نژاد، ستاری، 1391)
با توجه به کاربرد وسیع فاوا در سازمانها و بانکهای کشور سوال اصلی تحقیق به صورت زیر مطرح می شود: سطح آمادگی الکترونیکی بانک ملی استان گیلان از دیدگاه خبرگان به چه میزان است؟
اهمیت و ضرورت تحقیق
جوامع و سازمان های امروزی برای رویارویی بهتر با جامعه اطلاعاتی و استفاده بهینه از فناوری جدید، نیاز دارند تا به تحلیل شرایط و ارزیابی وضعیت موجود خویش در ارتباط با کاربرد فاوا پرداخته و این تحلیل را مبنای برنامه ریزی برای نیل به وضعیت مطلوب قرار دهند. آمادگی الکترونیکی و ابزارهای سنجش آن این فرصت را در اختیار سیاستگذاران سطوح خرد و کلان قرار می دهد تا نقاط ضعف و قوت سازمان ها و جوامع خویش را شناخته و زمینه پذیرش این فناوریها را فراهم کنند. اکثر مدیران به توانایی و قابلیت های فناوری ارتباطات و اطلاعات واقفند و آن را ناجی سازمان خویش می دانند، لیکن مهمترین چالش پیش روی آنها کنترل و مهار قدرت فناوری ارتباطات و اطلاعات در چارچوب اهداف سازمان است. چرا که بکارگیری فاوا بدون تجزیه و تحلیل فرصتها و تهدیدهای احتمالی ناشی از بکارگیری آن و سنجش نقاط قوت و ضعف داخلی نه تنها مشکل را حل نخواهد کرد، بلکه آن را حادتر خواهد نمود. آمادگی الکترونیک به عنوان یک ابزار تجزیه و تحلیل محیطی، فرصتها و تهدیدهای محیط را شناسایی کرده و با بیان نقاط ضعف و قوت جوامع و سازمانها، الگویی از میزان آمادگی الکترونیک آنها ارائه می نماید. بطورکلی ارزیابی آمادگی الکترونیک شناخت اولیه ای از محیط و زیرساختهای فعلی ارائه نموده و معیارها و داده های عینی و ملموس جهت سنجش و ارزیابی اثرات فناوری ارتباطات و اطلاعات را فراهم می نماید.( واعظی و ایمانی ، 1388)
هدف اصلی پژوهش
سرعت تغییر فناوری، تغییر انتظارات مشتریان، نیاز به بکارگیری سیستمهای کامپیوتری جدید برای ارائه خدمات بهتر به مشتریان با نگرش جدید به مدیریت بانکداری دارد که می تواند نقش بسیار مهّمی در فرآیند بکارگیری فناوری اطلاعات و تجارت الکترونیک داشته باشد.
بررسی میزان آمادگی الکترونیکی بانک ملی استان گیلان از دیدگاه خبرگان هدف اصلی پژوهش می باشد. به منظور دستیابی به این هدف پس از بررسی و مطالعه دقیق مدلهای جامع و کاربردی سنجش آمادگی الکترونیکی
شکل( 1-1 ) : مدل نظری تحقیق
(کرد، فروردین،1388) (کیخا و همکاران ، 1388) ( باقری دهنوی و همکاران ، 1391)
در سطوح ملی و سازمانی، مدل مطلوب شناسایی و بر مبنای این مدل داده های لازم برای سنجش میزان آمادگی الکترونیکی جمع آوری گردید.
چارچوب نظری تحقیق
با توجه به کاربرد گسترده و موفّق مدل آمادگی الکترونیکی در زمینه مطالعات فناوری اطلاعات از این مدل به عنوان مبنای نظری تحقیق و ابزاری برای سنجش استفاده خواهد شد. در مدل مفهومی تحقیق که شامل مجموعه ای از متغیر های اصلی و ثانوی می باشد که به شیوه ای سیستم واقعی را نشان می دهد می تواند به بررسی میزان آمادگی الکترونیکی در بانک ملّی کمک کند.
فرضیه های تحقیق
* فرضیه اصلی 1 : زیر ساختار ICT در بانک ملی از آمادگی مناسبی برخوردار است.
* فرضیه ثانوی 1 : زیر ساخت فاوا در بانک ملی از آمادگی مناسبی برخوردار است.
* فرضیه ثانوی 2 : آمادگی فرآیند های فاوا در بانک ملی از آمادگی مناسبی برخوردار است.
* فرضیه اصلی 2 : قابلیت دسترسی به فناوری های اطلاعات و ارتباطی در بانک ملی از آمادگی مناسبی برخوردار است.
* فرضیه ثانوی 3 : آمادگی مدیریتی در بانک ملی از آمادگی مناسبی برخوردار است.
* فرضیه ثانوی 4 : آمادگی حقوقی- قانونی در بانک ملی از آمادگی مناسبی برخوردار است.
* فرضیه اصلی 3 : سواد اطلاعاتی و مهارت منابع انسانی در بانک ملی از آمادگی مناسبی برخوردار است.
* فرضیه ثانوی 5 : آمادگی استراتژی و اهداف فناوری اطلاعات در بانک ملی از آمادگی مناسبی برخوردار است.
* فرضیه ثانوی6 :آمادگی مهارت کارکنان و فرهنگپذیرش در بانکملی از آمادگیمناسبی برخوردار است.
تعریف نظری و عملیاتی تحقیق :
متغیر های اصلی تحقیق اینگونه تعریف می شوند : مدل آمادگی الکترونیکی به عنوان مفهوم تحقیق دارای سه بعد می باشد. این ابعاد زیر ساختار ICT ، سواد اطلاعاتی و مهارت منابع انسانی و قابلیت دسترسی به فناوری های اطلاعات و ارتیاطی می باشند. هر کدام از این ابعاد دارای دو مولفه هستند که به شرح زیر می باشند: زیر ساختار فاوا و فرایند های فاوا که مولفه های زیر ساختار ICT می باشند و استراتژی و اهداف فناوری اطلاعات و مهارت کارکنان و فرهنگ پذیرش از مولفه های سواد اطلاعاتی و مهارت منابع انسانی می باشند و همچنین مدیریتی و حقوقی – قانونی از مولفه های قابلیت دسترسی به فناوری های اطلاعات و ارتباطی می باشند.
در زیر به بررسی این متغیر ها می پردازیم:
1. زیر ساختار فناوری اطلاعات و ارتباطات 2 : ( اجرایی شدن و گسترش تجارت الکترونیک به گونه ای که عمومی و همه گیر شود لازمه آن ایجاد بسترهای ارتباطی مناسب و پایدار می باشد. این بستر که جهت ارتباطات شبکه ای در محیط مجازی است باید کیفیت لازم برای ایجاد ارتباطی مطمئن، مناسب و پایدار را دارا باشد تا بتوان به راحتی از آن در انجام مبادلات الکترونیکی استفاده نمود.) ( کیخا و همکاران، 1388)
* آمادگی زیر ساخت فاوا : ( شامل: زیر ساختهای سخت افزاری فاوا – زیر ساخت نرم افزاری در حوزه های مختلف – قابلیت وب سایت )تعاملی( -مکانیزم های امنیتی شبکه سازمان – دسترس پذیری پایگاه داده، می باشد ) ( باقری دهنوی و همکاران، 1391)
* آمادگی فرآیند های فاوا : ( شامل: قابلیت پشتیبانی از فرآیند ها و خدمات – قابلیت اتوماسیون سازی فرآیندها – قابلیت به روزرسانی پایگاه های داده و فرآیندها – مهندسی مجدد فرآیندها، می باشد )
( باقری دهنوی و همکاران، 1391)
2. قابلیت دسترسی به فناوری های اطلاعات و ارتباطی : ( لازمه اجرای تجارت الکترونیک، ایجاد زمینه و محیط مناسب با این شیوه از تجارت است از جمله این موارد که باید مهیا شود: امنیت مبادله در محیط مجازی، شیوه های جابه جایی امن پول در محیط مجازی، ارائه کارتهای اعتباری و … است)
(کیخا و همکاران، 1388)
* آمادگی مدیریتی : ( شامل موارد میزان حمایت، تاکید و اولویت فاوا توسط مدیران – مدیریت تغییر و به روز بودن مدیریت جهت بهبود وضعیت فاوا در سازمان – مدیریت پروژه در حوزه های مختلف سازمان- مدیریت منابع سازمانی در حوزه های مختلف – بکارگیری مدیریت ارتباط با مشتری،
می باشد ) ( باقری دهنوی و همکاران، 1391)
* آمادگی حقوقی- قانونی : (شامل موارد قوانین حمایتی در جهت گسترش فاوا در سازمان – قوانینی جهت برونسپاری خدمات غیر ضروری – قوانین مربوط به امنیت اطلاعات و خدماتIT – آیین نامه ها و بخش نامه های تشویقی فرهنگ سازی در حوزه های مختلف سازمان، می باشد ) (باقری دهنوی و همکاران، 1391)
سواد اطلاعاتی و مهارت منابع انسانی 🙁 شاه کلید قفل تجارت الکترونیک،فرهنگ سازی دراین خصوص است . اهمیت این مسئله تطبیق ابزارها و روشهای تجارت الکترونیک 3با فرهنگ و روحیه و دانش مردم است. برای اینکه مردم که سالهاست با روشهای سنتی خو گرفته اند و شاید به راحتی حاضر به کنار گذاشتن آنها نباشند. آنها هنوز خرید مستقیم، تماشای محصول درون ویترین مغازه و یا از فاصله نزدیک و حتّی لمس کردن محصول را می پسندند، به کارتهای هوشمند اعتماد ندارند و و ب سایت را ابزاری تجملی و غیر ضروری
میدانند و به آنها بیاعتمادند و خدمات این سامانهها را غیر کاربردی و سطحی میدانند.
( کیخاو همکاران، 1388)
* آمادگی استراتژی و اهداف فناوری اطلاعات : ( شامل : چشم انداز سازمان برای توسعه
فاوا – سیاست ها ، راهبردها و اهداف فاوا در سازمان – سرمایه گذاری، بودجه بندی و تخصیص منابع – برنامه ریزی عملیاتی و تعیین مسئولیتها – میزان سازگاری و همراستایی سیاست ها و برنامه های ICT سازمان، می باشد ) ( باقری دهنوی و همکاران، 1391)
* آمادگی مهارت کارکنان و فرهنگ پذیرش : ( شامل آموزش فناوری اطلاعات و ارتباطات کارکنان و به روز بودن آموزش ها – آگاهی و مهارت، درجه نوآوری کارکنان – فرهنگ کارکنان در جهت بکارگیری و توسعه فاوا – وجود تیم مدیریت فناوری در سازمان و نیروهای متخصص جهت توسعه و بهبودآن – برنامههای عملیاتی اجرای آموزشهای تخصصی میباشد)(باقری دهنوی و همکاران، 1391)
قلمرو تحقیق
قلمرو موضوعی
از لحاظموضوعی اینتحقیق بررسی میزان آمادگیالکترونیکی بانک ملیاستانگیلان از دیدگاهخبرگان تاکید دارد.
قلمرو مکانی
قلمرو مکانی این تحقیق بانک ملی شهرستان رشت بوده است.
قلمرو زمانی
دوره زمانی جمع آوری داده های این تحقیق پاییز و زمستان 1392 بوده است.
روش تحقیق
این تحقیق بر اساس طرح تحقیق از نوع توصیفی و بر اساس هدف، از نوع کاربردی می باشد. اجرای تحقیق توصیفی می تواند برای شناخت بیشتر شرایط موجود یا یاری دادن به فرآیند تصمیم گیری باشد. تحقیق توصیفی شامل جمع آوری اطلاعات برای آزمون فرضیه یا پاسخ به سوالات مربوط به وضعیت فعلی موضوع مطالعه شود.. یک مطالعه ی توصیفی چگونگی وضع موجود را تعیین و گزارش می کند. ( خاکی، 1382، 104) .
به عبارت بهتر مطالعه ی توصیفی برای تعیین و توصیف ویژگی های متغیر های یک موقعیت صورت می گیرد. از این رو هدف هر مطالعه ی توصیفی عبارت است از تشریح جنبه هایی از پدیده ی مورد نظر پژوهش گر با دیدگاهی فردی، سازمانی، صنعتی و نظایر آن. (سکاران، 1386، 124-123).
این تحقیق به بررسی میزان آمادگی الکترونیکی بانک ملی از دیدگاه خبرگان این حوزه می پردازد. در این تحقیق ابتدا با بررسی ادبیات تحقیق و بر اساس مساله بیان شده، متغیرهای اصلی تحقیق شناسایی شده و فرضیه ها بر اساس چهارچوب نظری و مدل تحقیق شکل گرفتند. سپس داده های مورد نیاز برای سنجش گردآوری شده و اندازه گیری متغیرهای فوق به وسیله پرسشنامه و به صورت میدانی ازبانک ملی استان گیلان جمع آوری شده، تبدیل به امتیازات مربوط شده و برای تجزیه و تحلیل با استفاده از نرم افزار SPSS19 آماده گردیدند. در ادامه با محاسبه مشخصه های توصیفی متغیرها بررسی و در نهایت به آزمون فرضیه ها اقدام شد.
روش اجرای تحقیق
بر این اساس تحقیق حاضر از حیث هدف، کاربردی و از حیث اجرا، توصیفی- پیمایشی (غیرآزمایشی) است و به لحاظ جمعآوری دادهها میدانی به شمار میآید.
جامعه و نمونه آماری
جامعه آماری و روش نمونه گیری
جامعه آماری عبارت است از کلیه عناصر و افرادی که در یک مقیاس جغرافیایی مشخص (جهانی یا منطقه ای) دارای یک یا چند صفت مشترک باشند. جمعیت یا جهان مجموعه کل موردهایی است که تحقیقگر مایل است در مورد آنها مطالعه و نتیجهگیری کند (ونوس و همکاران،1375). در پژوهش حاضر به بررسی میزان آمادگی الکترونیکی بانک ملی از دیدگاه خبرگان می پردازد و با عنایت به این که خبرگان در این مدل افرادی هستند که اطلاعات کافی و لازم را در زمینه فعالیت های بانک در مسائل تجارت الکترونیک و در نهایت امر آمادگی الکترونیکی دارند، افرادی که در اداره انفورماتیک سرپرستی امور شعب بانک ملی مشغول به کار هستند و همچنین روسا و معاونین شعب درجه 1 و درجه 2 و درجه 3 در شهر رشت در نظر گرفته شده اند، که در مجموع جامعه 80 بوده و با روش غیر احتمالی در دسترس تعداد 76 عدد پرسشنامه توزیع شد که از این بین 68 پرسشنامه قابل استفاده بوده است .
حجم نمونه
نمونه گیری، فرایند انتخاب کردن تعداد کافی از میان جامعه آماری است به طوری که با مطالعه گروه نمونه و فهمیدن خصوصیات یا ویژگی های آزمودنی های گروه نمونه بتوان این خصوصیات را به اعضای جامعه آماری تعمیم داد (سکاران،1385). در این تحقیق برای بدست آوردن حجم نمونه مورد نظر از جدول مورگان استفاده شده است .
N= 80
n= 66
جدول (3-1 ) جدول مورگان
N
S
N
S
N
S
N
S
N
S
10
10
100
80
280
162
800
260
2800
338
15
14
110
86
290
165
850
265
3000
341
20
19
120
92
300
169
900
269
3500
246
25
24
130
97
320
175
950
274
4000
351
30
28
140
103
340
181
1000
278
4500
351
35
32
150
108
360
186
1100
285
5000
357
40
36
160
113
380
181
1200
291
6000
361
45
40
180
118
400
196
1300
297
7000
364
50
44
190
123
420
201
1400
302
8000
367
55
48
200
127
440
205
1500
306
9000
368
60
52
210
132
460
210
1600
310
10000
373
65
56
220
136
480
214
1700
313
15000
375
70
59
230
140
500
217
1800
317
20000
377
75
63
240
144
550
225
1900
320
30000
379
80
66
250
148
600
234
2000
322
40000
380
85
70
260
152
650
242
2200
327
50000
381
90
73
270
155
700
248
2400
331
75000
382
95
76
270
159
750
256
2600
335
100000
384
ابزار گردآوری داده ها
یکی از ابزارهای رایج تحقیقات برای جمعآوری داده ها، پرسشنامه می باشد. پرسشنامه مجموعه ای از سوال هاست که در آن از پاسخ دهنده خواسته می شود نظر خود را نسبت به آن ها ارایه نماید. در تحقیق حاضر به منظور استفاده از دیدگاهای خبرگان بانک ملی استان گیلان از پرسشنامه استفاده شد و طیف پاسخی مورد استفاده در آن، طیف لیکرت 5 تایی از کاملا مخالفم تا کاملا موافقم به شرح جدول (3-5-1) بوده است:
جدول صفات طیف پاسخی پرسشنامه
طیف کلی
کاملا موافقم
موافقم
نظری ندارم
مخالفم
کاملا مخالفم
ارزش عددی
1
2
3
4
5
این پرسشنامه در پژوهشی که باقری دهنوی ملیحه ، رضائی نور جلال، هانی سید حسن با عنوان ارائه مدلی مفهومی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمانهای دولتی با کمک روش دلفی ، در سال 1391 و همچنین پژوهشی که سید ابراهیم موسوی با عنوان ارزیابی آمادگی الکترونیکی دانشگاه جامع علمی – کاربردی در سال 1391 انجام داده شده، استفاده شده است. در ضمن این پرسشنامه شامل 30 سوال است متغیرهای عملیاتی تعریف شده را مورد سوال قرار می دهد که از پژوهش باقری دهنوی و همکاران استفاده شده است . سهم هریک از مولفهها و زیر سازههای آن به شرحجدول( 3-5-2)است.پرسشنامه در پیوست1 آوردهشده است.
جدول ترکیب سوالات پرسشنامه
ردیف
متغیرهای مورد بررسی
شماره سوالات در پرسشنامه
1
آمادگی استراتژی و سیاست-های فناوری اطلاعات
1 تا 5
2
آمادگی زیرساخت فناوری اطلاعات
6 تا 13
3
آمادگی مدیریتی
13 تا 17
4
آمادگی حقوقی -قانونی
18 تا 21
5
آمادگی منابع انسانی(کارکنان) و فرهنگ
22 تا 26
6
آمادگی فرآیندها
27 تا 30
پس از تدوین طرح مقدماتی پرسشنامه تلاش گردید تا میزان روایی و پایایی پرسشنامه تعیین گردد.
روایی و پایایی پرسشنامه
روایی
مقصود از روایی4 آن است که وسیله اندازهگیری، بتواند خصیصیه و ویژگی مورد نظر را اندازه بگیرد. اهمیت روایی از آن جهت است که اندازهگیریهای نامناسب و ناکافی می تواند هر تحقیق علمی را بی ارزش و ناروا سازد. روایی در اصل به صحت و درستی اندازهگیری محقق برمیگردد (خاکی،1384،ص288). روایی با این سئوال در ارتباط است که آیا ما همان چیزی را که در نظر داریم، اندازه گیری میکنیم ؟(خاکی 1382، 244) برای تعیین روایی پرسشنامه روشهای متعددی وجود دارد که یکی از این روش ها روایی محتوا می باشد. روایی محتوا نوعی روایی است که برای بررسی اجزای تشکیل دهندی یک ابزار اندازهگیری بهکار برده می شود روایی محتوای یک آزمون معمولا توسط افرادی متخصص در موضوع مورد مطالعه تعیین می شود. در این تحقیق از طریق پژوهش های باقری دهنوی و همکاران،1391 و سید ابراهیم موسوی 1391 و برای اطمینان بیشتر با کمک استاد راهنما و متخصصین امر در مورد موضوع مورد مطالعه تایید می شود.
پایایی پرسشنامه
مقصود آن است که اگر ابزار اندازه گیری را در یک فاصله زمانی کوتاه چندین بار و به گروهی واحد از افراد بدهیم نتایج حاصل نزدیک به هم باشد. برای اندازه گیری پایایی از شاخصی به نام " ضریب پایایی" استفاده می کنیم و اندازه آن معمولاً بین صفر تا یک تغییر می کند. ضریب پایایی صفر معرف عدم پایایی و ضریب پایایی یک معرف پایایی کامل است ( خاکی 1382، 245) . پایایی5 یکی از ویژگیهای فنی ابزار اندازه گیری است و با این امر سروکار دارد که ابزار اندازه گیری در شرایط یکسان، تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می دهد. یک آزمون زمانی دارای پایایی است که نمره های مشاهده شده و نمره های واقعی آن دارای ضریب همبستگی بالایی باشد (خاکی،1384، ص 293). در این تحقیق به منظور تعیین پایایی آزمون، از روش آلفای کرونباخ استفاده شده که به وسیله نرم افزار SPSS برای مجموعه سوالات مربوط به هر متغیر محاسبه گردیده است. این روش برای محاسبه هماهنگی درونی ابزار اندازه گیری که خصیصه های مختلف را اندازهگیری می کند به کار میرود. برای محاسبه ضریب آلفای کرونباخ ابتدا باید واریانس نمرههای هر زیرمجموعه از سوال های پرسشنامه و ورایانس کل را محاسبه کرد. سپس با استفاده از فرمول زیر مقدار ضریب آلفا را محاسبه می کنیم.
که در آن:
J : تعداد زیرمجموعه سوال های پرسشنامه یا آزمون
Sj2: واریانس نمرات هر بخش آزمون
r: : ضریب پایایی کل
پایایی پرسش های مطرح شده برای اندازه گیری هر متغیر با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ به صورت جدول است. جداول تفصیلی مربوط به متغیرها در پیوست آورده شده است.
جدول جدول پایایی مربوط به سوال های پرسشنامه
ردیف
متغیر
ضریب آلفای کرونباخ
1
آمادگی استراتژی و سیاست-های فناوری اطلاعات
0.704
2
آمادگی زیرساخت فناوری اطلاعات
0.701
3
آمادگی مدیریتی
0.822
4
آمادگی حقوقی -قانونی
0. 704
5
آمادگی منابع انسانی(کارکنان) و فرهنگ
0.861
6
آمادگی فرآیندها
0.702
7
آلفای کل
0.897
ضریب آلفای کرونباخ بهدست آمده برای کل سوالات و همچنین تک تک متغیرها نشان دهنده آن است که پرسشنامه مورد استفاده، از پایایی و یا به عبارت دیگر از قابلیت اعتماد لازم برخوردار میباشد. ضریب آلفای کرونباخ برای کل متغیرها 0.897 بود.
روش تجزیه و تحلیل داده ها
در این تحقیق ابتدا هر متغیر را در قالب جداول و شاخص آماری، توصیف کرده و تجزیه و تحلیل داده ها در کل برای تعمیم نتایج حاصله از نمونه به کل جامعه آماری از روش آزمون تی تست یک طرفه استفاده می شود. در این پژوهش از نرم افزار SPSSجهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شده است.
جدول روش های آماری به کار گرفته شده به منظور آزمون فرضیه ها
روش آزمون فرضیه ها
آماره آزمون
نحوه قبول فرضیه
نحوه رد فرضیه
T تست تک عاملی
H0 = µ < 3
H1 = µ ≥ 3
Sig ≤ 0.05
Sig > 0.05
منابع:
1- اتوماسیون بانک ملی ایران با همکاری شرکت خدمات انفورماتیک،1390،"طرح تامین، تهیه، نصب و راه اندازی و ارتقاء تجهیزات جدید سخت افزاری و نرم افزاری مرکزی بانک ملی ایران"، نشریه بانک ملی،شماره 182،ص ص 33-30.
2- حسن زاده علیرضا، الهی شعبان،1387، بررسی نقش بانکداری الکترونیکی در تسهیل صادرات فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی، شماره47 صص 265-235 .
3- علی احمدی علیرضا، حور علی منصوره،1384،"بررسی وضعیت بکارگیری تجارت الکترونیک و فناوری اطلاعات در صنعت نفت و گاز ایران" ،مدیریت فردا،سال سوم،شماره11و 12،ص ص 103-93.
4- علیدوستی سیروس، 1389،" و تجارت الکترونیکی در شرکت های کوچک و متوسط"، علوم و فناوری اطلاعات،دوره25،شماره3، ص ص548-529.
5- باقری نژاد جعفر، ستاری هاله،(1391)"مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمان ها در ایران جهت به کارگیری خدمات فناوری اطلاعات و ارتباطات با استفاده از فرآیند تحلیل سلسله مراتبی" ، فصلنامه مطالعات مدیریت فناوری اطلاعات سال اول، شماره 2، زمستان 1391 ،صفحات 1- 23 .
6- حنفی زاده پیام، حنفی زاده محمدرضا، خدابخش محسن،(1387)"طراحی متولوزی تدوین مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی ایران" ، مجله علمی و پژوهشی شریف،شماره45 .
7- زارعی بهروز، ثقفی فاطمه، قبادی سمیه، آیت سعید،(1390)" تاثیر آمادگی الکترونیکی بر پیاده سازی پروژه های فناوری اطلاعات در بانک تجارت "، فصلنامه اقتصاد و تجارت نوین،شماره15و16،ص 99-126 .
8- الهی شعبان، حسن زاده علیرضا، (1386) "بررسی نقش گمرک الکترونیکی در تسهیل صادرات"، فصلنامه پژوهشنامه بازرگانی ، شماره 43، ص93-120.
9- کیخا زهرا، اوکانی صادق محمود، علیپور کمال، نیک نفس علی اکبر، ( 1388) " تجارت الکترونیک طراحی الگوی ارزیابی آمادگی الکترونیکی استان سیستان و بلوچستان " ، دومین کنفرانس شهر الکترونیک، سازمان شهرداری ها و دهداری های کشور .
10- کرد باقر ، فروردین، ( 1388) " بررسی رابطه سطح آمادگی الکترونیکی در پذیرش فناوری توسط شرکتهای کوچک و متوسط" ، دومین کنفرانس شهر الکترونیک، سازمان شهرداریها و دهداریهای کشور .
11- باقری دهنوی ملیحه ، رضائی نور جلال، هانی سید حسن،(1391) " ارائه مدلی مفهومی برای ارزیابی آمادگی الکترونیکی سازمانهای دولتی با کمک روش دلفی " دومین کنفرانس ملی مهندسی نرم افزار لاهیجان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجان.
12- رضایی کلید بری حمید رضا ، داوری علی، ایمانی عبدالمجید ،(1391). " بررسی و مقایسه سطح آمادگی الکترونیکی سازمان مورد مطالعه : دو موسسه مالی و بازرگانی"فصلنامه مطالعات فناوری اطلاعات ، شماره1 ص 75 تا 90 .
13- واعظی رضا، ایمانی عبدالمجید، (1388) ، " سنجش آمادگی الکترونیک سازمان بازرگتنی استان تهران" پژوهشهای مدیریت، شماره ششم ص 49 تا 74 .
14- پاریاب سید حسین، حاجی علی اکبری جلال، لاری امینی منصور ، "زیر ساخت های لازم برای استقرار و توسعه تجارت الکترونیکی در ایران با تکیه بر فرهنگ " ، چهارمین همایش ملی تجارت الکترونیک، تهران 3و4 آذر ماه 1386.
15- معمارزاده غلامرضا، سرفرازی مهرزاد ، " بانکداری الکترونیک و ارتباط متقابل آن با تجارت الکترونیک" عصر فناوری اطلاعات ، شماره 50، دری ماه 1388، ص 83- 90.
16- روزبهان محمود، افضل محمود، "فناوری اطلاعات و جایگاه آن در نظام بانکی کشور و بانک تجارت" ، تازه های اقتصاد ، آذر 1382 – شماره 101، ص 46 – 53 .
17- مهدوی عادلی محمد حسین ، رضایی شمسی، "ضرورت تجارت الکترونیک در ایران با توجه به نقش آن در بهره وری " ، مجله دانش و توسعه، شماره 21، نیمه دوم 1386 صص 97-120 .
18- ابراهیمی عبدالحمید، دهدشتی شاهرخ زهره، مهدیه امید، " بررسی عوامل موثر و مشکلات شرکت ها در بکارگیری تجارت الکترونیک (مطالعه موردی شرکتهای صادراتی ایران) " دو ماهنامه دانشور رفتار، شماره 44، دی 1389 ص 395 – 416 .
19- بقائی راوری جواد ، مقدسی علیرضا، " ارائه یک مدل سه بعدی از چالشهای پیاده سازی تجارت الکترونیک در ایران" ، دانش و توسعه 1385، – 19، 83-113.
20- بدری زاده هدا، مستاجران مهری، هاشمی نفیسه، " ارزیابی آمادگی الکترونیکی در راستای استقرار تجارتالکترونیکی مطالعه(موردی سیمان سپاهان)"کنفرانسبینالمللی شهروند الکترونیک و تلفنهمراه،1389.
21- پاریاب سید حسین، معمار نژاد ، "وضعیت تجارت الکرونیک در ایران" ، اولین همایش ملی گیاه پالایی، 1390.
22- ضیایی پور الهام، محمدیان ایوب، خوش الحان فرید، تقی زاده علیرضا، " چارچوب ابعاد آمادگی الکترونیکی ملی براساس رویکرد سیستمی " مدیریت فناوری اطلاعات دانشکده مدیریت دانشگاه تهران، دوره 3، شماره 8 ، پاییز 1390، ص 97 – 114 .
23- سلمانی بهزاد، نصرالله زاده شادی، " معیارهای پیشنهادی باری اندازه گیری تجارت الکترونیکی در ایران "، سومین همایش ملی تجارت الکترونیک ، سال 1384 .
24- منتظر غلامعلی ، داراب بهناز، " سنجش میزان آمادگی یادگیری الکترونیکی در دانشگاه تربیت مدرس" چهارمین کنفرانس ملی و اولین کنفرانس بین المللی آموزش الکترونیک ، سال 1388 .
25- لوکس کارو، ظفر حیدری فرید ، " ارائه مدل ارزیابی آمادگی الکترونیکی صنایع ایران"، فرهنگ مدیریت، سال دوم شماره ششم، تابستان و پاییز 1383، ص 83- 57 .
26- خاکی غلامرضا (1384). "روش تحقیق با رویکردی به پایان نامه نویسی"، چاپ ششم، تهران: انتشارات بازتاب.
27- ونوس داور، ابراهیمی عبدالحمید، روستا احمد. (1375). "تحقیقات بازاریابی (نگرشی کاربردی) "، چاپ دهم، تهران: انتشارات سمت.
28- سکاران اوما. (1381)، "روش تحقیق در مدیریت"، ترجمه محمد صائبی و محمود شیرازی، انتشارات مرکز آموزش مدیریت دولتی ریاست جمهوری.
29- E. Koh Ch, Nam K T, R. Prybutok V, Lee S " value chain perspective of internet practices, e-readiness and organizational performance (A comparison of US and South Korean firms) " Industrial Management & Data , Systems Vol. 107 No. 4, 2007 pp. 519-536 .
30- Kuo Y " Technology readiness as moderator for construction company performance" Industrial Management & Data Systems, Vol. 113 No. 4, 2013, pp. 558-572.
31- Zolait A H S, Mattila M , Sulaiman A , " The effect of User's Informational-Based Readiness on innovation acceptance" International Journal of Bank , Marketing ,Vol. 27 No. 1, 2009, pp. 76-100.
32- Abbad M , Abbad R , Saleh M , " Limitations of e-commerce in developing countries Jordan case " Education, Business and Society, Contemporary Middle Eastern Issues , Vol. 4 No. 4, 2011 , pp. 280-291.
33- Luyt B " Defining the digital divide the role of e readiness indicators " , Aslib Proceedings: New Information Perspectives , Vol. 58 No. 4, 2006, pp. 276-291.
34- Robert S , Paul K, " Exploiting Information Technologies for Electronic Commerce and Better Public Sector Management " , Global Conference on the Development Agenda for Small States, London , 2000 ,PP1-37.
35- Mutula S M, Brakel P van. "Anevaluation of e-readiness assessment tools with respect to information access: Towards an integrated information rich tool". International Journal of Information Management, vol 26, 2006 , 212-223.
36- dada D , "e_readiness for developing countries: moving focus from the environment to users" Electronic journal on Information Systems in Developing Countries(EJISD), 27,6 , 2006 , 1-14.
37- Sushil S " E-commerce in a Digital Economy". Ball State University, 1st ed, 2006.
38- Machado C ,"Developing an e-readiness model for higher education institutions:results of a focus group study",British Journal of Educational Technology ,vol 38, No. 1; 2007.
39- Maugis C N , Madnick V, & Siegel M : GLOBAL eREADINESS for WHAT? , eBusiness MIT database, No.177 , 2005.
40- Mutula, S.M. & P. Van Brakel;"An Evaluation of E-readiness Assessment Tools with Respect to Information Access: Towards an Integrated Information Rich Tool" ; International Journal of Information Management, Vol. 26, 2006 , pp. 212-223.
41- Weiner B J ," A theory of organizational readiness for change" , Implementation Science, Vol. 4, Oct, 2009.
42- Robert K , Ajay K, "Impact of Information and Communication Technologies on Country Development: Accounting for Area Interrelationships" International Journal of Electronic Commerce , Vol. 13 Issue 1 , 2008, p11-58.
43- Michel M , Richard T, "A Grand Challenge: Measuring Information Societies" Information Society; Vol. 22 Issue5 , 2006, p261-267.
1. فناوری اطلاعات و ارتباطات
1.ICT
1.e-Commerce
1.Validity
1.Reliability
—————
————————————————————
—————
————————————————————