پرسشنامه مشغولیت تحصیلی (تینیو، 2009)
ردیف
عبارات
هرگز
به ندرت
بعضی مواقع
اغلب
همیشه
1
سر کلاس به طور فعالانه درس ها را جواب می دهم.
2
تکالیفم را به طور کامل انجام می دهم.
3
وقتی که قسمتی از درس را متوجه نمی شوم سوال میپرسم.
4
سر کلاس تمرکز دارم.
5
از مطالب یادداشت برداری می کنم.
6
در فعالیت های فوق برنامه شرکت می کنم.
7
با دقت به بحث های کلاسی توجه می کنم.
8
تکالیف را به موقع تحویل می دهم.
9
به طور فعال در فعالیت های گروهی شرکت می کنم.
10
سر کلاس حاضر می شوم.
11
از اعضای فعال انجمن ها هستم.
12
سر کلاس حاضر نمی شوم.
13
از قوانین کلاس پیروی می کنم.
14
سعی می کنم در بحث های کلاسی به سوالات معلم پاسخ دهم.
15
در بحث های کلاسی دیدگاه های شخصی ام را بیان می کنم.
16
مشتاقانه به درس ها گوش می دهم.
17
بهترین تلاشم را در انجام تکالیف بکار می برم.
18
محیط آموزشی سالمی را برای همسالانم ایجاد می کنم.
19
برای امتحانات خود را آماده می کنم.
20
وقتی همکلاسی هایم درسی را یاد نمی گیرند به آن ها کمک می کنم.
21
زمانی معلم در قسمتی از درس اشتباه می کند، اشتباه او را تصحیح می کنم.
22
تنها زمانی که باید چیزی را توضیح دهم به معلم مراجعه می کنم.
23
به پیشنهادات اعضای گروه نیز گوش می کنم.
24
زمانی که به موضوع درس علاقه ندارم کلاس را ترک می کنم.
25
درس جدید را از قبل مطالعه می کنم.
26
وقتی که تکلیفی سخت است از آن دست می کشم.
27
در طول تدریس و صحبت های معلم، خیال پردازی می کنم.
28
وقتی قرار است در گروه روی تکلیفی کار کنیم، کار کردن با گروه را دوست ندارم.
29
در پروژه های گروهی سربار گروه هستم و کاری انجام نمی دهم.
30
معمولاً همکلاسی هایم موجب حواس پرتی ام می شوند.
31
سر کلاس فقط حضور فیزیکی دارم نه حضور فکری و ذهنی.
32
به خاطر عدم انجام تکالیف، معلم من را به دفتر می فرستد.
33
به معلم حاضر جوابی می کنم.
34
سر کلاس ها حاضر نمی شوم و غیبت می کنم.
35
زمانی که مشق و تکلیف دارم خوشحالم.
36
مدرسه رفتن را خیلی دوست دارم.
37
از زحمات معلم ها سپاسگزارم.
38
در مدرسه احساس امنیت می کنم.
39
وقتی که در مدرسه هستم احساس تعلق و راحتی می کنم.
40
در کلاس احساس راحتی می کنم.
41
احساس می کنم که رابطه خوبی با معلم ها دارم.
42
احساس می کنم که رابطه خوبی با همکلاسی هایم دارم.
43
از این که دانش آموز این مدرسه هستم احساس غرور می کنم.
44
مطمئن هستم که مدرسه ام به من کمک می کند تا آینده ای روشن داشته باشم.
45
از سطح آموزشی مدرسه ام راضی هستم.
46
به فعالیت های مدرسه مان علاقه مندم.
47
همکلاسیهایم سرکلاس رفتن را برایم لذت بخش می کنند.
48
احساس می کنم که رابطه خوبی با کادر مدرسه )بابای مدرسه و نگهبان) دارم.
49
دلم می خواهد که بچه های دیگر هم در مدرسه من تحصیل کنند.
50
وقتی که در مدرسه هستم، خودم هستم و نقش بازی نمی کنم.
51
نسبت به سر کلاس رفتن مشتاق هستم.
52
از مدرسه چیزهای زیادی یاد می گیرم.
53
چیزهایی را که سر کلاس یادگرفته ام، با بچه های مدارس دیگر در میان می گذارم.
54
از فعالیت هایی که بر عهده من گذاشته می شوند راضی هستم.
55
احساس می کنم که مدرسه ام محیط آموزشی خوبی دارد.
56
وقتی که قرار است فعالیتی را در مدرسه انجام دهم احساس هیجان می کنم.
57
مدرسه ام یک مکان امن است.
58
در مدرسه احساس امنیت نمی کنم.
59
احساس می کنم که همکلاسی هایم مرا نادیده میگیرند.
60
رابطه بدی با معلم ها دارم.
61
از اینکه در مدرسه تنها باشم احساس نگرانی می کنم.
62
وقتی که موقع مدرسه رفتن می شود احساس ناامیدی و درماندگی می کنم.
63
احساس می کنم که معلم ها سهل انگار و خودبین هستند.
64
احساس میکنم که مدرسه رفتن وقت تلف کردن است.
65
احساس می کنم که هیچ دوستی در کلاس ندارم.
66
احساس می کنم که باید به مدرسه ی دیگری برم.
67
معلمهای مدرسه ام را دوست ندارم.
68
موقع درس دادن معلم احساس خستگی می کنم.
69
دلم می خواهد نمره های خوبی بگیرم.
70
به نظر من مدرسه رفتن اهمیت دارد.
71
دلم میخواهد پروژه های خوبی ارائه دهم.
72
در همه تکالیف، بهترین کارم را ارائه می دهم.
73
دوست دارم تکالیف جدیدم را از قبل و جلوتر از کلاس انجام دهم.
74
مطمئن هستم که در مدرسه خیلی تلاش می کنم.
75
تلاش خوبی در آزمون ها از خود نشان می دهم.
76
دلم می خواهد اشتباهاتی را که در آزمون های قبلی داشته ام، جبران کنم.
77
دلم می خواهد بهتر از چیزی که از من خواسته شده عمل کنم.
78
به نظر من در رقابت هایی که در مدرسه پیش می آید من از همه موفق ترم.
79
هدفم اینست که در دانشگاه فردی موفق باشم.
80
دلم می خواهد به اهدافی که برای خودم مشخص کردهام برسم.
81
خودم را ترغیب می کنم تا در تکالیف تحصیلی خوب عمل کنم.
82
سعی می کنم که هر سال نمرات بهتری نسبت به سال قبل کسب کنم.
83
سعی می کنم حواسم در کلاس پرت نشود.
84
روحیه خودم را شاد نگه می دارم تا بتوانم بهترین ها را انجام دهم.
85
به تکالیف سخت به چشم یک رقابت نگاه می کنم.
86
وقتی نمره ی کمی می گیرم ناراحت و آشفته می شوم.
87
مدرسه جزو اولویت های من است.
88
دلم می خواهد وقتم را صرف درس خواندن برای امتحانات کنم.
89
ترجیح می دهم که قبل از کلاس مطالب درسی را بخوانم.
90
زمانی که نمره ی خوبی می گیرم به خودم پاداش میدهم.
91
من می دانم که نمرات خوب باعث پیشرفت من در آینده می شود.
92
در انجام تکالیف مصمم هستم.
93
شکیبایی یکی از فضیلت های من است.
94
تلاش می کنم تا شاگرد ممتاز باشم.
95
سر جلسه امتحان تمرکز می کنم.
96
ترجیح می دهم که ساعات زیادی را به مطالعه کردن اختصاص دهم.
97
وقتی در موضوعی شکست می خورم، شکست خود را می پذیرم.
98
مقالههایی که من ارائه می دهم، چندان خوب نیستند.
99
هر چه آماده کرده باشم را ارائه می دهم حتی اگر ناقص باشد.
100
فکر می کنم که هر چه تکلیفی آسان تر باشد انجام دادن آن برای من بهترتر است.
101
پروژهها را فقط برای گرفتن نمره قبولی انجام می دهم.
102
وقتی تکلیفی از من خواسته می شود به آسانی جا میزنم.
معرفی پرسشنامه:
پرسشنامه مشغولیت تحصیلی تینیو در سال ۲۰۰۹ براساس تعریف چاپمن (2003)؛ و تحقیقات فردریک، بلومن قلد و پاریس (۲۰۰۴)؛ فین، پانوززو و ووئل کل (۱۹۹۵)؛ فین و روک (۱۹۹۷)؛ ساخته شد. این پرسشنامه دارای سه خرده مقیاس رفتاری، هیجانی و شناختی است. مشغولیت رفتاری شامل درگیر شدن در فعالیتهای تحصیلی، اجتماعی یا فوق برنامه است و سه مولفه را در بر می گیرد. 1- رفتارهای مرتبط با یادگیری از قبیل: تلاش پایدار، تمرکز، توجه، سوال پرسیدن و شرکت در بحث های کلاسی؛ 2- اطاعت که با پیروی از قوانین و مقررات مدرسه مشخص میشود؛ 3- شرکت در فعالیتهای فوق برنامه (هوگز، لو، کوک و لوید، 2008 ؛ فین، پانوززو و ووئل کل، 1995 ؛ فین و روک 1997). دومین عامل، مشغولیت هیجانی است که واکنشهای مثبت و منفی دانش آموزان به افراد و فعالیتهای مدرسه است (استیپک، 2002 ؛ هوگز و همکاران، 2008). به عبارت دیگر، مشغولیت هیجانی به احساسات دانش آموزان و میزان نگرانی آن ها درباره مدرسه مثل تعلق پذیری، امنیت، راحتی و غرور در مدرسه و روابط با معلمان و همکلاسیها اشاره دارد. سومین عامل، مشغولیت شناختی است که علاوه بر مقدار سرمایهگذاری دانش آموز در زمینه فعالیتهای تحصیلی، توانایی دانش آموز در برانگیختن خویش به منظور انجام فعالیتهای تحصیلی را در بر میگیرد (تینیو، 2009).
پرسشنامه مشغولیت تحصیلی تینیو از ۱۰۲ گویه و ۳ خرده مقیاس مشغولیت رفتاری (۳۴ سوال)، مشغولیت هیجانی (۳۴ سوال) و مشغولیت شناختی (۳۴ سوال) تشکیل شده است که به منظور سنجش مشغولیت تحصیلی دانش آموزان بکار می رود.
تعریف مفهومی:
چاپمن (2009) مشغولیت دانشآموزان را تمایل به مشارکت در فعالیتهای روزانه مدرسه از قبیل شرکت در کلاسها، انجام تکالیف کلاسی، و دنبال کردن دستورات معلم در کلاس، تعریف کرد (فولادوند و همکاران، 1391). دانش آموزانی که مشغولیت تحصیلی دارند در مدرسه به طور منظم حضور می یابند، روی یادگیری متمرکز میشوند، به قوانین مدرسه متعهد میشوند، نمرات بالاتری کسب می کنند و عملکرد بهتری در آزمونهای استاندارد شده دارند (بندورا، باربارانلی،کارپر و پستورلی، 1996 ؛ کاراوی، توکر، رینک و هال، 2003 ؛ وانگ و هولکامپ، 2010). در مقابل فقدان، مشغولیت تحصیلی میتواند پیامدهای جدی برای دانش آموزان داشته باشد از جمله پیشترفت تحصیلی پایین، انجام رفتارهای بزهکارانه و منحرف، افزایش خطر مردودی و ترک تحصیل (فین و روک، 1997). به همین دلیل مفهوم، مشغولیت تحصیلی توجه زیادی را به خود جلب کرده است (فولادوند و همکاران، 1391).
پرسشنامههای مشغولیت تحصیلی، علاوه بر نقش خود دانش آموز به موارد دیگری مثل ارتباط دوستانه با دانش آموزان دیگر (گالینی و مویلی، 2003) یا ادراک دانش آموز از دانش آموزان دیگر، معلمان و والدین (کلم و کانل، 2004) توجه کردهاند. اهمیت پرسشنامه، مشغولیت تحصیلی تینیو (2009) این است که علاوه بر جنبه تحصیلی، سه حوزه شناختی، هیجانی و رفتاری را نیز مورد توجه قررار داده است.
مولفههای پرسشنامه:
خرده مقیاس
سوالات
مشغولیت رفتاری
1 الی 34
مشغولیت هیجانی
35 الی 68
مشغولیت شناختی
69 الی 102
نمرهگذاری پرسشنامه:
نمره گذاری پرسشنامه بصورت طیف لیکرت ۵ نقطه ای می باشد که برای گزینه های "هرگز"، "بندرت"، "بعضی مواقع"، "اغلب" و "همیشه" به ترتیب امتیازات ۱، ۲، ۳، ۴ و ۵ در نظر گرفته می شود.
هرگز
به ندرت
بعضی مواقع
اغلب
همیشه
1
2
3
4
5
تحلیل (تفسیر) بر اساس میزان نمره پرسشنامه:
بر اساس این روش از تحلیل شما نمرههای به دست آمده را جمع کرده و سپس بر اساس جدول زیر قضاوت کنید. توجه داشته باشید میزان امتیازهای زیر برای یک پرسشنامه است در صورتی که به طور مثال شما 10 پرسشنامه داشته باشید باید امتیاز های زیر را ضربدر 10 کنید
مثال: حد پایین نمرات پرسشنامه به طریق زیر بدست آمده است
تعداد سوالات پرسشنامه * 1 = حد پایین نمره
حد پایین نمره
حد متوسط نمرات
حد بالای نمرات
102
306
510
امتیازات خود را از 102 عبارت فوق با یکدیگر جمع نمایید. حداقل امتیاز ممکن 102 و حداکثر 510 خواهد بود.
نمره بین 102 تا 204 : مشغولیت تحصیلی پایین است.
نمره بین 205 تا 306 : مشغولیت تحصیلی متوسط است.
نمره بالاتر از 306 : مشغولیت تحصیلی بالا است.
روایی و پایایی:
تینیو (2009) به منظور بررسی ویژگیهای روان سنجی پرسشنامه مشغولیت تحصیلی از تحلیل عامل اکتشافی و تاییدی، روایی همگرا و آلفای کرونباخ استفاده کرده است. پژوهش تینیو (2009) بر روی ۲۵۰ دانش آموز پایههای ششم و هفتم اجرا شده است. نتایج تحلیل عامل اکتشافی و تاییدی پژوهش تینیو (2009) ۳ خرده مقیاس شناختی، هیجانی و رفتاری را نشان داده است. در روایی همگرا نیز، همبستگی دو متغیری بین عامل ها مورد توجه قرار گرفته است. که تمام این همبستگی ها در سطح 05/0 معنادار بودهاند که حاکی از روایی همگرای پرسشنامه است. همچنین در بررسی همسانی درونی پرسشنامه، اعتبار کل با آلفای کرونباخ 89/0 و خرده مقیاسهای رفتاری 97/0، هیجانی 68/0 و شناختی 74/0 را به دست آوردهاند (فولادوند و همکاران، 1391).
در پژوهش فولادوند و همکاران (1391)، دو نفر از اعضای محترم هیات علمی دانشگاه تربیت معلم تهران روایی محتوا و تطابق فرهنگی این پرسشنامه را تایید کردند . به منظور بررسی روایی همگرا از همبستگی گشتاوری پیرسون استفاده شد. یک آزمون زمانی روایی همگرا دارد که همبستگی معناداری بین متغیرهایی که با هم مرتبط هستند، را نشان دهد (مگنو و اوانو، 2008).
همسانی درونی: ضریب اعتبار کل پرسشنامه مشغولیت تحصیلی 96/0 بود. ضریب اعتبار برای هرکدام از خرده مقیاسهای پرسشنامه نیز محاسبه شد. ضریب اعتبار خرده مقیاس رفتاری 90/0، خرده مقیاس هیجانی 92/0 و خرده مقیاس شناختی 88/0 بود که ضریب اعتبار بالایی برای کل پرسشنامه و خرده مقیاسهای آن را نشان میدهد.
روایی همگرا: به منظور بررسی روایی همگرای پرسشنامه، همبستگی خرده مقیاسها بررسی شد .ضریب همبستگی خرده مقیاسها با هم مثبت و معنادار است که روایی همگرا پرسشنامه مشغولیت تحصیلی را تایید میکند. جدول زیر همبستگی خرده مقیاسهای پرسشنامه را نشان میدهد.
همبستگی خرده مقیاسهای پرسشنامه مشغولیت تحصیلی
مشغولیت تحصیلی
مشغولیت هیجانی
مشغولیت شناختی
مشغولیت تحصیلی
1
مشغولیت هیجانی
**67/0
1
مشغولیت شناختی
**66/0
**71/0
1
در سطح **01/0 معنیدار است.
**********************************************
منابع:
فولادوند، خدیجه ؛ سلطانی، مهری ؛ فتحی آشتیانی، علی؛ شعاعی، زهرا (1391). ویژگیهای روانسنجی پرسشنامه مشغولیت تحصیلی تینیو. فصلنامه اندازه گیری تربیتی شماره 8، سال سوم، تابستان 1391، صص 155-182.
Tinio, M.F.O. (2009). Academic Engagement Scale for Grade School Students. The assessment Handbook. Vol, 2, pp 64-75.
***********************************************