پرسشنامه قابلیت استفاده در یادگیری (اوزتکین و همکاران، 2010) – فرم اصلی
ردیف
عبارات
خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
1
آیا میتوان، تکالیف گوناگون اما مشابه را به راحتی انجام داد؟
2
آیا کاربر میتواند، به آسانی فعالیتها و انتخابهای اشتباهش را در تنظیم یا مدیریت عناصر (اقلام) به صورت اول برگرداند؟
3
آیا پیامهای خطا یا هشدارها از وقوع خطاهای ممکن جلوگیری میکنند؟
4
آیا گزینهها (دکمهها/ انتخابها) به صورت منطقی دسته بندی شده و برچسب خوردهاند؟
5
آیا کارکرد مورد نظر برای هر گزینه یا انتخاب روشن و قابل فهم است؟
6
آیا محتوای درس به صورتی با معنی و منظم به صفحه اول لینک داده شده است؟
7
آیا سرعت بارگذاری صفحه محتوا به اندازه کافی بالاست؟
8
آیا کاربران میتوانند، محیط یادگیری برخط را با اضافه کردن منابع، محتوا، اشیاء یادگیری (قطعات یادگیری) به صفحه درس خودشان؛ شخصی سازند؟
9
آیا دوره شامل اطلاعات مهم برای دانشجویان و لینک به بخش پشتیبانی میباشد؟
10
آیا دوره منابع خاصی را به عنوان منابع اضافی (تکمیلی) درس به دانشجویان برخط معرفی میکند یا در دسترس قرار میدهد؟
11
آیا فایلها به راحتی آپلود میشوند؟
12
آیا فایلها به راحتی دانلود و مشاهده میشوند؟
13
آیا دوره فرصتهای لازم را برای تعامل و ارتباط بین دانشجویان با استادان و محتوا فراهم میکند؟
14
آیا دانشجو در مورد عملکردش، بازخورد مناسب و به موقع دریافت میکند؟
15
آیا اطلاعات کافی در مورد اینکه دانشجو در کجای سیستم قرار دارد، به او داده میشود؟
16
آیا ویژگیهای نمایش داده شده برای سلایق تک تک کاربران قابلیت سازگاری دارند؟
17
آیا در طول دوره به مسایل مربوط به دسترس پذیری پرداخته میشود؟
18
آیا برای محتوا و فعالیتهای دوره مسیرهای متنوعی تدارک دیده شده است؟
19
آیا برای عناوین و سرفصلهای مختلف، شکل و سبک ثابتی به کار رفته است؟
20
آیا فعالیتها، آیکنها، دکمه ها، برچسبها و لینکها هدف روشنی را که با تکالیف همخوان است فراهم میکند؟
21
آیا واسط کاربر دکمه "back" را جهت بازگشت به مرحله قبل تدارک دیده است؟
22
آیا سیستم آموزش الکترونیکی دانشجویان را ملزم میکند تا قبل از کلاس آمادگیشان برای آموزش الکترونیکی را بسنجند؟
23
آیا برای اندازه گیری استانداردهای دانش محتوایی، مهارتها و عملکرد، از چندین راهبرد استفاده شده است؟
24
آیا اهداف یادگیری، راهبردهای آموزش و سنجش با هم همخوان هستند؟
25
آیا برای کاربر FAQ کافی (پرسشهای متداولی که اغلب برای کاربران ممکن است پیش بیایند) و پشتیبانی از طریق نیروی انسانی فراهم شده است؟
26
آیا با استفاده از موارد آشنا و اعمال مرحله بندی شده، از اضافه کردن بار شناختی جلوگیری شده است؟
27
آیا اطلاعات در بخشهای سازمان یافته ارایه شده است تا از قابل یادگیری بودن و قابل به حافظه سپاری پشتیبانی کند؟
28
آیا مطالب آن قدر خوانا هستند تا کاربر مجبور نباشد خود به دنبال مطالب بگردد و آنها را به حافظه بسپارد؟
29
آیا برچسبهای معنیدار و لینکهای توصیفی برای پشتیبانی از بازشناسی (آسان شدن درک مطلب) مورد استفاده قرار گرفتهاند؟
30
آیا دوره به طور منطقی سازمان یافته و به راحتی کاربر را به بخشهای مختلف وصل میکند؟
31
آیا شما میتوانید به صورتی روشن تمام مولفهها و ساختارها را بفهمید؟
32
آیا برای هدایت و راهنمایی از رنگ و گرافیک به طور مناسبی استفاده شده است؟
33
آیا نگاه کردن به صفحات لذت بخش است؟
34
آیا انجام یک تغییر ساده نیاز به کار بیش از حد دارد؟
35
آیا موارد ارایه شده از چندین طریق و در چند جا قابل مشاهدهاند؟
36
آیا اشیاء (قطعات یادگیری) به آسانی خلق و مجدداً به کار گرفته میشوند؟
معرفی پرسشنامه:
پرسشنامه قابلیت استفاده در یادگیری، معروف به یوزلرن در سال 2010 توسط اوزتکین و همکاران طراحی شده است. این پرسشنامه دارای 36 سوال است که 12 بعد مختلف قابلیت استفاده را در یک سیستم آموزش الکترونیکی میسنجد. در این پرسشنامه پاسخ دهندگان، بر اساس مقیاس لیکرت 5 درجهای (1= خیلی کم تا 5= خیلی زیاد) پاسخهایشان را مشخص میکنند. البته، سه مورد از سوالات پرسشنامه (29، 34 و 35) به صورت منفی کد گذاری میشوند، به صورتی که مخالفت با این نوع سوالات که دارای بار معنایی منفی میباشند، نشان دهنده بهترین وضعیت مورد نظر است.
طبقه بندی سوالات در مولفهها در فرم اصلی پرسشنامه
مولفهها
تعداد سوالا مربوط به هر مولفه
جلوگیری از خطا
1، 2 و 3
قابلیت مشاهده
4، 5 و 6
انعطاف پذیری
7 و 8
مدیریت دوره
9، 10، 11 و 12
تعامل، بازخورد و کمک
13، 14 و 15
دسترس پذیری
16، 17 و 18
ثبات و کارکردی بودن
19، 20 و 21
راهبردهای سنجش
22، 23 و 24
قابلیتهای حافظهای
25، 26، 27 و 28
تمامیت داشتن
29، 30 و 31
زیبایی ظاهری
32 و 33
کاهش دوباره کاری
34، 35 و 36
بعد از هنجاریابی درایران:
در پژوهش کامکار و همکاران (1392) که هنجاریابی پرسشنامه یوزلرن را انجام دادهاند. مولفه "تمامیت داشتن" که شامل سوالات (29، 30 و 31) است دارای بار عاملی منفی و پایایی پایین بوده از مجموعه سوالات حذف گردیده و در نهایت این پرسشنامه به 33 گویه و 11 مولفه کاهش یافته است. لازم به توضیح است بعد از حذف 3 گویه و شماره گذاری مجدد گویهها در فرم هنجاریابی شده گویههای 31 و 32 دارای نمره گذاری معکوس خواهند بود.
مولفهها
تعداد سوالا مربوط به هر مولفه
جلوگیری از خطا
1، 2 و 3
قابلیت مشاهده
4، 5 و 6
انعطاف پذیری
7 و 8
مدیریت دوره
9، 10، 11 و 12
تعامل، بازخورد و کمک
13، 14 و 15
دسترس پذیری
16، 17 و 18
ثبات و کارکردی بودن
19، 20 و 21
راهبردهای سنجش
22، 23 و 24
قابلیتهای حافظهای
25، 26، 27 و 28
زیبایی ظاهری
29 و 30
کاهش دوباره کاری
31، 32 و 33
پرسشنامه قابلیت استفاده در یادگیری (اوزتکین و همکاران، 2010) – فرم هنجاریابی شده
ردیف
عبارات
خیلی کم
کم
متوسط
زیاد
خیلی زیاد
1
آیا میتوان، تکالیف گوناگون اما مشابه را به راحتی انجام داد؟
2
آیا کاربر میتواند، به آسانی فعالیتها و انتخابهای اشتباهش را در تنظیم یا مدیریت عناصر (اقلام) به صورت اول برگرداند؟
3
آیا پیامهای خطا یا هشدارها از وقوع خطاهای ممکن جلوگیری میکنند؟
4
آیا گزینهها (دکمهها/ انتخابها) به صورت منطقی دسته بندی شده و برچسب خوردهاند؟
5
آیا کارکرد مورد نظر برای هر گزینه یا انتخاب روشن و قابل فهم است؟
6
آیا محتوای درس به صورتی با معنی و منظم به صفحه اول لینک داده شده است؟
7
آیا سرعت بارگذاری صفحه محتوا به اندازه کافی بالاست؟
8
آیا کاربران میتوانند، محیط یادگیری برخط را با اضافه کردن منابع، محتوا، اشیاء یادگیری (قطعات یادگیری) به صفحه درس خودشان؛ شخصی سازند؟
9
آیا دوره شامل اطلاعات مهم برای دانشجویان و لینک به بخش پشتیبانی میباشد؟
10
آیا دوره منابع خاصی را به عنوان منابع اضافی (تکمیلی) درس به دانشجویان برخط معرفی میکند یا در دسترس قرار میدهد؟
11
آیا فایلها به راحتی آپلود میشوند؟
12
آیا فایلها به راحتی دانلود و مشاهده میشوند؟
13
آیا دوره فرصتهای لازم را برای تعامل و ارتباط بین دانشجویان با استادان و محتوا فراهم میکند؟
14
آیا دانشجو در مورد عملکردش، بازخورد مناسب و به موقع دریافت میکند؟
15
آیا اطلاعات کافی در مورد اینکه دانشجو در کجای سیستم قرار دارد، به او داده میشود؟
16
آیا ویژگیهای نمایش داده شده برای سلایق تک تک کاربران قابلیت سازگاری دارند؟
17
آیا در طول دوره به مسایل مربوط به دسترس پذیری پرداخته میشود؟
18
آیا برای محتوا و فعالیتهای دوره مسیرهای متنوعی تدارک دیده شده است؟
19
آیا برای عناوین و سرفصلهای مختلف، شکل و سبک ثابتی به کار رفته است؟
20
آیا فعالیتها، آیکنها، دکمه ها، برچسبها و لینکها هدف روشنی را که با تکالیف همخوان است فراهم میکند؟
21
آیا واسط کاربر دکمه "back" را جهت بازگشت به مرحله قبل تدارک دیده است؟
22
آیا سیستم آموزش الکترونیکی دانشجویان را ملزم میکند تا قبل از کلاس آمادگیشان برای آموزش الکترونیکی را بسنجند؟
23
آیا برای اندازه گیری استانداردهای دانش محتوایی، مهارتها و عملکرد، از چندین راهبرد استفاده شده است؟
24
آیا اهداف یادگیری، راهبردهای آموزش و سنجش با هم همخوان هستند؟
25
آیا برای کاربر FAQ کافی (پرسشهای متداولی که اغلب برای کاربران ممکن است پیش بیایند) و پشتیبانی از طریق نیروی انسانی فراهم شده است؟
26
آیا با استفاده از موارد آشنا و اعمال مرحله بندی شده، از اضافه کردن بار شناختی جلوگیری شده است؟
27
آیا اطلاعات در بخشهای سازمان یافته ارایه شده است تا از قابل یادگیری بودن و قابل به حافظه سپاری پشتیبانی کند؟
28
آیا مطالب آن قدر خوانا هستند تا کاربر مجبور نباشد خود به دنبال مطالب بگردد و آنها را به حافظه بسپارد؟
29
آیا برای هدایت و راهنمایی از رنگ و گرافیک به طور مناسبی استفاده شده است؟
30
آیا نگاه کردن به صفحات لذت بخش است؟
31
آیا انجام یک تغییر ساده نیاز به کار بیش از حد دارد؟
32
آیا موارد ارایه شده از چندین طریق و در چند جا قابل مشاهدهاند؟
33
آیا اشیاء (قطعات یادگیری) به آسانی خلق و مجدداً به کار گرفته میشوند؟
روایی و پایایی:
در پژوهش کامکار و همکاران (1392) که هنجاریابی این پرسشنامه را انجام دادهاند ضرایب آلفای کرونباخ برای کل مقیاس و مولفهها به شرح جدول زیر بدست آمده است. همچنین روایی پرسشنامه نیز مطلوب گزارش شده است.
مولفهها
ضرایب آلفای کرونباخ
جلوگیری از خطا
64/0
قابلیت مشاهده
67/0
انعطاف پذیری
47/0
مدیریت دوره
70/0
تعامل، بازخورد و کمک
75/0
دسترس پذیری
78/0
ثبات و کارکردی بودن
60/0
راهبردهای سنجش
76/0
قابلیتهای حافظهای
77/0
تمامیت داشتن
35/0
زیبایی ظاهری
76/0
کاهش دوباره کاری
54/0
کل مقیاس
93/0
***************************************
منبع:
کامکار، پیمان ؛ نیلی، محمد رضا ؛ علیآبادی، خدیجه (1392). آزمون ساختار عاملی پرسشنامه یوزلرن و بررسی آن در دانشگاههای مجری آموزش الکترونیک شهر تهران. فصلنامه فن آوری اطلاعات و ارتباطات در علوم تربیتی، سال چهارم، شماره 1، پاییز 1392، صص 105-127.
*************************************