پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی
در این تحقیق از پرسشنامه 15 سوالی رفتار شهروندی سازمانی (ارگان و کونوکسی، 1996) جهت سنجش رفتار شهروندی سازمانی و ابعاد آن استفاده شده است این پرسشنامه اولین بار توسط اسلامی (1368) ترجمه و در تحقیقات مختلفی در داخل کشورمان مورد استفاده قرار گرفته است و علاوه بر این که دارای روایی و پایایی مناسبی است، نسبت به سایر ابزارها تناسب بومی بیشتری با فرهنگ ما دارد.
برای سنجش سوالات پرسشنامه، از مقیاس لیکرت از پر کاربردترین مقیاس ما در تحقیقات به خصوص در تحقیقات علوم رفتاری میباشد، استفاده میشود. طیفی که به کار رفته است طیف 5 تایی لیکرت میباشد که شامل (بسیار کم، کم، متوسط، زیاد و بسیار زیاد میباشد)
جدول 3-1 تعیین سوالات ابعاد پرسشنامه رفتار شهروندی
متغیر
ابعاد
شماره سوالات
رفتار شهروندی
نوع دوستی
3-2-1
وظیفه شناسی
6-5-4
احترام و تکریم
15-14
جوانمردی
10-9-8-7
رفتار مدنی
13-12-11
3-5- اعتبار (روایی) پرسشنامه
مفهوم اعتبار (روایی) به این سوال پاسخ می دهد که ابزار اندازه گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر را میسنجد. به منظور تعیین روایی این پرسشنامه از 2 نوع ابزار اندازه گیری (اعتبار محتوا و اعتبار سازه) استفاده شد. در این پژوهش سوالهای پرسشنامه با نظر استاد راهنما و اساتید مشاور و تنی چند از متخصصان علوم تربیتی و آموزشی دانشگاه در چندین مرحله اصلاح و نهایی شد. بنابراین، سوالهای پرسشنامه از اعتبار محتوایی لازم برخوردار است.
ضریب همبستگی پیرسون (Pearson Correlation) برای تعیین روایی سازه (Construct Validity) مورد استفاده قرار میگیرد. روایی سازه از 2 جز تشکیل شده است:
1- روایی همگرایی (Convergent Validity) که عبارت از همبستگی نسبتا قوی میان سوال مربوط به یک حیطه با همان حیطه میباشد. ضریب همبستگی پیرسون در مورد روایی همگرایی باید بزرگتر از 4/0 باشد.
2- روایی تمایز (Discriminant Validity) بر همبستگی ضعیف بین سوالات مربوط به یک حیطه با دیگر حیطهها دلالت دارد. به عبارت دیگر ضریب همبستگی یک سوال با حیطههای دیگر باید کمتر از ضریب همبستگی آن سوال با حیطه مربوط به خودش باشد.
روایی همگرایی برای تمام حیطهها در حد مطلوب بود، به نحوی که ضریب همبستگی هر سوال با حیطه مربوطه بیش از 4/0 تعیین شد. روایی تمایز نیز برای تمامی ابعاد مناسب تشخیص داده شد.
جدول 3-2 ضرایب همبستگی مربوط به روایی همگرایی و تمایز در خرده مقیاسهای چند سوالی پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی
خرده مقیاس ها
روایی همگرایی (ضریب همبستگی)
روایی تمایز (ضریب همبستگی)
نوع دوستی
72/0-44/0
64/0-23/0
وظیفه شناسی
76/0-42/0
61/0-19/0
جوانمردی
72/0-40/0
61/0-26/0
رفتارمدنی
73/0-46/0
70/0-23/0
احترام و تکریم
72/0-43/0
72/0-19/0
3-6- پایایی پرسشنامه
در تحقیقات گذشته برای تعیین و محاسبه ضریب پایایی ابزار پژوهش از روش آلفای کرونباخ استفاده شده است میزان آلفای کرونباخ پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی 889/0 به دست آمده، همچنین آلفای کرونباخ برای هر یک از مولفههای مورد محاسبه قرار گرفته که در جدول زیر بیان شده است.
جدول 3-3: بررسی پایایی پرسشنامه رفتار شهروندی سازمانی توسط محقق
متغیر
ضریب آلفای کرونباخ
رفتار شهروندی سازمانی کلی
889/0
نوع دوستی
703/0
وظیفه شناسی
712/0
جوانمردی
707/0
رفتارمدنی
784/0
احترام و تکریم
723/0
پرسشنامه شهروند سازمانی اورگان و کانوسکی 1996 OCB
کاملاً مخالفم
مخالفم
نظری ندارم
کاملاً موافقم
موافقم
1. در اجرای وظایف همکارانم به آنها کمک میکنم تا به صورت بهرهور عمل کنند.
2. به همکارانی که کارشان سنگین است، کمک میکنم.
3.تمایل زیادی دارم تا به همکارانی که غیبت دارند، کمک کنم.
4. همیشه به موقع سر کار میآیم.
5. سعی میکنم همیشه محیط کاری ام را پاک و پاکیزه نگه دارم.
6. همیشه کارم را به موقع تمام میکنم.
7.در مورد مسائل جزئی و پیش پا افتاده، بسیار شکایت میکنم.
8. همیشه به دنبال این هستم که نواقص و کمبودهای سازمان را پیدا کنم.
9.اعتراض خود را نسبت به هر تغییری که مدیرم اعلام میکند، بیان میکنم.
10.در مورد تکالیف و وظایفی که بر عهد هام گذاشته شده است، اعتراض نمی کنم.
11. از پیشرفت و توسعه شرکتم کاملاً مطلع هستم.
12. توجهی به اعلامیه ها، پیامها و پوستر هایی که اطلاعاتی را در مورد سازمانم م یدهد، نمی کنم.
13. در جلساتی که مربوط به مسائل سازمانم باشد حضور پپیدا م یکنم و مشارکت میکنم.
14. در مورد هر کار مهمی که در سازمانم انجام م یشود، من را مطلع میکنند.
15.در مورد مسائل و موضوعاتی که ممکن است رفتار یا تصمیمات من و همکارانم بر آن موضوع تاثیر بگذارد، با من مشورت میکنند.