گرامی داشت زاد روز فخر علم در جهانخواجه نصیرالدین طوسی
1
فهرست:
مقدمه
زادگاه و تولد
تحصیل
آثار
شاگردان
فعالیت های شاخص علمی
وفات
تاثیرات و یادگارها
2
ابو جعفر محمد بن محمد بن حسن طوسی مشهور به خواجه نصیرالدین زاده ی۵ اسفند ۵۷۹ شاعر، فیلسوف، فقیه، دانشمند، ریاضیدان و منجم سده هفتم است.
کنیه اش «ابوجعفر» و به القابی چون «نصرالدین»، «محقق طوسی»، «استاد البشر» و «خواجه» شهرت دارد.
مقدمه:
3
زادگاه و تولد:
خواجه نصیرالدین طوسی در پانزدهم جمادی الاول سال ۵۹۸ ق، متولد شد
دربارهٔ زادگاه خواجه نصیرالدین توسی اختلاف است بعضی کتاب ها و منابع پدر وی را «شیخ وجیه الدین محمد بن حسن» از بزرگان و دانشوران قم می دانند.
بعضی منابع وی را زاده روستای جهرود ساوه می دانند
در برخی دیگر از منابع خواجه طوسی را متولد طوس می دانند
4
تحصیل:
دوران کودکی و نوجوانی خواجه طوسی در شهر طوس سپری شد. در این دوران از محضر اساتیدی چون پدر خویش، نورالدین علی بن محمد شیعی، کمال الدین محمد حاسب بهرمند شد.
خواجه سپس به نیشابور پای نهاد و به توصیه دایی پدر به مدرسه سراجیه رفت. در نیشابور از محضر عارفانی همچون عطار نیشابوری بهرمند شد.
او پس از تحصیل در نزد دانشمندان نیشابور به ری شتافت و سپس به اصفهان ،قم و در آخر به عراق رفت.
5
زندگی او بر پایه دو هدف اخلاقی و علمی بنا نهاده شده بود. او در بیشتر زمینه های دانش و فلسفه، تالیفات و رسالاتی از خود به یادگار گذاشته است
خواجه نصیر حدود یکصد و نود کتاب و رسالهٔ علمی در موضوعات متفاوت به رشته تحریر درآورد. که از جمله می توان به:
قواعد العقاید
اخلاق ناصرییا اخلاق طوسی
آغاز و انجام
تحریر مجسطی
تحریر اقلیدس
تجریدالمنطق
آثار:
6
آثارفارسی خواجه نصیرالدین:
از معروف ترین آثار او به پارسی، «اساس الاقتباس» و «اخلاق ناصری» را می توان یاد کرد
بیشتر تالیفات خواجه نصیرالدین به صورت عربی بوده و تعداد کمی از انتشارات آن بصورت زبان فارسی می باشد.
7
شاگردان:
جمال الدین حسن بن یوسف مطهر حلی
کمال الدین میثم بن علی بن میثم بحرانی
محمود بن مسعود بن مصلح کازرونی
سید رکن الدین استرآبادی
کمال الدین عبدالرزاق شیبانی بغدادی
خواجه نصیرالدین طوسی شاگردان زیادی داشت از جمله:
8
فعالیت های شاخص علمی
جغرافیا
دانشمندان روسی در مطالعه جدول نجومی خواجه نصیرالدین متوجه شدند که وی مختصات قاره آمریکا را دو سده پیش از کشف این قاره توسط کریستف کلمب مشخص کرده است
مثلثات
در کتاب شکل القطاع مثلثات را برای اولین بار به عنوان دانشی مستقل معرفی کرد
9
فیزیک
در کتاب تجریک الکلام درباره ی نور و با تکیه بر نظریه ی ذره مطالبی را عنوان می کند که فوق العاده اهمیت دارد.
در کتاب البصائر نوشته ی اقلیدوس وی انتشار صوت را به امواج آب تشبیه می کند و به آن پرداخته است.
نجوم
خواجه نصیرالدین طوسی «زیج ایلخانی» را از روی رصدهای انجام شده در رصدخانهٔ مراغه تدوین کرده است.
10
وفات:
وفات وی در هیجدهم ذیقعده سال ۶۷۳ ق. بوده است.
وی در حرم کاظمین و پایین پای دو امام مدفون شد است.
بنا به وصیتش بر روی سنگ مزارش این آیه قرآن را نگاشتند.
و کلبهم باسط ذراعیه بالوسیط
«و سگشان (به حالت پاسبانی) دو دست خویش بر درگاه (غار) گشاده بود»
11
تاثیرات و یادگارها
دهانه آتشفشانی ۶۰ کیلومتری در نیم کره جنوبی ماه به نام خواجه نصیر الدین طوسی نام گذاری شده است.
12
در سال ۲۰۱۳ میلادی، پایگاه جستجوگر گوگل، به مناسبت ۸۱۲ امین سالگرد تولد خواجه نصیر الدین طوسی، تصویری از وی در وبسایت خود گذاشت.
13
سیاره ای که توسط ستاره شناس روسی نیکلای استفانویچ چرنیخ در ۱۹۷۹ کشف شد نیز به نام وی نامیده شده است.
دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی به نام این دانشمند بزرگ نام نهاده شده است
14
در ایران روز ۵ اسفند سالروز تولد خواجه نصرالدین طوسی را روز مهندس نامگذاری شده است
15
رصد خانه ساخته شده توسط خواجه نصیرالدین طوسی در شهر مراغه:
16
صلوات خواجه نصیرالدین طوسی
اللّهمَّ صلِّ وَ سَلِّم، وَ زِد وَ بارِک، عَلی:
صاحبِ الدَّعوَهِ النَّبویَّه،
وَ الصَّولَهِ الحَیدریَّه،
و العِصمَهِ الفاطِمیَّه،
و الحِلمِ الحَسَنِیَّه،
و الشّجاعَهِ الحُسَینِیَّه،
و العِبادَهِ السَّجّادِیَّه،
و المآثِرِ الباقِریَّه،
و الآثار الجَعفَرِیَّه،
و العُلومِ الکاظِمیَّه،
و الحُجَجِ الرَّضَوِیَّه،
و الجُودِ التَّقَوِیَّه،
و النَّقاوَهِ النَقَوِیَّه،
و الهَیبَهِ العَسکَریَّه،
و الغَیبَهِ الالهیَّه
17
پایان
18