1
عنوان:
کلیات اصول تنظیم و کنترل بودجه
2
3
دلایل توجه به دولت در بحث بودجه
دولت نخستین واحد یا شخصیتی است که تن به نظم بودجه ای داده است.
به لحاظ اینکه بودجه دولت، بزرگترین بودجه تنظیمی است، لذا پیچیده تر از سایر بودجه هاست.
محدودیت دولت در اجرای بودجه معمولاً بیشتر از افراد و موسسات بوده و اجرای آن تابع مقررات دقیقتری است.
4
برقرای امنیت عمومی اعم از داخلی یا خارجی .
اجرای عدالت و حل اختلاف.
تامین ارتباطات.
تنظیم و ترتیب امور اقتصادی.
انجام کارهای مربوط به فرهنگ همگانی.
حفظ منابع طبیعی.
وظایف دولتها در عصر حاضر :
5
اداره سازمان های دولتی .
تامین بهداشت همگانی.
بالا بردن سطح اخلاق عمومی.
اداره سیستم مالی دولت با کنترل درآمد وهزینه .
مبارزه با بیکاری و تامین اشتغال کامل.
کوشش برای توسعه اقتصادی
وظایف دولتها در عصر حاضر-ادامه :
6
همزمان با ظهور انقلاب صنعتی، ایده گرایش به بازار و حداقل دخالت دولت قوت گرفت.
کلاسیکهایی مانند آدام اسمیت، ریکاردو، ژان باتیست سه، دولت را از هرگونه دخالت در مکانیزم بازار منع می کردند.
نظریه های اقتصادی در مورد نقش دولت :
7
آدام اسمیت در کتاب ثروت ملل سه وظیفه را برای دولت عنوان می نماید:
حمایت از جان و مال جامعه در مقابل دشمنان.
ایجاد نظم وجلوگیری از تجاوزافراد به حق یکدیگر.
فراهم نمودن کالاها و خدماتی که با وجود فایده زیاد، هزینه ایجاد آن از طریق سرمایه گذاری بخش خصوصی قابل تامین نیست.
نظریه های اقتصادی در مورد نقش دولت -ادامه :
8
جان مینارد کینز با انتشار کتاب معروف خود به نام « تئوری عمومی اشتغال، بهره و پول» در سال 1936 ، کلاسیکه را به باد انتقاد گرفت.
کینز معتقد به گسترش دامنه فعالیت دولت در امور تولیدی ، اقتصادی و سرمایه گذاری جهت رسیدن به اشتغال کامل بود.
نظریه های اقتصادی در مورد نقش دولت -ادامه :
9
مکتب کلاسیک با نادیده گرفتن عدم تعادلها، انحصارگری ها و بی عدالتی های اجتماعی و اقتصادی، مدل اقتصاد آزاد را طراحی نمود.
در مقبل کمونیسم در یک واکنش افراطی، نظام متمرکز اقتصادی را پیشه کرده و آزادی های انسانی را دراسارت بوروکراسی دولتی قرار داد.
نئوکلاسیک و مکتب اطریش به اعتدال و انطباق تئوری با ضرورتهای اقتصادی می پردازد.
تعدیل اقتصادی و خصوصی سازی
10
وجود یک دولت بزرگ در اقتصاد، باعث کاهش انگیزه مشارکت های گسترده مردمی در فعالیت های اقتصادی می شود.
تجربه ثابت کرده که هیچ کدام از دو مدل اقتصاد دستوری و اقتصاد بازار به تنهایی پاسخگوی مشکلات اقتصادی کشورها نمی باشند.
نظارت دولت در اقتصاد از طریق اتخاذ سیاست های مناسب بهترین روش محسوب می شود.
تعدیل اقتصادی و خصوصی سازی-ادامه
11
بودجه بندی را فرآیند تخصیص منابع محدود به نیازهای نامحدود می دانند.
نیاز های انسان نامحدود و در مقابل منابع موجود محدودند.
از منابع محدود باید برای رفع نیازهای نامحدود آنچنان یاری گرفت که حد مناسب رضایت بدست آید و این نخستین تصور بودجه است.
ضرورت بودجه و بودجه نویسی
12
اهداف و مقاصد بودجه بندی به شرخ زیر می باشد:
بودجه وسیله ای برای تدوین و تنظیم برنامه های دولت است.
بودجه وسیله تحصیل مجوز قانونی برای فعالیت های دولت است.
اهداف و مقاصد بودجه بندی
13
بودجه راهنمای اجرای سیاستهای دولت است.
بودجه قوی ترین وسیله کنترل قوه مجریه توسط فوه مقننه است.
بودجه وسله آگاهی مردم از مصرف صحیح و قانونی منابع عمومی است.
اهداف و مقاصد بودجه بندی – ادامه
14
با انقلاب مشروطه ، در زمینه بودجه قوانینی رواج یافت که عمدتاً نشات گرفته از قوانین بودجه فرانسه بود.
اولین بودجه کشور پس از مشروطیت توسط صنیع الدوله هدایت در سال 1289 هجری شمسی تهیه شد.
تاریخچه بودجه در ایران
15
تا سال 1336 در بودجه کل کشور، تنها بودجه وزارتخانه ها و ادارات دولتی منعکس بود.
از سال 1336، بودجه بنگاه ها وشرکت های دولتی، سازمان برنامه، شرکت نفت و وزارت صنایع ومعادن نیز به بودجه کل کشوراضافه شد.
تاریخچه بودجه در ایران – ادامه
16
لایحه بودجه سال 1344 کل کشور از طرف سازمان برنامه، به صورت برنامه ای تنظیم و برای اولین بار بودجه برنامه ای به تصویب قوه مقننه رسید.
بعد از انقلاب، از سال 1365 بودجه ارزی نیز پیوست لایحه بودجه تقدیم مجلس شد.
تاریخچه بودجه در ایران – ادامه
17
واژه بوژت(Bouget ) یک واژه فرانسه قدیم است و به کیف چرمی اطلاق می شده است که وجوه نقد را در آن نگهداری می کردند.
بتدریج معنی اصطلاح بودجه از خود کیف تبدیل به محتویات آن شد.
واژه بودجه
18
سیر تکوین بودجه را می توان به چهار مرحله متمایز تقسیم نمود:
مرحله اول از 1920 تا 1935 بوده و در آن تاکید بر ایجاد یک سیستم با کفایت برای کنترل هزینه ها و پیوند بین حسابداری و بودجه است.
مرحله دوم استفاده از بودجه به عنوان ابزار مدیریت مالی بود.
سیر تکوین بودجه
19
مرحله سوم به پیوند دادن بودجه و برنامه به عنوان معیاری برای تجزیه و تحلیل رفاه اقتصادی تاکید داشت.
مرحله چهارم بواسطه پیچیدگی سازمان ها بوجود آمده و باعث استفاده از بودجه بر مبنای صفر به عنوان ابزار برنامه ریزی راهبردی گردیده است.
سیر تکوین بودجه- ادامه
20
نظارت بر دخل و خرج به عهده نمایندگان مردم واگذار شده تا از منافع مالیات دهندگان و دریافت کنندگان خدمات دولت حمایت کنند.
هر گونه خرج بابت عمل به وظایف دولت باید کنترل گردد تا مالیات اضافی گرفته نشده و مخارج نیز کنترل شود.
بودجه به عنوان ابزار کنترل
21
با توسعه وظایف دولت و افزایش سریع هزینه ها، کنترل هزینه ها اهمیت خود را از دست داد.
امرفوق نیازبه بهبود سیستم های مدیریت وبرنا مه ریزی را مطرح کرده و موجب توجه دولت ها به مدیریت مالی دولتی گردید.
بدبن ترتیب بعد جدیدی برای تصمیم گیری، تحت عنوان سیستم بودجه بندی عملیاتی و برنا مه ای مطرح گردید.
بودجه به عنوان ابزار مدیریت مالی
22
استفاده از بودجه به عنوان ابزار برنامه ریزی، به منظور تنظیم سیاستهای مالی برای مقاصد اقتصادی صورت گرفت.دراین رابطه اهداف زیرتامین میشود:
تعیین هدفهای سرمایه گذاری و نرخ رشد و چگونگی اختصاص منابع در بین بخشها .
تعیین نرخ رشد اقتصادی.
توجه به نقش مالیاتها و برنامه ریزی هزینه .
بودجه به عنوان ابزار برنامه ریزی
23
وجود محیط های سازمانی متلاطم و آشفته و پیچیدگی تصمیم گیری، لزوم انجام برنامه ریزی های استراتژیک را فراهم آورد.
در این دوره بودجه به عنوان ابزار استراتژیک برای رویارویی با حوادث غیر قابل پیش بینی مورد استفاده قرار گرفت.
نتیجه تفکرات فوق منجر به تدوین بودجه نویسی بر مبنای صفر شد.
بودجه به عنوان ابزار راهبردی
24
عمده ترین مسئله در بودجه بندی چگونگی تخصیص منابع می باشد.
اغلب ادبیات مربوط به بودجه بندی به چگونگی تنظیم، ارائه و کنترل بودجه می پردازد.
در سال 1940، پروفسور وی.او.کی ((V.O.Key در مقاله ای تحت عنوان «فقدان نظریه بودجه ای) عنوان نمود که هیچ نظریه بودجه ای وجود ندارد.
نظریه بودجه
25
ازآنجاییکه منابع در مقایسه با نیازها کمیاب هستند، معیار تخصیص هزینه باید بازده قابل قبول در مقایسه با هزینه فعالیت ها باشد.
تصمیمات بودجه ای باید بر اساس ارزش های نسبی اتخاذ شود اما استاندارد قطعی و مشخصی در این زمینه وجود ندارد.
ارزش نسبی (Relative value)
26
تجزیه و تحلیل روند افزایش هزینه ها یعنی تجزیه و تحلیل ارزش افزوده ناشی از هزینه های اضافی.
با توجه به مطلوبیت نهایی و قانون بازده نزولی، هزینه اضافی مصروفه برای هر برنامه، باید با بازده برنامه مشابه برابر باشد.
بازده آخرین ریالی که صرف هزینه ای می شود، نباید کمتر از بازده هزینه های دیگر باشد.
تجزیه و تحلیل روند افزایش هزینه ها
(Incremental Analysis)
27
مقایسه ارزش نسبی برنامه ها باید بر اساس اثربخشی نسبی هر یک از آنها در نیل به اهداف مشترک صورت گیرد.
ارزش نسبی برنامه های مختلف را نمی توان صرف نظرازهدف مشترک آنها مورد مقایسه قرار داد.
اثر بخشی نسبی (Relative Effectiveness)
با تشکر از توجه شما