سرطان پستان
Breast Cancer
سرطان پستان یکی از مهمترین وشایعترین بیماریها در زنان است و دانستن اطلاعات اساسی در این زمینه برای هر زنی اگرچه دچار این بیماری نیز نباشد به دلیل شایع بودن و مهمبودن بیماری لازم است.نسج پستان در مجاورت عضلات اطراف پستان قرار دارد شناخت سیستم لنفاوی پستان از لحاظ تشخیصی و درمانی حائز اهمیت میباشد.
آناتومی پستان
پستان مجموعه ای از غدد شیری Lobules، کانالهای هدایت کننده شیر Ducts و مقدار زیادی چربی است. ساختار اصلی آنها بافت چربی و بافت همبند می باشد. هر پستان از ۲۰-۱۵ بخش به نام «لوب» تشکیل شده است که در کنار هم قرار دارند. هر لوب به نوبه خود از لوبولهای کوچکتر و در نهایت هزاران لوبول ریز تشکیل یافته است که در آنها شیر تولید می شودواین کانالهابه مرکز نوک پستان در ناحیه تیره پوست که ارئول نام دارد منتهی می شود.
مراحل رشد پستان
1)مرحله آغاز:سینه مسطح است وازتولد تا7سالگی میباشد.
2)مرحله جوانه:سینه کمی بزرگ شده وقابل لمس میشود امانوک پستان تغییرچندانی نمیکندکه دلیل این رشد ترشح هورمون استروژن ازتخمدان ها وتجمع بافت چربی درپستانهاست.
3)این مرحله بعدازقاعدگی وتخمک گذاری آغاز میگرددوباتوسعه ورشدلوبولهاهمراه است ودراین مرحله نوک پستان کمی نمود پیداکرده وازسطح سینه کمی بیرون تر لمس میشود.
4)مرحله پیشرفت که پستان شروع بزرگترشدن میکنداغلب این پیشرفت را به شکل مخروطی میبینیم که به سمت پایین تمایل داردامابعضی ازان به شکل گرد اتفاق می افتد.
5)وقتی دوران بلوغ روبه پایان است تولید پروزسترون ازتخمدانها سبب ایجادغدد شیردرانتهای مجاری شیری میشودواین مرحله باعث آخرین مرحله بزرگ شدن پستان میشود.
علائمی که ممکن است درسرطان پستان ظاهرشوند: •توده در پستان( شایعترین علامت) •تغییر در اندازه یا شکل پستان •به داخل کشیده شدن یا برگشتن نوک پستانها •قرمزی وجوش در اطراف نوک پستان •خونریزی یا ترشح از نوک پستان •کشیده شدن پوست پستان •تورم و احساس توده در زیر بغل •وریدهایی واضح روی پستان •زخم پوست پستان •علائم تومورهای ثانوی در جاهای دیگر •تورم بازو •درد
فاکتورهای خطر:
1- سابقه خانوادگی سرطان پستان (بستگان درجه یک) 2- نولی پاریته (نداشتن زایمان) 3- یائسگی بعد از 55 سالگی 4- اثرات هورمونی 5- سرطانهای دیگر 6- رژیم غذایی 7- چاقی 8- الکل
9- بیماریهای خوشخیم پستان 10- تابش اشعه یونیزان 11- شخصیت ( مضطرب) 12- مصرف استروژن ( داروهای استروژنی) 13- منارک زودرس ( شروع قاعدگی زودتر از موعد)
کشف اولیه و زودرس سرطان پستان: توموری که باسایز کوچک تشخیص داده میشود بیشتر قابل درمان است و شانس بقای عمر را بالا میبرد. زنان باید هرگونه علائم جدید که در پستانهایشان مشاهده میکنند در اسرع وقت به پزشک گزارش نمایند.
غربالگری : غربالگری به این معنی است که درجمعیت زنان سالم، حتی قبل از آن که هرنوع علائمی درپستان تظاهر کند بتوان با انجام آزمایشات و معاینه، تغییرات غیر طبیعی را کشف نمود و تصمیمات لازم را جهت درمان بکار گرفت. روشهای غربالگری عبارتند از : 1-ماموگرافی سالانه درزنان 40 ساله ومسنتر
2-معاینه پستانها توسط زنان به صورت ماهیانه ازسن 20سالگی (بهترین زمان معاینه پس از قاعدگی و پیش از تخمکگذاری است)
breast self examination
هنگام معاینه سینه مراحل زیر را به ترتیب بکار ببرید:
در مقابل آیینه بایستید و بازوهای خود را با حالتی آرام در دو طرف بدن آویزان کنید. سینه ها را از لحاظ تغییر دراندازه، شکل، تقارن، فرورفتگی نوک پستان، چین خوردگی پوست بدقت مشاهده کنید و با معاینات قبلی مقایسه کنید.
دستهایتان را پشت سر قلاب کرده و به طرف جلو فشار دهید و معاینات مرحله یک را تکرار کنید.
دست ها را در دو طرف پهلوها روی کمر قرار دهید و به طرف لگن فشار دهید سپس شانه ها را به طرف بالا کشیده و کمی به طرف جلو خم شوید. و در این وضعیت معاینات مرحله یک را تکرار کنید.
نوک سینه را آرام به طرف جلو فشار دهید و دقت کنید آیا ترشح غیرعادی وجود دارد؟ هرگونه ترشح غیرطبیعی باید گزارش شود.
دست چپ خود را بالا ببرید. انگشتان دست راست خود را روی سینه چپ بگذارید و با دقت، آرام و یکنواخت فشاردهید و بصورت دورانی از اطراف بطرف نوک سینه به حرکت درآورید. توصیه می شود از زیر بغل شروع کنید و مطمئن شوید که تمام سینه را معاینه کرده اید. به ناحیه بین سینه و زیر بغل بیشتر توجه کنید. اگر سفتی، غده یا توده ای را لمس کردید، به پزشک گزارش دهید.
مرحله پنجم را برای سینه راست انجام دهید.
به پشت دراز بکشید دست چپ را زیر سر خود بگذارید و یک بالش در زیر شانه چپ بگذارید. این کار باعث می شود، سینه بصورت مسطح درآید. با دست راست معاینه مرحله پنجم را تکرار کنید.
مرحله هفتم را برای سینه راست انجام دهید.
دستورالعمل شماره 5 و 6 را به هنگام دوش گرفتن نیز انجام دهید زیرا در این حالت می توان با ملایمت انگشتان را روی پوستی که از قبل صابون زده شده، حرکت دهید و تغییرات احتمالی آن را به راحتی احساس کنید.
نکته: معاینات باید بصورت ماهیانه انجام شود. بهترین زمان انجام معاینات روز هفتم تا دهم پس از شروع خونریزی ماهیانه است. زنان یائسه باید یک روز بخصوص در ماه معاینات را انجام دهند.
3-معاینه بالینی پستان توسط پزشک در زنان 20 تا40 ساله، هرسه سال و در زنان مسنتر از 40 سال ، هرسال
انواع روشهای درمان: درمانهای متفاوتی برای سرطان پستان وجود دارد: – جراحی – پرتو درمانی – درمان کمکی (هورمون درمانی- شیمی درمانی)
1- جراحی:
درمان قطعی پس از صحبت کردن بیمار با پزشک و در نظر گرفتن یک سری از فاکتورها مثل اندازه توده نسبت به اندازه پستان، محل تومور، مرحله و درجه تومور و تمایل بیمار در پذیرفتن درمانهای اضافی به همراه جراحی مشخص میگردد.
انواع ماستکتومی: 1-ماستکتومی رادیکال:درآن تمام پستان وعضلات پکتورال زیرآن وگره های لنفاوی زیر بغل به طورمتصل ویک جابرداشته میشوند.
2-ماستکتومی رادیکال اصلاح شده:برخلاف ماستکتومی رادیکال درآن عضله پکتورال بزرگ حفظ میشود.
3-ماستکتومی توتال:شامل برداشتن کل پستان بدون برداشتن عضلات وگره های لنفاوی زیر بغل
2-اشعه درمانی (پرتو درمانی) پرتو درمانی یا درمان تشعشی اغلب پس از جراحی برای سرطان پستان جهت از بین بردن موضعی سلولهای سرطانی بکار میرود که طی آن اشعه به ناحیه ای از پستان تابیده میشود و باعث کاهش خطر عود میشود.
3-درمان کمکی هدف از این درمان انهدام سلولهای سرطانی است که از پستان خارج و در نقاط دیگر بدن انتشار یافتهاند و هدف از درمان کاهش خطر رشد ثانویه در سایر نقاط بدن میباشد که به دو روش صورت میگیرد. •هورمون درمانی •شیمی درمانی
انواع سرطان پستان
1-کارسینوم درجاin situ
2-کارسینوم تهاجمی Invasive
انواع اختصاصی سرطان پستان
1-بیماری پاژهPaget’s disease ) )
ضایعه ای در نوک پستان شبیه اگزما که با بدخیمی زمینه ای همراه است ودراثرموردتهاجم قرارگرفتن نوک پستان وارئولهاتوسط سلول های بزرگ با هسته نامنظم( تحت عنوان سلول های پاژه )ایجاد میگردد.
2-کارسینوم التهابی Inflammatory Carcinoma))
درمواردی که بیش از یک سوم پستان دچار اریتم وادم است ودربیوپسی ناحیه مبتلا سرطان متاستاتیک درلفاتیک های زیر درم دیده میشودتشخیص سرطان التهابی مطرح میشود.
سرطان پستان درحاملگی
سرطان پستان در هر موقعی از زندگی یک خانم ممکن است اتفاق بیفتد؛ از جمله در هنگام بارداری و شیردهی.
میزان ابتلا به این سرطان در دوران بارداری با میزان ابتلا به آن در سایر دوران های زندگی هیچ تفاوتی ندارد. اغلب خانم هایی که سرطان پستان دارند با یک توده بدون درد به پزشک مراجعه می کنند. در خانم های باردار برای تشخیص سرطان پستان از معاینه دقیق و از سونوگرافی استفاده می شود وماموگرافی را معمولا به دلیل اشعه سعی می کنیم انجام ندهیم.درسیردرمانی این افراددو مرحله را باید در نظر گرفت: یکی اینکه بیمار در چه مرحله ای از بارداری قرار دارد و دیگر اینکه در چه مرحله ای از بیماری قرار دارد. شیمی درمانی در سه ماهه دوم و سوم قابل انجام است و مشکلی برای جنین ایجاد نمی کند اما پرتودرمانی را معمولا سعی می کنیم به بعد از زایمان منتقل کنیم.
شیردهی بعد از سرطان پستان چگونه خواهد بود؟
معمولا وقتی برای بیمار، درمان سرطان پستان انجام می شود، به مادر گفته می شود که شیردهی را قطع کند. چون داروهایی که به بیمار می دهیم وارد شیر میشودو مادر نباید به فرزندش شیر بدهد. البته این مادر پس از گذراندن مراحل درمانی قادر است که به فرزند بعدی اش شیر بدهد اما دادن شیر مادر به نوزادی که مادرش تحت شیمی درمانی است توصیه نمی شود.
سرطان پستان وبحران های برخورد باآن:
افسردگی، استرس، اضطراب، اختلال در تصور فرد از بدن خود، تغییر احساس زنانگی، مشکلات روابط بین فردی و نگرانی از عدم کنترل بیماری از عمده ترین مشکلات روانشناختی مبتلایان به سرطان سینه است. هدف از انجام مشاوره و اقدامات حمایتی برای مبتلایان به سرطان پستان افزایش کیفیت زندگی آنها ست این حمایت ها سبب می شود مبتلایان به سرطان پستان حداکثر استفاده و بیشترین لذت را از زندگی خود داشته باشند. اطلاع از ابتلا به سرطان در ابتدا با ایجاد بحران برای افراد همراه است،اما به تدریج بیشتر بیماران قادر خواهند بود با بیماری کنار آیند.
احساس عدم کنترل بر روی بیماری مهمترین مشکلی است که بیماران با آن مواجه می شوند، به ویژه سرطان پستان ممکن است با تغییر در وضعیت ظاهری فرد در برخی افراد منجر به کاهش اعتماد به نفس و روابط بین فردی گردد. پذیرفتن بیماری در افراد متفاوت است و به سیستم ارزشی آنها بستگی دارد، اگر بیمار غیر از سلامت جسم به سایر توانایی ها و ارزشهای خود تکیه داشته باشد به طور قطع راحت تر این بیماری را می پذیرد. عضویت بیمار در گروه های حمایتی معتبر برای پذیرش بهتر بیماری ضروری است.
بیمار مبتلا به سرطان پستان با عضویت در یک گروه حمایتی درباره بیماری و درمان خود اطلاعات مفیدی بدست می آورد و با مطرح کردن مشکل خود درجمع و نظرخواهی از سایر اعضا به بهترین شکل مشکل خود را حل می کند و با آشنا شدن با گروه همسان، راحت تر با بیماری کنار می آید.
ادامه فعالیت های اجتماعی، تعریف نقش های جدید متناسب، برقراری روابط دوستانه، عضویت در گروه های حمایتی و مراجعه به موقع به مشاور در صورت احساس استرس و ناراحتی، در روند بهبودی روانشناختی فرد تاثیر مثبت دارد.
راهکارهای مقابله با بحران بعدازماستکتومی:
تقویت تصویر ذهنی مثبت :
بیمار ممکن است درابتدا از نگاه کردن به برش جراحی ناراحت شود .هرچند بیمار آماده باشد دیدن ناحیه برش و فقدان پستان اغلب ناراحت کننده است باید هنگامی که بیمار برای اولین بار برش را می بیند خلوت مناسب فراهم باشد و پرستار به بیمار اجازه دهد احساسات خود را بیان کند .پرسش از بیمار درباره برداشت او ، توجه به احساساتش و اجازه به او برای بیان احساس خود ، اقدامات پرستاری مهمی هستند . بیمار بهتر است برای اولین بار زخم خود را در حضور پرستار یا یک فرد مراقبت دهنده دیگر مشاهده کند ، تا بتواند از حمایت آنها برخوردار شود .
تسهیل سازگاری مثبت و مقابله:
جلب توجه بیمار به بهبودی از عمل جراحی ، در عین توجه به نگرانی هایش و پاسخ به سوالات او می تواند کمک کننده باشند.
مشارکت در مراقبت :
وقتی حالت تهوع رفت شد وبیمار مایعات را تحمل کرد به حرکت و خروج از تخت تشویق می شود .پرستار از سمت سالم و عمل نشده به بیمار کمک می کند . ( ورزش شانه , بازو و تنفسی ) از روز دوم بعد از عمل در زمینه ورزش به بیمار آموزش و راهنمایی می شود .
فراهم سازی حمایت روحی :
از دست دادن پستان دو مفهوم عمده را در بر می گیرد : تغییر ات ظاهری بدن و غم ناشی از فقدان جسمی و جنسی است که با تغییراتی در اهداف , طرحها و کل عمر فرد , همراه است .نحوه ی صحبت زن در مورد کانسر و ماستکتومی , ممکن است شکلی از انکار بخود بگیرد . در این مرحله انکار کردن , نوعی ذخیره انرژی است .احساسهای عصبانیت و خشم ممکن است بروز کند که متوجه پرسنل خانم بخش با دوستان می شود .پس از ترخیص بیمار , اگر سیر بهبودی خود را آهسته بپندارد یا پیش ازبدست آوردن ذخیره انرژی , فعالیت ها و مسئولیت های پیشین را از سر گیرد , ممکنست دچار دوره های افسردگی گردد.