پاورپوینت کاربردهای یادگیری اکتشافی در کلاس درس

بسم الله الرحمن الرحیم
1

استاد گرامی :

تهیه کننده:

دانشگاه پیام نور گرمه
2

کاربردهای یادگیری اکتشافی درکلاس درس
معلمانی که باهدف اساسی برونردرکوشش برای ایجاد خود-بسندگی دانش اموزان موافقند:معتقذند بایذ مدرسه دانش اموزان رابه استقلال فکری تشویق کنند.
ولی سوال این است که چگونه می توان به دانش اموزان کمک کرد تا به کسب استقلال نایل ایند؟مناسب ترین دیدگاه ازنظر برونر این است که به دانش اموزان اجازه دهید تا علائق طبیعی خویش رادر پیشرفت وارضای حس کنجکاویشان دنبال کنند.معلم باید دانش اموزان را تشویق کند تا خودشان بتنهایی یا در قالب گروه های کاری به کشف مسئله بپردازند
3

الف)ترغیب دانش اموزان برای دستیابی به اصول اساسی موضوع
اکتشاف به نظر برونرنوعی تفکر و فرایندی درونی است.ای ن دوباره سازمان دهی ذهنی,زمانی بدست می اید که فرد از اطلاعات موجود خود پا فراتر گذارد و به بینش و تعمیم های جدید دست یابد.به نظر برونر,این فرایند درونی شامل جذب دتده های دریافت شده در نظام ادارکی فرد سازمان دهی دوباره نظام فکری اوست؛ بنابراین, بیشترین فعالیت فکری در فرایند اموزش را باید یاد گیرنده به عهده بگیرد.بعضی از راه های ترغیب دانش اموزان در دست یابی به اصول اساسی موضوع ازاین قرار است
4

1.تاکید برتلاش فکری:یاد گیرنده راتشویق کنید به اصول واندیشه ها دست یابد که به درک پدیده هایا حل مسائل رهنمون شود.به این ترتیب به جای ارائه معلومات به یاد گیرنده,با جلب مشارکت وی وترغیب او به تلاش فکری بیشتر,اورا درحل مسائل تشویق کنید.
2.طرح سوالات بر انگیزاننده:یادگیرنده باسوالات برانگیزاننده درمورد تضادها یا مواضع ناپایدارشناخت خود اگاهی می یابد وعشق به دانستن فهمیدن در او بیدار می شود.هدف اصلی در این روش, اموزش نحوه ی اندیشیدن است ودر حقیقت این روش,نوعی حرکت اندیشه است که یادگیرنده را به شناخت می رساند.انچه در طی این روش در یاد گیرنده قوت می گیرد,دستیابی به اصول و توانایی شناختن است
5

3.ترغیب استقلال و یادگیری:یاد گیرنده باید انعطاف پذیر و کاوشی باشد.اگر دانش اموزان نشان دادند که درباره ی موضوعی در حال تلاشند,اجازه دهید به تلاش خود ادامه داده,مساله را خودشان حل کنند.
4.توجه به نگرش های دانش اموزان:معلمان باید نگرش های دانش اموزان رانسبت به یادگیری درنظر داشته باشند.مدرسه باید حس کنجکاوی دانش اموزان را برانگیزد,تجربه شکست را در انها به حداقل برساند وتا جایی که امکان دارد,تجربه یادگیری را برای فراگیران,تجربه ای خوشایند و مطلوب نماید
6

ب)مرور:
سرانجام,برنامه ی درسی را چنان تنظیم کنیدکه به طور دوره ای به مفاهیم مهم برگردد.انجام دادن این عمل به ترتیب زیر امکان پذیر است:
1.اطلاعات اشنا را مرور کنید وباعث ایجاد ساختار شناختی در دانش اموزان شوید,مخصوصا اگر مواد و مطالب درسیبه روش های متفاوتی ارائه شده باشد.
2.به مفاهیم مشکل برگردید وان ها را باتفصیل بیشتری بررسی کنید.
3.با تفکر مجدد درمورد یک مساله,دانش اموزان غالبا راه حل هایی پیدا می کنند که قبلا به ان نیندیشیده بودند.
4.سرانجام اینکه ارائه مطالب از چند دیدگاه و اقدام به حل مسائل لاینحل به دانش اموزان کمک می کند تابه مهارت های ذهنی خود را بهبود بخشند و مطالب را به طور مستقل یاد بگیرند
7

موارد پیشنهادی زیر می تواند براساس رویکرد اکتشافی مطرح شود و در جریان اموزش به معلم کمک کند:
1.در جریان اموزش,حدس زدن اگاهانه را با پرسیدن سوالات مهم تشویق کنید.
2.از انواع مطالب و بازی ها استفاده کنید
3.حتی اگردانش اموزان اندیشه هاییرا دنبال می کنند که ربطی به درس ندارد به ان ها اجازه دهید تا کنجکاوی خویش را ارضا کنند.
4.از مثال هایی استفاده کنید که مغایر با موضوع درس است ولی به موضوع ربط داده شده اند
8

بدیهی است,تدریس به روش اکتشافی اسان نیست.دراین روش,معلم باید انعطاف پذیر باشد و موضوع درس را به طور کامل بداند.به منظور انتقال دانش,معلم باید بر آن موضوع مسلط باشد وسرانجام,معلم معتقد به روش اکتشافی,معلمی است صبور,زیرا تدریس با این روش با شتابزدگی وسطحی نگری سازگار نیست
9

ازنظریه تا عمل
10

1.اهداف اموزشی یادگیری اکتشافی
یکی از اهداف روش اکتشافی این است که یادگیری منبع الهام شود و فرد بتواند از ان استفاده کند.برونر این نکته را چنین مطرح کرده است:((نخستین هدف هر نوع یادگیری , علاوه بر لذتی که ایجاد می کند,کاربرد ان در اینده است.یادگیری نه تنها باید مارا به جایی برساند بلکه فراتر رفتن از ان را نیز امکان پذیر کند))
به نظر برونر درک اصول اساسی موضوع دریافت شد,موضوع معنی پیدا می کند وبا سوابغ ذهنی یاد گیرنده پیوند می یابد وساختارهای پیشرفته تر,کامل تر و مناسب تری را بوجود می اورد.به این ترتیب,فرد می تواند با استفاده از امکانات فکری خود مسائل اینده را حل کند و از این توان فکری خود لذت ببرد
11

2.تاکید بر فرایند یادگیری بجای نتیجه ان
به نظر برونر یادگیری نتیجه نیست,به همین دلیل,انچه در فرایند یادگیری اهمیت دارد,حل مساله نیست؛بلکه هدف,سازمان دهی شناخت یادگیرنده است.به این ترتیب,راهی که یادگیرنده برای رسیدن به جواب برگذیده,در این سازمان دهی اهمیت حیاتی می یابد؛از این رو,به جای جواب مساله,فرایند های درگیر در موقعیت حل مساله مورد توجه قرار می گیرد
12

در روش اکتشافی,یادگیرنده می اموزد که چگونه مساله را مطرح کندوبا اطلاعاتی که از مساله دارداز روشی استفاده کند که علمی باشد و مسیری استنتاجی را طی کند.به این ترتیب,طرح های ذهنی سازمان یافته ای برای فعالیت های شناختی به دست می اید و یادگیرنده می اموزد که یادگیری در درجه ی اول باید خودجوش باشد.
در جریان اکتشاف,یادگیرنده به طور فعال ابعاد مختلف موضوعرادر نظر می گیرد,به امکانات تغییر دران توجه می کند و سرانجام,به نتیجه گیری می رسد.به علاوه خود-رهبری و حل مساله به وسیله خود,به یاد گیرنده اعتماد به نفس می دهد و موجب می شود در برخورد با مسائل بعدی با توان بیشتری عمل کند
13

به نظر برونر,اشتباه جزو لاینفک فرایند یادگیری است.این فرایند نبایدبرای یادگیرنده مشکل زا باشد.یادگیرنده باید در جوی ازاد و فعال ودر فعالیت های گروهی حقایق را کشف کند.در این روش,معلم بایدکاملا به موضوع مسلط بوده, قدرت هماهنگی و هدفمند کردن فعالیت ها را داشته باشد.روش برونر که برگرفته ازروش سقراطی است در درجه ی اول,نیازمند پذیرش سهم ارزشمند یاد گیرنده در فرایند یادگیری است.
با استفاده از ساختار موضوع,یادگیرنده خلاق شده,از بند قوانین تحلیلی و سطحی ازاد می شود.همچنین قالب ها را درهم می شکند و صاحب باورها,انتظارات, انگیزه ها ومقاصد خاص خویش می شود واز همه مهمتر اینکه,نگرش مثبتی به ان موضوع پیدا می کند
14

3.یاد گیری معنی دار در برابر یادگیری طوطی وار وسطحی
هدف از روش اکتشافی این است که یادگیرنده بهلذت درونی حاصل از یادگیری دست یابد وبا این انگیزه در پی کشف حقایق باشد.به این ترتیب,تفکری منطقی جایگزین ارتباط های سطحی و طوطی وار می شود.تحقق این امر مهم با شرکت فعال یادگیرندهدر جریان حقیقت یابی وبا دست یافتن او به طرح هایی سازمان یافته که به موضوع,ساخت و معنی می دهد,امکان پذیر است.نتیجه ی این ساخت و معنادهی,علاوه بر تسهیل برتسهیل امر یادگیری,افزایش قابلیت انتقال موضوع نیز هست.در واقع,یادگیرنده از طریق سازمان دهی مجدد افکار,دوباره از تاثیرات دست و پا گیرجنبه های علمی و عینی تفکر رها شده,به تفکری نمادی می رسد که موثرترین و قابل انتقال ترین نحوه اندیشیدن است.این نحوه ی اندیشیدن,نگرش مثبت نسبت به موضوعات و جهان نیز هست
15

4.توجه به نقش فعال یادگیرنده
در یادگیری اکتشافی به جای ارائه مفهوم یا اندیشه ای خاص به یادگیرنده,او را در شرایط و حالتی قرار می دهند که امکان جست وجو کشف برایش وجود داشته باشد.در روش اکتشافی,امکان تجربه و تمرین ازاد با اتکابه کنش و واکنش میان طبیعت ازاد انسان و محیط فراهم می شود.اساس نظریه برونر بر تجربه فعالیت یادگیرندهاستوار است و این برداشت با طبیعت فعال کودکنیز انطباق دارد
16

به نظر برونر,معلم نباید به طور مستقیم به نیازهای یادگیرنده بپردازد,بلکه باید شرایط شناخت نیازها و انتخاب انها را فراهم کند.معلم,ضمن اعتماد به رشد و تواناییهای یادگیرنده,به عنوان منبع اطلاعات عمل نمی کند.بر این اساس,قالب های از قبل تعیین شده در تعلیم و تربیت نفی می شود و صرف انتقال فرهنگ و تمدن گذشته به یادگیرنده, هدف اموزش مطرح نمی شود.به عبارتی دیگر,هر کس باید با جست و جو و پی گیری شخصی ,ارزش های خود را به طور خلاق بسازد.در حقیقت, زمانی این ارزشها متعلق به خود فرد است,که در کسب ان ها شرکت داشته باشد
17

دیوید ازوبل و یادگیری معنی دار
یادگیری معنی دار از اولین روش های جانشینی است که برای یادگیری طوطی وار,سطحی و ناپایدارعنوان شده است. دیوید ازوبل روانشناسی است که از روش سخنرانی حمایت کرده است.به نظر او در صورتی که یادگیرنده زمینه ی لازم فراگیری را داشته و مطالب ارائه شده نیز دارای سازمان لازم باشد,یادگیری معنی دار می شود و قدرت یادگیری او افزایش می یابد.به نظر ازوبل,استفاده از پیش سازمان دهنده ها,یعنی چهارچوب های ارائه شده قبل از مطلب اصلی,می تواند وسیله ای برای معنی دار کردن اطلاعات برای یاد گیرندگان باشد.سازمان دهنده ها دو ویژگی عمده دارند:
1.در مقام مقایسه,انتزاعی تر از مطالب بعدی اند.
2.با مطالب قبلی یاد گرفته شده ارتباط دارند
18

به نظر ازوبل,هر رشته ی علمی را می توان مجموعه ی سازمان یافته و منظم از مفاهیم,روابط و نظریه هادر نظر گرفت و ان را با نظام پردازش و ذخیره ی اطلاعات مقایسه کرد.به نظر او,ذهن انسان بستری سازمان یافته و منظم برای پردازش و ذخیره سازی اطلاعات است.ازوبل این بستر را((هرم ساخت شناختی))می نامد.این هرم,سازمان شناختی انسان را تشکیل می دهد.به نظرازوبل,هرم شناختی هر انسان در هر رشته,از مجموعه اطلاعات,مفاهیم, روابط و نظریه های اکتسابی فرد در ان رشته تشکیل می شود.در قاعده ی این هرم,اطلاعات ساده و در راس ان,انتزاعی ترین اطلاعات قرار می گیرد
19

ازنظریه تا عمل
20

پیش سازمان دهنده ها و نظم در ارائه مطالب
به نظر ازوبل,مطالب جدید باید به گونه ای با اطلاعات قبلی یادگیرنده ارتباط یابد.اگر اطلاعات جدید با ساخت شناختی موجود فرد در تضاد قرار گیرد یا هیچگونه ارتباط معنی داری بوجود نمی اید یا یادگیری صورت نمی گیرد.
باید توجه داشت که منظور ازوبل از پیش سازمان دهنده,مرور درس گذشته یا معرفی درس جدید نیست,بلکه منظور اماده سازی زمینه است که بر مبنای مطالب درسی جدیدعنوان شود.

21

روش اموزشی ازوبل,نوعی اموزش منظم است که معلم برنامه ریزی می کند و بر اطلاعات معنی دار مبتنی است. اگرچه نقش معلم دریادگیریاکتشافی و یادگیری معنی دار متفاوت است,این دو رویکرد(یادگیری اکتشافی و یادگیری معنی دار)وجوه مشترکی دارند که عبارتند از:
1.دانش اموزان باید به طور فعال در فرایند یادگیری قرار گیرند.
2.هردو رویکرد بر معلومات قبلی جهت پیوند با معلومات جدید تاکید دارند.
3.هردو رویکرد,فرض را بر این می گذارند که اطلاعات فرد به طور مستمرتغییر می یابد
22

مراحل اموزش کلامی معنی دار
مرحله اول,ارائه پیش سازمان دهنده ها:این مرحله اندیشه های مورد بحث در هر درس را به اطلاعاتی که قبلا در ذهن فرد وجود داشته است مربوط و طرح سازمان دهی شده وسیعی را برای اطلاعات جزئی اماده می کند
23

مرحله ی دوم,ارائه تکالیف یا مواد اموختنی:در مرحله ی دوم مواد و مطالب جدید با سخنرانی,فیلم یا تعیین تکلیف برای دانش اموزان ارائه می شود.ازوبل علاوه بر نقش سازمان دهی اطلاعات در قالب پیش سازمان دهنده ها, به حفظ توجه دانش اموزان در این جریان نیز تاکید دارد.او فرایندی به نام((تفکیک پیش رونده))را پیشنهاد می کند که هدف ان,پیشرفت گام به گام از مفاهیم کلی به اطلاعات خاص و جزئی است و بین مسائل پیشین و جدید تمایز قائل می شود.به عبارتی دیگر,مواد اموختنی باید به نوعی سازمان داده شوند که اندیشه های کلی قبل از حقایق ویژه و جزئیات ارائه شود.
24

پیش سازمان دهنده می توانند به فرایند تمرکز تدریجی بر اجزاء کمک کنند, به طوری که هر سازمان دهنده بایدنسبت به سازمان دهنده قبلی خویش جزئی تر باشد.اولین سازمان دهنده ها به استحکام اطلاعات در سطوح کلی کمک می کنند,در صورتی که سازمان دهنده بعدی,مواد اموختنی جزئی را استحکام می بخشند
25

مرحله سوم,تقویت سازمان شناختی:در این مرحله ازوبل پیشنهاد می کند معلم باید تلاش کند تا با یاداوری اینکه چگونه هر عنصر خاص به یک کل مربوط می شود,اطلاعات جدید را به پیش سازمان دهنده ها پیوند دهد.همچنین با طرح سوال هایی از دانش اموزان,معلوم کند که ایا درس را فهمیده اند و ایا می توانند ان را با معلومات قبلی و سازمان توصیف شده در پیش سازمان دهنده ربط دهند؟سرانجام باید به دانش اموزان فرصتی داد تا با طرح سوالاتی توانایی یادگیری موضوع درس را گسترش دهند
26

پایان

27