خود اشتغالی
شرایط اقتصادی، صنعتی، اجتماعی و فرهنگی امروز کشور به گونه ای است که حل مشکلات و تنگناها، الگوها و راه حلهای جدید و متفاوتی را طلب می کند. ترکیب جمعیتی جوان کشور، ضرورت ایجاد فرصتهای شغلی و نیز نوسان بهای نفت سه عامل عمده ای هستند که موجب می شوند سیاستگزاران و تصمیم سازان کلان کشور به منبع درآمد سهل الوصول دیگری به جز نفت بیندیشند و بی شک آن منبع جز ابتکار، خلاقیت و نوآوری چیز دیگری نیست.
اکنون در عرصه جهانی، افراد خلاق، نوآور و مبتکر به عنوان کارآفرینان منشا تحولات بزرگی در زمینه های صنعتی، تولیدی و خدماتی شده اند و از آنها نیز به عنوان قهرمانان ملی یاد می شود. چرخهای توسعه اقتصادی همواره با توسعه کارآفرینی به حرکت درمی آید. در اهمیت کارآفرینی همین بس که طی بیست سال (1980 – 1960) در یکی از کشورهای جهان سوم (هند) تنها 500 موسسه کارآفرینی شروع به کار کرده اند و حتی بسیاری از شرکتهای بزرگ جهان برای حل مشکلات خود به کارآفرینان روی آورده اند.
سابقه کارآفرینی در دنیا
در اوایل سده شانزدهم میلادی کسانی را که در کار ماموریت نظامی بودند کارآفرین می خواندند و پس از آن نیز برای مخاطرات دیگر نیز همین واژه با محدودیت هایی مورد استفاده قرار گرفت. از حدود سال 1700 میلادی به بعد درباره پیمانکاران دولت که دست اندرکار امور عمرانی بودند، از لفظ کارآفرین زیاد استفاده شده است.
کارآفرینی و کارآفرین اولین بار مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفت و همه مکاتب اقتصادی از قرن شانزدهم میلادی تاکنون به نحوی کارآفرینی را در نظریه های خود تشریح کرده اند. ژوزف شومپیتر با ارائه نظریه توسعه اقتصادی خود در سال 1934 که همزمان با دوران رکود بزرگ اقتصادی بود، موجب شد تا نظر او در خصوص نقش محوری کارآفرینان در ایجاد سود، مورد توجه قرار گیرد و به همین دلیل وی را «پدر کارآفرینی» لقب داده اند.
سیر تاریخی مفهوم کارآفرینی
دوره اول ( قرون 15 و 16 میلادی)
دوره دوم ( قرن 17 میلادی)
دوره سوم ( قرون 18و 19 میلادی)
دوره چهارم ( دهه های میانی قرن بیستم میلادی)
دوره پنجم، دوران معاصر( از اواخر دهه 1970 تاکنون )
سابقه کارآفرینی در ایران
علی رغم اینکه در کشورهای پیشرفته دنیا از اواخر دهه 1970 به بعد به موضوع کارآفرینی توجه جدی شده و حتی در بسیاری از کشورهای درحال توسعه هم از اواخر دهه 1980 این موضوع را مورد توجه قرار داده اند، در کشور ما تا شروع اجرای برنامه سوم توسعه، توجه چندانی به کارآفرینی نشده بود. حتی در محافل علمی و دانشگاهی نیز به جز موارد بسیار نادر، فعالیتی در این زمینه صورت نگرفته بود. مشکل بیکاری و پیش بینی حادتر شدن آن در دهه 1380 موجب شد که در زمان تدوین برنامه سوم توسعه، موضوع توسعه کارآفرینی مورد توجه قرار گیرد. در برنامه اخیر، توسعه کارآفرینی در سطح وزارتخانه های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، جهاد کشاورزی، صنایع و معادن و فلزات و همچنین موسسه جهاد دانشگاهی به دلیل ارتباط با فعالیت های آنها، مطرح شده است.
متاسفانه واژه کارآفرینی که ترجمه ای از کلمه Entrepreneurship در حالیکه کارآفرینی دارای مفهومی وسیعتر و با ارزشتر از اشتغال زایی است. این برداشت ناصحیح از این مفهوم و همچنین تورم نیروی انسانی بیکار در جامعه ( به ویژه در بین دانش آموختگان دانشگاهی)، موجب شده بسیاری از سیاستهایی که برای توسعه آن اتخاذ شده و نیز در بخشنامه ها و سخنرانی های مسئولان در این خصوص، صرفاً جنبه اشتغال زایی برای آن در نظر گرفته شود. در حالیکه کارآفرینی دارای پیامدهای مثبت و مهم دیگری همانند: بارور شدن خلاقیت ها، ترغیب به نوآوری و توسعه آن، افزایش اعتماد به نفس، ایجاد و توسعه تکنولوژی، تولید ثروت در جامعه و افزایش رفاه عمومی است و در صورتیکه فقط به جنبه اشتغال زایی آن توجه شود، از سایر پیامدهای آن بی بهره خواهیم ماند .
ویژگی های موثر فناوری اطلاعات در کارآفرینی
افزایش سرعت
افزایش دقت
کاهش اندازه فیزیکی مخازن اطلاعات
کاهش اندازه فیزیکی مخازن اطلاعات
رفع برخی از فسادهای اداری
ایجاد امکان کار تمام وقت
ایجاد امکان همکاری از راه دور
کاهش هزینه های سیستم یا سازمان
براساس تحقیقاتی که توسط سازمان دیده بان جهانی کار آفرینی در سال 2002 میلادی با در نظر گرفتن 37 کشور جهان صورت گرفته، توسعه کسب و کارهای کوچک و متوسط منجر به کاهش نرخ بیکاری به طور معنا داری می شود. به طور متوسط سهم کسب و کارهای خانگی در بین کسب و کارها 30 درصد است.
از جمله مشاغل کوچک و متوسط، مشاغل خانگی است که هزینه بالایی را به خانواده ها تحمیل نمی کند و در عین حال می تواند سبب افزایش درآمد و در نهایت تولید ثروت در کشور شود.
فعالیت اقتصادی در محیط خانگی و یا محل هایی در مجاورت محل زندگی، امکان مشارکت اعضای خانوار برای انجام یک فعالیت اقتصادی مشترک، جلوگیری از رفت و آمدهای شهری و در نهایت صرفه جویی هزینه های اجتماعی و در کنار خانواده بودن یکی از اعضای سرپرست خانوار از جمله مزایای مشاغل خانگی است.
استفاده از مواد اولیه طبیعی که به طور عام در کشور تولید می شود، مهارت مبتنی بر آموزش نظام "استاد شاگردی" که فرد از والدین و نزدیکان کسب کرده و استفاده از فناوری های ساده که تهیه آن هزینه بالایی برای صاحب کار در بر ندارد از دیگر مزایای مشاغل خانگی است.
کسب و کارهای خانگی نیاز به ساز و کارهایی دارد که بدون در نظر گرفتن آنها، انجام کار با دشواری همراه می شود. مهمترین این موارد عبارتند از مثلا باید درباره محصول یا خدماتی که می خواهند تولید کنند و یا ارائه دهند اطلاعات مبسوط بدست آورند، تعیین محل کار، جلب مشارکت دیگر اعضای خانواده، تعیین اسم مناسب برای کسب و کار و تهیه تجهیزات مناسب از جمله ویژگی های مورد نیاز در کسب و کار است.
شکی نیست افرادی که به مشاغل خانگی روی می آورند پس از مدتی خود با نیازهایی نظیر تبلیغات، ارتباط گسترده تر با افرادی که در همان صنف فعالیت می کنند و ضرورت سیستم حسابداری در کار پی خواهند برد.
با وجود آنکه بیش از ۵۰ درصد نیروی کار کشور را زنان تشکیل می دهند، آمارهای رسمی بیانگر آن است که در طول سال های اخیر، تعداد شاغلان زن در ایران با کاهش قابل ملاحظه ای مواجه بوده و روند نزولی را در پیش گرفته است.
به گزارش خبرنگار ایسنا، بی تردید اشتغال در اعتلا و پویایی زندگی بشر امری انکارناپذیر است و زنان در جریان این پویایی به عنوان قشری تاثیرگذار در رشد و توسعه اقتصادی جوامع بشری به شمار می روند.
براساس گزارش اطلس وضعیت زنان، در طول سال های ۱۳۷۵ تا ۱۳۹۰ نرخ اشتغال زنان کشور روند نزولی داشته است؛ به نحوی که طی سال ۱۳۷۵ از کل جمعیت فعال زن در کشور ۸۶.۷ درصد شاغل بوده اند. نرخ اشتغال در سال ۱۳۸۵ نیز نسبت به سال ۱۳۷۵ با ۱۰ درصد کاهش به ۷۶.۷ درصد رسیده و در سرشماری سال ۱۳۹۰ به ۷۵.۸ درصد کاهش یافته است که نشان از کاهش تدریجی سهم اشتغال زنان دارد.
مزایا و معایب خود اشتغالی
مزایای کار کردن برای خود
برای برخی از افراد پاداش اصلی خود اشتغالی ، رضایت شخصی است.
استقلال
سود و درآمد
امنیت شغلی
جایگاه
انعطاف پذیری
محدودیت های کار کردن برای خود
علاوه بر مزایای خود اشتغالی باید با معایب آن نیز آشنا شویم :
امکان از دست دادن سرمایه
درآمد کم یا نامطمئن
ساعات کار طولانی
خرده کاری های روزمره
درگیری زمانی
تماس با افراد
عوامل اصلی موفقیت در راه اندازی یک کسب و کار کوچک
ایده و بازار
انگیزه و تصمیم گیری
توانایی
تصمیم گیری برای کار آفرین شدن
تغییر موقعیت و شرایط فعلی
رخدادهای مربوط به جابجایی
نقش نمونه های معتبر
داشتن شایستگی های کارآفرینانه
محیط کار
محیط مستعدبرای کسب و کار
اهمیت کارآفرینی
اشتغال زایی : کارآفرینان برای خود ودیگر افراد شغل ایجاد می کنند . کارآفرینان خود کارفرما هستند بنابراین به حل مشکل بیکاری کمک می کنند .
منابع محلی : زمانی که کارآفرینان از منابع محلّی استفاده می کنندارزش افزوده این منابع افزایش می یابد.
تمرکز زدایی و متنوع سازی کسب و کارها : کارآفرینان قادر به تشخیص فرصت های تجاری هستند و این کسب و کار ها را در مناطق مناسب از جمله مناطق روستایی راه اندازی می کنند .
اشاعه فرهنگ کارآفرینانه : کارآفرینان با ارایه چهره ای موفق از خود به الگو هایی تبدیل می شوند که جریان می توانند از آن الگو برداری کنند.
تکوین سرمایه : کارآفرینی تکوین سرمایه را افزایش می دهد
اشاعه و ارتقاء فن آوری : کارآفرینان با خلاقیت قادر خواهند بود تا به توسعه و بهره برداری از فن آوری کمک کنند.
تسهیلات و وام اشتغال و خود اشتغالی نیز برای کمک به کار فرمایان فراهم گردیده است::
به منظور ایجاد اشتغال ، بهبود وضع واحد های کوچک تولیدی و تعاونی و اعطای تسهیلات به واحد های تولیدی و به شرکتهای تعاونی صورت می پذیرد.
امام علی علیه السلام :
الْعَمَلَ الْعَمَلَ ثُمَّ النِّهَایَهَ النِّهَایَهَ وَ الِاسْتِقَامَهَ الِاسْتِقَامَهَ ثُمَّ الصَّبْرَ الصَّبْرَ وَ الْوَرَعَ الْوَرَعَ اِنَّ لَکُمْ نِهَایَهً فَانْتَهُوا اِلَى نِهَایَتِکُم
کار کنید و آن را به پایانش رسانید و در آن پایداری کنید ؛ آن گاه شکیبایی ورزید و پارسا باشید.
نهج البلاغه (للصبحی صالح) ص