هپاتیت های ویروسی
هپاتیت به معنی ایجاد التهاب و تورم در کبد است و به علل مختلف از قبیل داروها، الکل، ویروسها یا عوامل ایمنی و…. ایجاد می شود. هپاتیت خود به دو نوع حاد و مزمن تقسیم می شود.
هپاتیت حاد به مواردی اطلاق می شود که کمتر از شش ماه ادامه یافته وبیماری کبد به طور کامل بهبود می یابد و کار کبد به حد طبیعی باز می گردد یا آنکه حمله حاد ظرف مدت کوتاهی منجربه از بین رفتن بافت کبد و مرگ می شود.
هپاتیت مزمن به مواردی اطلاق می شود که تغییرات التهابی بیشتر از شش ماه در کبد ادامه داشته باشد. یکی از علل مهم ایجاد هپاتیت ویروسها می باشند و هپاتیت ویروسی عمدتا توسط پنج ویروس هپاتیت A، B، C، D و E ایجاد می شود. البته علاوه بر این ویروسها، ویروسهای دیگری هم در ایجاد التهاب و هپاتیت موثرند.
عامل بیماری :
ویروس هپاتیت B ، و انسان تنها میزبان طبیعی این ویروس است. ویروس می تواند مدت ها در محیط زیست زنده بماند و کاملاً پایدار است. در دوره پنهانی بیماری و در مرحله حاد آن، ویروس در خون وجود دارد. از خصوصیات این ویروس دوره نهفتگی طولانی بین6 هفته تا6 ماه است. ویروس در خون، سرم، ادرار و مایعات بدن (بزاق، ترشحاتِ واژن و اسپرم) وجود دارد.
بیماری هپاتیت B انتشار جهانی دارد به طوری که در حال حاضر بیشتر از 2 میلیار نفر در جهان مبتلا به عفونت HBV (hepatitis B virus) می باشند و حدود 300 میلیون نفر از این افراد حاملین یا ناقلین مزمن این عفونت هستند که علائم بیماری کبدی را هم ندارند. شیوع جهانی عفونت ویروس هپاتیت B (HBV) در حال کاهش می باشد و این اتفاق علاوه بر ساخت و استفاده از واکسن، به علت رعایت بهداشت و نیز ترس و نگرانی از بیماری AIDS/HIV می باشد چراکه اکثر راههای انتقال
ویروس هپاتیت B و ایدز مشابه هستند شیوع هپاتیت B در جمعیت های نرمال در ایالات متحده آمریکا و اروپای غربی نادر، (1 تا 5 درصد است) ولی در کشورهای خاور دور و در بعضی از کشورهای حاره بین 5 تا 20 درصد است.
در ایران حدود دو میلیون نفر آلوده به HBV وجود دارد که حدود 3 درصد کل جامعه را تشکیل می دهد سالانه حدود 50 میلیون مورد جدید عفونت، ویروس هپاتیت B در سطح جهان به وجود می آید. آلودگی ویروس هپاتیت B بسیار شایع تر از ایدز و احتمال مسری بودن آن نیز به مراتب بیشتر از ویروس ایدز است.
علائم بیماری هپاتیت B:
اکثر افرادی که به هپاتیت B مبتلا می شوند علامت و یا شکایت مشخصی ندارند (مهمترین علامت این بیماری بی علامتی است) برخی موارد در ابتدای ایجاد عفونت ممکن است علائمی شبیه آنفولانزا، بی اشتهایی، تهوع و استفراغ، تب، ضعف، خستگی و درد خفیف شکم را داشته باشند که معمولا با این علائم نمی توان هپاتیت را تشخیص داد ممکن است فرد دچار علائم زردی (یرقان) شود و در آزمایشات آنزیم های کبدی تغییر کنند.
راههای انتقال:
ویروس هپاتیت B در خون و ترشحات بدن فرد آلوده وجود داشته و عمدتا از راههای غیرخوراکی منتقل می شود.
از جمله راه های انتقال عبارتند از:
از مادر آلوده به نوزاد در زمان تولد، از بافت خون و فرآورده های خونی آلوده، تماس جنسی با فرد آلوده، استفاده از وسایل فرد آلوده، وسایل دندان پزشکی، خالکوبی، سوراخ کردن گوش با روش های غیربهداشتی، استفاده مشترک از تیغ ریش تراش، ناخن گیر، مسواک و یا سرنگ آلوده و سابقه هپاتیت در خانواده و….
افرادی که در معرض خطر ابتلاء به عفونت ویروس هپاتیت B هستند عبارتند از:
شرکای جنسی آلوده (به خصوص مردان همجنس باز)، کارکنان مراکز بهداشتی-درمانی به ویژه جراحان، دندانپزشکان، کارکنان آزمایشگاههای بالینی، کارکنان بخش دیالیز، استفاده کنندگان از داروهای وریدی و شیرخواران به دنیا آمده از مادران آلوده و بیمارانی که به میزان زیاد در معرض دریافت خون یا فرآورده های خونی هستند و یا دچار اختلال ایمنی می باشند.
به یاد داشته باشید که هپاتیت B از طریق حیوانات، و تماس های عادی و روزمره نظیر دست دادن، معاشرت کردن، در یک کلاس حضور داشتن و در یک مکان غذا خوردن خطر انتقال بیماری را به دنبال ندارد. مبتلایان به هپاتیت B می توانند ازدواج کنند ولی قبل از ازدواج باید همسرشان بر علیه هپاتیت B واکسینه شود.
هپاتیت A این بیماری، یرقان همه گیر نیز نامیده می شود. بیماری واگیرداری است که به وسیله ویروس هپاتیت A ایجاد می شود. بیماران منبع اصلی انتشار عفونت هستند و بیماری از طریق آب و مواد غذایی آلوده، دست و لوازم آلوده بیمار (ظروف) قابل انتقال است. ویروس به مدت یک تا دو هفته پیش از آغاز بیماری و تا چهار هفته پس از آن از طریق مدفوع دفع می شود که خطر انتقال به دیگران وجود دارد. هپاتیت A بندرت از طریق خون و فرآورده های خونی منتقل می شود.
راههای پیشگیری – رعایت بهداشت فردی شامل شستن دست ها قبل و بعد از غذا خوردن. – ضد عفونی کردن میوه ها و سبزیجات قبل از مصرف. – ضد عفونی کردن وسایل بیمار. – دفع بهداشتی فاضلاب جهت جلوگیری از آلودگی آب، میوه ها، سبزیجات و خوراکی ها.
هپاتیت C
اولین بار در سال 1989 ویروس هپاتیت C کشف شد و در ماه مه 1990 اولین تست تشخیصی خون جهت بیماری هپاتیت C به کار رفت تا بتوان اکثر اهداء کنندگان آلوده را کشف و جدا کرد . آزمایشهای تکمیلی جهت شناخت بیشتر هپاتیت C در سال 1992 به کار رفت .
هپاتیت مزمن C از علل مهم بیماریهای کبدی مزمن با ایجاد مرگ و میر فزاینده در تمام دنیاست . بسیاری از افراد دچار عفونت ، علایم بالینی به خصوصی ندارند ؛ حال با توجه به اینکه درمان موثر برای محو ویروس حدود ( 40% موارد ) وجود دارد که در بقیه بیماران نیز باعث کاهش پیشرفت به طرف سیروز می شودو همچنین به علت وجود عوارض جانبی ناشی از درمان ، توجیه بیماری برای افراد بیمار و توصیف اثرات سودمند درمان دراز مدت برای این بیماران از اهمیت خاصی برخوردار است .
اپیدمیولوژی
حدود 170 میلیون فرد مبتلا به هپاتیت مزمن C در جهان وجود دارد که این افراد در معرض ایجاد تظاهرات کبدی و خارج کبدی قرار دارند عفونت هپاتیت C ممکن است منجر به ایجاد سیروز ، خونریزی گوارشی ، نارسایی و بد خیمی کبد شود .
ویروس هپاتیت :(HCV) C
تقریباً 5/3 میلیون آمریکایی مبتلا به HCV هستند. در ایران حدود 000/200 نفر به این ویروس آلوده هستند. این نوع هپاتیت در بیشتر مبتلایان مزمن میشود.همانند هپاتیت B مزمن، اگر بدون درمان رها شود هپاتیت مزمن C، شانس زیادی برای تبدیل به سیروز، سرطان کبد یا احتمالاً نارسایی کبد را خواهد داشت.هم اکنون نارسایی کبد بدلیل هپاتیت C اصلیترین دلیل پیوند کبد در ایالات متحده است.
چه کسی در خطر آلودگی با هپاتیت C است؟ راههای ابتلا به هپاتیت C نظیر آنهایی است که برای هپاتیت B نام برده شد. به اختصار: •افرادی که خون یا فرآوردههای خونی آلوده دریافت میکنند •خالکوبی • کارگزاران بهداشتی • و معتادین به مواد مخدر تزریقی • بیماران دچار نارسایی کلیوی که همودیالیز میشوند فرادی هستند که در معرض ابتلا به هپاتیت C قرار دارند. باز هم در بیش از یک سوم بیماران راه انتقال هرگز مشخص نمیشود.
علایم هپاتیت C چیست؟ بیشتر افرادی که هپاتیت C گرفتهاند علامت و شکایت مشخصی ندارند. اما
بعضی افراد علایمی شبیه انفلوآنزا دارند که عبارتند از: بیاشتهایی، تهوع و استفراغ، تب، ضعف، خستگی و درد خفیف شکم.
علایمی که کمتر دیده میشوند شامل ادرار پررنگ و زردی چشمها و پوست میباشند. همانند هپاتیت B تنها راه کشف موارد مثبت از طریق آزمایش خون است.
ناقلین هپاتیت B باید چه نکاتی را بدانند؟
– برای بررسی وضعیت کار کبد، معاینات و انجام آزمایش هر6 ماه یک بار به پزشک مراجعه کنند. – کلیه اعضاء خانواده (همسر، فرزندان و کلیه کسانی که در یک مکان با ناقلین زندگی می کنند) باید علیه هپاتیت B واکسینه شوند. – در صورت مراجعه به دندانپزشک، آزمایشگاه، پزشک و اصولاً هر جای دیگر که خطر انتقال ویروس به دیگران وجود دارد حتماً آنان را از وجود آلودگی به ویروس هپاتیت B آگاه کنند. – تلاش کنند تا به وزن مناسب دست یابند. – از وسایل و لوازم شخصی چون مسواک، ریش تراش، و … به صورت مشترک استفاده نکنند. – مشروبات الکلی سبب تشدید بیماری می شود. جداً بایستی از مصرف آنها پرهیز کنند. – ناقلین هپاتیت می توانند مثل بقیه مردم زندگی کنند، ورزش کنند و هیچ گونه محدودیتی در رژیم غذایی آنها وجود ندارد. خوشبختانه تماس های عادی و روزمره نظیر دست دادن، در یک اتاق کار کردن، معاشرت با دوستان، همکلاسی ها و افراد فامیل خطری برای دیگران ندارد. ؟
ناقل هپاتیت B چه کسی است؟ ناقل هپاتیت B به کسانی گفته می شود که ویروس هپاتیت B بیش از6 ماه در خونش وجود داشته باشد، حال عمومی خوبی داشته و در بررسی آزمایشگاهی اختلالی در کار کبدشان مشاهده نشود. در چنین شرایطی ویروس به صورت مسالمت آمیز در داخل بدن وجود داشته ولی آسیبی به کبد وارد نمی کند. امکان آلودگی با ویروس هپاتیت A بسیار و آلودگی با ویروس هپاتیت B شایع تر است.
راههای عمده انتقال هپاتیت B کدام است؟ در ناقلین هپاتیت B ، ویروس به صورت نهفته در بدن باقی می ماند و آنچه اهمیت دارد خطر انتقال ویروس به دیگران است. راههای انتقال متعدد است. مهم ترین راهها عبارتند از: – انتقال خون و فرآورده های خونی – تماس با خون آلوده – به کار بردن سرنگ، سوزن و وسائل آلوده جراحی در پزشکی، داندان پزشکی، خال کوبی، سوراخ کردن گوش، ختنه اطفال.
به کار بردن تیغ، مسواک و حوله به صورت مشترک. – استفاده از سرنگ مشترک در معتادان تزریقی. – انتقال از مادر آلوده به ویروس هپاتیت B ، به نوزاد، هنگام زایمان یا از طریق بزاق آلوده از راه چشیدن غذای نوزاد. – انواع ترشحات بدن: بزاق، ادرار، اسپرم و ترشحات واژن حاوی ویروس است، بنابراین آلودگی از راه بوسیدن و آمیزش جنسی منتقل می شود. انتقال بیماری از راه بند پایان (پشه و ساس) مشکوک است. در ناقلین هپاتیت B ، ویروس به صورت نهفته در بدن وجود دارد، آنچه اهمیت دارد خطر انتقال ویروس به دیگران است پس بایستی احتیاط لازم صورت گیرد.
هشدار و رهنمود – ناقلین هپاتیت B می توانند ازدواج کنند ولی همسر آنان باید بر علیه بیماری واکسینه شده و از تاثیر مثبت واکسن نیز باید مطمئن بود. – تمام خانم های باردار بایستی از نظر هپاتیت B بررسی شوند تا درصورت شناسایی عفونت از انتقال بیماری به نوزاد پیشگیری شود. – امکان حاملگی برای خانم های ناقل هپاتیت B وجود دارد ولی آنچه مهم است خطر انتقال هپاتیت به نوزاد است. برای کاهش خطر باید بلافاصله پس از تولد و زیر نظر پزشک به نوزاد سرم ایمنوگلوبولین و واکس هپاتیت B تزریق کرد. – خانم های ناقل هپاتیت اگر به تعداد کافی فرزند دارند از حاملگی بیشتر پرهیز کنند. مناسب ترین روش پیشگیری از بارداری در این شرایط روش های دائمی (وازکتومی یا توبکتومی) هستند.
بایستی کلیه نوزادان، خانواده افراد مبتلا به هپاتیت B ، شاغلین حرفه پزشکی و سایر افراد در معرض خطر علیه این نوع هپاتیت واکسینه و ایمن شوند.
پیشگیری – واکسیناسیون گروههای در معرض خطر. – شناسایی مادران آلوده به ویروس. – بیماریابی در گروههای در معرض خطر. – ضدعفونی کردن کلیه لوازم جراحی داندانپزشکی، پزشکی. – استفاده از سرنگ و سوزن استریل. – آزمایش خون کلیه اهداء کنندگان خون. – جلوگیری از خال کوبی و ختنه اطفال به صورت سنتی. – هرگز از حوله، مسواک و تیغ صورت تراشی به صورت مشترک استفاده نشود. – جلوگیری از بی بند و باری های جنسی و پایبندی به اخلاق خانواده.
خسته نباشید