hip joint
مفصل خاصره ای-رانی
مفصل هیپ، یک مفصل سینوویال از نوع گوی و کاسه می باشد که در حقیقت بهترین و کامل ترین نوع مفصل کروی بدن است.
این مفصل در بین سر تخم مرغی شکل استخوان ران که بوسیله غضروف شفاف هیالین پوشیده شده است و حفره نیم کره ای استابولوم استخوان لگن ایجاد می شود و به عنوان یک مفصل بزرگ تحمل کننده وزن بدن و رابط اندام تحتانی به تنه .می باشد
در حاشیه حفره استابولوم استخوان لگن به مانند حفره دوری کتف، یک بافت لیفی-غضروفی به نام لابروم می چسبد که این بافت باعث عمیق تر شدن حفره گردیده و به استحکام و پایداری مفصل کمک می کند.
کپسول مفصلی این مفصل کاملاً قوی بوده که از جهات مختلف به رباط های این ناحیه پیوستگی داشته و تقویت می شود.
در قسمت فوقانی بوسیله لبه های استابولوم و رباط عرضی می چسبد
در ناحیه تحتانی به خط بین دو برآمدگی استخوان ران در ناحیه قدامی و در قسمت خلفی آن نیز به وسط گردن استخوان ران می چسبد.
همچنین تقویت بخش قدامی کپسول مفصلی بوسیله رباط های عانه ای-رانی، خاصره ای-رانی و بخش خلفی نیز بوسیله رباط ورکی-رانی تقویت می شود.
عوامل اصلی پایداری مفصل
عبارتند از:
1- شکل مفصل
2- لابروم
3-استابولوم
4- قوی بودن کپسول مفصلی و رباطهای آن
علاوه بر این تمامی عضلات عبور کننده از روی مفصل بویژه عضلات عرضی این ناحیه در پایداری مفصل نقش مهمی را ایفا می کنند.
علاوه براین در خصوص مفصل ران یا هیپ میتوان گفت این مفصل یکی از بزرگترین و مهمترین مفاصل بدن بوده و از دو قسمت عمده تشکیل شده است. یک گوی یا کره که به آن سر استخوان ران میگویند و در واقع قسمت بالایی استخوان ران است ( و توسط گردن ران به تنه استخوان ران متصل میشود ) و یک کاسه گود که قسمتی از استخوان لگن بوده و به آن استابولوم میگویند. انحنای این گوی و کاسه کاملا با یکدیگر هماهنگ است بطوریکه گوی میتواند براحتی در هر جهتی در درون کاسه حرکت کند و همین امر موجب میشود مفصل ران دامنه حرکت زیادی در جهات مختلف داشته باشد.
از دورادور لبه حفره استابولوم ( کاسه ) بافت محکمی به شکل پرده ای قوی به سمت پایین امتداد یافته و به پایین گردن ران میچسبد. این بافت که آنرا کپسول مفصل ران میگویند سر ران را درون حفره استابولوم نگه داشته و مانع از بیرون آمدن گوی از کاسه میشود و در واقع مفصل را پایدار میکند.
هم سطح رویی سر فمور و هم سطح داخلی استابولوم پوشیده از لایه ای سفید و لغزنده و قابل ارتجاع بنام غضروف است که وظیفه آن لغزنده کردن و کاهش اصطکاک بین دو سطع مفصلی است و با این کار حرکت مفصل را تسهیل میکند.
یک لایه نازک به نام پرده سینوویال (Synovial membrane) سطح داخلی کپسول مفصلی را میپوشاند و وظیفه آن ترشح مایع لزجی بنام مایع مفصلی یا مایع سینوویال است که موجب روانی ( شبیه روغن کاری در ماشین ها) حرکت مفصل میشود.
برای کارکرد طبیعی مفصل باید تمام این قسمتها بدرستی فعالیت کنند.
عضلات و حرکات مفصل ران و اندام تحتانی
مفصل ران
از نوع مفاصل کروی است که در سه محور حرکت می کند و موجب حرکات فلکشن ، اکستنشن ،هیپراکستنشن ، آبداکشن ، آداکشن ، چرخش داخلی ران و چرخش خارجی ران، تا شدن افقی و دور شدن افقی می شود.
22 عضله در مفصل ران موجب حرکات فوق می شوند.
سطح قدامی : سوئز خاصره ای، شانه ای ، راست قدامی، خیاطه ،کشنده پهن نیام
سطح خلفی: دوسر رانی ، نیم غشایی، نیم وتری، سرینی بزرگ ، عضلات عمقی چرخش دهنده خارجی (6 عضله)
سطح داخلی: نزدیک کننده کوتاه ، نزدیک کننده بلند، نزدیک کننده بزرگ ، راست داخلی
سطح خارجی: سرینی میانی ، سرینی کوچک
حرکات اکستنشن و فلکشن در محور فرونتال است
حرکات آبداکشن و آداکشن در محور ساجیتال
فلکسور ران: راست قدامی، خیاطه و راست داخلی
اکستنسور ران: نیم غشایی ،نیم وتری و دو سر رانی
سوئز بزرگ و کوچک
Psoas major / minor
مبدا: زائده عرضی تمام مهره های کمری ، جسم مهره 12 پشتی و کمری
انتها : حفره خاصره ای و برجستگی کوچک ران
اعمال : خم کردن مفصل ران وعمل معکوس خم کردن مهره های کمری بر روی ران
خاصره ای
Iliacus
مبدا : بخش قدامی حفره خاصره ای و تاج خاصره
انتها : به وسیله وتر عضله سوئز بزرگ به بخش تحتانی برجستگی کوچک ران متصل می شود.
اعمال : خم کردن مفصل ران
خیاطه
Sartorios
مبدا: خار خاصره ای قدامی فوقانی
انتها: بخش خلفی اپی کندیل استخوان ران و بخش قدامی داخلی درشت نی
اعمال : خم کردن و دور کردن و چرخش خارجی ران _ خم کردن مفصل زانو و چرخش داخلی درشت نی
کشنده پهن نیام
Tensor fasciae latae
مبدا : بخش قدامی خارجی تاج خاصره و خار خاصره ای قدامی فوقانی
انتها : نوار خاصره ای درشت نئی _ لقمه خارجی درشت نی
اعمال: دور کردن مفصل ران و خم کردن ران و کمک به باز شدن زانو
گروه عضلات سرینی
سرینی بزرگ
Gluteus maximus
مبدا : خارخاصره ای خلفی فوقانی – سطح خلفی استخوان خاجی و دنبالچه
انتها : نوار خاصره ای درشت نئی از بالای برجستگی بزرگ ران و برجستگی سرینی
اعمال: باز کردن و چرخش خارجی مفصل ران –تارهای تحتانی: کمک به نزدیک کردن مفصل ران- تارهای فوقانی : کمک به دور کردن مفصل ران
گروه عضلات سرینی: سرینی میانی
Gluteus medius
مبدا : سطح خلفی استخوان خاصره زیر تاج خاصره
انتها : بخش خارجی برجستگی بزرگ استخوان ران
اعمال : دور کردن مفصل ران – تارهای قدامی :کمک به خم کردن مفصل ران و چرخش داخلی ران _ تارهای خلفی : کمک به باز شدن ران و چرخش خارجی ران
گروه عضلات سرینی: سرینی کوچک
Gluteus minimis
مبدا : سطح خلفی استخوان خاصره از خار خاصره ای قدامی فوقانی تا لبه برید گی بزرگ نسائی
انتها : بخش قدامی برجستگی بزرگ استخوان ران
اعمال : دور کردن مفصل ران و چرخش داخلی
این گروه عضلات شامل بزرگترین و قویترین اکستنسورهای بدن هستند.
گروه عضلات چرخش دهنده خارجی مفصل ران
گلابی شکل
توامی زبرین
توامی زیرین
سدادی درونی
سدادی برونی
مربع رانی
شش عضله کوچک که در زیر عضله سرینی بزرگ و در اطراف عصب سیاتیک هستند.و موقع راه رفتن موجب پایداری مفصل ران می شوند.
گلابی شکل
Piriformis
مبدا: سطح قدامی استخوان خاجی –کنار بریدگی بزرگ نسائی
انتها : بخش فوقانی برجستگی بزرگ ران
اعمال : چرخش خارجی مفصل ران
توامی زبرین و زیرین
Gemellus superior and inferior
توامی زبرین: مبدا :بخش خلفی خارجی خار نشیمنگاهی
انتها:برجستگی بزرگ استخوان ران
توامی زیرین مبدا: بخش فوقانی برجستگی نشیمنگاهی
انتها : کنار داخلی برجستگی بزرگ ران
اعمال: چرخش خارجی ران
سدادی درونی
Obturator internus
مبدا : سطح قدامی داخلی غشای سوراخ سدادی و استخوان مجاور آن
انتها : اطراف شاخه نشیمنگاهی و بخش داخلی برجستگی بزرگ ران
اعمال : چرخش خارجی استخوان ران
سدادی برونی
Obturator externus
مبدا : سطح خلفی خارجی سوراخ سدادی و استخوان مجاور آن
انتها : فرو رفتگی بین دو برآمدگی ران
اعمال : چرخش خارجی ران – کمک به نزدیک کردن ران
مربع رانی
Quadratus femoris
مبدا : برجستگی نشیمنگاهی
انتها : بخش خلفی تحتانی برجستگی بزرگ ران
اعمال : چرخش خارجی ران و کمک به نزدیک کردن ران
عضلات نزدیک کننده مفصل ران adductors
Pectineus
Adductor longus
Adductor brevis
Adductor magnus
Gracilis
این گروه از عضلات در بخش داخلی ران قرار دارند و علاوه بر نزدیک کردن ران به خط میانی بدن موجب خم کردن ران هم می شوند. و مبدا همه آنها از تنه عانه می باشد.
شانه ای
Pectineus
مبدا : بخش قدامی شاخ صعودی عانه
انتها : بین برجستگی کوچک و خط خشن ران
اعمال : نزدیک کردن ران و کمک به خم کردن ران
نزدیک کننده دراز
Adductor longus
مبدا: سطح قدامی تنه استخوان عانه
انتها : لبه داخلی خط خشن
اعمال : نزدیک کردن و خم کردن ران
نزدیک کننده کوتاه و بزرگ
Adductor brevis
مبدا : بخش قدامی شاخ نزولی عانه
انتها : بخش داخلی و دقیقا زیر برجستگی کوچک ران
Adductor magnus
مبدا : شاخ نزولی عانه –برجستگی نشیمنگاهی
انتها : تمام طول خط خشن و لقمه داخلی استخوان ران
تقویت:نگه داشتن توپ بیسبال در بین پاها، فشار لبه های داخلی پا به دیوار ، شنای قورباغه
راست داخلی
Gracilis
مبدا : بخش تحتانی تنه استخوان عانه
انتها : بخش خلفی لقمه داخلی ران و بخش قدامی داخلی درشت نی
اعمال : نزدیک کردن ران و چرخش داخلی ران – کمک به خم کردن زانو
دو مفصلی
عضلات همسترینگ
دو سر رانی ( سر دراز )
دو سر رانی ( سر کوتاه)
نیم وتری
نیم غشائی
این عضلات دو مفصلی اند (جز سر کوتاه بایسپس فموریس)و به همراه گروه عضلات سرینی عضله بازکننده ران محسوب می شوند.دویدن ، پریدن و لی رفتن این عضلات را به کار می گیرد.
دو سر رانی
Biceps femoris
مبدا سر دراز: برجستگی نشیمنگاهی
انتها:بخش خارجی نازک نی و لقمه خارجی درشت نی
اعمال: خم کردن زانو- باز کردن ران و چرخش خارجی درشت نی و ران
نیم وتری
Semitendinosus
مبدا: برجستگی نشیمنگاهی
انتها: سطح داخلی بخش فوقانی استخوان درشت نی
اعمال: خم کردن زانو-چرخش داخلی درشت نی-باز کردن ران- کمک به چرخش داخلی ران خم کردن زانو ها با مقاومت باعث تقویت این عضله می شود.
نیم غشائی
Semimembranosus
مبدا : برجستگی نشیمنگاهی
انتها: سطح داخلی بخش فوقانی درشت نی
اعمال: خم کردن زانو- چرخش داخلی درشت نی – باز کردن ران و چرخش داخلی ران
گروه عضلات چهار سر ران
راست رانی
پهن میانی
پهن داخلی
پهن خارجی( بزرگترین عضله چهار سر ران)
جز عضله پهن میانی سه عضله دیگر قابل لمسند.و اکستنشن مفصل زانو هستند.این عضلات تا 4 برابر قویتر از همسترینگ می باشند.
راست رانی
Rectus femoris
مبدا:خار خاصره ای قدامی تحتانی بالای حفره حقه ای
انتها: از طریق وتر چهار سر به رباط کشککی و برجستگی درشت نی متصل می شود.
اعمال : باز کردن زانو و خم کردن ران
پهن میانی
Vastus intermedius
مبدا:سطح قدامی خارجی بخش فوقانی ران
انتها: همانند راست رانی
اعمال: اکستنشن زانو
پهن داخلی
Vastus medialis
مبدا : سطح قدامی داخلی تنه استخوان ران
انتها: از طریق وتر چهار سر به رباط کشگکی متصل می شود.
اعمال: باز کردن زانو
پهن خارجی
Vastus lateralis
مبدا: سطح قدامی خارجی تنه استخوان ران
انتها: از طریق وتر چهار سر به رباط کشگکی متصل می شود.
اعمال: باز کردن زانو
پایان