روستای کاریزک
(نیشابور)
مرحله اول معرفی روستا و وجه تسمیه
روستای کاریزک در چند کیلومتری بهشت فضل نیشابور قرارگرفته است . این روستا یک شهید به نام حسن هراتی دارد. به علت نزدیکی به شهر امکانات مناسبی برای روستاییان فراهم نشده است و فقط دارای یک مسجد می باشند و حتی مدرسه ی این روستا با روستای محمود اباد مشترک است و بین این دو روستا قرار گرفته است.
کاریزک
وجه تسمیه
به دلیل اینکه کاریز قدیمی در روستا قرار داشته به اسم کاریزک نامگذاری شده است.
در لغت نامه دهخدا و فرهنگ آبادی های کشور در مورد این روستا هیچ توضیحی داده نشده است .
روستای کاریزک، در نیشابور که یکی از شهر های خراسان رضوی است قرار دارد.
موقعیت نیشابور در خراسان رضوی
بخش بندی نیشابور
بخش مرکزی نیشابور به بخش های : بینالود ، مازول ، فضل ، ریوند ، و دربقاضی تقسیم شده است که روستای کاریزک در دربقاضی قرار گرفته است .
موقعیت قرار گیری کاریزک در درب قاضی
این روستا به دلیل داشتن قنات و کشیدگی در مسیر دسترسی اصلی تیپ خطی دارد شکل خطی وجود نظارت بالاتر و بالا بودن هزینه های تاسیسات را در پی دارد.
روستای کاریزک با شکل خطی
حوزه نفوذ
روستایی کاریزک دارای وضعیت خاصی است که این وضعیت خاص موجب شده است که دارای حوزه نفوذ خاصی نباشد.
مهمترین علت آن فاصله کم آن تا شهر نیشابور است که خود نیز در استفاده از بسیاری از خدمات بزرگ وکوچک تحت
نفوذ شهر نیشابور می باشد.
علت دیگر عدم ایجاد حوزه نفوذ برای روستای کاریزک فاصله نزدیک روستاهای اطرافش به شهر می باشد که آنها نیزهمانند روستای صومعه سعی می کنند خدمات لازم را مستمیما از شهر دریافت کنند .
امکانات مطالعات میدانی انجام گرفته در روستای کاریزک کهنه ، نشان دهنده آن بود که برای احراز کلیه خدمات ، روستاییان به شهر نیشابور ، روستای محمود آباد و همچنین بهشت فضل مراجعه کنند و با این وجود بسیاری از خدمات که می بایست به این روستا تعلق داشته باشد در دسترس روستاییان نمی باشد به طوری که برای خدمات آموزشی در مقطع دبستان و راهنمایی باید به روستای محمود آباد مراجعه شود و برای مقطع دبیرستان ناگزیر به شهر نیشابور مراجعه کنند همچنین روستا از داشتن خانه بهداشت محروم است و در صورت نیاز باید به خانه بهداشت روستای بهشت فضل و مرکز بهداشت شهر نیشابور مراجعه کنند . لازم به یاد آوری است خانه بهداشت روستای بهشت فضل حدود 2 سال از قدمت آن می گذرد . همچنین در زمینه خدمات تجاری به روستای بحرودی و شهرک خیام بروند .
امکانات موجود : برق،آب لوله کشی ، راه دسترسی،مسجد،
مخابرات ، گاز، شورای اسلامی
امکانات پیشنهادی : راهنمایی ،کتابخانه،اداری،خانه بهداشت
موقعیت نسبی
روستای کاریزک کهنه در موقعیت دشتی مستقر گردیده که از اطراف به زمین های کشاورزی و روستاهای مجاور محدود میگردد.بر اساس نقشه های تقسیمات سیاسی روستای مورد نظر از شمال غرب به روستای جوری ، از شمال شرق به روستای محمود آباد فضل و از جنوب به روستای نوبهار محدود می گردد.
موقعیت نسبی کاریزک به روستاهای اطراف
موقعیت جغرافیایی روستا
روستای مورد مطالعه به لحاظ موقعیت جغرافیایی و وضعیت توپوگرافی در منطقه دشتی واقع است .
متوسط ارتفاع روستا از سطح آب های آزاد 1175 متر می باشد .
روستای کاریزک در 36 درجه و 9 دقیقه عرض شمالی و 58 درجه و 50 دقیقه طول شرقی قرار دارد.
آب و منابع تامین آن
محل جمع آوری آب قنات
آب کشاورزی روستا از قنات تامین می شود
آب شرب و بهداشتی روستا آب لوله کشی است .
محل ظهور قنات در روستا
سوانح طبیعی
زلزله :بر اساس نقشه محدوده های در معرض زلزله ، روستای کاریزک کهنه در محدوده خظر نسبتا بالای زلزله قرار دارد .
سوانح طبیعی
خشکسالی
بر اساس برداشت های میدانی صورت گرفته خشکسالی های مکرر که در روستای کاریزک کهنه رخ داده ، آب کشاورزی روستا کاهش یافته و موجب پایین آمدن راندمان محصولات کشاورزی گردیده است و در نهایت منجر به کاهش در آمد روستاییان گردیده است .
سرمازدگی و یخبندان
بر اساس اظهارات شورای اسلامی روستای کاریزک کهنه در سال 1386 به علت سرما و یخبندان فراوان در منطقه ، سرمازدگی و یخبندان محصولات که خسارات بسیاری را به بار آورده است .
دسترسی ها
موقعیت ارتباطی:
مسیر روستای کاریزک کهنه تا روستای محمود آباد فضل آسفالت است اما از آنجا تا روستای مورد نظر راه دسترسی شوسه می باشد طریقه دسترسی به روستا از جاده بهشت فضل که در شرق نیشابور قرار دارد امکان پذیر می باشد . عبور از روستای لک لک آشیان به سمت روستای محمود آباد و از آنجا به روستای کاریزک کهنه منتهی می گردد.
نقشه دسترسی های روستای کاریزک
راه دسترسی روستا
نقشه شیب عمومی روستا و جهت باد غالب
شیب عمومی روستا در جهت شمال شرق به طرف جنوب شرق می باشد .
خاک و زمین
روستای کاریزک در دشت نیشابور قرار گرفته است.دشت نیشابورجزئی از حوضه آبریز کالشور نیشابور می باشد.
این روستا در یک منطقه دشتی و در ارتفاع 1175 متر از سطح آب های آزاد واقع گردیده است . در این منطقه برخی از کانسار های تبخیری مانند نمک و گچ و آثاری از زغال وجود دارد.
اقلیم
درجه حرارت
در این نمودار که شاخص حرارتی روستای کاریزک را نشان میدهد ،
بیشترین میانگین درجه حرارت روزانه مربوط به تیر ماه باc 24/5و کمترین میانگین درجه حرارت روزانه مربوط به دی ماه c4/2 می باشد.
درجه حرارت
میانگین رطوبت نسبی
بررسی رطوبت نسبی اقلیم هر منطقه به دلیل کاربردی که در میزان قابل بارش ،یخبندان،تعدیل دما ، نیاز گیاهان به آب ،آلودگی هوا و… داردو از اهمیت زیادی در مطالعات برخوردار است .
اقلیم
بارندگی
توزیع بارش فصلی
جدول بارندگی در محدوده کاریزک
میانگین بارش و دمای ماهانه
اقلیم
باد
در روستای کاریزک کهنه باد غالب از طرف شرق می وزد که به باد دیز باد معروف است . و جزء بادهای مفید منطقه می باشد . به طوری که با وزیدن این باد در منطقه زمان خرمن کوبی آغاز می شود و از این باد جهت باد دادن گندم وجدا کردن کاه آن بهره می گیرند . از باد های محلی منطقه می توان از باد قوچان نام برد که جزء باد های مضر است . این باد در فصل تابستا می وزد و به دلیل شدت وزش آن سبب لطمه زدن به خرمن کوبی می شود . به نحوی که قسمت اعظم کاه گندم توسط این باد حرکت کرده و از بین میرود.
تعیین نوع اقلیم منطقه
𝐼= 𝑃 𝑇+10
= P متوسط بارندگی سالانه به میلی متر
= T متوسط درجه حرارت سالانه با سانتی گراد
= I ضریب خشکی
با توجه به درجه حرارت و بارندگی و دما ،آب و هوای منطقه نیمه خشک می باشد .
بررسی عوامل طبیعی و اقلیمی روستا
چگونگی انطباق اقلیم منطقه با مسکن روستایی:
واحد های مسکونی ترجیحا باید مشرف بر راه دسترسی و ساختمان های کشاورزی و دامی پشت آنها قرار گیرند .
در برابر تهدید هایی چون زلزه و سیل مقاوم باشد.
از نظر قیمت تمام شده ارزان باشد تا روستاییان در حد امکانات و تخصص خود بتوانند آن را بسازند و یا تغییر دهند.
طرح آرایش فضای منازل باید در هر حالتی امگان گسترش را در آینده به آسانی فراهم سازد .
فصل دوم مطالعات اجتماعی و جمعیتی
تعداد و بعد خانوار
در حال حاضر 39 خانوار و 125 نفر در روستا زندگی میکنند .
تحولات جمعیتی و خانوار روستا
نسبت جنسی
60 65 = مرد زن =نسبت جنسی
= 0.92
تعداد زنان بیشتر است .
هرم سنی
تحلیل هرم سنی
نرخ اشتغال
تعداد فعالین روستا 70 نفر بوده است . 67 نفر جزء شاغلین و 3 نفر جزء بیکارین روستا محسوب می کردند . نرخ اشتغال روستا 95.71 درصد و نرخ بیکاری 4.29 درصد محاسبه گردیده است .
نرخ با سوادی
در سال 1385 ، مجموع جمعیت 6 سال به بالای روستای کاریزک کهنه 139 نفر بوده اند که تعداد 65 نفر مرد 74 نفر زن بوده اند که 92 نفر آنها باسواد می باشند که بر اساس اطلاعات بدست آمده از این تعداد48 مرد و 44 زن با سواد می باشند بر اساس نرخ با سوادی روستا 66.19 درصد بوده است. همچنین از تعداد افراد باسواد روستا ، 48 نفر ( 73.85 درصد) را مردان و 44 نفر (59.46 درصد) را زنان تشکیل می داده اند .
نرخ مرگ و میر
در سال 91 تعداد مرگ و میر در یک سال ، 1 نفر و جمعیت میانه 125.5نفر می باشد طبق فرمول در یک سال میزان مرگ و میر 8 نفر در هزار محاسبه گردیده است .
نرخ تولد
در سال 1391 هیچگونه تولدی در روستای کاریزک کهنه رخ نداده است . در طی سالهای 87 – 92 جمعا 2 موالید در روستا اتفاق افتاده است .
بررسی میزان مهاجرت
درنهایت بررسی ، نرخ رشد سی و پنج ساله ، 1/5- درصد ارزیابی گردیده و منعکس کننده جمعیت پایین و مهاجر فرستی روستای کاریزک کهنه می باشد .
جدول مشکلات
فصل سوم مطالعات اقتصادی
شغل غالب مردم کاریزک کشاورزی است .
در سال 1392 روستای کاریزک کهنه تعداد شاغلین 67 نفر بوده که از این تعداد 60 نفر در کشاورزی و 7 نفر درصنعت روستا فعالیت داشتند .بیشتر شاغلان در بخش کشاورزی مشغول به فعالیت هستند .
محصولات زراعی،باغی،دامی،….
بازار مصرف محصولات
روستاییان 70 تا 90 درصد محصولات زراعی ، 90درصد محصولات باغی و 50 تا 80 درصد از محصولات دامی را باشهر مبادله میکنند و 80 درصد از علوفه را از شهر تهیه میکنند و خرید های تجاری و نهاده های کشاورزی شان را 100 درصد از شهر تهیه میکنند .
نمایی از باغ های کاریزک
جدول مشکلات
فصل چهارم اجتماع و سیاست
نظام قومی و قبیله ای
روستای کاریزک کهنه بهره بردار از اراضی زراعی به صورت ارباب رعیتی تا قبل از اصلاحات اراضی بوده است که بزرگ مالکان روستا آقایان مقری ، ابراهیم گازرانی و علی اکبر انسان بوده است که بعد از اصلاحات اراضی به صورت خرده مالکی و از نوع خرده مالکی خودکار می باشد و زارع و اعضای خانواده اش که عامل تولید کننده می باشدند و خودشان به امور زراعی شامل کاشت و برداشت می پردازند .
کوچه ی دالان شکل و سرپوشیده (وجود ناامنی)
وجود دیوار های بلند و پنجره ها در ارتفاع بالا (وجود ناامنی)
مرکز تجمع روستا
بررسی استخوان بندی مرکز تجمع
شکل مرکز تجمع به صورت مستطیل است .
بررسی قرار گاه های رفتاری مرکز تجمع
مرکز تجمع و مسجد یکی است و قرار گاه رفتاری مرکز تجمع عبادی است . یک پارک هم در جلوی ورودی مرکز تجمع واقع است .
بررسی 6 نظام در مرکز تجمع
1- کاربری : چون مرکز تجمع و مسجد یکی است کاربری مسجد غالب است . 2- زیست محیطی : در جلوی ورودی مرکز تجمع درختکاری شده است .
3 – دید و منظر :دید و منظر سمت ورودی پارک است و بقیه ی جهات دید خاصی ندارد .
4- دسترسی : مرکز تجمع در حاشیه راه اصلی روستا قرار گرفته است و راه آن شوسه است .
5- مبلمان : مبلمان به خصوصی ندارد .
6- تاسیسات :چون مرکز تجمع و مسجد یکی است تمام امکانات از قبیل آب برق ، گاز و … تدارک دیده شده است .
ورودی مرکز تجمع
ساخت حسینیه در کنارمسجد (مرکز تجمع )
مدرسه مشترک بین محمود آباد و کاریزک
پارک
داخل خانه های روستا
مراسم عزاداری در محرم