پاورپوینت مرجعیت و ولایت در عصر غیبت

بخش پنجم : مرجعیت و ولایت در عصر غیبت
ضرورت تشکیل حکومت در عصر غیبت
1- انسان موجودی اجتماعی است
2- اجتماع نیاز به قانون دارد
3- و ضمانت اجرای قانون ، تشکیل حکومت است
بنابراین اسلام که دین خاتم و کامل است و برای همه نیازهای اساسی بشر دستور و برنامه دارد نیازمند حکومت است.

دلایل ضرورت تشکیل حکومت در اسلام :
 
تشکیل حکومت توسط شخص پیامبر (ص) جهت حفظ کیان اسلام
تشکیل حکومت در متن آموزه ها و دستورات دین مثل :
الف : دستور به وحدت و اتحاد ( اعتصام به حبل ا… )
ب : اجرای قوانین اسلام
3- بدیهی است ضرورت اجرای احکام اسلام محدود به زمان پیامبر و ائمه (ع) غیبت ، بلکه ابدی است که به دست ولی فقیه صورت می گیرد (1)
{(1) اساسا ً خاتمیت دین و کامل بودن آن ، تشکیل حکومت را در آخرالزمان ضروری می کند }

معنای ولایت فقیه ( کلید واژگان )
ولایت :
در زبان فارسی ← حکومت و تصرف کردن
در زبان عربی :
در لغت ( از ولی ) : آمدن چیزی در پی چیز دیگر ، دوستی – یاری – مصاحبت – سرپرستی
در اصطلاح ← سرپرستی و حاکمیت
 
در قرآن به معنای سرپرست آمده ← شوری / 9 – مائده / 55
معنای فقیه ← عالم و متخصص در فقه ( آگاه به احکام حلال و حرام )
ولایت فقیه : حاکمیت مجتهد جامع الشرائطی که در زمان غیبت در عمل به قوانین اسلامی ادامه دهنده راه ائمه ( ع ) است .

پیشینه تاریخی ولایت فقیه
مساله ولایت فقیه ، هم در احادیث پیامبر و امامان معصوم (ع) آمده و هم علمای بزرگی به آن اشاره کردند :

شیخ مفید ( 313-314 ) ،
شیخ طوسی ،
ابن ادریس (543-598) ،
علامه حلی (647-726) ،
محقق کرکی ( فوت 940 ) ،
ملا احمد نراقی (1185 – 1245) و …

اهداف و وظایف حکومت ولایت فقیه :
در اسلام حکومت هدف نیست
بلکه وسیله ای است برای عمل به دستورات الهی جهت سعادت مادی و معنوی انسان ها
احقاق حق و ابطال باطل
اجرای عدالت

بنابراین اهداف حکومت ولی فقیه عبارتند از :
فراهم آوردن زمینه تشکیل حکومت جهانی امام زمان ( عج ) با عمل به تعالیم اسلام
اجرای عدالت
برقراری برادری و برابری ( مساوات )
اعتلا بخشیدن به معنویات و اخلاق در سطح جامع ( خودسازی و دگرسازی )
ارتقاء سطح زندگی مادی و عمران و آبادی جامعه اسلامی
 

ولی فقیه
اداره ی جامع انسانی به دو عامل نیاز دارد :
1- قانون 2- حکومت
( لذا در جامعه اسلامی هم مطابق فرموده پیامبر در حدیث ثقلین قانون قرآن است و تبیین گرو حجری آن ، عترت است )

دلایل وجود حاکم در جامعه اسلامی از نگاه امام رضا ( ع ) :
1- حاکم عهده دار قوانین الهی است و خداوند برای نگهداری مردم در محدوده ی قوانین باید شاخص امینی را بگمارد
2- دوام زندگی اجتماعی ، نیازمند حاکم و مجری است
3- حیات یک ملت به حاکم و حجری بستگی دارد تا احکام اسلامی به خوبی اجرا شوند.
4- در صورت عدم تعیین حاکم و اولا ً دین از بین می رود. لذا خدا علاوه بر قانون ، مجری ( پیامبر – امام – ولی فقیه ) هم می گمارد.

ویژگی های ولی فقیه :
ویژگی های ولی فقیه :
1- آگاهی از قانون اسلامی
2- ایمان و باور به اسلام و احکام اسلامی
3- کاردانی و بینش سیاسی
4- عدالت
و لا ترکنوا الی الذین ظلموا فتمنکم النار ( هود / 113 )
5- آراستگی به فضایل اخلاقی و آلوده نبودن به خصلت های ناپسند

ادله ولایت فقیه :
دلیل عقلی
عقلا ً به کسی مسئولیت واگذاری می کنند که :
1- آگاهی به مسئولیت و چگونگی انجام آن داشته باشد
2- توانایی بر انجام مسئولیت داشته باشد
3- امانت دار در انجام مسئولیت باشد
در جامعه اسلامی که باید قوانین اسلامی ، عدالت ، فضائل اخلاقی و … حکم فرما شود عقل می گوید : حاکمی که تعیین می شود لازم است آگاه به دین ، کاردان در امر مدیریت و عادل و برخوردار از کمالات اخلاقی باشد که مصداق آن فقها و مجتهدان جامع الشرائط هستند.

دلایل نقلی ( بر اثبات ولایت فقیه )
 
1- توقیع امام زمان (عج) در پاسخ به نامه محمد بن عثمان یکی از نائبان خاص خود :
(( اما الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواه حدیثنا فانهم حجتی علیکم و انا حجه الله ))
راویان احادیث امام (ع) ، فقها و مجتهدان هستند و مقصود از حجت : مرجع بودن در تمام کارهای مردم است

2- روایت امیرالمونین از پیامبر (ص) :
اللهم ارحم خلفائی ( ثلث مرات ) قیل یا رسول الله و من خلفائک ؟
قال (ع) : الذین یاتون من بعدی ، یرون حدثی و سنتی فیعلمونها الناس من بعدی

3- روایت امام حسن مجتبی (ع) ( دلیل سوم از ادله نقلی بر اثبات ولایت فقیه در زمان غیبت )
مجاری الامور و الاحکام علی ایدی العلی و بالله ، الامنا علی حلاله و حرامه

مبنای مشروعیت ولایت فقیه :
منشا مشروعیت ( دلیل حقانیت ولایت فقیه ) :
حق حاکمیت در وهله نخست از آن خداوند است و هیچ فرد و گروهی چنین حقی ندارند مگر آنکه خداوند به دلیلی این حق را به کسی واگذار نماید.
خداوند ← پیامبر اسلام ← امام ← ولی فقیه
بنابراین هرکسی از جانب خدا منسوب شود حق حاکمیت دارد. بنا بر دلائل عقلی و نقلی ( که اشاره شد ) ، در زمان غیبت مجتهد جامع الشرائط و آگاه به اسلام – کاردان – دارای فضایل اخلاقی ، شایسته حکومت است.

نقش مردم چیست ؟
مردم به این حاکمیت مشروع با فراهم آوردن زمینه حکومت ولی فقیه به آن جامه ی عمل می پوشانند. پس اصل ثبوت ولایت فقیه دست مردم نیست ، رتبه استقرار و استمرار آن به دست مردم است ( زیرا بدون حضور و پذیرش مردم فقیه ولایت خود را اعمال کنند )

نقش و جایگاه مردم در نظام ولایت فقیه :
 
1- انسان مختار و آزاد آفریده شده است ( کهف / 29 – انسان / 3 )
2- مردم بر جان و مال خود سلطه دارند ( مالک جان و مال خود هستند )
3- مردم نیاز به حکومت نیز دارند.
4- در نتیجه : مردم این حق را دارند که حاکمیتی را بپذیرند که با یک واسطه با اختیار آنها تصرف در جان و مال آنها نماید.
5- انتخاب حاکمیت توسط مردم به دو گونه است
الف : یا مطابق معیارها و صفاتی است که در قرآن و احادیث پیامبر (ص) و ائمه (ع) آمده است ← این حاکمیت از نظر شرع معتبر است ( مردم سالاری دینی )
ب : مطابق با معیارهای قرآن و نیت ← فقط اعتبار مردمی دارد و مطابق قرآن مردم خادم فاسق و کافرند زیرا حکومت ( که امانت است ) را به اهلش نسپردند.

انتصاب یا انتخاب
آیا ولی فقیه از طرف خدا و معصومین (ع) به این مقام منصوب شده ( انتصابی ؟ )
یا اینکه مردم او را انتخاب کرده اند ( انتخابی ؟ )
نصب :
خاص ← خدا فردی را با مشخصات معین به رهبری جامعه اسلامی بگمارد
عام ← خدا صفات و ویژگی هایی را بیان نماید که در هر فردی یافت شود ، صلاحیت رهبری دارد و در عصر غیبت با نصب عام حق حاکمیت می یابد.
مردم وظیفه دارند چنین فردی با چنین ویژگی هایی را شناسایی کنند و حاکمیت او را بپذیرند.
پس ولایت فقیه هم انتصابی است ( یعنی صفاتی که قرآن و معصومین (ع) برای رهبر جامعه اسلامی بر شرمده اند ، ( در ولی فقیه هست ) ← اصل نبوت
و هم انتخابی است (یعنی مردم باید با شناسایی و انتخاب ، حاکمیت او را بپذیرند تا تحقق و استمرار یابد) ( اصل تحقق )

ولایت یا وکالت
حاکمیت
وکالتی : حاکم وکیل مردم در خواسته هایشان است ( هر چند برخلاف شریعت باشد )
در این متمم حاکم پیش از انتخاب مردم مشروعیتی ندارد.
ولایتی : حاکم مقام خود را از خدا و معصومین (ع) دریافت می کند. معیارهای تصمیم گیری حاکم ، قوانین دینی و تشخیص خود حاکم است که آن هم بر اساس شاخصه های دینی است. مردم چنانکه اشاره شد با شناسایی و پذیرش این نوع حاکمیت آن را محقق می کنند.

اشکال بر حاکمیت وکالتی :
این نوع حاکمیت بر دیدگاه انسان مدارانه استوار است زیرا تنها مردم حق حاکمیت دارند و حاکمیت تمام حقانیت خود را از مردم می گیرد.
در حالی که بر اساس آموزه های دینی حق حاکمیت تنها از آن خداوند و کسانی با اجازه او منصوب شود امت و وظیفه مردم استقرار چنین حاکمیتی در جامعه است.