بسم لله الرحمن الرحیم
مدل های اقتصادی تصمیم گیری
decision-making
models
نقطه آغاز : انسان های مقتصد در جهانی اقتصادی
در گذشته 3 دسته انسان به عنوان انسان های مقتصد-منطقی در یک جامعه شناخته می شدند:
تولیدکنندگان
مصرف کنندگان
و حکمفرمایانشان
تعادل ، وضعیت ایده آل این جامعه به حساب می آمد و رقابت تنها راه رسیدن به آن بود.
سیستم تولید ، مصرف ، مبادله و حکومتشان به عنوان «دموکراسی لیبرال اقتصادی» شناخته میشود.
براساس نظریه میلتون فرید من ، هرکس در نقش خاص خود ، چه در تولید و چه در مصرف باید منطقی رفتار کند تا به بازارها در جهت رسیدن به تعادل کمک کند.
در فصل 3 به روش های سنتی جذب و تخصیص سربار جهت تعیین هزینه کالا پرداختیم و دریافتیم که این روش ها برای حل مشکل شناختِ هزینه واقعی کالای تولید و فروخته شده توسط شرکت ها ، ابداع شده اند.
در فصل 4و5 با شناخت روش های هزینه یابی استاندارد و بودجه بندی ، دریافتیم که این روش ها نیز همچون هزینه یابی کالا ، در جنبش مدیریت علمی ریشه دارند.
به طور خلاصه ، هزینه یابی کالا ، هزینه یابی استاندارد و بودجه بندی ، حاصل روش های تجربی هستند که عمدتاً برای رسیدن به اهداف زیر به کار گرفته می شوند:
تعیین هزینه واقعی کالا و خدمات
کنترل دستمزد
حال در این فصل ، هدف، پرداختن به جزییاتِ «ابزار تصمیم گیری مدیریتی» است.
2 شاخه اصلی اقتصاد نئوکلاسیک ، نظریه اقتصاد خردِ رفتارِ شرکت ها و نظریه اقتصاد کینزی در باب تصمیمات سرمایه گذاری است که در این فصل برای تاکیید بر دو مجموعه متفاوت از ابزارهای کاربردی در سناریو های تصمیم گیری بلندمدت و کوتاه مدت ، بحث می شوند .
این فصل ، در بخش اول ، چکیده ای از نظریه اقتصاد خردِ نئوکلاسیکِ شرکت ها و نحوه اتخاذ آن در حسابداری مدیریت به دست می دهد.
در بخش دوم ، در باب مفاهیم حسابداری و اقتصادی سود ، به عنوان هدف اصلی شرکت های بازرگانی بحث خواهد شد.
در بخش سوم ، به مفهوم اقتصادی درآمد ، به عنوان یکی از دو عنصر سود می پردازد.
در بخش چهارم ، به رابطه بین وظایف کالا و هزینه و همچنین نحوه به کارگیری فرضیات اقتصادیِ این وظایف ، در حسابداری مدیریت بحث می کند.
در بخش های پایانی ، بحث در مورد سناریو های تصمیم گیری بلندمدت را ادامه داده ، و تئوری سرمایه گذاری کینزی را برای توضیح تکنیک های بودجه بندی سرمایه در حسابداری مدیریت را ارائه می کند
مدل اقتصادی نئوکلاسیک شرکت و حسابداری مدیریت
مدل اقتصاد نئوکلاسیک شرکت ها ، مبنایی برای تکنیک های حسابداری مدیریت فراهم می کند که متشکل از موارد زیر است:
حد اکثر سازی سود ، هدف اصلی موسسات می باشد.
کارکرد درآمد
کارکرد هزینه
ابزار ریاضیِ تحلیلِ نهایی برای تعیین نقطه بهینه
مجموعه ای از قوانین و طرح ها برای تعیین تعادل شرکت
کارکرد سود: مفهوم اقتصادی و حسابداری سود
تمرکز اصلی مدل های تحلیلی تصمیم گیری در اقتصاد ، یافتن سطح تولیدی است که سود در آن حداکثر می شود.
در شکل ساده شده ، در وضعیت تک کالایی کارکرد سود به صورت زیر نوشته می شود:
در شرایطی که: = سود
= درآمد کل
= هزینه کل
بنابر نظریات اقتصادی ِ نئوکلاسیک ، منابع اقتصادی در 4 نوع اصلی طبقه بندی می شوند که معمولاً به عنوان عوامل تولید شناخته می شوند:
زمین
نیروی کار
سرمایه
کارآفرینی
بر اساس نظریه های اقتصاد نئوکلاسیک ، هزینه، ارزشِ بازارِ تمامیِ این منابع ، بعلاوه هزینه کارآفرینی که در تولید و خدمات صرف شده است، می باشد.
هر گونه مازادِ درآمد بر این هزینه ها ، سود اقتصادی نامیده می شود که تفاوت آشکاری با مفهوم حسابداریِ سود دارد. این تفاوت در مثال 1-6 نشان داده شده است
مثال 1-6 : سود حسابداری در مقابل سود اقتصادی
آقای A یک کارآفرین است . اطلاعات زیر مربوط به تولید کالایx می باشد:
سرمایه گذاری = 30000پوند
وام با نرخ بهره سالانه 10% = 20000 پوند
نتایج حاصل از عملیات سال گذشته:
درآمد فروش = 120000 پوند
دستمزد ها و حقوق سالانه = 26000 پوند
مواد خام و دیگر محصولات = 36000پوند
دیگر هزینه ها (معاف از بهره) = 18000پوند
او ارزیابی کرده است که اگر به جای سرمایه گذاری فعلی ، در بهترین جایگزین ممکن ، سرمایه گذاری می کرد ، سالانه 8% از پول او بازمی گشت. بعلاوه بر این باورست که می توانست از شغل سابقش، 18000 پوند دستمزد سالانه کسب کند.
یک حسابدار ، سود آقای A را باید به صورت زیر محاسبه می کند:
£ £
فروش 120000
کسر می گردد :
مواد خام و دیگر ملزومات 36000
دستمزد و حقوق سالانه 26000
بهره بانکی 2000
جمع هزینه ها (82000)
سود حسابداری 38000
یک اقتصاددان ، سود آقای A را باید به صورت زیر محاسبه کند:
£ £
فروش 120000
کسر میگردد:
هزینه های صریح (هزینه های حسابداری):
دستمزد و حقوق سالانه 26000
دیگر صورتحسابها 18000
بهره بانکی 2000
82000
هزینه های ضمنی(به معنای سودی که
کارآفرین می توانست به عنوان حقوق سالانه از
شغل سابقی که رها کرده ، بدست آورد) 18000
درآمد ممکن حاصل بهترین گزینه جایگزین سرمایه گذاری 24000
جمع هزینه اقتصادی (هزینه های صریح + هزینه های ضمنی) (102400)
سود اقتصادی 17600
سود محاسبه شده توسط اقتصاددانان بسیار کمتر از سود محاسبه شده توسط حسابداران است. به این علت که مفهوم اقتصادی سود ، شامل «سود عادی» و یا «هزینه فرصتِ» (یا قیمت سایه ای) منابع کارآفرینی می باشد.
سود آقای A 17600 است ، به این معنا که معامله فعلی خیلی بیشتر از اینکه زمان و پول خود را در بهترین جایگزین ممکن سرمایه گذاری کند ، (18000+24000£) ، درآمد ایجاد می کند. از این رو سود حسابداری به دو مفهوم اقتصادی سود تقسیم می شود:
سود اقتصادی + سود عادی = سود حسابداری
17600 + 20400 = 38000 £
مفهوم سود اضافی ، منشا حسابداری مدیریتیِ سود اقتصادی است- سودی است که گذشته از هزینه فرصت سرمایه حاصل می شود.
مفهوم سود اضافی از دهه 1970 بطور گسترده در حسابداری مدیریت وارد شد و به مفهوم ارزش افزوده اقتصادی (EVA) انجامید.
محاسبه سود اضافی و دیگر سود های مرتبط با اندازه گیری های عملکردِ بخشی درکادر 2-6 نشان داده شده است
کادر 2-6 : محاسبات متفاوت سود در حسابداری مدیریت
خلاصه ای از فعالیت های مرکز سود: میلیون پوند
درآمد 2000
هزینه های مستقیم مرکز سود :
هزینه های متغیر 1200
هزینه های نامتغیر قابل کنترل 200
هزینه های نامتغیر غیر قابل کنترل 75
هزینه های غیر مستقیم مرکز سود :
سربار تخصیص یافته 90
نرخ بازده سرمایه (مخارج سرمایه ای) 10%
توزیع سود نهایی سود قابل کنترل درآمد/سود سود خالص سود اضافی
بخش بخش مستقیم بخش بخش خالص بخش
(میلیون پوند) (میلیون پوند) (میلیون پوند) (میلیون پوند) (میلیون پوند)
درآمد 2000 2000 2000 2000 2000
کسر می گردد : هزینه
متغیر مرکز سود 1200 1200 1200 1200 1200
حاشیه فروش 800
کسر می گردد : هزینه
قابل کنترل نامتغیر 200 200 200 200
سود خالص قابل کنترل مرکز 600
هزینه های غیر قابل کنترل نامتغیر 75 75 75
سود خالص مستقیم مرکز 525
هزینه های غیر مستقیم مرکز 90 90
سود خالص 435
مخارج سرمایه ای 10%بر
2500 پوند سرمایه گذاری 250 250 250 250
سود اضافی 550 350 275 185
کارکرد درآمد کل
بنابر نظریه اقتصادی ، کاکرد درآمد کل ، برگرفته از وظیفه تقاضای کالا(منحنی تقاضاویا منحنی قیمت) می باشد
کارکرد تقاضا بر شرایط بازاری که شرکت درآن به سر می برد ، مبتنی است:
شرایط بازار رقابت کامل
شرایط بازار فاقدرقابت کامل(رقابت انحصاری / رقابت ناقص ، رقابت چند قطبی و انحصار)
اگر شرکتی در بازار رقابت کامل قرار گرفته باشد ، شرایط زیر حکمفرماست:
هر شرکت در بازار ، کالاهای یکسان تولید می کند و امکان بالا بردن قیمت را ندارد.
شرکت های بسیاری در بازار وجود دارد که در اینصورت یک شرکت فردی نمی تواند قیمتِ بازار را تحت تاثیر قرار دهد. شرکت در این بازار «قیمت پذیر» است.
شرکت با یک منحنی افقی روبروست : قیمت ثابت است و بنا بر تعداد کالای فروخته شده تغییر نمی یابد.
شکل 1-6: شرکت در بازار رقابت کامل ، قیمت می پذیرد
منحنی تقاضای شرکت : p=c
شرکت
تعداد
قیمت
قیمت
تعداد
تقاضای بازار Md =
عرضه بازار = Ms
بازار
قیمت بازار C = )به معنای قیمت تعادلی(
شکل 1-6 شامل دو پنل است: بازار و شرکت.
شکل اول نشان می دهد که قیمت بازار چگونه از طریق رابطه عرضه و تقاضای بازار تعیین می شود.
شکل دوم با نشان دادن منحنی تقاضای شرکت به سادگی بیان می کند که شرکت می تواند هر میزان کالا که بخواهد را بفروشد اما فقط به قیمت روز بازار.
بنابراین معادله منحنی تقاضا به صورت زیر است:
p=c·
اگر شرکت در بازار فاقد رقابت کامل فعالیت کند :
کالاهایش مشابه دیگری نیست
«شرکت قیمت گذارِ» بازار است
در این بازار منحنی تقاضا و قیمتِ کالا شیب ِ نزولی دارد که بر رابطه منفی بین قیمت و کمیتِ فروخته شده دلالت می کند که به آن«قانون تقاضا» می گویند.
شکل 2-6 : منحنی تقاضای کالا در بازار رقابت کامل
تقاضا
P = a – bq
تعداد
قیمت
a
منحنی تقاضا در شکل 2-6 از نظر ریاضی به صورت تابع زیر نشان داده می شود:
در شرایطی که : عرض از مبدا منحنی در محور yها می باشد.(به معنای ارزش p ،زمانیکه باشد )
شیب منحنی است (به معنای )
آنچه برای ما مهم است ، ماهیت منحنی درآمد کلی می باشد که این منحنی های تقاضا باید تولید کنند.
درآمد کل ، تمامی عایدی های حاصل از فروش تعداد معینی کالا به قیمت مشخص است.
اگر قیمت و تعداد کالا باشد ، آنگاه درآمد کل به صورت زیر نوشته می شود:
در سناریوی رقابت کامل ، قیمت در هر سطح از کمیت کالا ثابت است ، در حالیکه در بازار فاقد رقابت کامل ، هر چه تعداد فروش بیشتر باشد ، قیمت کاهش می یابد.
در این شرایط متفاوت ، درآمد کل نیز شکل های متفاوتی به خود می گیرد که در کادر 3-6 نشان داده شده است.
جدول 3-6 : تفاوت مفاهیم درآمدی در بازار های رقابت کامل و فاقدرقابت کامل
در بازار رقابت کامل در بازار فاقد رقابت کامل
وظیفه تقاضا
در شرایطی که قیمت ثابت بازار است این معادله معمولی منحنی تقاضا با شیب نزولی است.
وظیفه درآمد
نمایش گرافیکیTR
TRخط مستقیم با شیب صعودی، TR منحنی غیر خطی(منحنی درجه2)
نشاندهنده این است که شرکت است که نشان می دهد پس از یک می تواند با افزایش سطح معین ، افزایش فروش ، به خودرا افزایش دهد درآمد کمتر می انجامد ، به همین دلیل ، شرکت موظف است قیمت را کاهش دهد تا بیشتر بفروشد
تعداد فروش
TR
تعداد فروش
TR
Aq-bq2 = TR
TR= cq
ادامه جدول 3-6 :
بازار رقابت کامل بازار فاقد رقابت کامل
درآمد متوسط (به معنای درآمد
حاصل از هر واحد که از طریق
محاسبه می شود) که قیمت بازار است. توجه کنید که دوباره منحنی تقاضا/ قیمت میباشد
کهAR قیمت است . چون قیمت
C است ، AR ، C می شود.
درآمد نهایی
دو ردیف آخر این جدول ، دو مفهوم مهم درآمد ، درآمد متوسط و درآمد نهایی را نشان می دهد . توجه داشته باشید که در شرایط بازار رقابت کامل ، درآمد نهایی و متوسط برابر قیمت بازار هستند. در حالیکه در بازار فاقد رقابت ، درآمد نهایی ، نمی تواند مساوی قیمت محصول باشد
کارکرد هزینه و تولید
هزینه ، به دو مورد زیر بستگی دارد
شرایط بازارعامل : قیمت عوامل تولید را تعیین می کند
تکنولوژی تولید : بهره وری عوامل تولید را مشخص می کند
به زبان ساده ، هزینه ارزش منابع اقتصادی به کاررفته در تولید است.
پیش از مطرح کردن فرضیات اقتصاد نئوکلاسیک درباره ارتباط تکنولوژیکی بین ورودی و خروجی، لازم است بدانیم:
عوامل تولید به دو دسته ثابت و متغیر تقسیم می شوند:
عوامل ثابت ، به عنوان آنچه در کوتاه مدت ثابت است : ظرفیت تولید (تعداد ماشین آلات ، فضای کارخانه ، …)
عوامل متغیر، ممکن است در کوتاه مدت تغییر یابند:نیروی کار و مواد
2فرضیه مختلف تکنولوژیکی وجود دارد که رابطه ورودی و خروجی را در کوتاه مدت حفظ می کند:
بازده ثابت عوامل متغیر: در صورتی که عوامل ثابت بدون تغییر بمانند و شما استفاده از عوامل متغیر را افزایش دهید ، تولید نهایی هر واحد اضافی عوامل متغیر ، ثابت خواهد بود ،
بازده نزولی عوامل متغیر : در صورتی که عوامل ثابت بدون تغییر بمانند و شما استفاده از عوامل متغیر را افزایش دهید ، تولید نهایی هر واحد اضافی عوامل متغیر کاهش می یابد
جدول4-6 بازده ثابت و بازده نزولی عوامل متغیر
بازده ثابت عامل متغیر(کارگر) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
عوامل متغیر تولید کل 0 100 200 300 400 500 600 700 800 900 1000 1100 1200 1300 1400 1500 1600
تولید نهایی 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100
بازده نزولی عامل نتغیر (کارگر) 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
عوامل متغیر تولید کل 0 30 86 164 260 370 490 616 744 870 990 1100 1196 1274 1330 1360 1360
تولید نهایی 0 30 56 78 96 110 120 126 128 126 120 110 96 78 56 30 0
منحنی های هزینه ، نتیجه مستقیم منحنی های تولیدهستند ، که رابطه سطح تولید و هزینه منابع را نشان می دهد.این منحنی ها در کادر 5-6 ترسیم شده اند
به طور مثال در کادر 5-6 زمانیکه 5 واحد نیروی کار ، به کار گرفته شوند، در فرض بازده ثابت ، تولید کل 500 واحد است.در حالی که در فرض بازده نزولی می باشد 370 واحد می باشد.
جدول 5-6 استخراج منحنی های هزینه از منحنی های تولید
بازده نزولی عوامل متغیر از دید اقتصادی
عامل متغیر تولید کل هزینهدستمزد هزینه دستمزد هزینه دستمزد
(نیروی کار) کل متوسط نهایی
0 0 0 – –
1 30 500 16.67 16.67
2 86 1000 11.63 8.93
3 164 1500 9.15 6.41
4 260 2000 7.69 5.21
5 370 2500 6.76 4.55
6 490 3000 6.12 4.17
7 616 3500 5.66 3.97
8 744 4000 5.38 3.91 9 870 4500 5.17 3.97 10 990 5000 5.05 4.17
11 1100 5500 5.00 4.55
12 1196 6000 5.02 5.21 13 1274 6500 5.10 6.41
14 1330 7000 5.26 8.93
15 1360 7500 5.51 16.67 16 1360 8000 5.88 –
بازده ثابت عوامل متغیر از دید حسابداری
عامل متغیر تولید کل هزینهدستمزد هزینه دستمزد هزینه دستمزد
(نیروی کار) کل متوسط نهایی
0 0 0 – – 1 100 500 5 5 2 200 1000 5 5 3 300 1500 5 5 4 400 2000 5 5 5 500 2500 5 5 6 600 3000 5 5 7 700 3500 5 5 8 800 4000 5 5 9 900 4500 5 5 10 1000 5000 5 5 11 1100 5500 5 5 12 1200 6000 5 5 13 1300 6500 5 5 14 1400 7000 5 5 15 1500 7500 5 5 16 1600 8000 5 5
تعادل شرکت و تجزیه و تحلیل بهای تمام شده
اقتصاددانان از مفهوم «تعادل شرکت» برای شناسایی سطح تولید مطلوب شرکت استفاده می کنند
برای تعیین این سطح تعادلی از یک معادله اقتصادی خاص استفاده می کنند:
در سطحِ حداکثر تولید ، درآمد نهایی باید مساوی هزینه نهایی باشد
MR=MC
اگر MR>MC باشد ، آنگاه یک واحد اضافی تولید سبب می شود ، درآمد بیشتر از هزینه افزایش یابد.
اگر MR<MCباشد ، شرکت در نقطه ای فراتر از سطح مطلوب تولید ، مشغول فعالیت است. در نتیجه ، یک کاهش در تولید ، سبب می شود هزینه کل بیشتر از درآمد کل افزایش یابد
حداکثر سازی سود فقط در حالت MC = MR رخ می دهد.
تولید Q
پوند
AR
MR=MC
(P-AC)=Q قسمت رنگی، سود کل را نشان می دهد
P
AC
AC
MC
MR
BEP1
Q*
BEP2
سود حداکثر
در شرایطی که MC=MRباشد
سود حداکثر
در شرایطی که MC=MRباشد
Q*
BEP1
BEP2
تولید Q
پوند
هزینه کل
درآمد کل
سود
شکل 3-6 مدل اقتصاد نئوکلاسیک رفتار تعادلی شرکت
شکل 3-6 حاوی 2 پنل است:
در پنل 1 نقطه سود حداکثر شرکت ، از طریق منحنی های درآمد و هزینه متوسط و نهایی بدست می آید (قسمت رنگی شکل)
پنل2 شبیه به پنل 1 است ، اما به جای ارزش متوسط ، از ارزش کل استفاده می کند.(مثلا درآمد کل)
تجزیه تحلیل بهای تمام شده : کاربرد حسابداری مدیریتیِ اقتصاد نئوکلاسیک
شکل 3-6 همان تجزیه و تحلیل بهای تمام شده می باشد.
تفاوت اساسی بین کاربرداقتصادی و حسابداری این مدل ، در به کارگیری منحنی خطی درآمد و هزینه می باشد که نشاندهنده فرض ما برموارد زیر می باشد:
سناریوی رقابت کامل منحنی خطی درآمد
بازده ثابت عوامل متغیر منحنی خطی هزینه
در مدل حسابداری مدیریت ، مشکل حداکثر سازی سود ، به علت زیر هرگز رخ نمی دهد:
قیمت ثابت ، که مستقل از تعداد فروش است.
بازده ثابت عوامل متغیر، نشاندهنده بی حدو مرز بودن پتانسیل شرکت برای کسب سود است.
این موضوع در شکل 4-6 ترسیم شده است.
هزینه ثابت
حاشیه ایمنی
درآمد کل
هزینه متغیر +هزینه ثابت =هزینه کل
هزینه متغیر
سود
شکل 4-6 نمایش گرافیکی ساختار تجزیه و تحلیل بهای تمام شده
BEP
سطح تولید
برنامه ریزی
شده
اصل اساسی تجزیه و تحلیل بهای تمام شده، طبقه بندی عناصر هزینه به ثابت و متغیر است.
هزینه ثابت مربوط به عوامل ثابت تولید است که در کوتاه مدت تغییر نمی یابند. فقط در صورت تغییراتِ ظرفیتِ تولید ، تغییر می یابند
تغییرات هزینه ثابت نشاندهنده حرکت تصمیمات بلندمدت به طرف تغییرات در ظرفیت تولید است.
در متون حسابداری این هزینه به عنوان «هزینه های ثابت پله ای» شناخته می شوند که در شکل 5-6 ترسیم شده است
طبقه بندی هزینه به ثابت و متغیر
شکل 5-6 هزینه ثابت و ظرفیت تولید
هزینه ثابت در سطح ظرفیت1
هزینه ثابت در سطح ظرفیت2
هزینه ثابت در سطح ظرفیت3
هزینه
تولید
تغییر ظرفیت 1
تغییر ظرفیت2
شکل 6-6 مدلسازی هزینه متغیر کل
V1
V2
TVC1= V1Q
TVC2=V2Q
بعد از توسعه تکنولوژیکی
TVC = VQ
TVC= هزینه متغیر کل
V= هزینه متغیر به ازای هر واحد محصول
q= سطح کمیت تولید
توجه : Vهم چنین به عنوان شیب منحنی TVC نشان داه شده است
تغییرات در هزینه متغیر به ازای هر واحد می تواند به دو علت رخ دهد:
تغییرات در قیمت منابع بازار : مثل قیمت مواد خام ، نرخ دستمزد
بهبود کاراییِ استفاده از منابع در فرایند تولید
تغییرات در هزینه متغیر ، از لحاظ تکنولوژیکی فقط در طولانی مدت ، در صورت لزومِ تغییر در ظرفیت و تکنولوژی ، حاصل خواهد شد
ترکیب : حاشیه فروش ، نقطه سر به سرایمنی ، حاشیه ایمنی
تجزیه و تحلیل بهای تمام شده بر مفهوم خاص سود حسابداری مبتنی است که ما آن را «حاشیه فروش» می نامیم
حشیه فروش ، مابه تفاوت فروش و هزینه متغیر است:
در شرایطی که : cحاشیه فروش
pقیمت هر واحد محصول
vهزینه متغیر هر واحد است
تجزیه تحلیل بهای تمام شده در حسابداری مدیریت در خصوص موارد زیر به کار می رود:
تعیین نقطه سر به سر
برآورد سود در سطحی از تولید نسبت به فروش پیش بینی شده
برآورد حاشیه ایمنی
برآورد سطح فروش به نسبت تولید مورد نیاز برای دستیابی به سود پیش بینی شده
مثال 1-6 راه های استفاده از تجزیه و تحلیل بهای تمام شده را نشان می دهد:
اطلاعات زیر از کارت هزینه استاندارد محصول EXEبدست آمده است :
مواد مستقیم A : 10 واحد × 5 پوند به ازای هر واحد
مواد مستقیم B :2 واحد × 15 پوند به ازای هر واحد
دستمزد مستقیم : 3 ساعت × 10 پوند به ازای هر ساعت
سربار متغیر : هزینه های اضافه بر ساعت دستمزد مستقیم × 5 دلار به ازای هر ساعت
هزینه ثابت کل برای دوره بعد : 18000 پوند
قیمت هدف برای هر محصول : 200 پوند
تجزیه تحلیل را با محاسبه حاشیه فروش هر محصول آغاز میکنیم:
مواد مستقیم :
A – 10 واحد × 5 پوند به ازای هر واحد 50
– B 2 واحد × 15 پوند به ازای هر واحد 30
دستمزد مستقیم – 3 ساعت × 10 پوند به ازای هر ساعت 30
سربار مستقیم – 3ساعت × 5 دلار به ازای هر ساعت 15
جمع 125
قیمت 200
حاشیه فروش 75
حاشیه فروش 75 پوند به ازای هر واحد یعنی هر واحد فروش می تواند 75 پوند جهت پوشش هزینه ثابت ایجاد کرده و از آن به بعد سود خالص ایجاد می کند
زمانیکه این حاشیه فروش به عنوان درصدی از قیمت تعریف شود ، نسبت حاشیه فروش به میزان فروش یا نسبت نامیده می شود.
نقطه سر به سر به معنای مقدار فروش مورد نیاز برای پوشش هزینه های ثابت است و از فرمول زیر بدست می آید:
در مثال ما:
برای به دست آوردن تعدادی که باید فروخته شود تا به سود پیش بینی شده دست یابیم، از فرمول زیر استفاده می کنیم:
در مثال ما :
= حجم فروش برای سود پیش بینی شده
و اگر حجم فروش به جای تعداد برآورد شود ،آن گاه فرمول شک زیر را به خود می گیرد:
نقش مدل اقتصاد نئوکلاسیک و حسابداری مدیریتِ برگرفته از تجزیه تحلیل بهای تمام شده در ایجاد نظامِ سازمانیِ مکانیکی ، بسیار عمیق و ریشه ای است.
یکی از مهمترین ویژگی های ساختار سازمانیِ مکانیکی ، مرکزیت سود به عنوان مهمترین هدف شرکت است.
معیار اصلی مدیران برای تصمیم گیری در این سازمان ها ، اثرات سود حاصل از گزینه های مختلف تصمیم گیری است
نظریه اقتصاد نئوکلاسیک شرکت و حسابداری مدیریت برگرفته از تجزیه و تحلیل بهای تمام شده ، به نهادینه کردن انگیزه سود در درون ساختار این سازمان ها کمک می کنند.
تجزیه و تحلیل عوامل محدود کننده
کمبود منابع یک واقعیت کلی است : ما منابع کافی برای انجامِ هرآنچه که نیاز است را نداریم
این تجزیه و تحلیل ایجاب می کند که تصمیمات تولید در چارچوب تنگناهای عوامل محدود کننده (دسترسی محدود به مواد خام ، ساعات ککار با دستگاه و…) گرفته شوند
موضوع اصلی این تجزیه و تحلیل ، محاسبه حاشیه فروش هر عامل محدود کننده است. در مثال 2-6 این موضوع توضیح داده می شود
مثال 2-6 : حاشیه فروش حاصل از هر عامل محدود کننده
X Y
A حاشیه فروش به ازای هر واحد 13500 18800
B ساعت کار کارگران 1/50 2/50
حاشیه فروش به ازای هر ساعت کار9000 7520
همانطور که می بینید ، حاشیه فروش Y از X است . بنابراین باید در تصمیمات در اولویت قرار گیرد. اما از نظر ساعت کار کارگران ، X از Y سودآورتر است.یعنی ساعات کار کارگر یک منبع کمیاب است . به همین دلیل با محدودیت امکان تولیدِ هر دو کالا ، تولید سود آوری بیشتری دارد
حد اکثر سازی سود در بلند مدت : بودجه بندی سرمایه
تا کنون با بحث در مورد تصمیم گیری های کوتاه مدت دریافتیم که این تصمیم گیری است ، که سطح تولید را در ظرفیت مفروض ، تعیین می نماید
ظرفیت تولید که اغلب به عنوان حداکثر تعداد دستگاه یا ساعات کار کارگرانِ منطبق باظرفیت موجود تعریف می شود، محدودیتی برای تصمیمات کوتاه مدت به حساب می آید
تصمیم گیری بلند مدت ، با توسعه ظرفیت از نظر تکنولوژی و دارایی ثابت جدید مرتبط است.
این نوع تصمیم شامل تصمیمات در مورد تغییر مسیرِ تولیدِ شرکت ، آماده سازی شرکت برای تولید بیشتر و کسب سود بیشتر از چرخه های تولیدِ متوالیِ کوتاه مدت است.
در ادبیات حسابداری مدیریت ، تصمیم برای سرمایه گذاری در ازایش ظرفیت تولید شرکت ، معمولاً به عنوان «تصمیمات بودجه بندی سرمایه ای»شناخته می شود
جان مینارد کینز در سال 1936 ، نخستین کسی است که نظریه اقتصاد را با عنوان چگونگی تصمیم گیری شرکت ها در مورد هزینه های سرمایه گذاری ارائه کرده است . که روش های معروف بودجه بندی سرمایه از آن گرفته شده است :
کینز :
«زمانیکه فردی ، یک دارایی سرمایه ای را خریداری می کند ، به همراه آن حق دریافت بازده آتی که انتظار می رود از محل فروش کالا ، در طول عمر مفید دارای ، پس از کسرهزینه های جاری حاصل شود را نیز ، خریداری می کند.این مجموعه اقساط سالانه Q1,Q2,…Qn را می توان ، بازده آتی سرمایه گذاری نامید»
در اصطلاحات حسابداری ، این مجموعه اقساط سالانه یا بازده آتی سرمایه گذاری را «جریانات نقدی خالص آتی » شناخته می شود.
نظریه اقتصاد کینزی در مورد سرمایه گذاری بر 3 مفهوم مرتبط باهم ، مبتنی است:
ارزش فعلی بازده آتی
کارایی نهایی سرمایه
هزینه سرمایه
ارزش فعلی جریان نقدی آتی
«ارزش خالص فعلی» معیاری برای تصمیم گیری و سرمایه گذاری است و فقط در صورتیکه مثبت باشد ، در طولانی مدت سودآور خواهد بود.
ارزش فعلی مبالغ آینده که می بایست در nسال از الان به بعد دریافت شود ، زمانیکه هزینه سرمایه به ازای هر سال k باشد ، از نظر ریاضی به صورت زیر تعریف می شود:
شکل 9-6 معیارِ ارزش خالص فعلی تصمیم گیری
کارایی نهایی سرمایه
کارایی نهایی سرمایه در حسابداری مدیریت به عنوان نرخ بازده داخلی ترجمه می شود.
معیار تصمیم گیری مرتبط با نرخ بازده داخلی و یا کارایی نهایی سرمایه ، این است که هزینه سرمایه باید کوچکتر از نرخ بازده داخلی باشد تا سرمایه گذاری سودآور شود.
بر اساس نظریه کینز ، وقتی هزینه سرمایه برابر کارایی نهایی سرمایه باشد ، شرکت در تعادل طولانی مدت است.
هزینه سرمایه
هزینه سرمایه ، هزینه فرصت از دست رفته سرمایه می باشد.
نرخی است که به وسیله آن جریانات خالص نقدی را کاهش می دهیم تا به ارزش خالص فعلی سرمایه گذاری دست یابیم.
از پیچیدگی های هزینه سرمایه این است که :
سرمایه متشکل از منابع مختلفی باشد
برای مثال ، یک پروژه سرمایه گذاری از دو بخش ، یکی حقوق صاحبان سهام و دیگری سرمایه قرضی تامین مالی شود
2. ساختار یا اهرم سرمایه .اهرم به معنای نسبت یا درصدی از سرمایه قرضی است که شرکت باید در مقابل حقوق صاحبان سهام حفظ کند.
مثال 3-6هزینه سرمایه و ساختار سرمایه
برآورد هزینه سرمایه در ابتدا شامل برآورد هزینه عناصر سرمایه و سپس شامل برآورد میانگین وزنی هزینه سرمایه می شود:
شرکت تولیدی xyz :
سرمایه گذاری 50 میلییون پوند : 10 میلیون تامین مالی داخلی ،
تامین مالی خارجی شامل :
نشر اوراق قرضه با نرخ بهره سالانه 11 درصد
سهام ممتاز با 11.5 درصد سود سهمی
سهام عادی به ارزش اسمی 1 پوند و به قیمت 5 پوند فروخته خواهد شد.
سود سهمی در ابتدا 30 پنس با نرخ رشد سالانه 8 درصد
نرخ مالیات 40درصد
مدیریت پروژه را به روش های زیر تامین مالی میکند :
درآمد انباشته : 10 میلیون
سهام عادی جدید : 15 میلیون
سهام ممتاز : 5 میلیون
اوراق قرضه : 20 میلیون
– هزینه سرمایه اوراق قرضه
= هزینه بدهی پس از کسر مالیات
در شرایطی که : kb نرخ بهره است
t نرخ مالیات می باشد
در مثال ما :
هزینه سرمایه سهام ممتاز
برخلاف سرمایه قرضی ، سود سهام ممتاز هزینه مالیاتی قابل کسر نیست و تحت تاثیر مالیات قرار نمی گیرد در نتیجه در مثال ما 11.5 درصد مستقیما به عنوان عنصر هزینه سرمایه سهام ممتاز پروژه تلقی می شود
هزینه سرمایه سهام عادی
براساس مدل رشد سود سهام ، هزینه حقوق صاحبان سهام به صورت زیر محاسبه می شود:
= حقوق صاحبان سهام
در شرایط: d1 سود مورد انتظار د پایان سال اول
p0قیمت سهام منتشره
g نرخ رشد سود fهزینه انتشار اوراق بهادار به عنوان درصدی از قیمت سهام منتشره ، باشند
در مثال ما :
هزینه عایدی های انباشته
درآمد انباشته ، سود های تقسیم نشده شرکت هستند و از طریق فرمول زیر به دست می آید:
= هزینه درآمد انباشته
و در مثال ما :
بنابر اطلاعات مثال ، 4 منبع سرمایه باید با هم ترکیب شوند تا شکلی کاربردی به سرمایه کل جهت انجام پروژه بخشند. در نتیجه میانگین وزنی به صورت زیر محاسبه می شود:
WACC=14×20% +14.67×30%+11.50×10%+46.60×40%=10.99%
مدلسازی اقتصادی شرکت
اقتصاد نئوکلاسیک ، سهم چشمگیری در ساخت سبک های سازمانی مکانیکی داشته است.
سازمان ها به عنوان ماشین هایی تلقی می شوند که اهداف و پارامترهای وظیفه ایِ مشخصی رفتارشان را کنترل می کند.
این تلاش ها جهت قابل برنامه سازی اهداف و محدودیت ها و متغیر در سازمان صورت گرفته اند.تا مدیران بتوانند به نحو موثری به آنها رسیدگی کنند.
اقتصاد نئوکلاسیک و اصول آن در مدلسازی حسابداری مدیریت شرکت شامل مجموعه ای از پارامترها می شود :
تمایز بین سناریوهای تصمیم گیری بلندمدت و کوتاه مدت
اهداف بلند مدت و کوتاه مدت مشخصی برای موسسات بازرگانی طراحی شده اند
مجموعه معیارهای تصمیم گیری به عنوان راهنمایی برای تصمیمات سرمایه گذاری می باشند
رابطه بین سناریوهای تصمیم گیری کوتاه مدت و بلندمدت
مجموعه معیار های تصمیم گیری به عنوان راهنمایی برای تصیمات کوتاه مدت محسوب می شوند
اقتصاد نئوکلاسیک موسسات اقتصادی را به عنوان ماشین های اقتصادی با هدف تخصصی نهایی حداکثرسازی ثروت سهامداران تلقی می کند ساختار این ماشین در شکل 10-6 نشان داده شده است.
در نتیجه نقش اصلی اقتصاد نئوکلاسیک در حسابداری مدیریت ، فراهم کردن مبنایی نظری است که ما بر اساس آن ابزار تصمیم گیری بلندمدت و کوتاه مدت را برای اطمینان از دستیابیِ شرکت به اهداف از پیش تعیین شده حداکثر سازی سود را ایجاد کردیم.
هدف بلندمدت شرکت : حداکثرسازی ثروت سهامداران
شرایط بازار مالی
جریانات خالص نقدی بلندمدت
هزینه سرمایه:
هزینه حقوق صاحبان سهام
هزینه سرمایه قرضی
میانگین وزنی هزینه سرمایه
کارایی نهایی سرمایه
نرخ بازده داخلی
تصمیمات سرمایه گذاری :
نرخ بازده داخلی > هزینه سرمایه
ارزش خالص فعلی مثبت
شرایط بازار عامل
درخواست منابع برای تولید
محدودیت منابع
محدودیت تصمیم گیری
شرایط بازار محصول
قیمت عامل
هزینه های تولید:
هزینه کل
هزینه نهایی
هرینه متوسط
هزینه متغیر
هزینه ثابت
تصمیمات تولید کوتاه بر موارد زیر مبتنی هستند:
قانون MR=MC
حاشیه فروش به عامل محدودکننده
نقطه سر به سرو غیره
تقاضای بازار ، قیمت ها و درآمدها:
درآمد کل
درآمد نهایی
درآمد متوسط
سودآوری کوتاه مدت شرکت
ظرفیت تولید کوتاه مدت شامل : تکنولوژی
تئوری اقتصاد نئوکلاسیک شرکت
تئوری اقتصاد کینزی در باره سرمایه گذاری
سوالات
ازنظر ریشه های تحولی ، چگونه بین هزینه یابی کالا و تجزیه تحلیل بهای تمام شده تفاوت قائل می شوید؟
هزینه یابی کالا درجنبش مدیریت علمی ریشه دارد. این روش حاصل کارتجربی بوده و از هیچ مدل پیچیده ریاضی یا اقتصادی استفاده نمی کنند. برخلاف آن روش تجزیه و تحلیل بهای تمام شده، چارچوب اقتصادی و ریاضی خاصی را به کار می برد.
2. ویژگی های تشکیل دهنده مدل اقتصاد نئوکلاسیک شرکت کدام اند؟
حد اکثر سازی سود ، هدف اصلی موسسات می باشد.
کارکرد درآمد
کارکرد هزینه
ابزار ریاضیِ تحلیلِ نهایی برای تعیین نقطه بهینه
مجموعه ای از قوانین و طرح ها برای تعیین تعادل شرکت
3-تفاوت بین مفهوم اقتصادی و مفهوم مرسوم حسابداری سود چیست؟
بنابر نظریات اقتصادی ِ نئوکلاسیک ، منابع اقتصادی در 4 نوع اصلی طبقه بندی می شوند که معمولاً به عنوان عوامل تولید شناخته می شوند:
زمین
نیروی کار
سرمایه
کارآفرینی
هزینه، ارزشِ بازارِ تمامیِ این منابع ، بعلاوه هزینه کارآفرینی که در تولید و خدمات صرف شده است، می باشد.هر گونه مازادِ درآمد بر این هزینه ها ، سود اقتصادی نامیده می شود که در محاسبه حسابداریِ سود هزینه کارآفرینی منظور نمی شود.
4. فرضِ شرایط بازار رقابت کامل و بازار فاقد رقابت چگونه بر شکل منحنی های درآمد کل ، متوسط و نهایی تاثیر می گذارد؟
در بازار رقابت کامل: منحنی درآمد کل به صورت خط مستقیم با شیب صعودی می شود.درآمد نهایی و متوسط مساوی قیمتِ بازار می شوند
در بازار فاقد رقابت :درآمد کل منحنی غیر خطی است که نشان می دهد پس از یک سطح مشخص ، افزایش فروش به درآمد کمتر می انجامد شرکت باید با کاهش قیمت فروش خود را بیشتر کند
درآمد نهایی و متوسط نمی توانند مساوی قیمت باشند
5. فرضیات مختلف تکنولوژیکی تولید ، که بر اساس آن می توانیم رابطه بین ورودی و خروجیِ عاملِ متغیر را نگه داریم، کدام اند؟
بازده ثابت عوامل متغیر: در صورتی که عوامل ثابت بدون تغییر بمانند و شما استفاده از عوامل متغیر را افزایش دهید ، تولید نهایی هر واحد اضافی عوامل متغیر ، ثابت خواهد بود ،
بازده نزولی عوامل متغیر : در صورتی که عوامل ثابت بدون تغییر بمانند و شما استفاده از عوامل متغیر را افزایش دهید ، تولید نهایی هر واحد اضافی عوامل متغیر کاهش می یابد
6- فرضیات مختلف تکنولوژیکی تولید ، چگونه بر منحنی های هزینه تاثیر می گذارد؟
منحنی های هزینه ، نتیجه مستقیم منحنی های تولید هستند که رابطه ، سطح تولید و هزینه منابع را نشان می دهد. این رابطه در نمودارهای جدول 5-6 نشان داده شده است
7-قانون اقتصادی که شرکت براساس آن در کوتاه مدت ، سود خود را به حداکثر می ساند را توضیح دهید؟
شرکت فقط در حالت MC = MR می تواند سود خود را به حداکثر برساند.
شکل 3-6
8- مدل اقتصاد خرد نئوکلاسیک رفتار تعادلی شرکت را توضیح دهید . تجزیه تحلیل بهای تمام شده در حسابداری مدیریت چقدر به این مدل اقتصادی شباهت دارد؟
اقتصاددانان از مفهوم «تعادل شرکت» برای شناسایی سطحی از تولید استفاده می کنند که شرکت میتواند درآن سطح سود خود را به حداکثر برساند. اگر MR>MC باشد ، آنگاه یک واحد اضافی تولید سبب می شود ، درآمد بیشتر از هزینه افزایش یابد.
اگر MR<MC باشد، یک کاهش در تولید ، سبب می شود هزینه کل بیشتر از درآمد کل افزایش یابد. شرکت فقط در حالتMR=MC به سود حداکثر و وضعیت تعادل طولانی مدت می رسد.
اقتباس حسابداری مدیریتی ِ مدل نئو کلاسیک اقتصادی همان تجزیه و تحلیل بهای تمام شده است
9- هزینه متغیر و ثابت را در رابطه با عوامل متغیر و ثابت تولید را با هم مقایسه کنید.
هزینه ثابت مربوط به عوامل ثابت تولید است که در کوتاه مدت تغییر نمی یابند. فقط در صورت تغییراتِ ظرفیتِ تولید ، تغییر می یابند. تغییرات هزینه ثابت نشاندهنده حرکت تصمیمات بلندمدت به طرف تغییرات در ظرفیت تولید است..
تغییرات در هزینه متغیر به ازای هر واحد می تواند به دو علت رخ دهد:
تغییرات در قیمت منابع بازار : مثل قیمت مواد خام ، نرخ دستمزد
بهبود کاراییِ استفاده از منابع در فرایند تولید
تغییرات در هزینه متغیر ، از لحاظ تکنولوژیکی فقط در طولانی مدت ، در صورت لزومِ تغییر در ظرفیت و تکنولوژی ، حاصل خواهد شد
10-تفاوت بین سناریو های تصمیم گیری بلند مدت و کوتاه مدت چیست؟ کدام شاخه از اقتصاد نئو کلاسیک به هر یک از این سناریو ها مربوط است؟
در مورد تصمیم گیری های کوتاه مدت دریافتیم که این تصمیم گیری است ، که سطح تولید را در ظرفیت مفروض ، تعیین می نمایدظرفیت تولید که اغلب به عنوان حداکثر تعداد دستگاه یا ساعات کار کارگرانِ منطبق باظرفیت موجود تعریف می شود، محدودیتی برای تصمیمات کوتاه مدت به حساب می آید
تصمیم گیری بلند مدت ، با توسعه ظرفیت از نظر تکنولوژی و دارایی ثابت جدید مرتبط است. این نوع تصمیم شامل تصمیمات در مورد تغییر مسیرِ تولیدِ شرکت ، آماده سازی شرکت برای تولید بیشتر و کسب سود بیشتر از چرخه های تولیدِ متوالیِ کوتاه مدت است.
نظریه اقتصاد خرد رفتار شرکت برای تصمیم گیری های کوتاه مدت و نظریه اقتصاد کینزی(بودجه بندی سرمایه) تصمیم گیری بلند مدت
14 – مفاهیم اصلی تئوری سرمایه گذاری کینزی را بر شمرید .
نظریه اقتصاد کینزی در مورد سرمایه گذاری بر 3 مفهوم مرتبط باهم ، مبتنی است:
ارزش فعلی بازده آتی
کارایی نهایی سرمایه
هزینه سرمایه
15-توضیح دهید ، زمانیکه یک پروژه سرمایه گذاری از طریق منابع چندگانه سرمایه تامین مالی می شود ، چگونه هزینه سرمایه محاسبه می شود ؟
در این حالت ، اول به محاسبه عناصر هزینه و سپس به برآورد میانگین وزنی هزینه سرمایه می پردازیم.(مثال 3-6)
16- درباره نقش اقتصاد نئوکلاسیک در تشکیل ساختار های سازمان های مکانیکی بحث کنید.
اقتصاد نئوکلاسیک ، سهم چشمگیری در ساخت سبک های سازمانی مکانیکی داشته است.سازمان ها به عنوان ماشین هایی تلقی می شوند که اهداف و پارامترها ی وظیفه ایِ مشخصی رفتارشان را کنترل می کند.
این تلاش ها جهت قابل برناریزی سازی اهداف و محدودیت ها و متغیر در این سازمان ها صورت گرفته اند.تا مدیران بتوانند به نحو موثری به آنها رسیدگی کنند.
پایان