بسم الله الرحمن الرحیم
مخاطرات طبیعی
مخاطرات طبیعی چیست؟
برای اینکه بامخاطرات طبیعی اشتاشویم.ابتدا لازم است که اسامی انها رابیان کنیم
.بابراین،زلزله،اتشفشان،سیل،بهمن برف یاسنگ،صاعقه،خشکسالی،طوفان،تگرگ،امواج شدیددریایی(سونامی)ها وهجوم ملخ هاوبسیاری ازقبیل را میتوانیم نام ببریم.گاهی انواع مخاطرات طبیعی راتاحدود40 موردنیز ذکر میکنندکه بسیاری ازانها درایران نبزاتفاق می افتد.یکی ازراه های دسته مخاطرات طبیعی ازنظرعلمی ،ان است که منشاشکل گیری این حوادث رادرنظربگیریم.
مخاطرات طبیعی را باتوجه به منشا به دودسته تقسیم میکنند:
الف)مخاطراتی که منشا درونی دارد.مثل:زلزله واتشفشان
ب)مخاطراتی که منشابیرونی دارد.مثل:سیل وصاعقه…..
مخاطرات طبیعی رابا توجه به دخالت انسان به دودسته تقسیم میکنیم:
الف)مخاطراتی که انسان درایجاد ان نقش داردمثل سیل
ب) الف)مخاطراتی که انسان درایجاد ان نقش ندارندمثل اتشفشان
علت وقوع زلزله چیست؟
درون زمین مواد به صورت مذاب قراردارندودمای انها بسیارزیاداست.میدانید که پوسته یزمین یکپارچی نیست؛
بلکه درمحل های معینی گسستگی دارد.درزیراین صفحات ناپیوسته ،ماده سازندهی پوسته ی زمین،حالات پلاستیک داشته
وتااندازه ای خمیرماننداست.صفحات مزبور ساکن نیستند؛بلکه روی ماده ی خمیرمانند زیرین حرکت می کننداین صفحات سه نوع حرکت دارند:
یا ازهم دور میشوند
یا به هم نزدیک میشوند
ویا درامتدادهم میلغزند
پوسته
هسته
جبه
مرز تشکیل دهنده ی پوستهی زمین
صفحات
پوسته ی قاره ها یک پارچه نیستند:بلکه دربخش های مختلف دچارشکستگی هستندکه محل انها راگسل
می نامند.زلزله زمانی اتفاق میافتدکه سنگ های ناحیه ای از پوستهی زمین،مقاومت
خودرادربرابرنیروهایی که ازدرون زمین به انها وارد می اید،ازدست میدهنه وبه طورناگهانی می
شکنندوانرژی زیادی ازاد میشود.
ازطرف دیگر تجزیه ی موادپرتوزا ماننداورانیوم درداخل زمین سبب تجمع انرژی درزمین میشود که گاهی
درمحل تماس دوپوسته یا گسل ها،انرژی جمع شده ،امکان ازادشدن می یابد.
دراثراین واقعه ،پوسته ی زمین به صورت موجی شکل بالا وپایین میرود.هرچه سرعت وشدت این امواج بیشترباشد خرابی وویرانی ناشی ازان نیز بیشتر خواهد بود.عمق این انفجارزیر زمینی نیزبه میزان ویرانی حاصله تاثیرمی گذارد؛یعنی هرچه عمق کانونب زلزله کمترباشد،شدت ویرانی بیشترمیشودوهرچه از مرکز زلزله دورتر
شویم از قدرت تخریب ان کاسته میشود.
برای اندازه گیری میزان خسارت زلزله ازمرکالی وریشتر واحد اندازه گیری شدت استفاده میکنیم
پراکندگی زلزله درسطح کره ی زمین
مهم ترین مناطق زلزله خیز درجهان عبارتند از:
1)کمربند کوهستانی الپ–هیمالیا،:جایی که پوسته ی تشکیل دهندهی اسیا –اروپا به پوسته تشکیل دهنده ی قاره ی افریقا
وهند برخوردمیکند.
2)کمربند اطراف اقیانوس ارام؛یعنی محلی که پوسته کف اقیانوس ارام به پوسته قاره ی اسیا—اروپا،امریکای جنوبی،استرالیا وامریکا ی شمالی برخورد می کند.
3)کمربند میانی اقیانوس اطلس؛یعنی جایی که پوسته ی اقیانوس اطلس درحال گسترش است .
علایم پیش بینی زلزله
1)کاهش لرزش های کوچک زمین درمحل های مستعد زلزله:زمین درحال لرزش است این لرزش ها فقط توسط دستگاه های حساس لرزه نگار ثبت میشود.درزمانی که این لرزه ها متوقف شود،امکان تجمع انرژی بیشترشده وممکن است دراثرتخلیه ی یکباره ی این انرژی ،لرزش شدیدتری،رخ دهد.
2)تغییردرسطح اب های زیرزمینی:دراثرتغییردماوفشار لایه های زیرین،ممکن است سطح اب زیرزمینی(شامل چاه ها،چشمه هاوقنات ها)بالا وپایین برود به نشانه هی از وقوع احتمالی زلزله است
3)بیشترشدن فاصله بین پوسته ی زمین درمحل شکستگی ها وگسل ها:اندازه گیری فاصله بین شکستگی ها ی پوسته ی زمین به وسیله ی دستگاه های دقیق ویاکنترل محل گسل ها با استفاده ازعکس های هوایی وماهواره ای ،راه دیگری برای پیش بینی احتمالی وقوع زلزله است.
پس از وقوع زلزله اتش سوزی،انفجارلوله های گاز ،لغزش های زمین وپس اززلزله ها شکل میگیرد.
ارگ بم قبل از وقوع زلزله
ارگ بم بعد از وقوع زلزله
سیل چیست؟
رودها علاوه بر تامین نیاز ما به اب،یعنی مهم ترین عنصرحیاتی،باحمل ورسوب گذاری ابرفت ها ،خاک های حاصل خیز
کشاورزی را برای مردم فراهم می اورند واز سوی دیگرحمل ونقل رارونق می بخشند،اما چراممکن است رودها سبب ایجاد
سیل شوندویک مخاطره ی طبیعس راایجاد کنند.
سیل رودخانه ای جریان بسیار شدیداب را گویند که خارج از بستراصلی رودخانه باسرعت حرکت میکند وبه دلیل نیرویی
فراوان هرانچه درمسیرش قراردارد راباخود میبرد.بنابراین،وقتی سیل جاری میشود وگل ولای ان همه چیزرا مدفون میکند
هرچه درسرراه دارد،ویران میسازد.
پراکندگی جغرافیایی سیل وعلل وقوع آن
سیل درتمام نقاط کرهی زمین ممکن است رخ دهد،به خصوص درمسیررودها ومجاری موقتی عبوراب.اما انچه اهمیت دارد ان است که درسال های اخیراحتمال وقوع سیل بیشترشده است.علل اصلی وقوع سیل ریزش باران های شدیدوطولانی ،ذوب ناگهانی برف ارتفاعات دراثرگرمای زودرس هواست.تخلیه یاب ذخیره شده درپشت سددراثرخراب شدن ان نیز می تواند سیل بوجود اورد.
جغرافیدانان یکی ازعلل مهم وقوع سیل را قطع درختان ونابودی جنگل ها میدانند.همچنین کندن بوته ها وچرای بی رویه ی دام ها درمراتع میتواند ازعلل وقوع سیل باشد.البته این هاعللی هستند که وقوع سیل راتشدید میکنند.
کشور ونگلادش ازجمله مناطقی است همه ساله شاهد وقوع سیل میباشدوبسته به شدت سیل ،باخسارت های جانی ومالی زیادی روبه رومیشوند.علت وقوع سیل دربنگلادش نیزریزش باران های موسمی ئقرارگرفتن این کشوربرروی دلتای رودهای گنگ وبراهماپوتراست.
علل وقوع سیل
بارندگی :شدید وکوتاه:درمناطق خشک ذوب برف:گرمای زوددرس ارام وطولانی:درمناطق مرطوب ذوب برف دریاچه قلل اتشفشان دراثرشروع فعالیت
درصورتی که بخواهیم یک منطقه راازنظرامکان وقوع یاعدم وقوع سیل برسی کنیم باید به این نکات توجه کنیم
1)وضعیت پوشش گیاهی درحوضه ابخیز:پوشش گیاهی باعث حفاظت خاک ومانع ازحرکت سریع اب درزمین میشود
واب رابه داخل زمین نفوذ میدهد.
2)جنس خاک هادر حوضه ابخیز:جنس خاک ها ازنظرسرعت نفوذ اب درانها ومقدارابی که میتوانندنگهداری کنند.
3)شیب دامنه ها درحوضه اب خیز:شیب دامنه درسرعت حرکت اب اهمیت دارد.هرچه شیب کمترباشد،سرعت حرکت اب نیز کمتراست.
4)وضعیت شبکه ابراهه درحوضه ابخیز:شبکه ابراهه پرتراکم امکان انتقال اب بیشتری رافراهم میکند درحالی که شبکه کم تراکم بیشتر اب ها رادرزمین نفوذ میدهد.
بهمن چیست؟
فبهمن،سقوط ناگهانی موادازروی دامنه ها به سمت پاین است وممکن است این مواد برف یا قطعات سنگ ویامخلوطی ازهردوباشد.
علل سقوط بهمن
1:نیروی جاذبه ی زمین
2:وزن مواد روی دامنه
3:استفاده نادرست از محیط طبیعی
درچه مناطقی خطر سقوط بهمن وجوددارد؟
در تمام مناطق کوهستانی به خصوص مناطقی که شیب دامنه ها زیاد باشد وهمچنین دامنه هایی که فاقد پوشش گیاهی باشند،احتمام سقوط بهمن وجود دارد .درکشورما،جاده هایی که کوهستان ها راقطع میکننه مانند جاده هرازوچالوس دررشته کوه البرزوچارمحال بختیاری درزاگرس محل هایی هستند که همیشه احتمال بهمن وجود دارد.در زمستان،سقوط بهمن برف ودرفصل بهاروپاییز ریزش خرده سنگ موجب بسته شدن جاده های ارتباطی می شود .گاهی به هنگام زمستان برخی از راننده گان بی اطلاع بابه صدادراوردن بوق اتومبیل در کوهستان ها باعث می شوند که دردامنه های حساس امکان سقوط بهمن فراهم شود؛زیرا انعکاس صدادرکوهستان ها باعث تحریک مواد روی دامنه ها می شود.
خشکسالی چیست؟
کاهش ریزش های جوی موردانتظار دریکسال نیست به میانگین بارندگی دردراز مدت دریک منطقه راخشکسالی می گویند.خشکسالی درهر نوع اقلیمی اعم ازخشک تا مرطوب حاره ی وحتی مناطق نزدیک قطب نیز ممکن است رخ بدهد.
با گذشتن هریک ساعت شانس زنده ماندن زیربهمن نصف می شود .ب
با ساعات اول شانس نده ماندن شخص بهمن زده حدود 45 درصد است.درساعات چهارم به ده درصدمیرسد .لازم به ذکر است ازهمان لحظات اول در اثرضربه وفشار بهن واصابت به صخره ،جان خود را ازدست می دهند.هنگام گرفتار شدن دربهمن باپرش ردن وشنا سعی کنیم روی سطح بهمن باقی بمانیم.
نقشه مناطق خشک
پیامد های خشکسالی
خشکسالی اثرا ت قابل ملاحظه ای برزندگی موجودات یک ناحیه دارد .این اثرات به خوصوص در مناطق خشک ونیمه خشک ،یعنی مناطقی که افزایش خشکی هوا منجربه افزایش تبخیر از خاک می شود زیاد تر است ،ورشد گیاها ن با مشکلات زیادی روبه رو می گرد د.از بین رفتن پوشش گیاهی باعث شدن فرسایش خاک میشود وخاک فرسا یش یافته به وسیله باد باعث الودگی اب های باقی مانده میشود که حیات موجودات
زنده رابه خطر می اندازد..
خشکسالی هم چنین مشکلاتی ازاین قبیل را به وجود می اورند
مردم برای مصرف اب وبهداشت وشست وشو دچارمشکل میشوند
خاک های رسی ترک بر میدارند وبخشی ازخاک مرغوب به وسیله ی باد ازدست میرود .
میزان تولیدات محصولات کشاورزی ودرنتیجه غذا به شدت کاهش میابد.
ذخایراب سدها ودرنتیجه تولید برق کاهش میابد وممکن است اب جیره بندی شود.
خشکی زیاد ممکن است موجب بروز اتش سوزی در جنگل هاشود.
دید انسان باید فراتر از میدان تلاشش باشد وگرنه بهشت به چه دردی میخورد(رابرت براونینگ) پایان