عنوان:
مباحث پیشرفته در مدیریت ریسک
2
حوزه های در حال تغییر درمدیریت ریسک پویایی بازار بیمه پیش بینی خسارت تجزیه و تحلیل مالی در تصمیمات مدیریت ریسک سایر ابزارهای مدیریت ریسک
سرفصل مطالب
مقدمه
شغل یک مدیر ریسک بیش از یک امر ساده خرید بیمه نامه است . مدیر ریسک باید موارد در معرض خسارت شرکت را شناسایی ، تجزیه و تحلیل و ترکیبی از روش های اداره ریسک را انتخاب و اجرا نماید و سپس موفقیت برنامه مدیریت ریسک را پایش و نظارت کند.
عناوین مورد بحث شامل حوزه های در حال تغییر مدیریت ریسک ، پویایی بازارهای بیمه ، پیش بینی خسارت ، تجزیه و تحلیل مالی در تصمیم های مدیریت ریسک و کاربرد چند ابزار مدیریت ریسک است.
حوزه های در حال تغییر در مدیریت ریسک
در گذشته ، مدیریت ریسک به طور سنتی به حوزه موارد در معرض خسارت خاصی شامل ریسک های اموال، مسئولیت و اشخاص محدود می گشت. گرایش جالبی در دهه 1990 پدیدار شد که بسیاری از شرکت ها دامنه حوزه مدیریت ریسک را به سوی ریسک های سوداگرانه مالی گسترش داد. به تازگی برخی شرکت ها گامی فراتر گذاشته و برنامه های مدیریت ریسک خود را به گونه ای توسعه داده اند که شامل همه ریسک هایی که سازمان با آن روبرو است ، می گردد.
مدیریت ریسک مالی Financial Risk Management ))
مدیریت ریسک مالی عبارت است از شناسایی ، تجزیه وتحلیل و اداره ریسک های مالی سوداگرانه. این ریسک ها شامل موارد زیر می باشد:
ریسک نوسان قیمت کالا ها
ریسک نوسان نرخ بهره
ریسک نوسان نرخ ارز
ریسک نوسان قیمت کالاها
ریسک نوسان قیمت کالاها ، ریسک از دست دادن پول یا زیان مالی هنگام تغییر قیمت کالا است.
ریسک نرخ بهره
موسسات مالی به طور خاص تاثیر ریسک نرخ بهره هستند. ریسک نرخ بهره ریسک زیان مالی ناشی از تغییرات معکوس نرخ بهره است.
ریسک نوسان نرخ جاری ارز
نرخ تبدیل ارز نرخی یا مبلغی است که ارز یک کشور به ارز یک کشور دیگری تبدیل می شود.
ریسک تغییرات نرخ ارز عبارت است از کاهش ارزش ناشی از تبدیل نرخ ارز یک کشور به نرخ ارز کشور دیگر.
مدیریت ریسک های مالی
تفکیک سنتی ریسک های خاص وسوداگرانه بیانگر رفتار بخش های بازرگانی مختلفی بوده که با این گونه ریسک ها روبه رو بوده اند. ریسک های خاص توسط مدیران ریسک از طریق روش های نگهداری انتقال وکنترل اداره می شود. ریسک های سوداگرانه توسط بخش مالی و از طریق مواد قرارداد و ابزارهای بازار سرمایه اداره می گردند.
برنامه کنترل ریسک جامع
یک برنامه کنترل ریسک جامع عبارت است از شیوه کنترل ریسکی که طی یک قرارداد واحد پوشش ترکیبی برای ریسک های خالص و سوداگرانه ارایه می کند.
در طول دهه ی 1990 بعضی از موسسات تحقیق و تفکر جامعی را درباره ریسک های خاص و سوداگرانه سازمان آغاز کردند به این امید که در هزینه ها صرفه جویی کنند وراه حل مناسب تری را برای برخورد با هر دو نوع ریسک از طریق پوشش ترکیبی آنها به دست آورند.در سال 1997 شرکت بزرگ رایانه ای هانی ول اولین شرکتی بود که با یک گروه آمریکایی وارد برنامه کنترل ریسک جامع شد.
مدیریت ریسک شرکتی
موفقیت مدیریت ریسک مالی بعضی از سازمان ها را ترغیب به برداشتن گام های منطقی دیگری نمود.مدیریت ریسک شرکتی در واقع یک برنامه فراگیر است که ریسک های خالص سوداگرانه راهبردی و عملیاتی یک شرکت را در بر می گیرد.
ریسک راهبردی عبارت است از عدم اطمینان در مورد اهداف و مقاصد نقاط قوت وضعف سازمان و فرصت ها و تهدید های آن.
ریسک عملیاتی
ریسک عملیاتی ریسکی است که ازعملیات سازمان ناشی می شود و شامل مواردی از قبیل محصولات تولید شده وخدمات به مشتریان است.
عوامل تاثیرگذار بر بازار بیمه
سه عامل مهم تاثیرگذار بر بازار بیمه عبارت اند از:
الف ) چرخه بیمه گری
ب ) ادغام و یک پارچه سازی ها در بیمه
ج ) ایمن سازی ریسک
الف ) چرخه بیمه گری
در بررسی تعدادی از نتایج بیمه گری و محاسبه سودآوری در رشته های بیمه مسولیت و اموال در صنعت بیمه در سال های بسیار ، یک الگوی دوره ای مشاهده گردیده است. این الگوی دوره ای که بیانگر اوج کسادی فعالیت بیمه گری، سطوح حق بیمه ها و سودآوری بیمه می باشد،به چرخه بیمه گری معروف است.
بازار بیمه خشک و بیمه نرم
بازارهای بیمه اموال و مسولیت در دوره های حاکمیت استاندارد های سفت و سخت بیمه گری و حق بیمه های بالا، بازار بیمه خشک و طی دوره های کاهش استاندارد های بیمه گری و حق بیمه های پایین، بازار بیمه نرم نامیده می شود.
نرخ مرکب
نرخ مرکب عبارت است از نسبت مجموع خسارت های پرداخت شده، هزینه های ارزیابی خسارت و هزینه های بیمه گری به حق بیمه ها می باشد. اگر نرخ مرکب بیش از 1 باشد، عملیات بیمه گری سودآوری نخواهد داشت. برای مثال، نرخ 1.7 برای سال 2002 نشان می دهد که برای هر یک دلار حق بیمه ای که بیمه گر دریافت می کند، 1.7 دلار به عنوان هزینه ها و خسارت پرداخت می کند. اگر نرخ مرکب کمتر از 1 باشد، شرکت های بیمه از عملیات بیمه سود می برند.
عوامل موثر در تصمیم های قیمت گذاری بیمه و بیمه گری
دو عامل بسیار مهم که تصمیم های قیمت گذاری بیمه و بیمه گری در بیمه های مسولیت و اموال را تحت تاثیر قرار می دهند عبارتند از:
ظرفیت صنعت بیمه
نرخ بازده سرمایه گذاری
ظرفیت صنعت بیمه
در صنعت بیمه، ظرفیت به معنی سطح نسبی مازاد است. مازاد عبارت است از تفاوت بین دارایی و بدهی بیمه گران. وقتی که صنعت بیمه اموال و مسولیت در یک موقعیت مازاد مطلوب و قوی قرار دارد، بیمه گران حق بیمه را کاهش و استاندارد های بیمه پذیری را تقلیل می دهند؛ زیرا در صورتی که عملیات بیمه گری نتیجه مساعدی نداشته باشد،تکیه گاهی برای ادامه حیات دارند.
نرخ بازده مورد انتظار
شرکت های بیمه مسولیت و اموال، پوشش های بیمه ای را به نرخ خسارت مورد انتظار ارائه می کنند و امیدوارند هزینه های بیمه گری و نرخ سود سرمایه را پوشش دهد. در واقع، شرکت های بیمه ای دو تجارت انجام می دهند. بیمه ریسک ها و سرمایه گذاری حق بیمه ها.
ب ) ادغام و یک پارچه سازی ها در بیمه
همچنانکه تغیراتی در بازار صنعت بیمه رخ می داد، تغیراتی در سازمان هایی که در این صنعت فعالیت می کردند، رخ می داد.در دهه 1990 ، در بخش خدمات مالی صنعت، دوره ادغام و یکپارچه سازی وسیعی بنا نهاده شد. یکپارچگی به معنی یکی شدن سازمان ها از طریق ادغام و ترکیب است.برخی از روند های یکپارچگی سازمان ها، بازار بیمه را برای مدیران ریسک دچار تغییر کرده است. برخی از این موارد عبارتند از:
ادغام شرکت های بیمه
ادغام کارگزاران بیمه
ادغام های تقاطعی در میان صنعت
ادغام شرکت های بیمه
با در نظر گرفتن ساختار موجود در بازار بیمه اموال و مسولیت در صنعت بیمه که تعداد زیادی شرکت فعالیت دارند و ورود و خروج سرمایه به بازار نسبتا آزاد و منعطف است و میان محصولات همگونی وجود دارد، ادغام تعداد بیشتری از شرکت های بیمه در سال های دهه 1990 ممکن است تاثیر جدی بر عملیات مدیران ریسک نداشته باشد. مدیران ریسک باید توجه داشته باشند که بازار بیمه در نتیجه ادغام، به سازمان های بیمه یا تعداد کمتر،اما بزرگ تری تبدیل می شوند.
ادغام و ترکیب کارگزاران بیمه
ادغام و کارگزاران بیمه پیامد های عمیقی برای مدیران ریسک در بر داشت. کارگزاران بیمه در واقع واسطه هایی هستند که نمایندگی خریداران بیمه را بر عهده دارند. آن ها طیفی از خدمات را به مشتریان خود ارائه می کنند که شامل ارتباط دادنشان با بیمه گران می باشد.
ادغام تقاطعی در میان صنعت
ترکیب و ادغام در عرصه خدمات مالی مربوط به شرکت های بیمه یا کارگزاران نمی شود بلکه محدوده آن شامل موسسات دارای عملکرد امانتداری، موسسات بیمه گر و مشاغل امنیتی که به موجب قانون جهت همایت از بحران مالی به وجود می آیند، می گردد.
ج) ایمن سازی ریسک
یکی دیگر از پیشرفت های مهم در مدیریت ریسک و بیمه شتاب گرفتن کاربرد ایمن سازی ریسک است. ایمن سازی ریسک به این معنی می باشد که ریسک قابل بیمه شدن به کمک ابزار های مالی به بازار های سرمایه منتقل شود، مانند اوراق قرضه حوادث فاجعه انگیز، قرارداد های تامینی،قرارداد های قابل اختیار خرید یا فروش و سایر ابزار های مالی.
پیش بینی خسارت
مدیر ریسک همچنین باید ریسک هایی که سازمان با آن روبه رو است، شناسایی و سپس تواتر و شدت این موارد در معرض خسارت را تجزیه تحلیل نماید. گرچه تاریخچه خسارت، اطلاعات باارزشی را فراهم می کند، ولی هیچ تضمینی نیست که خسارت های آینده از روند گذشته پیروی کنند.مدیران ریسک می توانند برخی از روش ها را برای کمک به پیش بینی به کار برند. این روش ها عبارتند از: تجزیه تحلیل احتمالات، تجزیه تحلیل رگرسیون، پیش بینی بر مبنای خسارت(تجارب خسارتی گذشته).
تجزیه وتحلیل احتمالات
احتمال خسارت عبارتند است از احتمال وقوع یک پیشامد مطلوب. احتمال وقوع یک حادثه (P) برابر است با تعداد حوادثی که ممکن است اتفاق بیفتد (X)، تقسیم بر تعداد موارد در معرض خسارت (N).بنابراین اگر در یک مسابقه اتومبیل رانی 500 وسیله شرکت کنند و 100 وسیله دچار خسارت فیزیکی شود، احتمال خسارت در مسابقه اتومبیل رانی در سال مورد نظر عبارت است از:P=100/500=0.2
تجزیه و تحلیل رگرسیون
تجزیه و تحلیل رگرسیون روش دیگری برای پیش بینی خسارت است که روابط بین دو یا چند متغیر را مشخص و از آنها برای پیش بینی هریک از متغیرها استفاده می کند . تصور روابط مورد علاقه مدیران ریسک که در آن یک متغیر وابسته به متغیر دیگری باشد ، مشکل نیست.
پیش بینی بر مبنای تجارب خسارتی گذشته
ابزار مفید دیگر برای مدیر ریسک ، پیش بینی خسارت بر مبنای توزیع خسارت در گذشته است . توزیع خسارت عبارت است از توزیع احتمال خسارتهایی که می تواند اتفاق بیفتد .پیش بینی بر مبنای توزیع خسارت در صورتی که تاریخچه خسارتهای گذشته از یک الگوی توزیع مشخص پیروی کند و اندازه جامعه آماری بزرگ باشد ، مفید است . دانستن پارامترهایی که توزیع خسارت را مشخص می کند از جمله میانگین ، انحراف معیار ، واریانس ، فراوانی و یا تواتر حادثه ، مدیر ریسک را قادر می سازد تعداد حوادث ، شدت و مقاطع یا دوره های زمانی مورد اطمینان را مشخص کند . بسیاری از توزیع های خسارت را بسته به الگوهای خسارتهایی که اتفاق می افتند ، می توان به کار گرفت.
تجزیه و تحلیل مالی در تصمیم های مدیریت ریسک
مدیران ریسک باید چند تصمیم مهم را اتخاذ کنند از جمله اینکه آیا موارد در معرض خسارت را نگهداری یا منتقل کنند و کدام گزینه پوشش بیمه ای مناسب تر است و اینکه آیا می توان بر روی پروژه های کنترل خسارت سرمایه گذاری نمود . تجزیه و تحلیل مالی را می توان برای کمک به تصمیم های مدیر ریسک به کار گرفت. برای تصمیم گیری در مورد جریان های نقدی در زمان های مختلف ، مدیر ریسک باید از تجزیه و تحلیل ارزش زمانی پول استفاده کند.
ارزش زمانی پول
از آنجا که تصمیم های مدیر ریسک با جریان وجوه نقد در دوره های زمانی متفاوت سر و کار دارد ، بایستی ارزش زمانی پول در نظر گرفته شود . به این معنی که هنگامی که گردش وجوه نقد در دوره های زمانی متفاوت ارزیابی می شود ، باید قابلیت سوددهی پول را در محاسبات در نظر گرفت .
محاسبه ارزش زمانی پول
اگر مقدار مبلغ اولیه را که ارزش پول شما در حال حاضر است یعنی ( PV ) را در 1 به علاوه نرخ بهره ( i ) ضرب کنید ، مبلغ موجودی در یک سال بعد از تاریخ سرمایه گذاری (FV) به دست خواهد آمد :
FV =PV * (1+i)n
محاسبه ارزش زمانی پول
چنانچه بخواهیم محاسبه کنیم که جریان موجودی نقد در حال حاضر چقدر ارزش دارد . برای این کار ، دو طرف معادله را به (1+i)n تقسیم می کنیم که نتیجه عبارت رو به رو خواهد بود :
PV = FV/(1+i)n
این عملیات که ارزش وجوه نقد آینده را به زمان حال بر می گرداند تنزیل نامیده می شود .
کاربردهای تجزیه و تحلیل مالی
در بسیاری موارد ، ارزش زمانی پول را در تصمیم های مدیریت ریسک می توان به کار برد . ما در این بحث ، دو مورد از کاربردهای تجزیه و تحلیل مالی به شرح ذیل است :
1- تجزیه و تحلیل پیشنهادهای پوشش های بیمه ای
2- تصمیم های مربوط به سرمایه گذاری در کنترل خسارت ها
سایر ابزارهای مدیریت ریسک
ابزارهای مدیریت ریسک به چهار بخش تقسیم می گردد :
سیستم های اطلاعاتی مدیریت ریسک
پایگاههای اینترنتی مدیریت ریسک
نقشه های ریسک
تجزیه و تحلیل ارزش در معرض ریسک ( (VAR
سیستم های اطلاعاتی مدیریت ریسک
یک موضوع کلیدی برای مدیران ریسک ، داده های صحیح ، قابل اطمینان و قابل دستیابی مدیریت ریسک است . یک سیستم اطلاعاتی مدیریت ریسک عبارت است از یک پایگاه داده رایانه ای که به مدیران ریسک کمک می کند داده های مورد نیاز مدیریت ریسک را ذخیره و تجزیه و تحلیل نمایند و با استفاده از آنها سطوح خسارت آینده را پیش بینی و کنترل کنند.
پایگاه های اینترنتی مدیریت ریسک
بعضی از بخش های مدیریت ریسک ، پایگاههای اینترنتی برای خود طراحی نموده اند که شامل پاسخ به سوالات باز یا اختیاری و گزیده ای از دیگر اطلاعات مورد نظر است . به علاوه ، برخی سازمان ها پایگاه های اینترنتی سنتی خودرا به درون شبکه مدیریت ریسک توسعه می دهند . شبکه اینترانت یک پایگاه اینترنتی است که قابلیت جست و جو برای مخاطبان داخلی محدود خود ، طراحی شده است.
نقشه های ریسک
بعضی از سازمان ها نقشه پیشرفته ای از ریسک را به وجود آورده یا می آورند. نقشه های ریسک ، شبکه هایی هستند که ظرفیت یا امکان بالقوه تواتر و شدت ریسک هایی که سازمان با آن مواجه است را به طور مفصل نمایش می دهند. تهیه این نقشه ها مدیران ریسک را ملزم می کند هر ریسکی را در سازمان با آن مواجه می باشد ، قبل از رسم در نقشه ، تجزیه و تحلیل نمایند.
تجزیه و تحلیل ارزش در معرض ریسک ( (VAR
یک شیوه رایج ارزیابی ریسک در مدیریت مالی ریسک ، تجزیه و تحلیل ارزش در معرض خسارت است . ارزش در معرض خسارت عبارت است از بدترین خسارت محتمل که در یک دوره زمانی مشخص و تحت شرایط بازار ، با حدودی از اطمینان ممکن است اتفاق بیفتد. این مفهوم اغلب در مورد پرتفویی از دارایی ها مثل اوراق بهادار ، صندوق تعاونی یا صندوق بازنشستگی به کار می رود و نزدیک به مفهوم حداکثر خسارت محتمل در مدیریت ریسک سنتی اموال و مسئولیت می باشد .
با تشکر از توجه شما