ماهیت فناوری و اجزای تشکیل دهنده آن
فهرست
تعریف تکنولوژی
چهارجزاصلی فناوری
عوامل موثر در مدیریت تکنولوژی
ارتباط علم و تکنولوژی
انواع فناوری
مدیریت تغییر
انتشار تکنولوژی
فرایند نواوری تکنولوژی
سه تحول مهم در فرایند نوآوری تکنولوژِی
تعریف تکنولوژی
تکنولوژی و یا همان فناوری از دو واژه یونانی تکنو و لوژی ترکیب شده است. تکنو در زبان یونانی به معنی فن و هنر و لوژی به معنی شناخت است. از این رو فناوری به معنای شناخت فن ترجمه شده است. در توصیف مفهوم فناوری می توان گفت فناوری یک نوع توانمندی است که می تواند در قالب دانش، مهارت و تجهیزات تبلور یابد.
تعاریف دیگر
در تعریف دیگری از فناوری می توان آن را مجموعه ای از اجزای دانش، مهارت و تجهیزات بیان نمود که هرکدام بر بخشی از فناوری تاکید می کنند. بنابراین فناوری برابر است با:
فناوری = تجهیزات + مهارت + دانش
در این تقسیم بندی، “دانش” نسبت به اطلاعات، مفهومی وسیع تر دارد و در برگیرنده دانش سازمانی، فردی و اطلاعاتی فناوری است. “مهارت” نیز شامل مهارت های فردی، سازمانی و مدیریت فناوری است.
ادامه تعاریف…
از نظر لغوی، دانش فن (تکنولوژی) را می توان شامل فنونی دانست که توصیف، تاریخ، فلسفه، فنون و چگونگی تجسم و شکل گیری، نقل مکان و تکامل فعالیت های فنی را در بر می گیرد.
«دانش فن» در مقابل «فن» به معنی یک تجربه مبتنی بر قوانین غیرمستقیم، (سیستمی) قرار می گیرد که بیشتر با تفحص و تجسم بلافاصله واقعیت به دست می آید تا با یک تجربه متفکرانه. در نتیجه «دانش فنی» عبارت است از شناختن سازمان یافته و شکل گرفته فنون، در صورتی که در اصطلاح معمول، ندرتاً وجه تمایز بین این دو رعایت می شود و همواره «دانش فنی» جایگزین «فن» شده است. «دانش فنی» در اصل، ترجمه کلمه تکنولوژی می باشد که ریشه انگلیسی دارد و ترکیبی است از دو کلمه لاتین تکنو به معنی فن و لوژی به معنی مطلق یا دانش
«دانش فن» را می توان ویژگی ها یا فوت و فن انجام دادن یک فعالیت تولیدی نیز دانست که بیشتر شامل اطلاعات است تا ماشین آلات.
چهار جزء اصلی فناوری
1- سخت افزار: جسمی که در آن فناوری جای گرفته است و می توان آن را امکانات نامید و به ابزارها، تجهیزات، ماشین آلات و خودروها اطلاق می گردد.
2- انسان افزار: انسانی که روی فناوری جای گرفته است و می توان آن را توانایی نامید و شامل دانش، مهارت ها، عقل، ابتکار و تجربه هر انسان یا جمعی از آنان می باشد.
3- اطلاعات افزار: سندی که در آن فناوری جای گرفته است و می توان آن را حقایق نامید و به جنبه هایی از فناوری مانند تکنیک ها، روش ها، نظریه ها، مشخصات و روابطی اطلاق می شود که در نشریات، اسناد و دستورالعمل ها تشریح می گردند.
4- سازمان افزار: سازمانی که در آن فناوری جای گرفته است و می توان آن را چارچوب نامید و برای تسهیل ادغام موثر سایر اجزا از جمله امکانات، توانایی ها و حقایق مورد نیاز است و شامل نظام های مدیریتی، ارتباطات و نظام های سازمانی می شود.
ادامه…
تکنولوژی تشکیل شده است از :
تکنولوژی متبلور شده در دست و ذهن انسان به صورت نیروی متخصص و کاربردی.
تکنولوژی متبلورشده در ابزار تولید
تکنولوژی مکتوب به صورت نوشته های علمی و اسناد و مدارک و طرح و نقشه و…
برای دستیابی به تکنولوژی، لازم است بر مجموع عوامل تشکیل دهنده آن دست یابیم.
تکنولوژی، مفهومی بسیار وسیع تر از ماشین آلات و تجهیزات دارد و انواع و اجزای گوناگونی را در بر می گیرد. چون عملیات یک مجموعه بر هم اثر می گذارند، لذا انواع تکنولوژی های مورد استفاده در مجموعه، بر نتایج حاصل از یکدیگر اثر می گذارند و هماهنگی بین این تکنولوژی ها لازم است تا سازمان به کارآیی و اثربخشی مطلوب دست یابد. پیشرفت نامتناسب در یک جزء از اجزای یک تکنولوژی ، به علت ناهماهنگی با اجزای دیگر موجب کسب نتیجه دلخواه نمی شود.
ادامه…
بقا و رشد یک موسسه به «توان رقابتی» آن موسسه در انجام فعالیت های خود و ایجاد مازاد بستگی دارد. توان رقابتی موسسه نیز به تکنولوژی های مورد استفاده اش بستگی دارد. بنابراین تکنولوژی و پیشرفت تکنولوژی های مهم در فعالیت های یک موسسه کلید موفقیت آن موسسه است.
هر چقدر یک تکنولوژی در ایجاد مزیت رقابتی در یک موسسه مهم تر باشد، توسعه، آن تکنولوژی برای موسسه از اهمیت بیشتری برخوردار است. و برعکس، اگر یک تکنولوژی در افزایش توان رقابت و ایجاد مزیت برای یک مجموعه موثر نباشد، پیشرفت آن برای آن مجموعه ارزشی ندارد و لذا به طور مستمر از طرف آن مجموعه حمایت نمی شود.
برنامه ریزی و اولویت بندی برای توسعه و پیشرفت تکنولوژی یک مجموعه باید با توجه به نقش و اهمیت فعالیت ها در ایجاد توان رقابتی در مجموعه انجام شود تا توسعه تکنولوژی به بهبود راندمان در انجام آن عملیات و افزایش مازاد تولیدی توسط موسسه منجر شود و امکان تخصیص منابع بیشتری برای توسعه های بعدی تکنولوژی را فراهم آورد.
عوامل موثر در مدیریت تکنولوژی
خلاقیت:تکنولوژی،نشانه خلاقیت انسان است. مدیریت تکنولوژی مستلزم تلاش مستمر در راه خلق تکنولوژی،عرضه محصولات و خدمات جدید و بازاریابی موفق آنهاست.
اختراع:هنگامی که موضوع خلاقیت در تغییر تکنولوژی مطرح می شود،اغلب دو واژه اختراع و نوآوری مطرح می شوند. اختراع به معنی پایه یا ساخت تکنولوژی جدید است.
اختراع حاصل هوش و تفکر انسان است. اختراع فقط به صورت غیر منظم و برنامه ریزی نشده اتفاق می افتد.
نوآوری:خلق محصول،خدمت یا فرایندی جدید در سازمان را نوآوری می نامند. نوآوری به مفهوم ارایه محصول یا فرایندی جدید به بازار است.
نوآوری ضروتا در کل جهان جدید نیست،بلکه ایده ای است که برای اولین بار در سازمان استفاده شده است.
اختراعات و نوآوری ها مستقیما با هم مرتبط اند اما یکی نیستند.اختراع بیشتر حالت اتفاقی دارد،در حالی که نوآوری یک فرایند است. اختراعات به ندرت اتفاق می افتند،ولی هر اختراع معمولا به چندین نوآوری منجر می شود.نوآوری،حاصل ارتباط مهم یک ایده و کاربرد آن است.
ارتباط میان علم و تکنولوژی
علم به شناخت قوانین طبیعت می پردازد و به کشف دانش پایه ای جهان هستی و تمام موجودات منجر می شود.دانش علمی،پدیده های بسیاری را در برمی گیرد،صرفه نظر از اینکه این دانش بکار بیاید یا خیر.هنگامی که دانش در امور روزمره زندگی ما بکار گرفته شود،به حوزه تکنولوژی وارد می شود.
هنگامی که علم و تکنولوژی شروع به تاثیرگذاری و تقویت یکدیگر نمودند،انفجار واقعی در توسعه دانش و تکنولوژی به وقوع پیوست
هنگامی که از علم بحث می کنیم،منظور ما اکتشافات علمی است،ولی وقتی که از تکنولوژی صحبت می کنیم،هدف ما نوآوری های تکنولوژیک است.
انواع نوآوری
نوآوری می تواند بر محصولات،فرایندها،خدمات یا سیستم ها تاثیرگذار باشد.نوآوری خدمات می تواند توسعه خدمات موجود یا ارایه ای خوب یا توسعه ابزار تکنولوژی باشد.نوآوری سیستم می تواند در قالب توسعه اجزای مختلف سیستم عمل کند.شبکه ارتباطات،مثالی از نوآوری در سیستم است.
نوآوری باید به خلق کمک کند تا از سوی بازار پذیرفته شود.نوآوری های موفق آنهایی هستند که از نظر مشتریان،عامل افزایش ارزش باشند.
کلیه نوآوری ها را می توان به نوآوری های بنیادی و تدریجی طبقه بندی کرد. نوآوری های بنیادین موفق،معمولا از یک اختراع ناشی می شوند.این دسته از نوآوری ها صنایع جدیدی را بوجود آورده و یا صنایع موجود را تغییر می دهند.این نوآوری ها نسبتا نادر بوده و معمولا در خارج از مرزهای شرکت آغاز می شوند.
دسته دیگر از نوآوری ها،تدریجی یا تکاملی هستند.هر چند این نوآوری ها جزیی میباشند ولی بهبود چشمگیری در محصولات،فرایندها یا خدمات فعلی شرکت ایجاد می کنند. این نوآوری ها نسبتا متداول بوده و در داخل صنعت یا شرکت رخ می دهند و به شرکت ها کمک میکنند تا در بازاربه موقعیتی رقابتی دست یابند و آن را حفظ کنند.
نوآوری روتین،نوع دیگری از نوآوری است که به چیزی اطلاق می شود که برای سازمان جدید است ولی به آنچه که در گذشته وجود داشته شباهت زیادی دارد.
خلاقیت و نوآوری
خلاقیت موتور نوآوری است.جوهره خلاقیت،ترکیب دو یا چند ایده برای رسیدن به ایده ای کاملا جدید است.
خلاقیت،هم به افراد و هم به محیط بستگی دارد.باتوجه به نظرات جین و تریندیسف هر محیط خلاق دارای مشخصات زیر است:
به افراد اجازه می دهد تا در زمینه مورد علاقه خود فعالیت کنند.
کارمندان را تشویق می کند تا ارتباط گسترده ای با همکاران فعال و پرتحرک داشته باشند.
امکان تقبل ریسک های متعادل را فراهم میکند.
برخی اشتباهات و عدم انطباق ها را تحمل می کند.
پاداش مناسب و تشویق لازم را ارایه می کند.
به اعتقاد بارون،افراد خلاقی که می توانند تفکرات خود را به نوآوری تبدیل کنند، از مشخصات زیر برخوردارند:
فصاحت در بیان مفاهیم
توانایی تولید سریع ایده های فراوان
توانایی جدا کردن منبع از محتوا در ارزیابی اطلاعات
توانایی شاخص شدن در میان دیگران و کمی با بقیه متفاوت بودن
علاقه به مواجهه با مسایل و مشکلات
پشتکار در تعقیب مشکلات تا هر جا که پیش روند
تامل در تصمیم گیری و عدم اظهار نظر سریع
اشتیاق به صرف زمان در تحلیل و کشف اطلاعات
علاقه واقعی و حقیقی به موضوعات فکری و ادراکی
مدیریت تغییر
30 سال قبل،عصر مدیریت تولید بود.کسب وکارامروزی،رویکردهای کاملا متفاوت و جمع تری را می طلبد.
بعد از این،حوزه عمل مدیریت،محیط ثابت و پایداری نخواهد بود.در عوض،مدیریت باید در محیطی شدیدا پویا و غالبا پراغتشاش عمل کند.تنها چیزی که تغییر نمی کند،خود تغییر است.
مدیران موفق تکنولوژی باید بتوانند تغییرات محیط بیرون را هرچه سریع تر بشناسند و نسبت به آنها عکس العمل نشان دهند.
انتشار تکنولوژی
انتشار،فرایندی است که نوآوری بواسطه آن و در طی زمان،از طریق کانال هایی مشخص به اعضای یک سیستم اجتماعی منتقل می شود. میزان بکارگیری هر نوآوری توسط اعضای یک سیستم اجتماعی،به عوامل زیر بستگی دارد:
در نظر مردم،مزایای این نوآوری چقدر بهتر از عملکرد فعلی است؟
سازگاری نوآوری با نیازها و ارزش های کاربران
پیچیدگی و دشواری کاربرد نوآوری
قبل از اینکه کاربران کاملا نسبت به استفاده از نوآوری تعهد یابند،چقدر می توان آن را به صورت آزمایشی عرضه کرد؟
میزان رویت نوآوری و اثرات آن از سوی استفاده کنندگان بالقوه
فرایند نوآوری تکنولوژی
فرایند نوآوری تکنولوژی،مجموعه پیچیده ای ازفعالیت هاست که ایده و دانش را به واقعیت فیزیکی و کاربردهای عملی تبدیل میکند.این فرایند،دانش را به محصولاتی مناسب و دارای اثرات اجتماعی-اقتصادی،تبدیل می کند.
مراحل نوآوری تکنولوژی عبارتند از:
تحقیقات پایه
تحقیقات کاربردی
توسعه تکنولوژی
پیاده سازی تکنولوژی
تولید
بازاریابی
انتشار
ارتقاء تکنولوژی
سه تحول مهم در فرایند نوآوری
عبور از مرزها(ملی و محلی)
پیدایش تکنولوژی های پیچیده
توزیع دانش و اطلاعات
عبور از مرز(ملی و صنعت)
اولین تحول،با عنوان عبور از مرز ارائه می شود. منظور از آن وسعت و اهمیت رویکردهای مشترک به تحقیقات علمی و تکنولوژی است.در سالهای اخیر،شاهد افزایش قابل توجه همکاری های تحقیقاتی بوده ایم که از مرزهای بین المللی فراتر رفته است.
تعبیر دیگر،نیز اخیرا شایع شده است.همکاری های مشترکی که مرزهای صنعتی را در می نوردند،دیدگاهی استراتژیک و نسبتا جدید به سرمایه گذاری تحقیقاتی در دانشگاه های معاصر است و به نظر می رسد که روند افزایش این همکاری ها،با شتاب کمی همراه باشد.
ظهورتکنولوژی های پیچیده
موضوع ظهور تکنولوژی های پیچیده،دومین تحول اساسی است.تغییر ماهیت محصولات و فرایندهای مورد نیاز جهانی امروزی،مهرتاییدی بر این تحول است.
ایکروفت و کش معتقدند که در آینده،موفقیت و برتری اقتصادی از آن کسانیست که در نوآوری تکنولوژی های پیچیده موفق باشند. یعنی آینده متعلق به کسانی است که بتوانند پیچیدگی ها را بشناسند،کسانی که بتوانند دانش های مختلف موجود در سازمان را در جهت خلق قابلیت هایی که قبلا وجود نداشته،یکپارچه کنند.
عصر دانش و آگاهی فراگیر
سومین تحول که در انجا بررسی می شود،اثر تکنولوژی پیشرفته اطلاعاتی بر جامعه است.
حقیقتا اینترنت یک تحول شگرف و مهم است.اما انقلاب بعدی، اینترنت را به یک اینترنت هوشمند تبدیل می کند.
ما در حال حرکت از دهه اینترنت به سمت دهه فراگیری اطلاعات هستیم.
در بنیاد ملی علوم،ما چارچوب و الگویی طراحی کرده ایم که آن را دانش و آگاهی فراگیر(یا بطور خلاصهkhowledge and distributed intelligence) نام نهاده ایم.
سرمایه گذاری های پروژه KDLدر سه حوزه اساسی متمرکز شده است:
شبکه های دانش
سیستم های یادگیری و سیستم های هوشمند
چالش های جدید در محاسبات
در کنار سه رویکرد فوق،نسل بعدی اینترنت را هم باید مورد توجه قرار داد.